Tibomo Leti Fuhlekiweke—Khombo Ra Misava Hinkwayo

N’HWETI na n’hweti magidi ya vavanuna, vavasati ni vana lava nga riki na nandzu ematikweni lama tlulaka 60 va lamatiwa, van’wana va fa hikwalaho ka tibomo leti celeriweke. Ku ringanyetiwa leswaku tibomo leti rhiyeriwaka ku dlaya masocha, ti dlaye kumbe ku vavisa vanhu vo tala ku tlula lava dlayiweke hi tikhemikhali, swilo swa ntumbuluko ni nyimpi ya nyutliya. Hi ku ya hi nkambisiso wa vandla ra Human Rights Watch, vanhu va kwalomu ka 30 000 va lamatiwile hi tibomo eKhambodiya ntsena.

Tibomo leti letitsongo ti celeriwe ehansi hi nkarhi wa tinyimpi to hambana-hambana, naswona to tala ta tona a ti fukuriwanga. Ku ringanyetiwa leswaku kwalomu ka 100 wa timiliyoni ta tona ta ha celeriwile ematikweni ya kwalomu ka 60. Ti nga dlamuriwa hi ku kandziyiwa ntsena, naswona hi nkarhi wa nyimpi ti tirhisiwa swinene hikuva a ti durhi naswona ta tirha. Muxaka wun’wana i R10 ntsena. Yin’wana leyi hahiselaka tibolo leti endliweke hi nsimbhi ta 700 emoyeni leti nga fikaka eka mpfhuka wa 40 wa timitara, ntsengo wa yona i R93 ntsena. Ti laviwa ngopfu lerova, The New York Times yi vika leswaku sweswi matiko ya 48 ma endla ni ku xavisa mixaka ya tona ya 340. Naswona leto tala ta karhi ta celeriwa siku na siku ku tlula leti hetiwaka matimba hi mavandla yo vohlisa matimba ya tibomo.

Ku herisa matimba ya tibomo swa tika naswona swa durha, tanihi leswi mavuthu yo tala ya nga hlayisiki rhekhodo ya leswaku va celele kwihi; naswona to tala ti endliwa hi rihunyi, pulastiki, ni swilo swin’wana leswi nga phasiwiki hi switirho swo kambela swa vukoka-nsimbhi. Patrick Leahy holobye wa mavuthu wa le United States loyi a vekeke nsivelo wa ku xaviwa ka matlharhi lawa ematikweni mambe u te: “ENetherlands, vanhu va ha dlayiwa hi tibomo ta Jarimani ta Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava. Anakanya leswaku eAfghanistan, Khambodiya, Angola, Bosnia ni matiko man’wana lama nga ni tibomo to tala leti celeriweke ma le khombyeni ro tanihi kwihi.”

I misava leyintshwa ya Xikwembu ntsena leyi nga ta tlhantlha swiphiqo swo tano. Rito rakwe ra tshembisa: “[Xikwembu xi] herise tinyimpi ku yisa e makuṅweni ya misav̌a, [xi] ṭhov̌ile mav̌ura, [xi] fayetele matlhari, [xi] hise magolonyi [ya nyimpi] e nḍilweni.”—Pisalema 46:9.