Kūö Yòh Öi Hòṅ Pa-ekūö Tö Yāvē?

1-2. Sā ṙô ngam Salmai 25:14, hòṅ asūp inlahen hī yē hī hòṅ hanòlö Yāvē?

HÒṄ asuh öp öreh inlahen, yěn hòṅ vī ngam innòlöre nö köp nap holre? Lohten nö hòṅ ōt ngam hanāngenlōn nö ihôi cha, hòṅ holṙen höö cha-a nö la-evṙen ngaich möl min ngam innòlö cha nö köp. Hòṅ pa-ekūö hòng chěi ayī-ö tö yip holre? Lohten öm ngö mufē, ‘Hö-ö, achīöp tö pa-ekūö tö holre?’ Sā ṙô ngam lökngörit ngih ātiköl miröökö tö vënyu, tö hī yěi hòṅ hanòlö Yāvē ngaich töt ṙanāngen ngam inlahen hī öi hòṅ “pa-ekūö” tö ò.”—Vë-evkūö Salmai 25:14.

² Pòrô ayī-ö öi tö marò-ònyen öi löklōn Yāvē, ṙòkhöre pöri öi hòṅ pa-ekūö tö ò. Asuh pöri öp manah ngam inlahen hī öi pa-ekūö töm Tēv? Sitih inlahen öi mihôiṅ asīöp ngam pinhë-eṅkūöre tö ngam Tēv? Hēk asūp haköplö hī in yik tarik inuk urěh ṙētak misī yik tö pa-ekūö töm Tēv, tö sā Opētiā, ök Mākūö Kūönṙô Yēhōyata hēk tö ök Rācha Yòās?

ASŪP MANAH NGAM PINHË-EṄKŪÖ HĪ TÖM TĒV?

3. Kūö yòh öi ṙung pa-ekūö, ngaich kūö yòh angū-ö nö tövai nö inlahen hī öi hòṅ pa-ekūö?

³ Ṙōlheuh in ṙung öi pa-ekūö yěi kēken nup la-en tö mihôiṅ nö pala-aiṙen tī tö hī lökten ṙung ayī-ö öi öt kētöre öi in u. Tövai angū-ö nö inlahen hī öi pa-ekūö. Tö sā hī öreh yěi yôn öp rôngö ngaich rö-ö ayī-ö öi höng lök taseū pöi vöö töre min yěi suktöre. Hēk yěi ngölōn tö öp kanihngen nö ip chūök hī ngaich ilööṙen ayī-ö öi kiröönngöre pöi vöö töre yěi pala-aiṙen. Lökten öi pītnyöre öi havai nup tinrīkenre in yip holre ngaich ötkô inrē öi lēköre ṙô tö yip holre pöi vöö tö ngam innòlöre yěn öt köpsöreṙen.

4. Asūp lōn ngam Sī-ö nö in hī?

⁴ Lōnu ngam Sī-ö tö hī öi vöö tö Yāvē. Hòṅ chaphöt e anga-aṅ nö ellōn hī ngam ṙô Ēlifās nö in Yōp misī. Tö Yāvē nö tö tainy ngaich chöhtö inlahenre nö hòṅ kētö sācha hī hēk öt hěngtak tö kò nö haṙamlōn ò. (Yōp 4:18, 19) Lōnu ngam Sī-ö tö hī öi vöö tö Yāvē ngaich ṙāngenre öi löklōn ò. Yē hī öt lōnu töre öi fukta in minë ṙô ngam Sī-ö ngaich hòṅ asīöp ngam tölöng pihë-ekūöre ayī-ö tö Yāvē.

