Langutelo Ra Bibele

Xana Xikwembu A Xi Ku Seketela Ku Xavisiwa Ka Mahlonga?

VANHU lava karhaleke bya mbyana a va rhwele tinhulu ta vutiyi. Valanguteri lava nga ni nsele a va ri karhi va va sele ndzhaku hi mikharisa loko va ri eku tirheni. Vana lava rilaka va huduriwa emakatleni ya vamana wa vona lava a va lo xi buku, hi ku rila, kutani va xaviseriwa munhu loyi a nga ta va xava hi mali yo tala. Vanhu va ehleketa hi swiyimo swo bihisa xileswi, loko va tsundzuka vuhlonga.

Lexi hlamarisaka, ku vuriwa leswaku vanhu vo tala lava a va bindzula hi ku xavisa vanhu ni lava a va ri ni mahlonga a ku ri vanhu lava a va rhandza ngopfu vukhongeri. N’wamatimu James Walvin u tsarile: “Vavanuna vo tano a va tele ngopfu, valungu va le Yuropa ni va le Amerika, lava a va dzunisa Hosi hi ku va yi va katekisile, va yi nkhensa hi ku va yi va pfune leswaku va bindzula, va hlayisekile eAfrika loko va ri karhi va ndzuluka hi swikepe swa vona swa vuhlonga kutani va ya eVupela-dyambu.”

Vanhu van’wana va ehlekete leswaku Xikwembu xa ri seketela bindzu ra ku xavisiwa ka mahlonga. Hi xikombiso, enkulumeni leyi a yi nyikeleke eka Nhlengeletano ya Mani na Mani ya Kereke ya Methodist Protestant hi 1842, Alexander McCaine u vule leswaku “Xikwembu hi xona xi katekiseke” ku sunguriwa ka vuhlonga. Xana McCaine a a be kona? Xana Xikwembu xi seketele ku tlhakisiwa ni ku pfinyiwa ka vanhwanyana, ku vava loku ku vaka kona loko mindyangu yi hambana, ni ku biwa ka vanhu hi ndlela ya tihanyi loku a ku endleka nkarhi wun’wana ni wun’wana loko ku xaviwa mahlonga esikwini ra McCaine? Naswona ku vuriwa yini hi vanhu va timiliyoni lava va sindzisiwaka ku hanya ni ku tirha tanihi mahlonga ehansi ka swiyimo leswi nga rhandzekiki nikatsongo namuntlha? Xana Xikwembu xa ku amukela ku khomiwa ka vanhu hi ndlela yoleyo ya vuharhi?

Vuhlonga Ni Vaisrayele

Bibele yi vula leswaku ‘munhu u fuma munhu un’wana ku n’wi endla swo biha.’ (Eklesiasta 8:9) Leswi swi vonake ngopfu eka tindlela to tshikilela ta vuhlonga leti munhu a ti tirhiseke. Yehovha Xikwembu a nga ku bakanyi hi makatla ku vava loku vuhlonga byi ku vangeke.

Hi xikombiso, ehleketa hi xiyimo lexi veke kona eka Vaisrayele. Bibele yi hi byela leswaku Vaegipta “va hambeta va va tikisela vutomi hi vuhlonga byo nonon’hwa, va va pfuvisa vumba byo aka ni ku baka switina ni muxaka wun’wana ni wun’wana wa vuhlonga emasin’wini, ina, muxaka wun’wana ni wun’wana wa vuhlonga bya vona lowu ha wona va va endleke mahlonga hi tihanyi.” Vaisrayele “va hambeta va va ni nhlomulo hikwalaho ka vuhlonga naswona va rila, xirilo xa vona xo kombela ku pfuniwa hikwalaho ka vuhlonga xi tlhandlukela eka Xikwembu xa ntiyiso.” Xana Yehovha a a nga ri na mhaka ni xiyimo lexi a va ri eka xona? Doo, “Xikwembu xi twa ku konya ka vona kutani Xikwembu xi tsundzuka ntwanano wa xona na Abrahama, Isaka na Yakobe.” Ku tlula kwalaho, Yehovha u byele vanhu vakwe a ku: “Kunene ndzi ta mi humesa eku tshikileriweni hi mintirho yo nonon’hwa ya Vaegipta, ndzi mi kutsula evuhlongeni bya vona.”—Eksoda 1:14; 2:23, 24; 6:6-8.

Swi le rivaleni leswaku Yehovha a nga swi tsakelanga leswaku ‘munhu a fuma munhu’ hi ku n’wi endla hlonga. Kambe, xana hi ku famba ka nkarhi Xikwembu a xi swi pfumelelanga leswaku vanhu va xona va endla van’wana mahlonga? Ina, xi swi pfumelerile. Hambiswiritano, vuhlonga lebyi veke kona eIsrayele a byi hambane ngopfu ni vuhlonga bya tihanyi lebyi byi veke kona ematin’wini hinkwawo.

