Utziläj taq naʼoj ri yojkitoʼ chpan qakʼaslemal

1. ¿Achkë rma jontir nkʼatzin njeʼ ri naʼoj qkʼë ri ye petenäq rkʼë Dios? (Proverbios 4:7).

¿KʼO jmul xkʼatzin xachaʼ rït jun ri kan kowan rejqalen? We ke riʼ, rkʼë jbʼaʼ xaʼij che rä Jehová chë tyaʼ anaʼoj, rma ataman chë xtkʼatzin chawä (Sant. 1:5). Ri qʼatöy tzij Salomón xtzʼibʼaj reʼ: «Ri kʼo anaʼoj ya riʼ ri kʼo más ruqʼij» (taskʼij ruwäch Proverbios 4:7). Ryä ma najin ta wä ntzjon chrij xa bʼa achkë naʼoj, xa kan najin wä ntzjon chrij ri naʼoj ye petenäq rkʼë Jehová (Prov. 2:6). Ye kʼa, ¿kan nqrtoʼ komä ri naʼoj ye petenäq rkʼë Dios chkiwäch ri kʼayewal ye kʼo komä? Jaʼ, nqrtoʼ. Re tjonïk reʼ xtqrtoʼ rchë xtqatzʼët riʼ.

2. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë nq-ok ajnaʼoj taq winäq?

² Jun rubʼanik ri nq-ok ajnaʼoj taq winäq ya riʼ nqanukʼuj chqä nqasmajij ri naʼoj xkikʼüt kaʼiʼ achiʼaʼ ri xtamatäj kiwäch rma kowan kinaʼoj. Naʼäy, xtqatzjoj rij Salomón. Le Biblia nuʼij chë «Dios kan kowan runaʼoj Salomón xyaʼ» (1 Rey. 4:29). Y ri rukaʼn ri xtqatzjoj rij ya riʼ Jesús, ri majun ta chik jun winäq chwäch le Ruwachʼulew ri más runaʼoj chwäch ryä (Mat. 12:42). Jun profecía xuʼij reʼ chrij ryä: «Ri loqʼoläj ruchqʼaʼ Jehová xtjeʼ pa ruwiʼ ryä, rma riʼ xttok ajnaʼoj» (Is. 11:2).

3. ¿Achkë xtqatzʼët chpan re tjonïk reʼ?

³ Rkʼë ri naʼoj xyaʼ Jehová chkë, Salomón y Jesús xkiyaʼ utziläj taq naʼoj chrij jojun ri kan kʼo kejqalen. Chpan re tjonïk reʼ xtqatzʼët oxiʼ chkë riʼ. Xtqatzʼët achkë rubʼanik kan pa rubʼeyal xtqatzʼët ri päq, ri samaj chqä achkë rubʼanik kan pa rubʼeyal xtqatzʼët qa qiʼ röj.

¿ACHKË RUBʼANIK KʼO TA CHË NQATZʼËT RI PÄQ?

4. ¿Achkë wä rubʼanik rukʼaslemal Salomón y achkë wä rubʼanik rukʼaslemal Jesús?

⁴ Salomón kowan rubʼeyomal xjeʼ, chqä kʼo wä jun rachoch ri mamaʼ nüm chqä kowan jaʼäl (1 Rey. 10:7, 14, 15). Ye kaʼ Jesús ma kan ta kʼïy achkë jun xjeʼ rkʼë, nixta jun rachoch ryä ma xjeʼ ta (Mat. 8:20). Tapeʼ ke riʼ, Salomón chqä Jesús kan pa rubʼeyal xkitzʼët ri bʼeyomäl, rma kinaʼoj kan rkʼë Jehová petenäq wä.

5. ¿Achkë rubʼanik xtzʼët Salomón ri päq?

⁵ Salomón xqʼax chwäch chë ri päq «kan yaturtoʼ» (Ecl. 7:12). Rkʼë ri päq, röj nqkowin njeʼ ri achkë nkʼatzin chqë y kʼo mul nqkowin nqalöqʼ ri nqarayij. Ye kʼa, tapeʼ Salomón kowan rubʼeyomal xjeʼ, xqʼax chwäch chë ma yë ta ri päq kʼo más ruqʼij. Ryä xtzʼibʼaj reʼ: «Ri ütz anaʼoj chkiwäch ri winäq más ruqʼij chwäch ri njeʼ kʼïy abʼeyomal» (Prov. 22:1). Ryä chqä xtzʼët chë ri winäq ri xa chrij päq bʼenäq wä kan kʼïy mul ma kiʼ ta kikʼuʼx rkʼë ri kʼo kikʼë (Ecl. 5:10, 12). Chqä xuʼij chë ma tqakʼuqbʼaʼ ta qakʼuʼx chrij ri päq, rma komä kʼo ye kʼa chwaʼq rkʼë jbʼaʼ majun ta chik (Prov. 23:4, 5).

