Xiyenge 7

Vuyelo Bya Ku Xandzuka Byi Ve Byihi?

1-3. Ku famba ka nkarhi ku swi kombise njhani leswaku Yehova u lulamile?

MALUNGHANA ni mphikamakaneta ya mfanelo ya Xikwembu yo fuma, vuyelo bya malembe xidzana lawa hinkwawo ya vulawuri bya munhu lebyi ntshunxekeke eka Xikwembu byi ve byihi? Xana vanhu va tikombe va ri valawuri vo antswa ku tlula Xikwembu? Loko hi ya hi rhekhodo ya tihanyi ta munhu ehenhla ka munhu un’wana, a swi tano hakunene.

² Loko vatswari va hina vo sungula va ale vulawuri bya Xikwembu, ku landzele khombo. Va tise ku xaniseka eka vona vini ni le ka ndyangu hinkwawo wa vanhu lowu humaka eka vona. Naswona ku hava loyi a va ta n’wi vona nandzu handle ka vona vini. Rito ra Xikwembu ri ri: “Va tionhile hi voxe; a hi vana va xona, xihoxo i xa vona vini.”—Deuteronoma 32:5, NW.

³ Matimu ma kombise ku lulama ka xitsundzuxo xa Xikwembu eka Adamu na Evha xa leswaku loko va suka eka malunghiselelo ya Xikwembu, a va ta dyuhala ivi eku heteleleni va fa. (Genesa 2:17; 3:19) Va sukile ehansi ka vulawuri bya Xikwembu, naswona hi ku famba ka nkarhi va dyuharile ni ku fa.

4. Ha yini hinkwerhu ka hina hi velekiwe hi nga hetisekanga, hi taleriwe hi vuvabyi ni rifu?

⁴ Leswi humeleleke eka vana va vona hinkwavo endzhaku ka sweswo swi hi laha Varhoma 5:12 yi swi hlamuselaka ha kona loko yi ku: “Ku dyoha ku [nghene] emisaveni hi munhu a ri un’we [Adamu, nhloko ya ndyangu wa vanhu], kutani rifu ri [nghene] hikwalaho ka ku dyoha, hi mukhuva wolowo rifu ri tlulele vanhu hinkwavo.” Kutani loko vatswari va hina vo sungula va xandzukele vulanguteri bya Xikwembu, va ve vadyohi lava nga hetisekangiki. Hi ku pfumelelana ni milawu ya ti-gene, vuyelo bya ku nga hetiseki a va ta byi hundzisela eka vana va vona. Hi yona mhaka leyi na hina hi nga velekiwa hi nga hetisekanga, hi taleriwe hi vuvabyi ni rifu.

5, 6. Matimu ma kombise yini hi matshalatshala ya munhu yo tisa ku rhula ka ntiyiso ni ku humelela?

⁵ Ku hundze malembe xidzana yo tala. Mimfumo yi tile yi tlhela yi hundza. Hulumendhe yin’wana ni yin’wana leyi anakanyiwaka yi ringetiwile. Kambe, hi ku phindha-phindha, swilo swo chavisa swi humelerile endyangwini wa vanhu. Endzhaku ka malembe ya tsevu wa magidi, munhu a a ta ehleketa leswaku vanhu va ta va se va swi kotile ku simeka ku rhula, vululami ni ku humelela, emisaveni hinkwayo ni leswaku sweswi a a ta va va kume mimpimanyeto leyinene ya vunene, ntwela-vusiwana ni ntirhisano.

⁶ Hambi swi ri tano, ntiyiso wa kona wu hambane ni sweswo. A yi kona hulumendhe ya munhu leyi tshameke yi simekiwa, leyi tiseke ku rhula ni ku humelela ka ntiyiso eka vanhu hinkwavo. Eka lembe xidzana leri ra vu-20 ntsena, hi vone ku dlayiwa ka timiliyoni hi ku landzelelana enkarhini wa ku Dlayiwa ka Vayuda va le Yuropa hi Manazi ni ku dlawa ka vanhu vo tlula 100 wa timiliyoni etinyimpini. Enkarhini wa hina vanhu va ntsandza-vahlayi va xanisiwile, va dlayiwa ni ku khotsiwa hikwalaho ka xihlawu-hlawu ni ku hambana ka tipolitiki.

