Ayinukotik ta sakal kʼinal

1, 2. 1) ¿Bin-ora, banti sok bin yuʼun te jpuk-kʼop Pablo la stsʼibay te Carta ta stojol te Efesioetik? 2) ¿Bin jojkʼoyeletik ya kakʼbeytik sujtib?

KʼALAL ay ta chukel-a te jpuk-kʼop Pablo ta Roma la skʼan la yakʼbey smukʼul yoʼtan te hermanoetik. Pero, te bitʼil ma xjuʼ ya xbajt yulaʼtay, la stsʼibaybey bael cartaetik. Jun carta la stsʼibaybey bael te jchʼuunjeletik ta Éfeso ta jaʼbil 60 o 61 (Efes. 1:1; 4:1).

² Ayix lajuneb jaʼbil te la schol skʼop Dios ta Éfeso sok te la yakʼ ta nopel te lek yachʼil kʼop (Hech. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21). Kʼax kʼux ta yoʼtan te yermanotak sok ya skʼan ya skoltaylan yuʼun junuk yoʼtan ya yakʼ sbaik ta stojol te Jehová. Jaʼ yuʼun, ¿bin yuʼun la stsʼibaybey bael cartaetik te machʼatik ya xbajtik ta chʼulchan ta swenta te sakal kʼinal sok te ijkʼal kʼinal? Sok ¿bin ya yakʼ jnoptik ta swenta te bintik la yale? Ta artículo ini ya kakʼbeytik sujtib te cheb jojkʼoyeletik ini.

LOKʼIK TA YIJKʼAL KʼINAL

3. ¿Bin ejemplo la stuuntes te jpuk-kʼop Pablo ta capítulo 5 yuʼun Efesios?

³ Te Pablo jich la yalbey te jchʼuunjeletik ta Éfeso: «Ijkʼal kʼinalex ta nailalto, pero ta ora ini sakal kʼinalexix» (Efes. 5:8). La stuuntes te sakal kʼinal sok te ijkʼal kʼinal yuʼun ya scholbey skʼoplal te bin la yijkitayik spasel te efesioetik. Ta nail ya xbajt kiltik bin yuʼun te jich la yal: «Ijkʼal kʼinalex ta nailalto».

4. ¿Bin yuʼun ayik ta ijkʼal kʼinal-a te efesioetik?

⁴ Ayik ta ijkʼal kʼinal-a ta swenta te bintik schʼuunojik. Te kʼalal mato snaʼbeyojik sba-a te Dios sok te mato jchʼuunjeletikuk-ae, te efesioetik ayik ta lotil religión-a sok bayal bintik la schʼuunik. Ta lugar-abi, tey ay-a te mukʼul templo yuʼun te antsil dios Ártemis, ta yorail-abi kʼax mukʼ skʼoplal ta swolol balumilal. Tey ya xbajt-a te ants winiketik ta yichʼel ta mukʼ lotil diosetik. Jaʼnix jich ay jchonbajeletik tey-a te ya staik bayal takʼin ta spasel sok ta schonel chʼin slokʼombail temploetik yuʼun te Ártemis (Hech. 19:​23-27). Jaʼnix jich, te machʼatik tey ayik-a naʼbil sbaik te ya spasik magia (Hech. 19:19).

5. ¿Bin yuʼun ayik ta ijkʼal kʼinal ta swenta te snopojibal yuʼun te efesioetik?

⁵ Ayik ta ijkʼal kʼinal-a ta swenta te snopojibal yuʼunik. Te ants winiketik ta Éfeso kʼax ma lek stalelik-a sok ma xkʼexawikix yuʼun te bin ya spasike. Te bin ya yakʼik ta ilel ta komonsitil sok te kʼinetik ya spasike jaʼnax ya yakʼ ta ilel spasel mulwej (Efes. 5:3). Te ants winiketik «maʼyukix kʼexlal ta yoʼtanik», ya skʼan ya yal-abi te maʼyukix bin yaʼiyel ya yaʼiyik (Efes. 4:​17-19). Te ma xkʼopojix yoʼtanik yuʼun te bin ya spasik sok ya skuyik te ma x-ichʼotikix ta kʼop yuʼun te Jehová. Te bitʼil ma snaʼik stsajtayel te bin lek sok te bin ma lek, te Pablo la yal te «ayik ta ijkʼal kʼinal te snopojibal yuʼunik sok namal ayik ta stojol te kuxlejalil te ya yakʼ te Diose».

