Tai Kariaia Te Bwai Teuana Bwa E Na Tuka Butimwaean Te Karineaki

1, 2. (a) Tera ae nanonaki n te moantaeka are e kabonganaaki ibukin te taeka ae “karineaki”? (b) Baikara titiraki aika ti na rinanoi n te kaongora aei?

TERA ae rio n am iango ngkana ko ongo te taeka ae “karineaki”? Raneaneani mimitongin te karikibwai? (Taian Areru 19:1) Kamoamoaaia ao karineaia aomata ake a rianako kaubwaia, wanawanaia ke kakabwaiaaia? Te moantaeka are e kabonganaaki n te Baibara ibukin te taeka ae “karineaki,” e nanonaki iai tinebun te bwai teuana. N taai ake rimoa, e karaoaki te mwane mani biiti aika kakawaki n aron te koora ke te tirewa, ao ngkana e rangi n tinebu e a rangi ni kakawaki riki. Ngaia are e mataata n taeka ake a kabwarabwaraa nanon tinebuna n te aro ni kaikonaki bwa e rianako kakawakina ke e rangi n anainano.

² Tao e kona n anaaki nanora iroun te aomata ae iai mwaakana, nakoana ke aroarona ae rangi ni kinaaki iai, ma tera ae tangiria te Atua mairoura? E kamatataaki raoi n te Baibara taekan te karineaki are e angania aomata te Atua. N te katoto, e taekinaki ae kangai n Taeka N Rabakau 22:​4, (BG): “Boon te nanorinano ma makan Iehova Te kaubwai, ma te karineaki, ma te maiu.” Ao e korea ae kangai Iakobo are te tia rimwini Kristo: “Kananorinanoingkami i matan Iehova ao e na karietataingkami.” (Iakobo 4:10) Tera te karineaki are e tangiria Iehova bwa a na anganaki aomata? Tera ae kona n tukira ni butimwaeia? Ti na kanga ni buokiia tabemwaang bwa a na butimwaea te karineaki aei?

3-5. Tera te karineaki are e kona n anganira Iehova?

³ E kaota onimakinan Iehova te tia areru bwa e na taua baina n ataina ao ni kairiria nakon te karineaki ni koaua. (Wareka Taian Areru 73:​23, 24.) E kanga Iehova ni karaoa aei? E kairiria ana toro aika nanorinano nakon te karineaki rinanon akoaia n aanga aika bati. E kakabwaiaia ngkai a ataa ana kantaninga. (1 I-Korinto 2:7) E anga te karineaki nakoia te koraki ake a ongora ana taeka ao n ongeaba nakoina bwa a na kona n reitaki ma ngaia n te aro ae kaan.​—Iakobo 4:8.

⁴ E mwiokoia naba ana toro Iehova n te bwai ae rangi ni kakawaki ni kaineti ma te mwakuri ni minita ni Kristian. (2 I-Korinto 4:​1, 7) Ao e na kairiko anne nakon te karineaki. E berita Iehova nakoia te koraki ake a uataboa te mwakuri aei ibukin neboana ao a a kakabwaiaaki naba iai tabemwaang ni kangai: “N na karineia akana karineai.” (1 Tamuera 2:​30, BG) A karineaki aeka n aomata akanne n anganaki te ara ae tamaroa mairoun Iehova ao a bae n rangi n taekinaki n te aro ae raoiroi irouia ana toro te Atua tabeman.​—Taeka N Rabakau 11:16; 22:1.

⁵ Tera ae na riki nakoia te koraki ake a “kaantaninga Iehova, ma ni kawakina ana aro” n taai aika a na roko? E beritanaki ibukia ae kangai: ‘E na neboingkami Iehova bwa kam aonga n abana te aba: Ngkana a teweaki nako akana buakaka, ao kam na noriia.’ (Taian Areru 37:​34, BG) A kakantaningaa naba karineaia ae akea kabotauana ae reken te maiu n aki totoki.​—Taian Areru 37:29.

