Vantshwa Va Vutisa . . .

Xana Swi Ni Khombo Ku Yimela Mutlangi Wo Hlamarisa Eka Ntlango Wo Karhi?

“Ko va milorho ntsena. Nkarhi wun’wana u muendli wa masalamusi. Nkarhi wun’wanyana wa lwa. U nga ha tlanga swiphemu swo hambana-hambana swa vatlangi lava u va anakanyaka. A ku na lexi ku sivelaka.”—Christophe.

“VANA nchumu wun’wana ni wun’wana lowu u nga ta ka u nga pfuki u ve wona.” Magazini wun’wana wu tshahe xiga lexi loko wu hlamusela ntlango wun’wana lowu dumeke, lowu nga riki wa xiviri. Timiliyoni ta vantshwa ti kokiwa ngopfu hi ku tlanga mintlango leyi nga riki ya xiviri ya ku yimela mutlangi wo hlamarisa. Kambe, kahle-kahle, i yini mintlango ya ku yimela mutlangi wo hlamarisa?

Hi ku ya hi buku leyi nge Jeux de rôle, (Mintlango Ya Ku Yimela Mutlangi Wo Hlamarisa), “mutlangi ha un’we u yimela mutlangi la dumeke hi ku endla nchumu wo karhi kumbe ku rhandza xilo xo karhi kutani a tiyimisela ku langutana ni khombo leri nga ha vaka kona leri nga riki ra xiviri.” Xikongomelo xa ntlango lowu i ku tlanga xiphemu xa mutlangi loyi u n’wi yimelaka, hi ku kuma ntokoto, mali, matlhari kumbe matimba ya vusalamusi lama lavekaka leswaku u endla nchumu wolowo.

Mintlango ya ku yimela mutlangi wo hlamarisa eka ntlango wo karhi yi sungule ku duma hi va-1970 hi ntlango lowu a wu vitaniwa Dungeons and Dragons.a Ku sukela hi nkarhi wolowo, yi andzile yi va bindzu leri endlaka mali yo tala ngopfu, yi katsa mintlango ya muravarava, makhadi ya bindzu, tibuku ta mintlango, mintlango ya khompyuta hambi ku ri mintlango leyi tlangiwaka hi ku kongoma, leyi vatlangi va yona va yimelelaka vatlangi vo karhi. Ku anakanyiwa leswaku ku ni vatlangi va nkarhi ni nkarhi vo tlula tsevu wa timiliyoni eUnited States ni va magidi ya madzana eYuropa. Swikolo swo tala swa le henhla eFurwa swi ni mintlawa ya vatlangi va mintlango ya ku yimela mutlangi wo hlamarisa, kasi eJapani yi dume ngopfu eka mintlango ya tivhidiyo.

Vayimeri va vula leswaku mintlango leyi yi nyanyula mianakanyo, yi kurisa vuswikoti byo tlhantlha swiphiqo naswona yi kondletela vuxaka exikarhi ka mintlawa. Kambe, lava kanetanaka ni mintlango leyi, va yi hlanganisa ni ku tidlaya, ku dlaya hi vomu, ku pfinya, ku onhiwa ka masirha ni Vusathana. EMadrid, le Spain, vantshwa vambirhi va khomiwile, va ehleketeleriwa leswaku va dlaye wanuna wa malembe ya 52 hi vukhale loko va ri karhi va tlanga xivono xa ntlango wa ku yimela mutlangi wo hlamarisa. EJapani, n’wana wa kondlo-a-ndzi-dyi u dlaye vatswari vakwe ivi a titsema hlakala, ku ri ndlela leyi ntlango lowu a wu tlangaka wu helaka ha yona. Entiyisweni, a hi vatlangi hinkwavo va endlaka swilo leswi—vatlangi vo tala i vanhu lavanene naswona va ni vunghana. Hambiswiritano, Vakreste lava ha riki vatsongo va fanele va tivutisa, ‘Xana ndzi nga tlanga mintlango ya ku yimela mutlangi wo hlamarisa? Xana ndzi fanele ku va ni vuxiyaxiya?’

Madzolonga Ni Vungoma

Mintlango ya ku yimela mutlangi wo hlamarisa ya hambana-hambana hi xivumbeko ni hi leswi endliwaka eka yona. Nilokoswiritano, yo tala ya mintlango leyi yi ni madzolonga. Entiyisweni, swiyimo leswi ngo anakanyiwa, leswi mintlango leyi yi swi vumbaka emianakanyweni, i madzolonga lama tlangaka xiphemu lexikulu xa leswaku u kota ku humelela—kumbe ku pona. Kutani ke, xana ku tlanga mintlango yo tano swa fambisana ni ndzayo ya Bibele? Swivuriso 3:31 yi ri: “U nga tshuki u navela munhu wa madzolonga, u nga tshuki u tekelela mikhuva ya yena.” (New Jerusalem Bible) Nakambe Bibele yi hi khutaza leswaku hi ‘lava ku rhula, hi ku landzelela’—ku nga ri madzolonga.—1 Petro 3:11.

