Nkambisiso Wa Mahungu

“Mianakanyo Yo Homboloka”

Ku khumbeka loku andzaka ka ngati leyi thyakisiweke ku susumetela vatshila va vutshunguri ku endla nkambisiso wa vumbirhi eka xitsundzuxo xo pompela ngati. Henry B. Soloway, M.D., muhleri wa magazini lowu nge Pathologist, u xiye leswaku ku sukela emasungulweni ya kona ku pompela ngati ku ve na swiphiqo. Wa hlamusela: “Eku sunguleni, mpompelo wa ngati leyi thyakisiweke enkarhini wa ku hlengeletiwa ni ku hlayisiwa . . . wu vange mafu ya vuvabyi lebyi t1ulelaka ni lebyi nga ni chefu. Ku hundziseriwa ka vuvabyi lebyi tlulelaka hi ngati ni vuyelo bya ngati ku vange vuvabyi lebyi xiyekaka eka Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava.” Hambi leswi mimpimo ya vuthekiniki leyi kunguhateriweke ku tiyisekisa mphamelo lowu “hlayisekeke” wa ngati yi teke, ku hundziseriwa ka mavabyi yo tano yo fana ni AIDS ku ya emahlweni.

Timhaka letintshwa se ti kambisisiwile ehenhleni ka ku pona ka nkarhi wo leha ka swigulani swa khensa endzhaku ka vuhandzuri lebyi eka byona mipompelo ya ngati yi tirhisiweke. Soloway u ri: “Ku ni gome leri xiyekaka ra ku pona loko . . . mipompelo yi nyikiwa swigulani leswi endliwaka vuhandzuri swa khensa ya xivindzi, xifuva ni rhumbunkulu.” Manuku ke, hi swihi swin’wana leswi nga endliwaka? Soloway u ya emahlweni a ku: “Timbhoni ta Yehova ti sindzisile . . . leswaku mpompelo i mianakanyo yo homboloka. Kumbexana rin’wana ra masiku lawa ti ta kombiwa ti ri leti hoxeke. Kambe eka nkarhi wa sweswi ku ni vumbhoni lebyi xiyekaka byo seketela ku kanakana ka tona, ku nga khathariseki switiyisekiso swa vahlayisi va ngati leswi lwisanaka na kona.”

Kahle-kahle, i ku yingisa nawu wa Xikwembu leswi endleke leswaku Timbhoni ta Yehova ti ntshunxeka eka vuyelo byo tala lebyi hambaneke bya mipompelo ya ngati. Levitika 17:14 yi ri: “Mi nga ṭhuki mi dya ngati ya nyama, hambi yi ri yihi ni yihi, hikuv̌a e moya wa nyama yiṅwana ni yiṅwana, i ngati ya yona.” Naswona Vakriste va byeriwe ku ‘chava ngati.’ (Mintirho 15:28, 29) Entiyisweni, Xikwembu xi languta ku amukela ngati hi xivumbeko xihi na xihi tanihi “mianakanyo yo homboloka.”

“Vuxisi Eka Hundzuluko”

“Timpiku ta switsotswana a ti rhendzelekanga ti huma eka swin’wana leswi tlulaka mpimo kumbe ti huma eka nchumu wun’wana. Ti sungule tanihi timpiku letintsongo swinene leti namarheleke enhlaneni.” Ku vula nyuziphepha ya le Sweden leyi nge Svenska Dagbladet, loko yi vika hi nkambisiso wa sweswinyana malunghana ni ndlela leyi switsotswana swi kumeke timpiku ta swona ha yona. “Hi ku ya hi mianakanyo yin’wana,” ku vula xiviko, “a swi ta va swi tirhise timpiku ta swona ta nkarhi lowu taka tanihi muxaka wa xitirho wo khoma switsotswana, ku kondza loko siku rin’wana swi kuma leswaku naswona swi nga haha ivi swi tirhwala hi swoxe swi suka ehansi swi ya emoyeni kumbe swi ehlela ehansi swi suka emirhini.”

