Ku Veka ‘Voko Ranga eXikon’wini Ivi Ndzi Nga Languti eNdzhaku’
LOKO ndzi tshinelela rivala ra swihahampfhuka ku ya emutini wa mina lowuntshwa eBolivia, marito lawa manana a ndzi tsaleleke wona epapileni leri ndzi ri kumeke a ma tshama ma ri karhi ma pfuma emianakanyweni ya mina. “Munhu loyi a vekaka voko ra yena exikon’wini, kutani a hundzuluka a languta ndzhaku, a nga lulameriwanga hi Mfumo wa Xikwembu.” (Luka 9:62) A ndzi tiyimisele ku tirhisa marito lawa.
Hambi leswi ntirho wa vurhumiwa a wu ta va ntokoto lowuntshwa, a ndzi se ndzi tikhorwisile hi ntirho wa nkarhi hinkwawo hi malembe lama nga vaka ntlhanu. Ndzi dyondze ntiyiso eka vatswari va mina, lava sunguleke ku dyondza ni Swichudeni swa Bibele le ndzhaku hi 1923, tanihi leswi Timbhoni ta Yehova hi nkarhi wolowo a ti vitanisiwa swona. Hambi leswi a ndzo va ni malembe ya mune hi vukhale enkarhini wa kona, ndzi lavile ku twisisa tibuku ta Sosayiti ya Watch Tower. Hambi swi ri tano, hi malembe yo tala muti wa ka hina wu endle swintsongo hi ntiyiso. Nkarhi na nkarhi van’wana va vaakelani va hina lava a va ri Swichudeni swa Bibele a va hi endzela. Na mina, ndzi tsundzuka hi laha Tatana a a endzela vaakelani va hina ku ya yingisela tinkulumo ta radio ta Judge Rutherford.
Hambi swi ri tano, ku vile hi 1938 laha mbewu ya ntiyiso yi sunguleke ku veka mihandzu. Manana—loyi sweswi a a tharile a tlhela a tekiwa—u sungule ku amukela ni ku hlaya tibuku leti humaka eka Timbhoni ta Yehova hi matimba. Ndzi tsakisiwile hi ndlela yo hlawuleka ku tiva leswaku “ntshungu lowukulu” a wu ta pona ku lovisiwa ka mafambiselo lama nga kona ya swilo ni ku ya hanya hi laha ku nga heriki emisaveni. (Nhlavutelo 7:9-14) Marungula lawa a ma fanele ku averiwa van’wana!
Hikwalaho loko ndzi khuvuriwile hi June 1939, ndzi sungule ku anakanya hi ku va mutirheli wa nkarhi lowu teleke, kumbe phayona. Loko ndzi rhurhele eColorado, ndzi tolovelanile na Helen Nichols ni mana wakwe—vamakwerhu vambirhi lava totiweke va xisati lava a va ri maphayona ya nkarhi hinkwawo. Mintokoto leyi hlamarisaka leyi a va tshama va ri karhi va ndzi byela yona yi ndzi khutaze ku ya emahlweni ndzi tirha tanihi phayona. Xisweswo ke, hi May 1940 ndzi amukerile xiavelo xa mina xo sungula xa vuphayona eSalida, Colorado.
Vuleteri Bya Gilead ni Xiavelo Ximbe
Endzhaku ka malembe ma nga ri mangani ya ku phayona eka swiyenge leswi hambaneke swa Colorado na Indiana, ndzi rhambiwe ku nghena entlaweni wa vunharhu wa Gilead. Lexi a xi ri xikolo lexi lunghiseleriweke hi Sosayiti ya Watchtower xo letela varhumiwa. Hi tin’hweti ta ntlhanu to hlamarisa ndzi tikhorwisile hi mikateko ya Xikolo xa Gilead, kambe endzhaku ko thwasa a ndzi kumanga xiavelo ximbe hi xihatla. A ku ri karhi ku Iwiwa Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava! Hikwalaho ndzi rhumeriwe swa xinkarhana ku ya tirha ni vamakwerhu van’wana va nkombo eWest Haven, Connecticut. Hi 1945 ndzi averiwe ku tirha eWashington, D.C. Hambi swi ri tano, ndlela yi base hi ku hatlisa yo ya exiavelweni xa mina ximbe: La Paz, Bolivia.
