Yafas Ba Tolang Puluwon fa Dariy Puluwon?

“Bochan ni girdi’ en fal’eg ni bod yaan Got, ma aram e ngan li’ be’ ngem’ e aram e kan gothey e n’en th’abi ga’ fan nge n’en th’abi thothup u fayleng.”​—Rogon ni ba’ ko babyor ni The Plain Man’s Guide to Ethics, ni William Barclay ke fal’eg.

‘FARE n’en ni tha’bi ga’ fan u fayleng.’ Aram rogon ni ga ma lemnag e yafas fa? Rogon ni ma ngongol e girdi’, e ba gagiyel ni boor e girdi’ ni de taareban’rad ko re tayol nem. Bokum milyon e yafas e kan li’ ni gelngin e kireb ko girdi’ ni maangach ni yad be lek e tin ni yad be nameg ndariy e runguy riy ma darur lemniged rarogon nge felfelan’ rok e piin yad.​—Eklesiastes 8:9.

Rayog ni Ngan Li’ Ngan N’ag’

Bin I e mahl ko fayleng e dag rogon. Bokum yay ni un sul u daken u nap’an e re gafgow nem nib gel e kireb riy, “ni uni gafgownag e girdi’ nguur m’ad ni dariy fan,” aray rogon ni yog A.J.P. Taylor ni ta yoloy e chep. Un lek ni nge ga’ nge gilbuguwan, ma aram e pi tayugang’ ko salthaw e u ra maruwelgad ko pi salthaw ni faan gowa dariy farad ma rayog nni maruwel ngorad ngar m’ad. U fithik’ fare mahl nu Verdun u France, e ba pag baley e milyon e girdi’ nim’ riy. “Dariy ba puluwon [of any strategic value] ni ngan yognag ara ni lusnag,” aray rogon ni yoloy Taylor, “kemus ni girdi’ e ngan li’rad ya nge gilbuguwan ma nge gelnag.”​—The First World War.

Binem e lem ni dariy fan e yafas e ke garer i yan. Reb e tayu llowan’ ni Kevin Bales e dag ni chiney ni, “ke pag feni yoor e girdi’ u fayleng ni yad be gay e maruwel nib muun ngorad bokum milyon e girdi’ ni gafgow nge piin nib mom ni ngan sasaliyebnagrad.” Ba n’uw nap’an ko yafas rorad ni yad be mada’nag e gafgow ni yad be athamgil ni ngar pared nib fas u lan ba m’ag ko fol chuway’ nib mochuch ni “yafas riy e kan achignag fan.” I yog Bales, ni piin ya be maruwel ngorad e ya ma maruwel ngorad ni bod e sib ni gowa​—“ba talin e maruwel ni nga i yognag e salpiy ma yira mu’ riy min n’ag.”​—Disposable People.

“Yibe Athamgil i L’ol’og e Nifeng”

Ba yoor fan ni ri boor e girdi’ ni yad ma lemnag ni ri dakuriy farad ma kar kirebgad​—ni dakuriy be’ ni be lemnag ko ngar fasgad fa ngar m’ad. Bay e mahl nge ngongol ni de yal’uw, maku bay e magothgoth u gelngin e yal’ nib gel, nge uyungol, nge m’ar, nge yam’ ko piin ba t’uf rodad, nge ku boch ban’en ni boor ni ke gafgownag urngin e girdi’, ke maruwarnag e lem ko girdi’ ko kab ga’ fan ni ngan par nib fas fa.​—Eklesiastes 1:8, 14.

Riyul’, ni gathi urngin e girdi’, e be mada’nag e yafas nib gel e kireban’ riy nge yibe fek ma yibe tel boch ban’en ko girdi’ u nap’an e yafas rorad. Machane ki mada’ko piin ni ke thay ko ngongol nib th’abi kireb ni yibe rin’ ko girdi’ e baga’ ni kub taareban’rad ko fapi thin rok Solomon ni Pilung nu Israel kakrom, ni fith ni gaar: “Mang e rayog ngak be’ ni bochan e maruwel rok nib gel u tan e yal’?” Yira lemnag ko tomur, ma boor e girdi’ e rayog ni nang ni boor ko pi n’en ni kar rin’ed e keni m’ug ni “gafgow nge athamgil i l’ol’og e nifeng.”​—Eklesiastes 2:22, 26, New World Translation.

“Kari mus rogon e yafas aram?” boor e girdi’ e yad ra fith ni aram rogon u nap’an ni yad ra sap nga tomur ngar yaliyed e yafas rorad. Arrogon, uw oren e girdi’ ni ba’ ni ra mu’niged e yafas rorad ni yad be lemnag ni ‘riyul’ ni ke fel’ u wan’ e pi rran,’ ni bod fare patriarch ni Abraham? (Genesis 25:8) Boor e girdi’ e yad be lemnag ni ur pared nib m’ay fan. Machane, yafas e de t’uf ni nge m’ay fan. Ma lemnag Got e yafas rok urngin e girdi’ nib baga’ fan ma baadag ni gad urngin ni ngad pared ko yafas ni riyul’, nib fel’ u wan’dad ni polo’. Uw rogon ma rayog e re n’em? Mu lemnag e n’en ni ba’ ko bin migid e article.