SIGUN KI MATEO

1 An libro kan kasaysayan* ni Jesu-Cristo,* na aki* ni David,+ na aki ni Abraham:+

17 Kaya, an gabos na henerasyon puon ki Abraham sagkod ki David 14 henerasyon; puon ki David sagkod sa pagkabihag sa Babilonya, 14 henerasyon; puon sa pagkabihag sa Babilonya sagkod sa Cristo, 14 henerasyon.

18 Sa arog kaining paagi nangyari an pagkamundag ni Jesu-Cristo. Kan panahon na may kasunduan nang magpakasal ki Jose an saiyang inang si Maria, nagbados si Maria paagi sa banal na espiritu*+ bago pa sinda mag-ibanan. 19 Pero huling matanos an agom* niyang si Jose saka habo kaining mapasupog si Maria sa publiko, nagplano ining pasekreto siyang idiborsiyo.+ 20 Alagad pagkatapos pag-isipan ni Jose an mga bagay na iyan, uya! an anghel ni Jehova* nagpahiling sa saiya sa pangaturugan asin nagsabi: “Jose, aki ni David, dai ka matakot na ipuli sa saimong harong an agom mong si Maria, huli ta paagi sa banal na espiritu an ipinapangidam niya.+ 21 Mangangaki si Maria nin sarong aking lalaki, asin papangaranan mo siyang Jesus,*+ huli ta ililigtas niya an saiyang banwaan sa saindang mga kasalan.”+ 22 An gabos na ini talagang nangyari tanganing mautob an sinabi ni Jehova* paagi sa saiyang propeta, na an sabi: 23 “Uya! An birhen magbabados saka mangangaki nin sarong aking lalaki, asin papangaranan ninda siyang Emmanuel,”+ na pag trinadusir, nangangahulugan na “Yaon sa Sato an Diyos.”+

24 Dangan napagmata si Jose, asin sinunod niya an ipinapagibo sa saiya kan anghel ni Jehova.* Ipinuli niya sa saiyang harong an agom niyang si Maria. 25 Pero dai siya nakidurog ki Maria sagkod na makapangaki ini nin sarong aking lalaki,+ asin pinangaranan niyang Jesus an aki.+

2 Pagkatapos na mamundag si Jesus sa Betlehem+ kan Judea kan panahon ni Herodes*+ na hadi, uya! may mga astrologo* hali sa Sirangan na nag-abot sa Jerusalem, 2 asin sinabi ninda: “Hain an ipinangaki na hadi kan mga Judio?+ Nahiling mi kaya an saiyang bituon kan yaon kami sa Sirangan, asin nagdigdi kami tanganing magtaong galang* sa saiya.” 3 Kan madangog iyan ni Hading Herodes, naribok siya pati na an bilog na Jerusalem. 4 Tiniripon niya an gabos na panginot na saserdote asin mga eskriba dangan hinapot sinda kun sain mamumundag an Cristo.* 5 Sinabi ninda sa saiya: “Sa Betlehem+ kan Judea, huli ta arog kaini an isinurat kan propeta: 6 ‘Asin ika, O Betlehem kan daga nin Juda, dai ka dapat ibilang kan mga gobernador kan Juda na pinakahamak na siyudad, ta hali sa saimo maluwas an saro na tagapamahala, na magpapastor sa sakuyang banwaan na Israel.’”+

7 Dangan pasekretong ipinaapod ni Herodes an mga astrologo asin inaram sa sainda kun kasuarin eksaktong nagpahiling an bituon. 8 Kan padumanon niya sinda sa Betlehem, sinabi niya: “Lakaw kamo asin hanapon nindong marhay an aki, tapos pag nahiling na nindo siya, baretaan nindo ako para makaduman man ako saka makapagtaong galang sa saiya.” 9 Pagkadangog sa sinabi kan hadi, naghali na sinda, asin uya! an bituon na nahiling ninda kan yaon sinda sa Sirangan+ nagpadagos sa pag-abante sa inutan ninda sagkod na nagpundo iyan sa tungod kan namumugtakan kan aki. 10 Kan mahiling nindang puminundo an bituon, ugmahon sinda. 11 Paglaog ninda sa harong, nahiling ninda an aki kaiba kan saiyang inang si Maria, asin nagruluhod* sinda bilang pagtaong galang sa aki. Binuksan man ninda an saindang mga lalagan dangan tinawan siya nin mga regalo—bulawan asin kamangyan saka mira. 12 Pero, huling pinatanidan sinda nin Diyos sa pangaturugan+ na dai magbalik ki Herodes, ibang dalan an inagihan ninda papuli sa saindang lugar.

13 Pagkahali ninda, uya! an anghel ni Jehova* nagpahiling ki Jose sa pangaturugan+ asin nagsabi: “Magbangon ka, kuanon mo an aki saka an saiyang ina tapos magdulag ka pasiring sa Ehipto. Dai ka maghali duman sagkod na dai ko sinasabi sa saimo, huli ta hahanapon ni Herodes an aki tanganing gadanon ini.” 14 Kaya nagbangon si Jose, asin kan bangging iyan kinua niya an mag-ina dangan nagpasiring sinda sa Ehipto. 15 Nag-istar siya duman sagkod na magadan si Herodes. Nautob kaini an sinabi ni Jehova* paagi sa saiyang propeta, na an sabi: “Hali sa Ehipto inapod ko an sakuyang aki.”+

16 Grabe an kaanggutan* ni Herodes kan maaraman niyang linansi siya kan mga astrologo. Kaya nagsugo siya nin mga tawuhan tapos ipinagadan niya an gabos na aking lalaki sa Betlehem asin sa gabos na distrito kaiyan, puon dos anyos pababa, basado sa sinabi sa saiya kan mga astrologo na panahon na nagpahiling an bituon.+ 17 Kaya nautob an sinabi paagi ki Jeremias na propeta, na an sabi: 18 “Sarong boses an nadangog sa Rama, pagtangis asin grabeng paghibi. Si Raquel+ idto na pigtatangisan an saiyang mga aki, asin habo niyang magparanga, ta mayo na sinda.”+

19 Kan gadan na si Herodes, uya! an anghel ni Jehova* nagpahiling ki Jose sa pangaturugan+ duman sa Ehipto 20 asin nagsabi: “Magbangon ka, kuanon mo an aki saka an saiyang ina tapos magduman ka sa daga nin Israel, huli ta garadan na an mga gustong gumadan sa aki.”* 21 Kaya nagbangon siya asin kinua an mag-ina asin nagbalik sa daga nin Israel. 22 Pero kan mabaretaan niya na si Arquelao an namamahala sa Judea kasalida kan ama kaini na si Herodes, natakot siyang magduman. Saro pa, pinatanidan siya nin Diyos sa pangaturugan,+ kaya sa teritoryo nin Galilea+ siya nagduman. 23 Asin nag-istar siya sa siyudad na inaapod na Nazaret,+ tanganing mautob an sinabi paagi sa mga propeta: “Aapudon siyang* Nazareno.”*+

3 Kan mga panahon na idto, nag-abot si Juan+ Bautista* asin naghulit+ sa kaawagan nin Judea, 2 na nagsasabi: “Magsurulsol kamo, huli ta an Kahadian kan kalangitan harani na.”+ 3 Siya sa katunayan an pinapanungdan ni Isaias na propeta+ sa mga tataramon na ini: “Boses nin saro na nagkukurahaw sa kaawagan: ‘Andamon nindo an dalan ni Jehova!* Tanuson nindo an agihan niya.’”+ 4 Gibo sa barahibo nin kamelyo an bado ni Juan, asin igwa siyang pahang anit sa saiyang habayan.*+ An saiyang kakanon mga duron saka tangguli* sa kaawagan.+ 5 Dangan an mga tawo sa Jerusalem saka sa bilog na Judea pati sa gabos na lugar na nasa palibot kan Jordan nagduduruman sa saiya,+ 6 asin binabawtismuhan* niya sinda sa Salog nin Jordan,+ asin hayagan nindang itinutuga an saindang mga kasalan.

7 Kan mahiling niya an dakul na Fariseo asin Saduceo+ na nagduduman sa bawtismo, sinabihan niya sinda: “Kamong mga aki nin mga rimuranon,*+ siisay an nagpatanid sa saindo na magdulag sa nagdadangadang na grabeng kaanggutan?+ 8 Kun siring, magpahiling kamo nin bunga na angay sa pagsulsol. 9 Dai kamo magsabi sa saindong sadiri, ‘Si Abraham an samuyang ama.’+ Huli ta sinasabi ko sa saindo na kaya nin Diyos na gumibo nin mga aki ni Abraham hali sa mga gapong ini. 10 An patok yaon na sa may gamot kan mga kahoy. Kaya, an lambang kahoy na dai namumunga nin marahay na bunga papaludon asin iaapon sa kalayo.+ 11 Ako, binabawtismuhan ko kamo sa tubig huli kan saindong pagsulsol,+ alagad an maabot na kasunod ko mas may awtoridad* kisa sako, asin dai ako angay na maghali kan saiyang sandalyas.+ Babawtismuhan niya kamo sa banal na espiritu+ asin sa kalayo.+ 12 Nasa kamot niya an palang pampapalid,* asin lubos niyang lilinigan an saiyang ginikan saka titipunon sa kamalig an saiyang trigo, pero an apa susuluon niya sa kalayo+ na dai masisigbo.”

13 Dangan hali sa Galilea, nagduman si Jesus sa Jordan tanganing magpabawtismo ki Juan.+ 14 Pero pinurbaran ni Juan na pugulan siya, na an sabi: “Ako an kaipuhan mong bawtismuhan, tapos ika pa lugod an nagdigdi sa sako?” 15 Sinimbag siya ni Jesus: “Pabayaan mong mangyari ini ngunyan, huli ta sa paaging ini maninigo tang isagibo an gabos na bagay na matanos.” Dangan dai na niya siya pinugulan. 16 Pagkatapos mabawtismuhan, naghawas tulos si Jesus sa tubig; asin uya! nabuksan an kalangitan,+ asin nahiling niya an espiritu nin Diyos na nagbababa na arog nin salampati asin pasiring sa saiya.+ 17 Siring man, sarong boses hali sa kalangitan+ an nagsabi: “Ini an sakuyang Aki,+ an namumutan, na sakong inuuyunan.”+

4 Dangan giniyahan si Jesus kan espiritu pasiring sa kaawagan, asin tinentaran+ siya duman kan Diyablo.+ 2 Pagkatapos niyang mag-ayuno nin 40 aldaw saka 40 banggi, nakamati siya nin gutom. 3 Asin nagdulok an Paratentar+ saka nagsabi sa saiya: “Kun aki ka nin Diyos, sabihan mo an mga gapong ini na magin mga tinapay.” 4 Pero nagsimbag siya: “Nasusurat: ‘Dapat na bakong sa tinapay sana mabuhay an tawo, kundi sa lambang tataramon na minaluwas sa nguso ni Jehova.’”*+

5 Dangan dinara siya kan Diyablo sa banal na siyudad,+ asin ibinugtak siya kaini sa tore kan pader* kan templo+ 6 saka sinabihan: “Kun aki ka nin Diyos, lumampaw ka, huli ta nasusurat: ‘Isusugo niya an saiyang mga anghel sa saimo,’ asin, ‘Kakargahon ka ninda sa saindang mga kamot, tanganing dai tumama sa gapo an saimong bitis.’”+ 7 Sinabi ni Jesus sa saiya: “Sa giraray nasusurat: ‘Dai mo pagpurbaran si Jehova* na saimong Diyos.’”+

8 Dangan dinara siya kan Diyablo sa sarong bukid na pambihira an langkaw asin ipinahiling sa saiya an gabos na kahadian kan kinaban pati an kamurawayan kan mga iyan.+ 9 Asin sinabi kan Diyablo sa saiya: “Itatao ko sa saimo an gabos na bagay na ini basta magluhod ka saka maggibo nin sarong pagsamba sa sako.” 10 Sinabi ni Jesus sa saiya: “Humali ka Satanas! Huli ta nasusurat: ‘Si Jehova* na saimong Diyos an dapat mong sambahon,+ asin sa saiya mo sana dapat itao an sagradong paglilingkod.’”+ 11 Dangan binayaan siya kan Diyablo,+ asin uya! nag-arabot an mga anghel asin nagpuon na maglingkod sa saiya.+

12 Ngunyan kan mabaretaan niyang inarestar si Juan,+ nagpasiring siya sa Galilea.+ 13 Pagkatapos, kan maghali siya sa Nazaret, nagduman siya sa Capernaum+ asin nag-istar sa lugar na iyan sa may gilid kan dagat sa mga distrito nin Zebulon asin Neftali, 14 tanganing mautob an sinabi paagi ki Isaias na propeta, na nagsabi: 15 “O daga nin Zebulon asin daga nin Neftali, sa tinampo pasiring sa dagat, sa ibong na kampi kan Jordan, Galilea kan mga nasyon! 16 An mga tawong nag-iistar sa kadikluman nakahiling nin dakulang liwanag, asin kun manungod sa mga nag-iistar sa lugar na natatahuban kan anino nin kagadanan, suminirang sa sainda an liwanag.”+ 17 Puon kan panahon na idto, pinunan ni Jesus an paghuhulit, na nagsasabi: “Magsurulsol kamo, huli ta an Kahadian kan kalangitan harani na.”+

18 Mantang naglalakaw siya sa may gilid kan Dagat nin Galilea, may nahiling siyang magtugang, si Simon, na inaapod na Pedro,+ saka si Andres na tugang kaini, na nag-iitsa nin hikot sa dagat, huli ta mga parasira sinda.+ 19 Asin sinabi niya sa sainda: “Sumunod kamo sa sako, asin gigibuhon ko kamong mga parasira nin tawo.”+ 20 Binayaan tulos ninda an saindang mga hikot dangan nagsunod sa saiya.+ 21 Pag-uruinutan niya, may nahiling pa siyang magtugang, an duwang aki ni Zebedeo na si Santiago asin Juan.+ Yaon sinda sa bangka kaiba kan ama nindang si Zebedeo mantang nagpapakarhay kan saindang mga hikot, asin inapod sinda ni Jesus.+ 22 Binayaan tulos ninda an bangka pati an saindang ama, tapos nagsunod sinda sa saiya.

23 Dangan naglibot siya sa bilog na Galilea,+ na nagtutukdo sa saindang mga sinagoga+ asin naghuhulit kan maugmang bareta kan Kahadian saka nagpapaumay kan gabos na klase nin hilang asin gabos na klase nin kamatian kan mga tawo.+ 24 An bareta manungod sa saiya naglakop sa bilog na Siria, asin dinarara ninda sa saiya an gabos na may manlain-lain na hilang asin may namamating grabeng kulog,+ an mga sinasaniban nin demonyo+ saka mga may subi-subi+ pati na mga paralisado, asin pinaumayan niya sinda. 25 Huli kaini, dakulon na tawo an nagsurunod sa saiya hali sa Galilea, sa Decapolis,* sa Jerusalem, sa Judea, asin hali sa ibong kan Jordan.

5 Kan mahiling niya an dakul na tawo, nagtukad siya sa bukid; asin pagkatukaw niya, nagdurulok sa saiya an mga disipulo niya. 2 Dangan nagpuon siyang magtaram* asin magtukdo sa sainda, na nagsasabi:

3 “Maugma an mga nakakamating kaipuhan ninda nin espirituwal na mga bagay,*+ huli ta sa sainda an Kahadian kan kalangitan.

4 “Maugma an mga nagmumundo, huli ta rarangahon sinda.+

5 “Maugma an mga mahuyo an buot,*+ huli ta mamanahon ninda an daga.+

6 “Maugma an mga nagugutom asin napapaha+ sa katanusan, huli ta babasugon sinda.+

7 “Maugma an mga mahihirakon,+ huli ta papahilingan sinda nin pagkahirak.

8 “Maugma an mga dalisay an puso,+ huli ta mahihiling ninda an Diyos.

9 “Maugma an mga parapatuninong,*+ huli ta aapudon sindang mga aki nin Diyos.

10 “Maugma an mga pinepersegir dahil sa katanusan,+ huli ta sa sainda an Kahadian kan kalangitan.

11 “Maugma kamo pag pigtutuya kamo kan mga tawo+ asin pag pinepersegir ninda kamo+ saka pag sinda putik na nagtataram laban sa saindo nin gabos na klase nin maraot na bagay nin dahil sa sako.+ 12 Mag-ugma kamo asin maggaya-gayang marhay+ ta dakula an saindong balos+ sa langit, huli ta arog man kaiyan an pagpersegir ninda sa mga propetang nainot sa saindo.+

13 “Kamo an asin+ kan daga, pero kun mawara na an asgad kan asin, paano pa iyan ikakabalik? Dai na iyan nin ano man na paggagamitan kundi iaapon na sana sa luwas+ tanganing timak-timakan kan mga tawo.

14 “Kamo an ilaw kan kinaban.+ An sarong siyudad dai maitatago kun namumugtak iyan sa ibabaw nin bukid. 15 Pag an mga tawo nagpapalaad nin lampara, dai ninda iyan tinatakluban nin basket,* kundi ibinubugtak iyan sa patungan nin lampara, asin naliliwanagan kaiyan an gabos na nasa harong.+ 16 Kaagid kaiyan, paliwanagon nindo an saindong ilaw sa atubangan kan mga tawo,+ tanganing mahiling ninda an marahay nindong mga gibo+ asin pamurawayon ninda an saindong Ama na nasa langit.+

17 “Dai kamo mag-isip na nag-abot ako tanganing rauton an Katugunan o an Mga Propeta. Nag-abot ako, bakong para magraot, kundi para mag-utob.+ 18 Sinisigurado ko sa saindo, dawa pa mapara an langit asin daga, dai mapapara an sarong kasadit-saditing letra o an sarong kurit nin letra sa Katugunan sagkod na dai nauutob an gabos na bagay na ini.+ 19 Kaya, an siisay man na nagbabalga kan saro sa mga tugon na ini na ibinibilang na bakong gayong importante asin nagtutukdo sa iba na arog man kaiyan an gibuhon, ibibilang siyang bakong importante kun manungod sa* Kahadian kan kalangitan. Pero an siisay man na nag-uutob asin nagtutukdo kan mga iyan ibibilang na importante kun manungod sa* Kahadian kan kalangitan. 20 Huli ta sinasabi ko sa saindo na kun dai kamo magin mas matanos kisa sa mga eskriba saka sa mga Fariseo,+ dai nanggad kamo makakalaog sa Kahadian kan kalangitan.+

21 “Nadangog nindong sinabi sa mga tawo kaidtong suanoy na mga panahon: ‘Dai ka maggadan,+ pero an siisay man na gumadan maninimbag sa husgado.’+ 22 Minsan siring, sinasabi ko sa saindo na an lambang tawo na padagos na nauungis+ sa saiyang tugang maninimbag sa husgado; asin an siisay man na nagtataram sa saiyang tugang nin grabeng pang-iinsulto maninimbag sa Korte Suprema; mantang an siisay man na nagtataram, ‘Ikang daing serbing tonto ka!’ namemeligrong mapaduman sa nagkakalayong Gehenna.*+

23 “Kaya pag dinadara mo sa altar an saimong dulot+ tapos nagirumduman mo duman na may kulog nin buot sa saimo an tugang mo, 24 bayaan mo sa atubangan kan altar an saimong dulot, asin maghali ka. Makipagkatuninungan ka nguna sa tugang mo, dangan magbalik ka tapos idulot mo an saimong dulot.+

25 “Makipag-areglo ka tulos sa kaasunto mo sa husgado miyentras na kaibanan mo siya pasiring duman, ta kun dai, tibaad pabayaan niyang an huwes an magdesisyon saimo dangan itao ka kan huwes sa tagapagpautob kan husgado, asin mapreso ka.+ 26 Sinisigurado ko sa saimo, dai ka nanggad makakaluwas sa presuhan sagkod na dai mo naibabayad an saimong ultimong sadit na sinsilyo.*

27 “Nadangog nindong sinabi: ‘Dai ka magsambay.’+ 28 Pero sinasabi ko sa saindo na an siisay man na nagpaparahiling sa sarong babayi+ asin nagkakaigwa nin imoral na pagmawot sa saiya nakakakomiter na sa puso niya nin pagsambay sa babaying iyan.+ 29 Ngunyan, kun an tuo mong mata nagigin dahilan na magkasala* ka, hulwata iyan asin iapon mo.+ Huli ta mas marahay pang maiwara mo an saro sa mga parte kan saimong hawak* kisa iapon sa Gehenna* an bilog mong hawak.+ 30 Siring man, kun an tuo mong kamot nagigin dahilan na magkasala* ka, putula iyan asin iapon mo.+ Huli ta mas marahay pang maiwara mo an saro sa mga parte kan saimong hawak kisa mapaduman sa Gehenna* an bilog mong hawak.+

31 “Sinabi man kaidto: ‘An siisay man na dumiborsiyo sa saiyang agom na babayi, magtao siya sa saiyang agom nin sertipiko nin diborsiyo.’+ 32 Minsan siring, sinasabi ko sa saindo na an siisay man na dumiborsiyo sa saiyang agom na babayi, apuwera sana kun dahil sa nagibo kaini na seksuwal na imoralidad,* ibinubugtak an babayi sa peligro na makagibo nin pagsambay, asin an siisay man na mag-agom nin babaying idiniborsiyo sa arog kaiyan na paagi nakakagibo nin pagsambay.+

33 “Saro pa, nadangog nindong sinabi sa mga tawo kaidtong suanoy na mga panahon: ‘Dai ka magsumpa na dai iyan ginigibo,+ kundi dapat mong utubon an mga promesa mo ki Jehova.’*+ 34 Alagad sinasabi ko sa saindo: Dai ka na magsumpa+ na sinasabing, ‘Saksi ko an langit,’ ta iyan an trono nin Diyos; 35 o na ‘Saksi ko an daga,’ ta iyan an tungtungan kan saiyang mga bitis;+ o na ‘Saksi ko an Jerusalem,’ ta iyan an siyudad kan makapangyarihan na Hadi.+ 36 Dai ka magsumpa paagi sa pagsabing, ‘Itataya ko an sakuyang payo,’ ta dai mo mapapaputi o mapapaitom an sarong buhok. 37 Basta siyertuhon lang nindo na an saindong ‘Iyo’ mangahulugan nin iyo, asin an saindong ‘Dai,’ dai,+ huli ta an nagpapasobra sa mga ini gikan sa saro na maraot.+

38 “Nadangog nindong sinabi: ‘Mata sa mata asin ngipon sa ngipon.’+ 39 Pero sinasabi ko sa saindo: Dai ka maglaban sa maraot na tawo, kundi sa siisay man na sumampaling sa saimo sa tuo mong pisngi, iatubang mo man sa saiya an ibong na pisngi.+ 40 Asin kun may tawo na gusto kang darahon sa husgado saka kuanon an saimong pang-irarom na bado, pabayaan mong mapasaiya man an saimong pang-ibabaw na bado;+ 41 asin kun an saro na may awtoridad obligaron* kang magtrabaho para sa saiya sa distansiyang sarong milya,* umiba ka sa saiya nin duwang milya. 42 Tawan mo an naghahagad sa saimo, asin dai mo pagtalikudan an gustong mag-utang* sa saimo.+

43 “Nadangog nindong sinabi: ‘Kamutan mo an saimong kapwa+ asin kaungisan mo an saimong kaiwal.’ 44 Alagad sinasabi ko sa saindo: Padagos na kamutan an saindong mga kaiwal+ asin padagos na ipamibi an mga nagpepersegir sa saindo,+ 45 tanganing kamo magin mga aki kan saindong Ama na nasa langit,+ huli ta pareho niyang pinapasirangan nin aldaw an mga maraot saka an mga marahay asin pareho niyang pinapauranan an mga matanos saka an mga bakong matanos.+ 46 Huli ta kun an mga namumuot sana sa saindo an namumutan nindo, ano an balos para sa saindo?+ Bako daw na ginigibo man iyan kan mga parasingil nin buhis? 47 Asin kun an tinatara-tara* sana nindo iyo an mga tugang nindo, anong pambihirang bagay an ginigibo nindo? Bako daw na ginigibo man iyan kan mga tawo kan mga nasyon? 48 Kaya ngani dapat kamong magin perpekto,* kun paanong an saindong Ama sa langit perpekto.+

6 “Mag-ingat kamo na an saindong pagkamatanos dai magin pagpasikat sana sa mga tawo,+ huli ta kun gigibuhon nindo iyan, mayo kamong aakuon na balos hali sa saindong Ama na nasa langit. 2 Kaya pag nagtatao ka nin tabang sa mga pobre,* dai ka magpatanog nin trumpeta sa inutan mo, arog kan ginigibo kan mga parasagin-sagin sa mga sinagoga asin sa mga tinampo tanganing umawon sinda kan mga tawo. Sinisigurado ko sa saindo, yaon na sa sainda an bilog nindang balos. 3 Kaya ika, pag nagtatao ka nin tabang sa mga pobre, dai na dapat maaraman kan wala mong kamot an ginigibo kan tuo mong kamot, 4 tanganing magin sekreto an pagtabang mo sa mga pobre. Dangan babalusan ka kan saimong Ama na nakakahiling kan gabos na bagay.*+

5 “Siring man, pag namimibi kamo, dai kamo mag-arog sa mga parasagin-sagin,+ huli ta gusto nindang mamibi na nakatindog sa mga sinagoga asin sa mga kanto kan mayor na mga tinampo tanganing mahiling kan mga tawo.+ Sinisigurado ko sa saindo, yaon na sa sainda an bilog nindang balos. 6 Kaya pag namimibi ka, maglaog ka sa kuwarto mo asin pagkasara mo kan pinto, mamibi ka sa saimong dai nahihiling na Ama.+ Dangan babalusan ka kan saimong Ama na nakakahiling kan gabos na bagay. 7 Pag namimibi, dai nindo pagparauruutruhon an iyo man sanang mga tataramon arog kan ginigibo kan mga tawo kan mga nasyon, huli ta naghuhuna sinda na dadangugon sinda sa kadakulan kan saindang pigtataram. 8 Kaya dai nindo sinda pag-arugon, huli ta aram kan saindong Ama an mga kaipuhan nindo+ bago pa man kamo maghagad sa saiya.