Xiyimo Xa Namuntlha

7. Xiyimo xa ndyangu wa vanhu xi nga hlamuseriwa njhani namuntlha?

⁷ Ku engetela kwalaho, xiya xiyimo hinkwaxo xa ndyangu wa vanhu namuntlha. Vugevenga ni vukari swi andzile. Ku tirhisiwa loko biha ka swidzidzirisi ku hangalakile. Vuvabyi lebyi tluletiwaka hi rimbewu byi hangalakile. Vuvabyi lebyi chaviwaka bya AIDS byi khoma timiliyoni ta vanhu. Makume ya timiliyoni ta vanhu ya fa hi ndlala kumbe vuvabyi lembe na lembe, kasi i nhlayo yitsongo leyi nga ni rifuwo lerikulu. Vanhu va thyakisa ni ku onha misava. Vutomi bya ndyangu ni mahanyelo swi hohlokile endhawini hinkwayo. Hakunene, vutomi namuntlha byi kombisa vulawuri lebyo biha bya “xikwembu xa misava leyi,” Sathana. Misava leyi a yi fumaka yi ni gome, yi ni tihanyi naswona yi borile swinene.—2 Vakorinto 4:4.

8. Ha yini hi nga vuli leswaku mintirho ya vanhu i nhluvuko wa xiviri?

⁸ Xikwembu xi nyike vanhu nkarhi lowu eneleke leswaku va fikelela nhlohlorhi ya nhluvuko wa vona wa sayense ni swilo leswi vonakaka. Kambe xana i nhluvuko wa ntiyiso leswi vurha ni nseve swi siviweke hi swibamu, mathanki, swihaha-mpfhuka swa nyimpi leswi hlaselaka hi tibomo ni matlhari ya nyutliya? Xana i nhluvuko loko vanhu va swi kota ku famba empfhukeni kambe va nga swi koti ku tshamisana hi ku rhula emisaveni? Xana i nhluvuko loko vanhu va chava ku famba eswitarateni ni vusiku, kumbe hambi ku ri ni nhlikanhi etindhawini tin’wana?

Leswi Swi Kombisiweke Hi Ku Famba Ka Nkarhi

9, 10. (a) Malembe xidzana lama hundzeke ma veke yini erivaleni? (b) Ha yini Xikwembu xi nga ta hi tekela ku tihlawulela?

⁹ Leswi matshalatshala ya nkarhi wa malembe xidzana ma swi kombiseke hi leswaku vanhu a va nge swi koti ku kongomisa magoza ya vona kahle loko va hambane ni vulawuri bya Xikwembu. A swi koteki nikatsongo leswaku vona va endla sweswo tanihi leswi va nga swi kotiki ku hanya handle ka ku dya, ku nwa ni ku hefemula. Vumbhoni byi le rivaleni: Hi vumberiwe leswaku hi va ehansi ka nkongomiso wa Muvumbi wa hina, ku fana ni leswi hi vumberiweke leswaku hi lava swakudya, mati ni moya.

¹⁰ Hi ku pfumelela vubihi, Xikwembu xi byi kombise hi laha ku heleleke vuyelo lebyi khomisaka gome bya ku tirhisa ku tihlawulela hi ndlela yo biha. Naswona ku tihlawulela i nyiko ya risima swinene lerova ematshan’wini ya leswaku xi yi tekela vanhu, Xikwembu xi va tshike va vona leswaku ku yi tirhisa hi ndlela yo biha swi vula yini. Rito ra Xikwembu ri vulavula ntiyiso loko ri ku: “Munhu la fambaka a nga ka a nga [kongomisi goza ra, NW] yena.” Ri tlhela ri vula ntiyiso loko ri ku: ‘Munhu u fume munhu un’wana leswaku a n’wi vavisa.’—Yeremia 10:23; Eklesiasta 8:9.