“I AKI KANI KAMOAMOAAKI IROUIA AOMATA”

6, 7. E aera ngkai a bati ake a rawa ni kakoauaa Iesu bwa te Mesia?

⁶ Tera ae kona n tukira mani butimwaean te karineaki are e kukurei n anganira Iehova? Bukina teuana bwa e rangi ni kakawaki iroura aia iango te koraki ake akea reitakia ae kaan ma te Atua. Iangoa te baere e koreia te abotoro Ioane ni kaineti ma aroia taani kairiri tabeman n ana tai Iesu ae kangai: “Iai naba taani kairiri aika bati ake a a [onimakina Iesu], ma a maakuia Baritaio ao a aki kaokaotia bwa a aonga n aki kabaneaki man te tinakoka, bwa a tangira riki kamoamoaaia irouia aomata nakoni kamoamoaaia iroun te Atua.” (Ioane 12:​42, 43) E aki riai n rangi ni kakawaki aia iango Baritaio irouia taani kairiri akanne.

⁷ N ana tai ni mwakuri ni minita rimoa Iesu, e kamataata raoi bukin rawaia aomata aika bati ni kakoauaa bwa bon te Mesia ngaia. (Wareka Ioane 5:​39-44.) A a kamani kariariaa rokon te Mesia te natannaomata ae Iteraera i nanoni bubua ma bubua te ririki. Ngke e a moana ana angareirei Iesu, tao iai tabeman ake a kaman reke otaia man ana taetae ni burabeti Taniera are kaota iai te tai ae baireaki ibukini kaotin te Mesia. Tabeua te namwakaina imwain anne ngke e uarongorongo Ioane are te Tia Bwabetito, a bati ake a kangai: “Tao ai kani ngaia te Kristo?” (Ruka 3:15) E a mena ngkai i buakoia n angareirei te Mesia are e kariariaaki i nanon te tai ae maan. Ma a rawa ni kakoauaa Iesu te koraki ake a reiakina te Tua. E titirakinia Iesu ni kani katerea bukin rawaia ni kangai: “Kam nang kanga ni kakoauaai, ngkai kam butimwaea kamoamoaakimi mairouia tabemwaang ao kam aki ukoukora kamoamoaakimi mairoun te Atua?”

8, 9. E na kanga ni kakawaki riki karineara mairouia aomata nakon te karineaki mairoun Iehova? Kabongana te kaikonaki ibukin te taura.

⁸ Ti kona n rangi n oota n te karineaki mairouia aomata bwa e kakawaki riki nakoira nakoni karineara mairoun Iehova ngkana ti kabotaua te karineaki ma ootan te taura. E a onrake ara iuniweeti aei n te oota. Ko uringa am kabanea n tai n taraa karawa n te tairiki teuana ae raoi man rekenako ni miiakin itoi aika nga ma nga mwaitiia? Moan te kamimi “tamaroan itoi.” (1 I-Korinto 15:​40, 41) Ma tera aron taraani karawa ngkana ti taraia mani kaawa ake a rangi bati tauraia? E kamimi bwa e kuri kangaanga noran te oota are e roko man te itoi are e rangi n raroa kinokino man tauran te kaawa! E riki aei ibukina bwa a oota mwaaka riki ke ni kantara nakon ootan te itoi tauran te kaawa, taabo n takaakaro ake a bubura ao kateitei? E aki! Ma e riki aio man ootani kaawa ake a rangi ni kaan riki ma ngaira, ike a a tuki baike ti kona n nori n ana karikibwai Iehova. Ngkana ti na kakoauaa kamimini karawa n te tairiki, ti riai ni kataia ni kanakoa ke n rarawa bwa ti na tukaki man ootan te taura.