6. ¿Achkë rubʼanik xtzʼët Jesús ri bʼeyomäl? (Mateo 6:31-33).

⁶ Jesús kan pa rubʼeyal xtzʼët ri bʼeyomäl. Ryä xtäj utziläj taq rukïl wäy chqä utziläj taq yaʼ (Luc. 19:2, 6, 7). Kʼo jun qʼij, ryä xuʼän chë ri yaʼ xpotäj chë utziläj vino, ya riʼ ri naʼäy milagro xuʼän (Juan 2:10, 11). Chqä ri qʼij taq xkäm, ruksan wä jun rutzyaq ri kan nüm rajäl (Juan 19:23, 24). Ye kʼa ri bʼeyomäl ma ya riʼ ta wä kʼo más rejqalen chwäch Jesús. Ryä xuʼij reʼ chkë rutzeqelbʼëy: «Majun ta jun winäq nkowin ntok rusamajel ye kaʼiʼ ajaw; […] ma ütz ta yixok rusamajelaʼ Dios ye kʼa yixok chqä rusamajelaʼ ri Bʼeyomäl» (Mat. 6:24). Jesús xkʼüt chë we nqayaʼ ri Ruqʼatbʼäl Tzij Dios naʼäy chpan qakʼaslemal, Jehová xtyaʼ pä jontir ri achkë xtkʼatzin chqë (taskʼij ruwäch Mateo 6:31-33).

7. ¿Achkë utzil rlon jun qachʼalal rma kan pa rubʼeyal nutzʼët ri päq?

⁷ Ye kʼïy qachʼalal kan kʼo utzil kilon rma kismajin ri naʼoj yeruyaʼon Jehová chrij ri rubʼanik ri kʼo chë nqatzʼët ri päq. Tqatzʼetaʼ ri xbʼanatäj rkʼë Daniel, jun qachʼalal ri ma kʼlan ta. Ryä nuʼij: «Taq kʼa yïn akʼal na, xinyaʼ chi nwäch chë ri nyaʼ ruqʼij Jehová ya riʼ xtinyaʼ más ruqʼij chpan nkʼaslemal». Rma Daniel rukʼwan jun kʼaslemal ri ma kan ta achkë rubʼanik, kan kʼïy nkowin nuʼän chpan rutinamit Jehová. Ryä chqä nuʼij: «Rïn majun bʼëy ntzolin ta wiʼ rkʼë ri nbʼanon pä rkʼë nkʼaslemal. Xa ta xinyaʼ wan chrij ri chʼaköj päq, rkʼë jbʼaʼ kʼïy ta nrajil kʼo, ye kʼa ma ta xinwïl ri utziläj taq wachiʼil ri ye kʼo komä. Chqä ri nyaʼon pä Jehová naʼäy chpan nkʼaslemal rubʼanon chë kiʼ nkʼuʼx nbʼanon. Rkʼë jbʼaʼ ma ta ya riʼ nnaʼ xa ta chrij päq bʼenäq wä wan. Majun ta bʼeyomäl ri njunmatäj rkʼë jontir ri utzil ruyaʼon pä Jehová pa nwiʼ». Achiʼel nqatzʼët, más xtqchʼakon we xtqaʼän ri nqä chwäch Jehová chwäch ri nbʼä qan chrij ri päq.

¿ACHKË RUBʼANIK KʼO TA CHË NQATZʼËT RI SAMAJ?

8. ¿Achkë rma nqaʼij chë Salomón kan pa rubʼeyal xtzʼët ri samaj? (Eclesiastés 5:18, 19).

