XCHANOBIL 20
Li k’usi chal Apokalipsis ta stojolal li yajkontratak Diose
«[Li ajvaliletike] laj yichʼik tsobel ti bu Armajedon sbi ta ebreoe» (APOK. 16:16).
KʼEJOJ 150 Jeova tspojot
LI KʼUSI TA JCHANTIKEa
1. Li Satanase, ¿kʼusi yakal tspasbe yajtuneltak Jeova jech kʼuchaʼal chal ta Apokalipsise?
LI SLIVROAL Apokalipsise chakʼ kiltik ti yakal xa tspas mantal ta vinajel li Ajvalilal yuʼun Diose xchiʼuk ti laj yichʼ jipel tal ta balumil li Satanase (Apok. 12:1-9). Xkuxet xa yoʼonton komik li buchʼutik te oyik ta vinajele, pe li voʼotike jaʼ noʼox kilojtik˗o talel jvokoltik. ¿Kʼu yuʼun? Yuʼun li Satanase tslokʼes skʼakʼal yoʼonton ta stojolal li yajtuneltak Jeova ti liʼ oyik ta balumile (Apok. 12:12, 15, 17).
2. ¿Kʼusi tskoltautik sventa tukʼuk˗o xkakʼ jbatik ta stojolal Jeovae?
2 ¿Kʼusi xuʼ jpastik sventa tukʼuk˗o xkakʼ jbatik ta stojolal Jeova akʼo mi tskontrainutik li Satanase? (Apok. 13:10). Jtos kʼusi tskoltautike jaʼ mi jnaʼojtik li kʼusi chkʼot ta pasel ta jelavele. Jech kʼuchaʼal liʼe, li ta Apokalipsise, li jtakbol Juane laj yal kʼusitik bendision ta jtatik. Te chal ti chichʼ lajesbel skʼoplal li yajkontratak Diose. Jkʼeltik batel kʼu yelan ch˗albat skʼoplalik li ta Apokalipsis xchiʼuk li kʼusi chkʼot ta stojolalike.
«TA SENYAILTAK» CHICHʼ ALBEL SKʼOPLAL LI YAJKONTRATAK DIOSE
3. ¿Kʼusitik junantik senyailtak o skoʼoltasobiltak chalbe skʼoplal li Apokalipsise?
3 Li baʼyel versikulo ta Apokalipsise jamal chakʼ ta ilel ti ta senyailtak o ta skoʼoltasobiltak li kʼusi chalbe batel skʼoplale (Apok. 1:1). Li yajkontratak Diose chichʼ koʼoltajesel ta jtiʼvanej chonbolometik. Jech kʼuchaʼal liʼe, chalbe skʼoplal «jkot jtiʼvanej chonbolom ti yakal chlokʼ talel ta nabe, oy lajuneb xulub xchiʼuk vukpʼej sjol» (Apok. 13:1). Chalbe skʼoplal «yan jtiʼvanej chonbolom ti yakal chlokʼ talel ta balumile», chkʼopoj kʼuchaʼal jkot dragon xchiʼuk «tsyales tal kʼokʼ ta vinajel» (Apok. 13:11-13). Ta tsʼakale, chalbe skʼoplal yan «jtiʼvanej chonbolom ti kuxul tsoj skolorale» ti te chotol batel jun jchonbail antse. Li oxkot jtiʼvanej chonbolometik taje jaʼ skʼoplalik li buchʼutik jal xa skontrainojik tal Jeova xchiʼuk li Ajvalilal yuʼune. Jaʼ yuʼun, tsots skʼoplal ti jnaʼtik buchʼutik skʼoplale (Apok. 17:1, 3).
CHANKOT MUKʼTA JTIʼVANEJ CHONBOLOM
Chlokʼik talel «li ta nabe» (Dan. 7:1-8, 15-17). Jaʼ skʼoplal li mukʼta tsatsal lumetik ti yilbajinojbeik li steklumal Dios o ti sventainojike xchiʼuk ti jaʼ te lik talel kʼalal kuxi li Daniele. (Kʼelo parafo 4, 7)
4, 5. Li kʼusi chal ta Daniel 7:15 kʼalal ta 17, ¿kʼuxi tskoltautik snaʼel kʼusi skʼan xal li skoʼoltasobiltak chal ta Apokalipsise?