9 “Kun siring, mamibi kamo sa arog kaining paagi:+

“‘Ama niyamo na nasa langit, pakangbanalon*+ an pangaran mo.+ 10 Dumatong lugod an Kahadian+ mo. Mangyari lugod an kabutan mo,+ kun paano sa langit, siring man sa daga.+ 11 Itao mo samuya ngunyan an samong kakanon* para sa aldaw na ini;+ 12 asin patawadon mo kami sa samuyang mga kasalan,* kun paanong nagpatawad man kami sa mga nagkasala* sa samo.+ 13 Asin dai mo kami pagpabayaan na madaog nin sugot,*+ kundi iligtas mo kami sa saro na maraot.’+

14 “Huli ta kun pinapatawad nindo an mga tawo sa mga kasalan ninda, papatawadon man kamo kan saindong Ama sa langit;+ 15 pero kun dai nindo pinapatawad an mga tawo sa mga kasalan ninda, dai man papatawadon kan saindong Ama an mga kasalan nindo.+

16 “Pag kamo nag-aayuno,+ dai na kamo magpahiling nin mamundong lalawgon* arog kan mga parasagin-sagin, huli ta pigraraot ninda an itsura kan saindang lalawgon* tanganing marisa kan mga tawo na nag-aayuno sinda.+ Sinisigurado ko sa saindo, yaon na sa sainda an bilog nindang balos. 17 Pero ika, pag nag-aayuno ka, lahidan mo nin lana an payo mo tapos maglabar ka, 18 tanganing dai marisa kan mga tawo na nag-aayuno ka, kundi an makarisa sana iyo an saimong dai nahihiling na Ama. Dangan babalusan ka kan saimong Ama na nakakahiling kan gabos na bagay.

19 “Dai na kamo magparatipon nin kayamanan para sa saindong sadiri digdi sa daga,+ kun sain may mga insekto* asin takla na nangraraot saka may mga parahabon* na nanglalaog. 20 Imbes, magtipon kamo para sa saindong sadiri nin kayamanan sa langit,+ kun sain daing mga insekto o takla na nangraraot,+ asin daing mga parahabon na nanglalaog. 21 Huli ta kun hain an saimong kayamanan, yaon man diyan an saimong puso.

22 “An lampara kan hawak iyo an mata.+ Kaya, kun an saimong mata nakapokus,* magigin maliwanag* an bilog mong hawak. 23 Pero kun an saimong mata maurihon,*+ magigin madiklom an bilog mong hawak. Kun an liwanag na yaon sa saimo kadikluman palan, grabe nanggad na kadikluman iyan!

24 “Mayong uripon na makakapaglingkod sa duwang kagurangnan; huli ta magsalang ikakaungis niya an saro asin mamumutan an saro,+ o magigin maimbod siya sa saro asin hahabuan an saro. Dai kamo makakapaglingkod bilang uripon nin Diyos asin nin Kayamanan.+

25 “Huli kaini sinasabi ko sa saindo: Dai na kamo magparahadit+ manungod sa saindong buhay* kun ano an saindong kakakanon o kun ano an saindong iinumon, o manungod sa saindong hawak kun ano an saindong isusulot.+ Bako daw na mas mahalaga an buhay* kisa sa kakanon asin an hawak kisa sa bado?+ 26 Masdan nindong marhay an mga gamgam* sa kalangitan;+ dai sinda nagsasabwag nin banhi o nag-aani o nagtitipon sa mga kamalig. Pero, pinapakakan sinda kan saindong Ama sa langit. Bako daw na mas mahalaga kamo kisa sainda? 27 Siisay sa saindo an makakadagdag nin maski dikit* sa lawig kan saiyang buhay paagi sa paghadit?+ 28 Siring man, taano ta nahahadit kamo manungod sa ibabado nindo? Makanuod kamo sa mga tanom na liryo sa kalangtadan, kun paano sinda nagtutubo; dai sinda nagpapagal, asin dai man sinda nagpupuron;* 29 pero sinasabi ko sa saindo na maski si Solomon+ sa gabos niyang kamurawayan dai nasamnuhan nin arog sa saro sa mga ini. 30 Ngunyan, kun binabaduan nin Diyos sa arog kaining paagi an mga tanom sa kalangtadan, na ngunyan yaon tapos sa aga iaapon sa pugon, bako daw na mas tatawan niya kamo nin ibabado, kamo na kakadikit an pagtubod? 31 Kaya dai kamo nuarin man maghadit+ asin magsabi, ‘Ano an kakakanon mi?’ o, ‘Ano an iinumon mi?’ o, ‘Ano an isusulot mi?’+ 32 Huli ta an gabos na ini iyo an mga bagay na pigpaparahanap kan mga tawo kan mga nasyon. Aram kan saindong Ama sa langit na kaipuhan nindo an gabos na bagay na ini.

33 “Kaya padagos na hanapon nguna an Kahadian saka an saiyang katanusan, asin an gabos na iba pang bagay na ini idadagdag sa saindo.+ 34 Kaya dai kamo nuarin man maghadit manungod sa masunod na aldaw,+ huli ta an masunod na aldaw magkakaigwa kan sadiri kaiyan na mga kahaditan. Tama na sa kada aldaw an sadiri kaiyan na mga problema.

7 “Magpundo na kamo sa paghusgar+ tanganing dai kamo paghusgaran; 2 huli ta an paghusgar na ihinuhusgar nindo iyo an ihuhusgar sa saindo,+ asin an pansukol na ipinansusukol nindo iyo an ipansusukol ninda sa saindo.+ 3 Kun siring, taano ta pighihiling mo an dagami na nasa mata kan saimong tugang pero dai mo pigmamangno an tabla* diyan sa sadiri mong mata?+ 4 O paano mo masasabi sa saimong tugang, ‘Halion ko daw an dagami sa mata mo,’ mantang uya! may tabla sa sadiri mong mata? 5 Parasagin-sagin! Halia nguna an tabla sa sadiri mong mata, dangan mahihiling mo nin malinaw kun paano hahalion an dagami sa mata kan saimong tugang.

6 “Dai nindo ipagtao sa mga ayam an bagay na banal o iapon man an saindong mga perlas sa atubangan nin mga urig,+ tanganing dai ninda iyan nuarin man timak-timakan asin bumirik sinda tapos dagusuon kamo.

7 “Padagos na maghagad, asin itatao iyan sa saindo;+ padagos na maghanap, asin makakakua kamo; padagos na magtuktok, asin bubuksan iyan sa saindo;+ 8 huli ta an gabos na naghahagad nakakaresibi,+ asin an gabos na naghahanap nakakakua, asin an gabos na nagtutuktok binubuksan. 9 Sa katunayan, siisay sa saindo, kun hagadan kan aki niya nin tinapay, an matao sa saiya nin gapo? 10 O kun maghagad ini nin sira, bako daw na dai man niya ini tatawan nin halas? 11 Kaya, kun kamo ngani, maski maraot, tataong magtao nin marahay na mga regalo sa mga aki nindo, lalo nang matao an saindong Ama na nasa langit nin marahay na mga bagay+ sa mga naghahagad sa saiya!+

12 “Kun siring, an gabos na gusto nindong gibuhon sa saindo kan mga tawo, iyo man an dapat nindong gibuhon sa sainda.+ Ini sa katunayan an buot sabihon kan Katugunan asin kan Mga Propeta.+

13 “Magralaog kamo sa hayakpit na trangkahan,+ huli ta halakbang an trangkahan saka mahiwas an dalan na pasiring sa kalaglagan, asin dakul an nag-aaragi diyan; 14 mantang hayakpit an trangkahan saka piot an dalan na pasiring sa buhay, asin dikit an nakakakua kaiyan.+

15 “Magin mapagbantay kamo sa mga bakong tunay na propeta+ na minadiyan sa saindo na may sulot na arog kan sa karnero,+ pero sa laog, sinda pasluon na mga lobo.+ 16 Paagi sa saindang mga bunga mamimidbid nindo sinda. An mga tawo dai nuarin man makakakua nin mga ubas hali sa matunok na mga tanom o nin mga igos* hali sa mga awot,* bako?+ 17 Siring man, an lambang marahay na kahoy namumunga nin marahay na bunga, pero an lambang raot na kahoy namumunga nin raot na bunga.+ 18 An marahay na kahoy dai makakapamunga nin raot na bunga, asin an raot na kahoy dai man makakapamunga nin marahay na bunga.+ 19 An lambang kahoy na dai namumunga nin marahay na bunga pinapalod asin inaapon sa kalayo.+ 20 Tunay nanggad, paagi sa saindang mga bunga mamimidbid nindo an mga tawong iyan.+

21 “Bakong gabos na nagsasabi sa sako, ‘Kagurangnan, Kagurangnan,’ makakalaog sa Kahadian kan kalangitan, kundi an naggigibo sana kan kabutan kan sakuyang Ama na nasa langit.+ 22 Dakul an masarabi sa sako sa aldaw na iyan: ‘Kagurangnan, Kagurangnan,+ bakong nagpropesiya kami sa ngaran mo, asin nagpalayas nin mga demonyo sa ngaran mo, saka naggibo nin dakul na milagro* sa ngaran mo?’+ 23 Dangan sasabihon ko sa sainda: ‘Dai ko lamang kamo bisto! Rumayo kamo sako, kamong mga paragibo nin karatan!’+

24 “Kun siring, an lambang nagdadangog sa mga sinasabi kong ini asin ginigibo ini magigin kaagid nin sarong mapagmansay na lalaki na nagtugdok kan saiyang harong sa ibabaw kan gapo.+ 25 Asin nag-uran nin makusog tapos buminaha saka nagkaigwa nin makusog na duros asin rinapado an harong na iyan, pero dai iyan nagaba, huli ta nasa ibabaw kan gapo an pundasyon kaiyan. 26 Dugang pa, an lambang nagdadangog sa mga sinasabi kong ini pero dai ini ginigibo magigin kaagid nin sarong mangmang na lalaki na nagtugdok kan saiyang harong sa ibabaw kan baybay.+ 27 Asin nag-uran nin makusog tapos buminaha saka nagkaigwa nin makusog na duros asin rinapado an harong,+ dangan nagaba iyan, asin grabe an pagkarumpag kaiyan.”

28 Kan matapos ni Jesus an mga tataramon na ini, napangalas na marhay an mga tawo sa saiyang paagi nin pagtukdo,+ 29 huli ta nagtutukdo siya sa sainda bilang sarong tawo na igwa nin awtoridad,+ asin bakong arog kan saindang mga eskriba.

8 Pagkababa niya hali sa bukid, dakulon na tawo an nagsurunod sa saiya. 2 Asin uya! sarong may leproso an nagdulok asin nagluhod sa saiya, na nagsasabi: “Kagurangnan, kun gugustuhon mo sana, mapapalinig mo ako.”+ 3 Kaya inunat niya an saiyang kamot, asin dinutan niya siya, na sinasabi: “Gusto ko! Magin malinig ka.”+ Nalinig tulos an leproso kaini.+ 4 Dangan sinabi ni Jesus sa saiya: “Siguraduhon mong dai mo ini ipag-istorya sa kiisay man,+ pero magduman ka, magpahiling ka sa saserdote,+ tapos magdulot ka kan dulot na ipinagbuot ni Moises,+ bilang patotoo sa sainda.”

5 Kan maglaog si Jesus sa Capernaum, nagdulok sa saiya an sarong opisyal nin hukbo, na nakikimahirak sa saiya+ 6 asin nagsasabi: “Ginoo, an sakuyang suruguon nakahigda na lang sa harong huling paralisado, asin grabe an pagsakit niya.” 7 Sinabi niya sa saiya: “Pag-abot ko duman, papaumayan ko siya.” 8 Nagsimbag an opisyal nin hukbo: “Ginoo, bako akong maninigo na padaguson ka sa harong ko, pero sabihon mo sana an tataramon asin mauumayan an suruguon ko. 9 Huli ta ako man, dawa may nakakasakop sa sako, may mga suldados man akong nasasakupan, asin pag sinabi ko sa sarong ini, ‘Magduman ka!’ minaduman siya, asin sa saro pa, ‘Magdigdi ka!’ minadigdi siya, asin sa uripon ko, ‘Gibuha ini!’ ginigibo niya iyan.” 10 Kan madangog iyan ni Jesus, napangalas siya asin sinabi niya sa mga nagsusunod sa saiya: “Sasabihon ko sa saindo an totoo, dai nin siisay man sa Israel an nahilingan ko nin arog kaiyan kadakulang pagtubod.+ 11 Alagad ta sinasabi ko sa saindo na dakul hali sa sirangan asin sa sulnupan an maarabot saka maturukaw* sa may lamesa kaiba ni Abraham asin Isaac saka Jacob sa Kahadian kan kalangitan;+ 12 mantang an mga aki kan Kahadian iaapon sa kadikluman sa luwas. Duman mangyayari an saindang pagtangis saka an pagragot kan saindang mga ngipon.”+ 13 Dangan sinabi ni Jesus sa opisyal nin hukbo: “Magduman ka na. Dahil nagpahiling ka nin pagtubod, mangyari lugod an hinahagad mo.”+ Asin naumayan an suruguon kan oras na iyan.+

14 Pag-abot ni Jesus sa harong ni Pedro, nahiling niya an panugangan kaining babayi+ na nakahigda asin pigkakalintura.+ 15 Kaya kinaputan niya an kamot kan babayi+ asin nawara an kalintura kaini, dangan nagbuhat ini asin inasikaso siya. 16 Pero kan banggi na, dinarara sa saiya kan mga tawo an dakul na sinasaniban nin demonyo; asin pinalayas niya an mga espiritu paagi sa sarong tataramon, saka pinaumayan niya an gabos na nasasakitan, 17 tanganing mautob an sinabi paagi ki Isaias na propeta: “Siya mismo an nagkua kan samuyang mga kamatian asin nagdara kan samong mga hilang.”+

18 Kan mahiling ni Jesus an dakul na tawo sa palibot niya, sinabihan niya an saiyang mga disipulo na mag-iba sa saiya pasiring sa ibong na kampi.+ 19 Asin may sarong eskriba na nagdulok sa saiya asin nagsabi: “Paratukdo, masunod ako sa saimo sain ka man magduman.”+ 20 Pero sinabi ni Jesus sa saiya: “An mga layas na ayam na sora* may mga lungib asin an mga gamgam sa langit may mga salagan,* pero an Aki nin tawo mayo lamang nin mahigdaan.”+ 21 Dangan saro pa sa mga disipulo an nagsabi sa saiya: “Kagurangnan, tuguti nguna akong magpuli asin ilubong an sakuyang ama.”+ 22 Sinabi ni Jesus sa saiya: “Padagos kang magsunod sa sako, asin pabayaing an mga gadan an maglubong kan saindang mga gadan.”+

23 Asin kan magsakay siya sa bangka, uminiba sa saiya an mga disipulo niya.+ 24 Dangan nagkaigwa nin makusugon na subasko sa dagat, kaya haros matahuban na nin darakulaon na alon an bangka; pero turog si Jesus.+ 25 Nagrani sinda sa saiya saka pinukaw siya, na sinasabi: “Kagurangnan, iligtas mo kami, magagadan na kami!” 26 Pero sinabi niya sa sainda: “Ano ta takuton kamo,* kamo na may kakadikit na pagtubod?”+ Dangan, nagbuhat siya asin sinaway an duros saka an dagat, asin biyong kuminalma an palibot.+ 27 Kaya nagngaralas an mga disipulo asin nagsabi: “Anong klaseng tawo ini? Pati an duros saka an dagat nagsusunod sa saiya.”

28 Kan nakaabot na siya sa ibong, sa rehiyon kan mga Gadareno, duwang lalaking sinasaniban nin demonyo an nagsabat sa saiya hali sa sementeryo.*+ Grabe an isog ninda, kaya dai nin siisay man an may kusog nin buot na mag-agi sa tinampong iyan. 29 Asin uya! nagkurahaw sinda na an sabi: “Anong tuyo mo samo, Aki nin Diyos?+ Ano nagdigdi ka tanganing pasakitan kami+ bago an itinalaan na panahon?”+ 30 Sa may huruharayo sa sainda, igwa nin dakul na urig na nagsasarabsab.+ 31 Kaya nagpuon na makimahirak sa saiya an mga demonyo, na nagsasarabi: “Kun papalayason mo kami, palaugon mo kami duman sa mga urig.”+ 32 Sinabi niya sa sainda: “Sige!” Kaya nagruluwas sinda sa duwang lalaki dangan nagralaog sa mga urig, asin uya! an gabos na urig nagdaralagan pasiring sa ampas asin nagkahurulog sa dagat saka nagkaralamos. 33 Dangan nagdurulag an mga nag-aataman kan mga urig, asin paglaog ninda sa siyudad ipinamareta ninda an gabos na nangyari, pati na an nangyari sa mga lalaking sinasaniban nin demonyo. 34 Asin uya! an gabos na nasa siyudad nagruluwas tanganing magduman ki Jesus, asin kan mahiling ninda siya, pinakiulayan ninda siya na maghali sa saindang rehiyon.+

9 Kaya pagsakay niya sa bangka, nagpasiring siya sa ibong asin nagduman sa sadiri niyang siyudad.+ 2 Asin uya! may dinara sinda sa saiya na lalaking paralisado na nakahigda sa tiheras.* Kan mahiling ni Jesus an saindang pagtubod, sinabi niya sa paralisado: “Kusugi an buot mo, aki ko! Pinatawad na an mga kasalan mo.”+ 3 Ngunyan, may mga eskriba duman, asin sa buot-buot ninda: “Naglalanghad* an tawong ini.” 4 Huling aram ni Jesus an mga kaisipan ninda, sinabi niya: “Taano ta igwa kamo sa puso nindo kan maraot na mga kaisipan na iyan?+ 5 Arin an mas pasil, an magsabing, ‘Pinatawad na an mga kasalan mo,’ o an magsabing, ‘Buhat asin lakaw’?+ 6 Pero tanganing maaraman nindo na an Aki nin tawo may awtoridad digdi sa daga na magpatawad nin mga kasalan—” dangan sinabi niya sa paralisado: “Magbuhat ka, alsaha an tiheras mo, tapos magpuli ka na sa harong mo.”+ 7 Asin nagbuhat siya saka nagpuli sa harong niya. 8 Kan mahiling iyan kan mga tawo, nagkatarakot sinda. Dangan pinamuraway ninda an Diyos, na nagtao sa mga tawo nin arog kaiyan na awtoridad.

9 Kasunod kaini, mantang naglalakaw si Jesus hali duman, nahiling niya an sarong lalaki na an pangaran Mateo na nakatukaw sa opisinang pigbabayadan nin buhis, asin sinabi niya sa saiya: “Madya, magin parasunod taka.” Kaya nagtindog ini asin nagsunod sa saiya.+ 10 Paghaloy-haloy, mantang nagkakakan* si Jesus sa harong ni Mateo, dakul na parasingil nin buhis asin parakasala an nag-arabot saka nagkarakan* kaiba niya asin kan mga disipulo niya.+ 11 Pero kan mahiling ini kan mga Fariseo, sinabihan ninda an mga disipulo niya: “Ano ta an saindong paratukdo nagkakakan kaiba kan mga parasingil nin buhis saka mga parakasala?”+ 12 Kan madangog niya sinda, sinabi niya: “An mga tawong marahay an salud dai nangangaipo nin doktor, pero an mga may hilang iyo.+ 13 Kun siring, lakaw kamo asin aramon nindo an kahulugan kaini: ‘Pagkahirak an gusto ko, bakong atang.’+ Huli ta nag-abot ako tanganing apudon, bako an mga tawong matanos, kundi an mga parakasala.”

14 Dangan nagdurulok sa saiya an mga disipulo ni Juan asin naghapot: “Taano ta nag-aayuno kami saka an mga Fariseo pero an mga disipulo mo dai?”+ 15 Kaya sinabi ni Jesus sa sainda: “An mga amigo kan nobyo mayong dahilan na magmundo sagkod na kaiba ninda an nobyo,+ bakong iyo? Pero maabot an panahon na kukuanon sa sainda an nobyo,+ dangan mag-aayuno sinda. 16 Dai nin siisay man an minagamit nin bagong tela* tanganing itagubang sa lumang pang-ibabaw na bado, huli ta bubutungon kan bagong tela an bado asin magigin mas grabe an gisi.+ 17 An mga tawo dai man naglalaag nin bagong arak sa lumang mga lalagan na anit. Kun gigibuhon ninda iyan, mabubusi an mga lalagan na anit asin mauula an arak saka mararaot an mga lalagan. Imbes, ilinalaag kan mga tawo an bagong arak sa bagong mga lalagan na anit, asin an duwang iyan parehong naiingatan.”

18 Miyentras na sinasabi niya sa sainda an mga bagay na ini, sarong tagapamahala an nagrani dangan nagluhod sa saiya, na nagsasabi: “Sa oras na ini posibleng gadan na an aki ko, pero umiba ka sako, ipatong mo saiya an kamot mo, asin mabubuhay siya.”+

19 Dangan nagtindog si Jesus asin nagsunod sa saiya kaiba an mga disipulo niya. 20 Asin uya! sarong babayi na 12 taon nang pigdudugo+ an nagrani sa likudan niya saka dinutan an gayad kan saiyang pang-ibabaw na bado,+ 21 huli ta pigpaparasabi niya sa sadiri niya: “Kun madutan ko sana an pang-ibabaw na bado niya, mararahay ako.” 22 Nagbirik si Jesus asin kan mahiling niya an babayi, sinabi niya: “Kusugi an buot mo, aki ko!* Pinarahay ka kan saimong pagtubod.”+ Asin puon kan oras na iyan, narahay an babayi.+

23 Ngunyan, kan mag-abot si Jesus sa harong kan tagapamahala asin mahiling an mga paratugtog nin plawta saka an dakul na tawong nagkakariribok,+ 24 sinabi niya: “Maghali kamo digdi, ta dai man nagadan an daragita. Nagtuturog lang siya.”+ Huli kaini, mapagtuya ninda siyang pigngirisihan. 25 Kan napaluwas na an mga tawo, naglaog siya saka kinaputan an kamot kan daragita,+ asin buminangon ini.+ 26 Siyempre, an iristoryahan manungod digdi naglakop sa bilog na rehiyon na iyan.

27 Mantang naglalakaw si Jesus hali duman, duwang lalaking buta+ an nagsunod sa saiya, na nagkukurahaw: “Mahirak ka samo, Aki ni David.” 28 Pagkalaog niya sa harong, an mga lalaking buta nagdulok sa saiya, asin hinapot sinda ni Jesus: “Nagtutubod kamo na magigibo ko ini?”+ Nagsimbag sinda sa saiya: “Iyo po, Kagurangnan.” 29 Dangan dinutan niya an saindang mga mata,+ asin sinabi: “Kauyon kan saindong pagtubod, mangyayari iyan sa saindo.” 30 Asin nakahiling an saindang mga mata. Istrikto man sindang tinugon ni Jesus: “Siyertuhon nindo na dai nin siisay man na makakaaram kaini.”+ 31 Pero pagkaluwas ninda, ipinamareta ninda an manungod sa saiya sa bilog na rehiyon na iyan.