5. Tö sitih manah öng ngam inlahen hī öi pa-ekūö töm Tēv?

⁵ Yē ngòh tarik nö lööngö pinhë-eṅkūö töm Tēv ngaich tö hangenlōn anga-aṅ tö ò hēk öthō min inrē anga-aṅ nö kēken nup la-en tö mihôiṅ nö ötlöngö tī tö ngam innòlöre nö in ò. Ngatī “pihë-ekūö” ök inrē Yēsū tö Yāvē.” (Hep. 5:7) Öt kūö ò pöri nö vöö tö Yāvē. (Isa. 11:2, 3) Hangenlōn pöri anga-aṅ tö ò ngaich örheūheu nö hang nup chööngö ò. (Yôh. 14:21, 31) Hòṅ ngatī inlahen in inrē ayī-ö öi sā Yēsū, öi kētö nööinyö Yāvē hēk milēḵṙen inrē tö ò. Kūö ò nö hangenlōn tö hī, tö kirööngen aṅ in tö mikah, tö kalēḵ hēk tö lööngö tī inrē anga-aṅ yěn kahôka. In e mikahkūö ayī-ö tö Yāvē nö hangenlōn tö hī, lökten anga-aṅ nö lökngöre tö nup kahëken hī la-en. Yē hī min öi hang minë inköptöre tö ò ngaich ṙamlōn min anga-aṅ, ngaich yē hī pöri min öi filal minë chööngö ò ngaich haṙivlōn min anga-aṅ.—Sal. 78:41; Inch. 27:11.

MIHÔIṄ IN HARŪNÖRE ÖI PA-EKŪÖ TÖ NGAM TĒV

6. Asūp ihih tö hòṅ inlahen hī yěi hòṅ asīöp ngam pinhë-eṅkūöre tö Yāvē? (Salmai 34:11)

⁶ Hö-ö in ayī-ö tarik lamöktö kūö finötnyöre öi aṅhav in töm pinhë-eṅkūöre tö Yāvē, lökten öi hòṅ haṙūnöre öi pa-ekūö tö ò. (Vë-evkūö Salmai 34:11.) Ngih kò-òren tö hěng inlahen hī, öi ngëichkö minë vahī kūö kuntī ò. Yē hī min öi chumkūöṙen öi ‘ngëichkö minë vahī kūö kuntī Yāvē’ ngaich in e mikahkūö min ayī-ö tö ò nö tö kirööngen mikah, tökalēḵ hēk töhangenlōn inrē tö hī. Yē hī min öi örheūheu öi fēken u ngaich ṙūöhölre min ngam inlahen hī öi kētö nöönyö ò hēk milēḵṙen inrē tö ò. (Rōm. 1:20) Ngöṙô ön ngòh tö hěngtak sistör tö Ĕtrīön minënyi, “Löktö in minë vahī kūö kuntī Yāvē in öi akahakūö tö ò ṙôken ngam mikah ò. Lökten yē chu öich ngëichkö minë vahī kūö kuntī ò ngaich ṙatö-ellōnre chū-ö tö nup töng ṙô Yāvē nöng yanöölen chu anū-ö.” Örheūheu ngòh sistör nö fēken u lökten anga-aṅ nö mihôiṅ nö ngöṙô, “Öt hòṅ kēken nup la-en chū-ö nup tö mihôiṅ nö ötlööngö tī tö ngam innòlö chu öich in ngam Tēv.” Kēnyö ṙētak re öm më-eṅ ṙung öm fēken minë vahī kūö kuntī Yāvē? Yē meh min öm ngatī inlahen ngaich ṙūöhölre min ngam hanāngenlōn hēk minlēḵṙen meh tö Yāvē.—Sal. 111:2, 3.

7. Sitih inlahen öi hòṅ asīöp ngam pinhë-eṅkūöre tö Yāvē öi löktö im vinë-ekūötēv?

⁷ Ngih hēk töhěng inlahen hī öi hòṅ asīöp ngam pinhe-eṅkūöre tö Yāvē, hòṅ örheūheu öi vë-ekūötēv. Yěi örheūheu min öi vë-ekūö Yāvē, ngaich ṙūöhölre min ngam mikahkūö hī tö ò. Öi sitih inlahen? Yē hī öi havëkö kūö Yāvē tö kumlēḵre öi la-al minë kanihngenre ngaich akahaiṙen min ayī-ö tö ṙôken ngam kumlēḵ Yāvē. Yē hī öi ha-öiny ngam tī ò nö kēngö nômö ngam töng hěng maneuk kūönre ngaich fēken Yāvē ayī-ö nö kirööngen hanāngenlōn tö hī. Ngaich yē hī öi havëkö inyöökenre öi la-al minë kanihngenre ngaich ṙūöhölre min ngam ṙinatö-ellōn hī öi in Yāvē tö ò nö tö kirööngen mikah. Yē hī min öi ngatī inlahen vë-ekūö Yāvē ngaich ṙūöhölre min ngam minlēḵṙen hī tö ò hēk ngönlöre min ngam kuilōn hī öi öt hòṅ kēken nup la-en nup tö mihôiṅ nö pasū-utī töm innòlö hī öi in Yāvē.