4 Sventa jkʼeltik buchʼutik skʼoplal li yajkontratak Diose, skʼan jkʼeltik baʼyel kʼusitik skʼan xal li senyailtak o skoʼoltasobiltak taje. Jkʼeltik li kʼusi chal Vivliae. Li kʼusi chal ta Apokalipsise oy xa onoʼox bu chalbe skʼoplal. Jech kʼuchaʼal liʼe, li j˗alkʼop Daniele laj yil ta xvayich ti «lik lokʼuk tal chankot mukʼta jtiʼvanej chonbolom li ta nabe» (Dan. 7:1-3). Li Daniele laj yal ti jaʼ skʼoplal «chanvoʼ ajvaliletik» li mukʼta jtiʼvanej chonbolometik taje (kʼelo Daniel 7:15-17). Taje chakʼ kiltik ti jaʼ skʼoplal ajvaliletik ek li jtiʼvanej chonbolometik chal ta Apokalipsise.
5 Kalbetik skʼoplal junantik skoʼoltasobiltak ti chal ta Apokalipsise. Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik ta Vivlia kʼusi skʼan xal li skoʼoltasobiltak taje. Baʼyel ta jkʼeltik buchʼutik skʼoplal li jtiʼvanej chonbolometike. Laje, ta jkʼeltik kʼusi chkʼot ta stojolalik. Ta slajeb une, ta jkʼeltik kʼusi chakʼ jchantik.
CHVINAJ BUCHʼUTIK JAʼ LI YAJKONTRATAK DIOSE
LI JTIʼVANEJ CHONBOLOM TI VUKPʼEJ SJOLE
Chlokʼ talel ta nab, oy vukpʼej sjol, oy lajuneb xulub xchiʼuk oy lajuneb korona li ta xulubtake (Apok. 13:1-4). Jaʼ skʼoplal skotol li ajvaliletik ti spasojik tal ta mantal li krixchanoetike. Li vukpʼej jolile jaʼ skʼoplal li vukub mukʼtik tsatsal lum ti yilbajinojbeik li steklumal Dios o ti sventainojike. (Kʼelo parafo 6-8)
6. ¿Buchʼu skʼoplal li jtiʼvanej chonbolom ti vukpʼej sjol chal ta Apokalipsis 13:1 kʼalal ta 4?
6 ¿Kʼusi skʼan xal li jtiʼvanej chonbolom ti vukpʼej sjole? (Kʼelo Apokalipsis 13:1-4). Li Vivliae chal ti xkoʼolaj kʼuchaʼal jkot leopardo, pe li yakane xkoʼolaj kʼuchaʼal yakan oso, li yee xkoʼolaj kʼuchaʼal ye leon xchiʼuk oy lajuneb xulub. Li jkot jtiʼvanej chonbolom chal ta Apokalipsise oy kʼusitik xkoʼolaj˗o xchiʼuk li chankot jtiʼvanej chonbolometik ti chal ta Daniel kapitulo 7. Jaʼ yuʼun, li jtiʼvanej chonbolom taje maʼuk noʼox skʼoplal jun ajvalil. Li ta Apokalipsise, chal ti tspas «ta mantal skotol nitilulal, jteklumetik, jujuchop kʼop xchiʼuk lumetik». Mi junuk ajvalil xkoʼolaj ti kʼu yelan yabtele (Apok. 13:7). Jaʼ yuʼun, li jtiʼvanej chonbolom taje jaʼ skʼoplal skotol li ajvaliletik ti spasojik talel ta mantal li krixchanoetike (Ekl. 8:9).b
7. ¿Kʼusi skʼan xal li vukpʼej sjol li jtiʼvanej chonbolome?