32 Kan pahali na sinda, dinara sa saiya kan mga tawo an sarong lalaking púla na sinasaniban nin demonyo;+ 33 asin pagkatapos na mapalayas an demonyo, nagtaram an lalaking púla.+ Napangalas an mga tawo asin nagsarabi: “Mayo pa lamang na nahiling na arog kaini sa Israel.”+ 34 Pero sinasabi kan mga Fariseo: “Nakakapalayas siya nin mga demonyo paagi sa tagapamahala kan mga demonyo.”+

35 Asin naglibot si Jesus sa gabos na siyudad asin baryo, na nagtutukdo sa saindang mga sinagoga asin naghuhulit kan maugmang bareta kan Kahadian saka nagpapaumay nin gabos na klase nin hilang asin gabos na klase nin kamatian.+ 36 Kan mahiling niya an dakul na tawo, nahirak siya sa sainda,+ huli ta naanitan sinda asin napabayaan arog nin mga karnero na daing pastor.+ 37 Dangan sinabi niya sa saiyang mga disipulo: “Tunay nanggad na dakulon an aanihon, pero dikit an paraani.+ 38 Kaya makimahirak kamo sa Kagurangnan kan pag-ani na magsugo nin mga trabahador sa saiyang pagpaani.”+

10 Kaya inapod niya an saiyang 12 disipulo asin tinawan sinda nin awtoridad sa maraot na mga espiritu,*+ tanganing palayason an mga ini asin tanganing paumayan an gabos na klase nin hilang saka gabos na klase nin kamatian.

2 An 12 apostol iyo ini:+ Si Simon na inaapod na Pedro,+ saka si Andres+ na tugang niya; an magtugang na si Santiago saka Juan,+ na mga aki ni Zebedeo; 3 si Felipe saka si Bartolome;+ si Tomas+ saka si Mateo+ na parasingil nin buhis; si Santiago na aki ni Alfeo; saka si Tadeo; 4 si Simon na Cananeo;* asin si Judas Iscariote na kan huri nagtraydor sa saiya.+

5 Isinugo ni Jesus an 12 ini asin tinawan sinda kan mga instruksiyon na ini:+ “Dai kamo magduman sa tinampo kan mga nasyon,* asin dai kamo maglaog sa arin man na siyudad kan mga Samaritano;+ 6 kundi padagos kamong magduman sa nawawarang mga karnero kan nasyon* nin Israel.+ 7 Sa pagduman nindo, maghulit kamo, na nagsasabi: ‘An Kahadian kan kalangitan harani na.’+ 8 Paumayan nindo an mga may hilang,+ buhayon an mga gadan, linigon an mga may leproso, palayason an mga demonyo. Inako nindong daing bayad, itao nindong daing bayad. 9 Dai kamo magdara nin bulawan o pirak o tanso sa saindong mga lalagan nin kuwarta,+ 10 o nin lalagan nin kakanon para sa pagbaklay, huli ta an trabahador maninigong tawan nin kakanon.+ Dai man kamo magdara nin reserbang bado,* o sandalyas, o sugkod.+

11 “Sain man kamong siyudad o baryo maglaog, hanapon nindo kun siisay diyan an maninigo, asin magdanay kamo sa saiyang harong sagkod na maghali kamo sa lugar na iyan.+ 12 Sa paglaog nindo sa harong, magtaong galang kamo sa mga nakaistar diyan. 13 Kun an mga nasa harong na iyan maninigo, pabayaing mapasainda an katuninungan na minamawot nindo;+ pero kun bako sindang maninigo, pabayaing bumalik sa saindo an katuninungan na iyan. 14 Sain man na lugar, kun may siisay man na dai mag-ako sa saindo o dai magdangog sa mga tataramon nindo, sa paghali nindo sa harong na iyan o sa siyudad na iyan, pagpagon nindo an alpog sa saindong mga bitis.+ 15 Sinisigurado ko sa saindo, sa Aldaw nin Paghukom, mas magigin magian pa an padusa sa Sodoma asin Gomorra+ kisa sa siyudad na iyan.

16 “Uya! Isinusugo ko kamo siring sa mga karnero sa tahaw nin mga lobo; kaya magi kamong maingat na arog sa mga halas pero inosente na arog sa mga salampati.+ 17 Mag-ingat kamo sa mga tawo, huli ta dadarahon ninda kamo sa lokal na mga husgado+ asin lalatiguhon ninda kamo+ sa saindang mga sinagoga.+ 18 Asin dadarahon kamo sa atubangan nin mga gobernador asin mga hadi+ huli sa sako, para sa pagpatotoo sa sainda saka sa mga nasyon.+ 19 Minsan siring, pag dinara ninda kamo duman, dai kamo maghadit kun paano kamo mataram o kun ano an saindong itataram, huli ta an itataram nindo itatao sa saindo sa oras na iyan;+ 20 dahil bako sana kamo an mataram, kundi an espiritu kan saindong Ama an mataram paagi sa saindo.+ 21 Dugang pa, itatao nin sarong tawo an saiyang tugang tanganing gadanon, asin itatao nin ama an saiyang aki tanganing gadanon, asin an mga aki matumang sa mga magurang tapos ipapagadan sinda.+ 22 Asin ikakaungis kamo kan gabos na tawo huli sa pangaran ko,+ pero an makatagal* sagkod sa katapusan maliligtas.+ 23 Pag pinersegir ninda kamo sa sarong siyudad, magdulag kamo sa ibang siyudad;+ huli ta sinisigurado ko sa saindo, bago pa nindo matapos na libuton an mga siyudad sa Israel, maabot na an Aki nin tawo.

24 “An estudyante dai nakakalabi sa saiyang paratukdo, ni an uripon man nakakalabi sa saiyang kagurangnan.+ 25 Tama na para sa estudyante na magin arog kan saiyang paratukdo, asin sa uripon na magin arog kan saiyang kagurangnan.+ Kun inapod kan mga tawo na Beelzebub*+ an kagharong, bako daw na lalo na an mga kairiba niya sa harong? 26 Kaya dai kamo matakot sa sainda, huli ta mayong bagay na natatahuban an dai mahahayag, asin mayong sekreto an dai maaaraman.+ 27 An sinasabi ko sa saindo sa diklom, sabihon nindo sa liwanag, asin an pighihinghing sa saindo, ihulit nindo hali sa mga bubungan nin harong.+ 28 Asin dai kamo matakot sa mga minagadan kan hawak pero dai nakakagadan kan kalag;*+ imbes, matakot kamo sa saiya na makakalaglag kan kalag pati kan hawak sa Gehenna.*+ 29 Bakong an duwang dignos* nababakal nin sarong sinsilyo na sadit an kantidad?* Pero mayo ni saro sa sainda an nahuhulog* sa daga na dai naaaraman kan saindong Ama.+ 30 Alagad kamo, maski an mga buhok sa saindong payo bilang gabos. 31 Kaya dai kamo matakot; mas mahalaga kamo kisa sa dakul na dignos.+

32 “Kun siring, an lambang saro na nagsasabi sa atubangan kan mga tawo na midbid niya ako,+ sasabihon ko man sa atubangan kan sakuyang Ama na nasa langit na midbid ko siya.+ 33 Pero an siisay man na nagninigar sa atubangan kan mga tawo na nagtutubod siya sa sako, ninigaran ko man sa atubangan kan sakuyang Ama na nasa langit na disipulo ko siya.+ 34 Dai kamo mag-isip na nag-abot ako tanganing magdara nin katuninungan sa daga; nag-abot ako tanganing magdara, bako nin katuninungan, kundi nin espada.+ 35 Huli ta nag-abot ako tanganing magdara nin pagkabaranga—an aking lalaki tumang sa saiyang ama, asin an aking babayi tumang sa saiyang ina, saka an manugang na babayi tumang sa saiyang panugangan na babayi.+ 36 Tunay nanggad, an magigin mga kaiwal nin sarong tawo iyo an mga kairiba niya sa harong. 37 An siisay man na mas namumutan an saiyang ama o ina kisa sako bakong maninigo sa sako; asin an siisay man na mas namumutan an saiyang aking lalaki o babayi kisa sako bakong maninigo sa sako.+ 38 Asin an siisay man na dai mag-ako kan saiyang hariging pasakitan* asin dai magsunod sa sako bakong maninigo sa sako.+ 39 An siisay man na magligtas kan saiyang kalag* mawawaran kaiyan, asin an siisay man na mawaran kan saiyang kalag* alang-alang sa sako makakanumpong kaiyan.+

40 “An siisay man na minaako sa saindo minaako man sa sako, asin an siisay man na minaako sa sako minaako man sa Saiya na nagsugo sa sako.+ 41 An siisay man na minaako sa sarong propeta huling ini propeta mag-aako nin balos na para sa sarong propeta,+ asin an siisay man na minaako sa sarong tawong matanos huling ini tawong matanos mag-aako nin balos na para sa sarong tawong matanos. 42 Asin an siisay man na minatao nin dawa sarong baso nin malipot na tubig sa saro sa mga ordinaryong tawong ini dahil disipulo ini, sinisigurado ko sa saindo, dai nanggad mawawara sa saiya an saiyang balos.”+

11 Pagkatapos magtao ni Jesus nin mga instruksiyon sa saiyang 12 disipulo, naghali siya duman tanganing magtukdo asin maghulit sa saindang mga siyudad.+

2 Kan mabaretaan ni Juan sa presuhan+ an mga ginigibo kan Cristo, sinugo niya an saiyang mga disipulo+ 3 tanganing haputon si Jesus: “Ika an Saro na Maabot, o may hahalaton kaming iba?”+ 4 Bilang simbag, sinabi ni Jesus sa sainda: “Bumalik kamo ki Juan tapos ibareta nindo sa saiya an mga nadadangog saka nahihiling nindo:+ 5 An mga buta nakakahiling+ na saka an mga pilay nagraralakaw, an mga may leproso+ nagigin malinig saka an mga bungog nakakadangog, an mga gadan ibinabangon saka an mga dukha pinapahayagan kan maugmang bareta.+ 6 Maugma an mayong nahihiling na dahilan na magduda* sa sako.”+

7 Kan maghali na sinda, nagpuon si Jesus na magtaram sa mga tawo manungod ki Juan: “Ano an dinuman nindo sa kaawagan tanganing hilingon?+ Sarong tambo* na pigpapalid-palid kan duros?+ 8 Kun siring, ano an dinuman nindo tanganing hilingon? Sarong tawo na nakasulot nin malumhok na mga bado?* An mga nakasulot baga nin malumhok na mga bado yaon sa mga harong nin mga hadi. 9 Kaya, taano man nanggad ta nagduman kamo? Tanganing makahiling nin propeta? Iyo, asin sinasabi ko sa saindo, siya labi pang marhay kisa sa sarong propeta.+ 10 Siya ining pinapanungdan kan isinurat: ‘Uya! Isinusugo ko an sakuyang mensahero sa inutan mo,* na maandam kan saimong dalan sa inutan mo!’+ 11 Sinisigurado ko sa saindo, sa mga ipinangaki nin mga babayi, dai pa nin siisay man na nakakalabi ki Juan Bautista, pero an sarong mas hababa duman sa Kahadian kan kalangitan nakakalabi sa saiya.+ 12 Puon kan mga aldaw ni Juan Bautista sagkod ngunyan, an Kahadian kan kalangitan iyo an pinagmamaigutan na abuton nin mga tawo, asin an mga pursigidong nagmamaigot iyo an nagkakamit* kaiyan.+ 13 Huli ta an gabos, an Mga Propeta asin an Katugunan, nagpropesiya sagkod sa panahon ni Juan;+ 14 asin kun andam kamong akuon ini, siya an ‘Elias na maabot.’+ 15 An may talinga magdangog.

16 “Kiisay ko ikukumparar an henerasyon na ini?+ Garo iyan mga aking nagtuturukaw sa mga saudan asin nagkukururahaw sa saindang mga kakawat, 17 na nagsasabi: ‘Tinugtugan mi kamo kan plawta, pero dai kamo nagbarayle; nagtarangis kami, pero dai nindo pigturubtob an saindong mga daghan sa kamunduan.’ 18 Kaagid kaiyan, nag-abot si Juan na dai nagkakakan saka dai nag-iinom, pero an sabi kan mga tawo, ‘Igwa siya nin demonyo.’ 19 An Aki nin tawo nag-abot na nagkakakan saka nag-iinom,+ pero an sabi kan mga tawo, ‘Hilinga! Sarong tawong pasluon* saka makiarak, amigo nin mga parasingil nin buhis saka mga parakasala.’+ Minsan siring, an kadunungan napapatunayan na matanos* paagi sa mga gibo* kaiyan.”+

20 Dangan pinunan niyang tuyawon an mga siyudad na diyan nangyari an kadaklan sa saiyang mga milagro,* huli ta dai sinda nagsulsol: 21 “Hirak man sa saimo, Corazin! Hirak man sa saimo, Betsaida! huli ta kun an mga milagrong* nangyari sa saindo nangyari sa Tiro asin Sidon, haloy na kuta sindang nagsulsol saka nagsulot nin telang sako saka nagtukaw sa abo.+ 22 Pero sinasabi ko sa saindo, sa Aldaw nin Paghukom, mas magigin magian pa an padusa sa Tiro asin Sidon kisa saindo.+ 23 Asin ika, Capernaum,+ ilalangkaw ka daw sagkod sa langit? Maduman ka pababa sa Lubungan;*+ huli ta kun an mga milagrong* nangyari sa saimo nangyari sa Sodoma, yaon pa kuta idto sagkod sa mismong aldaw na ini. 24 Pero sinasabi ko sa saindo, sa Aldaw nin Paghukom, mas magigin magian pa an padusa sa Sodoma kisa saimo.”+

25 Sinabi ni Jesus kan oras na iyan: “Hayag takang inuumaw, Ama, Kagurangnan kan langit asin daga, huli ta itinago mo an mga bagay na ini sa mga madunong saka mga intelektuwal asin ihinayag mo iyan sa mga aki.+ 26 Iyo Ama, huli ta ini an saimong kagustuhan. 27 An gabos na bagay itinao na sa sako kan sakuyang Ama,+ asin dai nin siisay man na nakakamidbid nin lubos sa Aki kundi an Ama sana;+ dai man nin siisay man na nakakamidbid nin lubos sa Ama kundi an Aki sana asin an siisay man na gusto kan Aki na pahayagan manungod sa saiya.+ 28 Madya kamo sa sako, kamo gabos na nagpapagal saka nagagabatan, asin papaginhawahon ko kamo. 29 Pasanon nindo an sakuyang sakal asin makanuod kamo sa sako, huli ta ako may mahuyong buot saka may mapakumbabang puso,+ asin magiginhawahan kamo.* 30 Huli ta an sakuyang sakal komportable,* asin an sakuyang pasan magian.”

12 Kan panahon na idto, nag-agi si Jesus sa kaumahan nin trigo sa aldaw nin Sabbath. An mga disipulo niya nagkagurutom asin nagpuon na magrapgos nin trigo saka magkakan.+ 2 Kan mahiling ini kan mga Fariseo, sinabi ninda sa saiya: “Hilinga! Ginigibo kan mga disipulo mo an ipinagbabawal kan Katugunan na gibuhon pag Sabbath.”+ 3 Sinabi niya sa sainda: “Dai nindo nabasa an ginibo ni David kan magutom siya saka an mga lalaking kairiba niya?+ 4 Bakong naglaog siya sa harong nin Diyos asin kinakan ninda an mga tinapay na pandulot,*+ sarong bagay na ipinagbabawal kan Katugunan na kakanon niya o kan kairiba niya, huling para sana idto sa mga saserdote?+ 5 O dai nindo nabasa sa Katugunan na sa mga aldaw nin Sabbath, binabalga kan mga saserdote sa templo an Sabbath pero nagdadanay sindang daing sála?+ 6 Pero sinasabi ko sa saindo na sarong bagay na urog pa kisa sa templo an yaon digdi.+ 7 Minsan siring, kun nasabutan nindo an buot sabihon kaini, ‘Pagkahirak an gusto ko,+ bakong atang,’+ dai kutana nindo kinondenar an mga daing sála. 8 Huli ta an Aki nin tawo Kagurangnan kan Sabbath.”+

9 Pagkahali sa lugar na iyan, nagpasiring siya sa sinagoga ninda, 10 asin uya! may sarong lalaki na paralisado an sarong kamot!+ Kaya hinapot ninda siya, “Itinutugot daw kan Katugunan na magpaumay pag Sabbath?” tanganing maakusaran ninda siya.+ 11 Sinabi niya sa sainda: “Kun igwa kamo nin sarong karnero tapos nahulog an karnerong iyan sa kalot sa aldaw nin Sabbath, siisay sa saindo an dai iyan kakaputan saka hahawason?+ 12 Lalo nang mas mahalaga an tawo kisa sa karnero! Kaya itinutugot kan Katugunan na gumibo nin marahay pag Sabbath.” 13 Dangan sinabi niya sa lalaking paralisado an kamot: “Unata an kamot mo.” Inunat niya iyan, asin narahay iyan asin nagin arog kan sa ibong niyang kamot. 14 Pero nagruluwas an mga Fariseo asin nagkurumplutan para gadanon siya. 15 Kan maaraman iyan ni Jesus, naghali siya duman. Dakul man an nagsurunod sa saiya,+ asin pinaumayan niya sinda gabos, 16 pero istrikto niya sindang tinugon na dai ihayag kun siisay siya,+ 17 tanganing mautob an sinabi paagi ki Isaias na propeta:

18 “Uya! An sakuyang lingkod+ na pinili ko, an sakuyang namumutan, na sakong inuuyunan!*+ Ibubugtak ko sa saiya an sakong espiritu,+ asin ipapahiling niya nin malinaw sa mga nasyon kun ano an hustisya. 19 Dai siya makikiiwal+ o makurahaw man nin makusog, asin dai man madadangog nin siisay man an boses niya sa mayor na mga tinampo. 20 An nabaring tambo dai niya rurunuton, asin an mitsang madali nang mapalsok dai niya papalsukon,+ sagkod na magibo niyang mangibabaw an hustisya. 21 Tunay nanggad, sa saiyang pangaran maglalaom an mga nasyon.”+

22 Dangan dinara ninda sa saiya an sarong lalaking buta asin púla na sinasaniban nin demonyo, asin pinaumayan niya ini, kaya an lalaking púla nakataram saka nakahiling. 23 Buweno, napangalas na marhay an gabos na tawo asin nagpuon na magsabi: “Siya na daw an Aki ni David?” 24 Pagkadangog kaini, nagsabi an mga Fariseo: “Kaya sana nakakapalayas nin mga demonyo an tawong ini dahil ki Beelzebub,* an tagapamahala kan mga demonyo.”+ 25 Huling aram niya an mga kaisipan ninda, sinabi niya sa sainda: “An lambang kahadian na nababanga minabagsak, asin an lambang siyudad o harong na nababanga dai makakatindog. 26 Sa kaparehong paagi, kun pinapalayas ni Satanas si Satanas, nababanga na siya; kun siring, paano makakatindog an saiyang kahadian? 27 Saro pa, kun nagpapalayas ako nin mga demonyo paagi ki Beelzebub, paagi kiisay sinda pinapalayas kan mga parasunod* nindo? Dahil kaini, sinda an mahusgar sa saindo. 28 Pero kun paagi sa espiritu nin Diyos kaya ako nakakapalayas nin mga demonyo, uminabot na an Kahadian nin Diyos na dai nindo namamangnuhan.+ 29 O paano malalaog nin siisay man an harong kan sarong makusog na tawo asin makukua an mga pagsadiri kaini kun dai niya nguna gapuson an makusog na tawo? Saka niya sana masasamsaman an harong kaini. 30 An siisay man na bakong kampi sa sako tumang sa sako, asin an siisay man na dai ko kaibang nagtitipon nagpapawarak.+

31 “Sa dahilan na ini, sinasabi ko sa saindo, an gabos na klase nin kasalan asin paglanghad nin mga tawo papatawadon, pero an paglanghad sa espiritu dai papatawadon.+ 32 Halimbawa, an siisay man na magtaram nin sarong bagay tumang sa Aki nin tawo papatawadon sa kasalan na iyan;+ alagad an siisay man na magtaram tumang sa banal na espiritu dai papatawadon sa kasalan na iyan, dai, sa sistema man na ini nin mga bagay* o sa maabot na sistema nin mga bagay.+

33 “Kun gigibuhon nindong marahay an kahoy, magigin marahay an bunga kaiyan, pero kun gigibuhon nindong raot an kahoy, magigin raot an bunga kaiyan, huli ta an kahoy namimidbid sa bunga kaiyan.+ 34 Mga aki nin mga rimuranon,+ paano kamo makakataram nin marahay na mga bagay ata nang maraot kamo? Huli ta sa kapanuan kan puso nagtataram an nguso.+ 35 An marahay na tawo nagpapaluwas nin marahay hali sa natipon niyang marahay na mga bagay, mantang an maraot na tawo nagpapaluwas nin maraot hali sa natipon niyang maraot na mga bagay.+ 36 Sinasabi ko sa saindo na sa Aldaw nin Paghukom, maninimbag an mga tawo+ sa gabos na daing saysay na mga tataramon na pigsasabi ninda; 37 huli ta sa saimong mga tataramon ika ipapahayag na matanos, asin sa saimong mga tataramon ika huhusgaran na may sála.”

38 Dangan bilang simbag sa saiya, an nagkapira sa mga eskriba asin sa mga Fariseo nagsabi: “Paratukdo, gusto ming makahiling nin tanda hali sa saimo.”+ 39 Sinimbag niya sinda: “An maraot asin bakong maimbod* na henerasyon sigeng hanap nin tanda, alagad ta mayong tanda na itatao sa henerasyon na iyan apuwera sa tanda ni Jonas na propeta.+ 40 Huli ta kun paanong si Jonas nasa tulak kan dakulaon na sira sa laog nin tulong aldaw asin tulong banggi,+ an Aki nin tawo mamumugtak man sa irarom kan daga sa laog nin tulong aldaw asin tulong banggi.+ 41 Pag-abot kan paghukom, an mga taga Nineve mabarangon kaiba kan henerasyon na ini asin kokondenaron ninda ini, huli ta nagsurulsol sinda sa ihinulit ni Jonas.+ Pero uya! sarong labi pa ki Jonas an yaon digdi.+ 42 Pag-abot kan paghukom, an reyna kan timog mabangon kaiba kan henerasyon na ini asin kokondenaron niya ini, huli ta hali sa kapuro-puruhi kan daga, nagduman siya ki Solomon tanganing dangugon an kadunungan kaini.+ Pero uya! sarong labi pa ki Solomon an yaon digdi.+

43 “Pag an sarong maraot na espiritu minaluwas sa sarong tawo, minaagi iyan sa marang mga lugar sa paghanap nin pahingaluan asin dai nakakakua.+ 44 Dangan minasabi iyan, ‘Mabalik ako sa harong na linuwasan ko,’ asin pag-abot duman, mahihiling kaiyan na daing nakaistar sa harong pero biyong malinig asin may dekorasyon. 45 Dangan minahali iyan saka minaiba nin pitong iba pang espiritu na mas maraot kisa saiya, asin pagkatapos makalaog, minaistar sinda diyan; asin an huring kamugtakan kan tawong iyan nagigin mas grabe kisa kan inot.+ Arog man kaiyan an mangyayari sa maraot na henerasyon na ini.”

