Vuyimbeleri Bya Manguva Lawa Ku Papalata Mintlhamu Ya Byona
VAN’WANA va bula hi mimpfuno ni makhombo ya ku yingisa vuyimbeleri bya rock. Van’wana va kanela hi nkucetelo wa byona lowu onhaka eka vana va kondlo-a-ndzi-dyi. Kambe loko u ri Mukreste, swilo sweswo swi ta endzhaku ka mhaka leyikulu: Xana vuyimbeleri byi nga khumba vuxaka bya wena ni Xikwembu hi ndlela yihi?
Nkongomiso wa Mukreste evuton’wini i Rito ra Xikwembu, Bibele. Yi tamele misinya ya milawu malunghana ni xiphemu xin’wana ni xin’wana xa vutomi, ku katsa ni vuhungasi. Swikongomiso swa Bibele swi sirhelela lava yingisaka eka swilo leswi thyakeke ni leswi vavisaka. Ku tlula kwalaho, ku amukeriwa hi Xikwembu ku titshege hi ku yingisela Rito ra xona. Hikwalaho, misinya ya milawu leyi nga eRitweni ra Xikwembu yi kongomisa Mukreste eku hlawuleni ka vuyimbeleri. (Pisalema 43:3; 119:105; 2 Timotiya 3:16, 17) Kutani, hi swihi swikongomiso swa Matsalwa leswi hi pfunaka eku hlawuleni ka vuyimbeleri?
Xilaveko Xo Ringanisela
Eklesiasta 7:16 ya tsundzuxa: “U nga ṭhuki u tiendla l’a lulameke ku tlurisisa, na ŝona, u nga ṭhuki u tiv̌eka l’a tlhariheke ku tlurisa, hikuv̌a a u ta tilov̌isela yini šana?” U nga si cukumeta vuyimbeleri u ku byi bihile, tivutise leswaku xana swi vangiwa hi ku va wena u nga byi rhandzi. Tsundzuka, swi nga ha endleka u nga byi rhandzi vuyimbeleri byo karhi, kambe sweswo a swi byi endli byi va vuyimbeleri byo biha.
Tlhelo lerin’wana ra mhaka leyi yo ringanisela ri kombisiwa eka Eklesiasta 7:17, 18: “U nga ṭhuki u tiendla lo’wo biha ku tlurisisa, kambe u nga ṭhuki u tiendla šihunguki, hikuv̌a a u ta fela yini wu nga si v̌a nkari wa wena šana? Ŝi sasekile loko u tamela leši, na rona v̌oko ra wena ri nga ṭhuki ri fularela lešiya, hikuv̌a l’a tšhav̌aka Šikwembu o huma makhombyeni hikwawo.”
Kutani, ku vuriwa yini loko Mukreste a yingisela vuyimbeleri lebyi hlohlotelaka madzolonga, xihlawuhlawu, ku tikhoma loko biha, vugandzeri bya Diyavulosi ni ku tisunga? Vaefesa 5:3, 4 yi swi veka erivaleni: “Vuoswi, ni swa thyaka hinkwaswo, ni makwanga, a swi laveki exikarhi ka n’wina, ni ku kumbuka swi nga kumbukiwi. Mi nga tirhisi marito ya ku rhuketela, ni ya vuphukuphuku, ni ya mafenya, hikuva a ma laveki; tirhisani ntsena marito lama nkhensaka.” Ina, lava navelaka ku va vanghana va Yehovha va nge teki swilo leswi thyakeke swi va vuhungasi bya vona. A va nge vuli leswaku i swinene ku hlekisiwa hi swilo leswi swo biha, ntsena loko vona va nga swi endli.
Hi ku ya hi Matsalwa marito ya risimu a hi wona lama ri endlaka ri va rinene kumbe ri biha. Hi wihi moya lowu ri wu khutazaka? Hi kombela u hlaya Vagalatiya 5:19 ku ya ka 23 eBibeleni ya wena. Hi wihi nxaxamelo lowu hlamuselaka kahle moya wa vuyimbeleri lebyi u byi yingiselaka? Loko vuyimbeleri byi yimela ‘mintirho ya nyama,’ kutani mavonelo ya Yehovha ya leswi ma le rivaleni.
