Ntsombano Wa Muganga Wa “Ku Pfumela Eritweni Ra Xikwembu” Wa 1997
1 Muapostola Pawulo u tsundzuxe Timotiya leswaku “Matsalwa lawa hinkwawo ma huhutiwile hi Xikwembu.” (2 Tim. 3:16) Tanihi leswi Rito ra Xikwembu ri huhuteriweke, hi ni xivangelo lexi twalaka xo kombisa ripfumelo eka rona. Nhloko-mhaka ya ntsombano wa muganga wa nan’waka yi ri “Ku Pfumela eRitweni Ra Xikwembu.” Nongonoko lowu wu ta tiyisa ripfumelo ra hina eBibeleni, ku nga khathariseki leswaku hi tive ntiyiso emalembeni yo tala kumbe ha ha ku tihlanganisa ni nhlengeletano ya Yehovha. Hinkwerhu ka hina hi fanele hi endla malunghiselelo ya ku va kona enongonokweni hinkwawo. Mawaku ndlela leyi swi akaka ha yona loko vanhu lavantshwa lava tsakelaka, ngopfu-ngopfu lava hi dyondzaka na vona Bibele, va hlanganyela na hina!
2 Ntsombano Wa Masiku Manharhu: Nan’waka hi lunghiseleriwe nongonoko wa ntsombano wa muganga wa masiku manharhu leswaku hi ta vuyeriwa. Sweswi se mi tivisiwile hi ta ntsombano lowu vandlha ra ka n’wina ri averiweke eka wona, naswona mi fanele se mi ma endlile makungu lama tiyeke ya ku va kona masiku manharhu hinkwawo ya nongonoko. Xana u vulavule na yena muthori wa wena leswaku a ku nyika nkarhi wo wisa lowu ringaneke? Loko u ri ni vana lava nghenaka xikolo naswona ntsombano wa n’wina wu ri hi masiku ya xikolo, xana u va tivisile vadyondzisi va vona leswaku vana va wena a va nge vi kona hi Ravuntlhanu hikwalaho ka nongonoko lowu wa nkoka wa ndzetelo wa vukhongeri bya vona?—Det. 31:12.
3 Tluka 9 ra xiengetelo lexi ri ni nxaxamelo wa masiku ni tindhawu ta mintsombano leyi taka. Ku engetela eka mintsombano ya Xinghezi, ku ta va ni mintsombano hi Xibunu, Xikwanyama, Xipedi, Xiputukezi, Xisuthu, Xitsonga, Xitswana, Xivenda, Xixhosa ni Xizulu, kun’we ni hi Ririmi Ra Mavoko etindhawini tinharhu. Nongonoko wu ta sungula siku rin’wana ni rin’wana hi 9:30 a.m. ivi wu hela hi Sonto kwalomu ka 3:20 p.m.
4 Rhiya Ndleve Hi Vukheta: Muapostola Petro u tsundzuxe Vakreste va lembe-xidzana ro sungula leswaku va endla kahle loko va yisa nyingiso eka rito ra vuprofeta ku fana ni rivoni leri voningaka lomu ku nga ni munyama. (2 Pet. 1:19) Leswi swi tano ni le ka hina. Ku hanya emisaveni leyi leyi nga ehansi ka vulawuri bya Sathana swi fana ni ku va endhawini ya munyama. Ha tsaka leswi hi humesiweke emunyameni wa moya. (Kol. 1:13; 1 Pet. 2:9; 1 Yoh. 5:19) Leswaku hi tshama eku vonakaleni, hi fanele hi hlayisa ripfumelo ra hina ri tiyile hi ku nyikela nyingiso eRitweni ra Yehovha leri huhuteriweke. Ntsombano wa hina wa muganga wa ximumu lexi wu ta hi khutaza ku endla tano.
5 Ku nga ha laveka leswaku hi endla matshalatshala leswaku hi ta kota ku nyikela nyingiso enongonokweni, kambe entiyisweni hi ta vuyeriwa loko hi endla tano. Hi fanele hi tikarhatela ku ya endhawini ya ntsombano hi wise kahle leswaku hi ta va lava xalamukeke hi nkarhi wa minongonoko. Tinyike nkarhi lowu ringaneke wa ku ya endhawini ya ntsombano siku na siku, leswaku u ta va u tshamisekile nongonoko wu nga si sungula. Kutani hlanganyela eka risimu ro pfula ni xikhongelo eku sunguleni ka siku rin’wana ni rin’wana ra nongonoko. Lavakulu va fanele va veka xikombiso lexinene, naswona vatswari va fanele va letela vana va vona.—Ef. 6:4.
