Mhaka Leyi Ha Yona Vugandzeri Bya Vukriste Byi Nga Lebyi Tlakukeke
Tinhla-nkulu Leti Humaka ePapileni Leri Yaka Eka Vaheveru
YEHOVA XIKWEMBU u andlale swivumbeko leswi tlakukeke swa vugandzeri loko a rhumela N’wana wa yena, Yesu Kriste, emisaveni. Sweswo a a swi ri tano hikuva Yesu, Musunguri wa Vukriste, u tlakukile eka tintsumi ni le ka muprofeta Muxe. Vuprista bya Kriste byi tlakuke ngopfu loko u byi ringanisa ni lebyiya bya Valevhi va Israyele wa khale. Naswona gandzelo ra Yesu ri tlakuke swinene eka leriya ra swiharhi leswi a ku endliwa magandzelo hi swona ehansi ka Nawu wa Muxe.
Tinhla leti ti vekiwe erivaleni epapileni ra Vaheveru. Hi laha ku twisisekaka ri tsariwe hi muapostola Pawulo eRhoma kwalomu ka 61 C.E. ivi ri rhumeriwa eka vapfumeri va Vaheveru eYudiya. Eminkarhini ya le mahlweni, Vakriste va Magriki na va le Asia a a va tiva leswaku Pawulo a a ri mutsari, naswona leswi swi seketeriwa hi ku tolovelana loku twisisekaka ka mutsari ni Matsalwa ya Xiheveru kun’we ni ku tirhisa ndzandzelelano wa swiendlakalo, leswi swi fanelaka muapostola. A nga ha va a tshike vito rakwe hikwalaho ka ku vengiwa hi Vayuda ni hikwalaho ka leswi a a tiviwa tanihi “muapostola wa vamatiko.” (Varhoma 11:13) Sweswi a hi xiyisiseni swivumbeko swa Vukriste leswi tlakukeke, hi laha swi paluxiweke ha kona epapileni ra Pawulo ro ya eka Vaheveru.
Kriste U Tlakukile Eka Tintsumi Ni Le Ka Muxe
Lexi kombisiweke ku sungula i xikhundlha lexi tlakukeke xa N’wana wa Xikwembu. (1:1–3:6) Tintsumi ta n’wi nkhinsamela, naswona vulawuri byakwe bya vuhosi byi titshege hi Xikwembu. Kutani ke, hi fanele ku nyikela nyingiso lowu engetelekeke eka leswi swi vuriweke hi N’wana. Ku tlula kwalaho, hi fanele hi tsundzuka leswaku hambi leswi Yesu a a ri ehansi ka tintsumi, u tlakuseriwe ehenhla ka tona naswona u nyikiwe matimba yo fuma ehenhla ka misava leyi akiweke leyi nga ta ta.
Nakambe Yesu Kriste u tlakukile eka Muxe. Njhani? Phela, Muxe a a ri muyimeri ntsena endlwini ya Xikwembu xa Vaisrayele. Hambi swi ri tano, Yehova u veke Yesu ehenhla ka yindlu yoleyo hinkwayo, kumbe bandlha hinkwaro ra vanhu va Xikwembu.
Vakriste Va Nghena eVuwiselweni Bya Xikwembu
Nakambe muapostola u kombise leswaku swa koteka ku nghena evuwiselweni bya Xikwembu. (3:7–4:13) Vaisrayele lava ntshunxiweke evukhumbini bya Egipta va tsandzekile ku nghena eka byona hikuva a a va nga yingisi naswona a va pfumala ripfumelo. Kambe hi nga nghena evuwiselweni byebyo loko hi kombisa ripfumelo eka Xikwembu naswona hi titsongahatela ku landzela Kriste. Kutani ke, ematshan’wini yo xiya Savata ya vhiki na vhiki, hi ta tsakela mikateko leyi tlakukeke yo wisa eka mintirho hinkwayo ya vutianakanyi siku na siku.
Ku nghena evuwiselweni bya Xikwembu i xitshembiso xin’wana xa rito ra xona, leri “kariha[ka] ku tlula tlhari rin’wana ni rin’wana leri lotiweke matlhelo mambirhi, ri tlhava ku ya fika emahlanganeni ya hika ni moya.” Ri endla tano hi ku nghena eminsusumetweni na le malangutelweni ya ku twisisa, leswaku ri ava ku navela ka nyama ni xiyimo xa mianakanyo hi le xikarhi. (Ringanisa Varhoma 7:25.) Loko ‘mimoya-xiviri’ ya hina, kumbe vutomi tanihi munhu, byi patsiwa ni “moya” kumbe xiyimo xa ku chava Xikwembu, hi nga nghena evuwiselweni bya Xikwembu.