Loko Mukreste a ringeta ku hlanganisa vutomi byakwe bya ntirho wo kwetsima wa Xikwembu ni vuhungasi bya vuyimbeleri lebyi onhaka, u ta vona leswaku a swi hlangani nikatsongo. Swi fana ni ku nwa ntsutsu lowu pfanganisiweke ni chefu. Ntsutsu a wu nge endli leswaku chefu yi nga ku dlayi. Marito lama nga eka 2 Vakorinto 6:14-17 ma swi hlamusela kahle: “Mi nga rhwaleni mpingu wun’we ni lava nga riki vapfumeri; hikuva ku tirhisana ku kwihi exikarhi ka ku lulama ni ku homboloka xana? Kumbe ku vonakala ku ni ku yelana kwihi ni munyama ke? Xana Kriste na Lowo biha, va nga hela hi ku twanana xana? Kumbe mupfumeri a nga fambelana hi mukhuva wihi ni loyi a nga riki mupfumeri xana? . . . Hikokwalaho, [Yehovha u] ri: ‘Humani exikarhi ka vona, mi hambana na vona; mi nga tshuki mi khumba leswi nga tengangiki.’”
Kutani, leyi i mintlhontlho ya Matsalwa leyi langutaneke ni lava navelaka ku va ni vunghana lebyikulu ni Xikwembu. Loko u xixima misinya ya milawu ya Bibele, langutisisa swinene vuyimbeleri lebyi u byi yingiselaka. Xopelela nhlengeleto wa wena wa tirhekhodo ni tivhidiyo. Cukumeta leti lwisanaka ni misinya ya milawu ya Bibele. Loko u nga ti tshembi kahle, ticukumete. Endla leswi fanaka ni hi tikhonsanti ni leswi u swi hlayaka—tsuvula hinkwaswo leswi nga fambelaniki ni ku lulama.
Mboyamelo Wo Pfala-pfala
Loko u kokiwa hi vuyimbeleri lebyi nga weliki helo kumbe lebyi nga ehandle ka swikongomiso swa Matsalwa, swi nga ha ku nonon’hwela ku langutana ni mhaka hi ku kongoma. Van’wana va pfala-pfala hi ku ringeta ku lwela ni ku sasela xiyimo xa vona xa ku landzula. Loko leswi swi ri tano eka wena, yima u ehleketa. Xana miehleketo ya wena ya twala kumbe xana yi kombisa ku khumbeka ka wena hi vuyimbeleri lebyi? Kambisisa tinhlamuselo leti landzelaka leti nyikeriweke hi van’wana ivi u xiya leswaku, loko ti kambisisiwa, tinhlamuselo to tano ti vonaka ku ri ku pfala-pfala ntsena.
I swinene eka mina ku yingisela ntlawa lowu hikuva swirho swa wona swi lwisana ni ku tirhisiwa loko biha ka swidzidzirisi. Kambe xana ntlawa lowu wu lwisana ni swiendlo swin’wana swa vubihi, tanihi vuoswi, madzolonga ni ku nga xiximiwi ka vulawuri? “Comelanyana lexitsanana xi kukumuxa mbila hinkwayo,” hi ku vula ka Vagalatiya 5:9.—Ringanisa Yakobo 2:10.
Vutomi emisaveni leyi byi bihe ngopfu. Xana hi nga yi sola mintlawa leyi hi ku phofula ku hlundzukisiwa ka vona hi swiyimo swa misava? Bibele yi khutaza ku hlundzuka loku faneleke eka vubihi bya mafambiselo lawa kambe yi kombetela eka Mfumo wa Vumesiya tanihi nhlamulo ya kona.—Daniyele 2:44; Matewu 6:9, 10.
Ntshembo lowu vangamaka wa Mukreste wu hambanile ni mianakanyo ya munyama ya vayimbeleri vo tala lava seketelaka ku dlaya tanihi nhlamulo ya gome ra vanhu. Ina, vukarhi bya misava bya dlaya naswona i bya vuharhi, byi kombisa vutlharhi bya mafambiselo ya swilo.—Varhoma 12:9; Yakobo 3:15-18.
