Tabinaw​—Ban’en nib T’uf ko Girdi’!

YIMA yog ni ra fel’ rogon e girdi’ ni ke mus ni faan ra par e tabinaw nib fel’ rogon. Chepin e girdi’ e be dag ni faan ra war e tabinaw, ma ra war gelngin e binaw nge nam. Nap’an ni ke war e gafarig ko girdi’ ko tabinaw u Greece, ma aram me war e nam me gel yu Roma. Ke par yu Roma nib gel ni ke mus nap’an ni par e tabinaw nib gel. Machane, munmun, me war e tabinaw, me m’ay gelngin e re nam nem. Yog Charles W. Eliot ni president ko Harvard University ni gaar: “Pagan’ u tabinaw nge par riy e aram kenggin e nam, ma aram e n’en ni yibe nameg ko pi n’en ni yibe ngongliy.”

Arrogon, tabinaw e ba t’uf ko girdi’. Rayog ni nge yib wenegan ko nam nge bitir. Dariy e maruwar riy ni bay boor ni boor e matin ni goo yad e llabthir ko tabinaw rorad ni yad be maruwel nib e1 mirin ni ngar chuguliyed e bitir rorad, ma susun ni ngan pining e magar ngorad ko maruwel ni kar ted. Machane, be dag e record ni kab fel’ ni faanra par e bitir ni bay e gallabthir rok.

Kan gay morngaagen e tabinaw u Australia ma ke pag 2,100 e piin ni fel’ yangaren ni kan deeriyrad ma kan pirieg ni “piin ni fel’ yangaren ko tabinaw ni ke dar e gallabthir rorad e kab baga’ ni bay e m’ar rorad, ma bay e magawon u lanin’rad, ma kab baga’ ni yad ra un ko ngongol ndarngal ko bitir u lan e tabinaw ni bay e gallabthir rorad.” Ke gay e U.S. National Institute of Health Statistics morngaagen e tabinaw ma ke pirieg ni bitir ko tabinaw ni ke dar e gallabthir rorad e “20-30 percent e baga’ ni ra buch ban’en ngorad, ma 40-75 percent e baga’ ni thingar ra pired biyay u luwrad ko grade rorad u skul, ma 70 percent e baga’ ni yira tharbograd u skul.” Ma be weliy be’ ni ma maruwel ko Heritage Foundation ni “bitir ko tabinaw ni taareb e llabthir riy e kab baga’ ni yad ra un ko bugel ko bitir ni bay e gallabthir rorad.”

Tabinaw e Aram e Gin ni Dariy e Riya’ Riy

Tabinaw e aram e gin ni ma falfalan’ e girdi’ ngay, ma aram e gin ni yima ubungey riy. Ke yog be’ nib tolang nu Sweden ni “tapgin e falfalan’ e gathi maruwel, chugum, tin ni yiba adag ni ngan rin’ ara tafager ya tabinaw.”

Be dag e Bible ni fithingan urngin e tabinaw u fayleng e yib rok e Ani Sunumeg e tabinaw, ni Jehovah Got. (Genesis 1:27, 28; 2:23, 24; Efesus 3:14, 15) Machane, ke yiiynag apostal Paul u lan e babyor nib thothup ni yira kirebnag e tabinaw, ma wenegan nra yib e ra war e gafarig ko girdi’ u wuru’ e ulung rok Kristus. Ya ke yog ni “tin tomren e rran” e ran guy e girdi’ nde yul’yul’, ma “bay urogned e thin nib kireb ngak e girdi’,” ma bay dab kur folgad rok e gallabthir rorad, mus nga fithik’ e girdi’ ni “ur dake yad be liyor ngak Got.” Ke yog ngak e pi Kristiano ni ngar pired nib orel rok e pi girdi’ nem. Ke yiiynag Jesus ni ran togopuluw ko thin nriyul’ rok Got ma ra ruw raba’ e tabinaw.​—2 Timothy 3:1-5; Matthew 10:32-37.

Machane be pi’ God e ayuw ngodad. Baga’ yang u Bible e bay e fonow ko tabinaw riy. Be weliy ngodad rogon ni ngad ayuweged e tabinaw rodad nge yib angin riy nge rogon ni nge falfalan’ e girdi’ riy ma ra be’ u lan e tabinaw mab mil fan ngak ni nge lemnag e girdi’ ko tabinaw rok.a​—Efesus 5:33; 6:1-4.

Rayog ni nge falfalan’ e tabinaw ko ngiyal’ ni ba magawon e tabinaw fa? Arrogon, ri rayog! Rayog ni nge yib angin ngom ni ngam ayuweg e tabinaw rom nge par nib falfalan’, me mang bod e lipath u fithik’ e binaw ndariy e ran riy. Machane gubin e girdi’ ko tabinaw rom e thingari rin’ ban’en. Baaray boch ban’en.