Emahlweni ko kuma xiavelo xa mina, a ndzi nga si tshama ndzi twa hi Bolivia! A swi hlamarisi leswi miehleketo leyi tshukisaka yi ngheneke emianakanyweni ya mina loko hi ri karhi hi tshinelela xihahampfhuka: Ndzi ta tirha njhani tanihi murhumiwa? Xana ndzi ta swi kota ku tshama eka byona? Ku tsundzuka xitsundzuxo xa mana wa mina xo ‘veka voko ra mina exikon’wini ivi ndzi nga languti endzhaku’ swi tiyisile ku tiyimisela ka mina ko katekisa ntirho wa mina wa vurhumiwa. Nakambe, a ndzi nga ta va ndzexe etikweni leri rintshwa. Lava a va famba na mina a ku ri makwerhu wa xisati ni namu wa mina lava thwaseke entlaweni wa vumune wa Gilead. Hi June 9, 1946, xihaha-mpfhuka xa hina xi phatsamile eLa Paz.
Exikarhi Ka Ndzhundzhuluko
Siku leri ndzi fikeke ha rona, munhu un’wana u ringete ku sungula ndzhundzhuluko hi ku cukumeta bomo eNtsindza wa Hulumendhe. Bomo yi hlulekile, hi laha ndzhundzhuluko na wona wu endleke ha kona. Kambe ehansi ka tin’hweti timbirhi endzhakunyana ndzhundzhuluko wun’wana wu humelerile, kutani vo tala va file ni ku vaviseka. Muungameri wa tiko, kun’we ni van’wana va vatirhela-mfumo wakwe, va hayekiwile epaleni ya rivoni exitolo lexikulu. Wolawo a ma ri masungulo ya mina hi Bolivia.
Hambi swi ri tano, endzhaku ka ku halaka koloko ko chavisa ka ngati, hi swi kotile ku ‘chavelela lava a va rila,’ naswona vunyingi bya Vabolivia vo titsongahata a byi swi rhandza ku dyondza Bibele na hina. (Esaya 61:1, 2) Emasikwini wolawo, a hi tala ku tirhisa tisemoni leti rhekhodiweke tanihi ndlela yo nyikela vumbhoni eka vanhu. Leswi a swi vula ku rhwala gramfomo kun’we ni beke ra tibuku ivi ku ehliwa tintshava leti rhelelaka ta La Paz eka magova lama chavisaka ya 12 000 wa tifidi (3 660 m). Hikwalaho ka Xipaniya xa mina lexi hikiweke, vanhu van’wana va ehlekete leswaku a ndzi xavisa gramfomo ni tirhekhodo!
Ku na mintokoto yo tala leyi ndzi tikhorwiseke hi yona tanihi murhumiwa lontshwa. Siku rin’wana, loko ndzi ri karhi ndzi famba hi yindlu ni yindlu eka xin’wana xa swiyenge leswi antswaka swa La Paz, wan’hwana u hlamurile enyangweni ivi a ndzi byela ku nghena. Wansati wa muti u yingisele mhaka leyi ndzi yi nyikeleke ivi a endla xikhokhelo xa Xihondzo xo Rindza hi Xinghezi. Hikwalaho ka yini a swi amukerile hi xihatla xo tano? A ha ku endliwa vuhandzuri, naswona loko a ri ekliniki, u hlaye Bibele. U tshubule leswaku tidyondzo ta Bibele ti hambane swinene ni leswi kereke ya yena yi swi dyondzisaka, hikwalaho a hisekela ku hlaya tibuku leti ndzi n’wi siyeleke tona. Emahlweni ko va ndzi tlhela ndzi n’wi endzela, hambi swi ri tano, u fambe a lava mina, eku heteleleni a ndzi kuma ekhonweni ya xitarata ndzi ri karhi ndzi nyikela timagazini ta Xihondzo xo Rindza ni Awake! eka vahundzi va ndlela. U ndzi sindzisile a ku: ‘Ndzi endzeli!’ U endle nhluvuko hi xihatla edyondzweni yakwe ya Bibele kutani hi ku hatlisa u khuvuriwile. Sweswi, malembe ya 30 endzhaku, wa ha ri nandza la tshembekaka wa Yehova.
