Ubbatoo Waatidi Nu Goꞌꞌaa Aggibayana Danddayiyoo?
“Tana kaallanau koyiya urai de7ikko, bana yeggi bayo.” —MAA. 16:24.
1. Yesuusi ba goꞌꞌaa aggibayiyoogan waanidi keehi loꞌꞌo leemiso gididee?
YESUUSI saꞌan deꞌiyo wode ba goꞌꞌaa aggibayiyoogan keehi loꞌꞌo leemiso gidiis. I Xoossaa sheniyaa polanau ba goꞌꞌaa aggibayiis. (Yoh. 5:30) I mittaa bolli barchetidi hayqqana gakkanaashin ammanettidi deꞌiyoogan, ba goꞌꞌaa muleera aggibayiyoogaa bessiis.—Pili. 2:8.
2. Nu goꞌꞌaa waati aggibayana danddayiyoo, qassi yaatana koshshiyoy aybissee?
2 Nuunikka Yesuusa kaalliyaageeta gidiyo gishshau, nu goꞌꞌaa aggibayana koshshees. Ba goꞌꞌaa aggibayiyoogaa giyoogee woygiyoogee? Harata maaddanau ba koyiyoobaa ba dosan aggibayiyoogaa giyoogaa. Hegee ba xalaalaa dosiyoogaappe keehi dummatiyaaba. (Maatiyoosa 16:24 nabbaba.) Nu goꞌꞌaa aggibayiyoogee haratu koshshaa nuugaappe kaseyanaadan maaddana danddayees. (Pili. 2:3, 4) Yesuusi nu goꞌꞌaa aggibayiyoogee nu goynuwau keehi koshshiyaaba gidiyoogaa yootiis. Waanidi? Nu goꞌꞌaa aggibayanaadan denttettiya siiqoy Yesuusa tumuppe kaalliyaageeta shaakki erissiyaaba. (Yoh. 13:34, 35) Alame yuushuwan deꞌiya, bantta goꞌꞌaa aggibayiya ishanttu maabaraa yara gidiyoogan nuuni demmido anjjuwaakka qoppa.
3. Nu goꞌꞌaa aggibayennaadan teqqana danddayiyaabi aybee?
3 Gidikkokka, nu goꞌꞌaa aggibayennaadan teqqana danddayiya morkkee deꞌees. He morkkee nuuni nu xalaalaa dosiyaageeta gidanau kajjeeliyo eeshshaa. Addaameenne Hewaana bantta xalaalaa dosiyaageeta waanidi gididaakko hassaya. Hewaana ba xalaalaa dosada Xoossaa mala gidanau koyaasu. I azinay o ufayssanau ba xallaa dosiyoogaa bessiyaabaa oottiis. (Doo. 3:5, 6) Dabloosi Addaamanne Hewaano tumu goynuwaappe wora zaaroosappe doommidi asay ba xallaa dosanaadan paaccees. Ubba i Yesuusa paaccanau hegaadan oottiis. (Maa. 4:1-9) Ha wodiyan, Seexaanay daro asaa balettidi eti dumma dummabau yaaretanaadan denttettiis. Ubbasan keehi aakkida ba xallaa dosiyo eeshshay nuna qohana danddayiyo gishshau naagettana koshshees.—Efi. 2:2.
4. (a) Nu xalaalaa dosiyoogaa haꞌꞌi aggana danddayiyoo? Qonccissa. (b) Woygiya oyshata beꞌanee?
4 Ba xallaa dosiyoogaa biratay shiyiyoogaara geeddarssana danddayettees. Birataa karen ayssikko shiyiyoogaa doommana danddayees. Karen aggibayikko qassi he biratay muleera moorettana danddayees. Hegaadankka, nuuni haꞌꞌi nagaraappe geeyananne nu xalaalaa dosiyoogaa aggana danddayennaba gidikkonne, he eeshshay qohiyoogaa akeekidi hegaa agganau ubbatoo baaxetana bessees. (1 Qor. 9:26, 27) Nuuni nu xalaalaa dosiyoogaa doommidaakkonne waati erana danddayiyoo? Qassi waatidi kaseegaappe aaruwan nu goꞌꞌaa aggibayana danddayiyoo?
