TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE tshia Watchtower
TSHIBUTSHILU TSHIA MIKANDA TSHIA KU ENTERNETE
tshia Watchtower
Tshiluba
  • BIBLE
  • MIKANDA
  • BISANGILU
  • nwt Dutelonome 1:1-34:12
  • Dutelonome

Kakuena filme nansha umue mu tshitupa etshi to.

Tshilema ntshienzeke mu diambula dia filme.

  • Dutelonome
  • Bible—Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia
Bible—Nkudimuinu wa bulongolodi bupiabupia
Dutelonome

DUTELONOME

1 Aa mmêyi avua Mose muambile Isalele mujima mu tshitupa tshia buloba tshia Yadene mu tshipela, mu mpata ya bipela idi mitangilangane ne Sufa pankatshi pa Palana, Tofele, Labana, Haselota ne Dizahaba. 2 Bidi biangata matuku 11 bua kumbuka ku Holeba kuya ku Kadeshe-bânea+ lua njila wa mukuna wa Seî. 3 Mu tshidimu tshia 40,+ mu ngondo wa 11, mu dituku dia kumpala dia ngondo au, Mose wakakula ne bena Isalele* bilondeshile malu onso avua Yehowa mumuambile bua kubambila. 4 Uvua muakule nabu panyima pa yeye mumane kutshimuna Sihona+ mukalenge wa bena Amole uvua usombela mu Heshebona, ne Oga+ mukalenge wa Bashana uvua usombela mu Ashetalota, mu Edelei.+ 5 Mose wakatuadija kumvuija Mikenji eyi+ mu tshitupa tshia buloba tshia Yadene mu buloba bua Moaba, wamba ne:

6 “Yehowa Nzambi wetu wakatuambila ku Holeba ne: ‘Nudi bashale ntanta mule mu buloba ebu bua mikuna.+ 7 Kudimukayi, nuase luendu batangile ku buloba bua mikuna bua bena Amole+ ne luseke lua bena mutumba babu bonso mu Alabâ,+ mu buloba bua mikuna, mu Shefela, mu Negebe, ne mu buloba bua kumpenga kua mbuu,+ mu buloba bua bena Kanâna ne ku Lebanona,*+ too ne ku musulu munene, musulu wa Pelata.+ 8 Monayi, ndi muteke buloba kumpala kuenu. Buelayi, nukuate buloba buvua Yehowa muditshipe kudi batatuenu, kudi Abalahama, Izaka,+ ne Yakoba,+ bua kubapeshabu bobu ne bana* babu balonda panyima pabu.’+

9 “Nunku mvua munuambile dîba adi ne: ‘Tshiena mukumbane bua kuambula bujitu buenu nkayanyi to.+ 10 Yehowa Nzambi wenu mmunuvudije, ne monayi lelu nukadi bungi bu mitoto ya mu diulu.+ 11 Yehowa Nzambi wa bankambua benu anuvudije+ misangu tshinunu kupita munudi mpindieu, ne anubeneshe anu muvuaye munulaye.+ 12 Mmunyi mundi mua kuambula bujitu buenu, malu enu ne matandu enu meme nkayanyi?+ 13 Nusungule bantu balume badi ne meji, badimuke ne bakadi bamonemone malu ba mu bisa bienu, ne nembateke bu bamfumu ku mutu kuenu.’+ 14 Nuvua bangandamune ne: ‘Bualu buudi mutuambile bua kuenza mbuimpe.’ 15 Nunku meme kuangata bamfumu ba mu bisa bienu, bantu balume ba meji badi bamonemone malu, meme kubateka bu bamfumu ku mutu kuenu, bamfumu ba bantu tshinunu tshinunu, bamfumu ba bantu lukama lukama, bamfumu ba bantu makumi atanu makumi atanu, bamfumu ba bantu dikumi dikumi ne batangidi ba bisa bienu.+

16 “Dîba adi ngakambila balumbuluishi benu ne: ‘Panudi nuteleja tshilumbu tshidi pankatshi pa bana benu, nudi ne bua kulumbuluisha ne buakane+ pankatshi pa muntu ne muanabu anyi ne muntu udi musombe buenyi.+ 17 Kanuena ne bua kuikala ne kansungansunga mu dilumbuluisha to.+ Nudi ne bua kuteleja muntu mupuekele anu bu munudi nuteleja muntu munene.+ Kanuena ne bua kutshina bantu to,+ bualu dilumbuluisha ndia Nzambi;+ ne bikala tshilumbu tshinukolele menemene, nudi ne bua kulua natshi kundi, ne nentshiteleje.’+ 18 Dîba adi ngakanuambila malu onso anuvua ne bua kuenza.

19 “Pashishe tuetu kumbuka ku Holeba, kupitshila mu tshipela tshinene tshionso atshi+ tshidi tshienza buôwa tshinuvua bamone mu njila wa ku buloba bua mikuna bua bena Amole+ anu muvua Yehowa Nzambi wetu mututumine dîyi, ne ndekelu wa bionso tuetu kufika ku Kadeshe-bânea.+ 20 Ke meme kunuambila ne: ‘Nudi bafike mu buloba bua mikuna bua bena Amole budi Yehowa Nzambi wetu utupesha. 21 Monayi, Yehowa Nzambi wenu mmunupeshe buloba ebu. Bandayi, nubukuate anu muvua Yehowa Nzambi wa bankambua benu munuambile.+ Kanutshinyi anyi kanuikadi ne buôwa.’

22 “Kadi nuenu bonso nuakalua kundi, nuenu kuamba ne: ‘Tutume bantu kumpala kuetu bua kututangidila buloba ne kulua kutuambila njila utudi mua kulonda ne mushindu udi bimenga bituasangana.’+ 23 Lungenyi alu luakamueneka luimpe kundi, nunku meme kusungula bantu 12 ba kunudi, muntu umue bua tshisa tshionso.+ 24 Bakaya, kubandabu mu buloba bua mikuna,+ kufikabu mu Tshibandabanda* tshia Eshekola, bobu kubutentekela. 25 Bakangata ndambu wa bimuma bia mu buloba abu, kuluabu nabi kutudi, kutuambilabu ne: ‘Buloba budi Yehowa Nzambi wetu utupesha mbuimpe.’+ 26 Kadi nuakabenga bua kubanda, nuenu kubenga dîyi dia Yehowa Nzambi wenu.+ 27 Nuenu kutungunuka ne kunungana mu ntenta yenu, nuamba ne: ‘Yehowa uvua mutukine ke bualu kayi uvua mutupatule mu buloba bua Ejipitu bua kutufila mu bianza bia bena Amole bua kutubutula. 28 Mmuaba wa mushindu kayi utudi tuya? Bana betu bavua batutekeshe ku muoyo*+ pavuabu bambe ne: “Bantu abu mbanene bale batupite, ne bimenga biabu mbinene ne mbikolesha too ne mu diulu,*+ ne tuvua bamonamu bana ba bena Anaka.”’+

29 “Nunku meme kunuambila ne: ‘Kanuikadi ne buôwa anyi kanubatshinyi to.+ 30 Yehowa Nzambi wenu neaye kumpala kuenu ne neanuluile mvita,+ anu muvuaye muenze mu Ejipitu mu mêsu enu mene.+ 31 Nuvua bamone kabidi mu tshipela muvua Yehowa Nzambi wenu munuambule miaba yonso inuvua nuya too ne panuvua bafike muaba eu, anu bu mutu muntu wambula muanende.’ 32 Kadi nansha nanku, kanuvua baleje ditabuja kudi Yehowa Nzambi wenu+ 33 uvua wenda mu njila kumpala kuenu bua kutentekela muaba wa nuenu kutudila. Yeye uvua umueneka mu kapia butuku ne mu ditutu mu munya bua kunuleja njila unuvua ne bua kuendela.+

34 “Dîba dionso adi Yehowa uvua umvua binuvua nuamba, yeye kumvua tshiji, kuditshipaye ne muoyo mujima ne:+ 35 ‘Muntu nansha umue wa ku bantu aba ba mu tshipungu tshibi etshi kakumona buloba buimpe bumvua muditshipe bua kupesha batatuenu,+ 36 pa kumbusha Kaleba muana wa Yefune. Yeye neabumone, ne nemmupeshe yeye ne bana bende buloba buvuaye mudiate bualu mmulonde Yehowa ne muoyo mujima.*+ 37 (Yehowa wakankuatshila too ne meme tshiji bua bualu buenu, yeye kuamba ne: “Nansha wewe kuakubuelamu to.+ 38 Yoshua muana wa Nuna, udi wimana kumpala kuebe,+ yeye ke wabuela mu buloba abu.+ Umukoleshe,*+ bualu yeye neenze bua Isalele abupiane.”) 39 Pashishe bana benu banuvua bambe ne: nebabakuate mu mvita,+ bana benu badi kabayi bamanye bualu buimpe anyi bualu bubi lelu, bobu aba nebabuele, ne nembapeshabu bua buikale buabu.+ 40 Kadi nuenu, kudimukayi, nuye mu tshipela, nuyile njila wa Mbuu Mukunze.’+

41 “Ke nuenu kungambila ne: ‘Tudi benzele Yehowa mpekatu. Mpindieu netubande bua kuluangana anu muvua Yehowa Nzambi wetu mututumine dîyi!’ Nunku yonso wa kunudi kuvualaye bintu biende bia mvita, nuenu kuela meji ne: bivua mua kuikala bualu bupepele bua kubanda ku mukuna au.+ 42 Kadi Yehowa wakangambila ne: ‘Ubambile ne: “Kanubandi bua kuluangana mvita, bualu tshiakuikala nenu to.+ Nuenu babande, bena lukuna benu nebanutshimune.”’ 43 Nunku meme kuakula nenu, kadi kanuakateleja to. Kadi nuakabenga dîyi dia Yehowa, nuenu kukeba bua kubanda ku mukuna au mu dikamakama. 44 Nunku bena Amole bavua basomba mu mukuna au bakapatuka bua kusambakena nenu, bobu kunuipata anu bu mutu mbulubulu yenza, bobu kunutangalaja mu Seî too ne ku Hôma. 45 Nunku nuenu kupingana, kubanga kudila kumpala kua Yehowa, kadi Yehowa kakanuteleja anyi kakatuma ntema kunudi to. 46 Ke bualu kayi nuakashala basombe mu Kadeshe matuku onso anudi benzamu.

2 “Pashishe tuakakudimuka, tuetu kuya mu tshipela tulonda njila wa Mbuu Mukunze anu muvua Yehowa mungambile,+ ne tuakanyunguluka mukuna wa Seî matuku a bungi. 2 Ndekelu wa bionso Yehowa wakangambila ne: 3 ‘Nudi banyunguluke mukuna eu mutantshi mule. Mpindieu kudimukayi, nuye ku nord. 4 Elela bantu mukenji ne: “Nenupitshile pabuipi ne mukalu wa bana benu, ndelanganyi ya Esau,+ badi basombele mu Seî,+ ne nebikale ne buôwa bua bualu buenu,+ ne nudi ne bua kuikala ne budimu bua bungi. 5 Kanubaluishi* to, bualu tshiakunupesha buloba buabu nansha bukese, nansha muaba wa bunene bua dikasa; bualu ndi mupeshe Esau mukuna wa Seî bua wikale wende.+ 6 Nudi ne bua kubapesha makuta bua biakudia binuadia, ne nudi ne bua kufuta bua mâyi anuanua.+ 7 Bualu Yehowa Nzambi webe mmukubeneshe mu malu onso audi muenze. Mmumanye bimpe luendu luebe mu tshipela tshinene etshi. Yehowa Nzambi webe uvua nebe mu bidimu 40 ebi, ne kuena mupangile tshintu nansha tshimue.”’+ 8 Nunku tuakapitshila pabuipi ne bana betu, ndelanganyi ya Esau,+ badi basombele mu Seî, tuetu kulekela njila wa Alabâ, wa Elata ne wa Esione-gebê.+

“Pashishe tuakakudimuka, tuetu kuyila mu njila wa tshipela tshia Moaba.+ 9 Pashishe Yehowa kungambila ne: ‘Kuluishi Moaba anyi kumuedi mvita, bualu tshiakukupesha buloba buende nansha bukese bua buikale buebe to, bualu ndi muangate Ale mumupeshe ndelanganyi ya Lota+ bua ikale wayi. 10 (Bena Eme+ bavua basombele muaba au kumpala; bavua tshisamba tshia bantu ba bungi tshia bukole, ne bavua bale anu bu bena Anaka. 11 Bavua kabidi bangata bena Lefa+ bu bena Anaka,+ ne bena Moaba bavua bababikila ne: bena Eme. 12 Kumpalampala bena Holi+ bavua basombele mu Seî, kadi ndelanganyi ya Esau yakabipata, kubabutula, kusombelayi muaba wabu,+ anu muikala Isalele ne bua kuenzela buloba buabu budi Yehowa ne bua kubapesha kakuyi mpata.) 13 Mpindieu ndayi, nusambuluke Tshibandabanda* tshia Zelede.’ Nunku tuakasambuluka Tshibandabanda* tshia Zelede.+ 14 Tuvua bende bidimu 38 bua kumbuka ku Kadeshe-bânea ne kusambuluka Tshibandabanda* tshia Zelede, too ne pavua tshipungu tshijima tshia bena mvita abu tshijimine mu tshitudilu anu muvua Yehowa muditshipe kudibu.+ 15 Tshianza tshia Yehowa tshivua kudibu bua kubajikija munkatshi mua tshitudilu too ne muakajiminabu.+

16 “Diakamue pakafua bena mvita bonso munkatshi mua tshisamba,+ 17 Yehowa wakakula kabidi nanyi, wamba ne: 18 ‘Lelu udi ne bua kupitshila pabuipi ne buloba bua Moaba, mmumue ne: Ale. 19 Paudi ufika pabuipi ne bena Amona, kubatatshishi anyi kubabundi to, bualu tshiakukupesha buloba bua bena Amona nansha bukese bua buikale buebe, bualu ndi mubupeshe ndelanganyi ya Lota bua buikale buayi.+ 20 Bavua bangata kabidi buloba ebu bu bua bena Lefa.+ (Bena Lefa bavua basombele muaba au kumpala, ne bena Amona bavua bababikila ne: bena Zamazuma. 21 Bavua tshisamba tshia bukole tshia bantu ba bungi, ne bavua bale anu bu bena Anaka;+ kadi Yehowa wakababutula kumpala kua bena Amona ne bobu aba kubipata ne kusombelabu muaba wabu. 22 Ke tshivuaye muenzele ndelanganyi ya Esau idi misombele mpindieu mu Seî,+ pavuaye mubutule bena Holi+ kumpala kuabu, bua babipate ne basombele muaba wabu too ne dituku edi mene. 23 Bena Awima bobu bakasombela miaba ivua pabuipi ne Gaza+ too ne pakababutula bena Kafetolima+ bavua bafumine ku Kafetô,* bobu kusombela muaba wabu.)

24 “‘Jukayi, ndayi nusambuluke Tshibandabanda tshia Ânona.*+ Mona, ndi mufile Sihona+ muena Amole, mukalenge wa Heshebona, mu bianza biebe. Nunku tuadija kukuata buloba buende, ne umuele mvita. 25 Kutuadijila ku lelu nembange kuteka buôwa bukole ne ditshina bua bualu buebe pa bisamba bionso bidi muinshi mua diulu bidi biumvua bualu buebe. Nebipampakane ne nebizakale* bua bualu buebe.’+

26 “Pashishe ngakatumina Sihona mukalenge wa Heshebona bantu ne mukenji kumbukila mu tshipela tshia Kedemota+ ne mêyi a ditalala aa:+ 27 ‘Lekela mpitshile mu buloba buebe. Nengendele anu mu njila, tshiakukudimuka ku dia balume anyi ku dia bakaji to.+ 28 Nendie anu biakudia ne nennue anu mâyi biwansumbisha. Ndekele mpite anu ku makasa tshianana 29 (ke tshivua ndelanganyi ya Esau idi misombele mu Seî ne bena Moaba badi basombele mu Ale bangenzele) too ne pangasabuka dia muamua dia Yadene bua kubuela mu buloba budi Yehowa Nzambi wetu utupesha.’ 30 Kadi Sihona mukalenge wa Heshebona wakabenga bua tuetu kupitshila mu buloba buende, bualu Yehowa Nzambi webe uvua mulekele bua alue ne mutu mukole+ ne bua muoyo wende upape, bua kumufila mu tshianza tshiebe anu bu mudibi mpindieu.+

31 “Ke Yehowa kungambila ne: ‘Mona, nkadi mubange kufila Sihona ne buloba buende mu bianza biebe. Tuadija kukuata buloba buende.’+ 32 Pavua Sihona mupatuke pamue ne bantu bende bonso bua kuluangana netu ku Yahasa,+ 33 Yehowa Nzambi wetu wakamufila mu bianza bietu, tuetu kumutshimuna yeye, ne bana bende, ne bantu bende bonso. 34 Tuvua bakuate bimenga biende bionso tshikondo atshi, tuetu kubutula bimenga bionso, kabidi ne bantu balume, ne bantu bakaji, ne bana. Katuvua bashiye muntu nansha umue ne muoyo.+ 35 Tuvua bapawule anu bimuna buetu tuetu ne bintu bituvua banyenge mu bimenga bituvua bakuate. 36 Kumbukila ku Aloê,+ udi ku muelelu kua Tshibandabanda tshia Ânona* (kusangisha ne tshimenga tshidi mu tshibandabanda atshi), too ne ku Gilada, kakuvua tshimenga nansha tshimue tshituvua katuyi mua kukuata. Yehowa Nzambi wetu wakatupeshabi bionso.+ 37 Kadi kuvua musemene pabuipi ne buloba bua bena Amona,+ buloba buonso budi ku muelelu kua Tshibandabanda* tshia Yaboka,+ ne bimenga bia mu buloba bua mikuna, anyi muaba mukuabu uvua Yehowa Nzambi wetu mukandike.

3 “Pashishe tuakakudimuka, tuetu kubanda ne Njila wa Bashana. Ke Oga mukalenge wa Bashana kupatukaye ne bantu bende bonso bua kuluangana netu ku Edelei.+ 2 Nunku Yehowa wakangambila ne: ‘Kumutshinyi to, bualu nemmufile yeye ne bantu bende bonso ne buloba buende mu tshianza tshiebe; neumuenzele anu muuvua muenzele Sihona mukalenge wa bena Amole uvua musombele mu Heshebona.’ 3 Nunku Yehowa Nzambi wetu wakatupesha kabidi Oga mukalenge wa Bashana ne bantu bende bonso mu tshianza tshietu, ne tuakatungunuka ne kumushipa too ne pavuaku kakuyi kushale muntu wende nansha umue ne muoyo. 4 Pashishe tuakakuata bimenga biende bionso. Kakuvua tshimenga tshituvua katuyi babanyenge to: bimenga 60, tshitupa tshionso tshia buloba bua Âgoba, bukalenge bua Oga mu Bashana.+ 5 Bimenga bionso ebi bivua binyunguluka kudi ngumbu mile, bivua ne biibi, ne milonda ya kutshiamakajaku, kabidi ne bimenga bikese bia bungi bivua kabiyi ne ngumbu. 6 Kadi tuakabibutula,+ anu mutuvua benzele Sihona mukalenge wa Heshebona, babutule bimenga bionso, kusangisha ne bantu balume, ne bantu bakaji, ne bana.+ 7 Tuvua bangate bimuna bionso buetu tuetu, ne bintu bionso bituvua banyenge mu bimenga.