6. ¿Bin yuʼun la yal te Pablo te jaʼikix «sakal kʼinal» te efesioetik?

⁶ Chaʼoxtul efesioetik lokʼik ta ijkʼal kʼinal, jaʼ yuʼun te Pablo jich la yal: «Pero ta ora ini sakal kʼinalexix ta swenta te jun ayex sok te Kajwaltike» (Efes. 5:8). Jajch spas ta skuxlejalik te bin ya yal te Biblia, te jich kʼoem bin-utʼil sakal kʼinal te ya xtojobtesotik yuʼune (Sal. 119:105). La yijkitayik spasel te bintik ya spasik te lotil religión sok te bintik chopole. La skʼayinbeyik stalel te Dios sok la spasik tulan ta yichʼel ta mukʼ sok ta yakʼbeyel stseʼelil yoʼtan (Efes. 5:1).

7. ¿Bin yuʼun pajal kʼoemotik sok te jchʼuunjeletik ta Éfeso?

⁷ Jaʼnix jich, te joʼotik te kʼalal mato jnaʼojbeytik sba-a te Diose, jich kʼoem te ayotik ta ijkʼal kʼinal ta swenta te schʼuunel koʼtantik sok te snopojibal kuʼuntik. Melel yaniwan jpastik kʼinetik-a te snitojbey sba skʼoplal sok te lotil religionetik, sok yaniwan jpastik-a te bintik ma leke. Pero, te kʼalal la jnaʼbeytik sba te Jehová, jelon te jkuxlejaltik sok la jnaʼtik bin-a te lek ta pasel sok te bin ma leke. Bayal skoltayojotik-abi (Is. 48:17). Manchukme jich-abi, wokol ya kaʼiytik yijkitayel te ijkʼal kʼinal sok te jichukotik «te bin-utʼil yal snichʼnab sakal kʼinal». Ya xbajt kiltik bin ya xjuʼ ya skoltayotik.

Image digitally reproduced with the permission of the Papyrology Collection, Graduate Library, University of Michigan, P.Mich.inv. 6238. Licensed under CC by 3.0

MAME JPASTIK TE BIN CHOPOL

8. Jich bitʼil ya yal te Efesios 5:​3-5, ¿bin ya skʼan ya yijkitayik spasel te efesioetik?

⁸ (Kʼopona Efesios 5:​3-5). Yuʼun ya xlokʼik ta ijkʼal kʼinal ta swenta te snopojibal yuʼunik, te jchʼuunjeletik ta Éfeso ya skʼan ya yijkitayik spasel te bintik ma smulan te Jehová. Ma jaʼuknax ya skʼan ya yijkitayik te mulwej, jaʼnix jich ma skʼan ya yalikix te chopol kʼopetik. Te Pablo la sjultesbey ta yoʼtanik te ya skʼan ya yijkitayik spasel spisil ini teme ya skʼan ya x-ochik ta «Wentainel yuʼun te Cristo sok te Diose».

9. ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jpʼajtik ta jkʼaxel te bintik ya yalbey skʼoplal ta swenta te mulwej?