NE XALAALAA DOSIYAAKKONNE ERANAU GEESHSHA MAXAAFAA GOꞌETTA
5. (a) Geeshsha Maxaafay herega mala gididoy aybiinee? (Ha huuphe yohuwaa doomettan deꞌiya misiliyaa xeella.) (b) Nuuni nu xallaa dosiyaakkonne eranau nuna qoriyo wode waatana koshshennee?
5 Nu meraa heregan beꞌiyoogaadan, Geeshsha Maxaafaa goꞌettidi nu wozanaa qofaa qoridi iitabay deꞌikko aggana danddayoos. (Yaaqooba 1:22-25 nabbaba.) SHin heregay nu meraa xeellanau maaddiyoy nuuni suure goꞌettiyo wode xallaana. Leemisuwau, nuuni heregaa lemꞌꞌi oottidi xeellikko, guutta gidikkonne giigissana koshshiya moorettidabay deꞌiyoogaa akeekennan aggana danddayoos. Woy qassi nuuni heregaappe deshi eqqidi xeellikko, hara ura misiliyaa beꞌana danddayoos. Hegaadankka, Geeshsha Maxaafaa goꞌettidi nu xalaalaa dosiyoogaa mala iitabaa akeekanau, Geeshsha Maxaafaa coo nabbabana woy haratu balaa eranau nabbabana koshshenna.
6. Nuuni bali baynna higgiyan waanidi ‘aqiyoo’?
6 Leemisuwau, nuuni Geeshsha Maxaafaa galla galla nabbabikkonne, nu xalaalaa dosiyoogaa doommidoogaa akeekennan aggana danddayoos. Hegee waani hanana danddayii? Hagaa akeeka: Yaaqoobi yootido heregaa leemisuwan, bitaniyaa mooroy i loytti xeellibeennaagaa gidenna. Yaaqoobi he bitanee ‘bana xeellidoogaa’ yootiis. Ha sohuwan Yaaqoobi goꞌettido Giriiketto qaalay loyttidi woy tishshi oottidi xeelliyoogaa bessiyaaba. Yaatin bitaniyaa balay aybee? Yaaqoobi gujjidi, “I bana xeellidi bees; biidi sohuwaarakka i ai malakkonne dogi aggees” yaagiis. Ee, i beꞌidi, beꞌidobaa aynne oottennan heregaa matappe biis. Hegaappe dumma ogiyan, Geeshsha Maxaafaa maara goꞌettiya uri ‘bali baynna higgiyaa xeelliyoogaa’ xalla gidennan, ‘aani aqees.’ I Xoossaa Qaalan deꞌiya bali baynna higgiyaa sheneho geenna; ubba an aqees woy i tamaarissiyoobaa ubbatoo kaallees. Yesuusi, “Intte taani tamaarissiyoogau azazettikko, tumu tana kaalliyaageeta” yaagidi, hegaara issi malabaa yootiis.—Yoh. 8:31.
7. Nuuni nu xalaalaa dosiyoogaa doommidaakkonne akeekanau Geeshsha Maxaafaa waati goꞌettana danddayiyoo?
7 Hegaa gishshau, ne xalaalaa dosiyoogaa doommikko, hegaa agganau koyro Xoossaa Qaalaa loyttada nabbabana koshshees. Yaatiyoogee neeni issi issibaa shaakka eranaadan maaddana danddayees. SHin hegaappe harabaakka oottana koshshees. Loyttada pilgga. Geeshsha Maxaafaa qofaa loytta akeeka simmada, kaallidi deꞌiyaagaadan nena oychiyoogan wotta denttada qoppa: ‘Tana gidiyaakko ha hanotaa waatanee? Taani bessiyaabaa oottanee?’ Nabbabidobaa wotta dentta qoppa simmada oosuwan peeshshanau baaxetiyoogee he ubbaappe aadhiyaaba. (Maa. 7:24, 25) Ubbatoo nu goꞌꞌaa aggibayiyaageeta gidanau nuna maaddana mala, ane Kawuwaa Saaꞌoolanne kiitettida PHeexiroosa hanotaappe waati goꞌꞌettanaakko beꞌoos.