Nga Mu Ayuweg e Tabinaw Rom ni Nge Par nib Gel

Bin ni th’abi fel’ e kanawo’ ni nge par e tabinaw u taabang e nge maruwel me fafel u taabang. Susun ni nge m’agan’ gubin e girdi’ ko tabinaw ni ngar uned ngak girdien e tabinaw ko fafel ni faanra rayog rorad. Ere ra be’ ma ba t’uf ni nge pag fan. Ya amu lemnag e piin ni fel’ yangaren ma sana thingara paged boch e tayim ni yad ma tay ko TV, gosgos, ara chag ko pi fager rorad. Gimed e pi matam, ni baga’ ni gimed e girdi’ ni ma yog e salpiy ko tabinaw romed, dabmu fanayed e tayim ni ngam toffangad riy ni ngam rin’ed ban’en ni goo gimed e gimed baadag ni ngam rin’ed. Nga mu fineyed ni ngam rin’ed e tabinaw romed ban’en u taabang, ni bod ni ngam milekaggad nga bang u taabang ko Sabado nge Madenom, ara marod ko vacation u taabang. Machane ngam yarmiyed ban’en ni baadag gubin e girdi’ ni ngar rin’ed mar falfalan’gad ngay.

Gathi ke mus ni ba t’uf rok e bitir ni ngan tay balay e awa ara boch ni ngan un ngorad ko fafel nge sabethin u yu ngiyal’. Ya ba t’uf rorad boor e tayim ni ngan tay ni fan ngorad. Ke yoloy reb e tayoloy e thin ko reb e simbung u Sweden ni gaar: “Nap’an ragag nge lal e duw ni kug maruwel ni nggu yoloy e thin u morngaagen boch ban’en ma kug mada’nag boor e piin ni fel’ yangaren ni yad balyang . . . Ban’en ni taareb rogorad riy e de tay e gallabthir rorad boor e tayim ni ngar rin’ed ban’en u taabang: ‘Gallabthir rog e de gaman e tayim rorow.’ ‘Dar tew telrow ngog.’ ‘Ke chur e chitamag u gubin ngiyal’.’ . . . Gur ni gur reb e gallabthir, rayog ni ngam dugliy in e tayim ni ga ra tay ni fan ko bitir rom. Wenegan nra yib ko n’en ni kam dugliy e reb e pagal ni 15 e duw rok ndariy e runguy rok.”

Lem ni Bpuluw ko Salpiy

Ku ba t’uf rok gubin e girdi’ ko tabinaw e lem ni bpuluw ko salpiy. Susun ni ngar maruwelgad u taabang ni ngar pied puluwon e tin nib t’uf ko tabinaw. Ke un boor e ppin ko maruwel ni fan ni ngar pied puluwon e tin nib t’uf ko tabinaw rorad, machane gimed e pi ppin e susun ni ngam nanged ni bay boch e riya’ riy ma bay boch ban’en nra waliymed. Re fayleng ney e ma guy rogon ni nge suruy laniyan’ e girdi’ ni nge “nameg ni nge par nib fel’ rogon,” me “rin’ e pi n’en ni baadag ni nge rin’.” Sana ra n’iginem ngam “lemnagem” ma ra dabum ni ngam maruweliy e maruwel ni ke pi’ Got ngom ni gur reb e matin ma susun ni ngam ayuweg e tabinaw rom.​—Titus 2:4, 5.

Faan rayog ni nge par e pi matin u naun rorad mar ayuweged e bitir rorad mar manged e pi fager rorad, ma aram ma rayog ni ngar ayuweged e tabinaw rorad ni nge gel thilin e girdi’ riy ndemtrug nra m’ug reb e magawon. Ri rayog ni nge ayuweg e ppin e tabinaw ni nge par nib falfalan’, mab pagan’, mab fel’ rogon. Yog reb e tayugang ko am ko fa bin 19 e chibog ni gaar: “Ba t’uf raay e pumoon ni ngar fl’eged rogon e tento ko gin ni ngar pired riy, machane ke mus taareb e ppin nrayog ni nge fl‘eg rogon e naun nge tabinaw rok.”

Faanra gubin e girdi‘ u lan e tabinaw e yad ra maruwel u taabang ni ngar pired ni yad ba gaman ko salpiy ni ma yog ko tabinaw ma ra lich e magawon ko tabinaw rorad. Susun ni nge taab laniyan’ ba wu’ i mabgol ni dabra adagew boor ban‘en mar m’onegew e tirok Got ban’en. Susun ni nge par e bitir nib falfalan’ ko tin ni bay rorad ndabra ninged e pi n’en ni kaygi tolang puluwon. Nga mu ayuw ko tin ni ga ra guy ma ga adag ni nge yog ngom! Ke gafgow boor e tabinaw ni bochan ni kan waliyrad ni ngar chuw’iyed e tin ni kaygi tolang puluwon. Ra yib angin riy ni faanra kunuy girdien e tabinaw e salpiy​–ni fan ni nga ranod ko chur, ara ngar chuw’iyed ban’en nib t’uf ko tabinaw ma ra falfalan’ e girdi’ ngay, ara ngar pied mar ayuweged e ulung rok Kristus.