⁹ Jaʼnix jich, te joʼotik ya skʼan ya jkanantay jbatik yuʼun ma jaʼuk ya jpastik «te aʼteliletik te ma xtuun te jaʼ yuʼun te ijkʼal kʼinal» (Efes. 5:11). Tabil ta ilel te kʼalal jtul ants winik ya yilulan o ya yaʼiy spisil te bintik swenta mulwej o teme ya yalbey skʼoplale, ta patil ya xjuʼ ya spas-euk (Gén. 3:6; Sant. 1:​14, 15). Jich kʼot ta pasel ta jun nación, jtsojb hermanoetik la spasik jun grupo yuʼun ya yakʼbey sbaik mensaje. Ta nail, jaʼnax ya yalbeyik skʼoplal ta swenta te Biblia. Pero kʼunkʼun jelon te bin jajch yalbeyik skʼoplale, jaʼnax ya yalbeyik skʼoplal ta swenta te mulwej. Ta patil ay machʼatik la yalik te mensajeetik-abi jaʼ tijbot yoʼtanik ta spasel te mulile.

10. ¿Bin ya skʼan te yakuk jpastik te Satanás? (Efesios 5:6).

¹⁰ Te pejtsʼ te ya stuuntes te Satanás jaʼ te ya sloʼlay te ants winiketik yuʼun manchuk ya snaʼik yilel te bintik lek ta pasel sok te bintik ma leke (Is. 5:20; 2 Cor. 4:4). Jaʼ yuʼun ma chamuk koʼtantik yuʼun te ya yal te malaj chopoluk ta pasel te bintik ya yilay te Jehovae (2 Ped. 2:19). Jaʼ yuʼun ay peliculaetik, te bintik ya xkʼax ta televisión sok te bintik ay ta Internet te ya stij oʼtanil ta skontrainel te bin ya yakʼ ta nopel te Jehová. Te Pukuj ya skʼan te yakuk jnoptik te ma chopoluk ta pasel te bintik ya spas te ants winiketik sok te malaj yutsʼin jpensartik (kʼopona Efesios 5:6).

11. Jich bitʼil kʼax ta stojol te Angela, ¿bin yuʼun mukʼ skʼoplal te yakuk jpastik te bin ya yal te Efesios 5:7? (Jaʼnix jich ilawil te fotoetik).

¹¹ Te Satanás ya skʼan te jaʼuk ya jokintik te ants winiketik te ma schʼuunbeyik skʼop te Jehová. Jaʼ yuʼun, te Pablo la yalbey te efesioetik te manchuk ya spasik te bin ma leke. Jich la yal: «Mame xa ajokinik ta spasel» te bintik chopol (Efes. 5:7). Jaʼnix jich, te joʼotik kʼaxtoxan ya skʼan ya jkanantay jbatik-a. ¿Bin yuʼun? Melel ta ora ini ma jaʼuknax ya xjuʼ ya jkʼasestik tiempo sok te yantik ants winiketik, jaʼnix jich ya xjuʼ ya jtatix chopol kamigotaktik ta redes sociales. Jtul hermana ta Asia te Angelaa sbiil ya yal te ya xjuʼ ya yutsʼin jpensartik te redes sociales, jich ya yal: «Maba ya ata ta ilel bin-utʼil kʼunkʼun ya xjajch yutsʼinbat apensar. La jnop te ma chopoluk te ya jta ‹kamigotak› te ma schʼuunik te bin ya yal te Biblia. Ta patil la jnop te ma chopoluk ta pasel te bin ya yilay te Jehová». ¡Kʼax lek te koltayot yuʼun te ancianoetik ta sjelontesel te skuxlejale! Jich ya yal: «Ta ora ini ma jaʼuk ya xbajtix ta koʼtan yilel te redes sociales, jaʼ ya xbajtix ta koʼtan spasel te bin ya smulan te Diose».

12. ¿Bin ya skʼan ya jpastik teme ya jkʼan ya jchʼuunbeytik te mantaliletik yuʼun te Jehová?

¹² Manchukme te ants winiketik ya yalik te lek ta pasel te mulwej, ma skʼan ya kakʼ jbatik ta loʼlayel (Efes. 4:​19, 20). Akʼa jojkʼoybey jbatik: «¿Yabal jpas tulan yuʼun ma jokin te machʼatik ma schʼuunik spasel te mantaliletik yuʼun te Jehová ta escuela o ta kaʼtel? ¿Aybal yip koʼtan ta yalel ta jamal te bin ya yal te Biblia manchukme ya kichʼ labanel?». Jich bitʼil ya yal ta 2 Timoteo 2:​20-22, jaʼnix jich ya skʼan ya jtsajtay jbatik kʼalal ya jle kamigotaktik ta congregación. Julukme ta koʼtantik te ma spisiluk te hermanoetik ya skoltayotik ta spasbeyel yaʼtel te Jehová.