Nakambe xiviko xi komba leswaku vativi va rihanyo va kanela hi mianakanyo ya leswaku “timpiku ta nkarhi lowu taka,” loko ta ha ri tintsongo ngopfu lerova ti nga haha, a ti ta va ti tirhe tanihi vaamukeri va dyambu leswaku swi kufumela ni ku nyika miri matimba. I yini lexi xi endleke leswaku swi kula swi suka eka mpimo lowuntsongo swi ya eka lowukulu? “Laha ku ni vuxisi eka hundzuluko lebyi swi tikaka ku byi hlamusela,” ku amukela xiviko.

Hambi swi ri tano, Bibele yi kombisa kahle ndlela leyi switsotswana swi kumeke timpiku ta swona ha yona. “Šikwembu ši endla . . . le’ŝi hahaka hikwaŝo hi tinšaka ta ŝona,” ku vula Genesa 1:21. Loko malembe ya nkambisiso wa sayense ya vange mianakanyo leyi ringanyetaka ntsena ni “vuxisi . . . lebyi swi nonon’hwaka ku byi hlamusela,” mhaka ya Bibele yi fanela timhaka leti tivekaka. Ku endliwa ni ku tirha loku hlamarisaka ka timpiku ta switsotswana swi yisa ku dzuneka hayi eka hundzuluko leyi nga voneki kambe eka Muvumbi la tlhariheke.

Ku Tirhisiwa Ka Vadyuhari Hi Ndlela Yo Biha

Vadyuhari va ya va ri karhi va va mahlonga ya ku tirhisiwa hi ndlela leyo biha swinene ni ku honisiwa. Masiku lawa swi tolovelekile ku twa swiviko swa lava dyuhaleke va khomiwa hi ndlela yo biha, va kanganyisiwa, va himiwa ni ku dlayiwa—hambi ku ri ematikweni lawa lava dyuhaleke hi ntolovelo a va kombisiwa xichavo lexikulu. Eka tiko rin’wana ra le Vuxeni, “mukondleteri u vulavula hi wansati la dyuhaleke loyi a bohiweke hi tinketani hi ndyangu wakwe hi malembe ya khume mune ivi a pfumeleriwa ku hlamba kan’we endzhaku ka mavhiki mambirhi,” ku vika Asiaweek. Yi engetela leswaku wansati wa malembe ya 60 hi vukhale etikweni rin’wana ra Asia “u file sweswinyana ekaya ra vanhu lava dyuhaleke. N’wana wakwe wa jaha ni mukon’wana a va kalanga va ya ni le ka mubedo lowu a feleke eka wona.” Xiyimo a hi lexi hambaneke nikantsongo ematikweni ya le Vupela-dyambu. “Kwalomu ka 1 eka 25 wa Vaamerika lava dyuhaleke wa honisiwa kumbe ku khomiwa hi ndlela yo biha, ekaya kumbe eka tinhlengeletano,” ku vula U.S.News & World Report. “Ku honisa i xivumbeko lexi tolovelekeke xa ku khomiwa hi ndlela yo biha . . . Kambe ku tirhisiwa loko biha emirini ni ku tirhisiwa loko biha ka rimbewu swa tlakuka.”

Vaaki va Israyele ya khale kun’we ni swirho swa bandlha ro sungula ra Vukriste va tsundzuxiwe ku kombisa xichavo, ku khathalela ni ku xixima vadyuhari. (Eksoda 20:12; Levitika 19:32; Vaefesa 6:1, 2; 1 Timotiya 5:1, 2) Hambi swi ri tano, muapostola Pawulo u vhumbe leswaku emasikwini ya makumu a hi ta nghena eka “minkarhi yo nonon’hwa” laha vanhu a va ta fularhela vukongomisi bya Xikwembu swinene. (2 Timotiya 3:1) Xin’wana xa swivumbeko leswi Pawulo a swi boxeke a ku ri leswaku vanhu a va ta va “lava pfumalaka . . . rirhandzu leri tolovelekeke ra vanhu hi laha ku heleleke.” (2 Timotiya 3:2, 3, The New Testament in Modern English, hi J. B. Phillips) I mani loyi a nga kanakanaka ntiyiso wa marito yakwe?