6 Loko hi languta tinhloko-mhaka ta tinkulumo nongonoko wa siku wu nga si sungula, hi nga ringeta ku anakanya hi tinhla leti nga ta nyikeriwa hi nkarhi wa nongonoko. Leswi swi ta engetela ku tsakela ka hina eka rungula leri nga ta va ri nyikeriwa. Hi nga ha languta tinhla leti nga ta hi pfuna ku tiphofula eka van’wana leswaku ha yini hi ri ni ripfumelo eka Xikwembu ni le ka xitshembiso xa xona lexi tiyeke xo hakela lava xi lavaka hi mbilu hinkwayo. (Hev. 11:1, 6) Ku bumabumeriwe leswaku hi teka tinotsi to koma leti nga ta hi pfuna ku tsundzuka tinhla-nkulu ta nongonoko. Loko hi tsala tinotsi to tala ngopfu, hi nga ha hundziwa hi tinhla-nkulu tin’wana hikwalaho ka leswi hi nga ta va hi ri eku tsaleni.
7 N’wexemu vanhu vo tala lavakulu ni vantshwa va tlhele va voniwa va ri karhi va famba-famba etiphasejini handle ka xikongomelo, va rhendzeleka-rhendzeleka ehandle, va endzela van’wana loko nongonoko wu ri karhi wu ya emahlweni, ematshan’weni yo yingisela leswi “nandza la tshembekaka, wo tlhariha” a swi lunghiseleleke ku pfuna hina. Yesu u tshembise ku hi nyika swakudya swa moya hi nkarhi wa kona. (Mt. 24:45-47) Hikokwalaho, hi fanele hi va kona leswaku hi ta vuyeriwa eka swakudya swoleswo ku nga ri ku kombisa ku nga tlangeli. (2 Kor. 6:1) Nakambe swi vonaka onge loko vana va nga tshamiseki, hakanyingi va kombela ku ya eswihambukelweni leswaku va ta kota ku ya hala ni hala. Ndzetelo lowunene ekaya hakanyingi wu ta endla leswaku ku siveriwa ku tshamela ku ya eswihambukelweni swi nga fanelanga. Minkarhi yin’wana, vantshwa lava kuleke va tshama swin’we etindhawini ta le kule, va vulavula, va hlevetela ni ku tsalelana swipapilana. Vantshwa va hina, lava langutanaka ni mintshikilelo yo tala namuntlha, va fanele va yisa nyingiso eka rungula leri nyikeriwaka, ku nga ri ku endla swilo swin’wana hi nkarhi wa nongonoko. Ku navela ka vuntshwa loku nga pfumelelaniki ni misinya ya milawu ya Bibele ku fanele ku papalatiwa. (Ringanisa 2 Timotiya 2:22.) Ku yingiserisisa ka hinkwavo, lavakulu ni lavantshwa, ku ta fundzha Yehovha ni ku n’wi tsakisa.
8 Loko swi fanerile leswaku un’wana wa varindzi a nyikela ndzayo eka un’wana ni un’wana malunghana ni timhaka leti, yi fanele yi amukeriwa tanihi lunghiselelo ra rirhandzu leri humaka eka Yehovha. (Gal. 6:1) Hinkwerhu hi fanele hi tsundzuka leswaku xivangelo xo va hi tikarhatela ku va kona entsombanweni i ku ta ‘yingisela ni ku dyondza.’ (Det. 31:12) Nakambe, ‘munhu wo tlhariha u ta yingisela ni ku kuma swiletelo swo tala.’ (Swiv. 1:5) Emahlweni ko va mi ya entsombanweni, bulani tanihi ndyangu malunghana ni xilaveko xo tshama swin’we, ku tshamiseka hi nkarhi wa nongonoko, ni ku yingisela swinene, leswaku mi kota ku vuyeriwa swinene enongonokweni.