⁹ Ai arona naba bwa ngkana ti a rangi ni mateakina te karineaki mairouia aomata, e na kona n tukira mani butimwaean ao nanomwaakara n ukera te karineaki are e kukurei Iehova n anga. A bati ake a kabwaka ni butimwaea rongorongon te Tautaeka n Uea ibukina bwa a maakui baika a na karaoi raoraoia ke kaain aia utu nakoia. Ma e kona tangiran te karineaki irouia aomata n rotiia naba ana toro te Atua ake a katabui maiuia? Iangoia bwa aongkoa e mwiokoaki te ataeinimwaane temanna bwa e na uarongorongo n te tabo are e rangi ni kinaaki iai ma e tuai n ataaki ae ngaia naba temanna Ana Tia Kakoaua Iehova. E na maaku ao n rawa n uarongorongo iai? Ke tao tera aron temanna ngkana e a kakanikoaki ibukin tiana ae te mwakuri ibukin Iehova? E na kariaia aaro akanne ao n aki karekea otana ae eti man ana taeka te Atua bwa e aonga ni kaririaki ibukin ana rinerine ni maiuna? Ke tao e karaoa te bure ae kakaiaki te Kristian temanna. E na karabaa ana bure anne ibukini maakuna bwa e rawa n anaaki mwiokoana n te ekaretia ke e rawa ni karawawataia naake e tangiriia? N tokina, ngkana e kakawaki irouna kaokan reitakina ae kaan ma Iehova, e na boni “weteiia unimwaanen te ekaretia” ao ni bubutii aia ibuobuoki.​—Wareka Iakobo 5:​14-16.

10. (a) Tera ae na riki ngkana ti rangi n raraoma n aia iango aomata ibukira. (b) Tera ae ti kakoauaa ngkana ti nanorinano?

¹⁰ Tao e kona n ae ti a rikirake bwa Kristian aika ikawai ni bwaai n taamnei ma e a manga anganira raora n onimaki temanna taeka ni kairiri. Ko kona ni butimwaea te taeka n reirei ao ni kakabwaiaaki iai ke ko na rawa ni butimwaeia ibukini kainikatongam, raraomam, karabaan taekam, ke karekean aonam n te bae ko karaoia. Ke iangoia bwa ko mwakuri ma raom n te onimaki i aon te bwai teuana. Ko raraoma bwa antai ae na kamoamoaaki ibukini batin am iango aika raraoi ao am mwakuri korakora? Ngkana iai iroum aroaro aika ai aron aikai, uringnga bwa “ane e nanorinano e na reke te karineaki i rouna.”​—Taeka N Rabakau 29:​23, BG.

11. E na kanga aron ara kaeka mai nanora ngkana ti kamoamoaaki ao bukin tera?

¹¹ A riai n tarataraia unimwaane n te ekaretia ao taari mwaane tabeman ake a “ukoukora te kan riki” bwa te mataniwi bwa a na aki ukeri kamoamoaaia mairouia aomata. (1 Timoteo 3:1; 1 I-Tetaronike 2:6) Tera aron te tari te mwaane ae riai ngkana e kamoamoaaki ibukin ana mwakuri ae raoiroi? Ni koauana, e na bon aki katea kanuringana n aron te Uea are Tauro. (1 Tamuera 15:12) E ngae n anne, e kai noria bwa e kona n uaana ana kakorakora are e reke tii man ana akoi ae rianako Iehova ao e boto kantaningaan te tokanikai nakon taai aika a na roko naba man ana ibuobuoki ao ana kakabwaia te Atua. (1 Betero 4:11) E na kaotaki n ara kaeka ae i nanora bwa te kamoamoa raa ae ti ukoukoria.​—Taeka N Rabakau 27:21.

“KAM KANI KARAOI BAIKE E TANGIRI TAMAMI”

12. Tera ae tukia tabeman Iutaia man ongoraean ana rongorongo Iesu?

¹² Te anga riki teuana are e kona n tukira mani butimwaean te karineaki mairoun te Atua boni baike ti rangi n tangiri. A kona tangirani baika bubuaka n tukira man ongoraean te koaua ni kabane. (Wareka Ioane 8:​43-47.) A tuangaki tabeman Iutaia iroun Iesu bwa a aki ongoraei ana rongorongo ibukina bwa ‘a kani karaoi baike e tangiri tamaia are te Riaboro.’