7 ¿Kʼusi skʼan xal li vukpʼej jolile? Te chalbe jutuk skʼoplal li ta kapitulo 17 ta Apokalipsise, ti jaʼ te chalbe skʼoplal li slokʼol jtiʼvanej chonbolom chal ta kapitulo 13. Xi chal ta Apokalipsis 17:10: «[Oy] vukvoʼ ajvalil: lomem xa li voʼobe, li june liʼ to oye, yan li june muʼyuk to vulem ta lokʼel, pe muʼyuk xa bu jal liʼ oy mi vul ta lokʼele». Ta skotol li ajvaliletik ti stunesoj Satanase oy vukvoʼ ti xuʼ van xkoʼolaj ta joliletike ta skoj ti yilbajinojbeik li steklumal Diose o sventainojik. Kʼalal kuxi li jtakbol Juane, voʼob li ajvaliletik taje spasojik xa ox mantal xchiʼuk yichʼojik xa ox tsalel: taje jaʼik li Ejipto, Asiria, Babilonia, Medopersia xchiʼuk Gresia. Kʼalal la stsʼiba li Juane, jaʼo yakal tspas mantal li svakibal ajvalil ti jaʼ li Romae. ¿Buchʼu jaʼ li svukpʼejal jolil o slajeb ajvalile?
8. ¿Buchʼu skʼoplal li svukpʼejal sjol li jtiʼvanej chonbolome?
8 Li albil kʼopetik chal ta Daniele tskoltautik snaʼel buchʼu skʼoplal li svukpʼejal sjol li jtiʼvanej chonbolome. Li «ta skʼakʼalil Kajvaltik», jaʼ xkaltik, li ta slajebal kʼakʼale, ¿kʼusi mukʼta tsatsal lum spasoj tal mantal? (Apok. 1:10). Jaʼ li Reino Unido xchiʼuk Estados Unidose. Taje chakʼ kiltik ti jaʼ skʼoplalik li svukpʼejal sjol li jtiʼvanej chonbolom ti chal ta Apokalipsis 13:1 kʼalal ta 4.
JKOT JTIʼVANEJ CHONBOLOM TI OY CHIB XULUB KʼUCHAʼAL CHʼIOM CHIJE
Chlokʼ talel ta balumil, «chkʼopoj kʼuchaʼal jkot dragon», «tsyales tal kʼokʼ ta vinajel» xchiʼuk tspas senyailtak ta skoj ti jaʼ «jloʼlavanej j˗alkʼope» (Apok. 13:11-15; 16:13; 19:20). Li jtiʼvanej chonbolom ti oy chib xulube xchiʼuk li jloʼlavanej j˗alkʼope jaʼ skʼoplal li mukʼta tsatsal lum ti jaʼ li Reino Unido xchiʼuk Estados Unidose, yuʼun tsloʼla li buchʼutik nakajtik ta sba balumile xchiʼuk chalbe «ti akʼo spasbeik slokʼol li jtiʼvanej chonbolom» ti oy vukpʼej sjol xchiʼuk ti oy lajuneb xulube. (Kʼelo parafo 9)
9. ¿Buchʼu skʼoplal li jtiʼvanej chonbolom ti «oy chib xulub kʼuchaʼal chʼiom [chije]»?
9 Li ta Apokalipsis kapitulo 13, chal kʼusi tspas li svukpʼejal jolile, jaʼ xkaltik, li Reino Unido xchiʼuk Estados Unidose. Chal ti jaʼ yan jtiʼvanej chonbolome xchiʼuk xi chalbe skʼoplale: «Oy chib xulub kʼuchaʼal chʼiom chij, pe lik kʼopojuk kʼuchaʼal jkot dragon. [...] Tspas mukʼtik senyailtak, yuʼun tsyales tal kʼokʼ ta vinajel ta sat krixchanoetik ti te chkʼot ta balumil yuʼune» (Apok. 13:11-15). Li ta kapitulo 16 xchiʼuk 19 ta Apokalipsise, chal ti jaʼ «li jloʼlavanej j˗alkʼope» (Apok. 16:13; 19:20). Li Daniele laj yalbe skʼoplal ek li kʼusi tspasik li Reino Unido xchiʼuk Estados Unidose, yuʼun xi laj yale: «Toj echʼ xa noʼox xibal sba chakʼ vokolil» (Dan. 8:19, 23, 24, tsʼib ta yok vun). Taje jech kʼot ta pasel li ta Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile. Li chib tsatsal vombaetik ti jaʼ la spasik li sientifikoetik ta Reino Unido xchiʼuk Estados Unidose jaʼ laj yakʼbe stsutseb li paskʼop taje. Jaʼ jech la syalesik tal kʼokʼ ta vinajel xkaltik li Reino Unido xchiʼuk Estados Unidose.
