“Piin ni Bitir, Mu Folgad Rok e Gallabthir Romed”
“Piin ni bitir, thingar mu folgad rok e gallabthir romed nrogon girdien Kristus, ya ereray e tin nib mat’aw ni ngan rin’.”—EFESUS 6:1.
1. Uw rogon ma ngan fol e ra ayuwegdad?
SANA ka gad ba fos e chiney ni bochan e kad folgad, ma boch e girdi’ e kar m’ad ni bochan e dar folgad. Ngan fol ko mang? Bod e ginang ni ma yog dowdad nib “fel’ rogon ni kan ngongliy” ngodad. (Psalm 139:14, NW) Ra guy owchedad e manileng ni ke talumor, me rung’ag teldad e dirra’ ni ke chub. Ngemu’ me mat’ e uluch nib palog meb e marus ngodad. Piin ni kan fil ngorad rogon e riya’ ni bay ko pi n’ey, e pi pow ney e ba ginang ni ngan gay bang ni dariy e riya’ riy ko yoko’ ni bay e uluch riy nrayog ni nge magawonnag e yafas.
2. Mang fan nib t’uf ko piin ni bitir ni ngan ginangrad, ma mang fan ni thingar ra folgad ko gallabthir rorad?
2 Gimed e piin ni bitir e ba t’uf ni ngan ginangmed u murung’agen boch e riya’, ma gallabthir romed e ir e ba mil fan ngorad ni ngar ginanged gimed. Sana ke yib ngan’um ni kan gaar ngom: “Dab mu math ko stof. Ya ba gawel.” “Dab mu chugur ko gin ni bay e ran riy. Ya bay e riya’ riy.” “Mu sap nga baley nge nga baley e kanawo’ u m’on ni ngam th’ab e wo’ nga barba’.” Ba kireban’, ya bay boch e bitir ni kar maad’adgad ara kar m’ad ni bochan e darur folgad. Ngam fol ko gallabthir rom e ir e ba “mat’aw”—ba mat’aw mab puluw. Maku ba gonop. (Proverbs 8:33) Ku reb e thin nu Bible e be yog ni “ereray e n’en ni ba adag” e Somol rodad ni Jesus Kristus. Arfan, ni ke motochiyelnag Got ngom ni ngam fol ko gallabthir rom.—Kolose 3:20; 1 Korinth 8:6.
Tow’ath ni Ra Yib ni Bochan e Fol
3. Mang e “bin nriyul’ e yafas” ngak boch i gadad, ma uw rogon nrayog ni ngki felfelan’ boch e piin bitir ko re n’ey?
3 Fol ni ga be tay ko gallabthir rom e ra ayuweg e ‘yafas’ rom ko biney e tamilang, machane fol e ku rayog ni nge k’aring ngam felfelan’ ko yafas “ko binem e tamilang” ni aram e “bin riyul’ e yafos.” (1 Timothy 4:8; 6:19) Yooren i gad e bin riyul’ e yafas e yafas ni manemus u fayleng u lan e bin nib beech e fayleng rok Got, ni ke micheg ngak e piin ni yad be fol ko pi motochiyel rok u fithik’ e yul’yul’. Reb nib ga’ fan ko pi motochiyel ney e be gaar: “‘Mu liyor ko chitamam nge chitinam’ e bin som’on e motochiyel ni bay bbugithin nni yigey ngay ni gaar: ‘Ni fan e nguum par nib fel’ rogom, me n’uw nap’an ni mu par u daken e binaw.’” Ere ra yib e felfelan’ ngom ni faanra mu fol ko gallabthir rom. Ra par nib mudugil e gabul nge langlath u puluwom, ma sana rayog ni ngam felfelan’ ko yafas ni manemus u paradis u fayleng!—Efesus 6:2, 3.