13, 14. (a) Tera aia taeka taan rabakau ibukin ara kaburoro ao bwanaaia aomata? (b) Ti na kanga n rinea ae ti na kakauongo irouna?

¹³ E na rotaki arora n ongora ni baike ti tangiri. (2 Betero 3:5) E karikira Iehova ma te konabwai ae kamimi bwa ti na aki ongoraei bwanaa ake ti aki tangiri. Teei moa teutana ao kananoa am iango bwa iraua aeka ni bwanaa ake ko ongo mai kiraroa ake ko kona ni kinaa n te tai aei. Ko bae n aki ataia bwa mwaitira ake ko ongo n te tai ae e aki rangi ni maan n nako. E a tia ni buokiko am kaburoro ma bwain te rabwata ake a irekereke ma te namakin bwa ko na kaatuua iangoan te bwai teuana, ao n te tai naba anne e boutokaa am konabwai n ongoraei bwanaa aika kakaokoro. Ma a a tia taan rabakau ni kunea bwa e tabe n rikirake ni kangaanga aroni kinaakini bwanaa aika kakaokoro ngkana ko kakauongo nakon te aomata ae taetaenikawai. Are nanona bwa ngkana ko ongoraei bwanaa aika uoua n te tai ae tii teuana, ko na bae n rinea teuana are ko na kaatuua riki iangoana. E boto am rinerine i aon te bwai ae ko tangiria n ongoraeia. A rawa ni kakauongo nakon Iesu, Iutaia ake a tangiria ni karaoi baike e tangiri tamaia are te Riaboro.

¹⁴ Ti karerekei naba rongorongo man “ana auti te rabakau” ao man ‘ana auti te nanobaba.’ (Taeka N Rabakau 9:​1-5, 13-17, BG) A kataia n anai nanora bwaai aika uoua ae te rabakau ao te nanobaba are a kairira nakon ae ti na rineia. Antai ana kakao ae ti na rineia? E boto kaekaan anne bwa antai ae ti kani kakukureia. A ongo bwanaan Iesu ana tiibu ao a iria. (Ioane 10:​16, 27) A bon “ira nanon te koaua.” (Ioane 18:37) “A aki kinai bwanaaia ianena.” (Ioane 10:5) A butimwaea te karineaki aeka n aomata aika nanorinano aikai.​—Taeka N Rabakau 3:​13, 16; 8:​1, 18.

‘BONI KAMOAMOAAMI AEI’

15. E kanga n riki karawawataani Bauro bwa ‘boni kamoamoaaia’ I-Ebeto?

¹⁵ A kona ni buokaki tabemwaang bwa a na butimwaea te karineaki mani botumwaakara ni karaoa nanon Iehova. E korea ae kangai Bauro nakon te ekaretia i Ebeto: “I butingkami bwa e na aki bwara nanomi ni karawawataau aei ibukimi, bwa boni kamoamoaami rawawatau.” (I-Ebeto 3:13) N te aro raa are e riki iai karawawatani Bauro bwa ‘boni kamoamoaaia’ I-Ebeto? Tauraoini Bauro ni waakinaanako ana mwakuri ni minita n aki ongei kataaki, e kaotaki iai nakoia I-Ebeto bwa a bon rangi ni kakawaki kakabwaia ake a reke irouia ngkai Kristian ngaiia. Ngke arona bwa e bwara nanoni Bauro ni karawawataana, tiaki bwa a na anganaki iai te rongorongo ae bon akea kakawakin reitakia ma Iehova, aia mwakuri ni minita ao aia kantaninga? E riki nanomwaakani Bauro bwa kamoamoaan te aroaro ni Kristian ao e kaotiotaki iai manenan te anga boni ngkoe bwa te tia rimwini Kristo.