JKOT JTIʼVANEJ CHONBOLOM TI KUXUL TSOJ SKOLORALE
Te kajal batel jun jchonbail ants ti jaʼ li Mukʼta Babiloniae. Li jtiʼvanej chonbolom taje jaʼ li xvaxakvoʼal ajvalile (Apok. 17:3-6, 8, 11). Ta slikebale, li jchonbail ants taje jaʼ tspas ta mantal li jtiʼvanej chonbolome, pe jaʼ ch˗akʼbat slajeb ta tsʼakal. Li jchonbail antse jaʼ skʼoplal skotol li jecheʼ relijionetik oy ta balumile. Li jtiʼvanej chonbolome jaʼ skʼoplal li Organización de las Naciones Unidas ti tspukbe skʼoplal li kʼusi tspasik li ajvaliletik ta spʼejel balumile. (Kʼelo parafo 10, 14-17)
10. ¿Buchʼu skʼoplal «li slokʼol jtiʼvanej chonbolome»? (Apokalipsis 13:14, 15; 17:3, 8, 11).
10 Kalbetik skʼoplal yan jtiʼvanej chonbolom. Xkoʼolaj tajek xchiʼuk li jtiʼvanej chonbolom ti vukpʼej sjole, pe li jtiʼvanej chonbolom liʼe kuxul tsoj skoloral. Li ta Apokalipsise, chal ti jaʼ slokʼol li jtiʼvanej chonbolome xchiʼuk ti jaʼ «li xvaxakvoʼal ajvalile» (kʼelo Apokalipsis 13:14, 15; 17:3, 8, 11).c Chal xtok ti chvul ta lokʼel li ajvalil taje, laje chchʼay skʼoplal, pe chal xtok ti chvul ta lokʼel yan veltae. Taje jaʼ jech kʼot ta stojolal li Organización de las Naciones Unidas ti tspukbe skʼoplal li kʼusitik tspas ajvaliletik ta spʼejel balumile. Ta slikebale, jaʼ toʼox sbi Sociedad de Naciones. Laje, chʼay skʼoplal li ta Xchibal Mukʼta Paskʼop ta spʼejel Balumile. Ta tsʼakale, lik yan velta, pe jaʼ xa la sbiin Organización de las Naciones Unidas.
11. ¿Kʼusi tspasik li jtiʼvanej chonbolometik o ajvaliletike, xchiʼuk kʼu yuʼun skʼan mu xijxiʼo?
11 Li jtiʼvanej chonbolometik o ajvaliletike ep kʼusitik tspukbeik skʼoplal sventa stijbeik yoʼonton li krixchanoetik yoʼ skontrainik li Jeova xchiʼuk steklumale. Xkaltik noʼoxe, tstsobik li «ajvaliletik ta spʼejel balumil» li ta Armajedone, jaʼ xkaltik, «li ta paskʼop ta smukʼta kʼakʼalil Dios ti jaʼ li Buchʼu skotol xuʼ yuʼune» (Apok. 16:13, 14, 16). Pe skʼan mu xijxiʼo, yuʼun li Jeovae oy kʼusi tspas ta anil sventa tspoj li buchʼutik chakʼ sbaik ta ventainel yuʼun li Ajvalilal svaʼanoje (Esek. 38:21-23).
12. ¿Kʼusi chkʼot ta stojolal li jtiʼvanej chonbolometike?