Vayimbeleri va ni vutshila, naswona va leteriwile hi tlhelo ra vuyimbeleri. Kambe vutshila lebyi muyimbeleri a byi tirhisaka a byi vuli nchumu loko ku ringanisiwa leswi tameriweke hi vuyimbeleri, swi ringanisiwa ni misinya ya milawu ya Bibele, a swi tano ke? Hosi Solomoni a ri ni vutshila eka swilo swo talanyana, ku katsa ni le ka vuyimbeleri. Kambe loko a gwinehile evugandzerini bya ntiyiso, Bibele ya vika, “Yehova a karihela Salomon, hikuv̌a mbilu ya yena a yi fularele Yehova.” Hi laha ku fanaka Nimrodo a a ri muaki ni muhloti wa vutshila, kambe yena ni vanghana vakwe a va tsakeriwanga hi Xikwembu. Hikwalaho ka yini? Hikuva Nimrodo a a ri “šihloti ša matimba [ku lwisana na] Yehova.”—1 Tihosi 11:9; Genesa 10:8, 9.
Tinsimu ti nga ri tingani ta ntlawa i tinene, ku katsa ni swichayachayana leswaku belaka ehansi. Khombo ra kona hi leswaku mpfumawulo lowunene wu nga endla munhu a xava a tlhela a yingisela tinsimu hinkwato ta albamu, leti to tala ta tona ti nga riki tinene. Tanihi leswi ndzheko wa mati wu nga kotiki ku hlantswa nhulu hinkwayo ya ndzope, risimunyana lerinene a ri wu hundzuli moya hinkwawo lowu onhaka wa albamu kumbe ntlawa wolowo wa vuyimbeleri.
Tingwenya ta kona a ti gandzeli Sathana kumbe ku hanya vutomi byo biha. Ti tlanga exitejini ntsena. Wu le rivaleni ntiyiso wa leswaku vuyimbeleri lebyi va byi tirhisaka ku hungata vayingiseri va vona byi pfangane kumbe ku tala hi vubihi. Vakolosa 3:8 yi byela Vakreste leswaku va nga hungatiwi hi swilo swo tanihi vukarhi ni nhlambha, kambe yi ri “swi cukumeteni hinkwaswo.” Pawulo u byele Vaefesa leswaku “mi nga tshuki mi tolovelana ni [vanhu lava nga yingisiki] lava endlaka leswo ka swi nga pfuni nchumu swa munyama; swi soleni erivaleni.” Xana munhu loyi a hungatiwaka hi mintirho ya munyama a nga swi kota ku sola lava yi endlaka?—Vaefesa 5:6, 11.
Marito a ndzi ma yingiseli. Ndzi twa miloti ntsena. Kambe marito ma nga dzika emianakanyweni ivi ma vanga swiphiqo endzhaku. Hambi loko hi ehleketa leswaku mhaka ya kona yi humile emianakanyweni ya hina, yi nga ha va yi nga rivaleki nikatsongo. Kutani, vona ndlela leyi swi nga ni khombo ha yona ku yingisela marungula lama nga pfumelelaniki ni ndzayo leyi nga eka Vafilipiya 4:8, leswaku hi hlayisa mianakanyo ya hina yi ri eka leswi tengeke, leswi rhandzekaka ni leswi dzunekaka.
Nakambe tsundzuka leswaku mani na mani loyi “a tinyiketaka eku rhandzeni ka swa misava, ú tiendla nala wa Xikwembu.” Leswi swi vangiwa hi leswaku misava ya vanhu yi hambukile eka Xikwembu naswona moya wa misava wu huma eka Sathana Diyavulosi, Nala lonkulu wa Yehovha. Kutani ehleketa ha swona. Xana wanuna a a ta swi tsakela loko nsati wa yena a veka xifaniso xa xigangu xakwe xa khale, kambe a vula leswaku a nga n’wi rhandzi, a ku, xifaniso lexi i xa ku sasekisa ntsena? Doo, a a ta lava xi huma endlwini, xi huma ni le miehleketweni ya yena. Ku vuriwa yini hi loko hi nghenisa vuyimbeleri lebyi hetisisaka xikongomelo xa Nala wa Yehovha emakaya ni le timbilwini ta hina? Xana swi hambanile eka Yehovha loko hi ku, “Ndzi tsakela miloti ya kona ntsena; Marito a ndzi ma yingiseli”?—Yakobo 4:4; 1 Vakorinto 10:21, 22.