8 “Tshikondo atshi tuakakuata buloba bua bakalenge babidi bena Amole+ bavua mu tshitupa tshia buloba tshia Yadene, kumbukila ku Tshibandabanda tshia Ânona* too ne ku mukuna wa Hêmona+ 9 (mukuna uvua bena Sidona babikila ne: Sileona, ne bena Amole bavua bawubikila ne: Senî), 10 bimenga bionso bia mu mpata wa pa mukuna, Gilada mujima, ne Bashana mujima too ne ku Saleka ne Edelei,+ bimenga bivua mu bukalenge bua Oga mu Bashana. 11 Bualu Oga mukalenge wa Bashana ke uvua mushale wa ndekelu mu bena Lefa. Tshituadilu tshia tshitalu* tshiende tshivua tshienza ne tshiamu,* ne tshitshidi mu Laba wa bena Amona. Tshidi ne nkubita* tshitema mu bule ne nkubita inayi mu butshiama bilondeshile nkubita wa pa tshibidilu. 12 Tshikondo atshi tuakakuata buloba ebu: kumbukila ku Aloê,+ udi pabuipi ne Tshibandabanda tshia Ânona,* ne tshitupa tshia buloba bua mikuna bua Gilada, ne ndi mufile bimenga biabu kudi bena Lubena ne bena Gada.+ 13 Ndi mufile tshitupa tshia Gilada tshivua tshishale ne Bashana mujima wa mu bukalenge bua Oga kudi tshitupa tshia tshisa tshia Manashe.+ Tshitupa tshia buloba buonso bua Âgoba tshidi mu Bashana tshivua tshimanyike bu buloba bua bena Lefa.

14 “Yaî+ muana wa Manashe wakangata tshitupa tshionso tshia buloba bua Âgoba+ too ne ku mukalu wa bena Geshû ne bena Mâkata+ ne kupeshaye misoko ya mu Bashana ayi dîna diende, Hawota-yaî,*+ too ne lelu. 15 Ndi mufile Gilada kudi Makî.+ 16 Ndi mupeshe bena Lubena ne bena Gada buloba,+ kumbukila ku Gilada too ne ku Tshibandabanda tshia Ânona,* mukalu muikale munkatshi mua tshibandabanda atshi, kuya too ne ku Yaboka, tshibandabanda tshidi tshienza mukalu wa bena Amona, 17 ne Alabâ ne Yadene ne muelelu wende, kumbukila ku Kinelete too ne ku Mbuu wa mu Alabâ, Mbuu wa Mukele,* kuinshi kua mpulumuku ya Pisega lua ku est.+

18 “Ke meme kunutumina dîyi ne: ‘Yehowa Nzambi wenu mmunupeshe buloba ebu bua buikale buenu. Bantu balume benu bonso ba bukitu nebangate bia mvita, nebasabuke kumpala kua bana benu, bena Isalele.+ 19 Anu bakaji benu, bana benu, ne bimuna bienu (ndi mumanye bimpe ne: nudi ne bimuna bia bungi menemene) ke bashala mu bimenga bindi munupeshe, 20 too ne pikala Yehowa mua kupesha bana benu dikisha, anu mudiye munuenzele, ne bobu pabu bangate buloba buabapesha Yehowa Nzambi wenu dia muamua dia Yadene. Pashishe nenupingane, yonso wa kunudi mu buloba buende bundi munupeshe.’+

21 “Tshikondo atshi ngakatumina Yoshua dîyi ne:+ ‘Udi mudimuene ne mêsu ebe tshidi Yehowa Nzambi webe muenzele bakalenge babidi aba. Yehowa neenzele makalenge onso awapeta dia muamua bia muomumue.+ 22 Kanuena ne bua kubatshina to, bualu Yehowa Nzambi wenu ke udi unuluila mvita.’+

23 “Tshikondo atshi ngakasengelela Yehowa ne: 24 ‘Wewe Mukalenge Mutambe Bunene Yehowa, udi mutuadije kuleja muena mudimu webe bunene buebe ne diboko diebe dia bukole,+ bualu nnzambi kayi mu diulu anyi pa buloba udi wenza bienzedi bia bukole nunku bu wewe?+ 25 Anyisha nsabuke koku bua kumona buloba buimpe budi dia muamua dia Yadene, buloba buimpe bua mikuna ebu ne Lebanona.’+ 26 Kadi Yehowa utshivua munkuatshile tshiji bua bualu buenu+ ne kakanteleja to. Kadi Yehowa wakangambila ne: ‘Kuajiki! Kungambidi kabidi bualu abu to. 27 Banda ku mutu kua Pisega,+ utangile ku ouest, ku nord, ku sud ne ku est, ne umone buloba abu ne mêsu ebe, bualu kuakusabuka Yadene eu to.+ 28 Uteke Yoshua mu mudimu,+ umukankamije ne umukoleshe, bualu yeye ke wasabuka+ kumpala kua tshisamba etshi ne yeye ke wenza bua bapiane buloba buwamona.’ 29 Malu onso aa akenzeka patuvua basombele mu tshibandabanda tshidi tshitangilangane ne Bete-peô.+

4 “Mpindieu wewe Isalele, teleja mêyi ne mikandu ne mapangadika bindi nnulongesha bua kutumikila, bua nuikale ne muoyo+ ne nubuele, nuangate buloba budi Yehowa Nzambi wa bankambua benu unupesha. 2 Kanuena ne bua kusakidila mêyi makuabu ku mêyi andi nnutumina dîyi bua kuenza, anyi kanuena ne bua kumbushaku mêyi makuabu to,+ bua nutumikile mêyi a Yehowa Nzambi wenu andi nnutumina dîyi bua kuenza.

3 “Mêsu enu avua madimuene tshivua Yehowa muenze mu tshilumbu tshia Bâla wa Peô; Yehowa Nzambi wenu wakabutula muntu yonso uvua mulonde Bâla wa Peô munkatshi muenu.+ 4 Kadi nuenu badi balamate Yehowa Nzambi wenu bikole nudi bonso ne muoyo lelu. 5 Monayi, ndi munulongeshe mêyi ne mikandu ne mapangadika,+ anu muvua Yehowa Nzambi wanyi muntumine dîyi bua kuenza, bua nubitumikile mu buloba bunuangata. 6 Nudi ne bua kubilonda bimpe menemene,+ bualu, bualu ebu nebuleje munudi ne meji+ ne lungenyi+ kumpala kua bisamba bikala ne bua kumvua bualu bua mêyi ne mikandu yonso eyi, ne nebiambe ne: ‘Bulelela, tshisamba tshinene etshi ntshisamba tshidi ne meji ne lungenyi.’+ 7 Bualu ntshisamba kayi tshinene tshidi ne nzambi yatshi pabuipi natshi bu mudi Yehowa Nzambi wetu muikale netu dîba dionso ditudi tumubila?+ 8 Kabidi, ntshisamba kayi tshinene tshidi ne mêyi ne mikandu biakane ne mapangadika makane bidi bu Mikenji yonso indi nteka kumpala kuenu lelu eyi?+

9 “Kadi wamanya ne wadimuka bikole,* bua kulu kupua muoyo malu avua mêsu ebe mamone bua kawumbuki mu muoyo webe matuku ebe onso a muoyo. Udi kabidi ne bua kuambila bana bebe ne bikulu bebe.+ 10 Dituku diuvua muimane kumpala kua Yehowa Nzambi webe mu Holeba, Yehowa wakangambila ne: ‘Sangisha bantu kumpala kuanyi bua bumvue mêyi anyi,+ bua balonge bua kuntshina+ matuku onso adibu ne muoyo pa buloba, ne bua balongeshe bana babu.’+

11 “Nunku nuenu kusemena pabuipi, kuimana kuinshi kua mukuna, ne mukuna uvua utema kapia too ne mu diulu mene;* kuvua mîdima, matutu, ne mifitu mikole.+ 12 Yehowa wakabanga kuakuila nenu mu kapia.+ Nuvua bumvue anu dîyi, kadi kanuvua bamone tshintu,+ kuvua anu dîyi tshianana.+ 13 Wakanumanyisha tshipungidi tshiende+ tshivuaye munutumine dîyi bua kulama, mmumue ne: Mêyi Dikumi.*+ Pashishe yeye kuafunda pa mabue abidi.+ 14 Dîba adi Yehowa wakantumina dîyi bua kunulongesha mêyi ne mikandu ne mapangadika binudi ne bua kutumikila mu buloba bunudi nubuela bua kuangata.

15 “Nunku nudimuke bikole,* bu munuvua kanuyi bamone tshintu nansha tshimue dituku divua Yehowa muakuile nenu munkatshi mua kapia mu Holeba, 16 bua kanuenji bualu bubi pa kudienzela lupingu lusonga nansha lua mushindu kayi ludi ne tshimuenekelu tshia tshintu kayi tshionso, tshimfuanyi tshia mulume anyi tshia mukaji,+ 17 tshimfuanyi tshia nyama kayi yonso wa pa buloba anyi tshimfuanyi tshia nyunyi kayi yonso udi ubuuka muulu,+ 18 tshimfuanyi tshia tshintu kayi tshionso tshidi tshidikoka panshi, anyi tshimfuanyi tshia mushipa kayi wonso udi mu mâyi adi pa buloba.+ 19 Paudi ubandisha kabidi mêsu ebe utangila mu diulu ne umona dîba, ngondo, ne mitoto, musumba wonso wa bintu bia mu diulu, kabikusesuishi ne kubinaminyi ne kubitendeledi to.+ Yehowa Nzambi webe mmubipeshe bisamba bionso bidi muinshi mua diulu. 20 Kadi nuenu nudi bantu badi Yehowa muangate ne mupatule mu tshikutu tshia kapia tshia kuenguluila tshiamu tshifiike, mu Ejipitu, bua kuikala tshisamba tshiende*+ yeye nkayende bu munudi lelu eu.

21 “Yehowa wakankuatshila tshiji bua bualu buenu,+ yeye kuditshipa ne: meme tshiakusabuka Yadene anyi kubuela mu buloba buimpe budi Yehowa Nzambi webe ukupesha bu bumpianyi.+ 22 Bualu nemfuile mu buloba ebu; tshiakusabuka Yadene to,+ kadi nuenu nenusabuke ne nenuangate buloba buimpe ebu. 23 Nudimuke bua kanupu muoyo tshipungidi tshia Yehowa Nzambi wenu tshivuaye mudie nenu,+ ne kanudienzedi lupingu lusonga, mmumue ne: tshimfuanyi tshia tshintu kayi tshionso tshidi Yehowa Nzambi webe mukukandike.+ 24 Bualu Yehowa Nzambi webe nkapia kadi kabutula,+ Nzambi udi ulomba bua kumulamata anu yeye.+

25 “Wewe mupete bana ne bikulu ne nuenu basombe matuku a bungi mu buloba ebu, nuenu benze bualu bubi, ne benze lupingu lusonga+ nansha lua mushindu kayi, ne wewe muenze bualu bubi ku mêsu kua Yehowa Nzambi webe bua kumufiikisha munda,+ 26 ndi ngangata diulu ne buloba bu bantemu kunudi lelu eu ne: kakuyi mpata nenujimine ne lukasa mu buloba bunudi nusabukila Yadene bua kuangata. Kanuakunengamu matuku a bungi to, kadi nenubutudibue butubutu.+ 27 Yehowa neanutangalaje munkatshi mua bisamba;+ anu bantu bakese ba kunudi ke bashala ne muoyo+ mu bisamba muikala Yehowa mua kuya nenu. 28 Kuoku aku nenutendelele nzambi ya mitshi ne ya mabue mienza ku bianza bia bantu,+ nzambi idi kayiyi mua kumona anyi kumvua anyi kudia anyi kununkila.

29 “Nuenu bakebe Yehowa Nzambi wenu kuntu aku, neumupete kakuyi mpata,+ wewe mumukebe ne muoyo webe wonso ne anyima* webe yonso.+ 30 Pawikala mu dikenga dikole ne malu onso aa owu makufikile mu matuku a ku ndekelu, dîba adi neupingane kudi Yehowa Nzambi webe ne neuteleje dîyi diende.+ 31 Bualu Yehowa Nzambi webe udi Nzambi wa luse.+ Kakukulekela anyi kukufikisha ku kabutu anyi kupua tshipungidi tshivuaye muditshipe kudi bankambua bebe muoyo to.+

32 “Mpindieu ebeja bua matuku a kale a kumpala kua tshikondo tshiebe, kumbukila ku dituku divua Nzambi mufuke muntu pa buloba; keba kumbukila ku ditengu dimue dia diulu too ne ku ditengu dikuabu dia diulu. Bualu bunene bua nunku bukadiku buenzeke peshi kudiku muntu ukadi mumvue bualu bua nunku anyi?+ 33 Kudiku tshisamba tshikuabu tshikadi tshiumvue dîyi dia Nzambi diakuila mu kapia mushindu uuvua wewe mudiumvue kadi tshishale ne muoyo anyi?+ 34 Peshi Nzambi ukadiku mutete bua kudiangatshila tshisamba kampanda munkatshi mua tshisamba tshikuabu ne manyoka,* ne bimanyinu, ne bishima,+ ne mvita,+ ne tshianza tshia bukole,+ ne diboko diolola, ne malu adi akuatshisha buôwa,+ anu muvua Yehowa Nzambi wenu munuenzele mu Ejipitu mu mêsu enu mene anyi? 35 Nuenu mbanuleje malu onso aa bua numanye ne: Yehowa udi Nzambi mulelela;+ kakuena mukuabu pa kumumbusha yeye.+ 36 Yeye uvua muenze bua umvue dîyi diende diumbukila mu diulu bua kukubela; ne pa buloba, uvua muenze bua umone kapia kende kanene, ne wewe uvua mumvue mêyi ende umbukila mu kapia.+

37 “Bu muvuaye munange bankambua bebe ne musungule bana* babu badi balonda panyima pabu,+ bavua bakupatule mu Ejipitu kumpala kuende ku bukole buende bunene. 38 Yeye wakipata kumpala kuebe bisamba binene bia bukole kukupita wewe, bua kukubueja ne kukupesha buloba buabi bu bumpianyi, anu mudibi lelu eu.+ 39 Nunku lelu eu umanye ne ukuate ne: Yehowa udi Nzambi mulelela muulu mu diulu ne panshi pa buloba.+ Kakuena mukuabu nansha.+ 40 Udi ne bua kulama mêyi ne mikandu biende ne mêyi ende bindi nkutumina dîyi lelu bua kuenza, bua malu ende bimpe buebe wewe ne bua bana bebe balua panyima pebe, bua wewe usombe matuku a bungi mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha.”+

41 Dîba adi Mose wakateka bimenga bisatu ku luseke, ku luseke lua ku est kua Yadene.+ 42 Bikala muntu kampanda mushipe mukuende kabiyi ku bukole, ne kavua mumukine konso eku,+ udi ne bua kunyemena mu tshimue tshia ku bimenga bisatu abi bua ashale ne muoyo.+ 43 Bimenga abi mbiobi ebi: Besê+ mu tshipela tshidi mu mpata wa pa mukuna bua bena Lubena, Lamota+ mu Gilada bua bena Gada, ne Golana+ mu Bashana bua bena Manashe.+

44 Nunku eyi ke Mikenji+ ivua Mose muteke kumpala kua tshisamba tshia Isalele. 45 Aa mmavuluija, mêyi ne mikandu ne mapangadika bivua Mose mupeshe bena Isalele bobu bamane kupatuka mu Ejipitu,+ 46 mu tshitupa tshia buloba tshia Yadene mu tshibandabanda tshidi tshitangilangane ne Bete-peô,+ mu buloba bua Sihona mukalenge wa bena Amole, uvua musombele mu Heshebona,+ uvua Mose ne bena Isalele batshimune bobu bamane kupatuka mu Ejipitu.+ 47 Bakangata buloba buende ne buloba bua Oga mukalenge+ wa Bashana, bakalenge babidi ba bena Amole bavua mu tshitupa tshia buloba tshia ku est kua Yadene, 48 kumbukila ku Aloê,+ udi kumpenga kua Tshibandabanda tshia Ânona,* too ne ku mukuna wa Sileona, mmumue ne: Hêmona,+ 49 ne Alabâ yonso mu tshitupa tshia buloba tshia ku est kua Yadene, too ne ku Mbuu wa mu Alabâ* kuinshi kua mpulumuku ya Pisega.+

5 Pashishe Mose wakabikila Isalele mujima, kubambilaye ne: “Wewe Isalele, teleja mêyi ne mikandu ne mapangadika bindi nnuambila lelu; nudi ne bua kubilonga ne kubitumikila bimpe menemene. 2 Yehowa Nzambi wetu uvua mudie netu tshipungidi mu Holeba.+ 3 Yehowa kavua mudie tshipungidi etshi ne bankambua betu to, kadi uvua mutshidie netu, tuetu bonso badi ne muoyo lelu muaba eu. 4 Yehowa wakakuila nenu mu kapia+ mpala ne mpala ku mukuna. 5 Dîba adi mvua muimane pankatshi penu ne Yehowa+ bua kunuambila dîyi dia Yehowa, bualu nuvua bumvue buôwa bua kapia ne kanuakabanda ku mukuna to.+ Yeye wakamba ne:

6 “‘Meme ndi Yehowa Nzambi webe uvua mukupatule mu buloba bua Ejipitu, mu nzubu wa bupika.+ 7 Kuena ne bua kuikala ne nzambi mikuabu pa kumbusha meme* nansha kakese.+

8 “‘Kuena ne bua kudienzela lupingu lusonga+ anyi tshimfuanyi* tshia tshintu kayi tshionso tshidi muulu mu diulu anyi panshi pa buloba anyi mu mâyi muinshi mua buloba. 9 Kuena ne bua kubinamina anyi kabakufikishi ku dibitendelela to,+ bualu meme Yehowa Nzambi webe ndi Nzambi udi ulomba bua bandamate anu meme,+ udi ufila dinyoka bua tshilema tshia batatu kudi bana, kudi bantu ba tshipungu tshisatu ne kudi bantu ba tshipungu tshinayi tshia bantu badi bankine,+ 10 kadi udi uleja dinanga dia lulamatu* kudi bantu ba tshipungu tshia tshinunu tshia bantu badi bannange ne batumikila mêyi anyi.

11 “‘Kuena ne bua kuangata dîna dia Yehowa Nzambi webe mu mushindu udi kawuyi muakanyine to,+ bualu Yehowa kakupanga kunyoka muntu yonso udi wangata dîna diende mu mushindu udi kawuyi muakanyine.+

12 “‘Nemekela dituku dia Nsabatu bua kudilama dia tshijila, anu muvua Yehowa Nzambi webe mukuelele mukenji.+ 13 Udi ne bua kuenza midimu yebe mikole ne midimu yebe mikuabu yonso mu matuku asambombo,+ 14 kadi dituku dia muanda mutekete ndia nsabatu bua Yehowa Nzambi webe.+ Kuena ne bua kuenza mudimu nansha umue,+ wewe anyi muanebe wa balume anyi muanebe wa bakaji anyi mupika webe mulume anyi mupika webe mukaji anyi ngombe webe anyi mpunda webe anyi tshimuna tshiebe nansha tshimue anyi muntu udi musombe buenyi mu bimenga* biebe,+ bua mupika webe mulume ne mupika webe mukaji bikishe muudi wikisha pebe.+ 15 Vuluka ne: wakalua mupika mu buloba bua Ejipitu ne Yehowa Nzambi webe uvua mukupatulamu ne tshianza tshia bukole ne diboko diolola.+ Ke bualu kayi Yehowa Nzambi webe uvua mukuelele mukenji bua kunemekela dituku dia Nsabatu.