12 ¿Kʼusi chkʼot ta stojolal skotol li jtiʼvanej chonbolometike? Xi chal ta Apokalipsis 19:20: «Laj yichʼ tsakel li jtiʼvanej chonbolome xchiʼuk laj yichʼ tsakel li jloʼlavanej j˗alkʼop ti la spas senyailtak ta yeloval li jtiʼvanej chonbolom ti jaʼ loʼlaj˗o yuʼun li buchʼutik laj yichʼbeik smarkail li jtiʼvanej chonbolome xchiʼuk li buchʼutik ichʼbat ta mukʼ li slokʼole. Ta kuxul laj yichʼik jipel ochel xchibalik ta nab ti oy skʼakʼal xchiʼuk ti chtil ta asufree». Jaʼ yuʼun, kʼalal jaʼo yakal tspasik mantal li ajvaliletik ti skontrainojik Diose, chichʼik lajesel ta sbatel osil.
13. ¿Kʼusi tsujutik spasel li ajvaliletike?
13 ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Skʼan ti tukʼuk xkakʼ jbatik ta stojolal Dios xchiʼuk li Ajvalilal svaʼanoje (Juan 18:36). Jaʼ yuʼun, skʼan ti mu jkap jbatik li ta politikae. Xuʼ van toj vokol chkaʼitik spasel taje, yuʼun li ajvaliletike tsujvanik sventa oyuk kʼusi jpastik o ti oyuk kʼusi xkaltik sventa jkoltatike. Li buchʼutik tspasik li kʼusi chkʼanbatike chichʼbeik smarkail li jtiʼvanej chonbolome (Apok. 13:16, 17). Pe li buchʼutik chichʼ smarkailike muʼyuk xa lek ch˗ilatik yuʼun Jeova xchiʼuk muʼyuk chkuxiik ta sbatel osil (Apok. 14:9, 10; 20:4). Jaʼ yuʼun, toj tsots skʼoplal ti mu jtikʼ jbatik jsetʼuk li ta politikae akʼo mi tsujutik tajek li ajvaliletike.
KʼEXLAL SBA CHLAJ LI JCHONBAIL ANTS TI TSOTS SJUʼELE
14. ¿Kʼusi toj labal sba laj yil li jtakbol Juane? (Apokalipsis 17:3-5).
14 Li jtakbol Juane oy to kʼusi yan laj yil ti toj labal sba laj yaʼie. ¿Kʼusi jaʼ? Jaʼ jun ants ti te chotol batel ta sba jkot jtiʼvanej chonbolome (Apok. 17:1, 2, 6). Jaʼ jun «jchonbail ants ti tsots [sjuʼele]» xchiʼuk jaʼ sbi «Mukʼta Babilonia». Jech xtok, «[chmulivaj] xchiʼuk li ajvaliletik ta balumile» (kʼelo Apokalipsis 17:3-5).
15, 16. ¿Buchʼu skʼoplal li «Mukʼta Babilonia», xchiʼuk kʼuxi jnaʼojtik ti jaʼ jeche?
15 ¿Buchʼu skʼoplal li Mukʼta Babiloniae? Li ants liʼe mu jaʼuk skʼoplal li politikae, yuʼun li ta Apokalipsise, chal ti chmulivaj xchiʼuk li ajvaliletik ta balumile (Apok. 18:9). Ta skoj ti te kajal batel ta sba li jtiʼvanej chonbolome, chakʼ kiltik ti jaʼ tskʼan tspas ta mantale. Maʼuk skʼoplal xtok li pʼolmajebaletik ta sbalumil Satanase, yuʼun li ta Apokalipsise, ta tsʼakal to chalbe skʼoplal «li jpʼolmajeletik ta [balumile]» (Apok. 18:11, 15, 16).