Xifaniso Lexi Nga Basangiki
Endzhaku ko tirha malembe ya 11 eLa Paz, hi nyikiwile xiavelo exiphen’wini xa le dzongeni wa Bolivia. Kutani ke, mina, makwerhu wa xisati, nuna wakwe ni mutirhi-kulorhi Esther Erickson, hi khomile ndlela hi ya exidorobaneni xintsongo lexi vitaniwaka Tupiza. Leswi a ku ri hi February 1957. Tupiza xi le kusuhi ni xiporo exikarhi ka Bolivia na Argentina. Vanhu va kona a va ri na malwandla, naswona a swi olova ku sungula tidyondzo ta Bibele. Entiyisweni, hi xihatla hi lunghiselele minhlangano ya nkarhi na nkarhi, laha ku hlanganyeleke vanhu vo tala lava humaka eTupiza.
Siku rin’wana, hi kumile xifaniso lexi nga basangiki entsendzeleni wa le mahlweni ka yindlu ya hina. Leswi a swi vula yini xana?
Swi le rivaleni leswaku muprista a sungule ku tsundzuxa vanhu leswaku va chava Timbhoni ta Yehova, hikwalaho un’wana a a ringeta ku hi rhiya hi hechizo, kumbe marhingo! Kambe, hechizo ya vona yi tikombe yi ri hava matimba.
Leswi Tupiza a ku ri doroba rintsongo, mina na Esther hi ku anghwetla hi tlhele hi averiwa eVillazón, doroba rin’wana rintsongo endzilakanini wa Bolivia na Argentina. Xivandla lexi a xi omile, xi ri na moya naswona xi titimela! Kambe a hi helanga matimba, hi leswi a hi tiyiseka hi ku amukela mikateko ya Yehova.
Loko mina na Esther hi sungule ku tirha edorobeni ra kona, hi xiye leswaku vanhu va kona a va ri na makhadi emafasitereni ya vona lama nge: “Timbhoni ta Yehova ni Vaevhangeli A va Amukeriwi.” Kambe vanhu va Villazón a va nga swi tivi leswaku Timbhoni ta Yehova i vamani! Tanihi le Tupiza, muprista u nghenelerile, a nyika vanhu makhadi lawa ekerekeni leswaku va ma veka emafasitereni ya vona. Hambi leswi a ku ri na makhadi ya mafasitere, vanhu va swi amukerile, naswona hi fambisile tibuku to tala ni ku sungula tidyondzo tinyingi ta Bibele. Hakantsongo-ntsongo makhadi ma nyamalarile emafasitereni.
Kambe ke, hi kwihi laha a hi ta khomela tidyondzo kona? Hi endle leswaku kamere yin’wana ya xiyindlwana xa hina lexintsongo yi va Holo ya Mfumo. Leswaku hi kuma switulu hi tlhandlekile mapulango ehenhla ka mabokisi ya tibuku. A ku nga ri na vamakwerhu va xinuna lava khuvuriweke kwalaho, kutani mina na Esther hi ambarile swifunengeto swa nhloko ivi hi khoma tidyondzo hi hexe. Lexi xi hi tsakiseke, eka Xitsundzuxo xo sungula xa rifu ra Kriste lexi hi veke na xona kwalaho, hi ve ni lava tlulaka dzana lava veke kona! I ntiyiso, van’wana va tile hi ku rhandza ku vona ndlela leyi van’hwanyana vambe gringas va khomaka tidyondzo ta vona ha yona. Kambe van’wana va lava teke ro sungula hi ku rhandza ku tiva sweswi i Timbhoni.
