Keqatoʼ ri najin nkiqʼaxaj kʼayewal

1. ¿Achkë nuʼän Jehová kʼïy mul taq rusamajelaʼ nkikʼutuj kitoʼik che rä?

¿ATAMAN rït chë Jehová nkowin yaturksaj rchë nuyaʼ pä che rä jun qachʼalal ri xkʼutuj che rä? Xa bʼa achkë qasamaj pa congregación —yoj ukʼwäy bʼey, toʼonelaʼ, precursores o publicadores—, kʼo chik qajunaʼ o majanä, o yoj ixoqiʼ o achiʼaʼ, ryä nkowin nqrksaj. Taq jun winäq ri kan nrajoʼ Jehová nukʼutuj rutoʼik che rä, ri Qatat kʼo chkaj kʼïy mul yeruksaj ri ukʼwäy taq bʼey chqä nkʼaj chik rusamajelaʼ rchë nkikʼuqbʼaʼ rukʼuʼx ri winäq riʼ (Col. 4:11). Röj kan jun nimaläj utzil chqawäch ke riʼ rubʼanik nqayaʼ ruqʼij Jehová chqä yeqatoʼ ri qachʼalal. Röj nqkowin nqaʼän riʼ taq npë jun yabʼil ri kan pa molaj winäq yerumäj, taq nbʼanatäj jun qʼeqäl jöbʼ, jun mamaʼ slonel o jun chik kʼayewal, o taq nyaʼöx kʼayewal pa kiwiʼ ri qachʼalal.

TAQ NPË JUN YABʼIL RI KAN PA MOLAJ WINÄQ YERUMÄJ

2. Taq npë jun yabʼil ri xa nspan, ¿achkë rma rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chqawäch yeqatoʼ ri qachʼalal?

² Taq npë jun yabʼil ri xa nspan, rkʼë jbʼaʼ más kʼayewal nuʼän chqawäch nqatolaʼ qiʼ. Tqaquʼ rij reʼ: rkʼë jbʼaʼ nqajoʼ nqbʼä chkitzʼetik ri qachʼalal chkachoch o nqajoʼ nqayaʼ jun kiway ri achkë ma kan ta kʼïy kirajil kʼo, ye kʼa ma ütz ta nqaʼän riʼ rma xa nxiʼin naʼän riʼ. Chqä rkʼë jbʼaʼ kan nqarayij yeqatoʼ ri nkʼaj chik, ye kʼa ri qa-familia röj najin chqä nutäj poqän. Tapeʼ ke riʼ, röj nqajoʼ yeqatoʼ ri qachʼalal, y Jehová kan kiʼ rukʼuʼx taq nutzʼët chë röj nqaʼän jontir ri kʼo pa qaqʼaʼ chkitoʼik ryeʼ (Prov. 3:27; 19:17). Rma riʼ, ¿achkë ütz nqaʼän?

3. ¿Achkë nqatamaj qa chkij ri ukʼwäy taq bʼey ri ye kʼo pa ru-congregación ya Desi? (Jeremías 23:4).

³ Ri ütz nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey. We rït yït jun ukʼwäy bʼey pa congregación, kan tatamaj kiwäch ri qachʼalal (taskʼij ruwäch Jeremías 23:4). Ya Desi, ri xqatzjoj chpan ri jun qa tjonïk, nuʼij: «Ri ukʼwäy taq bʼey ri ye kʼo pa n-grupo rchë nqatzjoj le Biblia kan rukʼulun wä chkë yeʼel chutzjoxik le Biblia wkʼë rïn chqä kikʼë nkʼaj chik qachʼalal y kan nkijäm wä kiwäch rchë yejeʼ qkʼë».b Rma jontir ri kibʼanon wä pä, re ukʼwäy taq bʼey reʼ ma kʼayewal ta xuʼän chkiwäch xkitoʼ ya Desi taq xpë ri COVID-19 chqä xekäm jojun ruchʼalal rma ri yabʼil.

4. ¿Achkë rma ri ukʼwäy taq bʼey xekowin xkitoʼ ya Desi, y achkë nqatamaj qa röj chrij reʼ?