16 “‘Nemeka tatuebe ne mamuebe+ anu mudi Yehowa Nzambi webe mukuelele mukenji, bua ulale matuku a bungi ne bua utante* mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha.+

17 “‘Kuena ne bua kushipa muntu.+

18 “‘Kuena nansha ne bua kuenda masandi.+

19 “‘Kuena nansha ne bua kuiba.+

20 “‘Kuena nansha ne bua kujadika bualu bua dishima pa bidi bitangila mukuebe.+

21 “‘Kuena nansha ne bua kualakana mukaji wa mukuebe.+ Kuena nansha ne bua kualakana nzubu wa mukuebe anyi budimi buende anyi mupika wende mulume anyi mupika wende mukaji anyi ngombe wende anyi mpunda wende anyi tshintu kayi tshionso tshidi mukuebe natshi.’+

22 “Yehowa wakambila tshisumbu tshienu tshijima mêyi* aa ku mukuna kumbukila mu kapia, mu matutu ne mu mifitu mikole,+ ne dîyi dikole, ne kakasakidila bualu bukuabu to; pashishe wakaafunda pa mabue abidi, yeye kuampesha.+

23 “Kadi diakamue panuvua bumvue dîyi difumina mu mîdima, pavua mukuna mukuate kapia,+ bamfumu bonso ba bisa bienu ne bakulu bakalua kundi. 24 Ke nuenu kuamba ne: ‘Mona, Yehowa Nzambi wetu mmutuleje butumbi buende ne bunene buende, ne tudi bumvue dîyi diende difumina mu kapia.+ Lelu tudi bamone ne: Nzambi udi mua kuakula ne muntu, ne muntu au kushala ne muoyo.+ 25 Mpindieu bua tshinyi tudi ne bua kufua? Bualu kapia kanene aka kadi mua kutubutula. Tuetu batungunuke ne kuteleja dîyi dia Yehowa Nzambi wetu, netufue bulelela. 26 Bualu nnganyi munkatshi mua bukua bantu* ukadiku mumvue dîyi dia Nzambi wa muoyo wakuila mu kapia bu mutuvua bumvue, kadi kushalaye ne muoyo? 27 Wewe nkayebe udi ne bua kusemena pabuipi bua kuteleja bionso biamba Yehowa Nzambi wetu, ne wewe ke wikala utuambila bionso bidi Yehowa Nzambi wetu ukuambila, ne netukuteleje ne netubienze.’+

28 “Nunku Yehowa wakumvua mêyi anuvua bangambile, Yehowa kungambila ne: ‘Ndi mumvue mêyi adi bantu aba bakuambile. Malu onso adibu bambe mmimpe.+ 29 Bu bobu mua kutungunuka anu ne kuikala ne muoyo wa kuntshina+ ne kulama mêyi anyi onso,+ dîba adi malu abu ne a bana babu neende bimpe bua kashidi.+ 30 Ndaku ubambile ne: “Pinganayi ku ntenta yenu.” 31 Kadi wewe udi ne bua kushala nanyi muaba eu bua nkuambile mêyi onso, mikenji, ne mapangadika biudi ne bua kubalongesha ne bidibu ne bua kutumikila mu buloba bundi mbapesha bua buikale buabu.’ 32 Nunku nuenu nudimuke bua kuenza anu mudi Yehowa Nzambi wenu munutumine dîyi.+ Kanuena ne bua kuya ku dia balume anyi ku dia bakaji to.+ 33 Nudi ne bua kuendela mu njila yonso idi Yehowa Nzambi wenu munutumine dîyi bua kuendela,+ bua nuikale ne muoyo, bua nutante ne nuvudije matuku enu mu buloba bunuangata.+

6 “Nunku aa mmêyi, mikenji, ne mapangadika bidi Yehowa Nzambi wenu mufile bua kunulongesha, bua nubitumikile panuasabuka bua kubuela mu buloba bunuikala ne bua kuangata, 2 bua utshine Yehowa Nzambi webe ne ulame mikenji yende mifunda yonso ne mêyi ende onso bindi nkutumina dîyi bua kuenza wewe ne muanebe ne muikuluebe,+ matuku ebe onso a muoyo, bua ulale matuku a bungi.+ 3 Udi ne bua kuteleja, wewe Isalele, ne kubitumikila bimpe menemene bua utante ne uvulangane bikole mu buloba budi ne mabele ne buitshi bia bungi, anu mudi Yehowa Nzambi wa bankambua bebe mukulaye.

4 “Teleja, wewe Isalele: Yehowa Nzambi wetu udi Yehowa umue.+ 5 Udi ne bua kunanga Yehowa Nzambi webe ne muoyo webe wonso ne anyima* webe yonso+ ne bukole* buebe buonso.+ 6 Mêyi andi nkutumina dîyi lelu bua kuenza aa adi ne bua kuikala mu muoyo webe, 7 ne udi ne bua kuabueja munda mua* bana bebe+ ne kuakula bua bualu buawu paudi usomba mu nzubu muebe, paudi wenda mu njila, paudi ulala, ne paudi ubika.+ 8 Uasuike bu divuluija pa tshianza tshiebe, ne adi ne bua kuikala bu mukaba wa ku mutu pa mpala pebe.*+ 9 Uafunde ku mabaya a mu nseke ya mushiku wa mbelu wa nzubu webe ne ku biibi bia bimenga biebe.

10 “Pakubueja Yehowa Nzambi webe mu buloba buvuaye muditshipe kudi bankambua bebe Abalahama, Izaka, ne Yakoba bua kukupesha,+ buloba budi ne bimenga binene ne bimpe biuvua kuyi muibake,+ 11 nzubu miuwule ne bintu bimpe bia mishindu yonso biuvua kuyi mukuatshile mudimu, bina bia kulamina mâyi biuvua kuyi mumbule, ne madimi a tumuma tua mvinyo ne mitshi ya olive biuvua kuyi mukune, ne pawadia, wewe kukuta,+ 12 udimuke bua kupu Yehowa muoyo,+ yeye uvua mukupatule mu buloba bua Ejipitu, mu nzubu wa bupika. 13 Yehowa Nzambi webe ke uudi ne bua kutshina,+ yeye ke uudi ne bua kuenzela mudimu,+ ne mu dîna diende ke muudi ne bua kuditshipa.+ 14 Kanuena ne bua kulonda nzambi mikuabu, nzambi nansha umue wa bisamba bidi binunyunguluke,+ 15 bualu Yehowa Nzambi webe udi munkatshi muebe udi Nzambi udi ulomba bua bamulamate anu yeye.+ Tshianana tshiji tshia Yehowa Nzambi webe netshikutemene,+ ne neakujimije pa buloba.+

16 “Kanuena ne bua kuteta Yehowa Nzambi wenu+ bu munuvua bamutete ku Masa.+ 17 Nudi ne bua kutumikila mêyi a Yehowa Nzambi wenu ne muoyo mujima, pamue ne mavuluija ende ne mêyi ne mikandu biende bidiye mukuambile bua kutumikila. 18 Udi ne bua kuenza malu adi makane ne adi mimpe ku mêsu kua Yehowa bua utante ne bua ubuele bua kuangata buloba buimpe buvua Yehowa muditshipe bua kupesha bankambua bebe,+ 19 paudi wipata bena lukuna bebe bonso kumpala kuebe, anu mudi Yehowa mulaye.+

20 “Mu matuku atshilualua, muanebe yeye mukuebeje ne: ‘Mavuluija, mêyi ne mikandu ne mapangadika bidi Yehowa Nzambi wetu munuambile bua kutumikila bidi biumvuija tshinyi?’ 21 dîba adi newambile muanebe ne: ‘Tuvua balue bapika ba Palô mu Ejipitu, kadi Yehowa wakatupatula mu Ejipitu ne tshianza tshia bukole. 22 Nunku Yehowa uvua anu utuma bimanyinu ne bishima binene ne bia kabutu mu Ejipitu,+ ne kudi Palô, ne kudi ba mu nzubu muende bonso mu mêsu etu.+ 23 Wakatupatulamu bua kulua netu muaba eu bua kutupesha buloba buvuaye muditshipe kudi bankambua betu.+ 24 Nunku Yehowa wakatutumina dîyi bua kutumikila mêyi ne mikandu bionso ebi ne bua kutshina Yehowa Nzambi wetu bua tuikale ne diakalenga dia kashidi,+ bua tushale ne muoyo+ anu bu mutudi nawu lelu. 25 Tuetu badimuke bua kulama mêyi onso aa bua kutumikila* Yehowa Nzambi wetu, anu mudiye mututumine dîyi bua kuenza, neatuangate bu bantu bakane.’+

7 “Padi Yehowa Nzambi webe ukubueja mu buloba buukadi pa kubuela bua kuangata,+ neumbushe kabidi bisamba bidi ne bantu ba bungi kumpala kuebe:+ bena Hiti, bena Gîgashi, bena Amole,+ bena Kanâna, bena Pelizi, bena Hiwi, ne bena Yebuse,+ bisamba muanda mutekete bidi ne bantu ba bungi ne bidi ne bukole kukupita.+ 2 Yehowa Nzambi webe neabafile kuudi ne neubatshimune.+ Udi ne bua kubabutula kakuyi mpata.+ Kuena ne bua kudia nabu tshipungidi nansha tshimue anyi kubaleja luse to.+ 3 Kuena ne bua kudia nabu bipungidi bia diselangana* to. Kufidi bana bebe ba bakaji kudi bana babu ba balume anyi kuangatshidi bana bebe ba balume bana babu ba bakaji.+ 4 Bualu nebasesuishe bana bebe bua kabandondi meme bua benzele nzambi mikuabu mudimu;+ dîba adi tshiji tshia Yehowa netshinutemene, ne neakubutule ne lukasa luonso.+

5 “Kadi nudi ne bua kubenzela nunku: Nupule bioshelu biabu, nutshibule makunji abu a tshijila,+ nukose mitshi yabu ya tshijila*+ ne nuoshe mpingu yabu misonga.+ 6 Bualu wewe udi tshisamba tshia tshijila kudi Yehowa Nzambi webe, ne Yehowa Nzambi webe mmukusungule bua wikale tshisamba tshiende, tshisamba tshiende tshia pa buatshi,* munkatshi mua bisamba bionso bidi panshi pa buloba.+

7 “Yehowa kavua mununange ne munusungule+ bualu nuvua tshisamba tshia bantu ba bungi kupita bisamba bikuabu bionso to, kadi bualu nuvua tshisamba tshitambe bukese ku bisamba bionso.+ 8 Kadi Yehowa wakanupatula ne tshianza tshiende tshia bukole bua kunupikula mu nzubu wa bupika,+ ku bukokeshi* bua Palô mukalenge wa Ejipitu, bualu Yehowa uvua mununange ne mulame mutshipu uvuaye muditshipe kudi bankambua benu.+ 9 Wewe udi mumanye bimpe ne: Yehowa Nzambi webe udi Nzambi mulelela, Nzambi wa lulamatu, udi ulama tshipungidi tshiende ne uleja dinanga diende dia lulamatu kudi bipungu tshinunu bia bantu badi bamunange ne batumikila+ mêyi ende. 10 Kadi bua bantu badi bamukine neabafute kabutu ku mêsu kuabu.+ Kakuenzela bantu badi bamukine malu ne lujoko; neabafute ku mêsu kuabu. 11 Nunku udimuke bua kulama mêyi ne mikenji ne mapangadika bindi nkutumina dîyi lelu eu bua kuenza pa kubitumikila.

12 “Nuenu batungunuke ne kuteleja mapangadika aa ne nuenu baatumikile ne baenze, Yehowa Nzambi webe nealame tshipungidi ne dinanga dia lulamatu bivuaye muditshipe kudi bankambua bebe. 13 Neakunange, neakubeneshe ne neakuvudije. Bulelela, neakubeneshe ne bana ba bungi*+ ne bintu bia mu buloba buebe, ntete yebe, mvinyo webe mupiamupia, mafuta ebe,+ bana ba ngombe yebe ne bana ba mikoko yebe, mu buloba buvuaye muditshipe kudi bankambua bebe bua kukupesha.+ 14 Newikale mubeneshibue kupita bisamba bionso;+ muntu mulume anyi muntu mukaji nansha umue wa munkatshi muebe kakupanga kulela, nansha bimuna biebe kabiakupanga kulela.+ 15 Yehowa neakumbushile masama onso, ne kakukutumina disama dibi nansha dimue dia ku masama auvua mumanye mu Ejipitu to.+ Kadi neaatumine bantu bonso badi bakukine. 16 Udi ne bua kubutula* bisamba bionso bidi Yehowa Nzambi webe ufila kuudi.+ Wewe* kuena ne bua kubumvuila luse to,+ ne kuena ne bua kuenzela nzambi yabu mudimu,+ bualu kuenza nanku nekuikale buteyi kuudi.+

17 “Wewe mudiambile mu muoyo webe ne: ‘Bisamba ebi mbitupite ku bungi, mmunyi mundi mua kubipata?’+ 18 kuena ne bua kubitshina to.+ Udi ne bua kuvuluka tshivua Yehowa Nzambi webe muenzele Palô ne Ejipitu mujima,+ 19 manyoka* makole avua mêsu ebe mamone ne bimanyinu, ne bishima,+ ne tshianza tshia bukole ne diboko diolola bivua Yehowa Nzambi webe mukupatule nabi.+ Ke tshienzela Yehowa Nzambi webe bisamba bionso biudi utshina.+ 20 Yehowa Nzambi webe neabatumine ditekeshibua mu mikolo* too ne pikala bantu bavua bashale+ ne bavua basokome kumpala kuebe bajike. 21 Kuikadi ne buôwa bua bualu buabu to, bualu Yehowa Nzambi webe udi nebe,+ Nzambi munene ne udi ukemesha.+

22 “Yehowa Nzambi webe neipate bisamba ebi kumpala kuebe ku kakese ku kakese kakuyi mpata.+ Kabakukuanyishila bua kubijikija lukasa, bua nyama ya luonji ya tshisuku kayikuvudidi. 23 Yehowa Nzambi webe neabifile kuudi ne neabitshimune bionso nkong too ne padibi bibutudibua.+ 24 Yeye neafile bakalenge ba bisamba abi mu bianza biebe,+ ne neujimije mêna abi muinshi mua diulu.+ Muntu nansha umue kakukukandamena+ too ne pawabibutula.+ 25 Nudi ne bua kuosha mpingu misonga ya nzambi yabu mu kapia.+ Kualakanyi arjan anyi or udi pambidi payi anyi kuyangatshi buebe wewe,+ bua bualu abu kabukubueji mu buteyi, bualu mbualu bubi kumpala kua Yehowa Nzambi webe.+ 26 Kuena ne bua kubueja tshintu tshibi mu nzubu muebe bua wewe kulua tshintu tshia kubutulabu anu bu tshintu atshi. Udi ne bua kutshikina menemene ne kutshibenga ne muoyo umue, bualu ntshintu tshia kubutula.

8 “Udi ne bua kudimuka bua kutumikila mêyi onso andi nkuambila lelu, bua nushale ne muoyo+ ne nuvulangane, nubuele ne nuangate buloba buvua Yehowa muditshipe bua kupesha bankambua benu.+ 2 Uvuluke njila mule uvua Yehowa Nzambi webe mukuendeshe mu tshipela bidimu ebi 40,+ bua kukupuekesha ne kukuteta+ bua kumanya tshivua mu muoyo webe,+ ni uvua mua kulama mêyi ende anyi kubenga kualama. 3 Nunku yeye wakakupuekesha ne kukulekela ne nzala,+ kukudisha mana+ auvua wewe kuyi mumanye nansha batatuebe kabayi bamanye, bua kukuleja ne: muntu kena ne muoyo anu bua diampa nkayadi kadi udi ne muoyo bua dîyi dionso didi dipatuka mukana mua Yehowa.+ 4 Bilamba biuvua uvuala kabiakasunsuka, nansha makasa ebe kaakuwula mu bidimu ebi 40.+ 5 Udi mumanye bimpe mu muoyo webe ne: Yehowa Nzambi webe uvua ukubela anu mutu muntu ubela muanende.+

6 “Mpindieu udi ne bua kulama mêyi a Yehowa Nzambi webe paudi wendela mu njila yende ne umutshina. 7 Bualu Yehowa Nzambi webe udi uya nebe mu buloba buimpe,+ buloba budi ne tusulu tua mâyi,* mishimi ne mpokolo* bipueka mu tshibandabanda ne mu buloba bua mikuna, 8 buloba budi ne ntete ya blé, orje, mionji ya tumuma tua mvinyo, mitshi ya mfigi, ne mitshi ya bimuma bia grenade,+ buloba budi ne mafuta a olive ne buitshi,+ 9 buloba buikala biakudia kabiyi mua kukepa ne wewe kuyi ukengela tshintu, buloba budi ne mabue adi ne tshiamu tshifiike ne ku mikuna yabu nkuwumbuila tshiamu tshia mitaku.

10 “Pawadia, wewe kukuta, udi ne bua kutumbisha Yehowa Nzambi webe bua buloba buimpe budiye mukupeshe.+ 11 Udimuke bua kupu Yehowa Nzambi webe muoyo upanga bua kulama mêyi ende, mapangadika ende, ne mikenji yende mifunda bindi nkutumina dîyi lelu bua kuenza. 12 Paudi udia, ukuta, wasa nzubu mimpe ne usombamu,+ 13 pikala ngombe yebe ne mikoko yebe bivulangane ne arjan ne or yebe milue ya bungi ne wewe muikale ne bintu bionso bia bungi, 14 kulekedi muoyo webe upeta lutambishi+ ne ukusaka bua kupua Yehowa Nzambi webe muoyo, yeye uvua mukupatule mu buloba bua Ejipitu, mu nzubu wa bupika,+ 15 yeye uvua mukupitshishile mu tshipela tshinene, tshidi tshienza buôwa,+ tshikale ne nyoka ya lulengu ne tuminyiminyi, ne buloba bume budi kabuyi ne mâyi. Yeye wakenza bua mâyi apatuke mu dibue dikole+ 16 ne wakakudisha mana+ mu tshipela, avua batatuebe kabayi bamanye, bua kukupuekesha+ ne kukuteta bua kukuambuluisha mu matuku alonda.+ 17 Wewe mudiambile mu muoyo webe ne: ‘Ndi mupete bubanji ebu ku bukokeshi buanyi meme ne ku bukole bua tshianza tshianyi meme,’+ 18 dîba adi uvuluke ne: Yehowa Nzambi webe ke udi ukupesha bukokeshi bua kupeta bubanji,+ bua kukumbajaye tshipungidi tshiende tshivuaye muditshipe kudi bankambua bebe, anu mudibi lelu.+

19 “Wewe anu mupue Yehowa Nzambi webe muoyo ne mulonde nzambi mikuabu, muyenzele mudimu ne muyinamine, ndi nnujadikila lelu ne: nenujimine bulelela.+ 20 Anu bu bisamba bidi Yehowa ubutula kumpala kuenu, ke mushindu unuajimina, bualu kanuakuteleja dîyi dia Yehowa Nzambi wenu.+

9 “Teleja, wewe Isalele, udi usabuka lelu Yadene+ bua kunyenga buloba budi ne bisamba binene ne bia bukole kukupita,+ ne bimenga binene bidi ne ngumbu miye too ne mu diulu,*+ 2 ne bantu banene bale, bana ba bena Anaka,+ baudi mumanye ne mumvue bamba bua bualu buabu ne: ‘Nnganyi udi mua kukandamena bana ba Anaka?’ 3 Nunku umanye lelu eu ne: Yehowa Nzambi webe neasabuke kumpala kuebe.+ Yeye nkapia kadi kabutula+ ne neababutule. Neabatshimune mu mêsu ebe bua ubipate* lukasa ne ubabutule, anu mudi Yehowa mukulaye.+

4 “Pikala Yehowa Nzambi webe ne bua kubipata kumpala kuebe, kudiambidi mu muoyo webe ne: ‘Yehowa mmulue nanyi bua kuangata buloba ebu bua buakane buanyi meme’ to.+ Kadi Yehowa udi wipata bisamba ebi kumpala kuebe bua malu abi mabi.+ 5 Kuena ubuela bua kuangata buloba ebu bua buakane buebe anyi bua bululame bua muoyo webe to. Kadi Yehowa Nzambi webe udi wipata bisamba ebi kumpala kuebe bua malu abi mabi,+ ne bua kukumbaja dîyi divua Yehowa muditshipe kudi bankambua bebe Abalahama,+ Izaka,+ ne Yakoba.+ 6 Nunku umanye ne: Yehowa Nzambi webe kena ukupesha buloba buimpe ebu bua buikale buebe bualu udi muakane to, bualu wewe udi tshisamba tshidi ne mutu mukole.*+