Xin’wana lexi vilerisaka hileswaku masalamusi ma vonaka ma ri wona ma lawulaka mintlango leyi. Minkarhi yo tala, vatlangi va hundzuka vangoma kumbe vanhu lava endlaka masalamusi. Kutani swilo leswi nga swihinga kumbe valala va hluriwa hi tindlela ta vungoma. Ku vikiwa leswaku ntlango wun’wana lowu dumeke “wu pfumelela vatlangi va wona leswaku va tlanga tanihi Tintsumi kumbe Madimona, va yimela Tintsumi letikulu kumbe Tihosana ta Madimona . . . Swiendlo swa manyala hi swona leswi vanhu va swi rhandzaka.” Ntlango wun’wana lowu lawuriwaka hi khompyuta wu tlhela wu pfumelela mutlangi leswaku a va ni matimba swinene ntsena hi ku thayipa rito “Sathana.”

Vantshwa van’wana va Vakreste va vule leswaku a ku na nchumu lexi hoxeke hi ku yimela mutlangi wo hlamarisa eka ntlango wo karhi ntsena loko munhu a nga wu tlangi nkarhi wo leha ntlango wolowo. Muntshwa un’wana u ri: “Ko va ntlango ntsena.” Kumbexana swi tano. Kambe Xikwembu xi tsundzuxe Vaisrayele leswaku va nga tihlanganisi ni swilo swa vungoma. Nawu lowu nyikiweke Muxe wu vule leswaku “munhu un’wana ni un’wana . . . la hlahluvaka, la endlaka masalamusi kumbe un’wana ni un’wana la endlaka mihlolo kumbe noyi, kumbe la loyaka van’wana kumbe un’wana ni un’wana la vutisaka mungoma kumbe muvhumbhi lonkulu wa swiendlakalo . . . i nchumu lowu nyenyetsaka eka Yehovha.”—Deteronoma 18:10-12, NW.

Hikwalaho, xana ku nga va ku ri vutlhari ku tlanga ntlango lowu kucetelaka vungoma? Xana ku tlanga swiphemu swa vanhu lava susumetiwaka hi masalamusi a swi fani ni ku kambisisa “swilo ‘leswi enteke swa Sathana’”? (Nhlavutelo 2:24) Muntshwa un’wana u ri: “Endzhaku ka loko ndzi hete siku hinkwaro ndzi tlanga ntlango wo yimela mutlangi wo hlamarisa, a ndzi chava ku huma endlwini. A ndzi titwa onge ku na munhu la nga ta ndzi hlasela.” Xana nchumu lowu ku endlaka leswaku u chava swinene, wu nga va lowunene?

Tinhla Tin’wana

Vakorinto vo Sungula 7:29 yi ri: “Nkarhi lowu seleke wu komile.” Hikwalaho xin’wana lexi vilerisaka swinene hi mintlango leyi ya ku yimela mutlangi wo hlamarisa, i nkarhi lowu yi wu tekaka loko yi tlangiwa. Mintlango yin’wana yi teka tiawara to tala, masiku yo tala hambi ku ri mavhiki yo tala yi ri karhi yi tlangiwa. Tlhandla-kambirhi, xiphemu lexi u xi tlangaka xi nga koka nyingiso wa wena, hambi ku ri ku ku nghena engatini lerova swilo leswin’wana hinkwaswo swi nga vi swa nkoka. Muntshwa un’wana u ri: “Loko ndzi heta xiphemu ha xin’we, a ndzi lava mintlhontlho yo tika ni swiyimo swin’wana swa xiviri. Hakunene ntlango lowu a wu ndzi nghene engatini.” Xana mukhuva wo tano wu nga wu khumba njhani ntirho wa xikolo wa muntshwa ni vumoya byakwe?—Vaefesa 5:15-17.

Muntshwa wa le Japani u ri: “A ndzi tshamela ku ehleketa hi leswi ndzi nga ta swi endla eka ntlango lowu landzelaka, hambi loko ndzi nga ri eku tlangeni. Loko ndzi ri exikolweni ni le minhlanganweni, lexi a ndzi xi ehleketa a ku ri ntlango lowu. Ku fike laha a ndzi nga ha swi koti ku ehleketa swilo swin’wana. Vumoya bya mina a byi onhakile hilaha ku heleleke.” Christophe loyi ku vulavuriweke ha yena eku sunguleni, u hlamusela ndlela leyi ha yona “a a nga ha tivi nchumu hi leswi endlekaka evuton’wini bya xiviri.” I ntiyiso leswaku ‘wu kona nkarhi wa ku hleka ni nkarhi wa ku tlula-tlula,’ kambe, xana vuhungasi byi fanele byi pfumeleriwa leswaku byi dya nkarhi wa timhaka ta swa moya?—Eklesiasta 3:4.