⁴ Ya Desi nuʼij: «Ri ukʼwäy taq bʼey ye wachiʼil wä chik, rma riʼ ma kʼayewal ta xuʼän chi nwäch xinbʼij chkë achkë nnaʼ chqä achkë rma najin nchʼpü nkʼuʼx». ¿Achkë nukʼüt qa reʼ chkiwäch ri ukʼwäy taq bʼey? Titzʼetaʼ achkë nkʼatzin chkë ri qachʼalal chqä kixok kichiʼil taq majanä tchapatäj jun kʼayewal. We rma xpë jun yabʼil ri xa nspan ma ütz ta yixbʼä chkachoch ri qachʼalal, tikanuj nkʼaj chik rubʼanik rchë yeʼichʼaʼej. Ya Desi nuʼij: «Kʼo mul, xa chpan jun qʼij, ye kïy ukʼwäy taq bʼey xinkiskʼij o xkitäq pä n-mensajes. Ri textos ri xekitaqalaʼ pä chwä kan xapon pa wan, tapeʼ kan ntaman wä chik achkë nkiʼij».

5. ¿Achkë rubʼanik nkitamaj ri ukʼwäy taq bʼey achkë nkʼatzin chkë ri qachʼalal, y achkë rubʼanik yekitoʼ?

⁵ Jun rubʼanik chë ri ukʼwäy taq bʼey nkitamaj achkë nkʼatzin chkë ri qachʼalal ya riʼ taq yekiʼän kʼutunïk chkë. Ye kʼa ütz nkiquʼ na achkë rubʼanik nkiʼän che rä (Prov. 20:5). Rchë riʼ, ryeʼ ütz nkikʼutuj qa reʼ chkiwäch: ¿Kʼo ri nkʼatzin chkë ri qachʼalal, achiʼel kiway chqä kaqʼon? ¿Ye kʼo jojun ri rkʼë jbʼaʼ xtesäx kisamaj o xkesäx äl pa kachoch? ¿Nkʼatzin yetoʼöx rchë nkikʼutuj kitoʼik che rä ri qʼatbʼäl tzij? Ya Desi nuʼij chë jojun qachʼalal xkitoʼ rkʼë ri nkʼatzin che rä. Ye kʼa ri más xtoʼ ya riʼ ri rubʼanik xkikʼüt ri ukʼwäy taq bʼey chwäch chë nkajoʼ chqä ri kʼuqbʼäl kʼuʼx ri xkiyaʼ che rä rkʼë le Biblia. Ryä nuʼij: «Ri ukʼwäy taq bʼey junan xechʼö wkʼë rkʼë Jehová. Ma kan ta nnatäj chwä achkë tzij xkiksaj, ye kʼa nnatäj chwä achkë xinnaʼ. Rïn xinnaʼ chë achiʼel ta Jehová najin nuʼij pä chwä ‹Ma ayonïl ta yït kʼo›» (Is. 41:10, 13).

6. ¿Achkë rubʼanik nqatolaʼ qiʼ chpan ri congregación? (Keʼatzʼetaʼ ri achbʼäl).

