Xana Vafi Va Hi Vona?

WANSATI u dlaya nuna wa yena. Malembe ya nkombo endzhakunyana u chavisiwa hi norho lowu a tshembaka leswaku i mfungho wa vukarhi bya nuna wa yena la feke. Ku rhurisa “moya” wa yena, u rhumela n’wana wa yena wa xisati ku ya chela byalwa byo phahla esirheni ra yena.

N’wana lowa xisati a nga tivi leswaku u ta vula yini eka moya wa tata wa yena, tanihi leswi byalwa lebyi byi humaka eka mana wa yena la n’wi dlayeke. Buti wa yena wa n’wi hlometela a tumberile. Hi loko a humelela, ivi yena na sesi wa yena va khongela eka tata wa vona leswaku a va pfuna ku rihisela mudlayi wa yena.

Xivono lexi xi huma eka The Libation Bearers, ku nga ntlangu wa Magriki lowu tsariweke malembe yo tlula 2 400 lama hundzeke. Eswiphen’wini swin’wana swa misava, ngopfu-ngopfu eAfrika, magandzelo lama fanaka ya le masirheni ma ha nyikeriwa hambi namuntlha.

Hi xikombiso, xiya ntokoto wa Ibe, loyi a tshamaka eNigeria. Loko a feriwe hi vana va yena vanharhu, u ye eka n’anga ya xintima leyi byelaka Ibe leswaku ku na lexi vangaka rifu leri—tata wa Ibe la feke u hlundzukile hikuva xilahlo xa yena a xi nga endliwanga hi ndlela leyinene.

Hi ku landzelela xitsundzuxo xa n’anga, Ibe u nyikela mbuti egandzelweni, ivi a phahla hi byalwa esirheni ra tata wa yena. U vitana moya wa tata wa yena, a kombela ku rivaleriwa, a n’wi tiyisekisa leswaku wa n’wi rhandza, a kombela ni nkateko.

Ibe a nga kanakani leswaku tata wa yena wa n’wi vona ni ku n’wi twa. A nga tshembi leswaku tata wa yena a nga ha hanyi, hikuva loko a fa u “rhurhe” emisaveni leyi vonakaka a ya eka leyi nga vonakiki. Ibe u tshemba leswaku tata wa yena u suke emisaveni ya swivumbiwa swa nyama ni ngati a ya emisaveni ya swivumbiwa swa moya, ku nga vutshamo bya vakokwana lava hundzeke emisaveni.

Ibe u ehleketa hi ndlela leyi: ‘Hambi leswi Tatana a nga ha riki kona eka misava leyi, wa ha ndzi tsundzuka, naswona wa khumbeka hi vuhlayiseki bya mina. Nakambe leswi se a nga moya lowu nga ni matimba lamakulu, u le ka xiyimo lexi antswaka swinene xo ndzi pfuna ku tlula loko a ha ri munhu wa nyama emisaveni. Tlhandla-kambirhi, a nga ha ndzi vulavulela hi ku kongoma na Xikwembu, tanihi leswi Xikwembu na xona xi nga moya. Tatana a nga ha va a hlundzukile sweswi, kambe loko ndzi n’wi kombisa xichavo lexi faneleke, u ta ndzi rivalela a tlhela a ndzi katekisa.’

EAfrika mianakanyo ya leswaku vafi va vona vanhu emisaveni va tlhela va kucetela vutomi bya vona yi tolovelekile exikarhi ka lava va hanyaka hi vukhongeri bya xintu. Swi tolovelekile ni le ka lava va tivulaka Vakreste. Hi xikombiso, endzhaku ka loko wansati a tekiwile ekerekeni, swi tolovelekile leswaku a ya ekaya ka vona ku ya katekisiwa hi va ka vona. Kwalaho vakokwana lava feke va phahliwa, kutani va cheleriwa byalwa egandzelweni. Vanhu vo tala va tshemba leswaku ku tsandzeka ku endla sweswo swi vanga khombo evukatini.

Ku tshembiwa leswaku vakokwana lava feke, kumbe mimoya ya vona, yi tiyisa ku hlayiseka ni ku humelela ka mindyangu ya vona emisaveni. Hi ku ya hi langutelo leri, va ni ntirhisano lowukulu, va kota ku humesa mintshovelo leyinene, va tisela vanhu mikateko, ni ku va sirhelela emakhombyeni. Va nghenelela etimhakeni ta munhu. Hambi swi ri tano, loko va tekeriwa ehansi kumbe va hlundzukisiwa va tisa makhombo—vuvabyi, vusweti, hambi ku ri rifu. Xisweswo, vanhu va lwela ku hlayisa vuxaka lebyinene ni vafi hi ku va phahla ni hi mihivahivana yin’wana.

Xana wa tshemba leswaku vafi va katseka swinene evuton’wini bya lava hanyaka? Xana u tshame u yima esirheni ra murhandziwa wa wena ivi u tikuma u vulavula marito ma nga ri mangani, leswaku a ta ku twa loko a swi kota? Kutani ke, leswaku vafi va hi vona ni ku hi twa kumbe e-e, swi titshege hi leswaku ku humelela yini loko munhu a file. A hi kambisiseni leswi Bibele yi swi vulaka malunghana ni mhaka leyi ya nkoka.