46 Mantang nagtataram pa siya sa mga tawo, an saiyang ina saka mga tugang na lalaki+ nakatindog sa luwas asin gusto siyang makaulay.+ 47 Kaya may nagsabi sa saiya: “Nakatindog sa luwas an saimong ina saka mga tugang, gusto kang makaulay.” 48 Bilang simbag, sinabi niya sa nagkaulay sa saiya: “Siisay an sakuyang ina, asin siisay an sakuyang mga tugang?” 49 Dangan inunat niya an saiyang kamot asin itinukdo an saiyang mga disipulo, asin sinabi niya: “Hilinga! Sinda an sakuyang ina asin mga tugang!+ 50 Huli ta an siisay man na naggigibo kan kabutan kan sakong Ama na nasa langit, siya an sakuyang tugang na lalaki saka tugang na babayi asin ina.”+

13 Kan aldaw na iyan, naghali si Jesus sa harong asin nagtukaw sa gilid kan dagat. 2 Asin tiniripunan siya nin kadakul na tawo kaya nagsakay siya sa sarong bangka saka nagtukaw, asin an gabos na tawo nakatirindog sa baybayon.+ 3 Dangan nagtukdo siya sa sainda nin dakul na bagay paagi sa mga ilustrasyon,+ na sinasabi: “Uya! May sarong parasabwag na nagluwas tanganing magsabwag.+ 4 Mantang nagsasabwag siya, an nagkapirang banhi napaduman sa gilid kan dalan, asin nag-arabot an mga gamgam saka tinuruka iyan.+ 5 An iba napaduman sa magapong lugar kun sain hababaw an daga, asin nagturubo tulos an mga iyan huli ta bakong hararom an daga.+ 6 Pero kan magsirang an aldaw, nagkabaralad an mga iyan, asin nagkaruluyos iyan huli ta daing gamot. 7 An iba man napaduman sa may matunok na mga tanom, asin an mga tanom na ini nagdarakula saka pinuot an mga banhing nagturubo.+ 8 An iba pa napaduman sa marahay na daga, asin an mga iyan nagpuon na mamunga, ining saro 100 na doble, idtong saro 60 doble, asin an saro pa 30 doble.+ 9 An may talinga magdangog.”+

10 Kaya nagdurulok an mga disipulo asin nagsabi sa saiya: “Taano ta nagtataram ka sa sainda paagi sa mga ilustrasyon?”+ 11 Bilang simbag, sinabi niya: “Itinatao sa saindo an pakasabot sa mga sagradong hilom*+ kan Kahadian kan kalangitan, pero dai iyan itinatao sa sainda. 12 Huli ta an siisay man na igwa, tatawan pa siya nin dakul, asin magigin abunda siya; pero an siisay man na mayo, maski an yaon sa saiya kukuanon pa sa saiya.+ 13 Iyan an dahilan kaya nagtataram ako sa sainda paagi sa mga ilustrasyon; huli ta naghihiling sinda pero daing saysay an paghiling ninda, asin nagdadangog sinda pero daing saysay an pagdangog ninda, saka dai man ninda iyan nasasabutan.+ 14 Asin nauutob sa sainda an propesiya ni Isaias. An sabi kaiyan: ‘Madadangog nanggad nindo pero dai lamang nindo iyan masasabutan, asin mahiling nanggad kamo pero mayo kamong mahihiling.+ 15 Huli ta an puso kan banwaan na ini nawaran na nin pakamati, asin paagi kan saindang mga talinga nagdadangog sinda na daing paghimati, asin pinipirong ninda an saindang mga mata, tanganing dai sinda nuarin man makahiling paagi kan mga mata ninda asin dai makadangog paagi kan mga talinga ninda saka dai makasabot kaiyan paagi kan puso ninda saka dai sinda magbakli tapos paumayan ko sinda.’+

16 “Minsan siring, maugma kamo huli ta nakakahiling an saindong mga mata asin nakakadangog an saindong mga talinga.+ 17 Huli ta sinisigurado ko sa saindo, dakul na propeta asin matanos na tawo an nagmawot na mahiling an mga bagay na namamasdan nindo pero dai ninda iyan nahiling,+ saka nagmawot na madangog an mga bagay na nadadangog nindo pero dai ninda iyan nadangog.

18 “Ngunyan, danguga nindo an ilustrasyon manungod sa tawong nagsabwag nin banhi.+ 19 Pag an siisay man nakakadangog kan tataramon manungod sa Kahadian pero dai iyan nasasabutan, an saro na maraot+ minaabot asin inaagaw an naisabwag sa saiyang puso; ini idtong nakasabwag sa gilid kan dalan.+ 20 Kun manungod sa nakasabwag sa magapong lugar, ini an saro na nakakadangog kan tataramon asin minaako tulos kaiyan na may kaugmahan.+ 21 Pero, dahil dai iyan nakagamot sa saiya, nagpapadagos siya nin halipot na panahon, asin pag-abot nin kasakitan o pagpersegir huli kan tataramon, tulos siyang nasisingkog.* 22 Kun manungod sa nakasabwag sa may matunok na mga tanom, ini an saro na nakakadangog kan tataramon, pero an kahaditan kan sistemang ini nin mga bagay*+ saka an mapandayang kapangyarihan nin kayamanan minapuot kan tataramon, asin dai iyan nagigin mabunga.+ 23 Kun manungod sa nakasabwag sa marahay na daga, ini an saro na nakakadangog kan tataramon saka nakakasabot kaiyan, asin talagang namumunga, ining saro namumunga nin 100 na doble, idtong saro 60 doble, asin an saro pa 30 doble.”+

24 Nagsaysay siya nin saro pang ilustrasyon sa sainda, na sinasabi: “An Kahadian kan kalangitan ikakaagid sa sarong tawo na nagsabwag nin marahay na banhi sa saiyang uma. 25 Mantang tururog an mga tawo, nag-abot an kaiwal niya asin nagsabwag man nin mga duot* sa sinabwagan nin trigo dangan naghali. 26 Kan magtubo an trigo asin mamunga, naglataw man an mga duot. 27 Kaya an mga uripon kan kagharong nagdulok asin nagsabi sa saiya, ‘Kagurangnan, bakong nagsabwag ka nin marahay na banhi sa saimong uma? Kun siring, paano nangyaring igwa iyan nin mga duot?’ 28 Sinabi niya sa sainda, ‘Sarong kaiwal, sarong tawo, an guminibo kaini.’+ Sinabi sa saiya kan mga uripon, ‘Gusto mong magluwas kami tapos garabuton iyan?’ 29 Sinabi niya, ‘Dai, ta tibaad sa paggabot nindo kan mga duot, makasabay na magabot an mga trigo. 30 Pabayaing sabay na magtalubo an mga iyan sagkod sa aranihan, asin sa panahon na iyan, sasabihon ko sa mga paragapas: Tipunon nguna nindo an mga duot tapos burugkuson iyan tanganing suluon; dangan tipunon nindo an trigo sa sakuyang kamalig.’”+

31 Nagsaysay siya nin saro pang ilustrasyon sa sainda, na sinasabi: “An Kahadian kan kalangitan nakakaagid sa sarong pisog nin mustasa na kinua nin sarong tawo asin itinanom sa saiyang daga.+ 32 Iyan sa katunayan an pinakasadit sa gabos na pisog, pero pag nagtalubo iyan, iyan an pinakadakula sa gabos na tanom na piggugulay saka nagigin sarong kahoy iyan, kaya an mga gamgam sa kalangitan minadiyan asin nagigin istaran ninda an mga sanga kaiyan.”

33 Saro pang ilustrasyon an sinabi niya sa sainda: “An Kahadian kan kalangitan nakakaagid sa lebadura na kinua nin sarong babayi asin isinalak sa tulong darakulang takad nin harina kaya nag-usbog an bilog na masa.”+

34 An gabos na bagay na ini sinabi ni Jesus sa mga tawo paagi sa mga ilustrasyon. Sa katunayan, dai siya nakikipag-ulay sa sainda na mayo nin ilustrasyon,+ 35 tanganing mautob an sinabi paagi sa propeta: “Bubukahon ko an sakong nguso na may mga ilustrasyon; ipapahayag ko an mga bagay na nakatago puon pa sa pagkaestablisar.”*+

36 Dangan pakapahali sa mga tawo, naglaog siya sa harong. Nagdulok sa saiya an mga disipulo niya asin nagsabi: “Ipaliwanag mo samo an ilustrasyon manungod sa mga duot sa uma.” 37 Bilang simbag, sinabi niya: “An parasabwag kan marahay na banhi iyo an Aki nin tawo; 38 an uma iyo an kinaban.+ Kun manungod sa marahay na banhi, ini an mga aki kan Kahadian, pero an mga duot iyo an mga aki kan saro na maraot,+ 39 asin an kaiwal na nagsabwag kan mga iyan iyo an Diyablo. An aranihan iyo an pagtatapos nin sarong sistema nin mga bagay,* asin an mga paragapas iyo an mga anghel. 40 Kaya, kun paanong an mga duot tinitipon asin sinusulo sa kalayo, magigin arog man kaiyan sa pagtatapos kan sistema nin mga bagay.*+ 41 Isusugo kan Aki nin tawo an saiyang mga anghel, asin hahalion ninda sa saiyang Kahadian an gabos na bagay na nagigin dahilan nin pagkasingkog* pati an mga tawo na naggigibo nin karatan, 42 asin iaapon ninda sinda sa nagkakalayong hurno.+ Duman mangyayari an saindang pagtangis saka an pagragot kan saindang mga ngipon. 43 Sa panahon na iyan, an mga matanos masirang na siring kaliwanag kan aldaw*+ sa Kahadian kan saindang Ama. An may talinga magdangog.

44 “An Kahadian kan kalangitan nakakaagid sa sarong kayamanan na nakatago sa daga, na nakua nin sarong tawo saka itinago niya giraray; asin huli sa saiyang kaugmahan, naghali siya saka ipinabakal an gabos na pagsadiri niya asin binakal an dagang idto.+

45 “Sa giraray an Kahadian kan kalangitan nakakaagid sa sarong nagbibiyaheng negosyante na naghahanap nin marahay na klaseng mga perlas. 46 Kan makahiling siya nin sarong perlas na may dakulang halaga, naghali siya asin ipinabakal niya tulos an gabos na bagay na sadiri niya asin binakal iyan.+

47 “Sa giraray an Kahadian kan kalangitan nakakaagid sa sarong hikot na pigladlad sa dagat asin nagtitipon nin gabos na klaseng sira. 48 Kan mapano iyan, binutong ninda iyan pasiring sa baybayon, asin pagkatukaw, tiniripon ninda sa mga lalagan an mga marahay na klase,+ alagad inapon ninda an mga dai mapapakinabangan.+ 49 Arog kaiyan an mangyayari sa pagtatapos kan sistema nin mga bagay.* Maabot an mga anghel asin isusuway ninda an mga maraot sa mga matanos 50 asin iaapon an mga ini sa nagkakalayong hurno. Duman mangyayari an saindang pagtangis saka an pagragot kan saindang mga ngipon.

51 “Nasabutan nindo an buot sabihon kan gabos na bagay na ini?” Sinabi ninda sa saiya: “Iyo.” 52 Dangan sinabi niya sa sainda: “Kun siring, an lambang paratukdo na natukduan manungod sa Kahadian kan kalangitan nakakaagid sa sarong tawo, an kagharong, na nagluluwas nin mga bagay na bago asin luma hali sa saiyang sarayan nin kayamanan.”

53 Pagkatapos na sabihon ni Jesus an mga ilustrasyon na ini, naghali na siya duman. 54 Pag-abot niya sa sadiri niyang lugar,+ nagpuon siyang magtukdo sa sainda sa sinagoga ninda, kaya napangalas sindang marhay asin nagsarabi: “Sain nakua kan tawong ini an saiyang kadunungan asin an kapangyarihan na gumibo kan mga milagrong ini?*+ 55 Bakong iyo ini su aki kan karpintero?+ Bakong an pangaran kan saiyang ina Maria, tapos an mga tugang niyang lalaki iyo si Santiago, si Jose, si Simon, saka si Judas?+ 56 Bakong an mga tugang niyang babayi gabos man taga digdi sa sato? Kaya paano siya nagkaigwa kan gabos na kakayahan na ini?”+ 57 Dahil kaiyan, dai sinda nagturubod* sa saiya.+ Pero sinabihan sinda ni Jesus: “An sarong propeta pirming tinatawan nin onra apuwera sa sadiri niyang banwa asin sa sadiri niyang harong.”+ 58 Asin dai siya naggibo duman nin dakul na milagro* huli sa saindang kawaran nin pagtubod.

14 Kan panahon na iyan, nabaretaan ni Herodes na tagapamahala kan distrito* an manungod ki Jesus+ 2 asin sinabi niya sa saiyang mga lingkod: “Siya si Juan Bautista. Ibinangon siya hali sa mga gadan, asin iyan an dahilan kaya nagigibo niya an mga milagrong ini.”*+ 3 Ipinaarestar kaya ni Herodes* si Juan asin pinakadenahan saka ipinapreso ini dahil ki Herodias, an agom kan tugang niyang si Felipe.+ 4 Huli ta pigsasabihan siya kaidto ni Juan: “Bawal sa Katugunan na agumon mo siya.”+ 5 Alagad, maski ngani gusto niyang gadanon si Juan, natatakot siya sa mga tawo, dahil ibinibilang ninda siyang propeta.+ 6 Pero kan pigseselebrar an kumpleanyo ni Herodes,+ nagbayle sa okasyon na idto an aking babayi ni Herodias asin napaugma kaining marhay si Herodes,+ 7 kaya suminumpa siya na itatao niya digdi an ano man na hagadon kaini. 8 Dangan sa pagpasunod kan saiyang ina, nagsabi an daraga: “Itao mo sa sakuya na nasa bandehado an payo ni Juan Bautista.”+ 9 Ikinamundo iyan kan hadi, pero dahil sa saiyang mga pagsumpa asin sa mga nagkakarakan* na kaibanan niya, ipinagbuot niya na itao idto. 10 Kaya may isinugo siya asin pinapugutan si Juan sa presuhan. 11 Ibinugtak an payo kaini sa sarong bandehado saka itinao sa daraga, asin dinara niya iyan sa saiyang ina. 12 Paghaloy-haloy, nag-arabot an mga disipulo ni Juan asin kinua an saiyang bangkay saka ilinubong siya; dangan nagduman sinda ki Jesus asin binaretaan ini. 13 Kan madangog ini ni Jesus, naghali siya duman na nakasakay sa bangka pasiring sa sarong puwerang lugar tanganing makapagsolo. Pero kan maaraman iyan kan mga tawo, nagsurunod sinda sa saiya na nagraralakaw hali sa mga siyudad.+

14 Pag-abot niya sa baybayon, nahiling niya an dakulon na tawo, asin nahirak siya sa sainda,+ saka pinaumayan niya an mga may hilang sa sainda.+ 15 Pero kan padiklom na, nagdurulok sa saiya an mga disipulo niya asin nagsabi: “Puwerang lugar ini saka pabanggi na; isubol mo an mga tawo, tanganing magduman sinda sa mga baryo asin magbakal nin kakanon ninda.”+ 16 Alagad, sinabi ni Jesus sa sainda: “Dai ninda kaipuhan na maghali; tawan nindo sinda nin makakakan.” 17 Sinabi ninda sa saiya: “Limang tinapay lang saka duwang sira an yaon ta digdi.” 18 Sinabi niya: “Daraha nindo iyan sa sako.” 19 Asin sinabihan niya an mga tawo na magturukaw sa duot. Dangan kinua niya an limang tinapay saka duwang sira, asin pagtangad niya sa langit, namibi siya.*+ Pagkatapos niyang barangaon an mga tinapay, itinao niya iyan sa mga disipulo, tapos itinao iyan kan mga disipulo sa mga tawo. 20 Kaya gabos sinda nagkarakan saka nagkabarasog, asin tinipon ninda an mga tada-tada, bali 12 basket na pano.+ 21 Mga 5,000 na lalaki an nagkarakan, apuwera pa sa mga babayi saka mga aki.+ 22 Dangan, pinasakay niya tulos sa bangka an saiyang mga disipulo asin pinainot sinda pasiring sa ibong na baybayon, mantang nagpawalat siya para papulion an mga tawo.+

23 Pagkatapos na papulion an mga tawo, solo siyang nagtukad sa bukid tanganing mamibi.+ Inabutan siya duman nin banggi na nagsosolo. 24 Kan oras na iyan, ginatos nang metro* an distansiya kan bangka hali sa baybayon, asin nasasakitan iyan na makaabante sa mga alon huli ta pasabat sa sainda an duros. 25 Pero kan ikaapat na pagbabantay sa banggi* nagduman siya sa sainda, na naglalakaw sa ibabaw kan dagat. 26 Kan mahiling ninda siya na naglalakaw sa ibabaw kan dagat, nagkariribok an mga disipulo, na nagsasabi: “Totoo daw ini?”* Asin nagkururahaw sinda sa takot. 27 Pero nagtaram tulos si Jesus sa sainda, na nagsasabi: “Kusugi an buot nindo! Ako ini; dai kamo matakot.”+ 28 Sinimbag siya ni Pedro: “Kagurangnan, kun ika iyan, padiyanon mo ako saimo sa ibabaw kan tubig.” 29 Sinabi niya: “Madya!” Kaya nagbaba si Pedro sa bangka saka naglakaw sa ibabaw kan tubig asin nagpasiring ki Jesus. 30 Pero kan maghiling siya sa alipuros, natakot siya. Asin kan magpuon siyang maglubog, nagkurahaw siya: “Kagurangnan, iligtas mo ako!” 31 Tulos-tulos na inunat ni Jesus an saiyang kamot asin kinaputan siya tapos sinabi sa saiya: “Kakadikit kan pagtubod mo. Taano ta nagduwa-duwa ka?”+ 32 Pagkasakay ninda sa bangka, nagpundo an alipuros. 33 Dangan an mga nasa bangka nagralaob sa atubangan niya, na nagsasabi: “Ika man nanggad an aki nin Diyos.” 34 Asin nakaabot sinda sa ibong saka nagduong sa lugar nin Genesaret.+

35 Kan mabisto siya kan mga taga duman, ipinamareta ninda iyan sa gabos na lugar sa palibot, asin dinarara kan mga tawo sa saiya an gabos na may hilang. 36 Asin nakimahirak sinda sa saiya na kun puwede madutan lamang ninda an gayad kan saiyang pang-ibabaw na bado,+ asin an gabos na nagduta* diyan narahay nin lubos.

15 Dangan may mga Fariseo saka mga eskriba na nagduruman ki Jesus hali sa Jerusalem,+ na nagsasabi: 2 “Taano ta pigbabalga kan mga disipulo mo an tradisyon kan mga tawo kan inot na mga panahon? Halimbawa, dai sinda naghahanaw* nin kamot pag makakan.”+

3 Bilang simbag, sinabi niya sa sainda: “Taano ta pigbabalga nindo an tugon nin Diyos dahil sa saindong tradisyon?+ 4 Halimbawa, sinabi nin Diyos, ‘Tawan mo nin onra an saimong ama saka an saimong ina,’+ asin, ‘An nagtataram nin marauton na mga tataramon* sa saiyang ama o ina dapat na gadanon.’+ 5 Pero an sinasabi nindo, ‘An siisay man na magsabi sa saiyang ama o ina: “Ano man na bagay na igwa ako na mapapakinabangan nindo, iyan sarong dulot na idinusay sa Diyos,”+ 6 dai na niya kaipuhan na tawan pa nin onra an saiyang ama.’ Kaya ginibo nindong daing saysay an tataramon nin Diyos dahil sa saindong tradisyon.+ 7 Kamo na mga parasagin-sagin, tama nanggad an propesiya ni Isaias manungod sa saindo kan sabihon niya:+ 8 ‘An banwaan na ini nagtataong onra sa sakuya paagi kan saindang mga ngabil, alagad an saindang puso harayuon sa sako. 9 Daing kamanungdanan an padagos na pagsamba ninda sa sako, huli ta mga pagbuot nin mga tawo an itinutukdo ninda bilang mga doktrina.’”+ 10 Sa siring, inapod niya an mga tawo asin sinabi sa sainda: “Magdangog kamo asin sabuton ini:+ 11 Bako an naglalaog sa nguso nin tawo an nagpapaati sa saiya, kundi an nagluluwas sa nguso niya iyo an nagpapaati sa saiya.”+

12 Dangan nagdurulok an mga disipulo asin nagsabi sa saiya: “Aram mo daw na nagkaaranggot* an mga Fariseo kan madangog ninda su sinabi mo?”+ 13 Bilang simbag, sinabi niya: “An lambang tanom na dai itinanom kan sakuyang Ama sa langit gagabuton. 14 Pabayai sinda. Mga buta sindang parakabit. Kun tawong buta an makabit sa sarong buta, pareho sindang mahuhulog sa kalot.”+ 15 Suminimbag si Pedro: “Ipaliwanag mo sa samuya an ilustrasyon.” 16 Kaya sinabi niya: “Pati kamo dai pa nanggad nakakasabot?+ 17 Dai nindo aram na an ano man na minalaog sa nguso minaagi sa tulak asin ilinuluwas sa kasilyasan? 18 Pero, an ano man na minaluwas sa nguso minagikan sa puso, asin an mga bagay na iyan nagpapaati sa sarong tawo.+ 19 Halimbawa, gikan sa puso minaluwas an maraot na mga kaisipan:+ mga paggadan, mga pagsambay, seksuwal na imoralidad,* mga paghabon, mga putik na testimonya, mga paglanghad. 20 Iyan an mga nagpapaati sa sarong tawo; pero an pagkakan na dai naghanaw* nin kamot dai nagpapaati sa tawo.”

21 Paghali duman, nagpasiring ngunyan si Jesus sa rehiyon nin Tiro saka Sidon.+ 22 Asin uya! sarong babayi na taga Fenicia na nakaistar sa rehiyon na iyan an nag-abot asin nagkurahaw: “Mahirak ka sako, Kagurangnan, Aki ni David. An aki kong babayi nagsasakit nin grabe dahil sa demonyong nagsanib sa saiya.”+ 23 Pero dai lamang siya nagsimbag sa babayi. Kaya nagdurulok an mga disipulo niya asin sinabihan siya: “Pahalion mo na siya, ta sige siyang kurahaw sa likod ta.” 24 Nagsimbag siya: “Isinugo ako bakong sa gabos na tawo, kundi sa nawawarang mga karnero sana kan nasyon* nin Israel.”+ 25 Pero nagdulok an babayi asin nagluhod sa saiya, na nagsasabi: “Kagurangnan, tabangi ako!” 26 Bilang simbag, sinabi niya: “Bakong tama na kuanon an tinapay kan mga aki asin iapon iyan sa sadit na mga ido.” 27 Nagsabi an babayi: “Iyo, Kagurangnan, pero an sadit bagang mga ido nagkakakan kan mga rakdag na nahuhulog hali sa lamesa kan mga kagsadiri ninda.”+ 28 Dangan nagsimbag si Jesus sa saiya: “O babayi, dakula an saimong pagtubod; mangyayari iyan sa saimo siring kan kamawutan mo.” Asin an saiyang aking babayi naumayan kan mismong oras na iyan.

29 Hali duman, nagpasiring na man si Jesus sa lugar na harani sa Dagat nin Galilea,+ asin nagtukad siya sa bukid saka nagtukaw duman. 30 Dangan nagdurulok sa saiya an dakulon na tawo na may darang mga pilay, baldado, buta, púla, asin dakul na iba pa. Dinara sinda sa may pamitisan niya, asin pinaumayan niya sinda.+ 31 Kaya napangalas an mga tawo kan mahiling ninda na an mga púla nagtataram asin an mga baldado narahay asin an mga pilay naglalakaw saka an mga buta nakakahiling, asin pinamuraway ninda an Diyos kan Israel.+

32 Alagad pinarani ni Jesus sa saiya an mga disipulo niya asin nagsabi siya: “Nahihirak ako sa mga tawo,+ ta tulong aldaw na sindang kaibanan ko asin mayo sindang kakanon. Habo kong papulion sinda na gutom,* ta tibaad mangruluya sinda sa dalan.”+ 33 Pero nagsabi sa saiya an mga disipulo: “Sain sa puwerang lugar na ini kami makua nin tinapay na magkakaigo para mapakakan an arog kaini kadakul na tawo?”+ 34 Sinabi ni Jesus sa sainda: “Pira an tinapay nindo diyan?” Nagsimbag sinda: “Pito, saka nagkapirang sadit na sira.” 35 Kaya pagkatapos sabihan an mga tawo na magturukaw sa daga, 36 kinua niya an pitong tinapay saka an mga sira, asin pagkatapos magpasalamat sa Diyos, binaranga-banga niya iyan saka itinao sa mga disipulo, tapos itinao iyan kan mga disipulo sa mga tawo.+ 37 Asin an gabos nagkarakan saka nagkabarasog, asin nakatipon sinda nin pitong darakulang basket na pano nin mga tada-tada.+ 38 An nagkarakan 4,000 na lalaki, apuwera pa sa mga babayi saka mga aki. 39 Pagkatapos, kan mapapuli na niya an mga tawo, nagsakay siya sa bangka asin nagduman sa rehiyon nin Magadan.+

16 Digdi, dinulok siya kan mga Fariseo saka Saduceo, asin tanganing purbaran siya, hinagad ninda sa saiya na pahilingan sinda nin sarong tanda hali sa langit.+ 2 Bilang simbag, sinabi niya sa sainda: “Pag pabanggi na, sinasabi nindo, ‘Magigin marahay an panahon, ta an langit mapulang garo kalayo,’ 3 asin pag aga, ‘Magigin malipot saka mauran an panahon ngunyan na aldaw, ta an langit mapulang garo kalayo pero malumlom.’ Nababasa nindo an kahulugan kan itsura kan langit, pero an kahulugan kan mga tanda kan mga panahon dai nindo nababasa. 4 An maraot asin bakong maimbod* na henerasyon sigeng hanap nin tanda, alagad ta mayong tanda na itatao sa henerasyon na iyan+ apuwera sa tanda ni Jonas.”+ Dangan naghali siya asin binayaan sinda.

