Lawula Moya Wa Wena!
“VANHU lava hlundzukaka, lava nga riki na vunghana va tala ku fa va ri ehansi ka malembe ya 50 hi makhamba ya ntlhanu loko va pimanisiwa ni vanhu vo rhula lava nga ni ntshembo, swi tshubule hi mutivi wa miehleketo.” Ku vike The New York Times ya January 17, 1989. Dr. Redford B. Williams, mudyondzisi eNtsindza wa Vutshunguri wa Yunivhesiti ya Duke eDurham, eCarolina N’walungu, “u sekele mintshubulo ya yena eka tidyondzo to hambana-hambana.” U te, “timbilu leti tshembaka ti tshama nkarhi wo leha, hikuva ti sirhelelekile eka ku hlaseriwa ka risinga-ntsetsela ra nkantsakanyo wa misiha”, ku vike Times.
Vukari byi nga tlakusa nsusumeto wa ngati, byi vanga ni swiphiqo swo hefemula ni ku va ni swiendlo swin’wana swo biha. Vukari byi nga kavanyeta endlelo ro ehleketa, naswona vuyelo hakanyingi i nkarhi wa ntshikilelo lowukulu wa miehleketo. Nakambe, yi ni khombo mimbuyelo ya vukari erihanyweni ra moya ra munhu. A swi kanakanisi leswi Bibele yi nge: “Ku ṭaka ka miri i mbilu le’yo basa.” (Swivuriso 14:30) Ina, swi ni rihanyo ku lawula moya wa wena. Kambe xiya swivangelo swin’wana swo endla tano.
Landzelela Ndlela Ya Vutlhari
Un’wana ni un’wana la hanyeke kahle u lava ku endla hi vutlhari. Ndlela yin’wana yo endla leswi i ku kombisa ku tikhoma. Emhakeni leyi, Swivuriso 29:11 yi ri: “Šihunguki ši humesa hikwaŝo ŝa mbilu ya [xona], kambe wa ku tlhariha wa tihlayisa ni ku tikhoma.”
Langutelo ro fuma leri susumetaka munhu ku landzela ndlela yo karhi ra kombisiwa minkarhi yin’wana loko Bibele yi tirhisa rito “moya.” “Šihunguki” xi hatla xi hlundzuka hikuva a xi koti ku tilawula. U humesa vukari bya yena a nga ri na mhaka ni vuyelo. Ku hlundzuka loku nge ndzeni ka xihunguki ku nga ha sungula hi ku xi vangela leswaku xi va ni xikandza xo visingala. Kutani ku hlundzuka ka yena ku nga ha tikombisa hi ku vulavula hi ku kariha ni le ka swiendlo swa vuphukuphuku.
Hambi swi ri tano, munhu wo tlhariha u ‘hlayisa moya wa yena wu rhurile.’ Wa wu lawula kutani a xiya hi vukheta leswi nga ha humelelaka loko o pfumelela vukari. Hambi loko a ri ni xivangelo lexi twalaka xo hlundzuka, wa swi xiya leswaku ku endla hi xihatla a ri eka xiyimo xexo xo hlundzuka xa mianakanyo swi nga ha vanga ku karhateka lokukulu. Hikwalaho, u kombisa ku tikhoma ni ku papalata ku phofula vukari bya yena hi vuhunguki ni ku pfumala ku tikhoma. U langutela mpfuno eka Yehova, nkarhi wun’wana a vula xikhongelo xa xihatla hi mbilu. Eku heteleleni, ku pfuna hinkwavo lava khumbekaka, munhu lowo tlhariha u kota ku miyeta vukari bya yena ni ku ehleketisisa kahle hi ku pfumelelana ni Matsalwa ni ku rhandza ka Xikwembu. Kambe, munhu lowo tlhariha wa swi xiya leswaku a nga fanelanga ku tlhontlha vukari hikuva sweswo swi nga ha n’wi sihalarisa eka xiendlo xa vuhunguki, ni ku endla xidyoho.