11. Xana byi kona vulawuri bya munhu lebyi heriseke ku xaniseka?

¹¹ Ku pfumelela ka Xikwembu vulawuri bya munhu ku ringana malembe ya magidi-tsevu ku swi kombisa hi matimba leswaku munhu a nga swi koti ku herisa ku xaniseka. A nga si tshama a endla sweswo. Hi xikombiso, Hosi Solomoni wa Israyele esikwini ra yena, hi vutlhari, rifuwo ni matimba yakwe hinkwawo, a nga swi kotanga ku lulamisa maxangu lama vangiwaka hi vulawuri bya munhu. (Eklesiasta 4:1-3) Hi ku fanana, esikwini ra hina, varhangeri va misava, hambi ku ri hi swilo leswi hluvukeke swa sweswinyana swa thekiniki, a va swi koti ku herisa ku xaniseka. Lexi biheke ngopfu, matimu ma kombise leswaku vanhu lava ntshunxekeke eka vulawuri bya Xikwembu va engetele ku xaniseka ematshan’wini ya ku ku herisa.

Langutelo Ra Xikwembu Leri Anameke

12-14. I mimpfuno yihi leyikulu leyi taka hikwalaho ka leswi Xikwembu xi pfumeleleke ku xaniseka?

¹² Ku pfumelela ka Xikwembu ku xaniseka ka hi vavisa. Kambe xi ni langutelo leri anameke, xi tiva vuyelo lebyinene lebyi nga ta ta eku heteleleni. Langutelo ra Xikwembu ri ta pfuna swivumbiwa, ku nga ri hi malembe ma nga ri mangani kumbe magidi ma nga ri mangani, kambe hi malembe ya timiliyoni, ina, hi laha ku nga heriki.

¹³ Loko enkarhini lowu taka ko va ni xiyimo lexi munhu wo karhi a tirhisaka ku tihlawulela hi ndlela yo biha leswaku a tisa ku kanakana eka ndlela leyi Xikwembu xi endlaka swilo ha yona, a swi nge faneli leswaku a nyikiwa nkarhi wo ringeta ku kombisa malangutelo yakwe. Leswi se xi nyikeke vaxandzuki magidi ya malembe, Xikwembu xi simeke lunghiselelo ra le nawini leri nga tirhisiwaka hi laha ku nga heriki evuakweni hinkwabyo.

¹⁴ Hikwalaho ka leswi Yehova a pfumeleleke vubihi ni ku xaniseka enkarhini lowu, swi ta va swi kombisiwe kahle leswaku ku hava nchumu lowu nga pfumelelaniki na yena lowu nga humelelaka. Swi ta va swi vekiwe erivaleni leswaku rhengu ra vanhu kumbe ra swivumbiwa swa moya leswi tifumaka a ri nge yi tisi mimpfuno leyi nga heriki. Hikwalaho, Xikwembu xi ta va xi nga ri na nandzu hi ku helela loko hi ku hatlisa xi pfotlosa muxandzuki wihi ni wihi. “[Xi ta] lovisa lavo biha.”—Psalma 145:20; Varhoma 3:4.

[Swifaniso leswi nga eka tluka 15]

Endzhaku ka loko vatswari va hina vo sungula va hlawule ku ntshunxeka eka vulawuri bya Xikwembu, eku heteleleni va dyuharile ivi va fa

[Swifaniso leswi nga eka tluka 16]

Vulawuri bya munhu lebyi ntshunxekeke eka Xikwembu byi tikombe byi ri ni khombo

[Xihlovo Xa Kona]

U.S. Coast Guard photo