⁶ Ri ütz nuʼän ri congregación. Qataman chë ri ukʼwäy taq bʼey ya riʼ naʼäy ri kʼo chë yetzʼetö achkë nkʼatzin chkë ri qachʼalal. Ye kaʼ Jehová nuʼij chqë jontir chë keqatoʼ chqä tqakʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri nkʼaj chik (Gál. 6:10). Yajün taq xa jun koʼöl spanïk nqaʼän che rä jun qachʼalal yawaʼ, ya riʼ rkʼë jbʼaʼ kan kowan xtkʼuqbʼaʼ rukʼuʼx. Ri akʼalaʼ rkʼë jbʼaʼ ütz nkiʼän jun tarjeta o jun dibujo rchë nkikʼuqbʼaʼ rukʼuʼx jun qachʼalal. Ri qʼopojiʼ kʼojolaʼ ütz nkitzüj kiʼ rchë nkitoʼ jun qachʼalal ixöq rkʼë ri nkʼatzin che rä o rchë nkibʼebʼanaʼ ruloqʼoj. Jojun chik ütz nkiʼän äl ruway jun qachʼalal yawaʼ y nkibʼeyaʼ qa chrachoch. Kantzij na wä chë taq jun yabʼil kowan ruksan ruchqʼaʼ, jontir ri yoj kʼo pa congregación nkʼatzin nkʼuqbʼäx qakʼuʼx. Rma riʼ rkʼë jbʼaʼ ütz nqkanaj na qa jbʼaʼ taq ya xkʼis ri qamoloj pa salón del Reino o pa videoconferencia. Ke riʼ xtqkowin xtqtzjon jbʼaʼ kikʼë ri qachʼalal. Chqä ri ukʼwäy taq bʼey nkʼatzin nkʼuqbʼäx kikʼuʼx. Ye kʼo jojun qachʼalal nkiyaʼ jojun wuj chkë ri ukʼwäy taq bʼey ri akuchï yetyoxin wä äl chkë rma ri samaj nkiʼän. Ma tqamestaj ta chë taq kʼo jun yabʼil ri kowan rukran riʼ, ryeʼ kan más na chik kisamaj kʼo. Kan ütz chë jontir röj nqatäj qaqʼij nqasmajij re naʼoj reʼ: «Tikʼuqbʼalaʼ ikʼuʼx chqä titolaʼ iwiʼ chiwäch» (1 Tes. 5:11).

TAQ NBʼANATÄJ JUN QʼEQÄL JÖBʼ, JUN MAMAʼ SLONEL O JUN CHIK KʼAYEWAL

7. ¿Achkë rkʼë jbʼaʼ nbʼanatäj rkʼë jun winäq taq nbʼanatäj jun qʼeqäl jöbʼ, jun mamaʼ slonel o jun chik kʼayewal?

⁷ Taq nbʼanatäj jun qʼeqäl jöbʼ, jun mamaʼ slonel o jun chik kʼayewal, ya riʼ rkʼë jbʼaʼ nuʼän chë chaq kʼateʼ njalatäj rukʼaslemal jun winäq. Rkʼë jbʼaʼ nchaʼ chiʼ ri achkë kʼo rkʼë, nchaʼ chiʼ rachoch, o rkʼë jbʼaʼ nkäm jun ruchʼalal. Kʼayewal achiʼel riʼ nbʼanatäj chqä kikʼë ri qachʼalal. Rma riʼ, ¿achkë rubʼanik yeqatoʼ?

8. ¿Achkë kʼo chë nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey chqä ri tataʼaj taq majanä tbʼanatäj jun kʼayewal?

⁸ Ri ütz nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey. Ukʼwäy taq bʼey, keʼitoʼ qachʼalal rchë nkiʼän apü ri achkë nkʼatzin we nbʼanatäj jun kʼayewal. Titzʼetaʼ we jontir ri congregación retaman achkë nkʼatzin nkiʼän rchë nkiköl qa kiʼ chqä achkë rubʼanik yechʼö apü iwkʼë rchë nkiʼij chiwä we ütz kiwäch o manä. Ya Margaret, ri xqatzjoj chpan ri jun qa tjonïk nuʼij: «Chpan jun moloj ri xtzjöx chrij ri achkë nkʼatzin chpan qa-congregación, ri ukʼwäy taq bʼey xkinataj chqë chë majanä tkʼis ri tiempo taq más kʼatïk yebʼanatäj chqä chë kan chanin q-el äl we ri qʼatbʼäl tzij nuʼij riʼ chqë o we kan nxiʼin chik rij qakʼaslemal». Ri tzijonem riʼ kan kowan xkʼatzin, rma cinco semanas chrij riʼ xbʼanatäj jun mamaʼ kʼatïk. Tataʼaj, taq niyaʼ ruqʼij Jehová pan iwachoch, titzjoj rkʼë i-familia achkë nkʼatzin niʼän chijujnal we kʼo jun kʼayewal nbʼanatäj. We rïx chqä iwalkʼwal ibʼanon apü ri najowatäj, ya riʼ xkixurtoʼ rchë ma kan ta kowan xtchʼpü ikʼuʼx.