4. Uw rogon nrayog ni nge tay e piin bitir fan Got miki yib angin ngorad?
4 Gathi kemus ni ga be tay fan e gallabthir rom u nap’an ni ga be fol rorow, ya ka ga be tay fan Got ni bochan e ir e ke motochiyelnag ngom ni ngam fol rorow. Maku ra yib e fel’ riy ngom. “I gag Jehovah ni Got rom, gag e En gu be skulnagem ni nge fel’ ngom,” arrogon ni yog e Bible. (Isaiah 48:17, NW; 1 John 5:3) Uw rogon nra fel’ rogom riy ni faanra um fol? Ra yibnag e felfelan’ ngak e chitinam nge chitamam, ma angin, e yow ra dag e felfelan’ rorow u boch e kanawo’ ni ra gelnag e felfelan’ ko yafas rom. (Proverbs 23:22-25) Machane bin nth’abi ga’ fan, e fol ni ga be tay e ra felfelan’nag e Chitamam ni bay u tharmiy, ma ra tow’athnagem u boor e kanawo’! Ngad guyed rogon ni ke tow’athnag me ayuweg Jehovah Jesus, ni ir e weliy murung’agen ni gaar: “Gubin ngiyal’ ma gu be rin’ e tin nib m’agan’ ngay.”—John 8:29.
Jesus—Reb e Ta Maruwel nib Fel’
5. Mang fan nrayog ni nge mich u wan’dad ni Jesus e ir reb e ta maruwel nib fel’?
5 Jesus e aram e bin nth’abi ilal u fak e chitiningin, ni aram Maria. Chitamangin ni pof, ni aram Josef, e reb e daiksang. Ki mang Jesus reb e daiksang, ni fil e re llowan’ nem rok Josef. (Matthew 13:55; Mark 6:3; Luke 1:26-31) Ga be lemnag ma ba miti mang daiksang Jesus? Nap’an ni immoy u tharmiy, u m’on ni nge yib nga fayleng, me weliy ni gaar: “Ug moy u tooben [Got] ni bod be’ nib salap i maruweliy ban’en, i par ni gubin e rran ni be felfelan’ ngog, ma gubin ngiyal’ ni gu be par rok ni gub felfelan’.” Fel’ Jesus u wan’ Got, ya i par u tharmiy ni ir reb e ta maruwel nib fel’. Ga be lemnag ma nap’an ni kab fel’ yangaren ko ngiyal’ ni bay u roy u fayleng ma i gay rogon ni nge mang reb e ta maruwel nib fel’, ni ir reb e daiksang?—Proverbs 8:30; Kolose 1:15, 16.
6. (a) Mang e ga be lemnag ni er fan ni i ngongliy Jesus e maruwel u tabinaw u nap’an ni kab ba achig? (b) Mang boch e kanawo’ nrayog ni nge folwok e piin bitir riy rok Jesus?
6 Dariy e maruwar riy ni nap’an ni kab bitir Jesus, ma bay yu ngiyal’ ni ma fafel, ni bod rogon ni be yog e Bible ni ma rin’ e piin bitir kakrom. (Zekariah 8:5; Matthew 11:16, 17) Machane, rayog ni nge riyul’ u wan’um ni bochan e ir e th’abi ilal u fithik’ bogi walag u lan ba tabinaw nib gafgow, ma bay boch e maruwel ni nge rin’ ngki chagil ko skul ni yow ma tay Josef u rogon e daiksang. Tomur riy, me yib i mang Jesus reb e tamachib me ta’ ir ko machib ni be tay nge yan i mada’ ko gin ni ke pag fan ir riy. (Luke 9:58; John 5:17) Rayog ni ngam guy e kanawo’ nrayog ni ngam folwok rok Jesus riy? Ma yog e gallabthir rom ngom ni ngam klinnag e singgil rom ara ngkum rin’ yugu boch e maruwel? Yow ma pi’ e athamgil ngom ni ngam un i pigpig ku Got ni aram e ngam un ko muulung ko pi Kristiano mag weliy ngak boch e girdi’ rogon e michan’ rom? Nap’an ni kab bitir Jesus, ma mang e ga be lemnag nra rin’ ni faanra ka nog ngak ni nge rin’ ban’en ni aray rogon?
Be’ ni Ma Fil e Bible Mab Sensey ko Bible nib Fel’ Rogon
7. (a) Mini’ e ur milekaggad Jesus u taabang nga ranod ko fare Paluk’af? (b) Immoy Jesus u uw u nap’an ni tabab e girdi’ ni ngar sulod ko tabinaw rorad, ma mang fan ni bay u rom?