BEENUKOTIK «TE BIN-UTʼIL YAL SNICHʼNAB SAKAL KʼINAL»

13. ¿Bin ya skʼan ya yal te jichuk ya xbeenotik «bin-utʼil yal snichʼnab sakal kʼinal»? (Efesios 5:​7-9).

¹³ Kʼalal te Pablo la yalbey te jchʼuunjeletik ta Éfeso te yakuk spasik te bin leke, jich la yaltiklanbey: «Jichukme ya xbeenex te bin-utʼil yal snichʼnab sakal kʼinal» (kʼopona Efesios 5:​7-9). ¿Bin ya skʼan ya yal-abi? Jaʼ te spisiluk-ora ya kakʼtik ta ilel te smelelil jchʼuunjelotik. Yuʼun jich ya jkʼotestik ta pasel, ya skʼan te ay bayal bintik ya jpastik. Jich bitʼil te skʼoponel sok te snopilanel ta jujun kʼajkʼal te bin ya yal te Biblia sok te publicacionetik kuʼuntik. Te kʼalal jich ya jpastike, akʼa jkʼayinbeytik te ejemplo yuʼun te Jesús sok akʼa kichʼtik ta wenta te nojpteseletik la yakʼe, melel jaʼ te sakal kʼinal yuʼun te balumilal (Juan 8:12; Prov. 6:23).

14. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya skoltayotik te chʼul espíritu?

¹⁴ Teme ya jkʼan ya xbeenotik «te bin-utʼil yal snichʼnab sakal kʼinal», jaʼnix jich ya xtuun kuʼuntik te koltayel yuʼun te schʼul espíritu te Dios. ¿Bin yuʼun? Melel wokol ta yakʼel ta ilel lekil talelil ta chopol balumilal ini (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8). Te chʼul espíritu ya xjuʼ ya skoltayotik yuʼun ya jpʼajtik te lotil nojptesel yuʼun te balumilal te ya skontrain te bin ya yal te Diose. Jaʼnix jich ya xjuʼ ya skoltayotik ta spasel «te bin stojil ta pasel sok te bin smelelile» (Efes. 5:9).

15. ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun ya kichʼtik te chʼul espíritu? (Efesios 5:​19, 20).

¹⁵ Te Jesús la yal te Jehová ya «yakʼbey chʼul espíritu te machʼatik ya xkʼanbot yuʼune» (Luc. 11:13). Yuʼun ayuk kuʼuntik te chʼul espíritu ya skʼan ya jkʼanbeytik te Jehová te kʼalal ya jkʼopontike. Yanxan te bin-utʼil ya kichʼtike, jaʼ te yakuk kichʼtik ta mukʼ te Jehová ta tsoblejetik sok te kermanotaktike (kʼopona Efesios 5:​19, 20). Te chʼul espíritu ya xjuʼ ya skoltayotik yuʼun ya jpastik ta jkuxlejaltik te bin ya smulan te Diose.

16. ¿Bin ya skoltayotik yuʼun lek te bin ya jtatik ta nopel spasel? (Efesios 5:​10, 17).

¹⁶ Kʼalal ay bin mukʼ skʼoplal ya jtatik ta nopel spasel, ya skʼan ya jnaʼtik «bin-a te skʼanojel yoʼtan te Jehová» (kʼopona Efesios 5:​10, 17). Kʼalal ya jletik textoetik ta Biblia yuʼun ya jkʼotestik ta pasel te bin jnopojtik spasele, te bin yakotik ta spasel jaʼ te ya jkʼan ya jnaʼtik te bin ya snop te Jehová ta swenta-abi. Teme ya jpas ta jkuxlejaltik te bin ya yal te Biblia, ya xjuʼ te leknax te bin ya jtatik ta nopel spasele.