8. Asūp inlahen hī yěi hòṅ lōnu töre öi pa-ekūö tö Yāvē?

⁸ Ṙòkhöre in öi lōnu töre öi hòṅ örheūheu pa-ekūö tö Yāvē. Lökten nö töt ṙanāngen ngam inlahen hī öi haköp inlahen minë tölöök hēk tötlöök inchōḵ elmat aṅmat ngam Paipöl. Ta-a chěi töi chumkūöṙen öi haköp inlahen nā tö nët tak tö chiplö nö i linöökö lōn Yāvē. Urěh min öi haköp inlahen Opētiā ök mākūö yik aṅ patī ngam Rācha Ahap. Ngaich unôich hēk min öi haköp inlahen ök mākūö kūönṙô ang Yēhōyata. Mikahtökūöre inrē min ayī-ö töp haköplöre öi in ök Rācha Yôas aṅ Yūta ngam mu-urěh sin nö löklōn Yāvē ngaich unôichngöre pöri nö ṙāngenre nö löklōn ò.

ASĪNKEN OPĒTIĀ, AṄHAV IN TÖM NGANÖÖNÖ

9. Sitih inlahen tinrīken ang Opētiā kūö ò nö pa-ekūö tö Yāvē? (1 Rācha 18:3, 12)

⁹ Ngam raneh vinënyö inlahen Opētiāb nö imat ngam Paipöl, ngö kinūichngö angū-ö: “Töpa-ekūö ök Opĕtīa tö ngam Mā Tēv [Yāvē].” (Vë-evkūö 1 Rācha 18:3, 12.) Kūö ngam pinhë-eṅkūöre ang Opētiā töm Tēv lökten anga-aṅ nö chūök ṙinatö-ellōn hēk töt michūṙen inrē. Angū-ö chö-öiny ò nö kētu la-en nö ngamëichkö ngam patī ök Rācha. (Asātô e im Nahimiā 7:2.) Kūö ngam pinhe-eṅkūöre inrē ang Opētiā nö holtö nganöönöre nö kēken minë la-en. Ngaich kô-en anga-aṅ nö hòṅ īnu tö ngam nganöönö re. Pön ōt anga-aṅ inuk ṙētak ök Rācha Ahap ngam tö vënyu inlahen nö imat ngam Paipöl nö, “Anga-aṅ tö chōichö la-en nö i kūö ngam Mā Tēv nö mötlö tö yik mū-urēhěkūö ò nö ṙòkhöre.” (1 Rā. 16:30) Rö-ö nöng angū-ö pön ngam pīhö Ahap ang Yēsipel ngam vamë-ekūö ngam insātēv Pē-al hēk tö kunyaha elmat inrē tö Yāvē lökten nö hòṅ fëlngen yik tarik Yāvē nö in yik tösöm miyööngö Israel. Pōyen fahëlngö inrē anga-aṅ tö yik pròfět Yāvē. (1 Rā. 18:4) Kô-en ang Opētiā nö el ṙētak kanihngen nö löklōn Yāvē.

10. Kūö yòh öi mihôiṅ ngö ṙô tö Opētiā nö īnu töngam nganöötöre?

¹⁰ Kô-en ök Opētiā nö tö ngön nö tarik. Kūö yòh öi mihôiṅ ngatī ṙô? Ik sā Yēsipel nö hòṅ fëlngen yik pròfět Yāvē ngaich ‘hayunngen yik tö 100 pròfět ngam Mā Tēv ang Opētiā nö kö taneui anāi tī nö el töhĕng kinluhu ngaich ha-āṅlen cha ha-ôkö cha inrē tö mak.’ (1 Rā. 18:13, 14) Yē ò öreh nö kôti, ngaich öt ṙālöng anga-aṅ tö Yēsipel. Lohten anga-aṅ mihôiṅ nö vöö pön höng sā hī nö tarik inrē. Mötlö hanāngenlōn pöri anga-aṅ tö Yāvē hēk tö yip tarik ò nö öt fēkö ngam nômöre.