Nakambe hi tirhe eka doroba rintsongo ra La Quiaca, Argentina, laha hi swi koteke ku sungula tidyondzo to tala ta Bibele ni vanhu lava tsakelaka. Hikwalaho ka ku va hi fanele ku tsemakanya ndzilakana swinene, hi kokile miehleketo ya phorisa ra ndzilakana. Siku rin’wana, loko hi vuya hi le La Quiaca, murindzi u hi kombele leswaku hi nga endli ntirho wa hina erivaleni, hi leswi ntirho wa Timbhoni ta Yehova wu yirisiweke eArgentina. Eka yena ndzi te, “ndza pfumela leswaku hulumendhe ya n’wina yi tiyisa ntshunxeko wa vukhongeri.” Nhlamulo yakwe yi ve leswaku vaprista va susumetele vatirhela-mfumo va hulumendhe, leswi heteleleke hi ku yirisiwa. Nkarhi wihi na wihi endzhaku ka sweswo,a a hi fularhela hi laha a nga kotaka ha kona loko hi tsemakanya ndzilakana hi ya eArgentina!
Hi tirhile eVillazón hi malembe ya mune. Mutirhi-kulorhi u dyondze ni wanuna loyi nsati wakwe a a tirhisa chicheria, yindlu yo xavisela swakunwa leswi kamiweke ekoronini. Wanuna loyi u dyondze ntiyiso kutani endzhaku u khuvuriwile, xikan’we-kan’we a tirha tanihi nkulu ku kondza loko a fa. Ku endleke yini hi chicheria xana? Sweswi i Holo ya Mfumo! Loko hi suka eVillazón, a ku ri na bandlha ra vahuweleri va 20. Sweswi ku na Timbhoni leti nga vaka 60, ni kwalomu ka 110 wa lava va vaka kona etidyondzweni hi mahelo-vhiki.
Ku Ka Ndzi Nga ‘Languti Endzhaku’
Endzhaku ka Villazón ku te xiavelo eSanta Cruz, muti lowu nga eka xiyenge xa le vuxeni xa Bolivia. A swi tsakisa ku vona ntirho wu kula ku suka eka bandlha lerintsongo ra vahuweleri va 20 ku ya eka mabandlha lama hanyaka ya kaye. Manuku ke, hi 1965, ndzi tlhele ndzi ya tshama eLa Paz eka rin’wana ra makaya ya varhumiwa, laha ndzi veke kona ku sukela kwalaho.
Hi February 1978 rirhangu ra switina swa vumba ri ndzi wele ehenhla loko ndzi ri karhi ndzi chika ebazini ra muti. Nenge wa mina wa xinene a wu tshoveke ngopfu lerova a ndzi boheka ku tlhela ndzi dyondza ku famba. Kambe sweswi ndza swi kota ku tlhelela entirhweni ni ku fambisa tidyondzo ta Bibele.
E-e, ntirho wa nkarhi hinkwawo a a wu nga olovi minkarhi hinkwayo. Ku vile ni swirhalanganya, mabibi ya mbilu ni ku hela ntamu. Kambe ntsako wo kuma vanhu lava fanaka ni tinyimpfu ni ku va pfuna ku tirhela Yehova wu funengeta ku hela ntamu kwihi na kwihi. Sweswi, endzhaku ka malembe lama nga vaka 44 ya ntirho wa nkarhi hinkwawo, ndzi tiyimisele ku tlula rini na rini ku tshama ndzi veke ‘voko ra mina exikon’wini’ ivi ndzi hlanganyela entirhweni lowu wa ha ta endliwaka.—Hi ku vula ka Betty Jackson.
[Xifaniso eka tluka 28]
Betty Jackson a chumayela mahungu lamanene eBolivia