7 Gubin e piin nib pumoon ko tabinaw rok piyu Israel ma kan motochiyelnag ngorad ni nga ranod ngar pigpiggad ku Jehovah u lan e tempel u nap’an fa dalip i madenom rok piyu Jew. (Deuteronomy 16:16) Nap’an ni 12 e duw rok Jesus, me milekag e tabinaw rok nga Jerusalem ni fan ko fare Paluk’af. Sana ba muun ngay pi walagen Jesus ni ppin nge pumoon. Machane, sana ba muun Salome, nreb e ppin ni walagen Maria, ko piin ni yad be milekag girdien e tabinaw ku Jesus u taabang, nib muun ngay e Zebedee ni pumoon rok, nge fakrow ni James nge John, nrab ra mangew l’agruw e pi apostal ku Jesus.a (Matthew 4:20, 21; 13:54-56; 27:56; Mark 15:40; John 19:25) Nap’an ni yad be sul ko milekag rorad, me lemnag Josef nge Maria ni bay Jesus u fithik’ boch e girdi’ rorow, ere som’on ma dar nangew ni de mo’. Dalip e rran nga tomuren me pirieg Maria nge Josef Jesus u lan e tempel, “ni kar pired e pi tamachib nu Israel nga but’, be motoyil ngorad ma be fithrad.”—Luke 2:44-46.
8. Mang e rin’ Jesus u lan e tempel, ma mang fan ni ke gin e girdi’ ngak?
8 Uw rogon ni be “deeriy” Jesus e pi tamachib? Deer ni i fith e gathi kemus ni mit i deer ni baaray ni nge nang e fulweg ko tin ni be lemnag fa kemus ni nge nang murung’agen ban’en. Fare thin ni Greek ni kan fanay u roy e rayog ni nge yip’ fan e deer ni bod yima fanay u kourt ni aram e ba muun ngay e fulweg nib deer. Arrogon, mus nga nap’an ni kab fel’ yangaren, ma ke mang Jesus be’ nib ta fol Bible ma ri ngat e pi tamachib nib tolang e skul rorad ngak! I gaar e Bible: “Urngin e girdi’ ni ur motoyilgad ngak e ra gingad nga feni llowan’ ko thin ni ur fithed nga i fulweg.”—Luke 2:47.
9. Uw rogon nrayog ni ngam folwok rok Jesus u rogon ni i fil e Bible?
9 Ga be lemnag, ma uw rogon ni yog rok Jesus ni yugu aram rogon ni kab bitir ni nge rin’ ban’en ni aray rogon nge ngat e pi tamachib ni bochan e tamilangan’ rok ko thin nu Bible? Riyul’ ni, ke tow’ath nbochan e gallabthir rok ni bay madgun Got rorow ma yow e ra weliyew ngak e fonow rok Got u nap’an ni kab bitir. (Exodus 12:24-27; Deuteronomy 6:6-9; Matthew 1:18-20) Ba mudugil ni i fek Josef Jesus nga lan tafen e muulung ni nge rung’ag e pi thin nu Bible ni yibe beeg min weliy fan. Ere gur, gab tow’ath ni bochan e gallabthir rom e yow ma fil e Bible ngom ma yow ma fekem ko pi muulung ko Kristiano? Ba ga’ fan u wan’um e athamgil ni yow ma tay, ni bod rogon Jesus? Ga ma weliy ngak e girdi’ e n’en ni kam fil ni bod rogon Jesus?
I Fol Jesus
10. (a) Mang fan ni susun e nge nang e gallabthir rok Jesus e gin ni yow ra pirieg riy? (b) Mang e wok nib fel’ ni pi’ Jesus ni fan ngak e piin ni bitir?