KAWUWAA SAAꞌOOLADAN HANENNAADAN NAAGETTA
8. Saaꞌooli kawotiyo wode awu eeshshay ay malee, qassi i hegaa waati bessidee?
8 Israaꞌeela Kawuwaa Saaꞌoola hanotay, nu xalaalaa dosiyoogee waatidi nuuni nu goꞌꞌaa aggibayennaadan oottana danddayiyaakko akeekanaadan maaddees. Saaꞌooli kawo gidiyo wode ashkkenne bana kawushshiya asa. (1 Sam. 9:21) A karidi i kawo gidanaadan koyibeennaageeta qaxxayibeenna; i Xoossay baassi immido maataa naagissanau qaxxayiyaakkonne hegee bessiyaaba giidi qoppana danddayees. (1 Sam. 10:27) Kawuwaa Saaꞌooli Xoossaa ayyaanay maaddin, Israaꞌeelata kaalettidi Amoonatuura olettidi xooniis. Hegaappe simmin, i xoonido gishshau banan ceeqettiyoogaappe Yihoowa sabbiis.—1 Sam. 11:6, 11-13.
9. Saaꞌooli waanidi ba xalaalaa dosiya asa gididee?
9 Guyyeppe, Saaꞌooli otorettiyoogaaninne ba xalaalaa dosiyoogan shiyida birataadan moorettiis. I Amaaleeqata olan xoonido wode, Yihoowau azazettiyoogaappe ba amottiyoobaa kaseyiis. Saaꞌooli diꞌido mehiyaa Xoossay azazidoogaadan woriyoogaa aggidi, yaaretidi baassi ekkiis. Qassi Saaꞌooli keehi otorettidi baassi hawulttiyaa essiis. (1 Sam. 15:3, 9, 12) Hananabaa yootiya Sameeli Yihooway azzanidoogaa odido wode, Saaꞌooli Xoossaa azazuwaappe i azazettidobaa xallaa yootiyoogaaninne ba mooruwaa haratun gaasoyiyoogan ba oottidobaa likke gaanau maliis. (1 Sam. 15:16-21) Hegaa bollikka, otoroy Saaꞌooli Xoossaa ufayssiyoogaappe asan bonchettanau keehi qoppanaadan oottiis. (1 Sam. 15:30) Nuuni ubbatoo nu goꞌꞌaa aggibayanaadan maaddana mala Saaꞌoolabaa heregadan waati goꞌettana danddayiyoo?
10, 11. (a) Ubbatoo nu goꞌꞌaa agganaadan Saaꞌoola hanotaappe ay tamaariyoo? (b) Saaꞌoolaagaa mala iitabaa oottennaadan waanidi naagettana danddayiyoo?
10 Koyruwan, Saaꞌoola hanotay nuuni kase nu goꞌꞌaa aggibayidaba gidikko, muletoo hegaadan oottanaagee aynne metennaba giidi qoppana danddayennaagaa bessees. (1 Xim. 4:10) Saaꞌooli guutta wodiyau Xoossaa ufayssiya loꞌꞌobaa oottidaba gidikkokka, ba xalaalaa dosiyaagaa gididoogaa hassaya. Saaꞌooli azazettibeenna gishshau wurssettan Yihooway a ixxiis.
11 Naaꞌꞌanttuwan, nuuni oottiyo loꞌꞌoba xallaa qoppidi, giigissana koshshiyaabaa sheneho geenna mala naagettana koshshees. Hegee nu somꞌꞌuwan deꞌiyaabaa akeekennan ooratta maayuwaa nashshanau heregaa xeelliyoogaa mala. Nuuni Saaꞌoolaagaadan aynne hanokko giidi qoppana xayikkonne, aagaa mala iitabaa oottanaadan denttettana danddayiyaabaa agganau baaxetana koshshees. Nuuni zoriyaa siyikko oottidobay likke geennaadan, mooridobaa xaasayidi xeellennaadan woy hara uran gaasoyennaadan naagettoos. Hegaa gishshau, Saaꞌooladan haniyoogaappe zoriyaa siyiyoogee keehi loꞌꞌo.—Mazamure 141:5 nabbaba.