9 Ku Tisasekisa Loku Tsakisaka Yehovha: Vanhu va Yehovha va voniwa hi misava hinkwayo. (1 Kor. 4:9) Hi ntolovelo hi tiviwa hikwalaho ka mukhuva wa hina lowunene wa maambalelo ni ku tisasekisa. Ku tirhisiwa ka misinya ya Matsalwa leyi kumekaka eka 1 Timotiya 2:9, 10 na 1 Petro 3:3, 4 ku endle leswaku ku va ni ku cinca lokukulu eku langutekeni ka vo tala loko ku ringanisiwa ni ndlela leyi a va langutekisa xiswona loko va sungula ku tihlanganisa ni vandlha ra Vukreste. Ku ni ku hambana lokukulu ka mimpimanyeto leyi yaka emahlweni yi hohloka malunghana ni maambalelo ni ku tilunghisa loku hi ku vonaka emisaveni. Hi fanele hi tivonela leswaku hi nga fani ni misava eka ndlela leyi hi langutekaka ha yona—hi ku ambala swiambalo leswi humeke endleleni, ku seketela tifexeni ta misava hi switayele swa misisi, kumbe ku ambala hi ndlela leyi nga xiximekiki. Xikombiso xa hina malunghana ni maambalelo ni ku tisasekisa xi fanele xi pfuna vanhu lavantshwa lava vaka kona entsombanweni leswaku va vona ndlela leyi Vakreste va faneleke va tisasekisa ha yona.
10 Hambileswi emintsombanweni ya n’wexemu swilo swi fambeke kahle, maambalelo ni ku tilunghisa hi ndlela ya misava swi hambeta swi va xiphiqo eka van’wana va vamakwerhu va xinuna ni va xisati, ngopfu-ngopfu hi nkarhi wa ku wisa. Loko hi ri karhi hi endla makungu ya hina ya ku va kona entsombanweni, hi fanele hi tikambisisa malunghana ni maambalelo ni ku tilunghisa ka hina. Vatswari, xiyisisani hi vutlhari leswi vana va n’wina lavatsongo ni vantshwa va kondlo-a-ndzi-dyi va nga ta swi ambala. Tiyisekani leswaku a hi pfumeleli switayele ni tifexeni ta misava swi va ni vuyelo byo biha eku langutekeni ka hina ka Vukreste.
11 Mahanyelo Lamanene: Mahanyelo lamanene i mfungho wa Vakreste va ntiyiso. (1 Pet. 2:12) Mahanyelo ya hina hinkwako-nkwako laha hi nga kona—entsombanweni, etindhawini to dyela eka tona ta mani na mani, etihotela ni loko hi ri eku fambeni—ma nga nyika vumbhoni lebyinene ni ku pfuna van’wana leswaku va vona leswi ripfumelo eka Xikwembu ni le Ritweni ra xona ri swi endlaka eka vanhu. Leswi swi nga ha susumetela van’wana leswaku va tiva Yehovha. (Ringanisa 1 Petro 3:1, 2.) Hi ni lunghelo ro dzunisa Xikwembu hi mahanyelo ya hina. Valawuri va hotela yin’wana ya le Alabama, U.S.A., va vule leswaku vapfhumba va hina i “ntlawa lowunene ngopfu ni lowu nga ni mahanyelo lamanene eka lava va nga tshama va va amukela.” Va engeterile: “Ri ta va lunghelo ku tlhela hi va na n’wina enkarhini lowu taka.” Ndzawulo ya ntsombano ni vaendzi en’walungu-vupela-dyambu bya United States yi tsarile: “Lembe na lembe nhlengeletano ya Sosayiti ya Watchtower yi languteriwa hi mahlo-ngati hi tiko ra hina hinkwaro. Swirho swa n’wina swa tsakeriwa swinene; swi tikhoma kahle naswona swi ni mahanyelo lamanene ni xichavo. Van’wamabindzu va ka hina va swi xiyile leswi naswona va langutela ku vuya ka ‘ntlawa’ lowu wa vaendzi lembe na lembe.” Swa tsakisa ku hlaya hi ta swiviko swo tanihi leswi, a swi tano ke? Hambiswiritano, ku ni xilaveko xo tshama hi xalamukile, leswaku hi ta hlayisa ndhuma leyinene ya vanhu va Yehovha.