Nawu wa Xikwembu a wu vula leswaku ku tlhakisa munhu ni ku xavisa munhu a ku ri nandzu lowu a wu lulameriwa hi ku fa. Tlhandlakambirhi, Yehovha u nyikele nkongomiso lowu a wu ta sirhelela mahlonga. Hi xikombiso, hlonga leri lamatiweke hi n’wini wa rona a ri ta ntshunxiwa. Loko hlonga ri fa hikuva ri biwe hi n’wini wa rona, n’wini wa rona na yena a ta dlayiwa. Vavasati lava nga makhumbi a va ta va mahlonga, kumbe va tekiwa va va vasati va vini va vona. Kambe munhu a a nga fanelanga a va teka hi xikongomelo ntsena xa ku tilolosa hi rimbewu eka vona. Xikongomelo xa Nawu lowu xi fanele xi susumetele Vaisrayele lava voyameleke eku lulameni leswaku va khoma mahlonga hi xichavo ni tintswalo, onge hiloko va ri vatirhi lava thoriweke.—Eksoda 20:10; 21:12, 16, 26, 27; Levhitika 22:10, 11; Deteronoma 21:10-14.

Vayuda van’wana va ve mahlonga hi ku tirhandzela eka Vayuda-kulobye leswaku va hakela swikweleti swa vona. Mukhuva lowu wu sirhelele vanhu leswaku va nga dlayiwi hi ndlala kutani wu pfuna vanhu vo tala leswaku va nga vi swisiwana. Ku tlula kwalaho, eka swiendlakalo swin’wana swa nkoka eka khalendara ya Vayuda, mahlonga a ma fanele ma ntshunxiwa loko ma swi rhandza.a (Eksoda 21:2; Levhitika 25:10; Deteronoma 15:12) Loko a vulavula hi milawu ya mahlonga, Moses Mielziner, xichudeni xa Muyuda u vule leswaku “hlonga a ri hambeta ri tekiwa ri ri munhu, a ri tekiwa ri ri munhu la nga ni timfanelo to karhi, leti n’wini wa rona a a ta voniwa nandzu loko a nga ti xiximi.” Vona ku hambana lokukulu loku nga kona eka fambiselo leri ra tihanyi ra vuhlonga leri thyakiseke matimu!

Vuhlonga Ni Vakreste

Vuhlonga a byi ri xiphemu xa fambiselo ra ikhonomi ra Mfumo wa Varhoma, lowu Vakreste va lembe-xidzana ro sungula a va hanya eka wona. Hikwalaho, Vakreste van’wana a va ri mahlonga, naswona van’wana a va ri ni mahlonga. (1 Vakorinto 7:21, 22) Kambe, xana leswi swi vula leswaku vadyondzisiwa va Yesu lava a va ri ni mahlonga a va ma xanisa? Doo! Ku nga khathariseki leswi nawu wa Varhoma a wu swi pfumelela, hi nga tiyiseka leswaku Vakreste a va nga va xanisi lava a va ri ehansi ka vona. Muapostola Pawulo u tlhele a khutaza Filemoni leswaku a khoma Onesima, loyi a hundzukeke Mukreste, tanihi “makwerhu.”b—Filemoni 10-17.

Bibele a yi kombisi leswaku a ku ri xikongomelo xo sungula xa Xikwembu xa leswaku vanhu va endla vanhu van’wana mahlonga. Ku tlula kwalaho, ku hava vuprofeta bya Bibele lebyi kombisaka leswaku vanhu va ta endla van’wana mahlonga emisaveni leyintshwa ya Xikwembu. Ematshan’weni ya sweswo, eParadeyisini yoleyo leyi taka, vanhu vo lulama “va ta tshama, un’wana ni un’wana ehansi ka murhi wakwe wa vhinya ni le hansi ka nkuwa wakwe, a ku nge vi na munhu loyi a va chavisaka.”—Mikiya 4:4.

Swi le rivaleni leswaku Bibele a yi ku seketeli ku xanisiwa ka vanhu van’wana hi ndlela hambi yi ri yihi. Ku ri na sweswo, yi khutaza vanhu leswaku va kombisana xichavo naswona va tekana va ringana. (Mintirho 10:34, 35) Yi khutaza vanhu leswaku va khoma van’wana hi ndlela leyi na vona va rhandzaka ku khomiwa ha yona. (Luka 6:31) Tlhandlakambirhi, Bibele yi khutaza Vakreste leswaku va teka van’wana va ri vakulu eka vona, ku nga khathariseki xikhundla lexi va nga na xona etikweni. (Vafilipiya 2:3) Misinya leyi ya nawu a yi pfumelelani nikatsongo ni ku xanisiwa ka mahlonga loku matiko yo tala ma ku endlaka, ngopfu-ngopfu eka malembe-xidzana ya manguva lawa.

[Tinhlamuselo ta le hansi]