“Ba’ Be’ nib Llowan’ ma Ba Gonop u Fithik’med Fa?”
“Ba’ be’ nib llowan’ ma ba gonop u fithik’med fa? Faanra ba’ ma nge micheg nga pangin nib fel’ nge ngongol rok nib fel’ ni be ngongliy u fithik’ e sumunguy nge gonop.”—JAS. 3:13, NW.
1, 2. Mang e rayog ni nga nog u murung’agen e piin ni yibe lemnag ni yad ba gonop?
MINI’ be’ ni ga manang nib gonop? Sana gallabthir rom, ara be’ nib moon nib pilibthir, fa ba sensey u reb e skul nib tolang? Sana rogon e gin ni mub riy nge rarogom e sana ra rin’ ban’en nga rogon ni gara lemnag e en nib gonop. Machane, pi tapigpig rok Got e ba ga’ fan u wan’rad e birok Got e lem.
2 Gathi gubin e girdi’ ni yima lemnag nib gonop e riyul’ nib gonop u mit Got. Bod ni, non Job ngak boch e pumoon ni ur lemnaged ni yad ba gonop, machane me museg e thin rok ni gaar: “Dariy be’ u fithik’med ni kug guy nib gonop.” (Job 17:10) I yoloy Paul murung’agen boch e girdi’ nra siyeged e tamilangan’ rok Got ni gaar: “Be lungurad e yad ba gonop, machane ri yad bbalyang.” (Rom. 1:22) Miki non Jehovah u daken Isaiah ni profet ni gaar: “Nge gafgow e piin ni yad be lemnag ni yad ba llowan’.”—Isa. 5:21.
3, 4. Mang e ba t’uf ni nge rin’ be’, me yog e bin riyul’ e gonop ngak?
3 Ba tamilang nib t’uf ni ngad nanged e n’en nima yognag e gonop ku be’ miki par nib fel’ u wan’ Got. Proverbs 9:10 (NW), e be tamilangnagdad ni gaar: “Madgun Jehovah e tabolngin e gonop, ma ngan nang murung’agen e En Th’abi Thothup e aram e tamilangan’.” Piin nib gonop e thingari yib madgun Got ngorad mar ted fan e pi motochiyel rok. Machane, gathi kemus ni ngan nang ni bay Got ma bay e motochiyel rok, ya ka bay boor ban’en ni kub t’uf ni ngan rin’. I pi’ James nreb i gachalpen Jesus e athamgil nga lanin’dad u murung’agen ere n’ey. (Mu beeg e James 3:13.) Am tay fanam iyan ko fare thin ni gaar: “Faanra ba’ ma nge micheg nga pangin nib fel’ nge ngongol rok.” Bin nriyul’ e gonop e thingari m’ug u daken e ngongol nge thin rom u gubin e rran.
4 Bin nriyul’ e gonop e ba l’ag ngay rogon ni ngan dugliy ban’en min fanay e tamilangan’ ko kanawo’ nib fel’. Mang e gad ra rin’ me m’ug riy nriyul’ ni bay e mit ney e gonop rodad? Bay boch ban’en ni yog James nra m’ug ko ngongol rok e piin nib gonop.a Mang e ke yog nrayog ni ayuwegdad nge fel’ thildad e piin ntaareb e michan’ rodad, nib muun ngay e girdi’ nga wuru’ e ulung?
Ma M’ug e Bin Riyul’ e Gonop u Daken e Ngongol
5. Uw rogon nima ngongol be’ nib gonop?
5 Bay rogon ni nga nog bayay ni puthuy James e gonop ko ngongol nib fel’. Be’ nib gonop e ra athamgil ni nge ngongol u rogon nib puluw ko kanawo’ nge motochiyel rok Got, ni bochan e madgun Jehovah e aram tabolngin e gonop. Dan gargelegdad ni bay e gonop rok Got rodad. Machane, rayog ni nge yog ngodad u daken e fol Bible ni gubin ngiyal’ ma gad fal’eg i lemnag. Gali n’ey e ra ayuwegdad ni ngad rin’ed e n’en ni kan fonownagdad riy u Efesus 5:1 ni ngad rin’ed ni gaar: “Thingar um guyed rogon nguum pired ni gimed be folwok rok Got.” Ra ud ngongolgad u rogon nima ngongol Jehovah, ma aram rogon ni be gel ni gad be dag e gonop ko ngongol rodad. Kanawo’ rok Jehovah e kab gel e thil riy ni kab tolang nga kanawoen e girdi’. (Isa. 55:8, 9) Ere, raud folwokgad u rogon kanawoen nima rin’ Jehovah ban’en, ma rayog ni nge guy e girdi’ nga wuru’ e ulung ni gad ba thil.