12 Tsundzukani leswaku ku nyika vatirhi swihanano swi tolovelekile loko va ku tirhela, ngopfu-ngopfu leswi vo tala lava tirhelaka vanhu, vo tanihi vaphameri va xinuna ni va xisati, vabasisi va xisati ni vabi va bele va titshegeke swinene hi swihanano leswi va nyikiwaka swona hi vaendzi leswaku va tihanyisa. Tanihi Timbhoni ta Yehovha, hi fanele hi kombisa vunene emhakeni leyi.—Vona Xalamuka! (ya Xinghezi) ya June 22, 1986, matluka 24-7.
13 Ku Hakelela Swilaveko Swa Ntsombano: Hinkwerhu ka hina hi ta tirhisa timali leswaku hi ya emintsombanweni. Ku ni swilaveko swin’wana swa timali leswi hi endlaka kahle loko hi swi xiyisisa. Miako leyi tirhiseriwaka mintsombano ya durha. Nakambe ku ni swilaveko swin’wana swa timali leswi faneleke swi khathaleriwa. Minyikelo ya hina ya ku hanana emintsombanweni ya tlangeriwa swinene.—Mint. 20:35; 2 Kor. 9:7, 11, 13.
14 Vutshamo: Swiletelo leswi nyikeriweke ku ringana malembe yo hlaya swi ta hambeta swi tirha, ku nga leswaku, SWITULU SWI NGA HLAYISERIWA NTSENA SWIRHO SWA NDYANGU WA WENA NA MANI NA MANI LOYI A NGA HA VAKA A FAMBA NA WENA HI MOVHA WA WENA. Swa tsakisa ku vona leswaku vo tala a va ri karhi va fambisana ni swiletelo leswi emalembeni ya sweswinyana, naswona leswi swi kurisa moya wa rirhandzu lowu kombisiweke emintsombanweni. Etindhawini tin’wana ku ni switulu leswi fikelelekaka hi ku olova swinene ku tlula swin’wana. Hi kombela mi anakanyela, mi siyela lava nga ni swilaveko swo hlawuleka switulu leswi nga fikeleleriwaka hi ku olova.
15 Tikhamera Ni Michini Yo Rhekhoda: Swa pfumeleriwa ku tirhisa tikhamera ni michini yin’wana yo rhekhoda entsombanweni. Hambiswiritano, a hi fanelanga hi kavanyeta van’wana lava nga eku yingiseleni. A hi fanelanga hi famba-famba hi nkarhi wa minongonoko hi teka swifaniso, hikuva loko hi endla tano hi ta kavanyeta van’wana lava nga eku yingiseleni ka tinkulumo. A swi pfumeleriwi ku hlanganisa muchini wihi na wihi wo rhekhoda ni fambiselo ra gezi kumbe ra mpfumawulo, naswona a yi fanelanga yi pfala ndlela kumbe ku sirha van’wana.
16 Mpfuno Wa Xihatla: Ndzawulo ya Mpfuno wa Xihatla i ya swilo swa xihatla ntsena. A hi ya ku tshungula mavabyi lamakulu. Hikwalaho u fanele u khathalela rihanyo ra wena ni ra ndyangu wa wena ka ha ri emahlweni. Hi kombela mi ta ni tiphilisi ta n’wina, swo pfuneta ku gayela swakudya, tibandichi, swipereta, ni swilo swin’wana leswi fanaka na swona, tanihi leswi swi nga ta ka swi nga kumeki entsombanweni. Un’wana ni un’wana la tivekaka a ri ni mavabyi ya xitshuketa, ku tsana ka nsusumeto wa ngati, swiphiqo swa mbilu, ni swin’wana, u fanele a khathalela swilaveko swakwe ka ha ri ni nkarhi hilaha swi nga kotekaka hakona. Va fanele va va ni mirhi leyi faneleke, naswona xirho xa ndyangu kumbe xa vandlha lexi tivaka xiyimo xa vona xi fanele ku tshama na vona minkarhi hinkwayo leswaku va ta va khathalela. Ku tshame ku va ni swiphiqo emintsombanweni laha vanhu lava nga ni swiphiqo leswikulu swa rihanyo va siyiweke va ri voxe ivi va sungula ku vabya. Ndzawulo ya ntsombano yi boheke ku vitana ambulense leswaku yi va yisa exibedlhele. Loko lava nga ni swilaveko swo hlawuleka va nga ri na swirho swa ndyangu leswi nga va pfunaka, vakulu va vandlha ra ka vona va fanele va tivisiwa hi ta xiyimo lexi ni ku endla malunghiselelo lama faneleke leswaku va va pfuna. A ku nge vi na lunghiselelo leri nga ta endliwa emintsombanweni ra tindhawu ta lava mimiri ya vona yi nga twananiki ni swilo swo karhi.