7 “Nuvuluke mushindu unuvua bafiikishe Yehowa Nzambi wenu munda mu tshipela, kanupu muoyo musangu nansha umue to.+ Kumbukila ku dituku dinuvua bumbuke mu buloba bua Ejipitu too ne panudi bafike muaba eu nudi batombokele Yehowa.+ 8 Nansha mu Holeba nuvua bafiikishe Yehowa munda, ne Yehowa uvua munukuatshile tshiji tshikole, ukeba too ne kunubutula.+ 9 Pamvua mubande ku mukuna bua kuangata mabue,+ mabue a tshipungidi tshivua Yehowa mudie nenu,+ mvua mushale ku mukuna matuku 40, munya ne butuku,+ tshiyi ndia biakudia, tshiyi nnua mâyi. 10 Pashishe Yehowa Nzambi wakampesha mabue abidi avua mafunda ne munu wa Nzambi; pa mabue apu pavua mêyi onso avua Yehowa munuambile ku mukuna mu kapia dituku dia disangisha.*+ 11 Ku ndekelu kua matuku 40 a munya ne butuku au, Yehowa wakampesha mabue abidi, mabue a tshipungidi, 12 ne Yehowa wakangambila ne: ‘Juka, pueka lukasa, bualu bantu bebe bauvua mupatule mu Ejipitu mbenze bualu bubi.+ Mbasesuke ne lukasa luonso mu njila umvua mubatumine dîyi bua bobu kulonda. Mbadienzele lupingu lua tshiamu.’*+ 13 Pashishe Yehowa wakangambila ne: ‘Ndi mutangile bantu aba, ne mona! mbantu ba mutu mukole.*+ 14 Lekela mbabutule, njimije dîna diabu muinshi mua diulu, nkuvuije wewe tshisamba tshia bukole ne tshia bantu ba bungi kubapita.’+

15 “Pashishe ngakakudimuka, meme kutuluka ku mukuna pavua mukuna utema kapia;+ mabue abidi a tshipungidi avua mu bianza bianyi bionso bibidi.+ 16 Ke meme kutangila, kumona ne: nuvua benzele Yehowa Nzambi wenu mpekatu! Nuvua badienzele kana ka ngombe ka tshiamu.* Nuvua basesuke ne lukasa luonso mu njila uvua Yehowa munutumine dîyi bua kulonda.+ 17 Ke meme kuangata mabue abidi au, kuatuta panshi ne bianza bianyi bionso bibidi, meme kuatayisha mu mêsu enu.+ 18 Pashishe meme kutua mpala panshi kumpala kua Yehowa, anu bu kumpala, munkatshi mua matuku 40, munya ne butuku. Tshiakadia biakudia, tshiakanua mâyi+ bualu bua mpekatu yonso inuvua benze panuvua benze bualu bubi ku mêsu kua Yehowa ne bamufiikishe munda. 19 Bualu mvua mumvue buôwa bua tshiji tshikole tshivua Yehowa munukuatshile,+ ukeba too ne kunubutula. Kadi Yehowa wakanteleja musangu au kabidi.+

20 “Yehowa uvua mukuatshile Alona tshiji tshikole, ukeba too ne kumushipa,+ kadi meme kulombela Alona musangu au kabidi. 21 Pashishe meme kuangata tshintu tshibi tshinuvua benze, kana ka ngombe,+ meme kukosha mu kapia; meme kukazaza, kukavingutula konso too ne pakashalaku bukulakula anu bu lupuishi, meme kuela lupuishi alu mu kasulu kadi kapueka kafumina ku mukuna.+

22 “Pashishe nuakajula kabidi Yehowa tshiji ku Tabela,+ ku Masa,+ ne ku Kibelota-hatawa.+ 23 Ku Kadeshe-bânea,+ pavua Yehowa munutume, muambe ne: ‘Bandayi, nuangate buloba bunganupesha kakuyi mpata!’ nuakatombokela kabidi dîyi dia Yehowa Nzambi wenu;+ kanuakaleja ditabuja+ kudiye ne kanuakamutumikila. 24 Nudi batombokele Yehowa katshia anu nganumanya.

25 “Nunku ngakashala mutue mpala panshi kumpala kua Yehowa matuku 40, munya ne butuku;+ mvua mutue mpala panshi mushindu au bualu Yehowa uvua muambe bua kunubutula. 26 Ngakabanga kusengelela Yehowa, ngamba ne: ‘Mukalenge Mutambe Bunene Yehowa, kubutudi bantu bebe to. Mbantu bebe wewe nkayebe*+ bauvua mupikule mu bunene buebe ne mupatule mu Ejipitu ne tshianza tshia bukole.+ 27 Vuluka bena mudimu bebe Abalahama, Izaka, ne Yakoba.+ Kutangidi mutu mukole wa bantu aba, malu abu mabi, ne mpekatu wabu to.+ 28 Tshianana bantu ba mu buloba buudi mutupatule badi mua kuamba ne: “Yehowa kavua mukokeshe bua kuya nabu mu buloba buvuaye mubalaye, ne bu muvuaye mubakine, wakabapatula bua kubashipa mu tshipela.”+ 29 Bualu ntshisamba tshiebe ne mbantu bebe wewe nkayebe*+ bauvua mupatule ne bukole bua bungi ne diboko diebe diolola.’+

10 “Tshikondo atshi Yehowa wakangambila ne: ‘Disongela mabue abidi a buena a kumpala au,+ ubande kundi ku mukuna; udi ne bua kudienzela kabidi mushete wa mabaya. 2 Nemfunde pa mabue au mêyi avua pa mabue a kumpala auvua mutayishe au, ne udi ne bua kuateka mu mushete.’ 3 Nunku ngakenza mushete wa mabaya a mutshi wa musese, meme kusonga mabue abidi a buena a kumpala, meme kubanda ku mukuna ne mabue abidi au mu tshianza tshianyi.+ 4 Pashishe yeye kufunda pa mabue au mêyi avuaye mufunde kumpala,+ Mêyi Dikumi,*+ avua Yehowa munuambile ku mukuna mu kapia+ dituku dia disangisha;*+ ne Yehowa wakaampesha. 5 Nunku ngakakudimuka, meme kutuluka ku mukuna,+ kuteka mabue mu mushete umvua muenze, muaba udiwu anu muvua Yehowa muntumine dîyi bua kuenza.

6 “Pashishe bena Isalele bakumbuka ku Belota Bene-yâkana batangile ku Mosela. Alona wakafuila kuntu aku ne bakamujiika;+ muanende Eleazâ wakabanga kuenza mudimu wa buakuidi pa muaba wende.+ 7 Bakumbuka kuntu aku batangile ku Gudugoda, bakumbuka kabidi ku Gudugoda batangile ku Yotebata,+ buloba budi ne tusulu tua mâyi* tua bungi.

8 “Tshikondo atshi Yehowa wakateka tshisa tshia Lewi+ ku luseke bua kuambula mushete wa tshipungidi tshia Yehowa,+ bua kuimana kumpala kua Yehowa bua kumuenzela mudimu, ne bua kubenesha bantu mu dîna diende,+ anu mudibu benza too ne lelu eu. 9 Ke bualu kayi ki mbapeshe Lewi tshiende tshitupa anyi bumpianyi bu mudibu bapeshe bana babu to. Yehowa ke bumpianyi buende, anu muvua Yehowa Nzambi webe mumuambile.+ 10 Ngakashala ku mukuna meme nkayanyi anu bu musangu wa kumpala, matuku 40, munya ne butuku,+ ne Yehowa wakanteleja kabidi musangu au.+ Yehowa kavua musue kukubutula to. 11 Nunku Yehowa wakangambila ne: ‘Pita kumpala kua bantu aba, ne udilongolole bua kuya, bua babuele ne bangate buloba bumvua muditshipe kudi bankambua babu bua kubapesha.’+ 

12 “Mpindieu, wewe Isalele, Yehowa Nzambi webe udi ukulomba tshinyi?+ Udi ukulomba anu bualu ebu: kutshina Yehowa Nzambi webe,+ kuendela mu njila yende yonso,+ kumunanga, kuenzela Yehowa Nzambi webe mudimu ne muoyo webe wonso ne anyima* webe yonso,+ 13 ne kutumikila mêyi a Yehowa ne mikenji yende mifunda bindi nkutumina dîyi lelu eu bua kuenza bua diakalenga diebe wewe.+ 14 Mona, diulu, nansha diulu dia mu diulu,* ne buloba ne bionso bidipu mbia Yehowa.+ 15 Kadi Yehowa uvua musemene pabuipi ne bankambua benu nkayabu ne mubaleje dinanga diende, ne mmunusungule nuenu, bana babu,+ munkatshi mua bisamba bionso, anu bu munudi lelu eu. 16 Mpindieu nudi ne bua kulengeja* mioyo yenu+ ne kulekela kuikala ne tshitunu* nunku.+ 17 Bualu Yehowa Nzambi wenu udi Nzambi wa banzambi+ ne Mukalenge wa bakalenge, Nzambi munene, wa bukole, ne wa kutshina, udi kayi wenzela muntu nansha umue malu ne kansungansunga+ ne udi kayi witaba dikosa mishiku. 18 Udi ulumbuluila muana udi kayi ne tatuende* ne mukaji mukamba,+ ne mmunange muntu udi musombe buenyi,+ umupesha biakudia ne bia kuvuala. 19 Nuenu penu nudi ne bua kunanga muntu udi musombe buenyi, bualu nuvua penu basombe buenyi mu buloba bua Ejipitu.+

20 “Yehowa Nzambi webe ke uudi ne bua kutshina, yeye ke uudi ne bua kuenzela mudimu,+ yeye ke uudi ne bua kulamata, ne mu dîna diende ke muudi ne bua kuditshipa. 21 Yeye nkayende ke uudi ne bua kutumbisha.+ Yeye udi Nzambi webe udi mukuenzele malu manene ne adi akemesha onso aa adi mêsu ebe madimuene.+ 22 Bankambua bebe bavua bapueke mu Ejipitu bantu* 70,+ kadi mpindieu Yehowa Nzambi webe mmukuvuije bungi bu bua mitoto ya mu diulu.+

11 “Udi ne bua kunanga Yehowa Nzambi webe+ ne kutumikila misangu yonso malu adiye mukufundile bua kuenza, ne mikenji yende mifunda, ne mapangadika ende ne mêyi ende. 2 Nudi bamanye ne: lelu ndi ngakula nenu, tshiena ngakula ne bana benu bavua kabayi bamanye anyi bamone dinyoka dia kudi Yehowa Nzambi wenu,+ bunene buende,+ tshianza tshiende tshia bukole+ ne diboko diende diolola. 3 Kabavua bamone bimanyinu biende ne malu ende bivuaye muenze mu Ejipitu kudi Palô mukalenge wa Ejipitu ne mu buloba buende bujima;+ 4 anyi tshivuaye muenzele biluilu bia mu Ejipitu, tubalu tua Palô ne matempu ende a mvita, bivuabu babuikile kudi mâyi a Mbuu Mukunze pavuabu benda banulonda, ne Yehowa wakababutula musangu umue bua kashidi.*+ 5 Kabavua bamone tshivuaye munuenzele mu tshipela too ne munudi bafike muaba eu, 6 anyi bamone tshivuaye muenzele Datana ne Abilama, bana ba Eliaba muana wa Lubena, pavua buloba bukanguke ne bubamine pamue ne ba mu nzubu yabu ne ntenta yabu ne tshintu tshionso tshivua ne muoyo tshivua tshibalonde, mu mêsu mua bena Isalele bonso.+ 7 Mêsu enu mmadimuene malu manene onso avua Yehowa muenze.

8 “Nudi ne bua kutumikila dîyi dionso dindi nnuambila lelu eu bua nulue ne bukole ne nusabuke bua kubuela mu buloba ne kubuangata, 9 ne bua nulale matuku a bungi+ mu buloba buvua Yehowa muditshipe bua kupesha bankambua benu ne bana* babu,+ buloba budi ne mabele ne buitshi bia bungi.+

10 “Buloba bunudi nuya bua kuangata kabuena bu buloba bua Ejipitu munuvua bafume, munuvua nukuna ntete, nuyipandila mâyi ne dikasa,* bienze bu budimi bua bisekiseki. 11 Kadi buloba bunukadi pa kusabuka bua kuangata mbuloba bua mikuna ne bibandabanda.+ Budi bunua mâyi adi afuma mu diulu;+ 12 mbuloba budi Yehowa Nzambi webe utabalela. Mêsu a Yehowa Nzambi webe adi abutangila misangu yonso, kutuadijila ku mbangilu kua tshidimu too ne ku ndekelu kua tshidimu.

13 “Nuenu batumikile ne muoyo mujima mêyi anyi andi nnutumina dîyi lelu bua kuenza ne banange Yehowa Nzambi wenu, bamuenzele mudimu ne muoyo wenu wonso ne anyima* wenu yonso,+ 14 nendokeshile kabidi buloba buenu mvula mu tshikondo tshiayi, mvula ya mbedi ne mvula ya ndekelu,* ne neusangishe ntete yebe, mvinyo webe mupiamupia ne mafuta ebe.+ 15 Nentolueshe bisonsa mu mpata yebe bua bimuna biebe, ne neudie, neukute.+ 16 Nudimuke bua kanulekedi mioyo yenu isesuishibua ne bua kanutendeledi nzambi mikuabu ne kanuyinaminyi.+ 17 Tshianana tshiji tshia Yehowa netshinutemene, ne neakange diulu bua mvula kaloki,+ ne buloba kabuakumenesha bintu biabu ne nenujimine ne lukasa mu buloba buimpe budi Yehowa unupesha.+

18 “Nudi ne bua kubueja mêyi anyi aa mu mioyo yenu ne mu anyima* yenu, kuasuika ku tshianza tshienu bu divuluija, ne neikale bu mukaba pa mpala yenu.*+ 19 Nualongeshe bana benu, nubambilawu panudi basombe mu nzubu yenu, panudi nuenda mu njila, panudi nulala ne panudi nubika.+ 20 Uafunde ku mabaya a mu nseke ya mushiku wa mbelu wa nzubu webe ne ku biibi* biebe, 21 bua nuenu ne bana benu nulale matuku a bungi+ mu buloba buvua Yehowa muditshipe bua kupesha bankambua benu,+ matuku onso adi diulu pa mutu pa buloba.

22 “Nuenu balame ne muoyo mujima dîyi dindi nnuambila edi ne baditumikile, bua kunanga Yehowa Nzambi wenu,+ bua kuendela mu njila yende yonso ne bua kumulamata,+ 23 Yehowa neipate bisamba bionso ebi kumpala kuenu,+ ne nenunyenge buloba bua bisamba binene ne bidi ne bantu ba bungi kunupita.+ 24 Muaba wonso udi dikasa dienu didiata newulue wenu.+ Mukalu wenu newikale kumbukila ku tshipela too ne ku Lebanona, kumbukila ku Musulu, musulu wa Pelata, too ne ku mbuu wa ku ouest.*+ 25 Muntu nansha umue kakunukandamena to.+ Yehowa Nzambi wenu neatume buôwa bukole ne ditshina bua bualu buenu mu buloba buonso bunudi nuendela,+ anu muvuaye munulaye.

26 “Monayi, ndi nteka dibenesha ne mulawu kumpala kuenu lelu:+ 27 dibenesha, nuenu batumikile mêyi a Yehowa Nzambi wenu andi nnutumina dîyi lelu bua kuenza,+ 28 ne mulawu, nuenu babenge kutumikila mêyi a Yehowa Nzambi wenu+ ne nuenu basesuke mu njila undi nnutumina dîyi lelu bua kulonda ne nuenu balonde nzambi mikuabu inuvua kanuyi bamanye.

29 “Padi Yehowa Nzambi webe ukubueja mu buloba buwikala mua kuangata, udi ne bua kuamba* dibenesha ku mukuna wa Gelizima ne kuela mulawu ku mukuna wa Ebala.+ 30 Kayena dia muamua dia Yadene lua ku ouest,* mu buloba bua bena Kanâna badi basombele mu Alabâ, bitangilangane ne Gilegala, kumpenga kua mitshi minene ya Mole anyi?+ 31 Bualu nudi nusabuka Yadene bua kubuela ne kuangata buloba budi Yehowa Nzambi wenu unupesha.+ Panudi nubuangata ne nusombamu, 32 nudi ne bua kudimuka bua kutumikila mêyi ne mikandu bionso ne mapangadika onso bindi nteka kumpala kuenu lelu.+

12 “Aa mmêyi ne mikandu ne mapangadika binudi ne bua kudimuka bua kutumikila matuku onso anudi ne muoyo mu buloba budi Yehowa Nzambi wa bankambua benu ne bua kunupesha bua buikale buenu. 2 Nudi ne bua kubutula miaba yonso ivua bisamba binudi banyenge buloba bitendelela nzambi yabi butubutu,+ nansha pa mikuna mile, nansha pa mikuna mikese, anyi muinshi mua mutshi wonso udi musampile bikole. 3 Nudi ne bua kupula bioshelu biabu, kubumbula makunji abu a tshijila,+ kuosha mitshi yabu ya tshijila* mu kapia, ne kukosa mpingu misonga ya nzambi yabu,+ nujimija mêna ayi mene miaba ayi.+

4 “Kanuena ne bua kutendelela Yehowa Nzambi wenu mushindu au to.+ 5 Kadi nukebe Yehowa Nzambi wenu muaba wonso udiye usungula bua kujadika dîna diende ne muaba wende wa kusombela munkatshi mua bisa bienu bionso, ne nuye kuntu aku.+ 6 Muaba au ke unudi ne bua kuya ne milambu yenu ya kuosha,+ milambu yenu mikuabu, bia dikumi bienu,+ mapa a ku tshianza tshienu,+ milambu yenu ya kukumbaja nayi mitshipu, milambu yenu ya budisuile,+ ne banabute ba ngombe yenu ne ba mikoko yenu.+ 7 Nuenu ne ba mu nzubu yenu nudi ne bua kudiila kuntu aku kumpala kua Yehowa Nzambi wenu+ ne kusanka bua midimu yenu yonso,+ bualu Yehowa Nzambi wenu mmunubeneshe.