5 Ngunyan an mga disipulo nagbalyo sa ibong na kampi, asin nalingawan nindang magdara nin tinapay.+ 6 Sinabi ni Jesus sa sainda: “Magin mapagmasid kamo, asin mag-ingat kamo sa lebadura kan mga Fariseo asin Saduceo.”+ 7 Kaya nagpuon sindang mag-urulay-ulay, na nagsasabi: “Dai kaya kita nagdara nin tinapay.” 8 Huling aram ini ni Jesus, sinabi niya: “Taano ta pigsasabi nindong dai kamong tinapay, kamo na kakadikit an pagtubod? 9 Dai pa nindo nakukua an punto? Dai nindo nagigirumduman su limang tinapay na ipinakakan sa 5,000 asin kun pirang basket an natipon nindo?+ 10 O su pitong tinapay na ipinakakan sa 4,000 asin kun pirang darakulang basket an natipon nindo?+ 11 Ano ta dai nindo nasasabutan na bakong manungod sa tinapay an sinabi ko? Kundi mag-ingat kamo sa lebadura kan mga Fariseo asin Saduceo.”+ 12 Dangan naintindihan ninda na sinabi niyang mag-ingat sinda, bako sa lebadura nin tinapay, kundi sa pigtutukdo kan mga Fariseo asin Saduceo.

13 Kan makaabot siya sa rehiyon nin Cesarea Filipos, hinapot ni Jesus an mga disipulo niya: “Ano an sinasabi kan mga tawo? Siisay daa an Aki nin tawo?”+ 14 Sinabi ninda: “May mga nagsasabing si Juan Bautista,+ an iba man si Elias daa,+ tapos an iba pa si Jeremias daa o saro sa mga propeta.” 15 Sinabi niya sa sainda: “Pero para sa saindo, siisay ako?” 16 Nagsimbag si Simon Pedro: “Ika an Cristo,+ an Aki kan buhay na Diyos.”+ 17 Bilang simbag, sinabi ni Jesus sa saiya: “Maugma ka, Simon na aki ni Jonas, huli ta bakong tawo* an naghayag kaiyan sa saimo, kundi an sakuyang Ama na nasa langit.+ 18 Sinasabi ko man sa saimo: Ika si Pedro,+ asin sa gapong ini+ ititindog ko an sakong kongregasyon, asin dai iyan madadaog kan mga trangkahan kan Lubungan.* 19 Itatao ko sa saimo an mga liyabe kan Kahadian kan kalangitan, asin ano man na gapuson mo sa daga nainot nang ginapos sa langit, asin ano man na hubadan mo sa daga nainot nang hinubadan sa langit.” 20 Dangan istrikto niyang tinugon an mga disipulo na dai pagsabihon sa kiisay man na siya an Cristo.+

21 Puon kan panahon na iyan, pinunan ni Jesus na ipaliwanag sa saiyang mga disipulo na kaipuhan niyang magduman sa Jerusalem asin mag-agi nin dakul na pagsakit sa kamot kan kamagurangan asin mga panginot na saserdote saka mga eskriba dangan gadanon, asin sa ikatulong aldaw ibangon.+ 22 Huli kaini, irinayo siya nin dikit ni Pedro asin sinaway siya, na sinasabi: “Mahirak ka sa sadiri mo, Kagurangnan; dai lamang ini mangyayari sa saimo.”+ 23 Pero sa pagtalikod niya, sinabi niya ki Pedro: “Diyan ka sa likod ko, Satanas! Nakakaulang* ka sa sako, ta an mga pig-iisip mo bakong kaisipan nin Diyos, kundi kaisipan nin tawo.”+

24 Dangan sinabi ni Jesus sa mga disipulo niya: “Kun an siisay man gustong magsunod sa sako, talikdan* niya an saiyang sadiri saka pasanon an saiyang hariging pasakitan* asin padagos siyang sumunod sa sako.+ 25 Huli ta an siisay man na gustong magligtas kan saiyang buhay* mawawaran kaiyan, pero an siisay man na mawaran kan saiyang buhay* alang-alang sa sako makakanumpong kaiyan.+ 26 Ano man nanggad an makukuang pakinabang nin sarong tawo kun makamtan niya an bilog na kinaban pero mawaran siya kan saiyang buhay?*+ O ano an itatao nin sarong tawo karibay kan saiyang buhay?*+ 27 Huli ta an Aki nin tawo, kaiba an saiyang mga anghel, maabot sa kamurawayan kan saiyang Ama, dangan babalusan niya an lambang saro sigun sa saiyang paggawi.+ 28 Sinisigurado ko sa saindo na an nagkapira sa mga yaon digding nakatindog dai nanggad magagadan sagkod na dai nguna ninda mahiling an Aki nin tawo na minaabot sa saiyang Kahadian.”+

17 Pakalihis nin anom na aldaw, iiniba ni Jesus si Pedro asin si Santiago saka an tugang kaini na si Juan asin dinara sinda sa itaas nin sarong halangkawon na bukid na sinda sana.+ 2 Asin nabago an saiyang itsura sa atubangan ninda; an saiyang lalawgon nagliwanag na siring sa aldaw, asin an saiyang pang-ibabaw na mga bado nagkinang* na siring sa liwanag.+ 3 Asin uya! nagpahiling sa sainda si Moises saka si Elias, asin nakikipag-ulay sinda sa saiya. 4 Dangan sinabi ni Pedro ki Jesus: “Kagurangnan, marahay na yaon kami digdi. Kun gusto mo, mapatindog ako nin tulong tolda digdi, saro para sa saimo, saro para ki Moises, asin saro para ki Elias.” 5 Mantang nagtataram pa siya, uya! sarong maliwanag na panganuron an naglindong sa sainda, asin sarong boses hali sa panganuron an nagsabi: “Ini an sakuyang Aki, an namumutan, na sakong inuuyunan.+ Magdangog kamo sa saiya.”+ 6 Kan madangog iyan kan mga disipulo, suminubsob sinda sa daga asin nagkatarakot na gayo. 7 Dangan nagrani si Jesus, kinaputan sinda, asin nagsabi: “Tumindog kamo. Dai kamo matakot.” 8 Pagtangad ninda, mayo sindang ibang nahiling kundi si Jesus sana. 9 Mantang pababa sinda hali sa bukid, tinugon sinda ni Jesus: “Dai nindo pagsabihon an bisyon sa kiisay man sagkod na an Aki nin tawo dai pa naibabangon hali sa mga gadan.”+

10 Pero hinapot siya kan mga disipulo niya: “Taano man ta pigsasabi kan mga eskriba na dapat na mag-abot nguna si Elias?”+ 11 Nagsimbag siya: “Maabot man talaga si Elias, asin ibabalik niya sa dati an gabos na bagay.+ 12 Minsan siring, sinasabi ko sa saindo na nag-abot na si Elias, asin dai ninda siya namidbid kundi ginibo ninda sa saiya an ano man na gusto ninda.+ Sa arog man kaiyan na paagi, an Aki nin tawo maagi nin pagsakit sa saindang mga kamot.”+ 13 Dangan nasabutan kan mga disipulo na an pinapanungdan niya iyo si Juan Bautista.

14 Kan makarani sinda sa mga tawo,+ sarong lalaki an nagdulok saka nagluhod sa saiya, asin nagsabi: 15 “Kagurangnan, mahirak ka sa aki kong lalaki, ta may subi-subi siya saka grabe an kamugtakan niya. Parati siyang natutumba sa kalayo saka sa tubig.+ 16 Dinara ko siya sa mga disipulo mo, pero dai ninda siya kayang paumayan.” 17 Bilang simbag, sinabi ni Jesus: “O daing pagtubod asin makasalan na henerasyon,+ sagkod nuarin ako kaipuhan na magdanay na kaibanan nindo? Sagkod nuarin ko kamo pagpapasensiyahan? Daraha siya digdi sa sako.” 18 Dangan sinaway ni Jesus an demonyo, asin luminuwas iyan sa aki, asin naumayan ini kan oras na iyan.+ 19 Dangan an mga disipulo nagdulok ki Jesus na sinda-sinda sana asin nagsabi: “Taano ta dai mi idto kayang palayason?” 20 Sinabi niya sa sainda: “Kakadikit kaya kan pagtubod nindo. Sinisigurado ko sa saindo, kun igwa kamong pagtubod na siring kasadit kan pisog nin mustasa, sasabihon nindo sa bukid na ini, ‘Maglipat ka, hali digdi pasiring duman,’ dangan malipat iyan, asin dai nin ano man na magigin imposible sa saindo.”+ 21 *——

22 Kan panahon na iyan na nagkatiripon sinda sa Galilea, sinabi ni Jesus sa sainda: “An Aki nin tawo tatrayduron asin itatao sa kamot kan mga tawo,+ 23 saka gagadanon ninda siya, dangan sa ikatulong aldaw ibabangon siya.”+ Asin grabe an kamunduan kan mga disipulo.

24 Pag-abot ninda sa Capernaum, an mga parasingil kan duwang drakma* na buhis nagdulok ki Pedro asin nagsabi: “Nagbabayad kan duwang drakmang buhis an paratukdo nindo?”+ 25 Sinabi niya: “Iyo.” Pero, kan maglaog siya sa harong, ininutan siyang kaulayon ni Jesus, na an sabi: “Ano sa paghuna mo, Simon? Kiisay nag-aako nin bayad o buhis an mga hadi kan daga? Sa mga aki ninda o sa ibang mga tawo?” 26 Kan sabihon niya: “Sa ibang mga tawo,” sinabi ni Jesus sa saiya: “Kun siring, an mga aki libre sa buhis. 27 Pero tanganing dai sinda masingkog* sa sato,+ magduman ka sa dagat, magbanwit ka, tapos kuanon mo an inot na sirang magsubad, dangan pag binuka mo an nguso kaiyan, makakakua ka nin sarong sinsilyong pirak.* Kuana iyan asin ibayad mo sa sainda para sa satong duwa.”

18 Kan oras na iyan, an mga disipulo nagrani ki Jesus asin nagsabi: “Siisay man nanggad an pinakaurog sa Kahadian kan kalangitan?”+ 2 Kaya pinarani niya sa saiya an sarong sadit na aki asin pinatindog ini sa tahaw ninda 3 saka nagsabi: “Sinisigurado ko sa saindo, kun dai kamo magbago asin magin arog sa sadit na mga aki,+ dai nanggad kamo makakalaog sa Kahadian kan kalangitan.+ 4 Kaya an siisay man na magpakumbaba arog kan sadit na aking ini iyo an pinakaurog sa Kahadian kan kalangitan;+ 5 asin an siisay man na minaako sa sarong sadit na aking arog kaini sa ngaran ko minaako man sa sako. 6 Pero an siisay man na naggigibo nin bagay na nakakasingkog* sa saro sa mga nagtutubod sa sako na arog sa sadit na mga aki, mas marahay pang sabitan siya sa saiyang liog nin gapong gilingan na pig-iitok nin asno asin palubugon sa katahawan nin dagat.+

7 “Hirak man sa kinaban huli ta nagigin dahilan iyan na magkasala* an mga tawo! Siyempre, dai malilikayan na mag-abot an mga bagay na nagigin dahilan nin pagkakasala,* alagad hirak man sa tawo na nagigin dahilan na magkasala an iba! 8 Kaya, kun an saimong kamot o bitis nagigin dahilan na magkasala* ka, putula iyan asin iapon mo.+ Mas marahay pang magkamit ka nin buhay na may saro sanang kamot o bitis, kisa may duwang kamot o duwang bitis ka ngani, pero iaapon ka man sa daing katapusan na kalayo.+ 9 Siring man, kun an saimong mata nagigin dahilan na magkasala* ka, hulwata iyan asin iapon mo. Mas marahay pang magkamit ka nin buhay na may saro sanang mata, kisa may duwang mata ka ngani, pero iaapon ka man sa nagkakalayong Gehenna.*+ 10 Siyertuhon nindo na dai nindo paghamakon an saro sa mga tawong arog nin sadit na mga aki, huli ta sinasabi ko sa saindo na an saindang mga anghel sa langit pirming naghihiling sa lalawgon kan sakuyang Ama na nasa langit.+ 11 *——

12 “Ano sa paghuna nindo? Kun an sarong tawo may 100 na karnero asin an saro sa mga iyan malagalag,+ bako daw na babayaan niya an 99 sa kabukidan dangan hahanapon an saro na nalagalag?+ 13 Asin kun manumpungan niya iyan, sinisigurado ko sa saindo, mas mauugma siya dahil sa sarong iyan kisa sa 99 na dai nalagalag. 14 Kaagid kaiyan, dai nakakaugma sa sakuyang* Ama na nasa langit na mapahamak an maski saro sa mga tawong arog nin sadit na mga aki.+

15 “Dugang pa, kun makagibo nin kasalan an saimong tugang, magduman ka asin ihayag mo an sála niya* na kamo sana.+ Kun magdangog siya sa saimo, nabawi mo an saimong tugang.+ 16 Pero kun dai siya magdangog, mag-iba ka nin saro o duwa pa, tanganing sa patotoo* nin duwa o tulong testigo makumpirmar an lambang bagay.+ 17 Kun dai siya magdangog sa sainda, sabihon mo sa kongregasyon. Kun dai siya magdangog dawa sa kongregasyon, ibilang mo siya na siring sa tawo kan mga nasyon+ asin siring sa parasingil nin buhis.+

18 “Sinisigurado ko sa saindo, ano man na bagay na gapuson nindo sa daga, an bagay na iyan nainot nang ginapos sa langit, asin ano man na bagay na hubadan nindo sa daga, an bagay na iyan nainot nang hinubadan sa langit. 19 Sa giraray, sinisigurado ko sa saindo, kun may duwa sa saindo digdi sa daga na nagkakauyon na maghagad nin ano man na bagay na importante, itatao iyan sa sainda kan sakuyang Ama sa langit.+ 20 Huli ta kun sain may duwa o tulo na nagkakatiripon sa ngaran ko,+ yaon ako sa tahaw ninda.”

21 Dangan nagdulok si Pedro asin nagsabi sa saiya: “Kagurangnan, sagkod sa pirang beses magkakasala sa sako an tugang ko tapos papatawadon ko siya? Pitong beses?” 22 Sinabi ni Jesus sa saiya: “Sinasabi ko sa saimo, bakong sagkod sa pitong beses, kundi sagkod sa 77 beses.+

23 “Iyan an dahilan kaya an Kahadian kan kalangitan ikakaagid sa sarong hadi na gustong pabayadon an mga uripon niya kan mga utang ninda. 24 Kan magpuon na siyang maningil, may dinarang sarong tawo na igwang utang sa saiya na 10,000 na talento.* 25 Pero dahil dai siyang kakayahan na bayadan iyan, ipinagbuot kan saiyang kagurangnan na ipabakal siya asin an agom niya saka an mga aki niya pati an gabos na pagsadiri niya asin bayadan an utang.+ 26 Kaya nagluhod an uripon asin suminubsob sa atubangan niya, na nagsasabi, ‘Halat-halaton mo lang po, babayadan ko an gabos kong utang sa saimo.’ 27 Huli kaini, nahirak na marhay an kagurangnan kan uripon na iyan asin pinalibre siya saka pinatawad an utang niya.+ 28 Pero an uripon na iyan nagluwas asin nanumpungan niya an saro sa mga kapwa niya uripon, na may utang sa saiya na 100 na denario,* asin pinugol niya ini saka pinunan na tilukon, na sinasabi, ‘Bayadan mo an gabos na utang mo.’ 29 Kaya an kapwa niya uripon nagluhod asin nagpuon na makimahirak sa saiya, na nagsasabi, ‘Halat-halaton mo lang, babayadan taka.’ 30 Alagad habo niya, kundi an ginibo niya ipinapreso ini sagkod na dai ini nakakabayad kan saiyang utang. 31 Kan mahiling kan mga kapwa niya uripon an nangyari, napurisaw sindang marhay. Kaya nagduman sinda sa saindang kagurangnan saka inistorya an gabos na nangyari. 32 Dangan ipinaapod siya kan saiyang kagurangnan asin sinabi sa saiya: ‘Maraot na uripon, pinatawad ko su gabos mong utang kan makimahirak ka sa sako. 33 Bako daw na dapat nagpahiling ka man nin pagkahirak sa kapwa mo uripon kun paanong nagpahiling ako nin pagkahirak sa saimo?’+ 34 Dahil diyan, naanggot nin grabe an saiyang kagurangnan asin itinao siya sa mga guwardiya sa presuhan para ipreso sagkod na dai niya binabayadan an gabos niyang utang. 35 Arog man kaiyan an gigibuhon sa saindo kan sakuyang Ama sa langit+ kun an lambang saro sa saindo dai papatawadon nin gikan sa puso an saiyang tugang.”+

19 Pagkatapos sabihon ni Jesus an mga bagay na ini, naghali siya sa Galilea asin nagpasiring sa mga linderos* kan Judea sa ibong kan Jordan.+ 2 Siring man, dakulon na tawo an nagsurunod sa saiya, asin pinaumayan niya sinda duman.

3 Asin an mga Fariseo nagdurulok sa saiya para purbaran siya, asin naghapot sinda: “Itinutugot daw kan Katugunan na idiborsiyo kan sarong lalaki an saiyang agom base sa ano man na klase nin mga dahilan?”+ 4 Bilang simbag, sinabi niya: “Dai nindo nabasa na an saro na naglalang sa sainda sa kapinunan ginibo sindang lalaki asin babayi+ 5 asin nagsabi: ‘Huli kaini, babayaan kan lalaki an saiyang ama saka an saiyang ina asin magdadanay siyang kaibanan kan saiyang agom,* asin an duwa magigin sarong laman’?+ 6 Kaya sinda bako nang duwa, kundi sarong laman. Kaya, an pinagsaro nin Diyos dai pagsuwayon* nin siisay man na tawo.”+ 7 Sinabi ninda sa saiya: “Kun siring, taano ta ipinagbuot ni Moises na magtao an lalaki nin sertipiko nin pagsuwayan tanganing idiborsiyo an saiyang agom?”+ 8 Sinabi niya sa sainda: “Dahil sa katagasan kan saindong puso, tinugutan kamo ni Moises na idiborsiyo an saindong mga agom na babayi,+ pero bakong arog kaiyan an kamugtakan sa kapinunan.+ 9 Sinasabi ko sa saindo na an siisay man na dumiborsiyo sa saiyang agom na babayi, apuwera sana kun dahil sa nagibo kaini na seksuwal na imoralidad,* asin mag-agom nin iba nakakagibo nin pagsambay.”+

10 An mga disipulo nagsabi sa saiya: “Kun iyan an sitwasyon kan lalaki sa agom niya, mas marahay pang dai na mag-agom.” 11 Sinabi niya sa sainda: “Bakong gabos na tawo makakapagtaong lugar para diyan, kundi idto sanang igwa kan balaog.+ 12 Huli ta may mga eunuko* na namundag nang arog kaiyan, asin an iba man ginibong eunuko kan mga tawo, asin igwa man nin mga nagdesisyon na magin eunuko huli sa Kahadian kan kalangitan. An makakatao nin lugar para diyan magtao nin lugar para diyan.”+

13 Dangan dinara sa saiya an sadit na mga aki tanganing ipatong niya sa sainda an saiyang mga kamot asin ipamibi sinda, pero sinaway sinda kan mga disipulo.+ 14 Alagad sinabi ni Jesus: “Pabayai nindo an sadit na mga aki, saka dai nindo sinda pagpugulan na makarani sa sako, huli ta para sa mga arog ninda an Kahadian kan kalangitan.”+ 15 Asin ipinatong niya sa sainda an saiyang mga kamot dangan naghali siya duman.

16 Igwa ngunyan nin saro na nagdulok sa saiya asin nagsabi: “Paratukdo, anong marahay an dapat kong gibuhon tanganing magkamit nin buhay na daing katapusan?”+ 17 Sinabi niya sa saiya: “Taano ta pighahapot mo ako kun ano an marahay? Igwa sana nin Saro na marahay.+ Pero, kun gusto mong mag-ako nin buhay, padagos mong utubon an mga tugon.”+ 18 Sinabi kaini sa saiya: “Arin na mga tugon?” Sinabi ni Jesus: “Dai ka maggadan,+ dai ka magsambay,+ dai ka maghabon,+ dai ka magtestigo nin putik,+ 19 tawan mo nin onra an saimong ama saka an saimong ina,+ asin kamutan mo an saimong kapwa nin siring sa saimong sadiri.”+ 20 Sinabi sa saiya kan hoben na lalaki: “Inuutob ko an gabos na iyan; ano pa an kulang sa sakuya?” 21 Sinabi ni Jesus sa saiya: “Kun gusto mong magin perpekto,* ipabakal mo an saimong mga pagsadiri tapos itao mo sa mga pobre an kuwarta, asin magkakaigwa ka nin kayamanan sa langit;+ asin madya, magin parasunod taka.”+ 22 Kan madangog ini kan hoben na lalaki, munduon siyang huminali, huli ta dakul siyang pagsadiri.+ 23 Dangan sinabi ni Jesus sa saiyang mga disipulo: “Sinisigurado ko sa saindo na magigin dipisil para sa tawong mayaman na makalaog sa Kahadian kan kalangitan.+ 24 Sa giraray, sinasabi ko sa saindo, mas pasil pa na makalusot sa labot* nin dagom an kamelyo kisa makalaog sa Kahadian nin Diyos an tawong mayaman.”+

25 Kan madangog iyan kan mga disipulo, napangalas sindang marhay, asin nagsabi sinda: “Siisay man nanggad an makakaligtas?”+ 26 Hiniling sinda ni Jesus nin diretso sa mata asin sinabi sa sainda: “Sa mga tawo imposible iyan, pero sa Diyos an gabos na bagay posible.”+

27 Dangan sinabi ni Pedro bilang simbag: “Hilinga! Binayaan mi an gabos na bagay asin nagsunod kami sa saimo; kaya, ano an nakatagama sa samo?”+ 28 Sinabi ni Jesus sa sainda: “Sinisigurado ko sa saindo, sa panahon na an gabos na bagay ginigibo nang bago,* pag an Aki nin tawo tumukaw na sa saiyang mamuraway na trono, kamo na nagsurunod sa sako matukaw sa 12 trono, na naghuhukom sa 12 tribo kan Israel.+ 29 Asin an gabos na nagbaya nin mga harong o mga tugang na lalaki o mga tugang na babayi o ama o ina o mga aki o mga daga alang-alang sa pangaran ko maako nin sanggatos na doble kaiyan asin magmamana nin buhay na daing katapusan.+

30 “Pero dakul na naiinot an mahuhuri, asin dakul na nahuhuri an maiinot.+

20 “Huli ta an Kahadian kan kalangitan nakakaagid sa kagsadiri nin sarong ubasan na nagluwas nin amay na aga tanganing maghanap nin mga matrabaho sa saiyang ubasan.+ 2 Kan magkauyon sinda kan mga trabahador sa tangdan na sarong denario* para sa sarong aldaw, pinaduman niya sinda sa saiyang ubasan. 3 Kan magluwas man siya kan mga ikatulong oras,* may nahiling siyang mga nakatindog sa saudan na daing trabaho; 4 asin sinabi niya sa sainda, ‘Magduman man kamo sa ubasan, asin babayadan ko kamo nin tamang tangdan.’ 5 Kaya nagduman sinda. Nagluwas giraray siya kan mga ikaanom na oras* saka kan mga ikasiyam na oras,* asin arog man kaiyan an ginibo niya. 6 Ultimo, kan mga ika-11 oras,* nagluwas siya asin may mga nanumpungan siyang nagtuturutirindog, asin sinabi niya sa sainda, ‘Taano ta maghapon kamong nakatindog digdi na daing trabaho?’ 7 Nagsimbag sinda, ‘Mayo man kayang nagkukua sa samong magtrabaho.’ Sinabi niya sa sainda, ‘Magduman man kamo sa ubasan.’