12. Nuuni gita nagaraa oottikko, nu goꞌꞌaa aggibayiyoogee nuna waatidi maaddii?
12 Gidoppe attin, nuuni gita nagaraa oottikko shin? Saaꞌooli ba sunttay tooshettennaadan koyiis; hegee qassi i ayyaanaaban zaarettidi minnennaadan oottiis. Hegaappe dumma hanotan, nuuni nu goꞌꞌaa aggibayiyoogee yeellatennan maaduwaa koyanaadan maaddana danddayees. (Lee. 28:13; Yaaq. 5:14-16) Leemisuwau, issi ishay pokkobaa oottiyaageeta misiliyan beꞌiyoogaa doommiyo wode au layttay 12; qassi i hegaa qosan tammu layttappe dariya wodiyau beꞌiis. I hagaadan giis: “Taani oottidobaa ta macheessinne gubaaꞌe cimatussi yootanau taassi keehi deexxiis. SHin haꞌꞌi taani hegaa odido gishshau, ta hashiyaappe wolqqaama toohoy wodhidabadan taassi siyettees. Taani gubaaꞌiyau oottiyaagaa gidiyo maataappe wodhido wode, ta laggetuppe issoti issoti taani eta naaqqidaba milatin azzanidosona. SHin Yihooway taani pokkobaa oottiyaageeta misiliyan beꞌiyo wodiyaagaappe haꞌꞌi taani ayyo haggaaziyoogan ufayttees; qassi waannabay i ufayttiyoogaa.”
PHEEXIROOSI BANA SIIQIYOOGAA AGGIIS
13, 14. PHeexiroosi ba xalaalaa dosiyoogaa waati bessidee?
13 Kiitettida PHeexiroosi Yesuusi loohissiyo wode ba goꞌꞌaa aggibayiyoogaa bessiis. (Luq. 5:3-11) SHin i he wode ba xalaalaa dosiyoogaa agganau baaxetana koshshees. Leemisuwau, kiitettidaageeti Yaaqoobinne Yohaannisi Xoossaa Kawotettan Yesuusa matan boncho sohuwan uttanau koyido wode i hanqqettiis. PHeexiroosi dumma aawatettaa ekkanaagaa Yesuusi yooti wottido gishshau, he uttiyo sohotuppe issoy baassa giidi PHeexiroosi qoppennan waayi aggana. (Maa. 16:18, 19) I ay qoppikkonne, Yaaqoobi, Yohaannisi, PHeexiroosinne kiitettida harati bantta xalaalaa dosiyoogan bantta ishantta ‘haaranau’ malennaadan Yesuusi zoriis.—Mar. 10:35-45.
14 Yesuusi PHeexiroosa qofaa suurissi simminkka, PHeexiroosi bana xoqqu oottidi xeelliyoogaa agganau baaxetiis. Yesuusi kiitettidaageeti bana aggidi baqatanaagaa yootido wode, PHeexiroosi harata karidi ba xalaalay ammanettidaagaa gidanaagaa yootiyoogan bana xoqqu xoqqu oottiis. (Maa. 26:31-33) Gidoppe attin, he galla qammi i ba goꞌꞌa aggibayibeenna gishshau, i banan ammanettidoogee bessiyaaba gidenna. PHeexiroosi bana ashshanau Yesuusa heezzutoo kaddiis.—Maa. 26:69-75.
15. PHeexiroosa deꞌoy minttettiyaaba gididoy aybissee?
15 PHeexiroosi hegaadan baaxetidabanne balidaba gidikkonne, a deꞌoy nuna keehi minttettiya leemiso. PHeexiroosi Xoossaa geeshsha ayyaanay maaddin ikka ba huuphe baaxetidi, ba bala eeshshaa aggidi, bana naagiyaagaanne ba goꞌꞌaa aggibayidi siiqiyaagaa gidiis. (Gal. 5:22, 23) I kase xubettidoogeetuppe keehi wolqqaama milatiya paaciyan gencciis. Kiitettida PHauloosi a asa sinttan seerido wode PHeexiroosi oottidobay i bana kawushshiya asa gidiyoogaa bessees. (Gal. 2:11-14) Qassi he seeraappe simmin, PHeexiroosi PHauloosi seeridoogee ba sunttaa mooridobadan qoppidi lanccibeenna. PHeexiroosi PHauloosa siiqiyoogaa aggibeenna. (2 PHe. 3:15) PHeexiroosi oottidobaa leemisodan kaalliyoogee nuuni nu goꞌꞌaa aggibayanaadan maaddana danddayees.