10 Ga be lemnag ma uw rogon e lem ku Maria nge Josef u nap’an nra piriegew Jesus u lan e tempel u tomuren ni ke yan dalip e rran? Dariy e maruwar riy ni kar felfelan’gow. Machane, ki gin Jesus u nap’an ni ke nang nde nang e gallabthir rok e gin ni bay riy. Yow l’agruw ni yow manang murung’agen rogon ni sum Jesus. Tin ni kub muun ngay, e yugu aram rogon ndar nangew murung’agen nrib fel’ rogon, machane sana yow manang ban’en u murung’agen e n’en nra rin’ boch ngaram ni ir e Taayuw nge En Ta Gagiyeg u Gil’ilungun Got. (Matthew 1:21; Luke 1:32-35; 2:11) Ere, fith Jesus ngorow ni gaar: “Mang ni ngam gayew gag? Da mu nangew nthingar gub gu par nga naun rok e Chitamag?” Machane, me fol Jesus nge un ngak e gallabthir rok ngar sulod nga tabinaw rorad ni bay u Nazareth. I gaar e Bible: “I par ni be fol rorow. Me tay e chitiningin urngin e pi n’em nga laniyan’.”—Luke 2:48-51.
11. Mang e rayog ni ngam fil u murung’agen e fol ni tay Jesus?
11 Ba mom rom ni ngam folwok ku Jesus, ni gubin ngiyal’ ni ngam par ni ga be fol ko gallabthir rom? Fa ga be lemnag ni darur nangew fan e par ni chiney ma boor ban’en ni ga manang ko tin ni yow manang? Riyul’, sana boor ban’en ni ga manang u murung’agen yugu boch ban’en—ni bod rogon ni ngan fanay e cell phone, computer, ara boch ban’en ni ka fini sum e chiney. Machane am lemnag murung’agen Jesus, ni ngat e pi tamachib ni boor ban’en ni yad manang ngak ni bochan rogon “feni llowan’ ko thin ni ur fithed ngak ngi i fulweg.” Sana ga ra yog ni gab thil ngak Jesus ya buchuuw ban’en ni ga manang. Machane, i par Jesus ni be fol ko gallabthir rok. Re n’ey e gathi be yip’ fan ni gubin ban’en ni ur turguyew mab m’agan’ ngay. Machane yugu aram rogon, ma “i par ni be fol rorow”—u n’umngin nap’an ni kab fel’ yangaren. Mang e ga be lemnag nrayog ni ngam fil ko n’en ni i rin’?—Deuteronomy 5:16, 29.
Ngan Fol—Ba Mo’maw’
12. Ga ra fol, ma uw rogon nra ayuweg e yafas rom?
12 Gathi gubin ngiyal’ mab mom ni ngan fol, ni bod rogon ni ke m’ug in e duw ni ke yan u nap’an ni be n’en l’agruw buliyel ni ngar th’abew e kanawo’ nib ga’ radan ni nel’ e karrow ni rayog ni nge yan riy taab yay ko bin ni nga ranow ko kanawo’ ni yima yan riy ni bay nga lang u daken e gin ma yan e karrow riy. Ra towasariyew John u nap’an ni be n’en ni nge yan ko gin ni yima yan riy ni bay nga lang u daken e gin ni ma yan e karrow riy, ni lungurow, “John moy.” Me lungurow, “Ga ra un, fa?” Nap’an ni maruwar, me gaar bagayow, “Gab tamarus!” Yugu aram rogon ndar rus John, me gaar ngorow, “Thingar gu motoyil ko chitinag.” Nap’an ni bay ko fa gi n’en ni yima yan riy u lang u daken e kanawo’, me rung’ag lingan e taya ni ke sirgig ma faani sap nga but’ me guy fa gal buliyel ni yow bay u rom ni ke aw e karrow ngorow. I yim’ bagayow, ma bagayow e rib gel e maad’ad ni tay ma kun th’ab barba’ i ay ni bochan e dabki fel’. Chitiningin fa gal buliyel ni yog ngorow ni nga ranow ko gin ni yima yan riy u lang e taaboch riy me yog ko chitiningin John ni gaar: “Kar gum’ nbochan ni manga ra folgow ni bod rogon fakam.”—Efesus 6:1.
13. (a) Mang fan ni thingar mu fol ko gallabthir rom? (b) Mingiyal’ e ba puluw ni nge dabi rin’ fare tir e n’en ni ke yog e gallabthir rok ngak?