⁸ Salomón xuʼij chë taq jun winäq kiʼ rukʼuʼx nuʼän rma kuw nsamäj, kan «jun spanïk ri ruyaʼon pä Dios» che rä (taskʼij ruwäch Eclesiastés 5:18, 19). Ryä chqä xtzʼibʼaj reʼ: «Ri winäq ri kuw nsamäj kʼo ütz nrïl» (Prov. 14:23). Ryä ma chaq tzij ta xuʼij riʼ, xa kan xuʼän. Ryä xeruyäk jay, xeruʼän tkoʼn, xerutïk kotzʼiʼj, xeruʼän mamaʼ taq jül rchë xkʼöl yaʼ chqä xeruyäk tinamït (1 Rey. 9:19; Ecl. 2:4-6). Rchë xuʼän jontir riʼ xkʼatzin kuw xsamäj. Kantzij na wä chë ya riʼ xuʼän chë kiʼ rukʼuʼx xuʼän, ye kʼa ryä retaman wä chë ya riʼ ma xtyaʼ ta ri kantzij kiʼkʼuxlal che rä. Ryä chqä kan kʼïy xuʼän rchë xyaʼ ruqʼij Jehová. Jun chkë riʼ ya riʼ ri jaʼäl templo ri xyäk rchë xyaʼöx ruqʼij Jehová chpan, jun samaj ri xkʼwaj 7 junaʼ (1 Rey. 6:38; 9:1). Taq Salomón rubʼanon chik jalajöj samaj chpan rukʼaslemal, xtzʼët chë ri más ruqʼij ri ütz nuʼän jun winäq ya riʼ nuyaʼ ruqʼij Jehová. Ryä xtzʼibʼaj reʼ: «Komä ke xakʼoxaj yän jontir, ya reʼ nkʼatzin naʼän: taxiʼij awiʼ chwäch ri kʼaslïk Dios chqä tanmaj rupixaʼ» (Ecl. 12:13).

9. ¿Achkë xuʼän Jesús rchë ma yë ta ri samaj xjeʼ más rejqalen chpan rukʼaslemal?

⁹ Jesús xok jun samajel achï. Taq kʼa kʼajol na, xok carpintero (Mar. 6:3). Kantzij na wä chë ruteʼ rutataʼ janina xkityoxij chë ryä xerutoʼ rkʼë ri nkʼatzin che rä ki-familia, ri kan ye kʼïy wä ye kʼo chpan. Y rma majun ta wä mak chrij, jontir ri samaj xuʼän kan jaʼäl xel chwäch. Rma riʼ, rkʼë jbʼaʼ kan ye kïy winäq xekanun rchë. Nqʼalajin kʼa chë Jesús kan xqä chwäch xsamäj. Tapeʼ ke riʼ, ryä ronojel mul xjäm ruwäch rchë xyaʼ ruqʼij Jehová (Juan 7:15). Y taq ruksan wä chik rukʼaslemal rchë nuyaʼ ruqʼij Dios, ryä xyaʼ re naʼoj reʼ: «Ma kixsamäj ta rchë nichʼäk ri wäy ri xa nchaʼ chiʼ, xa kan kixsamäj rchë nichʼäk ri wäy ri ma nchaʼ ta chiʼ ri nuyaʼ ri kʼaslemal ri majun bʼëy nkʼis ta» (Juan 6:27). Y chpan ri Sermón del Monte, ryä xuʼij: «Timoloʼ ibʼeyomal chlaʼ chkaj» (Mat. 6:20).

10. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ nbʼanatäj qkʼë rma kan ütz nqsamäj?

¹⁰ Ri naʼoj yeruyaʼ pä Jehová nqrtoʼ rchë kan pa rubʼeyal nqatzʼët ri samaj. Chqë röj, ri cristianos, nbʼix chë kuw qsamäj chqä chë kan ütz tqabʼanaʼ chkë ri samaj yeqaʼän (Efes. 4:28). Kan ronojel bʼaʼ mul, ri achoq kikʼë nqsamäj wä nkitzʼët chë röj ma nqleqʼan ta chqä chë nqä chqawäch nqsamäj. Rma riʼ, kʼo mul rkʼë jbʼaʼ xtkiʼij chqë chë kan nqä chkiwäch achkë rubʼanik nqsamäj. Ye kʼa, ¿ütz komä nqkanaj qa más horas pa samaj xa rma nqajoʼ chë ri achoq rkʼë nqsamäj wä más jaʼäl yerutzʼët ri testigos de Jehová? Tqʼax chqawäch chë we xa xtqaʼän riʼ, rkʼë jbʼaʼ ma xtjameʼ ta chik qawäch rchë xtqjeʼ rkʼë qa-familia chqä rchë xtqayaʼ ruqʼij Jehová. Ye kʼa, we ya riʼ chik najin nbʼanatäj qkʼë, rkʼë jbʼaʼ xtkʼatzin kʼo xtqajäl chpan qakʼaslemal rchë xtjeʼ qa-tiempo rchë nqaʼän ri kʼo más ruqʼij.

11. ¿Achkë xtamaj William taq xtzʼët achkë rubʼanik nutzʼët jun ukʼwäy bʼey ri samaj?