Munhu wo tlhariha u tirhisa xitsundzuxo xa muapostola Pawulo: “Loko mi tshuka mi hlundzuka, mi nga weli eku dyoheni; dyambu ri nga tshuki ri pela ma ha hlundzukile, naswona mi nga nyiki Diyavulosi nkarhi.” (Vaefesa 4:26, 27) Loko minkarhi yin’wana u hlundzuka, u nga hlayisi xiyimo xo hlundzuka, hi ku pfumelela dyambu ri pela u ri ka xiyimo xexo. Hikwalaho ka yini? Hikuva hi mukhuva wolowo u ta va u nyika Sathana Diyavulosi endhawu leswaku a ku tirhisa, a ku hambukisa leswaku u endla leswi biheke kutani u tokota ku nga amukeleki eka Xikwembu. (Psalma 37:8, 9) Swa antswa u lawula moya wa wena ni ku endla hi ku hatlisa leswaku u lulamisa swiphiqo leswi nga ha vaka swi pfuxe vukari bya wena.—Matewu 18:15-17.
Vana La Rhuleke eMoyeni
Xivuriso xin’wana xi ri: “L’a tikhomaka emaritweni o tiv̌a ku tlhariha, l’a tisiv̌elaka nomu o ni ku twisisa.” (Swivuriso 17:27) Munhu la nga ni vutivi bya Rito ra Xikwembu ‘u pima marito ya yena loko a vulavula’ naswona a nga pfumeleli marito ya yena ma halaka kukota mpfula ya matimba, ngopfu-ngopfu loko a hlundzukile. Hi ku xiya vuxaka bya yena na Yehova ni xivandla xa yena lexi faneleke enhlengeletanweni ya Xikwembu, a nge pfumeleli ku hisa ka vukari ku n’wi hlula. Kambe, ‘munhu wa vutlhari’ u ringeta ku tshama a rhurile ni ku ringanisela emiehleketweni. Hi moya wo tano, na wena u nga lawula swiendlakalo leswi nga nghenisaka xiphukuphuku exidyohweni.
Malunghana ni leswi, ha hlaya: “L’a hlwelaka ku kariha o ni ku anakanya lo’kukulu, kambe wa mbilu ya tihanyi u ṭhov̌ela v̌uhunguki.” (Swivuriso 14:29) Ku hela mbilu loko u hlundzukile swi nga yisa eswiendlweni swa vuphunta. Languta ndlela leyi swi nga antswaka ha yona ku ehleketa hi vuyelo bya ku vulavula kumbe ku tikhoma loku nga lawuriwangiki! Handle ka swona, munhu a nga ha va ni ximbilwa-mbilwana kutani a endla leswi hambukeke, xisweswo a “ṭhov̌ela v̌uhunguki.” Hikwalaho, “hlwela ku kariha,” tanihi leswi Xikwembu xi nga tano, kutani u ta papalata ku hela mbilu ni swiendlo leswi hambukeke.—Eksoda 34:6.
Papalata Vutidzunisi
Hikwalaho ka vutikukumuxi, munhu a nga ha va la nga ehleketeleriki van’wana hambi ku va ni ximbilwa-mbilwana. Kutani ha hlaya: “Munhu wo kariha u hlohlotela timholov̌o, ni loyi a holov̌aka a anḍisa ŝidyoho ŝa yena.” (Swivuriso 29:22) Loko munhu a nga wu lawuli moya wa yena kambe a “kariha,” a nga ha “hlohlotela timholov̌o,” hambi eka vanghana va yena. Naswona munhu “loyi a holov̌aka a andzisa swidyoho swa yena.” Ina, u ta endla xidyoho—nchumu lowu munhu wo tlhariha la chavaka Xikwembu a nga lavaka ku wu papalata.
U nga tshuki u rivala leswaku Yehova a nga ku amukeli ku kariha ka ku tikukumuxa ni ka ku tinyungubyisa. (Swivuriso 16:18) Swi antswa ngopfu ku lava mpfuno wa Xikwembu leswaku u tiyisela ndzingo ni ku endla hi ku titsongahata ku ri ni ku tinyiketela eka vukari kumbe ku hlundzuka ka vutikukumuxi.—Swivuriso 29:23.
Endla Hi Ku Rhula
Ku titsongahata ka laveka loko u tshuka u holoveriwa hi un’wana la nga ni vutihlamuleri. Hi nkarhi wo tano, xana wu nga ha va wihi ntlhaveko wa wena wo sungula? Kumbexana i ku angula hi ku hatlisa, hi marito ya vuhunguki. Kambe Bibele ya tsundzuxa: “Loko mbilu ya mufumi yi ku karihela, u nga ṭhuki u fularela v̌uṭhamo bya wena, hikuv̌a ku rula ku siv̌ela ŝidyoho le’ŝikulu.” (Eklesiasta 10:4) Languta ndlela leyi ku nga vutlhari ha yona ku hlamula hi ku rhula! Hakunene, “ku hlamula lo’kunene ka releta v̌ukari.” (Swivuriso 15:1) Ku hlamula hi ku titsongahata swi lava ku tikhoma, kambe ndlela leyi ya vutlhari yi susa swirhalanganya ivi yi kurisa vuxaka byo rhula.