11. Sitih inlahen aich töngamuh më tarik Yāvē nö asīnken Opētiā nö īnu tö nganöötöre yěn kēken nup la-en? (Ngëichköm nyat.)

¹¹ Pōyen yip prötör sistör hī töngamuh mi-iyöng in nup kamngö i chūök ngam la-en hī nö asökiröön. Rö-ö yin pön milēḵṙen tö yip mā mahayöng, sā inlahen Opētiā pöri cha-a nö öt halöngenre nö ṙāngenren nö löklōn Yāvē. (Mët. 22:21) Pa-ekūö inrē cha-a töm Tēv, lökten cha-a nö hang chööngö ò nö mööḵlö tö chööngö tarik. (Inl. 5:29) Hayunkenre cha-a yěn kēken minë la-en re i linökölōn Yāvē, iṙuöhen inrē nö ahangkö ngam tölöök inhānga. (Mët. 10:16, 28) Chumkūöṙen inrē cha-a tö më prötör sistör yěn teūngen tö minë līpöre lamökngörit in ngam Paipöl hòṅ cha nö örheūheu nö haröhtöre in Yāvē. Töi chumkūöṙen ngëichkö ngih inchō elmat inlahen prötör Henrī mi-iyöng in öp töhěng kamngö i Afrika i chūök ngam la-en hī nö asökiröön ngaich hē ang prötör Henrī nö kahngenre nö hòṅ söömtö līpöre më prötör sistör. Ngöṙô tī anga-aṅ nö kūich: “Tö aṙě-evö chin. Kūö chu pöri öich milēḵṙen tö Yāvē lökten öich holtö nganöötöre öich i ngih la-enre.” Mihôiṅ öm më-eṅ sā inlahen prötör Henrī öm holtö nganöötöre öm kēken ngam la-en? Mihôiṅ man më-eṅ inrē ngön yěm pa-ekūö tö ngam Tēv.

CHIPLÖ MAN SĀ INLAHEN ÖK MĀKŪÖ KŪÖNṘÔ YĒHŌYATA

12. Sitih inlahen ök kūönṙô Yēhōyata tö ök pīhö ò nö hameuktöre nö chiplö nö i linökölōn Yāvē?

¹² Tö pa-ekūö ök Mākūö Kūönṙô Yēhōyata tö ngam Tēv Yāvē, lökten anga-aṅ nö töchiplö nö i linökölōn ò ngaich ṙūöhöl alaha yip tahëng inrē anga-aṅ nö ngatī inlahen nö ha-öiny ngam Tēv Yāvē. Kūö yòh öi mihôiṅ ngatī ṙô? Yěi ngëichkö ök ṙētak ök kūön Yēsipel ang Atāliya ngaich hòṅ kēngen ngam inyööngö anga-aṅ nö i Yūta ngaich vīlöre nö ranī. Pōyen yik tarik tö vöö tö Atalia kūö ò nö öt lēken cha. Uroh anga-aṅ nö keūheutngöre vah tī nö fëlngö yik kūön rācha aṅ patī Yūta kūö kumlēḵ lōnre nö hòṅ ranī. Öt rēhěn anga-aṅ nö ṙāḵlen yik yōm re. (2 Kin. 22:10, 11) Hěngtak pöri ök yōm ò töt kò-òngvah ang Yôas, kūö ò nö hayūni tö Yēhōyata tö ök pīhö ò Yēhōsapēat ngaich haruklen ò cha-a. Ngatī inlahen cha-a nö laklö ngam rācha lamöknyö in ngam inyööngö tö Tāvit. Pōyen tö tö 100 samyeūheu ṙēḵti hē e ang Yēhōyata. Öt pinhë-eṅkūö pöri anga-aṅ tö Atāliya, pön höng chiplö nö i linökö lōn Yāvē.—Inch. 29:25.