16. Tera te rawawata are e rinanona Bauro i Rutetera?

¹⁶ Iangoa mwin ingaingan ao nanomwaakani Bauro ni buokiia taari. E ribootinaki ni kangai ni Mwakuri 14:​19, 20: “A roko I-Iutaia mai Antioka ao Ikonio, ao a anai nanoia aomata aika uanao, ao a karebanaa Bauro n atibu ao a uaakinna nako tinanikun te kaawa [ae Rutetera], bwa a taku bwa e a mate. Ma ngke a katobibia Bauro taan rimwin Iesu, ao e teirake ao e rinnako n te kaawa. Ao e kitana ikekei n te bong are imwina ma Barenaba nako Terebe.” Iangoa aroni Bauro ngke e kitanaki ao ni kuri ni mate i nanon teuana te bong ao ni manga mwananga imwin anne n te raroa ae 100 te kiromita n akea baao ni mwamwananga aika n ara bong aikai!

17, 18. (a) N te aro raa are e a tia iai Timoteo n toua raoi mwini karawawataani Bauro i Rutetera? (b) Tera aron rotakin Timoteo n nanomwaakani Bauro?

¹⁷ E koaua bwa Timoteo bon temanna mai buakoia “taan rimwin Iesu” ake a buoka Bauro? E aki rangi ni kamatataaki raoi n te boki ae Mwakuri ma e taekinaki bwa e ataa naba te bwai ae riki Timoteo. Iangoa te baere e koreia Bauro n ana kauoua n reta nakon Timoteo aei: “Ko toua raoi mwin au angareirei, aroni maiu, . . . aeka ni bwai nako ake a riki nakoiu i Antioka [are kanakoau man te kaawa], i Ikonio [are a kataia ni karebanaai n atiibu], i Rutetera [are I karebanaaki iai n atibu], aeka ni bwainikirinaki ake I rinanoi, ma e kamaiuai te Uea mani baikai ni kabane.”​—2 Timoteo 3:​10, 11; Mwakuri 13:50; 14:​5, 19.

¹⁸ E “toua raoi mwin” baike a riki akanne Timoteo ao e bon ataa naba aron nanomwaakani Bauro iai. E bon rangi n rotaki ana iango Timoteo. Ngke e a manga nako Rutetera Bauro, e a nora Timoteo bwa te Kristian ae moani baan te raoiroi aroarona bwa ‘e taetaekinaki bwa e raoiroi irouia taari i Rutetera ao Ikonio.’ (Mwakuri 16:​1, 2) Imwin tabeua te tai, e a tauraoi Timoteo ni butimwaei mwioko tabeua aika kakawaki riki.​—I-Biribi 2:​19, 20; 1 Timoteo 1:3.

19. A na kanga n rotaki aomata n nanomwaakara?

¹⁹ E kona botumwaakara ni karaoa nanon te Atua ni buokiia naba aomata, moarara riki rooro n rikirake ao tabeman riki ake a na rikirake bwa ana toro te Atua aika a rangi ni kakawaki. A aki tii matakuakinira taan rimwini Kristo aika rooro n rikirake ao n reiakini rabakaura n taetaenikawai n aaro aika bati n tain te mwakuri ni minita, ma a kakabwaiaaki naba man norakira irouia ni kaaitarai kangaangan te maiu aei. E “teimatoa n nanomwaaka ni bwaai ni kabane” Bauro bwa a aonga naba n teimatoa ni kakaonimaki ni kabane te koraki ake ‘a na karekea te kamaiuaki n te reitaki ma te mimitong ae akea tokina.’​—2 Timoteo 2:10.

20. E aera bwa ti riai n teimatoa n ukoukora te kamoamoaaki are mairoun te Atua?

²⁰ Tiaki ngkanne riai ni kateimatoa ‘ukoukorani kamoamoaakira mairoun te Atua?’ (Ioane 5:44; 7:18) Bon anne raoi ae ti tangiria! (Wareka I-Rom 2:​6, 7.) E anganako “te maiu ae aki toki nakoia akana ukora te mimitong” Iehova. Irarikin anne, a kona tabeman ni kaungaaki bwa a na teimatoa n nene ni karekei kakabwaia ake akea tokia mani ‘botumwaakara ni kakaraoa ae raoiroi.’ Ngaia are tai kariaia te bwai teuana bwa e na tuka butimwaean te karineaki mairoun te Atua.