9. ¿Achkë kʼo chë nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey taq majanä tpë jun kʼayewal chqä taq ya xqʼax yän?

⁹ We rït yït kʼwayon bʼey chpan jun grupo, ma tayoʼej ta na chë kʼa taq nbʼanatäj jun kʼayewal kʼa riʼ natzʼët we ri qachʼalal kʼa ya riʼ na ki-número o manä. Tayaʼ ki-números chwäch jun wuj chqä chaq taqïl takʼutuj chkë we kʼa ya riʼ na kʼo kikʼë. Ke riʼ we kʼo nbʼanatäj, xkakowin xkatzjon kikʼë jontir ri publicadores chqä xtatzʼët achkë xtkʼatzin chkë. Tayaʼ jontir riʼ che rä ri coordinador pa kiwiʼ ri ukʼwäy taq bʼey, y ryä xttzjon äl rkʼë ri ukʼwäy bʼey rchë circuito. We junan xkixsamäj jontir, kan ütz xttel apü jontir chiwäch. Taq xchup ri kʼatïk, ri ukʼwäy bʼey ri nbʼechʼaʼen ru-congregación ya Margaret 36 horas ma xwär ta rma xkʼatzin xtzʼët ri samaj ri najin wä nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey ri najin wä yekikanuj chqä nkajoʼ wä yekitoʼ jun ye 450 qachʼalal ri xeʼel äl chkachoch (2 Cor. 11:27). Ri samaj xkiʼän ryeʼ xuʼän chë ri qachʼalal ri nkʼatzin kachoch xkïl akuchï yejeʼ wä qa.

10. ¿Achkë rma chkiwäch ri ukʼwäy taq bʼey kan kʼo rejqalen yekichajij ri qachʼalal? (Juan 21:15).

¹⁰ Ri ukʼwäy taq bʼey yaʼon qa pa kiqʼaʼ nkikʼuqbʼaʼ kikʼuʼx ri qachʼalal rkʼë le Biblia chqä yekitoʼ rchë ma kan ta kowan nchʼpü kikʼuʼx (1 Ped. 5:2). Taq nbʼanatäj jun qʼeqäl jöbʼ, jun mamaʼ slonel o jun chik kʼayewal, naʼäy nkʼatzin nkitzʼët we ri qachʼalal ütz kiwäch, kʼo kiway, kitzyaq chqä kachoch. Ye kʼa rkʼë jbʼaʼ ri qachʼalal kan pan ikʼ xtkʼatzin xtkʼuqbʼäx kikʼuʼx rkʼë le Biblia chqä xketoʼöx rchë ma kan ta kowan chik xtchʼpü kikʼuʼx (taskʼij ruwäch Juan 21:15). Harold, jun ri kʼo chpan jun Comité rchë Sucursal chqä tzjonäq kikʼë ye kïy qachʼalal ri kiqʼaxan jun mamaʼ kʼayewal, nuʼij: «Kan ma chaq bʼaʼ ta namestaj taq kʼo jun kʼayewal naqʼaxaj. Ri qachʼalal rkʼë jbʼaʼ nkikʼwaj jun kʼaslemal achiʼel wä rubʼanon qa, ye kʼa rkʼë jbʼaʼ chaq taqïl nnatäj pä chkë ri xkiqʼaxaj, achiʼel jun kichʼalal ri xkäm, jun ri xjeʼ kikʼë ri kʼo wä rejqalen chkiwäch o jun ri xbʼanö chë kan xxiʼin rij ri kikʼaslemal. Ri nnatäj pä chkë ri xkiqʼaxaj rkʼë jbʼaʼ nuʼän chë ntiʼon chik jmul kan. Ye kʼa ya riʼ ma ntel ta chë tzij chë majun ta kikʼuqbʼäl kʼuʼx rma kan ya riʼ wä ri nbʼanatäj».

11. ¿Achkë toʼïk rkʼë jbʼaʼ xtkʼatzin chkë ri familias jun tiempo?