6. Mang fan ni ngan sumunguy e be dag ni bay rarogon Got royiy, ma mang e ba muun ko re fel’ngin ney?
6 I yog James nreb e kanawo’ ni gad ra bod Jehovah riy e faan gad ra dag e ngongol nib fel’ u “fithik’ e sumunguy nge gonop.” Yugu aram rogon ni sumunguy e ba peth ko ngan gumudnigey, makub muun ngay ni nge par reb e Kristiano nib mudugil e lem rok, me thabthabel e ngongol rok. Yugu aram rogon ndariy e gin nra mus gelngin Got riy, mab sumunguy, ma darud rusgad ni ngad nonad ngak. Ku arrogon Fak Got ni m’ug e sumunguy ko Chitamangin rok nge ni mada’ ko gin nrayog ni nge gaar riy: “Mired ngog, ni gimed gubin e piin ni ke aw parowmed i fek e n’en nib tomal ni gimed be fek, mu gu pi’ e toffan ngomed. Mfeked e mat’ rog ngam tiyed nga pomed, mi gimed folwok rog, ya gub munguy ma gub sobut’an’; mi gimed pirieg e toffan.”—Matt. 11:28, 29; Fil. 2:5-8.
7. Mang fan nrayog ni ngad sapgad ngak Moses ni ir be’ ni i dag e sumunguy nrayog ni ngan folwok riy?
7 Bible e be weliy murung’agen boch e girdi’ ni yad ba sumunguy, ara yad ba sobut’an’. Ma Moses bagayad. Boor e maruwel rok, machane ni weliy murung’agen ni ir “e th’abi sobut’an’ u fithik’ e girdi’ nu fayleng.” (Num. 11:29; 12:3) Ma am lemnag fare gelngin ni pi’ Jehovah ngak Moses ni nge rin’ e tin nib M’agan’ ngay. Ba felfelan’ Jehovah ni i fanay e piin ni yad ba sumunguy ni ngar lebguyed e tin nib m’agan’ ngay.
8. Uw rogon ni nge dag e girdi’ ndawora flontgad e ngongol u “fithik’ e sumunguy nge gonop”?
8 Ba tamilang, nrayog ni nge dag e girdi’ ndawora flontgad e ngongol u “fithik’ e sumunguy nge gonop.” Ma uw rogodad? Uw rogon ni ngad mon’oggad u rogon i dag ere fel’ngin ney? Sumunguy e bang ko fare wom’engin e kan ni thothup rok Jehovah. (Gal. 5:22, 23) Rayog ni ngad yibilayed e kan ni thothup rok ma gad athamgil ngad daged e pi wom’engin, me pagan’dad nra ayuwegdad Got ni ngad mon’oggad u rogon i dag e sumunguy. N’en nra k’aringdad ni ngad rin’ed e re n’ey e fapi thin ko fare psalmist ni gaar: “[Got] e ra fil ngak e piin nib sobut’an’ e kanawo’ rok.”—Ps. 25:9.
9, 10. Mang athamgil e ba t’uf ni ngad tayed nge yog ndaged e sumunguy rok Got, ma mang fan nib t’uf ere n’ey?
9 Machane, sana ba gel e athamgil ni yira tay mfin mon’og ko re n’ey. Ya bochi gadad e ba mo’maw’ rok ni nge dag e sumunguy nbochan rogon nchuguliy. Maku, rayog ni piin ni bay u toobdad e yad be k’aringdad ni nge dab daged e sumunguy, ma yad be yog nra be’ ma thingari “ta’ puluwon e n’en ni ke rin’ be’ ngak.” Machane, riyul’ ni bay e gonop ko re n’ey, fa? Faanra sum bochi nifiy nib achig u naun rom, ma gara gay rogon i thang ko oil fa ran nib pof? Gara puog e oil ko fare nifiy ma ra ga’ boch, machane ga ra puog e ran ngay ma rayog ni nge math. Maku, Bible e be fonownagdad ni gaar: “Lungun be’ nni fulweg nib sumunguy e ma chuweg e damumuw, ma lunguy nni fulweg u fithik’ e thin nib gel e ma k’aring e damumuw.” (Prov. 15:1, 18) Yay ni migid nra sum e magawon, ndemtrug ko wuru’ ara lan e ulung, ma rayog ni ngad guyed rogon ngad daged e bin nriyul’ e gonop u daken e ngongol nib sumunguy, fa?—2 Tim. 2:24.