8 “Kanuena ne bua kuenza malu mutudi tuenza muaba eu lelu, muntu yonso wenza tshionso tshidiye mumone tshimpe ku mêsu kuende,* 9 bualu kanuena banji kubuela muaba wa dikisha+ ne mu bumpianyi budi Yehowa Nzambi webe ukupesha. 10 Panudi nusabuka Yadene+ ne nusomba mu buloba budi Yehowa Nzambi wenu unupesha bua buikale buenu, neanupeshe kakuyi mpata dikisha bua bena lukuna benu bonso badi banunyunguluke, ne nenusombe talalaa.+ 11 Nenuye ne bintu bionso bindi nnuambila muaba udi Yehowa Nzambi wenu usungula bua dîna diende disombele:+ milambu yenu ya kuosha, milambu yenu mikuabu, bia dikumi bienu,+ mapa a ku tshianza tshienu, ne milambu yonso ya kuditshipa nayi inudi nuditshipa bua kupesha Yehowa. 12 Nenusanke kumpala kua Yehowa Nzambi wenu,+ nuenu, bana benu ba balume, bana benu ba bakaji, bapika benu balume ne bakaji, ne muena Lewi udi mu bimenga* bienu, bualu ki mbamupeshe tshiende tshitupa anyi bumpianyi bu mudibu banupeshe nuenu to.+ 13 Udimuke bua kufidi milambu yebe ya kuosha muaba kayi wonso uudi mua kumona.+ 14 Neufile milambu yebe ya kuosha anu muaba udi Yehowa usungula mu buloba bua tshimue tshia ku bisa bienu, ne muaba au ke uwenzela malu onso andi nkutumina dîyi bua kuenza.+

15 “Kadi dîba dionso didibi bikusamina muoyo,* udi mua kushipa nyama mu bimenga biebe* bilondeshile mudi Yehowa Nzambi webe mukubeneshe. Muntu udi mukoya ne muntu udi mukezuke badi mua kudia munyinyi au,+ anu muudi mua kudia kabuluku anyi ngulungu. 16 Kadi kanuena ne bua kudia mashi to;+ neuapongolole panshi anu bu mâyi.+ 17 Kabakukuanyishila bua kudiila tshia dikumi tshia ntete yebe, tshia mvinyo webe mupiamupia, tshia mafuta ebe, banabute ba ngombe yebe ne mikoko yebe,+ milambu yebe yonso ya kukumbaja nayi mitshipu yebe iudi ulaya, milambu yebe ya budisuile, anyi dipa dia ku tshianza tshiebe mu bimenga biebe* to. 18 Neudie bintu ebi kumpala kua Yehowa Nzambi webe muaba wikala Yehowa Nzambi webe mua kusungula,+ wewe, muanebe wa balume, muanebe wa bakaji, muena mudimu webe mulume ne mukaji, ne muena Lewi udi musombele mu bimenga* biebe; ne neusanke kumpala kua Yehowa Nzambi webe bua midimu yebe yonso. 19 Udimuke bua kulenguludi muena Lewi+ matuku onso audi usomba mu buloba buebe.

20 “Padi Yehowa Nzambi webe udiundisha buloba buebe,+ anu mudiye mukulaye,+ wewe muambe ne: ‘Ndi musue kudia munyinyi,’ bualu udi ujinga* kudia munyinyi, udi mua kudia munyinyi dîba dionso didiwu ukusamina muoyo.*+ 21 Bikala muaba udi Yehowa Nzambi webe musungule bua kuteka dîna diende+ muikale kule nebe, dîba adi neushipe ngombe yebe mikuabu anyi mikoko yebe mikuabu idi Yehowa mukupeshe, anu mundi mukutumine dîyi bua kuenza, ne udi mua kudia munyinyi mu bimenga* biebe dîba dionso didiwu ukusamina muoyo.* 22 Udi mua kuwudia anu muudi mua kudia kabuluku ne ngulungu;+ muntu udi mukoya ne muntu udi mukezuke badi mua kuwudia bonso. 23 Kadi udisuike ne muoyo umue bua kubenga kudia mashi,+ bualu mashi mmuoyo,*+ ne kuena ne bua kudia muoyo* pamue ne munyinyi to. 24 Kuena ne bua kuadia to. Udi ne bua kuapongolola panshi anu bu mâyi.+ 25 Kuena ne bua kuadia, bua malu ende bimpe buebe wewe ne bua bana bebe balua panyima pebe, bualu udi wenza tshidi tshimpe ku mêsu kua Yehowa. 26 Newangate anu bintu biebe bia tshijila ne milambu yebe ya kukumbaja nayi mitshipu paudi uya muaba wikala Yehowa ne bua kusungula. 27 Neufile kuntu aku milambu yebe ya kuosha, mmumue ne: munyinyi ne mashi,+ pa tshioshelu tshia Yehowa Nzambi webe; neupongolole mashi a nyama ya milambu yebe ku tshioshelu+ tshia Yehowa Nzambi webe, kadi udi mua kudia munyinyi.

28 “Udimuke bua kutumikila mêyi onso andi nkutumina dîyi bua kuenza bua malu ikale anu enda bimpe buebe wewe ne bua bana bebe balua panyima pebe, bualu udi wenza tshidi tshimpe ne tshiakane ku mêsu kua Yehowa Nzambi webe.

29 “Padi Yehowa Nzambi webe ubutula bisamba biudi ne bua kunyenga buloba,+ ne paudi usomba mu buloba buabi, 30 udimuke bua kukuluki mu buteyi biobi bimane kubutudibua kumpala kuebe. Kuebeji bua nzambi yabi, wamba ne: ‘Bisamba ebi bivua bitendelela nzambi yabi mushindu kayi? Meme panyi nengenze bia muomumue.’+ 31 Kuena ne bua kuenzela Yehowa Nzambi webe nunku, bualu bobu badi benzela nzambi yabu malu mabi onso adi Yehowa mukine, buoshila too ne nzambi yabu bana babu ba balume ne bana babu ba bakaji mu kapia.+ 32 Tshionso tshindi nnutumina dîyi bua kuenza ke tshinudi ne bua kudimuka bua kuenza.+ Kanuena ne bua kusakidilaku anyi kumbushilaku to.+

13 “Bikala muprofete anyi muntu udi wamba malu atshilualua ku diambuluisha dia bilota mujuke munkatshi muebe ne mukuleje tshimanyinu anyi tshintu tshidi tshileja bualu buenzeka matuku atshilualua, 2 ne tshimanyinu anyi tshintu tshidi tshileja bualu buenzeka matuku atshilualua atshi tshikumbane padiye ukuambila ne: ‘Tulonde nzambi mikuabu,’ nzambi iudi kuyi mumanye, ‘ne tuyenzele mudimu,’ 3 kuena ne bua kuteleja mêyi a muprofete au anyi mulotshi wa bilota au to,+ bualu Yehowa Nzambi wenu udi unuteta+ bua kumanya binuikala banange Yehowa Nzambi wenu ne muoyo wenu wonso, ne anyima* wenu yonso.+ 4 Yehowa Nzambi wenu ke unudi ne bua kulonda, yeye ke unudi ne bua kutshina, mêyi ende ke anudi ne bua kulama, dîyi diende ke dinudi ne bua kuteleja; yeye ke unudi ne bua kuenzela mudimu, ne yeye ke unudi ne bua kulamata bikole.+ 5 Kadi badi ne bua kushipa muprofete au anyi mulotshi wa bilota au+ bualu mmukusake ku ditombokela Yehowa Nzambi wenu uvua munupatule mu buloba bua Ejipitu ne mukupikule mu nzubu wa bupika, bua kukumbusha mu njila uvua Yehowa Nzambi webe mukutumine dîyi bua kuendela. Udi ne bua kumbusha malu mabi munkatshi muebe.+

6 “Bikala muanenu wa balume, muana wa mamuebe, anyi muanebe wa balume anyi muanebe wa bakaji anyi mukajebe uudi munange anyi mulunda webe wa pa muoyo* mutete kukusesuisha mu musokoko wamba ne: ‘Tuye, tuenzele nzambi mikuabu mudimu,’+ nzambi iudi wewe nansha bankambua benu kanuyi bamanye, 7 mu nzambi ya bisamba bionso bidi binunyunguluke, nansha bidi pabuipi nebe anyi bidi kule nebe, kumbukila ku luseke lumue lua buloba abu too ne ku luseke lukuabu lua buloba abu, 8 kuena ne bua kumuitaba anyi kumuteleja,+ kuena nansha mua kumufuila luse, anyi kumumvuila peshi kumusokoka to; 9 kadi udi ne bua kumushipa kakuyi mpata.+ Tshianza tshiebe netshikale tshia kumpala bua kumushipa, ne bianza bia bantu bonso nebilonde pashishe.+ 10 Udi ne bua kumuasa mabue too ne padiye ufua,+ bualu mmukebe bua kukumbusha kudi Yehowa Nzambi webe udi mukupatule mu buloba bua Ejipitu, mu nzubu wa bupika. 11 Nunku bena Isalele bonso nebumvue lumu elu, nebatshine, ne kabakuenza kabidi bualu bubi bua nunku munkatshi muebe to.+

12 “Wewe mumvue bamba mu tshimue tshia ku bimenga biebe bidi Yehowa Nzambi webe ukupesha bua kusombela ne: 13 ‘Bantu tshianana mbajuke munkatshi muebe bua kusesuisha bantu ba mu tshimenga tshiabu, bamba ne: “Tuyayi, tuenzele nzambi mikuabu mudimu,” nzambi inudi kanuyi bamanye,’ 14 udi ne bua kutangila bualu abu, kukebulula bimpe bimpe ne kuebeja;+ bikalabu bajadike ne: bualu bubi ebu mbuenzeke munkatshi muebe bulelela, 15 udi ne bua kushipa bantu ba mu tshimenga atshi ne muele wa mvita kakuyi mpata.+ Utshibutule+ ne bintu bionso bidimu ku muele wa mvita, kusangisha ne bimuna bidimu. 16 Pashishe neusangishe bintu bionso biudi upeta mu tshimenga muaba wa tshinsangansanga, lua munkatshi, ne neutue tshimenga kapia, ne bintu biudi mupete nebikale bu mulambu mujima kudi Yehowa Nzambi webe. Tshimenga atshi netshishale tshibundu kashidi. Kabakutshiasulula kabidi nansha. 17 Tshianza tshiebe katshiangatshi tshintu nansha tshimue tshivua tshiteka ku luseke bua kabutu,*+ bua Yehowa umbushe tshiji tshiende tshikole, akufuile luse ne akumvuile, akuvudije anu muvuaye muditshipe kudi bankambua bebe.+ 18 Bualu udi ne bua kutumikila* Yehowa Nzambi webe paudi ulama mêyi ende onso andi nkutumina dîyi lelu bua kulama, bua kuenza malu makane ku mêsu kua Yehowa Nzambi webe.+

14 “Nudi bana ba Yehowa Nzambi wenu. Kanuditapi nsalu+ anyi kanukunguishi mu mpala yenu* bua muntu mufue to.+ 2 Bualu wewe udi tshisamba tshia tshijila+ kudi Yehowa Nzambi webe, ne Yehowa mmukusungule bua wikale tshisamba tshiende, tshisamba tshiende tshia pa buatshi,* munkatshi mua bisamba bionso bidi panshi pa buloba.+

3 “Kuena ne bua kudia tshintu nansha tshimue tshidi tshibi to.+ 4 Nyama inudi mua kudia nyoyi eyi:+ ngombe, mukoko, mbuji, 5 ngulungu, kabuluku, ntole, mbuji wa tshisuku, mbaji, mukoko wa tshisuku, ne mukoko wa ku mikuna. 6 Nudi mua kudia nyama yonso udi ne bikono bipanduluke mu bitupa bibidi ne udi upingajilula bintu mukana bua kubidia kabidi. 7 Kadi kuena ne bua kudia nyama idi ipingajilula bintu mukana bua kubidia kabidi anyi idi ne bikono bipanduluke idi ilonda eyi: kamelu, kalulu ka ditu, ne nsenji, bualu idi ipingajilula bintu mukana bua kubidia kabidi kadi kayena ne bikono bipanduluke to. Ki mmikumbane buenu nuenu to.+ 8 Nansha ngulube, bualu udi ne bikono bipanduluke, kadi kena upingajilula bintu mukana bua kubidia kabidi to. Ki mmukumbane buenu nuenu to. Kanuena ne bua kudia munyinyi wayi anyi kulenga bitalu biayi.

9 “Ku bintu bionso bidi ne muoyo mu mâyi, nudi mua kudia ebi: Bintu bionso bidi ne bipepe ne misalala ne mabamba, nudi mua kubidia.+ 10 Kadi kanuena ne bua kudia tshintu nansha tshimue tshidi katshiyi ne bipepe ne musalala anyi ne mabamba. Ki ntshikumbane buenu nuenu to.

11 “Nudi mua kudia nyunyi yonso udi mukezuke. 12 Kadi kanuena ne bua kudia nyunyi eyi to: mukanku, mukanku utu ukuata mishipa, tshiminyi tshifiike,+ 13 kabemba, nkumbikumbi, tubemba tua mishindu yonso, 14 bikololo bia mishindu yonso, 15 nyunyi wa mfiondo, tshipungulu, musabula nkala, nyunyi ya mvulu ya mishindu yonso, 16 kakutukutu, tshikutukutu, dibata ditoke dia pa mâyi, 17 mukuekue, tshiminyi, tshiowa,* 18 kasonga nyunyi, nyunyi ya tusonga mule ya mishindu yonso, katodi, ne mudima. 19 Nansha bifukibua bia mishindu yonso bidi ne masala bidi bienda mu bisumbu* ki mbikumbane buenu nuenu to. Ki mbia kudia to. 20 Nudi mua kudia tshifukibua tshikezuke tshionso tshitu tshibuuka.

21 “Kanuena ne bua kudia nyama nansha umue uvuabu basangane mufue.+ Udi mua kumupesha muntu udi musombe buenyi mu bimenga* biebe, ne yeye udi mua kudia nyama au, anyi badi mua kumusumbisha muntu wa ku babende. Bualu wewe udi tshisamba tshia tshijila kudi Yehowa Nzambi webe.

“Kuena ne bua kulambila kana ka mbuji mu mabele a mamuaku to.+

22 “Kakuyi mpata udi ne bua kufila tshia dikumi tshia bintu bionso bidi bikuama mu budimi buebe ku tshidimu ku tshidimu.+ 23 Neudiile tshia dikumi tshia ntete yebe, mvinyo webe mupiamupia, mafuta ebe ne banabute ba ngombe yebe ne banabute ba mikoko yebe kumpala kua Yehowa Nzambi webe muaba udiye usungula bua dîna diende disombele,+ bua ulonge mua kutshina Yehowa Nzambi webe misangu yonso.+

24 “Kadi bikala njila mupite bule buebe wewe ne kuena ne mushindu wa kuya ne bintu bionso ebi muaba udi Yehowa Nzambi webe usungula bua dîna diende dikale,+ bualu muaba au udi kule ne muaba uudi musombele (bualu Yehowa Nzambi webe neakubeneshe), 25 dîba adi udi mua kubisumbisha ne kuya muaba wasungula Yehowa Nzambi webe ne makuta ebe au mu tshianza. 26 Pashishe udi mua kutula makuta au bua tshintu tshionso tshiudi musue:* ngombe, mikoko, mbuji, mvinyo ne maluvu makuabu makole, anyi tshintu tshionso tshidi tshikusankisha;* neudiile kuntu aku kumpala kua Yehowa Nzambi webe ne neusanke, wewe ne ba mu nzubu muebe.+ 27 Kulenguludi muena Lewi udi musombele mu bimenga biebe,+ bualu ki mbamupeshe tshiende tshitupa anyi bumpianyi bu mudibu bakupeshe wewe to.+

28 “Ku ndekelu kua bidimu bisatu bionso, neupatule tshia dikumi tshionso tshia bintu biebe bia tshidimu atshi ne neutshiteke mu bimenga biebe.+ 29 Dîba adi muena Lewi udi bu kabayi bapeshe tshiende tshitupa anyi bumpianyi bu mudibu bakupeshe wewe, muntu udi musombe buenyi, muana udi kayi ne tatuende,* ne mukaji mukamba badi mu bimenga biebe nebalue, nebadie bobu kukuta,+ bua Yehowa Nzambi webe akubeneshe mu malu onso audi wenza.+

15 “Ku ndekelu kua bidimu muanda mutekete bionso neulekeleele bantu mabanza.+ 2 Dilekeleelangana edi nedikale nunku: Muntu yonso udi musombeshangane bintu nealekeleele mukuende dibanza divuaye mubuele. Kena ne bua kulomba bua mukuende anyi muanabu amufute to, bualu nebamanyishe dilekeleelangana mabanza bua Yehowa.+ 3 Udi mua kulomba muntu wa ku babende bua akufute,+ kadi udi ne bua kulekeleela muanenu dibanza diebe dionso didiye nadi. 4 Kadi muntu nansha umue wa munkatshi muebe kena ne bua kulua mupele, bualu Yehowa neakubeneshe kakuyi mpata+ mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha bua buikale bumpianyi buebe, 5 kadi anu wewe mutumikile dîyi dia Yehowa Nzambi webe ne muoyo umue ne mulame bimpe mêyi onso andi nkuambila lelu aa.+ 6 Bualu Yehowa Nzambi webe neakubeneshe anu mudiye mukulaye, ne neusombeshe* bisamba bia bungi bintu, kadi wewe kuakuikala dijinga ne kusomba tshintu;+ neukokeshe bisamba bia bungi, kadi biobi kabiakukukokesha wewe to.+

7 “Bikala muanenu mulue mupele munkatshi muebe mu tshimue tshia ku bimenga bidi mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha, kukoleshi muoyo webe anyi kuikadi ne minu mikole kudi muanenu mupele to.+ 8 Bualu udi ne bua kumubuluila tshianza tshiebe bikole+ ne mu mishindu yonso kumusombesha* tshionso tshidiye natshi dijinga anyi tshidiye mupangile. 9 Udimuke bua kuikadi ne lungenyi lubi elu mu muoyo webe, wamba ne: ‘Tshidimu tshia muanda mutekete, tshidimu tshia dilekeleela bantu mabanza, ntshisemene pabuipi,’+ ne upala muanenu mupele bintu, ubenga kumupesha tshintu nansha tshimue. Yeye mudile kudi Yehowa bua bualu buebe, newikale muenze mpekatu.+ 10 Udi ne bua kumupesha ne muoyo mujima,+ kuena* ne bua kumupesha ne muoyo mukuatshidile to, bualu ke tshidi Yehowa Nzambi webe ubeneshila bualu buonso buudi wenza ne mudimu wonso uudi wenza.+ 11 Bualu nekuikale anu bapele mu buloba buebe.+ Ke bualu kayi ndi nkutumina dîyi edi ne: ‘Udi ne bua kubuluila muanenu udi ukenga ne udi mupele tshianza tshiebe bikole mu buloba buebe.’+

12 “Bikalabu bakusumbishe muanenu muena Ebelu mulume anyi mukaji, ne yeye mukuenzele mudimu bidimu bisambombo, nunku mu tshidimu tshia muanda mutekete udi ne bua kumulekela.+ 13 Wewe mumulekele, kumulekedi uya bianza bitupu to. 14 Udi ne bua kumupesha ne muoyo umue ndambu wa bintu mu mikoko yebe, mu bintu bia muaba webe wa tshishipuidi, ne bia mu tshikaminu tshiebe tshia mafuta ne tshia mvinyo. Neumupeshe bilondeshile mudi Yehowa Nzambi webe mukubeneshe. 15 Vuluka ne: wakalua mupika mu buloba bua Ejipitu ne Yehowa Nzambi webe uvua mukupikule. Ke bualu kayi ndi nkutumina dîyi bua kuenza nunku lelu.

16 “Kadi yeye mukuambile ne: ‘Tshiakukushiya to,’ bu mudiye mukunange wewe ne ba mu nzubu muebe, bualu uvua ne disanka pavuaye kuebe,+ 17 dîba adi newangate tshintu tshia kutubula natshi tumasoso, neutubuile ditshi diende ku tshiibi, ne yeye neashale mupika webe matuku ende onso a muoyo. Newenze kabidi nanku bua mupika webe mukaji. 18 Kumonyi bu bualu bukole paudi umulekela, uya ukushiya, bualu mudimu uvuaye mukuenzele munkatshi mua bidimu bisambombo uvua mupite wa muntu udibu bangate ku mudimu misangu ibidi, ne Yehowa Nzambi webe mmukubeneshe mu malu onso avua menzeke.