8 “Kan banggi na, sinabi kan kagsadiri kan ubasan sa katiwala niya, ‘Apuda an mga trabahador asin bayadan mo sinda kan saindang tangdan,+ puon sa pinakahuring nagtrabaho sagkod sa pinakainot.’ 9 Kan su mga nagpuon na magtrabaho sa ika-11 oras mag-abot, an kada saro sa sainda binayadan nin sarong denario.* 10 Kaya kan mag-arabot su mga inot na nagtrabaho, naghuna sinda na mas dakula an mareresibi ninda, pero pati sinda binayadan nin tigsararong denario.* 11 Pagkaresibi kaiyan, nagpuon sindang magreklamo sa kagsadiri kan ubasan 12 asin nagsabi, ‘Ining mga huri sarong oras sanang nagtrabaho; pero ipinareho mo sinda sa samo na nagparapagal nin maghapon saka nagkabaralad sa grabeng init!’ 13 Alagad sinabi niya bilang simbag sa saro sa sainda, ‘Amigo, dai akong ginigibong sala sa saimo. Uminuyon ka baga sa sako sa tangdan na sarong denario,* bako?+ 14 Kuanon mo an saimo asin magduman ka na. Gusto kong tawan ining pinakahuri nin pareho kan sa saimo. 15 Dai daw ako nin deretsong gibuhon an gusto ko sa mga pagsadiri ko? O an saimo daw na mata nauuri* huling marahay* ako?’+ 16 Sa arog kaining paagi, an mga nahuhuri maiinot, asin an mga naiinot mahuhuri.”+

17 Mantang nagtutukad pasiring sa Jerusalem, isinuway ni Jesus sa kadaklan an 12 disipulo asin sinabi sa sainda kan nasa tinampo sinda:+ 18 “Magdangog kamo! Pasiring kita sa Jerusalem, asin an Aki nin tawo itatao sa mga panginot na saserdote asin sa mga eskriba. Huhusgaran ninda siya na dapat siyang magadan,+ 19 asin itatao ninda siya sa mga tawo kan mga nasyon tanganing tuya-tuyaon asin latiguhon saka padusahan nin kagadanan sa harigi;+ asin sa ikatulong aldaw ibabangon siya.”+

20 Dangan an agom ni Zebedeo+ kaiba an duwang aking lalaki kaini nagdulok asin nagluhod sa saiya. May gusto ining hagadon sa saiya.+ 21 Sinabi niya sa babayi: “Ano an gusto mo?” Nagsimbag ini sa saiya: “Pighahagad kong magtukaw na kaiba mo sa saimong Kahadian an duwa kong aking ini, an saro sa saimong tuo* asin an saro sa saimong wala.”+ 22 Suminimbag si Jesus: “Dai nindo aram an pighahagad nindo. Kaya daw nindong uminom sa kopa na madali ko nang inuman?”+ Sinabi ninda sa saiya: “Kaya mi.” 23 Sinabi niya sa sainda: “Mainom man nanggad kamo sa kopa ko,+ pero an pagtukaw sa sakuyang tuo* asin sa sakuyang wala bako kong desisyon, huli ta an papatukawon diyan iyo an mga pinili kan sakuyang Ama.”+

24 Kan maaraman iyan kan sampulong iba pa, nagkaaranggot sinda sa magtugang.+ 25 Pero pinarani sinda ni Jesus sa saiya asin sinabi niya: “Aram nindo na an mga tagapamahala kan mga nasyon nagdodominar sa mga sakop ninda asin an mga lider naggagamit kan saindang awtoridad sa mga sakop ninda.+ 26 Dapat na bakong arog kaiyan sa saindo;+ kundi an siisay man na gustong magkaigwa nin dakulang awtoridad sa saindo dapat na magin lingkod nindo,+ 27 asin an siisay man na gustong magin panginot sa saindo dapat na magin uripon nindo.+ 28 Kun paanong an Aki nin tawo nag-abot, bako tanganing paglingkudan, kundi tanganing maglingkod+ asin itao an saiyang buhay* bilang pantubos na karibay nin dakul.”+

29 Mantang paluwas sinda sa Jerico, dakul na tawo an nagsurunod sa saiya. 30 Asin uya! may duwang lalaking buta na nakatukaw sa gilid kan tinampo. Nadangog ninda na nag-aagi si Jesus asin nagkurahaw sinda: “Kagurangnan, Aki ni David, mahirak ka samo!”+ 31 Pero sinaway sinda kan mga tawo asin sinabihan sindang magsilensiyo; pero lalo pa nindang kinusugan an pagkurahaw, na nagsasabi: “Kagurangnan, Aki ni David, mahirak ka samo!” 32 Kaya nagpundo si Jesus, inapod sinda, asin nagsabi: “Ano an gusto nindong gibuhon ko para sa saindo?” 33 Sinabi ninda sa saiya: “Kagurangnan, buksan mo po an samuyang mga mata.” 34 Huling nahirak na marhay sa sainda, dinutan ni Jesus an saindang mga mata,+ asin tulos-tulos na nakabalik an saindang paghiling, dangan nagsunod sinda sa saiya.

21 Kan harani na sinda sa Jerusalem asin makaabot na sa Betfage sa Bukid nin mga Olibo, nagsugo si Jesus nin duwang disipulo,+ 2 na sinasabi sa sainda: “Dumuman kamo sa baryong iyan na natatanaw na nindo, asin makakanumpong tulos kamo nin sarong nakagakod na asno na may kaibang sarong ugbon. Hubadon nindo an mga iyan sa pagkakagakod, asin darahon nindo sa sako. 3 Kun may magsabi nin ano man sa saindo, sabihon nindo, ‘Kaipuhan an mga ini kan Kagurangnan.’ Dangan ipapadara niya tulos an mga iyan.”

4 Nangyari nanggad ini tanganing mautob an sinabi paagi sa propeta: 5 “Sabihon nindo sa aking babayi nin Sion: ‘Uya! An saimong hadi paabot na diyan sa saimo,+ may mahuyong buot+ asin nakasakay sa asno, iyo, sa sarong ugbon na asno, na ugbon nin hayop na pantrabaho.’”+

6 Kaya naghali an mga disipulo asin ginibo an pigsugo sa sainda ni Jesus.+ 7 Dinara ninda an asno saka an ugbon kaiyan, asin ihinapin ninda sa mga iyan an saindang pang-ibabaw na mga bado, dangan nagtukaw siya sa mga ini.+ 8 An kadaklan sa mga tawo naglatag sa dalan kan saindang pang-ibabaw na mga bado,+ mantang an iba nagpurutol nin mga sanga sa mga puon nin kahoy asin ilinatag sa dalan an mga iyan. 9 Apuwera diyan, an mga tawong naiinot sa saiya asin idtong mga nagsusunod sa saiya padagos na nagkukururahaw: “Iligtas mo tabi* an Aki ni David!+ Biniyayaan an saro na minaabot sa ngaran ni Jehova!*+ Iligtas mo tabi siya, ika na nasa kaitaasan!”+

10 Asin kan lumaog siya sa Jerusalem, nagkakariribok an mga tawo sa bilog na siyudad, na nagsasarabi: “Siisay ini?” 11 An mga tawo pauruutrong nagsasarabi: “Ini an propetang si Jesus,+ na taga Nazaret kan Galilea!”

12 Naglaog si Jesus sa templo asin pinalayas an gabos na nagtitinda saka nagbabakal sa templo, asin ibinaralintong niya an mga lamesa kan mga pararibay nin kuwarta saka an mga bangkô kan mga nagtitinda nin mga salampati.+ 13 Asin sinabi niya sa sainda: “Nasusurat, ‘An sakuyang harong aapudon na harong na pamibian,’+ pero ginigibo nindo iyan na lungib nin mga parahabon.”+ 14 Nagduruman man sa saiya sa templo an mga tawong buta saka pilay, asin pinaumayan niya sinda.

15 Kan mahiling kan mga panginot na saserdote asin kan mga eskriba an makangangalas na mga bagay na ginibo niya asin an mga aking lalaki na nagkukururahaw sa templo, “Iligtas mo tabi an Aki ni David!”+ nagkaaranggot sinda+ 16 asin nagsabi sa saiya: “Nadadangog mo an sinasabi kan mga ini?” Sinabi ni Jesus sa sainda: “Iyo. Dai lamang nindo nabasa ini, ‘Hali sa nguso nin mga aki asin mga umboy nagpaluwas ka nin pag-umaw’?”+ 17 Asin binayaan niya sinda, saka nagluwas siya sa siyudad pasiring sa Betania asin duman nagpalihis nin banggi.+

18 Mantang pabalik siya sa siyudad kan amay na aga, nakamati siya nin gutom.+ 19 Nakahiling siya nin puon nin higera sa gilid kan dalan asin rinanihan niya iyan, pero dai siyang nahiling na bunga diyan kundi mga dahon sana,+ asin sinabihan niya iyan: “Magpuon ngunyan, dai ka na nuarin man mamumunga.”+ Asin naalang tulos an puon nin higera. 20 Kan mahiling ini kan mga disipulo, napangalas sinda asin nagsabi: “Paanong naalang tulos an puon nin higera?”+ 21 Bilang simbag, sinabi ni Jesus sa sainda: “Sinisigurado ko sa saindo, kun igwa kamo nin pagtubod asin dai nagduduwa-duwa, bako sanang an ginibo ko sa puon nin higera an magigibo nindo, kundi dawa pa sabihan nindo an bukid na ini, ‘Umitaas ka asin makaapon sa dagat,’ mangyayari iyan.+ 22 Asin an gabos na bagay na hagadon nindo sa pamibi, kun may pagtubod kamo, makakamtan nindo.”+

23 Pagkalaog niya sa templo, an mga panginot na saserdote asin an kamagurangan kan banwaan nagdurulok sa saiya mantang nagtutukdo siya asin nagsarabi: “Sa anong awtoridad mo ginigibo an mga bagay na ini? Saka siisay an nagtao sa saimo kan awtoridad na ini?”+ 24 Bilang simbag, sinabi ni Jesus sa sainda: “May sarong bagay man akong ihahapot sa saindo. Kun sasabihon nindo sa sako an simbag, sasabihon ko man sa saindo kun sa anong awtoridad ko ginigibo an mga bagay na ini: 25 An pagbawtismo ni Juan, sain iyan gikan? Sa langit o sa mga tawo?” Alagad nagpuon sindang mag-urulay-ulay, na nagsasarabi: “Kun sasabihon tang, ‘Sa langit,’ sasabihon niya sa sato, ‘Kun siring, taano ta dai kamo nagturubod sa saiya?’+ 26 Pero kun sasabihon tang, ‘Sa mga tawo,’ tibaad kun anong gibuhon sa sato kan mga tawo, huli ta gabos sinda naniniwala na propeta si Juan.” 27 Kaya nagsimbag sinda ki Jesus: “Dai mi aram.” Sinabi niya man sa sainda: “Dai ko man sasabihon sa saindo kun sa anong awtoridad ko ginigibo an mga bagay na ini.

28 “Ano an masasabi nindo digdi? May sarong lalaki na igwang duwang aki. Pagrani niya sa matua, sinabi niya, ‘Aki ko, magtrabaho ka ngunyan na aldaw sa ubasan.’ 29 Nagsimbag ini, ‘Dai ako matrabaho,’ pero paghaloy-haloy nagbasol ini asin nagduman. 30 Pagrani niya sa nguhod, iyo man an sinabi niya. Nagsimbag ini, ‘Matrabaho po ako,’ pero dai ini nagduman. 31 Arin sa duwa an naggibo kan kagustuhan kan saiyang ama?” Sinabi ninda: “Su matua.” Sinabi ni Jesus sa sainda: “Sinisigurado ko sa saindo na an mga parasingil nin buhis asin an mga hostes* maiinot sa saindong maglaog sa Kahadian nin Diyos. 32 Huli ta si Juan nagdigdi sa saindo sa dalan nin katanusan, pero dai kamo nagtubod sa saiya. Alagad, an mga parasingil nin buhis saka an mga hostes nagturubod sa saiya,+ asin maski ngani nahiling na nindo ini, dai kamo nagbasol saka dai kamo nagtubod sa saiya.

33 “Danguga nindo an saro pang ilustrasyon: Igwa nin sarong kagsadiri nin dakulang daga na naggibo nin sarong ubasan.+ Kinudalan niya iyan, tapos nagkalot siya nin pugaan nin ubas duman asin nagtugdok nin sarong tore;+ dangan ipinaasikaso* niya iyan sa mga paratanom, asin nagduman siya sa ibang nasyon.+ 34 Kan panahon na kan burungahan, isinugo niya an saiyang mga uripon sa mga paratanom tanganing kuanon an kahirasan niya sa mga bunga kaiyan. 35 Alagad, pinurugol kan mga paratanom an saiyang mga uripon, asin an saro binugbog ninda, an saro man ginadan ninda, saka an saro pa ginapo ninda.+ 36 Nagsugo giraray siya nin iba pang mga uripon, na mas dakul sa inot na grupo, pero iyo man giraray an ginibo ninda sa mga ini.+ 37 Ultimo, isinugo niya sa sainda an saiyang aking lalaki, na sinasabi, ‘Igagalang ninda an aki ko.’ 38 Kan mahiling kan mga paratanom an aki niya, nag-urulay-ulay sinda, na sinasabi, ‘Iyo ini an tagapagmana.+ Mus, gadanon ta siya tanganing mapasatuya an saiyang mana!’ 39 Kaya pinurugol ninda siya saka ginuyod paluwas sa ubasan asin ginadan.+ 40 Kun siring, pag nag-abot an kagsadiri kan ubasan, ano an gigibuhon niya sa mga paratanom na idto?” 41 Sinabi ninda sa saiya: “Dahil maraot sinda, gagaradanon niya sinda* asin ipapaasikaso an ubasan sa ibang mga paratanom, na magtatao sa saiya kan kahirasan niyang mga bunga sa panahon nin burungahan.”

42 Sinabi ni Jesus sa sainda: “Dai lamang daw nindo nabasa sa Kasuratan, ‘An gapo na hinabuan kan mga paratugdok, iyo ini an nagin mayor na gapong panganto.*+ Hali ini ki Jehova,* asin makangangalas iyan sa satong mga mata’?+ 43 Kaya sinasabi ko sa saindo, an Kahadian nin Diyos kukuanon sa saindo asin itatao sa sarong nasyon na namumunga kan mga bunga kaiyan.* 44 Siring man, an tawong mabagsak sa gapong ini magkakagutay-gutay.+ Asin an siisay man na babagsakan kaiyan, marurunot siya kaiyan.”+

45 Kan madangog kan mga panginot na saserdote asin kan mga Fariseo an saiyang mga ilustrasyon, nakamalisya sinda na sinda an pinapanungdan niya.+ 46 Maski ngani gusto ninda siyang dakupon,* natatakot sinda sa mga tawo, huli ta naniniwala an mga ini na saro siyang propeta.+

22 Nagtaram pa sa sainda si Jesus na naggagamit nin mga ilustrasyon, na nagsasabi: 2 “An Kahadian kan kalangitan ikakaagid sa sarong hadi na naghanda nin bangkete para sa kasal+ kan saiyang aking lalaki. 3 Asin isinugo niya an saiyang mga uripon tanganing apudon an mga imbitado sa bangketeng iyan, pero habong magduman kan mga imbitado.+ 4 Nagsugo giraray siya nin ibang mga uripon, na sinasabi, ‘Sabihan nindo an mga imbitado: “Uya! Naghanda ako nin mga pagkakan, pinabuno ko an sakong mga torong baka saka mga pinatabang hayop, asin preparado na an gabos na bagay. Madya kamo sa bangkete sa kasal.”’ 5 Pero dai sindang pakilabot asin nagharali sinda, an saro nagpasiring sa saiyang uma, an saro man nagpasiring sa saiyang negosyo;+ 6 tapos an iba pa pinurugol an saiyang mga uripon saka trinato nin daing galang asin ginadan.

7 “Naanggot na marhay an hadi, kaya isinugo niya an saiyang mga hukbo asin ginaradan an mga paragadan na idto saka sinulo an saindang siyudad.+ 8 Dangan sinabi niya sa saiyang mga uripon, ‘An bangkete sa kasal handa na, pero an mga imbitado bakong maninigo.+ 9 Kaya, magduman kamo sa mga tinampong paluwas sa siyudad, asin imbitaran nindo sa bangkete an siisay man na manumpungan nindo.’+ 10 Kaya an mga uripon na idto nagduruman sa mga tinampo asin inimbitaran an gabos na nanumpungan ninda, maraot man o marahay; asin an pigtitiripunan para sa seremonya sa kasal napano kan mga bisita.*

11 “Kan maglaog an hadi tanganing hilingon an mga bisita, nahiling niya an sarong tawo na dai nakasulot nin bado na pangkasalan. 12 Kaya sinabi niya sa saiya, ‘Amigo, paano ka nakalaog digdi na dai nakasulot nin bado na pangkasalan?’ Dai ini nakagirong. 13 Dangan sinabi kan hadi sa saiyang mga lingkod, ‘Gapuson nindo an saiyang kamot saka bitis, asin iapon nindo siya sa kadikluman sa luwas. Duman mangyayari an saiyang pagtangis saka an pagragot kan saiyang mga ngipon.’

14 “Huli ta dakul an inimbitaran, pero dikit an pinili.”

15 Dangan, naghali an mga Fariseo asin nagkurumplutan tanganing dakupon siya sa saiyang itinataram.+ 16 Kaya isinugo ninda sa saiya an saindang mga disipulo, kaiba an mga suportador kan partido ni Herodes,+ na nagsasabi: “Paratukdo, aram mi na pirming totoo an sinasabi mo asin na katotoohan an itinutukdo mo manungod sa dalan nin Diyos, saka dai ka naghihinguwang makua an pag-uyon nin siisay man, huli ta dai ka naghihiling sa pangluwas na itsura kan mga tawo. 17 Kun siring, sabihon mo sa samo, ano sa paghuna mo? Tama daw* na magbayad nin buhis* ki Cesar o bako?” 18 Pero, huling aram ni Jesus an maraot nindang intensiyon, sinabi niya: “Taano ta pigpupurbaran nindo ako, mga parasagin-sagin? 19 Ipahiling nindo sa sako an sinsilyong pambayad sa buhis.” Tinawan ninda siya nin sarong denario.* 20 Sinabi niya sa sainda: “Kiisay na ladawan asin titulo ini?” 21 Sinabi ninda: “Ki Cesar.” Dangan sinabi niya sa sainda: “Kun siring, itao* nindo ki Cesar an mga bagay na ki Cesar, pero sa Diyos an mga bagay na sa Diyos.”+ 22 Kan madangog ninda iyan, napangalas sinda, asin binayaan ninda siya saka huminali.

23 Kan aldaw na iyan, an mga Saduceo, na nagsasabing mayong pagkabuhay liwat,+ nag-arabot asin naghapot sa saiya:+ 24 “Paratukdo, sinabi ni Moises: ‘Kun an siisay man na lalaki magadan na daing aki, an agom niya dapat na agumon kan tugang niyang lalaki tanganing matawan kaini nin aki an saiyang tugang na nagadan.’+ 25 Ngunyan, may pitong magturugang na lalaki. An inot nag-agom asin nagadan, asin huling mayong aki, an agom niya inagom kan saiyang tugang na lalaki. 26 Arog man kaiyan an nangyari sa ikaduwa asin sa ikatulo, sa gabos na pito. 27 Sa kahuri-hurihi, nagadan an babayi. 28 Ngunyan, sa pagkabuhay liwat, siisay sa pito an magigin agom niya? Huli ta nagin agom siya ninda gabos.”

29 Bilang simbag, sinabi ni Jesus sa sainda: “Sala kamo, dahil dai nindo aram an Kasuratan ni an kapangyarihan nin Diyos;+ 30 huli ta sa pagkabuhay liwat, an mga lalaki dai maaragom asin an mga babayi dai man mapaaragom, kundi magigin arog sinda kan mga anghel sa langit.+ 31 Manungod sa pagkabuhay liwat kan mga gadan, dai nindo nabasa an sinabi sa saindo nin Diyos: 32 ‘Ako an Diyos ni Abraham asin an Diyos ni Isaac saka an Diyos ni Jacob’?+ Siya an Diyos, bako kan mga gadan, kundi kan mga buhay.”+ 33 Kan madangog iyan kan mga tawo, napangalas sindang marhay sa saiyang itinutukdo.+

34 Kan maaraman kan mga Fariseo na an mga Saduceo daing naisimbag sa saiya, iribanan sindang nagduman sa saiya. 35 Asin an saro sa sainda, na eksperto sa Katugunan, pinurbaran siya paagi sa paghapot: 36 “Paratukdo, arin an pinakaimportanteng tugon sa Katugunan?”+ 37 Sinabi niya sa saiya: “‘Kamutan mo si Jehova* na saimong Diyos sa bilog mong puso asin sa bilog mong kalag* saka sa bilog mong isip.’+ 38 Iyo ini an pinakaimportante asin panginot na tugon. 39 An panduwa, na kaagid kaiyan, iyo ini: ‘Kamutan mo an saimong kapwa nin siring sa saimong sadiri.’+ 40 Sa duwang tugon na ini nakabasar an bilog na Katugunan, pati an Mga Propeta.”+

41 Ngunyan mantang nagkakatiripon an mga Fariseo, hinapot sinda ni Jesus:+ 42 “Ano an paghuna nindo manungod sa Cristo? Kiisay siyang aki?” Sinabi ninda sa saiya: “Ki David.”+ 43 Hinapot niya sinda: “Kun siring, paano nangyari na paagi sa pasabong+ inapod siya ni David na Kagurangnan, na sinasabi, 44 ‘Sinabi ni Jehova* sa sakuyang Kagurangnan: “Tumukaw ka sa may tuo* ko sagkod na ibugtak ko an saimong mga kaiwal sa irarom kan mga bitis mo”’?+ 45 Kun siring, kun inapod siya ni David na Kagurangnan, paano nangyaring aki niya siya?”+ 46 Asin mayo nin nakasimbag sa saiya ni sarong tataramon, asin puon kan aldaw na idto, dai na nin siisay man na nangahas na maghapot pa sa saiya.

23 Dangan nagtaram si Jesus sa mga tawo asin sa saiyang mga disipulo, na sinasabi: 2 “An mga eskriba asin an mga Fariseo nagturukaw sa tukawan ni Moises. 3 Kaya gibuhon nindo asin utubon an gabos na sinasabi ninda sa saindo, pero dai nindo pag-arugon an mga ginigibo ninda, huli ta nagtataram sinda pero dai ninda piggigibo an pigtataram ninda.+ 4 Nagbuburugkos sinda nin magagabat na pasan asin ibinubugtak iyan sa abaga kan mga tawo,+ pero sinda mismo habo nindang hiruon an mga iyan kan saindang muro.+ 5 An gabos nindang ginigibo, ginigibo ninda tanganing mahiling kan mga tawo,+ mala ta pinapadakula ninda an mga lalagan na may laog na kasuratan, na pigsusulot ninda bilang mga pamproteksiyon,*+ asin pinapahalaba ninda an mga kalay-kalay sa gayad kan saindang mga bado.+ 6 Gustong-gusto ninda an mga puwesto sa bangkete na para sa espesyal na mga bisita asin an inutan* na mga tukawan sa mga sinagoga,+ 7 saka gustong-gusto ninda na tinatawan sinda nin galang sa mga saudan asin na inaapod na Rabbi* kan mga tawo. 8 Alagad kamo, dai kamo magpaapod na Rabbi, huli ta saro sana an saindong Paratukdo,+ asin gabos kamo magturugang. 9 Saro pa, dai nindo pag-apudon na saindong ama an siisay man sa daga, huli ta saro sana an saindong Ama,+ an Saro na nasa langit. 10 Dai man kamo magpaapod na lider, huli ta saro sana an saindong Lider, an Cristo. 11 Pero an saro na pinakaurog sa saindo dapat na magin lingkod nindo.+ 12 An siisay man na naglalangkaw kan saiyang sadiri ibababa,+ asin an siisay man na nagpapakumbaba ilalangkaw.+

13 “Hirak man sa saindo, mga eskriba asin mga Fariseo, mga parasagin-sagin! huli ta isinasara nindo sa mga tawo an Kahadian kan kalangitan; huling kamo mismo dai minalaog, asin dai man nindo tinutugutan na makalaog idtong mga palaog.+ 14 *——

15 “Hirak man sa saindo, mga eskriba asin mga Fariseo, mga parasagin-sagin!+ huli ta nagbibiyahe kamo sa dagat asin daga tanganing gibuhon na proselito* an saro, asin pag nagin proselito na siya, ginigibo nindo siyang duwang beses na mas maninigong mapaduman sa Gehenna* kisa saindo.

16 “Hirak man sa saindo, mga butang parakabit,+ na nagsasabi, ‘Kun an siisay man sumumpa sa ngaran kan templo, iyan daing saysay; pero kun an siisay man sumumpa sa ngaran kan bulawan na nasa templo, obligado siyang utubon iyan.’+ 17 Mga mangmang asin mga buta! Arin talaga an nakakalabi, an bulawan o an templo na nagpabanal kan bulawan? 18 Sinasabi pa nindo, ‘Kun an siisay man sumumpa sa ngaran kan altar, iyan daing saysay; pero kun an siisay man sumumpa sa ngaran kan dulot na yaon diyan, obligado siyang utubon iyan.’ 19 Mga butang parakabit! Arin talaga an nakakalabi, an dulot o an altar na nagpapabanal kan dulot? 20 Kaya, an siisay man na nagsusumpa sa ngaran kan altar nagsusumpa sa ngaran kaiyan asin sa ngaran kan gabos na bagay na yaon diyan; 21 asin an siisay man na nagsusumpa sa ngaran kan templo nagsusumpa sa ngaran kaiyan asin sa ngaran kan Saro na nag-iirok diyan;+ 22 asin an siisay man na nagsusumpa sa ngaran kan langit nagsusumpa sa ngaran kan trono nin Diyos asin sa ngaran kan Saro na nakatukaw diyan.