17 Swakudya eNtsombanweni: Leswi ku nga riki na ntirho wa swakudya emintsombanweni swi endle leswaku vo tala swinene va ntshunxeka leswaku va kota ku yisa nyingiso eka swakudya swa moya hi nkarhi wa minongonoko. Ku amukeriwe marito yo tala ya ku tlangela ku olovisa loku hi mpfhuka lunghiselelo leri ri simekiwile. Hinkwerhu hi fanele hi titela ni swakudya leswi xurhisaka swa nkarhi wa ninhlikanhi, swo tanihi leswi ringanyetiweke eka xiengetelo xa Vutirheli Bya Hina Bya Mfumo bya October 1995, ndzimana 26. A ku laveki mabodlhele ni swakunwa swa xihoko endhawini ya ntsombano. Swibye swo titimerisa swakudya swi fanele swi va leswitsongo leswaku swi ta kota ku nghena ehansi ka xitulu xa wena. Van’wana va voniwe va ri karhi va dya ni ku nwa hi nkarhi wa nongonoko. Ku endla leswi swi kombisa ku nga xiximi. Laha ku nga ni ndhawu ya vaxavisi va swakudya emiakweni ya ntsombano kumbe ehandle ka yona, vamakwerhu van’wana va voniwe va ya eku xaveni hi nkarhi wa nongonoko. Mukhuva lowu a wu laveki.
18 Entiyisweni hi tlangela nkhuvo wa hina wa moya ni ntshunxeko, ni moya wo rhula wa xinakulobye hi nkarhi wa ku wisa ka ninhlikanhi. Leswaku hi fambisana ni xikongomelo xa lunghiselelo leri, ematshan’weni yo suka endhawini ya ntsombano hi nkarhi wa ku wisa ka ninhlikanhi hi ya xava swakudya, hi kombela mi titela na swona. Xisweswo mi ta va ni nkarhi wo tala wo tiphina hi xinakulobye ni vamakwerhu va xinuna ni va xisati.
19 Vona ntsako lowu hi nga na wona leswi Mintsombano ya Muganga ya “Ku Pfumela eRitweni Ra Xikwembu” yi nga ta sungula ku nga ri khale! Hinkwerhu ka hina hi lava ku tiyiseka leswaku malunghiselelo ya hina ya ku va kona enongonokweni hinkwawo ma endliwile, leswaku hi ta tiphina hi nkhuvo lowunene ni ndzalo ya swa moya lowu Yehovha a hi lunghiseleleke wona hi ku tirhisa nhlengeletano yakwe. Hi ndlela yoleyo hi ta va hi “tilulamisela ku endla ntirho wun’wana ni wun’wana lowunene” emasikwini lama taka.—2 Tim. 3:17.
[Box on page 6]
Switsundzuxo Swa Ntsombano Wa Muganga
Nkhuvulo: Lava yaka eku khuvuriweni va fanele va tshama endhawini leyi faneleke nongonoko wu nga si sungula hi Mugqivela nimixo. Un’wana ni un’wana la kunguhataka ku khuvuriwa u fanele a ta ni swiambalo leswi langutekaka swo hlambela ha swona. Enkarhini lowu nga hundza van’wana va ambale swiambalo leswi nga langutekiki ni leswi nga xi faneriki xiendlakalo lexi. Vakulu lava kambisisaka lava yaka eku khuvuriweni hi swivutiso leswi nga ebukwini leyi nge Vutirheli Bya Hina, va fanele va tiyiseka leswaku un’wana ni un’wana wa ti twisisa tinhla leti. Endzhaku ka nkulumo ya nkhuvulo ni xikhongelo hi xivulavuri, mutshama-xitulu wa nongonoko u ta tivisa risimu. Endzhaku ko heta risimu, varindzi va ta kongomisa lava yaka eku khuvuriweni exivandleni xa nkhuvulo. Nkhuvulo i xikombiso xa ku tinyiketela ka munhu, i mhaka ya nkoka ni ya munhu hi xiyexe na Yehovha. Xisweswo, a swi fanelanga leswaku lava khuvuriwaka va angarhana kumbe ku khomana hi mavoko loko va khuvuriwa.