¹¹ Kan kowan rejqalen chë ri ukʼwäy taq bʼey nkismajij re naʼoj reʼ: «Kixoqʼ kikʼë ri yeʼoqʼ» (Rom. 12:15). Ri xeqʼax chpan jun mamaʼ kʼayewal, nkʼatzin nnatäx chkë chë Jehová chqä ri qachʼalal kʼa kowan na yekajoʼ. Ri ukʼwäy taq bʼey ütz yekitoʼ ri familias rchë ma nkiyaʼ ta qa rubʼanik ri nbʼanö chë junan nuʼän kiwäch rkʼë Jehová, achiʼel ri yechʼö rkʼë, ri nkitjoj kiʼ chrij le Biblia, ri yebʼä chkipan ri qamoloj chqä ri yeʼel chutzjoxik le Biblia. Ryeʼ chqä ütz nkiʼij chkë ri teʼej tataʼaj chë tkiʼij chkë kalkʼwal chë ma tkimestaj ta chë ri kʼayewal yeqïl kʼo jojun ri ma nkowin ta nuchüp. Teʼej tataʼaj, tinataj chkë iwalkʼwal chë Jehová ronojel mul xttok kichiʼil chqä chë majun bʼëy xkeruyaʼ ta qa. Tiʼij chkë chë chpan rutinamit Jehová, ri kʼo chwäch jontir le Ruwachʼlew, kʼo jun ki-familia ri ma nkikʼewaj ta yekitoʼ (1 Ped. 2:17).

12. Taq kʼo jun kʼayewal nbʼanatäj, ¿achkë ütz nuʼän ri congregación? (Tatzʼetaʼ ri achbʼäl).

¹² Ri ütz nuʼän ri congregación. We chunaqaj ri akuchï yït kʼo wä rït nbʼanatäj jun kʼayewal, takʼutuj chkë ri ukʼwäy taq bʼey achkë rubʼanik yatoʼon. Rkʼë jbʼaʼ ütz natzüj awiʼ rchë yekanaj qa jojun qachʼalal awkʼë pan awachoch ri kʼo chë xeʼel äl chkachoch o ri najin yekitoʼ ri nkʼaj chik. Rkʼë jbʼaʼ ütz yatoʼon chkijachik rukïl wäy o nkʼaj chik ri nkʼatzin chkë ri qachʼalal. We ri kʼayewal kʼa näj xbʼanatäj wä, rït chqä ütz yatoʼon. ¿Achkë rubʼanik naʼän riʼ? Kachʼö pa kiwiʼ ri qachʼalal ri xeqʼaxan ri kʼayewal chqä ütz nayaʼ äl akchaj che rä rutinamit Jehová, rma ri päq riʼ xtksäx rchë xketoʼöx ri qachʼalal riʼ (2 Cor. 1:8-11; 8:2-5). We ütz nuʼän chawäch yabʼä chpan ri tinamït riʼ, takʼutuj chkë ri ukʼwäy taq bʼey achkë rubʼanik yatoʼon. We rït yït jun chkë ri xkeskʼïx, rkʼë jbʼaʼ naʼäy xkatjöx na rchë ke riʼ xkakowin xkatoʼon akuchï más xtkʼatzin wä.

TAQ NYAʼÖX KʼAYEWAL PA KIWIʼ QACHʼALAL

13. ¿Achkë kʼayewal nkiqʼaxaj qachʼalal ri ye kʼo akuchï ma nyaʼöx ta qʼij chkë nkiyaʼ ruqʼij Dios?