Nakambe, anakanya hi moya lowu kuceteriwaka hi ntlango wolowo. Magazini wa le Furwa wu hlamusela ntlango wa ku yimela mutlangi wo hlamarisa hi marito lawa: “U ta langutana ni swiyimo swo hambana-hambana swo biha ni leswi hombolokeke, leswi lunghiseleriweke ni ku kunguhatiwa leswaku swi ku chavisa naswona swi cinca vonelo ra wena hi misava hilaha ku heleleke.” Xana moya wolowo wu fambisana ni ndzayo ya Bibele ya leswaku hi va “swihlangi evubihini”? (1 Vakorinto 14:20) Christophe u hetelele a swi vonile leswaku mintlango leyi a a yi tlanga a yi nga “fambelani ni mahanyelo lamanene ya Vukreste.” U engetela a ku: “A ndzi swi vona swi nga ndzi faneli ku chumayela, ku va kona emihlanganweni ni ku dyondza hi swilo leswinene swo fana ni rirhandzu ra Vukreste, kasi hi nkarhi lowu fanaka ndzi tlanga ntlango lowu eka wona ndzi yimelaka mutlangi loyi swilo leswi a swi endlaka swi nga riki swa Vukreste. A swi nga fambisani nikatsongo.”

Xana I Mianakanyo Ya Hava Kumbe I Ya Xiviri?

Vantshwa vo tala va kokiwa hi mintlango leyi leswaku va balekela ku langutana ni swilo swa xiviri. Kambe, xana i swinene ku va munhu a tipeta eka xiyimo lexi nga riki ra xiviri? Laurent Trémel, mutivi wa ntshamisano wa le Furwa u ri: “Vuako hinkwabyo bya xiviri, lebyi lawuriwaka hi ku nga tiyiseki hi vumundzuku, . . . byi hambane ngopfu ni lebyi ku ngo ehleketiwa ha byona, kambe lebyi vonakaka byi ri bya xiviri, lebyi u hetelelaka u tiva milawu ya byona ni laha u kotaka ku tekelela mutlangi wo karhi leswaku a yimela leswi u nga xiswona kumbe leswi u lavaka ku va xiswona.” Ku tlula kwalaho, Etty Buzyn, mutshila wa rihanyo ra miehleketo u ri: “Loko vantshwa va ri karhi va tlanga, va tlanga onge va le khombyeni, ivi va ringeta ku lulamisa xiyimo xa misava kambe entiyisweni a va vi va ri ekhombyeni ra xiviri. Va vona onge a va ha hanyi laha misaveni.”

Eku heteleleni, ku honisa ko tano ka swilo swa xiviri ku hetelela hi ku va tshova mbilu, hikuva va langutana ni vutomi bya xiviri loko ntlango wolowo wu hela. Va boheka ku langutana ni vutomi bya xiviri eku heteleleni. Entiyisweni, evuton’wini lebyi anakanyiwaka, munhu a nge humeleli kumbe a endla nchumu wo karhi, leswi nga ta fambisana ni ku hluleka kumbe xiyimo lexi tolovelekeke evuton’wini bya xiviri. Nchumu lowu nga vutlhari ku wu endla i ku langutana ni swilo swa xiviri evuton’wini—u swi kongoma! Antswisa matimba ya wena ya ku anakanya hi ku langutana ni swiyimo swa xiviri swa vutomi. (Vaheveru 5:14) Dyondza timfanelo ta moya leti nga ta ku endla leswaku u swi kota ku langutana ni swiphiqo swa wena. (Vagalatiya 5:22, 23) Ku endla tano swi endla leswaku munhu a eneriseka ngopfu naswona swa n’wi vuyerisa ku tlula ku tlanga ntlango hambi wu ri wihi.

Leswi a swi vuli swona leswaku mintlango hinkwayo leyi katsaka ku yimela mutlangi wo hlamarisa yi ni khombo. Ku sukela eminkarhini ya khale ya Bibele, vana a va tlanga mintlango yo karhi leyi nyanyulaka ni ya ku yimela mutlangi wo hlamarisa, leyi na Yesu a yi voneke. (Luka 7:32) Naswona Yesu a nga ku solanga ku tihungasa lokunene. Hambiswiritano, vantshwa va Vakreste, swin’we ni vatswari va vona va fanele ku ‘hambeta va tiyiseka hi leswi amukelekaka eHosini.’ (Vaefesa 5:10) Loko u anakanya hi ntlango wo karhi, tivutise, ‘Xana wu kombisa “mintirho ya nyama”? Xana wu ta kavanyeta vuxaka bya mina ni Xikwembu?’ (Vagalatiya 5:19-21) Hi ku anakanya hi tinhla to fana ni leti, u ta endla xiboho xa vutlhari malunghana ni mintlango ya ku yimela mutlangi wo hlamarisa.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Swifaniso leswi nga eka tluka 29]

Xana mintlango yin’wana ya ku yimela mutlangi wo hlamarisa yi kucetela moya wa njhani?