19 “Udi ne bua kujidila Yehowa Nzambi webe muanabute yonso mulume wa ngombe yebe ne wa mikoko yebe.+ Kuena ne bua kuenza mudimu nansha umue ne banabute ba ngombe* yebe, anyi kukosa miosa ya banabute ba mikoko yebe. 20 Neumudiile wewe ne ba mu nzubu muebe kumpala kua Yehowa Nzambi webe ku tshidimu ku tshidimu muaba wikala Yehowa ne bua kusungula.+ 21 Kadi bikalaye ne bulema, mmumue ne: muikale utebuka, muikale ne bufofo anyi ne bulema bukuabu bubi, kuena ne bua kumulambula Yehowa Nzambi webe to.+ 22 Udi ne bua kumudiila mu bimenga* biebe, muntu udi mukoya nansha muntu udi mukezuke, anu bu mudibu mua kudia kabuluku anyi ngulungu.+ 23 Kadi kuena ne bua kudia mashi ende to;+ neuapongolole panshi anu bu mâyi.+

16 “Uvuluke ngondo wa Abiba,* ne wenze Pasaka bua Yehowa Nzambi webe,+ bualu mu ngondo wa Abiba Yehowa Nzambi webe uvua mukupatule mu Ejipitu butuku.+ 2 Udi ne bua kulambula Yehowa Nzambi webe mulambu wa Pasaka,+ muangatshila mu mikoko ne mu ngombe,+ muaba udi Yehowa usungula bua dîna diende disombele.+ 3 Kuena ne bua kuwudia pamue ne bintu biela luevene to;+ neudie mampa kaayi mela luevene, mampa a dikenga, matuku muanda mutekete, bualu uvua mupatuke mu Ejipitu lubilu lubilu.+ Wenze nunku bua wewe kuvuluka dituku diuvua mupatuke mu buloba bua Ejipitu matuku ebe onso a muoyo.+ 4 Kabena ne bua kukusangana ne luevene mu buloba buebe buonso munkatshi mua matuku muanda mutekete,+ anyi kuena mua kushiya munyinyi nansha mukese uwalambula dituku dia kumpala dilolo, butuku bujima too ne mu dinda.+ 5 Kabakukuanyishila bua kulambula mulambu wa Pasaka mu bimenga bionso tshianana bidi Yehowa Nzambi webe ukupesha. 6 Kadi neuwulambuile muaba udi Yehowa Nzambi webe usungula bua dîna diende disombele. Udi ne bua kulambula mulambu wa Pasaka ku dilolo diakamue padi dîba dibuela,+ padi tshikondo tshia buena tshiuvua mupatuke mu Ejipitu tshikumbana. 7 Udi ne bua kuwosha ne kuwudiila+ muaba wasungula Yehowa Nzambi webe,+ ne mu dinda udi mua kupingana ku ntenta yebe. 8 Neudie mampa kaayi mela luevene matuku asambombo, ne dituku dia muanda mutekete nekuikale masangisha a pa buawu bua Yehowa Nzambi webe. Kuena ne bua kuenza mudimu nansha umue to.+

9 “Neubale mbingu muanda mutekete. Neubange kubala mbingu muanda mutekete eyi kumbukila ku tshikondo tshiudi ukosa ntete itshidi ku tukolakola bua musangu wa kumpala.+ 10 Pashishe newenze Tshibilu tshia Mbingu bua Yehowa Nzambi webe+ ne mulambu wa budisuile wa ku tshianza tshiebe uudi ufila bilondeshile mudi Yehowa Nzambi webe ukubenesha.+ 11 Neusanke kumpala kua Yehowa Nzambi webe, muaba udi Yehowa Nzambi webe usungula bua dîna diende disombele, wewe, muanebe wa balume, muanebe wa bakaji, mupika webe mulume, mupika webe mukaji, muena Lewi udi mu bimenga* biebe, muntu udi musombe buenyi, muana udi kayi ne tatuende* ne mukaji mukamba, badi munkatshi muebe.+ 12 Vuluka ne: wakalua mupika mu Ejipitu,+ nunku ulame mêyi ne mikandu ebi ne ubitumikile.

13 “Newenze Tshibilu tshia Bitanda*+ matuku muanda mutekete paudi usangisha bintu bia muaba webe wa tshishipuidi, ne bia mu tshikaminu tshiebe tshia mvinyo ne tshia mafuta. 14 Usanke mu tshibilu tshiebe,+ wewe, muanebe wa balume, muanebe wa bakaji, mupika webe mulume, mupika webe mukaji, muena Lewi, muntu udi musombe buenyi, muana udi kayi ne tatuende, ne mukaji mukamba, badi mu bimenga biebe. 15 Newenze tshibilu+ bua Yehowa Nzambi webe matuku muanda mutekete muaba udi Yehowa usungula, bualu Yehowa Nzambi webe neabeneshe bintu biebe bionso bia pa madimi ne malu onso audi wenza,+ ne newikale anu ne disanka.+

16 “Misangu isatu ku tshidimu bantu balume bebe bonso nebamueneke kumpala kua Yehowa Nzambi webe muaba udiye musungule: mu Tshibilu tshia Mampa kaayi mela Luevene,+ mu Tshibilu tshia Mbingu+ ne mu Tshibilu tshia Bitanda,*+ ne muntu nansha umue wa kudibu kamueneki kumpala kua Yehowa bianza bitupu to. 17 Dipa didi muntu yonso ulua nadi dikale dikumbanangane ne dibenesha didi Yehowa Nzambi webe mukubeneshe nadi.+

18 “Neuteke balumbuluishi+ ne batangidi bua tshisa tshionso mu bimenga bionso* bidi Yehowa Nzambi webe ukupesha, ne badi ne bua kulumbuluisha bantu ne dilumbuluisha diakane. 19 Kuena ne bua kukonyangaja tshilumbu,+ kuikala ne kansungansunga,+ anyi kuitaba dikosa mishiku, bualu dikosa mishiku didi difofomija mêsu a muena meji+ ne dikonyangaja mêyi a muntu muakane. 20 Ulonde buakane, anu buakane nkayabu,+ bua ushale ne muoyo ne wangate buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha.

21 “Kuena ne bua kukuna mutshi wa mushindu kayi wonso bua wikale mutshi wa tshijila*+ pabuipi ne tshioshelu tshia Yehowa Nzambi webe tshiudi udiashila.

22 “Kuena nansha ne bua kudimanyikila dikunji dia tshijila,+ tshintu tshidi Yehowa Nzambi webe ukina.

17 “Kuena ne bua kulambula Yehowa Nzambi webe ngombe mulume anyi mukoko bidi ne bulema kampanda anyi bidi kabiyi bimpe to, bualu mulambu au newikale mubi kumpala kua Yehowa Nzambi webe.+

2 “Fuanyikija ne: mbasangane muntu mulume anyi muntu mukaji munkatshi muebe, mu tshimenga kayi tshionso tshidi Yehowa Nzambi webe ukupesha, udi wenza malu mabi ku mêsu kua Yehowa Nzambi webe ne unyanga tshipungidi tshiende,+ 3 ne muntu au udi usesuka ne utendelela nzambi mikuabu, uyinamina anyi winamina dîba anyi ngondo anyi musumba wonso wa bintu bia mu diulu,+ bualu bundi tshiyi mutume dîyi bua kuenza.+ 4 Padibu bakuambila bualu abu anyi paudi ubumvua, dîba adi neukebulule bualu abu bimpe menemene. Bobu bajadike bulelela+ ne: bualu bubi ebu mbuenzeke mu Isalele, 5 udi ne bua kuya ne muntu mulume anyi muntu mukaji udi muenze bualu bubi ebu ku biibi bia tshimenga, ne badi ne bua kushipa muntu mulume anyi muntu mukaji au ne mabue.+ 6 Badi ne bua kushipa muntu udi mukumbanyine lufu au anu ku bujadiki* bua bantemu babidi anyi bantemu basatu.+ Kabena ne bua kumushipa ku bujadiki bua ntemu umue to.+ 7 Bianza bia bantemu abu ke bikala bia kumpala bua kubanga kumushipa, ne bianza bia bantu bonso nebilonde pashishe. Udi ne bua kumbusha malu mabi munkatshi muebe.+

8 “Bikalaku kujuke tshilumbu tshidi tshipite bukole bua kutshikosa mu tshimue tshia ku bimenga biebe, nansha tshiotshi tshikale tshilumbu tshidi tshitangila diela mashi panshi,+ anyi muntu yeye mulue kufunda mukuabu, anyi mbenze bualu kampanda bua tshikisu, anyi bilumbu bikuabu bia bantu bakokangana, neujuke, wewe kuya muaba udi Yehowa Nzambi webe usungula.+ 9 Uye kudi bakuidi bena Lewi ne kudi mulumbuluishi+ udi ulumbuluisha mu matuku au, ubakuatshile tshilumbu, ne bobu nebakuambile tshia kuenza.+ 10 Nunku udi ne bua kuenza malu bilondeshile tshidibu bakuambila muaba udi Yehowa usungula. Udimuke bua kuenza malu bilondeshile bionso bidibu bakuambila. 11 Udi ne bua kuenza malu bilondeshile mukenji udibu bakuleje, ne bilondeshile tshidibu bakuambile bua kuenza.+ Kubengi tshiakuambilabu bua kuenza, wenza tshia tshianana, uya ku dia balume anyi ku dia bakaji to.+ 12 Muntu udi wenza malu ne dikamakama, kayi uteleja muakuidi udi wenzela Yehowa Nzambi webe mudimu anyi kayi uteleja mulumbuluishi, udi ne bua kufua.+ Udi ne bua kumbusha malu mabi mu Isalele.+ 13 Dîba adi bantu bonso nebumvue, nebikale ne buôwa, ne kabakuenza kabidi malu ne dikamakama to.+

14 “Paudi ubuela mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha, ubuangata ne usombamu, wewe muambe ne: ‘Nditekele mukalenge ku mutu kuanyi bu mudi bisamba bionso bidi binnyunguluke bienza,’+ 15 dîba adi, kakuyi mpata neuteke mukalenge udi Yehowa Nzambi webe usungula.+ Neuteke mukalenge wa munkatshi mua bana benu. Mbakukandike bua kuditekela muntu wa ku babende udi kayi muanenu ku mutu kuebe. 16 Kadi yeye kena ne bua kudikebela tubalu tua bungi+ anyi kupingaja bantu mu Ejipitu bua kupetaye tubalu tupite bungi,+ bualu Yehowa uvua munuambile ne: ‘Kanuena ne bua kupinganyina kabidi mu njila eu to.’ 17 Kena nansha ne bua kusela bakaji ba bungi, bua muoyo wende kawulu kupambuka;+ anyi kena ne bua kupeta arjan ne or bia bungi menemene to.+ 18 Padiye usomba mu nkuasa wa bukalenge buende, yeye udi ne bua kudifundila mukanda,* utentulamu Mikenji eyi, uyitentula mu mukanda udi bakuidi bena Lewi nawu.+

19 “Neashale nawu, ne yeye udi ne bua kuwubala matuku ende onso a muoyo,+ bua alonge bua kutshina Yehowa Nzambi wende ne alame mêyi onso a mu Mikenji eyi ne mêyi ne mikandu ebi pa kubitumikila.+ 20 Nunku muoyo wende kawakudibandisha ku mutu kua bana babu ne kakusesuka ku dîyi edi bua kuya ku dia balume anyi ku dia bakaji bua ashale matuku a bungi mu bukalenge buende, yeye ne bana bende munkatshi mua Isalele.

18 “Bakuidi bena Lewi, bushuwa tshisa tshijima tshia Lewi, kabakubapesha tshiabu tshitupa anyi bumpianyi muapeshabu Isalele to. Nebadie milambu miosha pa kapia bua Yehowa, idi bumpianyi buende.+ 2 Nunku kabakuikala ne bumpianyi munkatshi mua bana babu to. Yehowa ke bumpianyi buabu, anu mudiye mubambile.

3 “Kadi tangila bintu bidi bakuidi ne bua kupetela kudi bantu: Muntu yonso udi ufila mulambu, nansha wa ngombe mulume anyi wa mukoko, udi ne bua kupesha muakuidi tshikayakaya, mbanga ne tshifu. 4 Neumupeshe kabidi bintu bia kumpala bia mu ntete yebe, mu mvinyo webe mupiamupia, mu mafuta ebe, ne mu miosa ya kumpala iudi ukosa ya mikoko yebe.+ 5 Yehowa Nzambi webe mmusungule Lewi ne bana bende ba balume munkatshi mua bisa biebe bionso bua kuenza mudimu mu dîna dia Yehowa misangu yonso.+

6 “Kadi bikala muena Lewi mumbuke mu tshimue tshia ku bimenga biebe bia mu Isalele muvuaye usombela+ ne yeye* musue kuya muaba udi Yehowa usungula,*+ 7 yeye udi mua kuenza mudimu kuntu aku mu dîna dia Yehowa Nzambi wende anu mudi bana babu bonso bena Lewi badi bimane kuntu aku kumpala kua Yehowa benza.+ 8 Neapete tshiende tshitupa tshia biakudia tshia muomumue ne tshiabu,+ kusakidila ku bintu bidiye upeta ku disumbisha bintu bia bankambua bende.

9 “Paudi ubuela mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha, kuena ne bua kulonga bua kuidikija bilele bibi menemene bia bisamba abi to.+ 10 Kabena ne bua kusangana munkatshi muebe muntu udi upitshisha muanende wa balume anyi muanende wa bakaji mu kapia,+ muena mbuku,+ muena majimbu,+ muntu udi ukeba bimanyinu bia malu atshilualua,+ muena mupongo,+ 11 muntu udi ulowa bakuabu, muntu udi webeja malu kudi muena mbuku+ anyi kudi muntu udi wamba malu atshilualua,+ anyi muntu udi webeja bafue malu.+ 12 Bualu muntu yonso udi wenza malu aa mmuntu mubi kumpala kua Yehowa, ne Yehowa Nzambi webe udi wipata bisamba ebi kumpala kuebe bua bilele bibi ebi. 13 Kuena ne bua kuikala ne kalema kumpala kua Yehowa Nzambi webe to.+

14 “Bualu bisamba biudi unyenga buloba ebi bivua biteleja bena majimbu+ ne bena mbuku,+ kadi Yehowa Nzambi webe ki mmukuanyishile bua kuenza bualu bua nunku to. 15 Yehowa Nzambi webe neakujudile muprofete bu meme munkatshi mua bana benu. Nudi ne bua kumuteleja.+ 16 Bualu ebu nebuenzeke bilondeshile tshiuvua mulombe Yehowa Nzambi webe ku Holeba dituku dia disangisha,*+ pauvua muambe ne: ‘Enza bua tshiumvu dîyi dia Yehowa Nzambi wanyi anyi tshimonyi kapia kakole aka kabidi, bua tshifu to.’+ 17 Ke Yehowa kungambila ne: ‘Bualu budibu bambe abu mbuimpe. 18 Nembajudile muprofete bu wewe munkatshi mua bana babu,+ nengele mêyi anyi mukana muende,+ ne yeye neabambile malu onso andi mmutumina dîyi bua kuamba.+ 19 Bulelela, nendumbuluishe muntu wabenga kuteleja mêyi anyi ambaye mu dîna dianyi.+

20 “‘Bikala muprofete mupete dikamakama dia kuamba mu dîna dianyi dîyi dimvua tshiyi mumutumine dîyi bua kuamba anyi muakule mu dîna dia nzambi mikuabu, muprofete au udi ne bua kufua.+ 21 Kadi udi mua kudiambila mu muoyo webe ne: “Mmunyi mutuamanya ne: Yehowa ki ngudi muambe dîyi edi?” 22 Padi muprofete wakula mu dîna dia Yehowa ne dîyi didiye wamba kadiyi dikumbana anyi kadiyi dilua dilelela, dîba adi Yehowa kavua muambe dîyi adi to. Muprofete au uvua muambe dîyi adi mu dikamakama. Kuena ne bua kumutshina to.’

19 “Padi Yehowa Nzambi webe ubutula bisamba biena buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha, ne wewe mumane kubinyenga buloba ne musombe mu bimenga biabu ne mu nzubu yabu,+ 2 neuteke bimenga bisatu ku luseke munkatshi mua buloba buebe budi Yehowa Nzambi webe ukupesha bua buikale buebe.+ 3 Neukosolole buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha bua buikale buebe mu bitupa bisatu, ne neulongolole njila bua muntu yonso udi ushipangana anyemene mu tshimue tshia ku bimenga abi. 

4 “Mpindieu mona tshidi ne bua kuenzeka bua muntu udi mushipangane ne unyemena kuntu aku bua kushala ne muoyo: Padiye ushipa mukuende uvuaye kayi mukine kuonso eku, ku mpukampuka;+ 5 bu mudi padiye uya ne mukuende muitu bua kuangula nkunyi, yeye muele kasuyi muulu bua kukosa mutshi, kadi mutu wa kasuyi udi ubafuka mu mulabi, ututa mukuende ne udi ufua, muntu udi mushipangane udi ne bua kunyemena mu tshimue tshia ku bimenga ebi bua ashale ne muoyo.+ 6 Tshianana bua tshiji tshikole* tshidi natshi musombuedi wa mashi,+ udi mua kulonda muntu udi mushipangane, yeye kumukuata kumushipa, bua mudi njila udi uya ku tshimenga mupite bule, pende kayi mukumbanyine lufu to, bualu kavua mukine mukuende kuonso eku to.+ 7 Ke bualu kayi ndi nkutumina dîyi ne: ‘Teka bimenga bisatu ku luseke.’

8 “Yehowa Nzambi webe yeye mudiundishe buloba buebe anu muvuaye muditshipe kudi bankambua bebe,+ ne yeye mukupeshe buloba buonso buvuaye mulaye bua kupesha bankambua bebe,+ 9 (anu wewe mutumikile ne muoyo mujima mikenji yonso indi nkupesha lelu eyi, bua kunanga Yehowa Nzambi webe ne kuendela mu njila yende misangu yonso)+ dîba adi neusakidile bimenga bikuabu bisatu ku bimenga ebi.+ 10 Nunku mashi a bantu badi kabayi ne bualu kaakuya panshi+ mu buloba buebe budi Yehowa Nzambi webe ukupesha bu bumpianyi, ne kuakuikala ne dibanza dia mashi to.+

11 “Kadi bikala muntu uvua mukine mukuende,+ ne uvua mumualamine bua kumuluisha, yeye mutape mukuende* au bibi ne yeye mufue, ne muntu au munyemene mu tshimue tshia ku bimenga ebi, 12 dîba adi bakulu ba mu tshimenga tshiabu nebamubikidishe, nebamufile mu tshianza tshia musombuedi wa mashi, ne udi ne bua kufua.+ 13 Kuena* ne bua kumumvuila luse to, ne udi ne bua kumbusha mu Isalele dipila dia kuela mashi a bantu badi kabayi ne bualu panshi,+ bua malu ebe ende bimpe.

14 “Paudi upeta bumpianyi buebe mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha bua buikale buebe, kuena ne bua kutentemuna tshimanyinu tshia mukalu wa mukuebe,+ kutshiumbusha muaba uvua bankambua bebe bateke mikalu to.