13 Mang fan ni ke gaar Got: “Piin ni bitir, thingar mu folgad rok e gallabthir romed”? Ga ra fol ko gallabthir rom, ma aram e ga be fol ku Got. Maku reb, e gallabthir rom e boor ban’en ni yow manang ngom. Ni bod ni, lal e duw u m’on ni buch e n’en ni kan weliy faram, ma immoy reb e tafager ko chitiningin John ni ki yim’ fak ni bochan e ki gay rogon ni nge th’ab e re kanawo’ nem nga barba’! Riyul’, ni de mom ni ngam fol ko gallabthir rom ni gubin ngiyal’, machane ke yog Got ni thingar mu rin’. Maku reb, faanra ke yog e gallabthir rom—ara be’—ngom ni ngam ban, ara ngam moro’ro’, ara ngam rin’ ban’en nde m’agan’ Got ngay, ma ‘thingar mu fol ku Got ko bin ni ngam fol rok e girdi’.’ Arfan ni nap’an ni gaar “thingar mu folgad rok e gallabthir romed,” miki ul’ul e Bible ngay nge gaar, “ya ereray e tin nib mat’aw ni ngan rin’.” Re n’ey e ba muun ngay ni ngam fol rok e gallabthir rom u gubin ban’en nib m’ag ko motochiyel rok Got.—Acts 5:29.
14. Mang fan nib mom rok be’ nib flont ni nge fol, machane mang fan nib t’uf ni nge fil murung’agen?
14 Ga be lemnag, ni faanra gab flont—ni ‘dariy thibngim ma dariy e denen rom,’ ni bod Jesus—ma gubin ngiyal’ nib mom ngom ni ngam fol ko gallabthir rom? (Hebrews 7:26) Faan go manga gab flont, ma dabiyog ni ngam rin’ e kireb, ni bod rogon e chiney. (Genesis 8:21; Psalm 51:5) Machane, mus ngak Jesus ma kub t’uf ni ngan fonownag u murung’agen e fol. Be gaar e Bible: “Yugu aram rogon ni [Jesus] ir Fak Got, machane u daken e gafgow ni i tay e fil rogon riy ni ngi i fol rok Got.” (Hebrews 5:8) Uw rogon ma gafgow ni tay Jesus e ayuweg ni nge fil murung’agen e fol, ni ban’en nde yog ni nge fil u tharmiy?
15, 16. Uw rogon ni ke fil Jesus rogon ni nge fol?
15 Tan e fonow rok Jehovah, me ayuweg Josef nge Maria Jesus ni nge dabi buch ban’en rok u nap’an ni kab bitir. (Matthew 2:7-23) Tomur riy, me chuweg Got e pi n’en nib gel gelngin rok Jesus. Gafgow ni tay laniyan’ nge dow Jesus e rib gel’ me gaar e Bible i, “meybil ni wenig ngak Got . . . ni ba ga’ laman u fithik’ e lu’.” (Hebrews 5:7) Wuin e buch e re n’ey?
16 I buch u nap’an e tin tomur e awa ko yafas rok Jesus u fayleng u nap’an ni k’aring Satan ni nge dabki par nib yul’yul’. Bay e mich riy ni magawon laniyan’ Jesus u nap’an ni lemnag rogon nra kireb thin e Chitamangin ni faanra nge yim’ ni bod be’ nib kireb e ngongol rok ma arfan ni ri “tay ir riy ko meybil’; [u lan e milay’ nu Gethsemane] ma athuw u downgin e bod yu mey i racha’ ni be map’ nga but’.” In e awa nga tomuren, ma yam’ ni tay u daken fa ley i gek’iy e rib amith ma aram mi i tolul Jesus ‘ni ba ga’ laman u [fithik’] e lu’.’ (Luke 22:42-44; Mark 15:34) Ere, “u daken e gafgow ni i tay e fil rogon riy ni ngi i fol rok Got” ma ereram e n’en ni k’aring e felfelan’ ngak e Chitamangin. Chiney u tharmiy, e ma thamiy Jesus e amith ni gad ma tay u nap’an ni gad be athamgil ni ngad folgad.—Proverbs 27:11; Hebrews 2:18; 4:15.