¹¹ William, jun qachʼalal kʼajol, xtamaj chë kan kʼo ruqʼij ri kan pa rubʼeyal natzʼët ri samaj. Ryä xsamäj rkʼë jun qachʼalal ri ukʼwäy bʼey pa congregación. Ryä nuʼij reʼ chrij ri ukʼwäy bʼey: «Re qachʼalal reʼ kan pa rubʼeyal nutzʼët ri samaj. Kowan nsamäj chqä ri winäq kan kiʼ kikʼuʼx rkʼë ri samaj nuʼän. Ye kʼa taq nkʼis ri hora rchë nsamäj, ryä nupabʼaʼ qa rusamaj y nuksaj ru-tiempo chqä ruchqʼaʼ rchë njeʼ rkʼë ru-familia chqä rchë nuyaʼ ruqʼij Jehová. Ryä ya riʼ jun chkë ri winäq ri kan kiʼ rukʼuʼx ntaman ruwäch».b

¿ACHKË RUBʼANIK KʼO TA CHË NQATZʼËT QA QIʼ?

12. ¿Achkë rubʼanik xkʼüt Salomón chë kan pa rubʼeyal xtzʼët riʼ, ye kʼa achkë xbʼanö chë xjäl runaʼoj?

¹² Taq Salomón xyaʼ ruqʼij Jehová, ryä kan pa rubʼeyal xtzʼët riʼ. Kʼo jun qʼij, taq kʼa kʼajol na chqä ma kan ta yalöj oknäq qʼatöy tzij, xqʼax chwäch chë ma jontir ta nkowin nuʼän. Rma riʼ xuʼij che rä Jehová chë tkʼwaj rubʼey (1 Rey. 3:7-9). Ryä chqä xqʼax chwäch chë ma ütz ta chë jun winäq nunaʼ riʼ. Rma riʼ xtzʼibʼaj: «Ri winäq ri kowan nunaʼ riʼ xa xtrïl kʼayewal, y ri nunaʼ chë kowan ruqʼij kʼo xa xtpë kʼayewal chrij» (Prov. 16:18). Tapeʼ Salomón xyaʼ ri utziläj naʼoj riʼ, taq xqʼax ri tiempo, ryä xmestaj ri xtzʼibʼaj qa. Taq kʼo wä chik jojun junaʼ chpan ruqʼatbʼäl tzij, ryä xjäl runaʼoj, rma xa xnaʼ riʼ chqä ma xsmajij ta chik rupixaʼ Dios. Jun tzʼetbʼäl. Jehová xyaʼ qa re pixaʼ reʼ chkë ri qʼatöy taq tzij pa ruwiʼ ri tinamït Israel: «Kʼo chë ma yejeʼ ta kʼïy rixjayil, rchë ma yiruyaʼ ta qa» (Deut. 17:17). Salomón, pa rukʼexel xsmajij ri pixaʼ riʼ, xa xejeʼ ye 1,000 rixjayil. Y kan kʼïy chkë ri ixoqiʼ riʼ xa tyox xkiyaʼ kiqʼij (1 Rey. 11:1-3). Rkʼë jbʼaʼ, ryä xquʼ chë ri najin nuʼän majun ta kʼayewal xtkʼäm pä pa ruwiʼ. Xa bʼa achkë na kʼa xquʼ, Salomón kan xrïl kʼayewal rma ma xnmaj ta rutzij Jehová (1 Rey. 11:9-13).

13. ¿Achkë nqatamaj chrij ri runaʼoj xkʼüt Jesús?

¹³ Jesús ronojel mul kan pa rubʼeyal xtzʼët riʼ. Taq majanä wä tpë chwäch le Ruwachʼulew, ryä xeruʼän mamaʼ taq samaj chlaʼ chkaj. Colosenses 1:16 nuʼij chë Jehová, rkʼë rutoʼik Rukʼajol, xuʼän ronojel ri kʼo. Rkʼë jbʼaʼ, taq Jesús xqasäx pa yaʼ, xnatäj pä che rä jojun ri xuʼän rkʼë Rutataʼ chlaʼ chkaj (Mat. 3:16; Juan 17:5). Ye kʼa ma rma ta riʼ kowan xnaʼ riʼ. Pa rukʼexel riʼ, majun bʼëy xkʼüt ta chë ryä kʼo más ruqʼij chkiwäch ri nkʼaj chik. Ryä xuʼij chkë rutzeqelbʼëy chë ma xpë ta chwäch le Ruwachʼulew rchë ri winäq yesamäj pa ruwiʼ, «xa xpë rchë yë ryä xbʼesamäj pa kiwiʼ ri nkʼaj chik chqä rchë xbʼeruyaʼ rukʼaslemal pa kamïk pa kikʼexel ye kʼïy winäq» (Mat. 20:28). Ryä chqä xuʼij chë «majun ta nkowin nuʼän xa pa ruyonïl» (Juan 5:19). Achiʼel nqatzʼët, Jesús kan ma xnaʼ ta riʼ. Ryä kan jun utziläj tzʼetbʼäl xyaʼ qa chqawäch.