PHauloosi a seeri simmin PHeexiroosi waatidee? Nuuni shin, hegaadan oottanee (Mentto 15 xeella)
16. Metiya hanotan waatidi nu goꞌꞌaa aggibayana danddayiyoo?
16 Metiyaabay gakkiyo wode neeni waaniyaakko ane qoppa. PHeexiroosinne kiitettidaageeti sabbakido gishshau garafettidonne qashettido wode, “Yesuusa sunttaa gishshau, eti kauyyanau bessiyoogaa Xoossai qoppido gishshau,” ufayttidosona. (Oos. 5:41) Neenikka yedetaa ne goꞌꞌaa aggabayada PHeexiroosaagaadan Yesuusa kaallana danddayiyo hanotadan xeellana danddayaasa. (1 PHeexiroosa 2:20, 21 nabbaba.) Ubba qassi cimati nena seeridaba gidikko, hegaadan qoppiyoogee keehi maaddana danddayees. Yiillotiyoogaappe, PHeexiroosi oottidobaa leemiso oottada kaalla.—Era. 7:9.
17, 18. (a) Ayyaanaaban halchiyoobaara gayttidaagan nuna woygidi oychana danddayiyoo? (b) Nu wozanan nu xallaa dosiyoogaa akeekikko ay oottana danddayiyoo?
17 Ayyaanaaban halchiyoobaara gayttidaagankka PHeexiroosi oottidobaappe goꞌettana danddayaasa. He halchuwaa polanau oottiyooban ne goꞌꞌaa aggabayana danddayaasa. SHin hegaa erettanau gaada oottennaadan naagetta. Yaatiyo gishshau, hagaadan gaada nena oycha: ‘Yaaqoobinne Yohaannisi Yesuusa oychido wode hanidoogaadan, taani erettanaassi woy gita maataa ekkanaassi gaada Yihoowayyo kaseegaappe loyttada haggaazanau koyiyaanaa?’
18 Neeni ne wozanan ne xallaa dosiyoogaa akeekikko, Yihooway ne qofaa suurissanaadan woossada, bonchettanau qoppiyoogaappe a bonchissanau qoppanaadan minnada baaxeta. (Maz. 86:11) Qassi nena asi yaynnanaadan qoppada issi issibaa oottennan aggana danddayaasa. Leemisuwau, ayyaanaa ayfiyaa macaratuppe neeni daro meezetabeenna amaridaageeta loyttada meezetana danddayaasa. Woykko, neeni shiiquwaa haasayau loytta giigettaydda Kawotettaa Addaraashaa geeshshanau koyennaba gidikko, Roome 12:16n (Nabbaba.) deꞌiya zoriyaa oosuwan peeshshanau halchana danddayaasa.
19. Herega mala gidida Xoossaa Qaalan xeelliyooban nuuni hidootaa qanxxennaadan waatana danddayiyoo?
19 Nuuni herega mala gidida Xoossaa Qaalan nuna loyttidi qoriyo wode bali, ubba qassi nu xallaa dosiyoogaa bessiyaabi deꞌiyoogaa akeekikko, hidootaa qanxxana danddayoos. Neeni hegaadan hanikko, Yaaqoobi yootido leemisuwan loꞌꞌobaa oottida bitaniyaabaa loyttada qoppa. Yaaqoobi he bitanee akeekido balaa ay keena eesuwan suurissidaakkonne woy qassi balido ubbabaa suurissidaakkonne yootibeenna; shin i “bali bainna higgiyaa” muletoo kaallidoogaa Yaaqoobi yootiis. (Yaaq. 1:25) He bitanee heregan xeellidobaa hassayidi hegaa suurissanau minnidi oottiis. Ee, ne hanotaanne ne balaa suure xeella. (Eranchchaa 7:20 nabbaba.) Yihooway ne ishantta darota maaddidoogaadan nenakka maaddanau koyees. Neeni Geeshsha Maxaafay tamaarissiyoobaa kaallada ubbatoo ne goꞌꞌaa aggabayikko, Xoossay nenan ufayttananne nena anjjana.