13. Sitih inlahen ök Yēhōyata hēk nö hameuktöre nö la-ritö Yāvē?

¹³ Hěng van hēk ang Yēhōyata nö hameuktöre nö chiplö nö im Tēv Yāvē ik sā Yôas nö sat höiny samyeūheu. Halēn ök töhěng anga-aṅ inlahenre ngaich yěn teungta anga-aṅ nö in e ngaich mihôiṅ ang Yôas nö vīlöng nö rācha ngam tumkölchap Tāvit. Ngaich yěn öt teung pöri anga-aṅ nö im inlahenre ngaich mihôiṅ nö kapah. Hōluṙen pöri anga-aṅ tö yik Mā hēk tö yik Lēvi inrē hēk kūö ngam inkòlò re tö Yāvē anga-aṅ nö teungten nö im inlahenre. Vīlöng ngaich ang Yôas nö rācha ngaich fëli ang Atāliya. (2 Kin. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1) Ngaich “Yēhōiata nö vītö kinlēḵngô ihôi ngam Mā Tēv tö ngam rācha tö yik tarik inrē, nö hōten cha nö tarik ngam Mā Tēv.” (2 Rā. 11:17) “Ṙātö yōmkūö inkūp ngam patī ngam Mā Tēv anga-aṅ pòn sōtu nö hĕng tak töthet kumhēthötre nö in e.”—2 Kin. 23:19.

14. Asuh nup inlahen tī Yāvē nö milēḵken Yēhōyata, kūö ò nö milēḵṙen tö ò?

¹⁴ Öt vaichngö an Yāvē tö inlahen nup la-en Yēhōyata, ngöṙô anga-aṅ: “Milēḵṙen chin min tö cha yip tömilēḵṙen tö chu.” Ngaich ngatī inlahen ang Yāvē. (1 Sa. 2:30) Kūichhöt minë inlahen ngam kūönṙô Yēhōyata anga-aṅ nö imat ngam Töhet līpöre, hòṅ hī öi haköplu öi löktö in ò. (Rōm. 15:4) Ngaich ik sā Yēhōyata nö kapah ‘ngaich lāpngen ò cha-a nö elpanam Tāvit in yik rācha, pò ò nö löökö la-en nö in Israěl, lā im Tēv inrē tö ngam patī ò.’ Tökirööng angū-ö nö minlēḵken ò.—2 Kin. 24:15, 16.

15. Asuh öp haköplö hī im inlahen Yēhōyata? (Ngëichköm nyat.)

¹⁵ Haköplu in ayī-ö inrē öi im inlahen Yēhōyata nö pa-ekūö tö ngam Tēv. Ngatī inlahen yip minṙöinylen kò-òren nö örheūheu nö höngöre nö laklö yip tarik ngam Tēv. Ngaich hameuktöre min cha-a nö chiplö nö in Yāvē. (Inl. 20:28) Haköplu yip tököiny inrē prötör sistör nö im inlahen Yēhōyata. Yěn pa-ekūö cha-a tö ngam Tēv hēk chiplö inrē nö in ò ngaich mihôiṅ min ang Yāvē nö hateungö nup kuilōnre nö in cha tī. Öt vaichngö an Yāvē tö yip tö kööinyö ṙēḵti. Mihôiṅ yin më ṙālö inrē nö chumkūöṙen nö ngëichkö inlahen tī Yāvē nö milēḵken Yēhōyata. Ngatī inlahen inrē cha-a nö mihôiṅ nö hameuktö minlēḵṙen re tö më tökööinyö ṙēḵti prötör sistör, möthe nö in yip tö maṙò-ònyen nö löklōn Yāvē. (Inch. 16:31) Haköplu in inrē öi in mā mahayöng tö yip Lēvi nö holṙen Yēhōyata. Ta-a chěi, tö asīnken cha öi hang chööngö më prötör më tö ‘halēnlöng nö mahayōmken’ hī öi örheūheu holṙen cha.—Hep. 13:17.