Loko u holoveriwe swi nga fanelanga ha tshemba leswaku munhu la nga ni vutihlamuleri u ta ku pfumelela ku hlamusela timhaka. Kavula, nhlamuselo yihi na yihi yi fanele ku endliwa hi moya wo titsongahata, hi ntshembo wa leswaku vonelo leri hoxeke ri nga lulamisiwa hi ndlela yoleyo. Munhu la nga ni vutihlamuleri u ta fanela ku lawula moya wa yena ku pfumelela nhlamuselo yo tano, naswona leswi swi ta komba leswaku u na vutlhari ni ntamu.
Ku nga khathariseki leswaku Mukriste u le xiyin’weni xa vutihlamuleri kumbe e-e, u fanele ku tsundzuka leswaku “munhu l’a hlulekaka ku fuma mbilu ya yena, [u fana ni] muti lowu ngheniweke hi valala, wu nga ri na rirhangu.” (Swivuriso 25:28) Munhu la nga titsongahatiki naswona a nga lawuriki moya wa yena, u paluxekile naswona swa olova leswaku a hlaseriwa hi mianakanyo leyi nga fanelangiki leyi nga n’wi susumetelaka leswaku a endla hi tindlela leti hoxeke. Yesu Kriste loyi a vekeke xikombiso xo hetiseka, a ri “ni mbilu yo rhula ni ya tintswalo.” (Matewu 11:29) Ku tlula kwalaho, ku rhula i mihandzu ya moya wo kwetsima wa Xikwembu, lowu Vakriste va faneleke ku wu khongelela.—Luka 11:13; Vagalatiya 5:22, 23.
Ha Yini U Lawula Moya Wa Wena?
Hi tlangela marito yo rhula, kambe hakanyingi a hi xi tivi lexi susumeteleke marito ya vukari. Phela, munhu la nga riki na misinya ya milawu a nga ha swi kota ku tumbeta ku hlundzuka ni ku tiyimisela ka yena ku rihisa eka munhu un’wana hi nandzu wa xiviri kumbe lowu ehleketiwaka! Hi ndlela ya vukanganyisi, a nga ha va a yimele nkarhi lowu fanelekeke wo vula swo karhi leswi vavisaka eka munhu loyi a kuriseke rivengo eka yena. Mukriste a nga fanelanga ku pfumelela moya wolowo leswaku wu kula eka yena, hikuva muapostola Yohane u tsarile: “Kambe loyi a vengaka makwavo, u le munyameni, naswona u famba emunyameni, a nga tivi lomu a yaka kona, hikuva munyama wu n’wi dlaye mahlo.” Entiyisweni, nakambe Yohane u te: “Un’wana ni un’wana loyi a vengaka makwavo i mudlayi, kutani ma swi tiva lewaku ku hava mudlayi loyi vutomi lebyi nga heriki byi tshamaka eka yena.”—1 Yohane 2:11; 3:15.
Loko vutikukumuxi, vukanganyisi kumbe mikhuva yihi na yihi leyi nga riki ya Xikwembu yi tumbetiwa, xihundla xo tano xo kanganyisa a xi xisi Xikwembu. Ku vula hi nomu kumbe ku kombisa ku tivona vululami, a swi nge fihleli Xikwembu leswi nga le mbilwini ya yena. Swivuriso 16:2 yi ri: “Mikhuv̌a hikwayo ya munhu yi lulamile mahlweni ka yena, kambe Yehova o pima mimoya.” Xikwembu a xi xisiwi.
Kutani ke, hikwalaho ka vuhlayiseki bya wena n’wini na hi swivangelo swin’wana swa Matsalwa leswi hi hlamuseleke, ku fana na Yesu na vanhu van’wana lava tlhariheke lava papalateke ku tinyungubyisa kutani va endla hi ku titsongahata. Hi tindlela hinkwato, lawula moya wa wena!