16 Kʼalal chalbe skʼoplal jchonbail ants o mulivajel li ta Vivliae, ep ta velta jaʼ te smakojbe skʼoplal ti kʼu yelan oyutik ta mantale. Xuʼ van jaʼ chalbe skʼoplal li buchʼu chal ti chtun ta stojolal Diose, pe ti chichʼ ta mukʼ yantik diose o ti chamigoin li buchʼutik maʼuk yajtunel Diose (1 Kron. 5:25; Sant. 4:4). Pe li buchʼu tukʼ chakʼ sba ta stojolal Diose chichʼ alel ti xkoʼolaj ta jun tojol tseb o ti muʼyuk buchʼu xchiʼinoj ta vayele (2 Kor. 11:2; Apok. 14:4). Li ta voʼneal Babiloniae, oy toʼox ep jecheʼ relijion te. Jaʼ yuʼun, li Mukʼta Babiloniae jaʼ skʼoplal li yichʼel ta mukʼ jecheʼ diosetike. Jaʼ skotol li jecheʼ relijionetik oy ta balumile (Apok. 17:5, 18; kʼelo li mantal ta jw.org ti xi sbie: «¿Qué es Babilonia la Grande?»).
17. ¿Kʼusi tsnuptan li Mukʼta Babiloniae?
17 ¿Kʼusi chkʼot ta stojolal li Mukʼta Babiloniae? Xi chal ta Apokalipsis 17:16 xchiʼuk 17: «Li lajuneb xulubil laj avile xchiʼuk li jtiʼvanej chonbolome chlik spʼajik li jchonbail antse, lajem xchiʼuk tʼanal chiktaik, tstibeik li sbekʼtale xchiʼuk chchikʼik ta kʼokʼ ta j˗echʼel. Yuʼun jech akʼbat ta yoʼontonik yuʼun Dios sventa spasik li kʼusi snopoj Diose». Li Jeovae tstijbe yoʼonton li ajvaliletik sventa stunesik li jtiʼvanej chonbolom ti kuxul tsoj skolorale, jaʼ xkaltik, li Naciones Unidas sventa stsakik ta kʼop li jecheʼ relijionetike xchiʼuk ti slajesbeik skʼoplal ta j˗echʼele (Apok. 18:21-24).
18. ¿Kʼusi skʼan jpastik sventa mu teuk kapal jkʼoplaltik li ta Mukʼta Babiloniae?
18 ¿Kʼusi chakʼ jchantik? Toj tsots skʼoplal ti sakuk xchiʼuk ti muʼyukuk ikʼ ta sat Dios ti kʼu yelan chkichʼtik ta mukʼe (Sant. 1:27). Mu me lekuk xa xkiltik li kʼusitik tspas li Mukʼta Babiloniae, jech kʼuchaʼal li jecheʼ chanubtaseletik chakʼ ta chanele, li kʼinetik ti likem tal ta jecheʼ relijione, ti muʼyuk xa noʼox smelolal xkuxlejalike xchiʼuk ti tspasik espiritismoe. Xi kalilanbetik˗o li krixchanoetike: «Lokʼanik tal». Mi jech la spasike, muʼyuk me tstabeik ta makiel smul li Mukʼta Babiloniae (Apok. 18:4).
LI KASTIGO CHICHʼ LI MERO YAJKONTRA DIOSE
LI DRAGON TI XKOʼOLAJ SKOLORAL KʼUCHAʼAL KʼOKʼE
Li Satanase chakʼbe yabtel li jtiʼvanej chonbolom ti vukpʼej sjole (Apok. 12:3, 9, 13; 13:4; 20:2, 10). Li Satanas ti jaʼ mero yajkontra Diose chichʼ chukel jmil jabil ta jun xab. Laje, chichʼ «jipel ochel ta nab ti oy skʼakʼal xchiʼuk s˗asufreale». (Kʼelo parafo 19, 20)
19. ¿Buchʼu jaʼ li «mukʼta dragon ti xkoʼolaj skoloral kʼuchaʼal kʼokʼe»?