UM ASĪNKEN RĀCHA YÔAS

16. Asūp mikahkūö hī tö Rācha Yôas nö töt aṙē-ělōn?

¹⁶ Kūö nup inköptöre ang Rācha Yôas tö Yēhōyata, lökten anga-aṅ nö tö akaha nö tarik. (2 Rā. 12:2) Ik sā ò nö römöng nyīö, örheūheu anga-aṅ nö la-evṙen tö nup tö ṙamölōn tī tö Yāvē. Unôichrit Yēhōyata pöri ngaich nö kapah, ngaich hangṙô yik rācha ngaich ang Yôas yik vamëkūö nuk insātēv. Lökten ngaich anga-aṅ tö yik tarik ò nö “lök la-en Asērim insātēv inrē.” (2 Kin. 24:4, 17, 18) Haṙivlōn ang Yāvē nö meuk inlahen cha lökten anga-aṅ “nö tīntö pròfět nö in cha nö havanten cha nö im Mā Tēv. Hö-ö pöri cha-a nö hòṅ hang.” Ötrēhěn cha-a nö hangṙô ök kūön Yēhōyata ang Sakariā, ök töng rö-ö nö pròfět ngam Tēv hēk kūönṙô inrē pön kahëm Yôas inrē. Öt ha-öiny tī ngam mikūönö anga-aṅ ngam lamaklö nômö ò, pön vaichtö fëlngö öp kūön ò anga-aṅ ang Sakariā.—2 Kin. 22:11; 24:19-22.

17. Asuh ök ngaich inlanken Yôas?

¹⁷ Öt pa-ekūö ök Yôas tö ngam Tēv Yāvē, lökten anga-aṅ nö öt lēkaṙen. Ngöṙô ang Yāvē: “Acha-a yip tömināch tö chu nö kūöṅnen hananghuṙen min.” (1 Sa. 2:30) Ngaich ngatī inlanken ang Yôas. Lökten ik sā yik tö kūönen tarik alaha yik aṅ Sīrīa nö la-al yik tökalēḵ tarik alaha Yôas, ngaich öt mihôiṅ ngaich cha-a tö tī cha, kò-òngvah inrē Yôas tö tī cha. Ik sā ngaich nö havan nö ṙa-ang i kinyungö, ngaich vī inlahenre yik tarik ò nö hòṅ fëlngen ò kūö ò nö fëlngen Sakariā. Ötrēhen ngò tötlöök rācha ‘nö kētu chūök nö lāpi nö i chūök yik rācha.’—2 Kin. 24:23-25; Mët. 23:35.

18. Yē hī öi sōḵ öi asīnkö inlahen Yôas ngaich hòṅ asūp inlahen hī sā ṙô ngam Yarimiā 17:7, 8?

¹⁸ Asūp haköplö hī öi in Yôas? Sā öp chōn ök Yôas öp töt ngönö ṙööntī hēk töng mahayönglenre inrē nö i holre. Sā ṙēngen töng inyönglen Rācha Yôas ang Yēhōyata. Ik sā ò pöri ngaich nö kapah ngaich sā ṙēngen tö fukngö ngaich ang Yôas tö kūö kumlēḵ ṙöön ngam kuföt. Hō anga-aṅ nö hangṙô yik rācha yik vamë-ekūö ngam insātēv hēk töt chiplö inrē nö i linöökö lōn Yāvē. Haköplö u in öi in e. Tö hī ötkô höng pa-ekūö tö ngam Tēv kūö yip aṅ patī hī hēk yip prötör sistör hī el ngam maṅ nö ngatī inlahen, pöi hòṅ kahngenre öi hòṅ hangön ngam innòlöre öi in ngam Tēv ngaich pa-ekūö inrē tö ò. Lökten yē hī min öi örheūheu öi haköpmat ngam Paipöl, fēkö nup ṙô aṅmat e hēk vë-ekūötēv ngaich möl min öi teungten ngatī inlahen.—Vë-evkūö Yarimiā 17:7, 8; Kòl. 2:6, 7.

19. Asuh öp kuilōn Yāvē nö in hī?

¹⁹ Öt pōyen maheūṅkkö an Yāvē nö in hī. Vënyu pöri ngam lōn ò nö in ngam līpöre Mumkahten 12:13, Ngöṙô angū-ö: “Pa-ekūö töm Tēv ngaich haköp nup chööngö ò, pò e nö angū-ö la-en tarik nö keuheūtlöre.” Yē hī min öi pa-ekūö tö ngam Tēv ngaich öp tö yòh kanihngen nö lākūö hī ngaich sā inlahen nā Opētiā nā Yēhōyata min ayī-ö öi chiplö öi i linöökö lōn ò, ngaich öt hěngtak min tökô nö asökngö ngam innòlö hī öi in Yāvē.