Teka Goza Hi Ku Hatlisa
Loko u yingisela vuyimbeleri lebyi kombisaka vudyoho, hi xihi xivangelo xa wena? Swi nga ha endleka u nga pfumelelani ni mianakanyo yo biha, kambe vuyimbeleri byi nga ha ku tsakisa—chayelo ra kona ra nandziha, ra koka swinene—lerova u byi kuma byi nga papalateki naswona u nga lavi ku byi tshika.
Kambe ku endla leswinene a swi olovi minkarhi yin’wana. Ha ringeka ngopfu-ngopfu loko mimpimanyeto ya Xikwembu yi lava leswaku hi tshika nchumu lowu hi wu rhandzaka. Xana hi nga vula leswaku eka hina a swi tirhi kutani hi hambeta hi “khuta hi milenge mimbiri,” kumbe, xana hi ta hatlisa hi teka goza hi lwisana ni leswi Yehovha a swi vengaka?—1 Tihosi 18:21.
Ku nga khathariseki ku lahlekeriwa loku katsekaka, hi ta tsaka swinene loko hi hlawula leswi tsakisaka Yehovha. Leswi swi vula leswaku hi fanele hi tshiketa ku khumba leswi thyakeke. Loko hi nga swi khumbi, kutani Yehovha u tshembisa leswaku u ta hi amukela. Ina, u ta hi hlanganisa ni vanhu vakwe lava rhandzekaka.—2 Vakorinto 6:17.
Yehovha u hi navelela leswinene. U endle swileriso swakwe leswaku a antswisa vutomi bya hina. Amukela xikombelo xa yena lexikulu hi laha xi kumekaka ha kona eka Esaya 48:17, 18. “Hi mina Yehova, Šikwembu ša wena l’a ku dyonḍisaka, a ku pfuna, a ku fambisa e ndleleni leyi u faneleke ku famba ha yona. Mawako! loko ngi u yingisa milawu ya mina! Ku rula ka wena ku ta v̌a tani hi nambu, ku lulama ka wena ku ta fana ni magandlati ya lwandle.”
[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 10]
Vutihlamuleri Bya Vatswari
Loko u ri mutswari, u ni vutihlamuleri bya Matsalwa byo dyondzisa vana va wena leswaku va twisisa ku hambana exikarhi ka vuyimbeleri lebyinene ni byo biha. Leswi swi vula ku titoloveta ni leswi va swi yingiselaka. Swi vula leswaku u tiyisa voko eka muxaka wa vuyimbeleri lebyi u nga ta byi pfumelela ekaya ni lebyi u nga ta ka u nga byi pfumeleli.
Burisana ni vana va wena. Papalata ku vulavurisana loku hungutaka xichavo. Marito yo tanihi, “A ndzi tivi leswaku ha yini mi yingisela thyaka rero,” ma nga endla vantshwa va namarhela ngopfu eka leswi va swi hlawulaka. Ku boxa mahanyelo yo biha ya muyimbeleri na swona swi nge khorwisi, ngopfu-ngopfu loko ma nga kombisiwi eka vuyimbeleri. Muntshwa un’wana u huwelele a ku: “Loko munhu a vula leswaku vuyimbeleri hinkwabyo bya rap byi bihile, ndzi vona swi nga ri swona!”
Kutani tibyele. Tiva leswaku mavonelo ya Xikwembu hi wahi etimhakeni leti. Timbhoni ta Yehovha ti nga tsakela ku ku pfuna hi ku ku nyika tibuku leti sekeriweke eBibeleni leti nga ni vuxokoxoko. Tiva ntiyiso wa kona. Swi veke erivaleni leswaku mhaka i ya mimpimanyeto ya Bibele, ku nga ri ku endla leswaku vana va wena va rhandza leswi u rhandzaka swona.—Vaefesa 6:4.
[Xifaniso lexi nga eka tluka 9]
Loko Mukreste a yingisela vuyimbeleri lebyi onhaka, xana a nga swi tiyela ku tsundzuxa van’wana ha byona?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 11]
U ta tsaka ku tlurisa loko u cukumeta leswi Yehovha a swi vengaka