19 Li slivroal Apokalipsise chalbe skʼoplal xtok «jkot mukʼta dragon ti xkoʼolaj skoloral kʼuchaʼal kʼokʼe» (Apok. 12:3). Li dragon taje tstsak ta kʼop li Jesus xchiʼuk li yaj˗anjeltake (Apok. 12:7-9). Jech xtok, tskontrain li steklumal Dios xchiʼuk chakʼbe sjuʼel li jtiʼvanej chonbolometik ti jaʼ skʼoplal li ajvaliletike (Apok. 12:17; 13:4). ¿Buchʼu jaʼ li dragon taje? Jaʼ «li voʼneal kiletel chone, ti jaʼ Diablo xchiʼuk Satanase» (Apok. 12:9; 20:2). Jaʼ tspas ta mantal skotol li yajkontratak Jeovae.
20. ¿Kʼusi tsnuptan li dragone?
20 ¿Kʼusi chkʼot ta stojolal li dragone? Li ta Apokalipsis 20:1 kʼalal ta 3, chal ti oy jun anjel ti tsjip batel ta xab li Satanase, ti xkoʼolaj kʼuchaʼal chichʼ chukele. Li Satanase chichʼ chukel jmil jabil. Ti vaʼ sjalile, muʼyuk xa tsloʼla li krixchanoetike. Ta tsʼakale, li Satanas xchiʼuk spukujtake ta xichʼik «jipel ochel ta nab ti oy skʼakʼal xchiʼuk s˗asufreale». Taje jaʼ skʼan xal ti chichʼik lajesel ta j˗echʼele (Apok. 20:10). ¡Toj echʼ xa noʼox kʼupil sba jkuxlejaltik mi muʼyuk xa ox liʼ oyik li Satanas xchiʼuk spukujtake!
21. ¿Kʼu yuʼun xijmuyubaj˗o li kʼusi laj xa jkʼeltik ta Apokalipsise?
21 ¿Mi mu jechuk ti tspat koʼontontik ti laj kaʼibetik xa smelolal li senyailtak o skoʼoltasobiltak chal ta Apokalipsise? Laj xa kaʼitik buchʼutik skʼoplal li yajkontratak Jeovae xchiʼuk li kʼusi chkʼot ta stojolalike. «Xmuyubaj noʼox li buchʼu tsots chapta xchiʼuk li buchʼutik chaʼiik li albil kʼop liʼe» (Apok. 1:3). ¿Kʼusi tskʼupinik li buchʼutik tukʼ chakʼ sbaik mi laj xa ox yichʼ lajesel li yajkontratak Diose? Taje jaʼ ta jkʼeltik li ta xchanobil chtale.
KʼEJOJ 23 Tspas xa mantal li Ajvalilal yuʼun Diose
a Li slivroal Apokalipsise oy kʼusitik tskoʼoltajes˗o li yajkontratak Diose. Li slivroal Daniele chakʼ kiltik kʼusi skʼan xal taje. Li ta xchanobil liʼe, ta jkʼeltik kʼusitik xkoʼolaj˗o li junantik albil kʼopetik ta Daniel xchiʼuk li ta Apokalipsise. Taje tskoltautik snaʼel buchʼutik skʼoplal li yajkontratak Diose xchiʼuk ti kʼuxi chichʼik lajesele.
b Kʼalal chal ti oy «lajuneb xulub» li jtiʼvanej chonbolom ti vukpʼej sjole, chakʼ kiltik xtok ti jaʼ skʼoplal skotol li ajvaliletike. Ep ta velta kʼalal lajuneb xi ta Vivliae, jaʼ skʼan xal ti lek tsʼakale.
c Li kʼusi mu xkoʼolaj˗o xchiʼuk li baʼyel jtiʼvanej chonbolome jaʼ ti muʼyuk skorona li ta xulubtake (Apok. 13:1). Yuʼun jaʼ te lokʼ talel li ta vukvoʼ ajvaliletike xchiʼuk jaʼ ch˗akʼbat yabtel (kʼelo li mantal ta jw.org ti xi sbie: «¿Kʼusi skʼan xal li jtiʼaval chonbolom ti kuxul tsoj skoloral li ta kapitulo 17 ta Apokalipsise?»).