N’en ni Yira Fil ko Fol
17. Susun uw rogon u wan’dad ni faan yira fonownagdad?
17 Nap’an nra fonownigem e chitamam nge chitinam, ma be dag ni yow baadag e tin nib fel’ ngom, ma gab t’uf rorow. I fith e Bible ni gaar: “Gur, ba’ reb e bitir nde gechignag e chitamangin biid?” Gathi ra kireban’um ni faanra mu nang ni gathi ri gab t’uf ko gallabthir rom, ya darur tew e tayim ara ra athamgilgow ni ngar yal’uwegew gur? Ere taareb rogon, bochan e gab t’uf rok Jehovah, ma arfan ni ma yal’uwegem. “Ma faan bayi gechignagdad Got, ma gadad finey e ngiyal’ i n’em nre n’em ni ke yib ngodad e ban’en ni nge kireban’dad ngay, ma gathi nge felfelan’nagdad. Machane faani tomur riy ma fa piin ni mit nem e gechig e ke yal’uwegrad e ke yib wenegan ngorad ni aram e ke gapas lanin’rad ma ke yal’uw pangirad u mit Got.”—Hebrews 12:7-11.
18. (a) Fonow u fithik’ e t’ufeg e ma micheg e mang? (b) Mang e pi kanawo’ nib fel’ e kam guy riy ni ke yib angin ngak e piin ni yima fonownagrad?
18 Reb e pilung u Israel ni weliy Jesus murung’agen ni be’ nib ga’ e gonop rok, e yog feni t’uf ko gallabthir ni ngar t’ufeged mi yad yal’uweg pi fakrad. I yoloy Solomon ni gaar: “En ni ke tel e dimow rok fak e dabun daken, machane en ni be t’ufeg e ir e cha’ ni be fonownag.” Ki yog Solomon ni be’ ni yibe yal’uweg u fithik’ e t’ufeg e ra ayuweg e yaal rok ko yam’. (Proverbs 13:24; 23:13, 14; Matthew 12:42) Reb e Kristiano ni ppin e yib ngan’ ni nap’an ni kab bitir ma faanra dabi fol u nap’an e muulung, ma ma micheg e chitamangin ngak nra toy u nap’an ni yira taw nga tabinaw. Chiney e ma yib ngan’ e chitamangin u fithik’ e t’ufeg ni bochan e ma fonownag u fithik’ e t’ufeg ni ir e ke yib angin ngak.
19. Mang e bin nth’abi ga’ i fan ni ngam fol ko gallabthir rom?
19 Faanra gallabthir rom e l’agruw ni’ ni gab t’uf rorow ma yow ma tay e tayim maku yow ma athamgil ni ngar fonownagew gur u fithik’ e t’ufeg, ma thingar mu pining e magar. Mu fol rorow, ni bod rogon e Somol rodad i Jesus Kristus ni i fol ko gallabthir rok, i Josef nge Maria. Machane, mu fol rorow ni bochan e Chitamam nu tharmiy, Jehovah Got, e ke yog ni ngam rin’. Ya ra fel’ rogom riy, “me n’uw nap’an ni mu par u daken e binaw.”—Efesus 6:2, 3.
[Footnote]
a Mu guy fare Insight on the Scriptures, (Tamilangan’ ko Thin rok Got) Volume 2, page 841, ni yoloy e Pi Mich Rok Jehovah.
Uw Rogon ni Ga Ra Fulweg?
• Mang angin nra yib ngak e piin ni bitir ni faan yad ra fol ko gallabthir rorad?
• Uw rogon ni dag Jesus e kanawo’ ni ngan fol riy u nap’an ni kab bitir?
• Uw rogon ni fil Jesus e fol?
[Picture on page 28]
Kemus ni ragag nge l’agruw e duw ku Jesus, ma ri boor ban’en ni manang u lan e Bible
[Picture on page 31]
Uw rogon ni fil Jesus rogon e fol ko gafgow ni tay?