23 “Hirak man sa saindo, mga eskriba asin mga Fariseo, mga parasagin-sagin! huli ta nagtatao kamo kan ikasampulong kabtang kan yerbabuwena asin kan eneldo pati kan komino,+ alagad pigbabaliwala nindo an mas matimbang na mga bagay kan Katugunan, na iyo an hustisya+ asin pagkahirak+ saka kaimbudan. Kaipuhan na itao an mga bagay na iyan, pero dai man pagbaliwalaon an ibang mga bagay.+ 24 Mga butang parakabit,+ na nagsasarà nin nuknok+ pero naghahalon nin kamelyo!+

25 “Hirak man sa saindo, mga eskriba asin mga Fariseo, mga parasagin-sagin! huli ta piglilinigan nindo an luwas kan kopa asin kan plato,+ pero sa laog pano-pano iyan nin kahanaban*+ asin pagpangana sa sadiri.+ 26 Butang Fariseo, linigon mo nguna an laog kan kopa asin kan plato, tanganing an luwas kaiyan magin malinig man.

27 “Hirak man sa saindo, mga eskriba asin mga Fariseo, mga parasagin-sagin!+ huli ta nakakaagid kamo sa pinaputing mga lubungan,+ na sa luwas magayon man nanggad paghilingon pero sa laog pano nin mga tulang nin gadan na mga tawo asin nin gabos na klase nin ati. 28 Kapareho kaiyan, sa pangluwas matanos kamo sa paghiling kan mga tawo, pero sa laog nindo pano kamo nin pagsagin-sagin asin karatan.+

29 “Hirak man sa saindo, mga eskriba asin mga Fariseo, mga parasagin-sagin!+ huli ta itinutugdok nindo an mga lubungan kan mga propeta saka pinapagayon nindo an mga pantsong* kan mga matanos,+ 30 asin sinasabi nindo, ‘Kun nabuhay kami kan panahon kan samuyang mga apuon, dai kami makikiiba sa sainda sa paggadan sa* mga propeta.’ 31 Kun siring, kamo na mismo an nagpapatotoo na mga aki kamo kan mga guminadan sa mga propeta.+ 32 Kaya, lubos-lubuson na nindo an mga ginibo* kan saindong mga apuon.

33 “Mga halas, mga aki nin mga rimuranon,+ paano kamo makakadulag sa paghukom sa Gehenna?*+ 34 Huli kaini, nagsusugo ako sa saindo nin mga propeta+ asin mga madudunong saka mga paratukdo.+ An nagkapira sa sainda gagadanon nindo+ asin ibibitay sa mga harigi, dangan an nagkapira sa sainda lalatiguhon nindo+ sa saindong mga sinagoga asin pepersegiron+ sa mga siyudad. 35 Sa siring, kamo an maninimbag sa dugo kan gabos na matanos na ginadan sa kinaban, puon sa dugo kan matanos na si Abel+ sagkod sa dugo ni Zacarias na aki ni Barakias, na ginadan nindo sa pag-ultanan kan santuwaryo asin kan altar.+ 36 Sinisigurado ko sa saindo, an gabos na bagay na ini mangyayari sa henerasyon na ini.

37 “Jerusalem, Jerusalem, an paragadan kan mga propeta asin paragapo kan mga isinusugo sa saiya!+ Pauruutro ko nanggad na minawot na tiripunon an saimong mga aki kun paanong tinitipon nin sarong gunakan* an saiyang mga siwo sa irarom kan mga pakpak kaiyan! Pero habo nindo.+ 38 Uya! An harong nindo papabayaan sa saindo.*+ 39 Huli ta sinasabi ko sa saindo, dai na nanggad nindo ako mahihiling puon ngunyan sagkod na sabihon nindo, ‘Biniyayaan an saro na minaabot sa ngaran ni Jehova!’”*+

24 Mantang pahali si Jesus sa templo, nagdurulok an saiyang mga disipulo tanganing ipahiling sa saiya an mga edipisyo kan templo. 2 Kaya sinabi niya sa sainda: “Dai nindo nahihiling an gabos na ini? Sinisigurado ko sa saindo, mayo nanggad digdi nin matatadang gapo sa ibabaw nin gapo; gabos iyan ibabagsak.”+

3 Mantang nakatukaw siya sa Bukid nin mga Olibo, nagdurulok sa saiya an mga disipulo na sinda-sinda sana asin nagsabi: “Sabihon mo samuya, nuarin mangyayari an mga bagay na ini, asin ano an magigin tanda kan saimong presensiya*+ saka kan pagtatapos kan sistema nin mga bagay?”*+

4 Bilang simbag, sinabi ni Jesus sa sainda: “Mag-ingat kamo na dai kamo mailagalag nin siisay man,+ 5 huli ta dakul an maarabot gamit an pangaran ko, na nagsasabi, ‘Ako an Cristo,’ asin manglalagalag nin dakul.+ 6 Makakadangog kamo nin ribok nin mga giyera asin mga bareta manungod sa mga giyera. Siyertuhon nindo na dai kamo mataranta, huli ta an mga bagay na ini kaipuhan na mangyari, pero bako pa iyan an katapusan.+

7 “Huli ta an nasyon makikilaban sa nasyon asin an kahadian makikilaban sa kahadian,+ asin magkakaigwa nin sunod-sunod na kakulangan nin kakanon+ saka linog sa manlain-lain na lugar.+ 8 An gabos na bagay na ini kapinunan nin mga kasakitan.*

9 “Dangan papasakitan kamo kan mga tawo+ asin gagadanon ninda kamo,+ saka ikakaungis kamo kan gabos na nasyon huli sa pangaran ko.+ 10 Siring man, dakul an mawawaran nin pagtubod* asin matrinarayduran saka magkakainurungisan. 11 Dakul na bakong tunay na propeta an maralataw asin manglalagalag nin dakul;+ 12 asin dahil sa pag-urog nin karatan, magigin malipot an pagkamuot kan kadaklan. 13 Pero an makatagal* sagkod sa katapusan maliligtas.+ 14 Asin an maugmang baretang ini kan Kahadian ihuhulit sa bilog na kinaban* bilang patotoo sa gabos na nasyon,+ dangan maabot an katapusan.

15 “Kaya, pag an makababalding bagay na minakawsa nin pagkagaba, na nasambitan ni Daniel na propeta, nahiling na nindong nagtitindog sa banal na lugar+ (gumamit nin pakamansay an nagbabasa), 16 an mga nasa Judea dumulag na pasiring sa kabukidan.+ 17 An tawong nasa bubungan nin harong dai na magbaba tanganing kuanon an mga gamit sa saiyang harong, 18 asin an tawong nasa uma dai na magbalik tanganing kuanon an saiyang pang-ibabaw na bado. 19 Hirak man sa mga bados saka sa mga nagpapasuso sa mga aldaw na iyan! 20 Padagos na ipamibi na an saindong pagdulag dai mangyari sa panahon nin tiglipot o sa aldaw nin Sabbath; 21 huli ta sa panahon na iyan magkakaigwa nin dakulang kasakitan*+ na dai pang arog kaiyan na nangyari puon sa kapinunan kan kinaban sagkod ngunyan, asin dai na giraray iyan mangyayari pa.+ 22 Sa katunayan, kun dai pahaliputon an mga aldaw na iyan, mayong laman na makakaligtas; pero huli sa mga pinili, an mga aldaw na iyan papahaliputon.+

23 “Asin kun may siisay man na magsabi sa saindo, ‘Hilinga! Yaon digdi an Cristo,’+ o, ‘Yaon duman!’ dai kamo magtubod diyan.+ 24 Huli ta maralataw an mga bakong tunay na Cristo saka mga bakong tunay na propeta,+ asin magibo sinda nin darakulang tanda saka ngangalásan tanganing ilagalag,+ kun posible, pati an mga pinili. 25 Tandaan nindo, patiinot ko na kamong pinatanidan. 26 Kaya, kun sabihan kamo kan mga tawo, ‘Hilinga! Yaon siya sa kaawagan,’ dai kamo magluwas; ‘Hilinga! Yaon siya sa tagong mga kuwarto,’ dai kamo magtubod diyan.+ 27 Huli ta kun paanong an kikilat na minasilyab sa sirangan nakakaabot an liwanag sa sulnupan, magigin arog man kaiyan an presensiya* kan Aki nin tawo.+ 28 Kun hain an bangkay, duman magkakatiripon an mga agila.+

29 “Pagkatapos tulos kan kasakitan sa mga aldaw na iyan, an saldang* mádiklom,+ asin an bulan dai matao kan liwanag kaiyan, asin an mga bituon magkakahurulog hali sa langit, saka an mga puwersa sa kalangitan magkakataranyog.+ 30 Dangan an tanda kan Aki nin tawo mahihiling sa langit, asin tuturubtubon kan gabos na tribo sa daga an saindang daghan sa kamunduan,+ asin mahihiling ninda an Aki nin tawo+ na minaabot na nasa mga panganuron nin langit asin may kapangyarihan saka dakulang kamurawayan.+ 31 Asin isusugo niya an saiyang mga anghel na may kasabay na makusog na tanog nin trumpeta, asin titiripunon ninda an saiyang mga pinili hali sa apat na direksiyon,* magpuon sa sarong puro kan kalangitan sagkod sa ibong na puro kaiyan.+

32 “Ngunyan makanuod kamo sa ilustrasyon na ini manungod sa puon nin higera: Pag magtubo na an mga bagong sanga kaiyan asin mag-ugbos na, aram nindong harani na an tig-init.+ 33 Arog man kaiyan, pag nahihiling na nindo an gabos na bagay na ini, makakasiyerto nanggad kamo na siya harani na asin nasa pintuan na.+ 34 Sinisigurado ko sa saindo na bago maglihis an henerasyon na ini, mangyayari nanggad an gabos na bagay na ini. 35 An langit asin daga mapapara, pero an sakuyang mga tataramon dai nanggad mapapara.+

36 “Mapadapit sa aldaw asin oras na iyan, daing siisay man na nakakaaram,+ maski an mga anghel sa kalangitan o maski an Aki, kundi an Ama sana.+ 37 Huli ta kun ano an mga kamugtakan kaidtong mga aldaw ni Noe,+ magigin arog man kaiyan sa presensiya* kan Aki nin tawo.+ 38 Huli ta kun paanong kan mga aldaw bago an Baha, an mga tawo nagkakarakan saka nag-iirinom, an mga lalaki nag-aaragom saka an mga babayi nagpapaaragom, sagkod na uminabot an aldaw na naglaog si Noe sa arka,+ 39 asin dai sinda nagmangno sagkod na uminabot an Baha asin inaranod sinda gabos.+ Magigin arog man kaiyan an presensiya kan Aki nin tawo. 40 Sa panahon na iyan, duwang lalaki an yaon sa uma; an saro iiiba asin an saro iwawalat. 41 Duwang babayi an maggigiling sa gilingan; an saro iiiba asin an saro iwawalat.+ 42 Kaya, padagos kamong magbantay, huli ta dai nindo aram kun anong aldaw maabot an saindong Kagurangnan.+

43 “Pero pag-isipan nindo ini: Kun naaraman kan kagharong kun anong oras sa banggi* maabot an parahabon,+ magdadanay kutana siyang mata asin dai niya papabayaan na malaog an saiyang harong.+ 44 Dahil kaini, kamo man, magin andam kamo,+ huli ta an Aki nin tawo maabot sa oras na dai nindo pighuhuna.

45 “Siisay man nanggad an maimbod asin mapagmansay* na uripon na ninombrahan kan saiyang kagurangnan na mamahala sa mga lingkod niya sa harong, tanganing magtao sa sainda kan saindang kakanon sa tamang panahon?+ 46 Maugma an uripon na iyan kun sa pag-abot kan saiyang kagurangnan maabutan siya kaini na naggigibo kaiyan!+ 47 Sinisigurado ko sa saindo, nonombrahan niya siya na mamahala sa gabos niyang pagsadiri.

48 “Pero kun mangyari man na maraot an uripon na iyan asin magsabi siya sa saiyang puso, ‘Naaatraso an sakuyang kagurangnan,’+ 49 asin kun magpuon siyang mambugbog nin mga kapwa niya uripon asin magkakan saka mag-inom kairiba kan mga bistadong buratsero, 50 an kagurangnan kan uripon na iyan maabot sa aldaw na dai niya pig-aasahan saka sa oras na dai niya aram,+ 51 dangan papadusahan niya an uripon na iyan nin grabeng padusa asin ilalaag siya sa namumugtakan kan mga parasagin-sagin. Duman mangyayari an saiyang pagtangis saka an pagragot kan saiyang mga ngipon.+

25 “An Kahadian kan kalangitan ikakaagid sa sampulong daraga* na nagkua kan saindang mga lampara+ asin nagluwas tanganing sabaton an nobyo.+ 2 An lima sa sainda mangmang, asin an lima mapagmansay.*+ 3 Huli ta an mga mangmang nagkurua kan saindang mga lampara pero dai nagdara nin reserbang lana, 4 pero an mga mapagmansay nagdara nin reserbang lana sa mga lalagan ninda kaiba kan saindang mga lampara. 5 Mantang naaatraso an nobyo, nagkaturungka sinda gabos asin napaturog. 6 Kan mismong kamatangaan kan banggi, igwang nagkurahaw: ‘Yaon na an nobyo! Magruluwas kamo tanganing sabaton siya.’ 7 Dangan an gabos na daragang idto nagburuhat asin inandam an saindang mga lampara.+ 8 An mga mangmang nagsabi sa mga mapagmansay, ‘Tawi kami kan lana nindo, ta mapapalsok na an mga lampara mi.’ 9 An mga mapagmansay nagsimbag asin nagsabi: ‘Tibaad parareho lugod kitang kulangon. Marahay pang magduman kamo sa mga nagtitinda kaiyan, tapos magbakal kamo nin para sa saindo.’ 10 Mantang paduman sinda tanganing bumakal kaiyan, nag-abot an nobyo. An andam na mga daraga naglaog kaiba niya sa bangkete sa kasal.+ Dangan, isinara an pinto. 11 Pagkatapos, an iba pa sa mga daraga nag-arabot man, na nagsasabi, ‘Ginoo, Ginoo, bukasi kami!’+ 12 Bilang simbag, sinabi niya, ‘Sasabihon ko sa saindo an totoo, dai ko kamo bisto.’

13 “Kaya, padagos kamong magbantay+ huli ta dai nindo aram an aldaw ni an oras.+

14 “Huli ta an Kahadian kaagid nanggad nin sarong tawo na madali nang magbiyahe pasiring sa ibang nasyon, asin ipinaapod niya an saiyang mga uripon saka ipinagkatiwala sa sainda an saiyang mga pagsadiri.+ 15 An saro sa sainda tinawan niya nin limang talento,* an saro man duwang talento, asin an saro pa sarong talento, depende sa kakayahan kan kada saro, dangan nagduman siya sa ibang nasyon. 16 An tinawan nin limang talento tulos-tulos na naghali asin ipinagnegosyo an mga iyan dangan nakaganar nin lima pa. 17 Siring man, an tinawan nin duwa nakaganar nin duwa pa. 18 Pero an uripon na tinawan nin saro sanang talento naghali asin nagkalot sa daga saka itinago diyan an kuwarta* kan saiyang kagurangnan.

19 “Pakalihis nin halawig na panahon, an kagurangnan kan mga uripon na idto nag-abot asin nakipagkuwenta sa sainda.+ 20 Kaya an tinawan kan limang talento nagrani na may darang limang dagdag na talento asin nagsabi, ‘Kagurangnan, pinagkatiwalaan mo ako nin limang talento; hilinga, nakaganar ako nin lima pang talento.’+ 21 An saiyang kagurangnan nagsabi sa saiya: ‘Magayon an ginibo mo, marahay asin maimbod na uripon! Nagin maimbod ka sa dikit na bagay. Pagkakatiwalaan taka nin dakul na bagay.+ Makipag-ugma ka sa saimong kagurangnan.’+ 22 Sunod, an tinawan kan duwang talento nagrani asin nagsabi, ‘Kagurangnan, pinagkatiwalaan mo ako nin duwang talento; hilinga, nakaganar ako nin duwa pang talento.’+ 23 An saiyang kagurangnan nagsabi sa saiya: ‘Magayon an ginibo mo, marahay asin maimbod na uripon! Nagin maimbod ka sa dikit na bagay. Pagkakatiwalaan taka nin dakul na bagay. Makipag-ugma ka sa saimong kagurangnan.’

24 “Sa kahuri-hurihi, an uripon na tinawan kan sarong talento nagrani asin nagsabi: ‘Kagurangnan, midbid taka na tawong istrikto, na nag-aani sa dai mo pinagsabwagan asin nagtitipon sa dai mo pinagpapalidan.*+ 25 Kaya natakot ako asin naghali, tapos itinago ko sa daga an saimong talento. Uni, ibalik ko na sa saimo.’ 26 Bilang simbag, sinabi sa saiya kan saiyang kagurangnan: ‘Maraot asin hugakon na uripon, bakong aram mo na nag-aani ako sa dai ko pinagsabwagan asin nagtitipon sa dai ko pinagpapalidan? 27 Kaya idineposito mo kutana sa bangko an kuwarta* ko, asin pag-abot ko ikakabalik kutana iyan sa sako na may kaibang tubo.

28 “‘Kaya, kuana nindo sa saiya an talento asin itao iyan duman sa saro na may sampulong talento.+ 29 Huli ta an siisay man na igwa, tatawan nin mas dakul pa, asin magkakaigwa siya nin abundansiya. Pero an saro na mayo, maski an yaon sa saiya kukuanon sa saiya.+ 30 Asin iapon nindo sa kadikluman sa luwas an daing serbing uripon. Duman mangyayari an saiyang pagtangis saka an pagragot kan saiyang mga ngipon.’

31 “Pag-abot kan Aki nin tawo+ na may kamurawayan, kaiba an gabos na anghel,+ matukaw siya sa saiyang mamuraway na trono. 32 An gabos na nasyon titiripunon sa atubangan niya, asin pagsusuwayon niya an mga tawo, kun paanong isinusuway nin pastor an mga karnero sa mga kanding. 33 Asin ibubugtak niya sa saiyang tuo an mga karnero,+ pero sa saiyang wala an mga kanding.+

34 “Dangan an Hadi masabi sa mga nasa tuo niya: ‘Madya, kamong mga binendisyunan kan sakuyang Ama, manahon nindo an Kahadian na inandam para sa saindo puon pa sa pagkaestablisar kan kinaban. 35 Huli ta nagutom ako tapos tinawan nindo ako nin makakakan; napaha ako tapos tinawan nindo ako nin maiinom. Nagin estranghero ako tapos inistimar nindo;+ 36 huba ako* tapos binaduan nindo.+ Nagkahilang ako tapos inataman nindo. Nasa presuhan ako tapos dinalaw nindo ako.’+ 37 Dangan an mga matanos masimbag sa saiya: ‘Kagurangnan, kasuarin mi ika nahiling na gutom tapos pinakakan mi ika, o paha tapos tinawan mi ika nin maiinom?+ 38 Kasuarin mi ika nahiling na estranghero tapos inistimar mi ika, o huba tapos binaduan mi ika? 39 Kasuarin mi ika nahiling na may hilang o nasa presuhan tapos dinalaw mi ika?’ 40 Bilang simbag, an Hadi masabi sa sainda, ‘Sinisigurado ko sa saindo, kun paanong ginibo nindo iyan sa saro sa mga pinakahababa an kamugtakan sa mga tugang kong ini, ginibo nindo iyan sa sakuya.’+

41 “Dangan masabi siya sa mga nasa wala niya: ‘Rumayo kamo sa sako,+ kamong mga isinumpa. Mapapaduman kamo sa daing katapusan na kalayo+ na inandam para sa Diyablo asin sa saiyang mga anghel.+ 42 Huli ta nagutom ako, pero dai nindo ako tinawan nin makakakan; saka napaha ako, pero dai nindo ako tinawan nin maiinom. 43 Nagin estranghero ako, pero dai nindo ako inistimar; huba ako, pero dai nindo ako binaduan; may hilang ako asin nasa presuhan, pero dai nindo ako inataman.’ 44 Dangan masimbag man sinda: ‘Kagurangnan, kasuarin mi ika nahiling na gutom o paha o estranghero o huba o may hilang o nasa presuhan tapos dai mi ika inasikaso?’ 45 Dangan masimbag siya sa sainda, na sinasabi: ‘Sinisigurado ko sa saindo, kun paanong dai nindo iyan ginibo sa saro sa mga ini na pinakahababa an kamugtakan, dai nindo iyan ginibo sa sakuya.’+ 46 Sasaparon ninda an daing sagkod na pagkapara,*+ pero an mga matanos magkakamit nin buhay na daing katapusan.”+

26 Ngunyan pagkatapos na sabihon ni Jesus an gabos na bagay na ini, sinabi niya sa saiyang mga disipulo: 2 “Aram nindo na duwang aldaw puon ngunyan Paskuwa na,+ asin an Aki nin tawo itatao sa mga kaiwal tanganing padusahan nin kagadanan sa harigi.”+

3 Dangan an mga panginot na saserdote saka an kamagurangan kan banwaan nagtiripon sa patyo kan halangkaw na saserdote, na an pangaran Caifas,+ 4 asin nagkurumplutan sinda+ tanganing dakupon* si Jesus sa tusong paagi saka gadanon siya. 5 Pero, nagsarabi sinda: “Bako sa kapiyestahan, tanganing dai magkariribok an mga tawo.”

6 Mantang nasa Betania si Jesus sa harong ni Simon na leprosohon,+ 7 nagdulok sa saiya an sarong babayi na igwang darang lalagan na alabastro na may laog na mamahalon na pahamot na lana, asin pinunan kaining ibubo iyan sa payo ni Jesus mantang siya nagkakakan.* 8 Kan mahiling ini kan mga disipulo, nagkaaranggot sinda asin nagsarabi: “Ano ta pigsasayang iyan? 9 Puwede baga kutanang ipabakal iyan sa dakulang kantidad tapos itao sa mga pobre an kuwarta.” 10 Huling aram ni Jesus an pinag-uurulayan ninda, sinabihan niya sinda: “Taano ta arog kamo kaiyan sa babayi? Naggibo siya nin marahay sa sako. 11 Huli ta an mga pobre pirmi nindong kaibanan,+ pero ako dai nindo pirming makakaibanan.+ 12 Kan ibubo niya sa hawak ko an pahamot na lanang ini, ginibo niya iyan tanganing andamon ako para sa lubong.+ 13 Sinisigurado ko sa saindo, sain man sa bilog na kinaban ihulit an maugmang baretang ini, an ginibo kan babaying ini isasaysay man bilang paggirumdom sa saiya.”+

14 Dangan an saro sa Dose, an inaapod na Judas Iscariote,+ nagduman sa mga panginot na saserdote+ 15 asin nagsabi: “Ano an itatao nindo sa sakuya pag trinaydor ko siya tanganing madakop nindo?”+ Tinangro ninda siya nin 30 sinsilyong pirak.*+ 16 Kaya puon kaidto, sige na siyang hanap nin magayon na pagkakataon na trayduron siya.

17 Kan inot na aldaw kan Tinapay na Daing Lebadura,+ nagdulok ki Jesus an mga disipulo asin nagsabi: “Sain mo kami gustong mag-andam para sa pagkakan kan pamanggihan kan Paskuwa?”+ 18 Sinabi niya: “Magpasiring kamo sa siyudad, sa sarong tawo duman, asin sabihon nindo sa saiya, ‘Sinabi kan Paratukdo: “Harani na an itinalaan na panahon para sa sako; iseselebrar ko an Paskuwa sa harong mo kaiba an mga disipulo ko.”’” 19 Kaya ginibo kan mga disipulo an itinugon sa sainda ni Jesus, asin nag-andam sinda para sa Paskuwa.

20 Kan banggi na,+ nagtukaw siya sa may lamesa kaiba an 12 disipulo.+ 21 Mantang nagkakarakan sinda, sinabi niya: “Sinisigurado ko sa saindo, saro sa saindo an matraydor sa sako.”+ 22 Huling ikinamundo nindang marhay ini, an kada saro sa sainda nagpuon na magsabi sa saiya: “Kagurangnan, bako ako iyan, bako?” 23 Bilang simbag, sinabi niya: “An saro na kasabay kong nagsasawsaw sa mangko iyo an matraydor sa sako.+ 24 Totoo, babayaan kamo gabos kan Aki nin tawo, arog kan nasusurat manungod sa saiya, pero hirak man+ kan tawong iyan na matraydor sa Aki nin tawo!+ Mas marahay pa sa tawong iyan na dai siya namundag.”+ 25 Si Judas, na madali nang magtraydor sa saiya, nagsimbag: “Rabbi, bako ako iyan, bako?” Sinabi ni Jesus sa saiya: “Ika na mismo an nagsabi kaiyan.”