10 Rogon ni ka nog faram, e piin ni ke suweyrad e lem ko fayleng e dar gumudgad, ma dar gapasgad. Ya boor e girdi’ ndariy e runguy rorad ma yad ba tolangan’. Manang James ere n’ey, me ginang e girdi’ u lan e ulung ni bochan e nge yog nra siyeged ndabi kirebnagrad e mit ney e lem. Mang boch ban’en ni ku rayog ni ngad filed ko fare ginang ni pi’?
Rarogon e Piin Ndar Gonopgad
11. Mang boch e ngongol nib togopuluw ko gonop rok Got?
11 I yoloy James u fithik’ e yul’yul’ murung’agen boch e ngongol nib togopuluw ko gonop rok Got. (Mu beeg e James 3:14.) Awan’ nge maluagthin e aram boch e ngongol ko girdi’ nde flont, ma gathi tirok Got ban’en. Mu lemnag e n’en nra buch u nap’an nra gel e lem nde puluw. Nel’ e ulung ko piin ni yad ma yog ni yad e “Kristiano” e ur gagiyegniged yu yang ko fare Naun ni tagil’ e muulung ko Holy Sepulchre u Jerusalem, nsana ntoy ko gin nli’ Jesus min k’eyag riy. Yugu be par ni boor lungurad. Nap’an e duw ni 2006, ma fare Time magazine e weliy murung’agen ban’en ni buch ko pi monk u rom ni “bokum e awa ni ur chamgad, . . . ni yad be toyed yad nga kolngin bogi kindel nib gagang’.” Daki pagan’rad ngorad ma aram ma rogned ngak reb e Muslim ni nge chaariy e key ko fare naun.
12. Mang e rayog ni buch ni faanra dariy e gonop?
12 Mit ney e ngongol e susun ndabi m’ug u lan e ulung ko tin riyul’ e Kristiano. Machane, bochan ndaworda flontgad, ma boch e girdi’ e yu ngiyal’ ma yad ma dag ni yad ba gelan’. Re n’em e rayog ni k’aring e tugthin nge cham. I guy apostal Paul ere n’ey u lan e ulung nu Korinth, ere yoloy ni gaar: “Mogned, ngiyal’ ni be awan’med ngomed, ma gimed be maluagthin, e faanra aram rogon ma gathi ereram e n’en ni be micheg ni ki gimed e girdi’ nib mil famed ko re fayleng ney?” (1 Kor. 3:3) Re n’em nib gel e kireban’ riy e ri buch ko re ulung ney u ba ngiyal’ ni ba’ n’umngin nap’an ko bin nsom’on e chibog. Ere, ba t’uf ni ngad kol ayuwgad ndabi sum e mit ney e ngongol u lan e ulung e ngiyal’ ney.
13, 14. Mu weliy rogon nra dag be’ e lem ko fayleng.
13 Uw rogon nrayog ni sum ban’en ni aray rogon? Rayog ni sum u bochi ban’en nib achig. Bod ni, nap’an ni yira toy reb e Kingdom Hall, ma rayog ni sum e yoor thin u rogon i ngongliy ban’en nge ban’en. Rayog ni togopuluw reb e walag ni pumoon ni faanra dan fanay e n’en ni ke yog, nsana ra togopuluw ko n’en ni kan dugliy ni ngan rin’. Sana ku rayog nra siyeg ndabki un i maruweliy fare maruwel! Be’ ni be ngongol ni aram rogon e ke pagtalin ni ngan rin’ reb e maruwel ni aram rogon nib muun e ulung ngay e ba ga’ nga daken e gapas u lan e ulung gathi n’en ni ke yog be’ ni ir e ngan fanay. Ffel’ u wan’ Jehovah e ngongol u fithik’ e sumunguy, gathi ngan togopuluw.—1 Tim. 6:4, 5.