15 “Ntemu umuepele kena mua kupisha* muntu mukuabu bua tshilema anyi bua mpekatu kampanda udiye muenze to.+ Tshilumbu netshijadikibue anu ku bujadiki* bua bantemu babidi anyi ku bujadiki bua bantemu basatu.+ 16 Bikala ntemu wa meji mabi ujadika bualu bua muntu ne umubanda mudiye mushipe mikenji kampanda,+ 17 bantu babidi badi bakokangana abu nebimane kumpala kua Yehowa, kua bakuidi ne kua balumbuluishi bikala benza mudimu matuku au.+ 18 Balumbuluishi nebalondolole bualu abu bimpe,+ ne bikala muntu udi ujadika bualu au muikale ntemu wa dishima ne mubande muanabu ne bualu bua dishima, 19 nenumuenzele anu muvuaye ukeba kuenzela muanabu;+ udi ne bua kumbusha malu mabi munkatshi muebe.+ 20 Bantu badi bashale nebumvue ne nebapete buôwa, ne kabakuenza kabidi bualu bua nunku munkatshi muebe to.+ 21 Wewe kuena* ne bua kumvua luse to:+ Nebafile muoyo* ku muoyo,* dîsu ku dîsu, dînu ku dînu, tshianza ku tshianza, dikasa ku dikasa.+

20 “Wewe muye ku mvita bua kuluangana ne bena lukuna bebe ne mumone ne: tubalu tuabu ne makalu abu a mvita ne basalayi babu mbipite biebe ku bungi, kubatshinyi to, bualu Yehowa Nzambi webe uvua mukupatule mu buloba bua Ejipitu udi nebe.+ 2 Panudi nukeba kuya ku mvita, muakuidi nealue bua kuambila bantu dîyi.+ 3 Neabambile ne: ‘Telejayi nuenu bena Isalele, nukadi pa kuluangana ne bena lukuna benu. Kanuteketshi ku muoyo to. Kanubatshinyi, kanuikadi ne buôwa anyi kanuzakadi bua bualu buabu to, 4 bualu Yehowa Nzambi wenu udi uya nenu bua kunuluila mvita ne bena lukuna benu ne bua kunupandisha.’+

5 “Batangidi pabu nebambile bantu ne: ‘Nnganyi udi muibake nzubu mupiamupia kadi kayi muanji kumubanjija? Apingane kuende. Tshianana udi mua kufua mu mvita ne muntu mukuabu neamubanjije. 6 Nnganyi udi mudime mionji ya tumuma tua mvinyo kadi kayi muanji kupuola tumuma tuayi? Apingane, aye kuende. Tshianana udi mua kufua mu mvita ne muntu mukuabu neabange kutupuola. 7 Nnganyi udi mubangile mukaji kadi kayi muanji kumusela? Apingane, aye kuende.+ Tshianana udi mua kufua mu mvita ne muntu mukuabu neamusele.’ 8 Batangidi nebakonke kabidi bantu ne: ‘Nnganyi udi ne buôwa ne kayi ne muoyo mukole?+ Apingane kuende bua kalu kutekesha bana babu ku muoyo anu bu yeye.’*+ 9 Padi batangidi bajikija kuakula ne bantu, badi ne bua kuteka bamfumu ba basalayi bua kulombolabu bantu.

10 “Paudi usemena pabuipi ne tshimenga kampanda bua kutshiela mvita, udi kabidi ne bua kuambila benamu malu adibu ne bua kuenza bua kuikala mu ditalala.+ 11 Benamu bobu bakuandamune ne mêyi a ditalala ne bakukanguile biibi, bantu bonso baudi usanganamu nebalue bebe bua ubenzeje midimu mikole ku bukole, ne nebakuenzele mudimu.+ 12 Bobu babenge kulengejangana nebe, kadi balue bua kuluangana nebe, neutshintshimike tshimenga atshi, 13 ne Yehowa Nzambi webe neatshifile mu tshianza tshiebe kakuyi mpata, ne neushipe muntu mulume yonso ne muele wa mvita. 14 Kadi bua bantu bakaji, bana, bimuna ne bintu bionso bidi mu tshimenga, mmumue ne: bintu bionso biudi unyengamu, udi mua kubiangata buebe wewe;+ ne neudie bintu biudi unyenga bena lukuna bebe bidi Yehowa Nzambi webe mufile kuudi.+

15 “Etshi ke tshiwenzela bimenga bionso bidi nebe kule menemene bidi kabiyi bia munkatshi mua bimenga bia bisamba bidi pabuipi nebe ebi. 16 Kadi mu bimenga bia bisamba ebi bidi Yehowa Nzambi webe ukupesha bu bumpianyi, kuena ne bua kulekela tshintu nansha tshimue tshidi tshipuyakana tshishala ne muoyo to.+ 17 Kadi udi ne bua kubibutula butubutu: bena Hiti, bena Amole, bena Kanâna, bena Pelizi, bena Hiwi, ne bena Yebuse,+ anu mudi Yehowa Nzambi webe mukutumine dîyi bua kuenza; 18 bua kabanulongeshi bua kulonda bilele biabu bibi menemene bidibu benzele nzambi yabu, banufikisha ku dienzela Yehowa Nzambi wenu mpekatu.+

19 “Wewe mutshintshimike tshimenga bua kutshikuata ne mutshiluishe matuku a bungi, kuena ne bua kupula mitshi idimu ne kasuyi to. Udi mua kudia bimuma biayi, kadi kuena ne bua kuyikosa to.+ Bualu, udi mua kutshintshimika mutshi wa mu mpata bu muudi mua kutshintshimika muntu anyi? 20 Udi mua kupula anu mutshi uudi mumanye ne: kabatu bawudia to. Udi mua kuwukosa ne kuenza lupangu lua mitshi lunyunguluke tshimenga tshidi tshikuela mvita, too ne paudi utshikuata.

21 “Bobu basangane muntu mushipa mu mpata mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha bua buikale buebe, kadi kabayi bamanye muntu uvua mumushipe, 2 bakulu ne balumbuluishi bebe+ nebapatuke ne nebapime ntanta wa kumbuka muaba udi tshitalu too ne ku bimenga bidi bitshinyunguluke. 3 Pashishe bakulu ba mu tshimenga tshidi pabuipi menemene ne muaba udi tshitalu nebangate mu tshisumbu tshia ngombe muana wa ngombe mukaji udibu kabayi banji kuenza nende mudimu, udi kayi muanji kukoka mutshi wa tshikokedi, 4 ne bakulu ba mu tshimenga atshi nebapueke ne muana wa ngombe au mu tshibandabanda* tshidi ne mâyi adi apueka mudibu kabayi banji kudima anyi kukuna ntete, ne nebatshibule nshingu wa muana wa ngombe au mu tshibandabanda amu.+

5 “Pashishe bakuidi, bena Lewi, nebalue, bualu Yehowa Nzambi webe mmubasungule bua kumuenzela mudimu,+ bua kubenesha mu dîna dia Yehowa.+ Nebaleje mudibu ne bua kukosa tshilumbu tshionso tshidi tshitangila dienzelangana malu ne tshikisu.+ 6 Pashishe bakulu bonso ba mu tshimenga badi pabuipi menemene ne muaba udi tshitalu nebuowele mâyi ku bianza+ pa mutu pa muana wa ngombe uvuabu batshibule nshingu mu tshibandabanda, 7 ne nebambe ne: ‘Bianza bietu kabivua biele mashi aa panshi ne mêsu etu kaavua mamone muvuabu baele panshi to. 8 Yehowa, kubadidi tshisamba tshiebe tshia Isalele tshiuvua mupikule tshilema etshi to,+ ne kulekedi bua dipila bua mashi a muntu udi kayi ne bualu dishala mu tshisamba tshiebe tshia Isalele.’+ Dîba adi kabakubabadila dibanza dia mashi to. 9 Mushindu eu ke uwumbusha dipila dia mashi a muntu udi kayi ne bualu munkatshi muebe paudi wenza tshidi tshiakane ku mêsu kua Yehowa.

10 “Wewe muye ku mvita bua kuluangana ne bena lukuna bebe ne Yehowa Nzambi webe yeye mukutshimuinabu, wewe mubakuate,+ 11 ne wewe mumone mukaji mulenga udi ukusankisha munkatshi mua bantu baudi mukuate ne wewe musue kumuangata bu mukajebe, 12 udi mua kulua nende mu nzubu muebe. Pashishe neakungule mutu wende, neakose nzadi yende, 13 neumbushe bilamba biende bivuabu bamukuate nabi, ne neasombe mu nzubu muebe. Neadile tatuende ne mamuende ngondo mujima,+ pashishe udi mua kusangila nende; neulue bayende ne yeye nealue mukajebe. 14 Kadi yeye kayi mukusankishe, dîba adi udi mua kumulekela aye+ konso kudiye musue.* Kadi kuena mua kumusumbisha ku makuta anyi kumukengesha to, bualu udi mumupuekeshe milongo.

15 “Bikala muntu ne bakaji babidi, munange umue kupita mukuabu,* ne bonso babidi mbamulelele bana ba balume, kadi muanabute muikale wa mukaji udiye kayi munange,+ 16 dituku didiye upesha bana bende bumpianyi buende, kabakumuanyishila bua kuangata muana wa mukaji udiye munange bu muanabute wende pamutu pa muana wa mukaji udiye kayi munange, udi muanabute. 17 Neangate muana wa mukaji udiye kayi munange bu muanabute wende, neamupeshe bitupa bibidi bia bintu bionso bidiye nabi, bualu muana au ke ntuadijilu wa bukole buende bua kulela. Yeye ke udi ne bukenji bua kuikala muanabute.+

18 “Bikala muntu ne muana udi ne tshitunu ne muikale ntomboji, muana au kayi utumikila tatuende anyi mamuende,+ ne mbatete bua kumubela kadi yeye udi ubenga kubateleja,+ 19 tatuende ne mamuende nebamukuate, nebaye nende kudi bakulu ku tshiibi tshia tshimenga tshiabu, 20 nebambile bakulu ba mu tshimenga tshiabu ne: ‘Muanetu eu udi ne tshitunu, udi ntomboji, ne udi ubenga kututumikila. Mmuena lumpukusu+ ne mmukuatshiki wa maluvu.’+ 21 Pashishe bantu bonso ba mu tshimenga tshiabu badi ne bua kumuasa mabue too ne padiye ufua. Nunku udi ne bua kumbusha malu mabi munkatshi muebe, ne Isalele mujima neumvue ne neatshine.+

22 “Bikala muntu muenze mpekatu udi mukumbanyine tshibawu tshia lufu, bobu bamushipe+ ne wewe mumukudike ku mutshi,+ 23 tshitalu tshiende katshiena ne bua kushala butuku bujima ku mutshi aku to.+ Kadi wenze muebe muonso bua kumujiika dituku adi, bualu muntu udibu bakudike ku mutshi mmuntu muela mulawu kudi Nzambi,+ ne kuena ne bua kunyanga buloba buebe budi Yehowa Nzambi webe ukupesha bu bumpianyi to.+

22 “Wewe mumone ngombe wa muanenu anyi mukoko wende mupambuke, kulekedi nyama au ku bukole to.+ Mu mishindu yonso udi ne bua kuya nende kudi muanenu. 2 Kadi bikala muanenu kayi musombele pabuipi nebe anyi kuyi mumumanye, udi ne bua kuya ne nyama au kumbelu kuebe, ne nyama au neashale kuebe too ne padi muanenu umukeba. Dîba adi neumupingajilaye.+ 3 Ke tshiudi ne bua kuenza ne mpunda wende, ne tshilamba tshiende, ne tshintu tshionso tshidi muanenu mujimije tshiudi muangule. Kuena ne bua kutshilekela to.

4 “Wewe mumone mpunda wa muanenu anyi ngombe wende mudishinde mu njila, kuena ne bua kumulekela ku bukole to. Mu mishindu yonso udi ne bua kumuambuluisha bua kujula nyama wende.+

5 “Muntu mukaji kena ne bua kuvuala bilamba bia muntu mulume, nansha muntu mulume pende kena ne bua kuvuala bilamba bia muntu mukaji to. Bualu muntu yonso udi wenza nunku mmuntu mubi kumpala kua Yehowa Nzambi webe.

6 “Wewe musangane disua dia nyunyi mu njila dikale ne tuana anyi ne mayi, nansha diodi dikale ku mutshi anyi panshi, ne mamuatu mmusombe pa tuana anyi pa mayi, kuena ne bua kukuata mamuatu pamue ne tuana tuende to.+ 7 Mu mishindu yonso udi ne bua kulekelela mamuatu, kadi udi mua kukuata tuana. Enza nunku bua malu ende bimpe buebe wewe, ne bua ulale matuku a bungi.

8 “Wewe muibake nzubu mupiamupia, udi ne bua kuibaka kabidi katshibumba ku mutu kua nzubu webe,+ bua kukebedi nzubu webe dibanza dia mashi, bualu muntu udi mua kukulukaku.

9 “Kuena ne bua kukuna mamiinu a mishindu ibidi mu budimi buebe bua tumuma tua mvinyo to.+ Tshianana nebanyenge bintu bionso biapatuka ku mamiinu audi ukuna ne bionso biapatula budimi bua tumuma tua mvinyo bua kubifila muaba munsantu.

10 “Kuena ne bua kudima ne ngombe ne mpunda popamue to.+

11 “Kuena ne bua kuvuala tshilamba tshienza ne miosa ya mikoko ne line bisambakane to.+

12 “Udi ne bua kuenza tubulu tua manda tulembelele ku matumba anayi a tshilamba tshiudi uvuala.+

13 “Muntu yeye musele mukaji ne musangile nende, kadi pashishe mulue kumukina,* 14 ne udi umubanda ne bualu bubi ne umunyangila lumu, wamba ne: ‘Ndi musele mukaji eu, kadi pamvua musangile nende, tshiena musangane tshijadiki tshia mutshivuaye kamama,’ 15 tatuende ne mamuende wa nsongakaji nebafile bijadiki bia muvua nsongakaji muikale kamama kudi bakulu ku tshiibi tshia tshimenga. 16 Tatuende wa nsongakaji neambile bakulu ne: ‘Mvua mufile muananyi wa bakaji kudi muntu eu bua ikale mukajende, kadi yeye mmumukine* 17 ne udi umubanda ne bualu bubi wamba ne: “Ndi musangane ne: muanebe wa bakaji katshivua ne tshijadiki tshia mutshivuaye kamama to.” Mpindieu tshijadiki tshia mutshivua muananyi wa bakaji kamama ntshiotshi etshi.’ Pashishe nebabalule tshilamba kumpala kua bakulu ba tshimenga. 18 Bakulu ba tshimenga+ nebakuate muntu au, nebamunyoke.+ 19 Nebamukosele tshibawu tshia nshekele* lukama ya arjan ne nebayipeshe tatuende wa nsongakaji, bualu muntu au mmunyange lumu lua nsongakaji wa mu Isalele utshivua kamama;+ neatungunuke ne kuikala mukajende. Kabakumuanyishila bua kumubenga matuku ende onso a muoyo to.

20 “Kadi bikala bualu budibu babanda nabu nsongakaji buikale bulelela, ne kakuena tshijadiki tshia ne: utshivua kamama, 21 nebaye ne nsongakaji ku mushiku wa mbelu wa nzubu wa tatuende, ne bantu ba mu tshimenga tshiabu nebamuase mabue too ne padiye ufua, bualu mmuenze bualu bua bundu+ mu Isalele, muendele masandi* mu nzubu mua tatuende.+ Nunku udi ne bua kumbusha malu mabi munkatshi muebe.+

22 “Bobu basangane muntu mulume mulale ne mukaji wa bende, bubidi buabu badi ne bua kufua, mulume uvua mulale ne mukaji, ne mukaji muine.+ Nunku udi ne bua kumbusha malu mabi mu Isalele.

23 “Bikalabu babangile nsongakaji utshidi kamama kudi muntu kampanda, ne muntu mukuabu yeye musambakene nende mu tshimenga ne mulale nende, 24 nudi ne bua kuya nabu bonso babidi ku tshiibi tshia tshimenga atshi, ne kubasa mabue too ne padibu bafua, kuasa nsongakaji bualu kavua muele dîyi mu tshimenga, ne mulume au bualu uvua mufuishe mukaji wa mukuende bundu.+ Nunku udi ne bua kumbusha malu mabi munkatshi muebe.

25 “Kadi bikala muntu musambakene ne nsongakaji udibu babangile mu mpata, ne muntu au yeye mumupite makanda ne mulale nende, muntu uvua mulale nende au udi ne bua kufua yeye nkayende, 26 kadi kuena ne bua kuenzela nsongakaji bualu nansha bumue to. Nsongakaji ki mmuenze mpekatu udi mukumbanyine lufu to. Bualu ebu budi muomumue ne bua muntu udi ubunda mukuende ne umushipa.*+ 27 Bualu muntu au uvua musambakene nende mu mpata, ne nsongakaji udibu babangile uvua muele dîyi, kadi kakuvua muntu uvua mua kumusungila to.

28 “Bikala muntu musambakene ne nsongakaji utshidi kamama udibu kabayi banji kubangila, mumukuate, mulale nende, ne bobu babakuate,+ 29 muntu uvua mulale nende udi ne bua kupesha tatuende wa nsongakaji au nshekele 50 ya arjan, ne nsongakaji nealue mukajende.+ Bu muvua muntu au mufuishe nsongakaji eu bundu, kabakumuanyishila bua kumubenga matuku ende onso a muoyo to.

30 “Muntu nansha umue kena ne bua kuangata mukaji wa tatuende, bua kalu kufuisha tatuende bundu.*+

23 “Muntu nansha umue udibu batungule padibu baboze mipesa yende anyi udibu bakose mubidi wende wa buntu bulume kena mua kubuela mu tshisumbu tshia Yehowa to.+

2 “Muana nansha umue udibu balele mu bundumba kena mua kubuela mu tshisumbu tshia Yehowa to.+ Muntu nansha umue wa mu ndelanganyi yende kena mua kubuela mu tshisumbu tshia Yehowa, too ne ku tshipungu tshia dikumi.

3 “Muena Amona anyi muena Moaba kena mua kubuela mu tshisumbu tshia Yehowa to.+ Muntu nansha umue wa mu ndelanganyi yabu kena mua kubuela mu tshisumbu tshia Yehowa nansha kakese, too ne ku tshipungu tshia dikumi, 4 bualu kabavua banuambuluishe ne biakudia ne mâyi panuvua mu njila nufuma mu Ejipitu,+ ne bualu bavua bafute Balâma muana wa Beô wa ku Petole wa mu Mezopotamia bua kukuela mulawu.*+ 5 Kadi Yehowa Nzambi webe wakabenga kuteleja Balâma.+ Kadi Yehowa Nzambi webe wakashintulula mulawu kuluawu dibenesha buebe wewe,+ bualu Yehowa Nzambi webe uvua mukunange.+ 6 Kuena ne bua kukeba disanka diabu anyi diakalenga diabu matuku ebe onso a muoyo to.+

7 “Kuena ne bua kukina muena Edome to, bualu mmuanenu.+

“Kuena ne bua kukina muena Ejipitu to, bualu wewe uvua musombe buenyi mu ditunga diabu.+ 8 Bana babu ba mu tshipungu tshisatu badibu balela badi mua kubuela mu tshisumbu tshia Yehowa.

9 “Paudi muase tshitudilu bua kuluisha bena lukuna bebe, udi ne bua kudilama ku tshintu tshionso tshidi tshibi.*+ 10 Bikala muntu mulue mukoya bualu mmuele bilume butuku,+ udi ne bua kuya pambelu pa tshitudilu, kayi upingana mu tshitudilu to. 11 Padi dilolo dikumbana, neowe mâyi, ne pashishe udi mua kupingana mu tshitudilu padi dîba dibuela.+ 12 Wewe udi ne bua kusungula muaba wa kusesukila* pambelu pa tshitudilu, muaba au ke uudi ne bua kuya. 13 Udi ne bua kuikala ne kakasu mu bintu biebe. Paudi uzonzoma pambelu pa tshitudilu, udi ne bua kumbula naku tshina ne pashishe kubuikila bunyawu buebe. 14 Bualu Yehowa Nzambi webe udi wendakana mu tshitudilu tshiebe+ bua kukusungila ne bua kufila bena lukuna bebe mu tshianza tshiebe; tshitudilu tshiebe tshidi ne bua kuikala tshia tshijila,+ bua kamonyi tshintu tshibi munkatshi muebe ne yeye kabengi kuya nebe.

15 “Kuena ne bua kupingaja mupika mu bianza bia mfumuende padiye unyema mfumuende, ulua kuudi. 16 Yeye udi mua kusomba munkatshi muebe muaba wonso udiye usungula mu tshimue tshia ku bimenga biebe, muaba wonso udiye musue. Kuena ne bua kumukengesha to.+

17 “Muana wa bakaji nansha umue wa mu Isalele kena mua kulua ndumba wa ku ntempelo,+ anyi muana wa balume nansha umue wa mu Isalele kena mua kulua ndumba wa ku ntempelo to.+ 18 Kuena ne bua kulua ne difutu didibu bafute mukaji wa ndumba anyi difutu didibu bafute ndumba mulume* mu nzubu wa Yehowa Nzambi webe bua kukumbaja mutshipu kampanda, bualu mafutu onso abidi aa ntshintu tshibi kumpala kua Yehowa Nzambi webe.