¹³ Ri qachʼalal kan más kʼayewal nuʼän kikʼaslemal taq nyaʼöx kʼayewal pa kiwiʼ xa rma nkiyaʼ ruqʼij Jehová. Ri qachʼalal ri ye kʼo chkipan tinamït ri akuchï ma nyaʼöx ta qʼij chkë nkiyaʼ ruqʼij Dios nkiqʼaxaj chqä kʼayewal achiʼel ri nkʼis kirajil, npë kiyabʼil chqä yekäm kichʼalal. Rma ma nyaʼöx ta qʼij chkë nkiyaʼ ruqʼij Dios, ri ukʼwäy taq bʼey rkʼë jbʼaʼ kʼayewal nuʼän chkiwäch yekibʼechʼaʼej o yetzjon kikʼë ri qachʼalal ri nkʼatzin nkʼuqbʼäx kikʼuʼx. Ya riʼ xbʼanatäj rkʼë Andréi, ri xqatzjoj chpan ri jun qa tjonïk. Jun qachʼalal ixöq ri kʼo chpan ru-grupo rchë nkitzjoj le Biblia najin wä nuqʼaxaj kʼayewal rma majun ta rurajil. Chrij riʼ, xrïl jun accidente, rma riʼ kan kʼïy operaciones xkʼatzin xbʼan che rä, ya riʼ xuʼän chë ma xkowin ta chik xsamäj. Tapeʼ ri qʼatbʼäl tzij kʼo ruqʼaton chkiwäch chqä kʼo ri COVID-19, ri qachʼalal xkiʼän jontir ri kʼo pa kiqʼaʼ rchë xkitoʼ, y Jehová kan retaman wä achkë najin nbʼanatäj.

14. ¿Achkë rubʼanik nkikʼüt ri ukʼwäy taq bʼey chë kikʼuqbʼan kikʼuʼx chrij Jehová?

¹⁴ Ri ütz nkiʼän ri ukʼwäy taq bʼey. Andréi xkʼutuj rutoʼik che rä Jehová chqä xuʼän jontir ri xkowin. ¿Achkë rubʼanik xyaʼ pä Jehová ri xkʼutuj che rä? Ryä xuʼän chë ri qachʼalal pa congregación ri yekowin nkiʼän más chutoʼik ri qachʼalal ixöq xkiʼän riʼ. Jojun chkë ri qachʼalal riʼ xkikʼwaj ri qachʼalal rkʼë doctor y jojun chik xkitoʼ rkʼë päq. Jehová xyaʼ utzil pa kiwiʼ rma kan junan kiwäch chqä rma jontir ri xkiʼän (Heb. 13:16). Ukʼwäy taq bʼey, taq pan itinamit xtqʼat chiwäch niyaʼ ruqʼij Dios, tikʼutuj itoʼik chkë ri nkʼaj chik (Jer. 36:5, 6). Ye kʼa ri más rejqalen ya riʼ nitoʼ iwiʼ rkʼë Jehová. Ryä xkixurtoʼ pä rchë xkixkowin xtiyaʼ chkë ri qachʼalal ri nkʼatzin chkë.

15. ¿Achkë ütz nqaʼän rchë junan nuʼän qawäch taq ri qʼatbʼäl tzij xtqʼät chqawäch nqayaʼ ruqʼij Jehová?

¹⁵ Ri ütz nuʼän ri congregación. Taq ri qʼatbʼäl tzij xtqʼät chqawäch nqayaʼ ruqʼij Jehová, rkʼë jbʼaʼ xa xuʼ pa koköj taq molaj xtqkowin xtqamöl wä qiʼ. Rma riʼ kan kowan rejqalen chë majun chʼaʼoj njeʼ chqakojöl. Ma tqamestaj ta chë yë Satanás qakʼulel, ma yë ta qachʼalal. Rma riʼ keqakyuʼ ri qachʼalal chqä kan chanin tqasoloʼ xa bʼa achkë kʼayewal kʼo chqawäch (Prov. 19:11; Efes. 4:26). Tqakanuj rubʼanik rchë nqatolaʼ qiʼ chqawäch (Tito 3:14). Ri toʼïk xkiyaʼ che rä ri qachʼalal ixöq ri ye kʼo pa ru-grupo Andréi, kan xerutoʼ jontir. Ya riʼ xuʼän chë más junan xuʼän kiwäch kan achiʼel jun familia (Sal. 133:1).