Vuprista Ni Ntwanano Lowu Tlakukeke
Nakambe Pawulo u kombisa ku tlakuka ka vuprista bya Kriste ni ntwanano lowuntshwa. (4:14–10:31) Yesu Kriste la nga riki na xidyoho u ni nsovo eka vanhu lava dyoheke hikuva, ku fana na hina, u ringiwe hi tindlela hinkwato. Ku tlula kwalaho, Xikwembu xi n’wi hlawule tanihi “muprista hilaha ku nga heriki, hileswi [a] nga wa rixaka rin’we na Melkisedeke.” Ku hambana ni vuprista lebyi tlakukeke bya Valevhi, Yesu u ni vutomi lebyi nga onhakiki, hikwalaho a nga lavi vatlhandlami entirhweni wakwe wo ponisa. A nga boheki ku nyikela magandzelo ya swiharhi, hikuva u nyikele hi miri wa yena lowu tlakukeke ngopfu lowu nga hava xidyoho naswona u nghene ematilweni ni ntikelo wa ngati yakwe.
Ntwanano lowuntshwa, lowu tiyisiwe hi ngati ya Yesu, wu tlakukile eka ntwanano wa Nawu. Lava va nga le ka ntwanano lowuntshwa va ni nawu wa Xikwembu etimbilwini ta vona naswona va tsakela ku rivaleriwa ka swidyoho. (Yeremia 31:31-34) Ku tlangela leswi swi va susumetela ku endla xiboho xa le rivaleni xa ntshembo wa vona kun’we ni ku hlengeletana ni vapfumeri-kulobye. Ku hambana na vona, lava dyohaka hi vomu, a va ha ri na gandzelo ra swidyoho.
Ripfumelo I Ra Nkoka!
Leswaku hi pfuneka eka ntwanano lowuntshwa lowu tlakukeke, hi lava ripfumelo. (10:32–12:29) Ku tiyisela na kona ka laveka loko hi ta amukela leswi Yehova a swi tshembiseke. Tanihi xikhutazo xa leswaku hi tiyisela, hi ni ‘papa lerikulu’ ra timbhoni leti hi rhendzeleke ta le mahlweni ka Vukriste. Hambi swi ri tano, ngopfu-ngopfu hi fanele ku xiyisisa ndlela ya Yesu yo pfumala xisandzu ehansi ka maxangu. Maxangu wahi ni wahi lawa Xikwembu xi ma pfumelelaka ku hi wela, ma nga ha tekiwa tanihi ndzayo leyi nga vekaka muhandzu wa ku rhula wa ku lulama. Ku tshembeka ka switshembiso swa Yehova swi fanele swi engetela ku navela ka hina ku n’wi endlela ntirho wo kwetsima “hi ku titsongahata ni xichavo.”
Pawulo u gimeta hi ku khongotela. (13:1-25) Ripfumelo ri fanele ku hi susumetela ku kombisa rirhandzu ra vumakwerhu, hi va ni malwandla, hi tsundzuka vapfumeri-kulorhi lava xanisekaka, hi khoma vukati hi xichavo, ni ku “kolwa hi leswi [hi] nga na swona.” Hi fanele ku tekelela ripfumelo ra lava rhangelaka ebandlheni naswona hi fanele ku va yingisa. Ku tlula kwalaho, hi fanele ku papalata vugwinehi, hi byarha xisolo lexi Yesu a xi byarheke, ‘masiku hinkwawo hi nyika Xikwembu gandzelo ro xi dzunisa,’ naswona hi hambeta hi endla leswinene. Mahanyelo layo tano ma kona ni le xikarhi ka swivumbeko leswi tlakukeke swa Vukriste bya ntiyiso.
[Bokisi/Xifaniso lexi nga eka tluka 24]
Minkhuvulo Yo Hambana-hambana: Swivumbeko swo gandzela etabernakeleni ya Israyele a swi katsa “swakudya, ni swakunwa, ni mikhuva leyo tala ya ku tibasisa.” (Vaheveru 9:9, 10) Minkhuvulo leyi a a ku ri mihiva-hivani yo hlantswa, leyi a yi laviwa hi Nawu wa Muxe. Swibya leswi nyamisiweke a a swi hlantswiwa, naswona ku tibasisa ka mukhuva a ku katsa ku hlantswa tinguvu ni ku hlamba miri. (Levitika 11:32; 14:8, 9; 15:5) Vaprista a a va hlamba miri, naswona swilo leswi a swi yelana ni magandzelo yo hisiwa a a swi hlantswiwa hi mati. (Eksoda 29:4; 30:17-21; Levitika 1:13; 2 Tikronika 4:6) Kambe “mikhuva leyo tala ya ku tibasisa” a a yi nga katsi mihiva-hivani yo ‘khuvula mindzheko, masambelo ni swibya swa koporo’ leyi a yi endliwa hi Vayuda van’wana loko Yesu a fikile; naswona Vaheveru 9:10 a yi kombeteli eka ku nyuperisa ematini loku endliweke hi Yohane Mukhuvuri kumbe eka nkhuvulo wa lava va kombisaka ku tinyiketela ka vona eka Xikwembu tanihi Vakriste.—Matewu 28:19, 20; Marka 7:4; Luka 3:3.