17. ¿Bin-utʼil ya skʼan ya jtuuntestik ta lek te jtiempotike? (Efesios 5:​15, 16, jaʼnix jich ilawil te dibujo).

¹⁷ Te Pablo, jaʼnix jich la yalbey te jchʼuunjeletik ta Éfeso te ya skʼan ya stuuntesik ta lek te tiempo (kʼopona Efesios 5:​15, 16). Te «Satanás» ya skʼan te jaʼuk ya xbajt ta koʼtantik spasel te bintik ya spas te ants winiketik ta balumilal sok te maʼyukix tiempo kuʼuntik yuʼun ya x-abatinotik ta stojol te Dios (1 Juan 5:19). Maba wokol te jaʼ ya xbajt ta koʼtantik sleel te takʼin, te nop jun o te aʼtel, te jich ma jaʼuk ya xbajtix ta koʼtantik spasbeyel yaʼtel te Jehová. Teme jich ya xkʼot ta pasel ta jtojoltik, jaʼme señail te pajalix te snopojibal kuʼuntik sok te ants winiketik ta balumilal. Ma yuʼunuk chopol spisil te bin la yichʼix alele, pero ma skʼan te jaʼ mukʼ skʼoplal ya kakʼtik ta jkuxlejaltik. Yuʼun ya xbeenotik «te bin-utʼil yal snichʼnab sakal kʼinal» ya skʼan te ya jnaʼtik «stuuntesel ta lek te tiempo», jaʼ te ya xbajt ta koʼtantik spasel te bin mukʼ skʼoplale.

18. ¿Bin la spas te Donald yuʼun la stuuntes ta lek te stiempo?

¹⁸ Jletik bin-utʼil ya xjuʼ ya jmukʼubtestikxan te kaʼteltik ta stojol te Jehová. Jaʼ te bin la spas te Donald, te kuxinem ta Sudáfrica. Jich ya yal: «La kil te bintik ya xjuʼ ya jpas, jaʼ yuʼun la jkʼanbey te Jehová te akʼa skoltayon yuʼun ya jmukʼubtesxan te kaʼtel ta stojole. La jkʼanbey te yakuk jta jun aʼtelil te ya yakʼbon tiempo yuʼun ya xlokʼon ta scholel skʼop Dios. Ta swentanax te koltayel yuʼun te Jehová, la jta te aʼtelil-abi. Jich te kinam sok te joʼon jajchotik ta abatinel ta tiempo completo».

19. ¿Bin ya xjuʼ ya jpastik yuʼun jichukotik «te bin-utʼil yal snichʼnab sakal kʼinal»?

¹⁹ Te carta te la stsʼibay te jpuk-kʼop Pablo ta stojol te efesioetik koltayotik yuʼun jun yoʼtan ya yakʼ sbaik ta stojol te Jehová, jaʼnix jich ya xjuʼ ya skoltayotik ta ora ini. Jich bitʼil la jnoptikix, ya skoltayotik yuʼun lekuk te bin ya jkʼasestik kʼajkʼal-ae sok te yakuk jtatik lekil kamigotaktik. Jaʼnix jich ya stijbotik koʼtantik yuʼun yakuk jkʼopontik te Biblia yuʼun jich ya kakʼtik te jaʼ ya stojobtesotik te sakal kʼinal. Jaʼnix jich ya sjultesbotik ta koʼtantik te kʼax mukʼ skʼoplal te chʼul espíritu, melel ya skoltayotik ta stael lekil taleliletik. Teme ya jtʼuntik te consejoetik yuʼun te jpuk-kʼop Pablo, leknax te bin ya jtatik ta nopel te jich ya x-akʼbot stseʼelil yoʼtan yuʼun te Jehová. Teme jich ya jpastike, yame xjuʼ kuʼuntik yijkitayel spisil te bin ay ta ijkʼal kʼinal yuʼun te balumilal ini sok jich ya xjilotik ta sakal kʼinal.