14. ¿Achkë rubʼanik nqrtoʼ ri xuʼij Jesús rchë kan pa rubʼeyal nqatzʼët qa qiʼ?

¹⁴ Jesús xkʼüt chkiwäch rutzeqelbʼëy chë nkʼatzin kan pa rubʼeyal nkitzʼët qa kiʼ. Kʼo jun qʼij, ryä xuʼij reʼ chkë: «Rïx kan jlan jontir rusmal iwiʼ» (Mat. 10:30). Kan nukʼuqbʼaʼ qakʼuʼx re tzij reʼ, más taq nqanaʼ chë majun ta qaqʼij, rma nunataj chqë chë ri Qatataʼ kʼo chkaj kowan nqrajoʼ chqä chë chwäch ryä kowan qaqʼij kʼo. Si Jehová nuyaʼ qʼij chqë rchë nqayaʼ ruqʼij chqä chwäch ryä taqäl chqij nqjeʼ chwäch ri kʼakʼakʼ Ruwachʼulew, ¿yoj achkë röj rchë nqaʼij chë ryä xa sachnäq?

15. a) Rkʼë ri xuʼij ri wuj La Atalaya pa jojun junaʼ qa, ¿achkë rubʼanik kʼo ta chë nqatzʼët qa qiʼ? b) Achiʼel nqatzʼët chkiwäch ri achbʼäl ri ye kʼo chpan ruxaq 24, ¿achkë utzil ma xkeqïl ta we xa xuʼ röj xtqaquʼ qa qiʼ?

¹⁵ Pa jun 15 junaʼ qa, ri wuj La Atalaya xuʼij chë röj nkʼatzin kan pa rubʼeyal nqatzʼët qa qiʼ. Re wuj reʼ xuʼij: «Röj ma nqajoʼ ta nqaquʼ chë kʼo más qaqʼij rma xtuʼän chë xa xtqanaʼ qiʼ; ye kʼa ma nqajoʼ ta chqä nqaquʼ chë kan majun ta qaqʼij, rma ya riʼ xa xtuʼän chë xtqbʼison. Pa rukʼexel riʼ, röj nqajoʼ kan pa rubʼeyal nqatzʼët qa qiʼ. Rma riʼ, nkʼatzin nqatzʼët achkë nqkowin nqaʼän y achkë kʼayewal nuʼän chqawäch nqaʼän. Jun qachʼalal ixöq xuʼij: ‹Rïn ma yïn ta ri winäq ri más itzel runaʼoj, ye kʼa ma yïn ta chqä ri winäq ri más ütz runaʼoj. Rïn kʼo utziläj taq naʼoj wkʼë, ye kʼa kʼo chqä naʼoj ri ma ütz ta ye kʼo wkʼë, kan achiʼel xa bʼa achkë winäq›».c Achiʼel nqatzʼët, kan ütz chë röj kan pa rubʼeyal nqatzʼët qa qiʼ.

16. ¿Achkë rma Jehová yeruyaʼ pä utziläj taq naʼoj chqë?

¹⁶ Chpan Ruchʼaʼäl, Jehová yeruyaʼon pä utziläj taq naʼoj chqë. Ryä nuʼän riʼ rma kowan nqrajoʼ chqä nrajoʼ chë röj kiʼ qakʼuʼx nqaʼän (Is. 48:17, 18). Ri más ütz nqachaʼ nqaʼän chpan qakʼaslemal ya riʼ nqayaʼ Jehová pa naʼäy, rma ya riʼ xtuʼän chë kan kiʼ qakʼuʼx xtqaʼän. Ya riʼ chqä xtuʼän chë ma kan ta xkeqïl ri kʼayewal ri nkïl ri winäq ri xa bʼenäq kan chrij ri päq, chrij kisamaj o ri xa xuʼ ryeʼ nkiquʼ qa qiʼ. Rma riʼ tqakʼutuʼ chë röj yoj ajnaʼoj taq winäq chqä tqabʼanaʼ chë Jehová kiʼ rukʼuʼx nuʼän (Prov. 23:15).