Tibeji: U komberiwa ku ambala beji ya 1997 minkarhi hinkwayo loko u ya ni ku vuya exivandleni xa ntsombano. Hakanyingi leswi swi hi nyika minkarhi yo nyikela vumbhoni lebyinene. Tibeji ni swifunengeto swi fanele swi kumiwa hi ku tirhisa vandlha ra ka n’wina, hikuva a ti nge vi kona entsombanweni. U nga dyi nkarhi ku kondza masiku ya ntsombano ma tshinela ku ri kona u kombelaka tibeji ta wena ni ta ndyangu wa wena. Tsundzuka ku tshama u ri ni khadi ra wena leri nga enkarhini ra Advance Medical Directive/Release.
Byetlelo: Hi kombela leswaku un’wana ni un’wana a tirhisana ni Ndzawulo ya Byetlelo. Vamatsalana va vandlha va fanele va tiyiseka leswaku tifomo ta Room Request ti rhumeriwa hi ku hatlisa eka adirese leyi faneleke ya ntsombano. Loko u boheka ku cinca byetlelo lebyi u lunghiseleriweke byona hi Ndzawulo ya Byetlelo, u fanele u hatlisa u tivisa n’wini wa ndhawu ya kona kumbe hotela ni Ndzawulo ya Byetlelo ya ntsombano leswaku kamara ra kona ri ta nyikiwa van’wana.
Tinsimu: Tanihi leswi ku yimbelela ku nga xiphemu xa vugandzeri bya hina, hi khutaza hinkwavo leswaku va titoloveta tinsimu leti landzelaka leti nga ta va xiyenge xa nongonoko: 155, 46, 138, 183, 43, 180, 156, 130, 13, 98, 164, 160, 195, 144, 77, 4, 191, na 10.
Tipureme Ta Vana: Ndzawulo ya Ndzilo a yi pfumeli leswaku ti nghenisiwa eholweni kumbe ti vekiwa etiphasejini kumbe endleleni kumbe exikarhi ka switulu. Tanihi leswi mintshungu leyikulu yi nga ha manyanaka, tipureme ta vana ti nga ha vanga khombo ku nga ri eka vana ntsena kambe ni le ka lava nga welaka ehenhla ka tona. Hikwalaho hi kombela leswaku mi nga ti nghenisi eholweni. Hambiswiritano, switulu swa tincece kumbe swa le movheni swa amukeleka, hikuva swona swi nga boheleriwa eka switulu leswi nga kusuhi ni vatswari. Ntirhisano wa n’wina emhakeni leyi wu ta tlangeriwa swinene.
Ntirho Wa Ku Tirhandzela: Xana u nga tivekela nkarhi entsombanweni leswaku u pfuneta eka yin’wana ya tindzawulo leti? Ku tirhela vamakwerhu, hambi ko va tiawara ti nga ri tingani ntsena, swi nga pfuna swinene swi tlhela swi enerisa. Loko u ta swi kota ku pfuna, yana eka Ndzawulo Ya Ntirho Wa Ku Tirhandzela entsombanweni. Vana lava nga ehansi ka malembe ya 16 hi vukhale va nga hoxa xandla na vona hi ku tirha swin’we ni mutswari kumbe munhu lonkulu la nga ni vutihlamuleri.
Marito Yo Tsundzuxa: Tshama u xalamukele swiphiqo leswi nga vaka kona leswaku u papalata ku nonon’hweriwa loku nga fanelangiki. Hakanyingi makhamba ni vanhu vo homboloka va rhandza ku karhata vanhu lava nga ekule ni makaya ya vona. Tiyiseka leswaku movha wa wena wu lotleriwile minkarhi hinkwayo, naswona u nga siyi nchumu lowu vonakaka lowu nga kokaka munhu leswaku a wu faya. Makhamba ni vasechi va swikhwama va lava ngopfu tinhlengeletano letikulu. Ku ta va ku nga ri vutlhari ku siya swilo swa nkoka exitulwini xa wena. U nge tiyiseki leswaku un’wana ni un’wana la nga kona i Mukreste. Ha yini u vanga ndzingo? Ku kumiwe swiviko swa vanhu va le handle lava ringetaka ku yenga vana leswaku va famba na vona. TSHAMA NI VANA VA WENA MINKARHI HINKWAYO.