14 Ku reb e faanra guy e piin piilal ndar fol reb e piilal ni ke pigpig ni boor e duw ko n’en nthingari rin’ e piin piilal nrogon ni bay ko Bible. Nap’an ni yira nang ni ku un fonownag e re walag ney kafram u taa ban’en machane ku dar mon’og, ma faen nima lekag e ulung e ra m’agan’ ngay ni ngan chuweg facha’ ndabki mang reb e piilal. Uw rogon e re n’ey u wan’ faanem? Ra fol ko n’en ni kan dugliy nge fonow ni kan pi’ ngak u fithik’ e sobut’an’ nge sumunguy me dugliy ni nge thilyeg e ngongol rok nge yog ni ki pigpig bayay? Fa ra togopuluw me awan’ nbochan e ke mul fare maruwel u pa’? Mang fan ni nge ngongol reb e walag ni gowa bay rogon ni nge mang reb e piilal ni bin nriyul’ riy e dariy rogon? Rib gonop ni ngan dag e sobut’an’ nge tamilangan’!
15. Mang fan ni ga be lemnag nrib ga’ fan fare fonow ni kan thagthagnag u James 3:15, 16?
15 Riyul’, ya ku bay boch e kanawo’ nrayog ni ngkun dag e ngongol riy ni aray rogon. Machane, demtrug e n’en nra buch, ma thingar da athamgilgad nge yog nda siyeged e mit ney e ngongol. (Mu beeg e James 3:15, 16.) I yog James ni apostal ni mit ney e ngongol e ba mil suwon ngaray nga “fayleng” ni bochan e aram e ngongol ko girdi’, nde bod e gonop ni yib u tharmiy. Gonop rorad e kan taarebnag ko ‘gamanman’ ya ke sum nbochan e ar’ar ko dowef ni bay rorad, ntaareb rogon ko gamanman ndar ma lem. Mit ney e ngongol e bod ngongolen e pi “moonyan’,” ni bochan e be dag ngongolen e pi kan ntoogor rok Got. Ere ri de puluw ni nge dag reb e Kristiano e mit nem e ngongol!
16. Mang boch ban’en nsana ba t’uf ni ngad thilyeged u rarogodad, ma uw rogon nrayog ni ngad rin’ed ere n’ey?
16 Ra be’ u lan e ulung mab fel’ ni nge fal’eg i yaliy ir me athamgil nge chuweg e mit ney e lem rok. Ku arrogon e piin ni yad ma yaliy e ulung nsusun e ngkur athamgilgad ni nge chuw e mit ney e lem nge ngongol rorad. Re n’ey e gathi ban’en nib mom ni bochan e daworda flontgad nge ku bochan e re fayleng ney. Ya gowa bod ni gad be gayiy rogon ni nga darod u tabon bangi rech nga lang nib tamasirgig. Ra dariy ban’en ni ngad miteged pa’dad ngay, ma rayog ni ngad sirgiggad bayay nga pin’ing. Machane, faan gad ra chichiiyed pa’dad ko fonow u lan e Bible, nge ayuw ko ulung rok Got u ga’ngin e fayleng, ma rayog ndarod iyan nga m’on.—Ps. 73:23, 24.
Fel’ngin ni Ma Dag e Piin nib Gonop
17. Nap’an nra mada’nag e piin nib gonop e tin nib kireb ban’en, mab ga’ ni uw rogon ni yad ma rin’ ban’en?
17 Mu beeg e James 3:17. Ra yib angin ngodad ni faan gad ra lemnag bochi fel’ngin nra yib ngodad ni faan gad ra dag “fare gonop ni yib u tharmiy.” Ngad pared ni gad ba machalbog e ba muun ngay ni ngad pared ndariy thibngin e ngongol rodad nge lem rodad. Ba t’uf ni ngad gurgad ngad siyeged e tin nib kireb ban’en. Gad ra rin’ ni aray rogon ma susun e ban’en ni yigi buch nib tomgin ndan lemnag me buch. Sana bay bayay ni ke fanay e togta e ama ni fan ko tafalay ni nge spirpirdiiy bugum ngay. Nap’an nra pirdiiy fare togta ere ama n’em nga bugum ndabi gel me k’iy em ndam nang. Re n’em e yugu ra buch nib tomgin; ndariy fan ni ngam lemnag. Taareb rogon ko ngiyal’ ni gabe n’en ni ngam rin’ ban’en nib kireb. Machalbog ni kad tayed nge nangan’ rodad ni kan skulnag ko thin nu Bible e susuna ra mithimthegdad nib tomgin ngad siyeged e tin nib kireb. (Rom. 12:9) Bible ebe weliy murung’agen e piin ni ur ngongolgad ni aray rogon, ni bod Josef nge Jesus.—Gen. 39:7-9; Matt. 4:8-10.