26 Mantang padagos sindang nagkakakan, nagkua si Jesus nin tinapay, asin pakapamibi,* binaraak niya iyan+ dangan itinao sa mga disipulo, asin nagsabi siya: “Magkua kamo, kakanon nindo. Nangangahulugan ini kan sakuyang hawak.”+ 27 Asin nagkua siya nin kopa, nagpasalamat sa Diyos, saka itinao iyan sa sainda, na sinasabi: “Uminom kamo diyan, gabos kamo,+ 28 huli ta nangangahulugan ini kan sakuyang ‘dugo+ kan tipan,’+ na papabuluson tanganing mapatawad an mga kasalan+ kan dakul.+ 29 Pero sinasabi ko sa saindo: Dai nanggad ako mainom giraray nin ano man na arog kaining inumon na hali sa ubas sagkod na umabot an aldaw na mainom ako nin bagong arak kaiba nindo sa Kahadian kan sakuyang Ama.”+ 30 Asin pagkatapos nindang magkanta nin mga pag-umaw,* nagluwas sinda pasiring sa Bukid nin mga Olibo.+

31 Dangan sinabi ni Jesus sa sainda: “Ngunyan na banggi, babayaan nindo ako* gabos dahil sa mangyayari sa sako, huli ta nasusurat: ‘Gagadanon ko an pastor, asin an mga karnero sa aripumpon magkakasuruway-suway.’+ 32 Pero pagkatapos akong maibangon, maiinot ako sa saindong magduman sa Galilea.”+ 33 Alagad bilang simbag, sinabi ni Pedro sa saiya: “Maski pa bayaan ka ninda* gabos dahil sa mangyayari sa saimo, dai taka nuarin man babayaan!”+ 34 Sinabi ni Jesus sa saiya: “Sinisigurado ko sa saimo, ngunyan na banggi, bago magturaok an manok, tulong beses mong ninigaran na bisto mo ako.”+ 35 Sinabi ni Pedro sa saiya: “Dawa pa kun kaipuhan akong magadan kaiba mo, dai ko lamang ninigaran na bisto taka.”+ Arog man kaiyan an sinabi kan gabos na iba pang disipulo.

36 Dangan nagduman si Jesus kaiba sinda sa lugar na inaapod na Getsemane,+ asin sinabi niya sa mga disipulo: “Magtukaw kamo digdi; mapasiring ako duman asin mapamibi.”+ 37 Iiniba niya si Pedro saka an duwang aking lalaki ni Zebedeo, asin nakamati siya nin kamunduan saka napurisaw na marhay.+ 38 Dangan sinabi niya sa sainda: “Mamunduon ako,* na garo ikagadan ko. Magdanay kamo digdi asin padagos na magbantay kaiba ko.”+ 39 Asin pag-uruinutan niya, suminubsob siya asin namibi:+ “Ama ko, kun posible, palihisa sako an kopang ini.+ Pero, mangyari lugod bako an kabutan ko, kundi an kabutan mo.”+

40 Nagbalik siya sa mga disipulo asin naabutan sindang tururog, asin sinabi niya ki Pedro: “Dai man lamang daw nindo kayang padagos na magbantay kaiba ko maski sarong oras?+ 41 Padagos kamong magbantay+ asin padagos na mamibi,+ tanganing dai kamo madaog nin sugot.+ Siyempre, gustuhon kan* espiritu, pero an laman maluya.”+ 42 Sa giraray, sa ikaduwang beses, naghali siya asin namibi: “Ama ko, kun dai puwedeng lumihis ini na dai ko iniinom, mangyari lugod an saimong kabutan.”+ 43 Dangan nagbalik siya asin naabutan sindang tururog, huli ta grabe an saindang tungka. 44 Kaya binayaan niya sinda, asin naghali giraray siya saka namibi sa ikatulong beses, na inuutro an iyo man sanang mga bagay. 45 Dangan nagbalik siya sa mga disipulo, asin sinabi niya sa sainda: “Sa arog kaining panahon, nagtuturog kamo saka nagpapahingalo! Uya! Harani na an oras na tatrayduron an Aki nin tawo asin itatao sa kamot nin mga parakasala. 46 Bumangon kamo, magduman na kita. Harani na an matraydor sa sako.” 47 Mantang nagtataram pa siya, uya! nag-abot si Judas, na kabilang sa Dose, asin igwa siyang dakul na kairiba na may darang mga espada asin pamukpok. Isinugo sinda kan mga panginot na saserdote saka kan kamagurangan kan banwaan.+

48 An traydor nagtao sa sainda nin tanda, na sinasabi: “Kun siisay an hadukan ko, siya na iyan; dakupon nindo siya.” 49 Asin nagdiretso siya ki Jesus saka nagsabi: “Marahay na banggi, Rabbi!” asin hinadukan niya ini nin makikatuod na hadok. 50 Pero hinapot siya ni Jesus: “Amigo, anong tuyo mo digdi?”+ Dangan nagrani sinda saka pinugol si Jesus asin inarestar siya. 51 Alagad uya! saro sa mga kaibanan ni Jesus an nagkapot sa saiyang espada tapos hinugkot iyan dangan tinigbas an uripon kan halangkaw na saserdote, asin natakras an talinga kaini.+ 52 Dangan sinabi ni Jesus sa saiya: “Ibalik mo sa sarungan an saimong espada,+ huli ta an gabos na naggagamit nin espada magagadan sa espada.+ 53 O sa paghuna mo daw dai ko kayang makiulay sa sakuyang Ama na padarahan ako ngunyan nin labi sa 12 lehiyon* nin mga anghel?+ 54 Kun arog kaiyan, paano mauutob an Kasuratan na nagsasabing arog kaini an kaipuhan mangyari?” 55 Dangan sinabi ni Jesus sa mga tawo: “Ano nagdigdi kamo na may mga espada asin pamukpok tanganing arestaron ako na garo ako tulisan? Aroaldaw akong nagtutukaw sa templo na nagtutukdo,+ pero dai nindo ako pigdadakop.+ 56 Alagad an gabos na ini nangyari tanganing mautob an mga isinurat* kan mga propeta.”+ Dangan binayaan siya kan gabos na disipulo, asin nagdurulag sinda.+

57 Dinara si Jesus kan mga nagdakop sa saiya pasiring duman ki Caifas+ na halangkaw na saserdote, kun sain nagkakatiripon an mga eskriba asin an kamagurangan.+ 58 Pero si Pedro padagos na nagsunod sa saiya na medyo may distansiya, sagkod sa patyo kan halangkaw na saserdote, asin pagkalaog niya, nagtukaw siya kaiba kan mga suruguon sa harong tanganing mahiling kun ano an mangyayari.+

59 Ngunyan, an mga panginot na saserdote asin an bilog na Sanhedrin naghahanap nin putik na testimonya laban ki Jesus tanganing maipagadan siya.+ 60 Pero dai sindang nakua, maski ngani dakul an uminatubang na putikon na testigo.+ Paghaloy-haloy may duwang uminatubang 61 asin nagsabi: “Sabi kan tawong ini, ‘Kaya kong gabaon an templo nin Diyos, asin maitutugdok ko iyan sa laog nin tulong aldaw.’”+ 62 Huli kaiyan, tuminindog an halangkaw na saserdote asin nagsabi sa saiya: “Mayo ka lamang nin isisimbag? Ano ining pig-aakusar ninda laban sa saimo?”+ 63 Pero dai naggirong si Jesus.+ Kaya sinabi sa saiya kan halangkaw na saserdote: “Sa atubangan kan buhay na Diyos sumumpa ka na mataram ka nin totoo asin na sasabihon mo sa samo kun baga ika an Cristo, an Aki nin Diyos!”+ 64 Sinabi ni Jesus sa saiya: “Ika na mismo an nagsabi kaiyan. Pero sinasabi ko sa saindo: Puon ngunyan, mahihiling nindo an Aki nin tawo+ na nakatukaw sa may tuo kan Makapangyarihan*+ asin minaabot na nasa mga panganuron nin langit.”+ 65 Dangan ginisi kan halangkaw na saserdote an saiyang pang-ibabaw na mga bado, asin sinabi niya: “Naglanghad siya! Aanuhon ta pa an mga testigo? Hilinga! Nadangog nindo ngunyan an paglanghad. 66 Ano an masasabi nindo?” Nagsimbag sinda: “Dapat siyang magadan.”+ 67 Dangan linutaban ninda siya sa lalawgon+ asin sinuntok siya.+ An iba sinampaling siya,+ 68 na sinasabi: “Ika na Cristo, hulaan mo, siisay an nagsampaling sa saimo?”

69 Mantang nakatukaw si Pedro sa luwas, sa may patyo, sarong suruguon na babayi an nagrani sa saiya asin nagsabi: “Ika, kaibanan ka man ni Jesus na taga Galilea!”+ 70 Pero pignigaran niya iyan sa atubangan ninda gabos, na sinasabi: “Dai ko aram an pigsasabi mo.” 71 Kan magluwas siya pasiring sa pasilyo kan trangkahan, saro pang babayi an nakariparo sa saiya asin sinabi kaini sa mga yaon duman: “An tawong ini kaibanan ni Jesus na Nazareno.”+ 72 Pignigaran niya giraray iyan, asin nagsumpa siya: “Dai ko bisto an tawong iyan!” 73 Paghaloy-haloy, an mga nakatindog sa palibot nagdurulok asin nagsabi ki Pedro: “Siguradong saro ka man sa sainda, ta an totoo, risang-risa sa pagtaram* mo.” 74 Dangan pinunan niyang maldisyunon an saiyang sadiri asin magsumpa: “Dai ko bisto an tawong iyan!” Asin tulos-tulos na may nagturaok na manok. 75 Dangan nagirumduman ni Pedro an sinabing ini ni Jesus: “Bago magturaok an manok, tulong beses mong ninigaran na bisto mo ako.”+ Asin nagluwas siya saka naghibi sa sobrang kamunduan.

27 Kinaagahan, an gabos na panginot na saserdote asin kamagurangan kan banwaan nagkaigwa nin kumperensiya laban ki Jesus tanganing maipagadan siya.+ 2 Pagkagapos sa saiya, dinara ninda siya asin itinao ki Pilato, an gobernador.+

3 Dangan kan mahiling kan traydor na si Judas na sinentensiyahan na si Jesus, grabe an pagbasol niya asin nagduman siya sa mga panginot na saserdote asin kamagurangan, asin ibinalik niya an 30 sinsilyong pirak,+ 4 na sinasabi: “Nagkasala ako kan trayduron ko an sarong inosente.” Sinabi ninda: “Anong labot mi diyan? Problema mo iyan!” 5 Kaya inapon niya sa templo an mga sinsilyong pirak asin naghali saka nagbitay.+ 6 Alagad kinua kan mga panginot na saserdote an mga sinsilyong pirak asin nagsabi sinda: “Ipinagbabawal sa Katugunan na ilaag iyan sa sagradong sarayan nin kontribusyon, huli ta bayad iyan para sa dugo.” 7 Pagkatapos nindang mag-urulay-ulay, ginamit ninda an kuwarta tanganing bakalon an daga kan paragibo nin kuron para magin lubungan kan mga taga ibang lugar. 8 Kaya, an dagang iyan inaapod na Lugar nin Dugo+ sagkod ngunyan. 9 Kaya nautob an sinabi paagi ki Jeremias na propeta: “Asin kinua ninda an 30 pidasong pirak, an kantidad na iprinesyo sa tawong iyan, an saro na pigpresyuhan kan nagkapira sa mga aki ni Israel, 10 asin itinao ninda iyan para sa daga kan paragibo nin kuron, siring kan ipinagbuot ni Jehova* sa sakuya.”+

11 Pinatindog ngunyan si Jesus sa atubangan kan gobernador, asin hinapot siya kan gobernador: “Ika an Hadi kan mga Judio?” Nagsimbag si Jesus: “Ika na mismo an nagsabi kaiyan.”+ 12 Pero kan inaakusaran siya kan mga panginot na saserdote asin kan kamagurangan, dai siya nagsimbag.+ 13 Dangan sinabi ni Pilato sa saiya: “Dai mo nadadangog kun gurano kadakul kan pig-aakusar ninda laban sa saimo?” 14 Pero dai niya siya sinimbag maski sarong tataramon, kaya nangalas na marhay an gobernador.

15 Sa kada kapiyestahan, kinatudan na kan gobernador na palibrehon an sarong preso, kun siisay man an hagadon kan mga tawo.+ 16 Kan mismong panahon na iyan, igwa sinda nin preso na bistadong kriminal na inaapod na Barabbas. 17 Kaya kan magkatiripon sinda, sinabi ni Pilato sa sainda: “Siisay an gusto nindong palibrehon ko, si Barabbas o si Jesus, an inaapod na Cristo?” 18 Aram kaya ni Pilato na dahil sa pagkauri kaya ninda siya itinao sa saiya. 19 Saro pa, mantang nakatukaw siya sa tukawan sa paghukom, nagpadara an agom niya nin mensahe sa saiya, na nagsasabi: “Dai mo pagpakiaraman an matanos na tawong iyan, huli ta grabe an pagkapurisaw ko ngunyan dahil sa pangaturugan ko sa saiya.” 20 Pero an mga tawo kinumbinsir kan mga panginot na saserdote asin kan kamagurangan na hagadon na palibrehon si Barabbas+ asin ipagadan si Jesus.+ 21 Bilang simbag, sinabi sa sainda kan gobernador: “Siisay sa duwa an gusto nindong palibrehon ko?” Sinabi ninda: “Si Barabbas.” 22 Sinabi ni Pilato sa sainda: “Ano ngunyan an gigibuhon ko ki Jesus, an inaapod na Cristo?” Gabos sinda nagsarabi: “Bitayon siya sa harigi!”*+ 23 Sinabi niya: “Taano? Anong maraot na bagay an ginibo niya?” Pero lalo pa sindang nagparakurahaw: “Bitayon siya sa harigi!”+

24 Kan mahiling ni Pilato na mayo iyan nin marahay na epekto, kundi nagkariribok pa lugod an mga tawo, nagkua siya nin tubig asin naghanaw kan saiyang mga kamot sa atubangan kan mga tawo, na sinasabi: “Dai akong sála sa dugo kan tawong ini. Kamo an manimbag kaiyan.” 25 Sinabi kan gabos na tawo bilang simbag: “Kami asin an mga aki mi an maninimbag sa saiyang dugo.”+ 26 Dangan pinalibre niya si Barabbas, pero ipinalatigo niya si Jesus+ asin itinao ini tanganing padusahan nin kagadanan sa harigi.+

27 Dangan dinara si Jesus kan mga suldados kan gobernador sa laog kan residensiya kan gobernador, asin tiniripon ninda sa palibot niya an bilog na tropa nin mga suldados.+ 28 Asin hinubaan ninda siya saka sinulutan nin alikboy na mapulahon an kulor,+ 29 asin nagsalapid sinda nin mga tunok asin ginibo iyan na korona tapos ibinugtak iyan sa saiyang payo. Dangan pinakapot ninda siya nin tambo sa tuong kamot. Tapos nagruluhod sinda sa atubangan niya saka tinuya-tuya siya, na sinasabi: “Pag-umawon, ika na Hadi kan mga Judio!” 30 Asin linutaban ninda siya+ saka kinua an tambo dangan pinunan siyang pukpukon sa payo. 31 Kan huri, pagkatapos ninda siyang tuya-tuyaon, hinali ninda sa saiya an alikboy asin isinulot sa saiya an pang-ibabaw na mga bado niya saka dinara siya tanganing ipako sa harigi.+

32 Mantang paluwas sinda, nahiling ninda an sarong taga Cirene na an pangaran Simon. Pinuwersa ninda an tawong ini na pasanon an hariging pasakitan* ni Jesus.+ 33 Asin kan makaabot sinda sa lugar na inaapod na Golgota, na an buot sabihon, Lugar nin Bungo,+ 34 tinawan ninda siya nin arak na sinalakan nin apdo* para inumon;+ pero kan manamitan niya iyan, nagsayuma siyang inumon iyan. 35 Kan maipako na ninda siya sa harigi, pinagbaranga-bangaan ninda an saiyang pang-ibabaw na mga bado paagi sa burunutan,+ 36 asin nagturukaw sinda duman na nagbabantay sa saiya. 37 Ipinaskil man ninda sa may itaas kan saiyang payo an nakasurat na akusasyon sa saiya: “Ini si Jesus, an Hadi kan mga Judio.”+

38 Dangan duwang tulisan an ibinitay sa mga harigi sa kataid niya, saro sa tuo niya asin saro sa wala.+ 39 Asin an mga nag-aaragi nagtataram manungod sa saiya na may pang-iinsulto,+ na nagpipiriling-piling+ 40 asin nagsasarabi: “Ika na magaba kan templo asin matugdok kaiyan sa laog nin tulong aldaw,+ iligtas mo an sadiri mo! Kun aki ka nin Diyos, bumaba ka diyan sa hariging pasakitan!”*+ 41 Kapareho man kaiyan, an mga panginot na saserdote kaiba an mga eskriba asin an kamagurangan nagpuon na magtuya-tuya sa saiya, na sinasabi:+ 42 “An iba ilinigtas niya; an sadiri niya dai niya kayang iligtas! Siya an Hadi kan Israel;+ bumaba siya ngunyan sa hariging pasakitan,* asin maturubod kita sa saiya. 43 Nagtitiwala siya sa Diyos; iligtas Niya siya ngunyan kun gusto Niya siyang tabangan,+ huli ta sinabi niya, ‘Ako an aki nin Diyos.’”+ 44 Pati an mga tulisan na nasa mga harigi sa kataid niya tinutuya-tuya man siya.+

45 Puon kan ikaanom na oras,* nagdiklom sa bilog na daga sagkod sa ikasiyam na oras.*+ 46 Kan mga ikasiyam na oras, nagkurahaw nin makusog si Jesus, na nagsasabi: “Eli, Eli, lama sabachthani?” na an buot sabihon, “Diyos ko, Diyos ko, ta’daw ta pinabayaan mo ako?”+ 47 Pagkadangog kaini, an nagkapira sa mga nakatindog duman nagpuon na magsabi: “Inaapod kan tawong ini si Elias.”+ 48 Asin an saro sa sainda tulos-tulos na nagdalagan saka nagkua nin espongha asin ibinuntog iyan sa maalsom na arak dangan ilinaag sa sarong tambo asin itinao iyan sa saiya tanganing inumon.+ 49 Pero an iba pa sa sainda nagsabi: “Pabayai siya! Hilingon ta kun baga mag-abot si Elias tanganing iligtas siya.” 50 Dangan nagkurahaw giraray nin makusog si Jesus, tapos nautsan siya.*+

51 Asin uya! nabanga+ an kurtina kan santuwaryo,+ puon sa itaas sagkod sa ibaba,+ asin naglinog sa daga, saka nagkabaraak an mga gapo. 52 Asin an mga lulubngan* nagkaburuksan, asin dakul na bangkay kan mga banal na nagturog sa kagadanan an nakaarapon sa luwas 53 (asin pagkatapos siyang maibangon, may mga tawo hali sa sementeryo na nagralaog sa banal na siyudad), asin nagkahiriling iyan kan dakul na tawo. 54 Pero kan an paglinog saka an mga bagay na nangyayari mahiling kan opisyal nin hukbo asin kan kairiba niyang nagbabantay ki Jesus, nagkatarakot sindang marhay asin nagsabi: “Siguradong ini an Aki nin Diyos.”+

55 Asin dakul na babayi, na nag-iba kaidto ki Jesus hali sa Galilea tanganing magtabang sa saiya,+ an yaon duman asin nagmamasid sa huruharayo; 56 kaiba sa sainda si Maria Magdalena asin si Maria na ina ni Santiago saka Joses pati an ina kan mga aking lalaki ni Zebedeo.+

57 Kan hapon nang marhay, nag-abot an sarong mayaman na taga Arimatea na an pangaran Jose, na nagin disipulo man ni Jesus.+ 58 Nagduman siya ki Pilato asin hinagad an hawak ni Jesus.+ Dangan ipinagbuot ni Pilato na itao iyan sa saiya.+ 59 Kinua ni Jose an hawak, pinatos iyan nin malinig asin marahay na klaseng telang lino,+ 60 saka ilinaag iyan sa bago niyang lulubngan,*+ na tinuki niya sa gapo. Asin pagkatapos na paligidon an sarong dakulang gapo pasiring sa entrada kan lulubngan,* naghali siya. 61 Pero nagdanay duman si Maria Magdalena asin an saro pang Maria; nakatukaw sinda sa atubangan kan lubungan.+

62 Kan sunod na aldaw, na iyo an aldaw pagkatapos kan Pag-andam,+ an mga panginot na saserdote asin an mga Fariseo nagtiripon sa atubangan ni Pilato, 63 na sinasabi: “Kagurangnan, natatandaan mi an sinabi kan impostor na idto kan siya buhay pa, ‘Pakalihis nin tulong aldaw ibabangon ako.’+ 64 Kaya, ipagbuot mong bantayan na marhay an lubungan sagkod sa ikatulong aldaw, tanganing dai magduman an mga disipulo niya asin habunon siya+ saka sabihon sa mga tawo, ‘Ibinangon siya hali sa mga gadan!’ Asin an huring panglolokong ini magigin mas grabe pa kisa sa inot.” 65 Sinabi ni Pilato sa sainda: “Sige, mag-iba kamo nin mga guwardiya. Pabantayan nindo iyan sa pinakamarahay na paaging aram nindo.” 66 Kaya nagduman sinda asin sinigurado nindang nasaraduhan na marhay* kan gapo an lubungan, asin nagbugtak sinda diyan nin guwardiya.

28 Pagkatapos kan Sabbath, kan maagahon kaidtong inot na aldaw kan semana, si Maria Magdalena asin an saro pang Maria nag-abot tanganing hilingon an lubungan.+

2 Asin uya! may nangyaring makusog na linog, huli ta an anghel ni Jehova* nagbaba hali sa langit asin nagduman saka pinaligid an gapo parayo, asin tuminukaw siya diyan.+ 3 An itsura niya nakakaagid sa kikilat, asin kasingputi nin niyebe an saiyang bado.+ 4 Dahil sa takot sa saiya, an mga guwardiya tinarakigan asin dai nakahiro.

5 Pero sinabi kan anghel sa mga babayi: “Dai kamo matakot, huli ta aram kong hinahanap nindo si Jesus na pinadusahan nin kagadanan sa harigi.+ 6 Mayo siya digdi, huli ta ibinangon siya, arog kan sinabi niya.+ Madya, hilinga an pinagbugtakan sa saiya. 7 Asin maghali tulos kamo saka sabihon nindo sa mga disipulo niya na ibinangon siya hali sa mga gadan, huli ta uya! nag-inot na siya pasiring sa Galilea.+ Mahihiling nindo siya duman. Tandaan nindo an sinabi ko sa saindo.”+

8 Kaya, naghali tulos sinda sa lulubngan* na natatakot pero may dakulang kaugmahan, asin nagdalagan sinda tanganing baretaan an saiyang mga disipulo.+ 9 Asin uya! sinabat sinda ni Jesus asin sinabi niya: “Marahay na aldaw!” Nagdurulok sinda asin kinaputan an saiyang bitis saka nagsubsob sa atubangan niya. 10 Dangan sinabi ni Jesus sa sainda: “Dai kamo matakot! Magduman na kamo. Baretaan nindo an mga tugang ko tanganing magpasiring sinda sa Galilea, asin mahihiling ninda ako duman.”

11 Mantang paduman sinda, an nagkapira sa mga guwardiya+ nagpasiring sa siyudad asin ibinareta sa mga panginot na saserdote an gabos na nangyari. 12 Dangan nakipagtipon an mga panginot na saserdote sa kamagurangan, asin kan makapag-urulay-ulay na sinda, tinawan ninda nin dakul na sinsilyong pirak an mga suldados 13 asin sinabi: “Sabihon nindo, ‘An saiyang mga disipulo nag-arabot nin banggi asin hinabon siya mantang tururog kami.’+ 14 Tapos kun makaabot ini sa gobernador, ipapaliwanag mi ini sa saiya* asin dai nindo kaipuhan na mahadit.” 15 Kaya kinua ninda an mga sinsilyong pirak saka sinunod an ipinapagibo sa sainda, asin an istoryang ini nakalakop sa mga Judio sagkod sa mismong aldaw na ini.

16 Alagad, an 11 disipulo nagduman sa Galilea,+ sa bukid na sinabi ni Jesus na maghihirilingan sinda.+ 17 Kan mahiling ninda siya, suminubsob sinda, pero an nagkapira nagduwa-duwa. 18 Nagrani si Jesus asin nakipag-ulay sa sainda, na sinasabi: “An gabos na awtoridad sa langit asin sa daga itinao na sa sako.+ 19 Kaya, padumán kamo asin gumibo kamo nin mga disipulo sa mga tawo kan gabos na nasyon,+ na binabawtismuhan sinda+ sa ngaran kan Ama asin kan Aki asin kan banal na espiritu, 20 na tinutukduan sinda na utubon an gabos na bagay na ipinagbuot ko sa saindo.+ Asin uya! kaibanan nindo ako sa gabos na aldaw sagkod sa pagtatapos kan sistema nin mga bagay.”*+