Maku mmit e “ayuw” ni ra ayuweg e tabinaw ni nge falfalan’ ni susun ni ngan kunuy e aram e maruwel ni ngan biechnag min fl’eg e naun, milay, karro, nge yugu ban’en. Rayog ni ngan pi’ e maruwel ngak gubin e girdi’ nib muun ngay e bitir. Gimed e pi bitir, nga mu guyed rogon ndabmu adbeyed e tayim romed. Nga mu guyed rogon ni ngam ayuweged girdien e tabinaw ngam maruwelgad u taabang; ya ra gel e fel‘ thilmed girdien e tabinaw romed ma aram rogon ni yira ubung e tabinaw nge par u taabang.

Baga’ Fan e Tamilangan’ nu Bible

U lan e tabinaw ni Kristiano ni ma par ni yad taareb, ma yima ga’nag fan ni ngan fil e Bible u gubin e rran. Faan ran weliy e Days Text u gubin e rran min fl’eg e fol Bible ko tabinaw u gubin e wik ma aram rogon nrayog ni ngan ayuweg e tabinaw ni nge par u taabang. Susun ni ngan weliy e thin nriyul’ nu Bible nge kenggin e motochiyel u taabang u rogon nra k’aring gum’ercha’en urngin girdien e tabinaw.

Gubin ngiyal’ ni ngan machib u taabang ma susun ni ngan fil ban’en ngak e girdj’ maku susun ni nge pi’ e athamgil nga laniyan’rad ngar falfalan’gad ngay. Reb e tabinaw nu lel’uch u Sweden e ke yog ngak e pi bitir ni ngar yoloyed nga but’ e pi deer ni ra yib nga laniyan’rad u nap’an e wik. Nap’an e fol Bible ma yad ra welly. Baga’ ni ba toar e pi deer ni kar fithed ma baga’ ni ke pug e tafinay rorad. Biney e be dag ni ba lichow e pi bitir nem ma ke micheg n1 kar ted fan e machib u Bible. Boch e deer ni kar fithed e: Jehovah e ma n’igin ni nge ga’ gubin ban’en u gubin ngiyal’, ara ra rin’ ni ke mus taab yay?” “Mang fan ni be yog e Bible n1 ke sunmiy Got fare moon ni ‘bod yaan’ ni yugu aram rogon ni gathi girdi’ Got?“ “De yib e ulum ngak Adam nge Efa ko ngiyal’ ni winter u Paradis ya dariy e sus rorow ma dariy e mad rorow?” “Mang fan ni ba t’uf e pul ni nep’ ya susun ni ba rumug?” Ke ilal e pi bitir nem e chiney ma yad e pi pioneer rok Got.

Faanra sum e magawon ko tabinaw, gimed e gallabthir e susun ni ngam guyed rogon ni ngam pired ni bpuluw lanin’med ma ngam falfalan’gad? Nga mu ngongliyed e ngongol ni ba gol ma gimed thiliyeg boch ban’en ni faanra ba t’uf, machane ngam pired ni gimed ba yal’uw ko ngiyal‘ ni ba t’uf ni nge fol e bitir ko kenggin e motochiyel nu Bible. Mu dag ngak e bitir romed ni t’ufeg ku Got nge pi motochiyel rok nib mat’aw e aram e n’en ni be gagiyegnagmed ngam turguyed gubin ban’en. Nap’an nra un e bitir ko skul ma rayog ni nge n’igin ni nge par nib tomal laniyan’ ere ba t’uf rorad e tabinaw nib fel’ ni nge ayuwegrad.

Piin ni gallabthir, dabmu dake gimed ba flont. Mogned ni kam olobochgad ma ngam weniggad ngak e bitir romed ni faanra ba t’uf. Piin ni fel’ yangaren, faanra yog e Nina nge Papa rom ni kar olobochgow, mu t‘ufegrow.​–Eklesiastes 7:16.

Arrogon, tabinaw ni ma par u taabang e aram e gin ni bay e gapas, pagan’, nge falfalan’ riy. Yog e en ni ma yoloy e poem ni Goethe fithingan ni gaar: “Bin th’abi gel e falfalan’ ko pilung ara be’ nib sobut’, e aram e ma pirieg e falfalan’ u tabinaw rok.” Susun ni dariy ba yang ni bod e tabinaw.

Arrogon, ba magawon e tabinaw e ngiyal’ ney ko malngin e fayleng ni gad be par riy. Machane bochan ni yib e tabinaw rok Got, ma ra par u taabang. Ra par e tabinaw rom u taabang ni faanra ga ra fol ko pi fonow rok Got nib mat’aw ni fan ko tabinaw.

[Boch e thin nra tamilangnag murung’agen]