16. Rkʼë ri nuʼij Colosenses 4:3, 18, ¿achkë ütz nqaʼän pa kiwiʼ ri qachʼalal ri najin nyaʼöx kʼayewal pa kiwiʼ?

¹⁶ Kan pa mil chkë ri qachʼalal nkiyaʼ ruqʼij Jehová tapeʼ ri qʼatbʼäl tzij ma nuyaʼ ta qʼij chkë. Ye kʼo jojun yeyaʼon pacheʼ xa rma riʼ. Qchʼö rkʼë Jehová pa kiwiʼ ryeʼ chqä pa ruwiʼ ki-familia. Ütz chqä nqakʼutuj pa kiwiʼ ri qachʼalal ri ma nkixiʼij ta kiʼ yekitoʼ ri ye kʼo pacheʼ, tapeʼ rkʼë jbʼaʼ yeyaʼöx pacheʼ xa rma nkiʼän riʼ. Ryeʼ yekitoʼ qachʼalal rchë nkikʼuqbʼaʼ na kikʼuʼx chrij Jehová, nkiyaʼ ri achkë nkʼatzin chkë chqä yekitoʼ chwäch ri qʼatbʼäl tzij (taskʼij ruwäch Colosenses 4:3, 18).c Majun bʼëy tqamestaj ta chë ri nqchʼö rkʼë Jehová pa kiwiʼ ri qachʼalal riʼ kan kowan yerutoʼ (2 Tes. 3:1, 2; 1 Tim. 2:1, 2).

17. ¿Achkë ütz nqaʼän komä rchë ma xtqayaʼ ta qa Jehová taq ma xtyaʼöx ta chik qʼij chqë rchë xtqayaʼ ruqʼij?

¹⁷ Rït chqä a-familia ütz nitzʼët apü achkë rubʼanik ma xtiyaʼ ta qa Jehová taq xtyaʼöx kʼayewal pan iwiʼ (Hech. 14:22). Ma tiquʼ ta kij ri rkʼë jbʼaʼ majun bʼëy xtbʼanatäj ta iwkʼë. Pa rukʼexel riʼ, xa kan tikowirsaj ri iwachbʼilanïk rkʼë Jehová chqä keʼitoʼ iwalkʼwal rchë nkiʼän riʼ. We kʼo jmul kan kowan nchʼpü ikʼuʼx, tiʼij riʼ che rä Jehová (Sal. 62:7, 8). Titzjoj chpan i-familia achkë nbʼanö chqë rchë nqakʼuqbʼaʼ qakʼuʼx chrij.d We rït abʼanon ri najowatäj rchë natoʼ awiʼ taq nbʼanatäj jun kʼayewal chqä nakʼuqbʼaʼ akʼuʼx chrij Jehová, xkeʼatoʼ awalkʼwal rchë ma xtkixiʼij ta kiʼ chqä ma kan ta kowan xtchʼpü kikʼuʼx.

18. ¿Achkë qayoʼen apü?

¹⁸ Ri uxlanen ri petenäq rkʼë Dios nuʼän chë ma nqaxiʼij ta qiʼ (Filip. 4:6, 7). Jehová nuksaj ri uxlanen riʼ rchë röj ma kan ta kowan nchʼpü qakʼuʼx taq npë jun yabʼil ri kan pa molaj winäq yerumäj, taq nbʼanatäj jun qʼeqäl jöbʼ, jun mamaʼ slonel o jun chik kʼayewal, o taq nyaʼöx kʼayewal pa qawiʼ xa rma nqayaʼ ruqʼij. Ryä yeruksaj ri ukʼwäy taq bʼey ri kan nkitäj kiqʼij chkichajxik ri qachʼalal. Chqä nuyaʼ qʼij chqë rchë nqatolaʼ qiʼ chqawäch. Re uxlanen reʼ nqrtoʼ rchë chqawäch apü xtqkowin xtqapabʼaʼ qiʼ chkiwäch kʼayewal ri más ye nmaʼq, achiʼel ri nimaläj tijöj poqonal (Mat. 24:21). Chpan ri tiempo riʼ, kan kowan rejqalen ma kan ta kowan xtchʼpü qakʼuʼx chqä chë xkeqatoʼ ri nkʼaj chik rchë nkiʼän riʼ. Ye kʼa taq xtqʼax ri nimaläj tijöj poqonal majun bʼëy chik xkeqaqʼaxaj ta kʼayewal ri nkiʼän chë kowan nchʼpü qakʼuʼx. Röj xtqkowin xtqanaʼ ri rajowan pä Jehová pa qawiʼ: ri kantzij uxlanen ri majun bʼëy xtkʼis ta (Is. 26:3, 4).