18. Mang e be yip’ fan ni (a) ngan par ni yib gapas? (b) nganibnag e gapas?
18 Gonop nu tharmiy e be dag nib t’uf ni ngkud pired ni gad ba gapas. Re n’ey e ba muun ngay ni ngad siyeged e damumuw, ara ngongol nra gothey e gapas. I weliy James boch murung’agen ere n’ey u nap’an ni gaar: “Tin nib mat’aw e ngongol e wom’engin ni yib ko awoch ni piin ni ma fal’eg thiliy e ra yunged u fithik’ e gapas.” (Jas. 3:18) Mu tay fanam iyan ko fare thin ni “fal’eg thiliy.” Ere yimanangdad u lan e ulung ni gad boch e girdi’ ni gad ma yibnag e gapas fa gad ma gothey e gapas? Ba ga’ nima kireb thildad boche girdi’, ni bochan e ba papey e damumuw ngodad ara ba papey ni gad ma k’aring e damumuw ko girdi’, fa? Gad ma athamgil u fithik’ e sobut’an’ ni ngad chuweged boch e lem nde fel’ ni bay rodad nib papey nima k’aring e damumuw ko girdi’, fa gad be tay ni girdi’ e yad e ngar t’ared lanin’rad ni bochan rarogodad? Yimanangdad nib papey ni gad ma yibnag e gapas nga thildad boch e girdi’, mab papey ni gad ma n’ag fan e kireb mad paged talin, fa? Gad ra fal’eg i yaliyed gadad u fithik’ e yul’yul’ ma rayog ni ayuwegdad ngad guyed ko ba t’uf ni ngad mon’oggad i dag e gonop nu tharmiy ko pi n’ey, fa.
19. Uw rogon be’ ni yimanang nima lem nib puluw rogon?
19 Ki uneg James ni ngan lem nib puluw ko n’en ni weliy u murung’agen e gonop ni yib u tharmiy. Yimanangdad nib papey ni ngad rin’ed e tin nibe yog boch e girdi’ u nap’an nde l’ag e motochiyel ko Bible ngay, ma gathi gad ba gur ni ngad dugliyed ban’en, fa? Ba mom ni ngan non ngodad ma gad ba sumunguy, fa? Pi n’ey e be dag ni kad filed rogon ni ngad lemgad nib puluw.
20. Mang angin nra yib ni faan gad ra dag e pi fel’ngin Got ni kafin da weliyed murung’agen?
20 Rra fel’ e ulung ni faanra maruwel e pi walag u taabang ni ngar daged e pi fel’ngin Got ni ke yoloy James murung’agen! (Ps. 133:1-3) Gad ra par nib sumunguy, mab gapas, mab puluw e lem rodad ma ra yib angin ni aram e ra fel’ e tha’ u thildad maku ra dag ni bay “fare gonop ni yib u tharmiy” rodad. Bin migid e gad ra guy ni ngan sap ngak boch e girdi’ u rogon nima sap Jehovah ngorad e ra ayuwegdad ko pi n’ey.
[Footnote]
a Thin ni bay nga m’on nge tomren e n’en ni yog James e be dag ni bay u wan’ e piin piilal, ara pi “tamachib,” ko ulung. (Jas. 3:1) Pi pumoon ney e thingar ra daged e kanawo’ nib fel’ ni ngan folwok riy ni aram e ngar daged e gonop rok Got, machane gad gubin ma ku rayog ni ngad filed ban’en ko fonow rok.
Rayog nim Weliy?
• Mang e n’en nima rin’ me gonop reb e Kristiano?
• Uw rogon nrayog nda mon’oggad u rogon i dag e gonop rok Got?
• Mang e ngongol rok e piin ndarur daged “fare gonop ni yib u tharmiy”?
• Mang boch i fel’ngin ni kam dugliy u wan’um ni ngam maruweliy?
[Picture on page 25]
Uw rogon nrayog ni sum e maluagthin e ngiyal’ ney?
[Picture on page 26]
Gama siyeg e tin nib kireb ban’en nib tomgin, fa?