19 “Kuena ne bua kufutshisha muanenu tshia kasombela,+ nansha tshia kasombela bua makuta, bua biakudia, anyi bua tshintu tshionso tshidibu mua kulombela tshia kasombela. 20 Udi mua kufutshisha muntu wa ku babende tshia kasombela,+ kadi kuena mua kufutshisha muanenu tshia kasombela to,+ bua Yehowa Nzambi webe akubeneshe mu midimu yebe yonso mu buloba buudi uya bua kuangata.+

21 “Wewe muenze mutshipu kudi Yehowa Nzambi webe,+ kujingakanyi bua kuwukumbaja to.+ Bualu Yehowa Nzambi webe neakulombawu bulelela; tshianana netshikale mpekatu kuudi wewe kuyi muwukumbaje.+ 22 Kadi wewe mudikande bua kuenza mutshipu, kuakuikala ne dipila dia mpekatu to.+ 23 Udi ne bua kukumbaja dîyi dia ku mishiku yebe,+ ne udi ne bua kuenza bualu budi mukana muebe muditshipe bu mulambu wa budisuile kudi Yehowa Nzambi webe.+

24 “Wewe mubuele mu budimi bua tumuma tua mvinyo bua mukuebe, udi mua kudia tumuma bungi bukumbane bua kumana nzala yebe,* kadi kuena mua kuela tumuma nansha tukese mu tshintu tshiebe tshia kuambuila bintu to.+

25 “Wewe mubuele mu budimi bua mukuebe butshidi ne ntete ku tukolakola, udi mua kutula miepu ikadi mikole ne tshianza tshiebe, kadi kuena mua kuela muele mu ntete ya mukuebe to.+

24 “Bikala mulume musele mukaji kadi kena umusankisha bualu mmumusangane ne bualu bubi, udi ne bua kumufundila mukanda wa kushipa nawu dibaka,+ kumupeshawu, ne kumuipata kumbelu kuende.+ 2 Yeye mumane kumbuka kumbelu kuende, udi mua kuya, ne kulua mukaji wa muntu mukuabu.+ 3 Bikala mulume muibidi mumukine* ne mumufundile mukanda wa kushipa nawu dibaka, mumupeshawu ne mumuipate kumbelu kuende, anyi bikala mulume muibidi uvua mumusele mufue, 4 kabakuanyishila bayende wa kumpala uvua mumuipate au bua kumupingaja kabidi bu mukajende bobu bamane kumunyanga, bualu mbualu bubi kumpala kua Yehowa. Kuena ne bua kubueja mpekatu mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha bu bumpianyi to.

5 “Padi muntu utshiselelaku, kena mua kubuela mu tshiluilu anyi kabena mua kumupesha majitu makuabu to. Neenze tshidimu tshijima kabayi bamupesha majitu, ne neashale kuende bua kusankisha mukajende.+

6 “Muntu nansha umue kena mua kukuata dibue dia kupelela anyi dibue dia mpelu didi pa mutu padi bu tshieya tshia tshintu tshisomba* to,+ bualu udi ukuata tshintu tshidi tshipetesha muntu biakudia* bu tshieya.

7 “Bobu basangane muntu mukuate muanabu* muena Isalele ku bukole, mumukengeshe ne mumupane,+ muntu udi mukuatangane au udi ne bua kufua.+ Udi ne bua kumbusha malu mabi munkatshi muebe.+

8 “Padi disama dia nsudi* dibudika, nudimuke bikole bua kuenza malu onso ikala bakuidi bena Lewi ne bua kunuambila bua kuenza.+ Nudimuke bua kuenza malu anu mumvua mubatumine dîyi. 9 Nuvuluke tshivua Yehowa Nzambi wenu muenzele Mîyama mu njila panuvua nufuma mu Ejipitu.+

10 “Wewe musombeshe mukuebe tshintu kayi tshionso,+ kuena ne bua kubuela mu nzubu muende bua kudiangatshila tshintu tshidiye ufila bu tshieya to. 11 Newimanyine pambelu, ne muntu uuvua musombeshe tshintu nealue kuudi pambelu ne tshintu tshidiye ufila bu tshieya. 12 Bikala muntu au mu lutatu, kuena ne bua kulala ne tshintu tshivuaye mufile bu tshieya mu bianza biebe to.+ 13 Mu mishindu yonso neumupingajile tshintu tshidiye mufile bu tshieya diakamue padi dîba dibuela, ne yeye nealale ne tshilamba tshiende,+ neakubeneshe; ne Yehowa Nzambi webe neakubadile bualu abu bu buakane.

14 “Kuena ne bua kudia muntu muangata ku mudimu udi mu lutatu ne udi mupele bintu to, nansha yeye muikale muanenu anyi muntu musombe buenyi mu buloba buebe, mu bimenga* biebe.+ 15 Udi ne bua kumupesha difutu diende anu dituku adi,+ kumpala kua dîba kubuela, bualu udi mu lutatu ne difutu diende adi didi dikuatshisha muoyo* wende. Tshianana neadidile Yehowa bua bualu buebe ne newikale ne dipila dia mpekatu.+

16 “Kabena ne bua kushipa batatu bua malu adi bana babu benza, ne kabena ne bua kushipa bana bua malu adi batatuabu benza to.+ Badi ne bua kushipa muntu yonso anu bua mpekatu wende yeye nkayende.+

17 “Kuena ne bua kukonyangaja tshilumbu tshia muntu udi musombe buenyi anyi tshia muana udi kayi ne tatuende,*+ ne kuena ne bua kukuata tshilamba tshia mukaji mukamba bu tshieya tshia tshintu tshisomba* to.+ 18 Vuluka ne: wakalua mupika mu Ejipitu ne Yehowa Nzambi webe uvua mukupikulamu.+ Ke bualu kayi ndi nkutumina dîyi bua kuenza nunku.

19 “Paudi upuola bintu mu budimi buebe, wewe mupue tshisumbu tshia bintu muoyo mu budimi, kupinganyi bua kutshiangata to. Netshishale bua muntu udi musombe buenyi, bua muana udi mufuishe tatuende ne bua mukaji mukamba,+ bua Yehowa Nzambi webe akubeneshe mu malu onso audi wenza.+

20 “Paudi ututa ku mutshi webe wa olive, kuena ne bua kupingana bua kututa kabidi matamba awu to. Tumuma tudi tushala netushale bua muntu udi musombe buenyi, bua muana udi mufuishe tatuende ne bua mukaji mukamba.+

21 “Paudi upuola tumuma tua mvinyo mu budimi buebe bua tumuma tua mvinyo, kuena ne bua kupingana bua kupuola tudi tushale to. Netushale bua muntu udi musombe buenyi, bua muana udi mufuishe tatuende, ne bua mukaji mukamba. 22 Vuluka ne: wakalua mupika mu buloba bua Ejipitu. Ke bualu kayi ndi nkutumina dîyi bua kuenza nunku.

25 “Padi tshilumbu tshijuka pankatshi pa bantu babidi, badi mua kuya kumpala kua balumbuluishi,+ nebabalumbuluishe ne nebabingishe udi muakane ne nebapishe udi mubi.+ 2 Bikalabi bilomba bua kututa muntu udi mubi,+ mulumbuluishi neamuladike panshi ne nebamutute mu mêsu muende. Bungi bua mfimbu nebuikale bilondeshile bubi bua bualu budiye muenze. 3 Yeye udi mua kumututa mfimbu too ne ku 40,+ kadi kapitshishi to. Yeye mutungunuke ne kumututa mfimbu ya bungi kupita eyi, muanenu neafuishibue bundu ku mêsu kuebe.

4 “Kuena ne bua kusuika mbanga ya ngombe padiye ushipula ntete to.+

5 “Bikala bana ba muntu basombele kaba kamue ne umue wa kudibu yeye mufue kayi mulele muana wa balume, mukaji wa udi mufue au kena mua kusedibua kudi muntu mukuabu udi kayi wa mu dîku adi to. Bayende tshina neaye kudiye, neamuangate bu mukajende ne neamupiane.+ 6 Muanabute walela mukaji au neatungunuje dîna dia muanabu ukadi mufue,+ bua dîna diende kadijiminyi mu Isalele.+

7 “Kadi bikala muntu kayi musue kusela mukaji udi muanabu mushiye, dîba adi mukaji wa muanabu neaye kudi bakulu ku tshiibi tshia tshimenga, neabambile ne: ‘Bayanyi tshina mmubenge bua kulama dîna dia muanabu mu Isalele. Kena witaba bua kumpiana to.’ 8 Bakulu ba mu tshimenga tshiabu badi ne bua kumubikila ne kuyukila nende. Yeye musuminyine wamba ne: ‘Tshiena musue kumusela,’ 9 dîba adi mukaji udi muanabu mushiye neaye kudiye kumpala kua bakulu, neamuvule sandala ku dikasa,+ neamutuile mate mu mpala, ne neambe ne: ‘Ke tshidibu ne bua kuenzela muntu wabenga kutungunuja dîku dia muanabu.’ 10 Pashishe nebabikile dîku diende* mu Isalele ne: ‘Nzubu wa muntu uvuabu bavule sandala.’

11 “Bantu balume babidi bobu baluangana, ne mukaji wa mukuabu yeye mubuele mu mvita bua kusungila bayende kudi muntu udi umukuma, yeye muolole tshianza tshiende mukuate muntu au ku butaka, 12 udi ne bua kumukosa tshianza. Kuena* ne bua kumumvuila luse to.

13 “Kuena ne bua kuikala ne mabue a kupima nawu bintu a mishindu ibidi mu tshibuta tshiebe,+ dinene ne dikese to. 14 Kuena ne bua kuikala ne bipiminu bibidi bia bunene bushilangane mu nzubu muebe,*+ tshinene ne tshikese to. 15 Udi ne bua kuikala ne tshintu tshia kupima natshi bujitu tshijalame ne tshimpe ne tshipiminu tshijalame ne tshimpe, bua ulale matuku a bungi mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha.+ 16 Bualu muntu yonso udi kayi muakane udi wenza malu a mushindu eu mmuntu mubi kumpala kua Yehowa Nzambi webe.+

17 “Uvuluke tshivua Amaleka mukuenzele mu njila panuvua nufuma mu Ejipitu,+ 18 mushindu uvuaye musambakene nebe mu njila ne muluishe bonso bavua bashadile panyima pebe pauvua mutshioke ne mupungile. Kavua mutshine Nzambi to. 19 Padi Yehowa Nzambi webe ukupesha dikisha kudi bena lukuna bebe bonso badi bakunyunguluke mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha bua buikale bumpianyi buebe,+ udi ne bua kujimija dîna dia Amaleka muinshi mua diulu.+ Kupu muoyo to.

26 “Ndekelu wa bionso, paudi ubuela mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha bu bumpianyi, paudi ubuangata ne usombamu, 2 udi ne bua kuangata ndambu wa bintu bia kumpala bia ku bintu bionso* bia mu budimi biwapuola mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha, kubiela mu tshisaka ne kuya muaba udi Yehowa Nzambi webe usungula bua dîna diende disombele.+ 3 Udi ne bua kuya kudi muakuidi wikala wenza mudimu matuku au, ne kumuambila ne: ‘Lelu ndi ngambila Yehowa Nzambi webe ne: ndi mubuele mu buloba buvua Yehowa muditshipe kudi bankambua betu bua kutupesha.’+

4 “Nunku muakuidi neangate tshisaka atshi mu bianza biebe, neatshiteke kumpala kua tshioshelu tshia Yehowa Nzambi webe. 5 Pashishe udi ne bua kuamba kumpala kua Yehowa Nzambi webe ne: ‘Tatu wanyi uvua muena Alama uvua wenda utambakana;*+ uvua mupueke mu Ejipitu,+ yeye kusombamu bu muntu wa ku babende ne bantu bakese mu dîku diende.+ Kadi kuntu aku wakalua tshisamba tshinene, tshia bukole ne tshia bantu ba bungi.+ 6 Bena Ejipitu bakatukengesha, kutusubishabu ne kutubuejabu mu bupika bukole.+ 7 Nunku tuakabanga kudila kudi Yehowa Nzambi wa bankambua betu, ne Yehowa wakateleja muadi wetu, yeye kumona muvuabu batukengesha, batutatshisha ne batusubisha.+ 8 Ndekelu wa bionso, Yehowa wakatupatula mu Ejipitu ne tshianza tshia bukole ne diboko diolola+ ne malu adi akuatshisha buôwa bua bungi ne bimanyinu ne bishima.+ 9 Pashishe wakalua netu muaba eu, kutupeshaye buloba ebu, buloba budi ne mabele ne buitshi bia bungi.+ 10 Mpindieu ndi mulue ne bintu bia kumpala bia ku bintu bia mu buloba budi Yehowa mumpeshe.’+

“Udi ne bua kubiteka kumpala kua Yehowa Nzambi webe ne kuinama kumpala kua Yehowa Nzambi webe. 11 Pashishe neusanke, wewe ne muena Lewi ne muntu udi musombe buenyi munkatshi muebe, bua bintu bimpe bionso bidi Yehowa Nzambi webe mukupeshe wewe ne ba mu nzubu muebe.+

12 “Paudi ujikija kusangisha tshia dikumi+ tshionso tshia bintu biebe mu tshidimu tshisatu, tshidimu tshia tshia dikumi, neutshipeshe muena Lewi, muntu udi musombe buenyi, muana udi kayi ne tatuende,* ne mukaji mukamba, ne nebadie ne nebukute mu bimenga* biebe.+ 13 Pashishe newambe kumpala kua Yehowa Nzambi webe ne: ‘Ndi mumbushe tshitupa tshia tshijila mu nzubu muanyi ne ndi mutshipeshe muena Lewi, muntu udi musombe buenyi, muana udi kayi ne tatuende, ne mukaji mukamba,+ anu muuvua muntumine dîyi bua kuenza. Tshiena mutupe ku mêyi ebe anyi mualengulule to. 14 Tshiena mudie nansha tshikese pamvua mu madilu, anyi mulenge nansha tshikese pamvua mukoya, anyi mufile nansha tshikese bua muntu mufue. Ndi mutumikile dîyi dia Yehowa Nzambi wanyi ne muenze malu onso auvua muntumine dîyi bua kuenza. 15 Mpindieu tangila panshi kumbukila muaba wa tshijila uudi musombele, mu diulu, ne ubeneshe tshisamba tshiebe tshia Isalele ne buloba buudi mutupeshe+ anu muuvua muditshipe kudi bankambua betu,+ buloba budi ne mabele ne buitshi bia bungi.’+

16 “Lelu Yehowa Nzambi webe udi ukutumina dîyi bua kutumikila mêyi ne mikandu ebi ne mapangadika aa. Udi ne bua kubilama ne kubitumikila ne muoyo webe wonso+ ne anyima* webe yonso. 17 Lelu udi mumvue mudi Yehowa muambe ne: nealue Nzambi webe paudi wendela mu njila yende, ulama mikenji yende,+ mêyi ende+ ne mapangadika ende,+ ne paudi uteleja dîyi diende. 18 Lelu Yehowa mmumvue pende muudi muambe ne: neulue tshisamba tshiende, tshisamba tshiende tshia pa buatshi,*+ anu mudiye mukulaye, ne kabidi ne: neulame mêyi ende onso, 19 ne yeye neakubandishe ku mutu kua bisamba bionso bidiye muenze,+ neakupeshe lumu, neumanyike ne neakupeshe butumbi paudi udileja tshisamba tshia tshijila kudi Yehowa Nzambi webe,+ anu mudiye mulaye.”

27 Pashishe Mose ne bakulu ba mu Isalele bakatumina bantu dîyi bamba ne: “Nulame mêyi onso andi nnuambila lelu. 2 Dituku dinuasabuka Yadene bua kubuela mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha, neudimanyikile mabue manene ne neuashinguile.*+ 3 Pashishe neufundapu mêyi onso a Mikenji eyi pawasabuka dia muamua, bua ubuele mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha, buloba budi ne mabele ne buitshi bia bungi, anu mudi Yehowa Nzambi wa bankambua bebe mukulaye.+ 4 Panudi nusabuka Yadene, nenuimanyike mabue aa ku mukuna wa Ebala+ ne nenuashinguile,* anu mundi nnutumina dîyi lelu bua kuenza. 5 Udi kabidi ne bua kuibakila Yehowa Nzambi webe tshioshelu kuntu aku, tshioshelu tshia mabue. Kuena ne bua kuatapa ne bintu bia tshiamu to.+ 6 Newibakile Yehowa Nzambi webe tshioshelu ne mabue majima ne neulambulapu Yehowa Nzambi webe milambu ya kuosha. 7 Neufile milambu ya diumvuangana,+ neuyidiile kuntu aku,+ ne neusanke kumpala kua Yehowa Nzambi webe.+ 8 Pashishe ufunde mêyi onso a Mikenji eyi mamueneke bimpe pa mabue au.”+

9 Pashishe Mose ne bakuidi bena Lewi bakakula ne bena Isalele bonso, bamba ne: “Wewe Isalele shala mupuwe, uteleje. Lelu eu udi mulue tshisamba tshia Yehowa Nzambi webe.+ 10 Udi ne bua kuteleja dîyi dia Yehowa Nzambi webe ne kutumikila mêyi ende+ ne mikenji yende bindi nkutumina dîyi lelu bua kuenza.”

11 Dituku adi Mose wakatumina bantu dîyi wamba ne: 12 “Panuasabuka Yadene, bisa bidi bilonda ebi nebimane ku mukuna wa Gelizima+ bua kubenesha bantu: tshisa tshia Simeona, tshia Lewi, tshia Yuda, tshia Yisakâ, tshia Jozefe, ne tshia Benyamina. 13 Bisa bidi bilonda ebi nebimane ku mukuna wa Ebala+ bua kuela mulawu: tshisa tshia Lubena, tshia Gada, tshia Ashê, tshia Zebulona, tshia Dana, ne tshia Nafatale. 14 Bena Lewi nebambile muntu yonso wa mu Isalele ne dîyi dikole ne:+

15 “‘Mulawu wikale kudi muntu udi wenza lupingu lusonga+ anyi lupingu lua tshiamu,*+ ne udi mulusokoke, bualu ntshintu tshibi kumpala kua Yehowa,+ mmudimu wa ku bianza bia nsenda.’* (Bantu bonso nebandamune, bamba ne: ‘Amen!’*)

16 “‘Mulawu wikale kudi muntu udi upetula tatuende anyi mamuende.’+ (Bantu bonso nebambe ne: ‘Amen!’)

17 “‘Mulawu wikale kudi muntu udi utentemuna tshimanyinu tshia mukalu wa mukuende.’+ (Bantu bonso nebambe ne: ‘Amen!’)

18 “‘Mulawu wikale kudi muntu udi upambuisha mpofu mu njila wende.’+ (Bantu bonso nebambe ne: ‘Amen!’)

19 “‘Mulawu wikale kudi muntu udi ukonyangaja tshilumbu+ tshia muntu udi musombe buenyi, tshia muana udi kayi ne tatuende,* anyi tshia mukaji mukamba.’+ (Bantu bonso nebambe ne: ‘Amen!’)

20 “‘Mulawu wikale kudi muntu udi ulala ne mukaji wa tatuende, bualu mmufuishe tatuende bundu.’*+ (Bantu bonso nebambe ne: ‘Amen!’)

21 “‘Mulawu wikale kudi muntu udi ulala ne nyama kayi yonso.’+ (Bantu bonso nebambe ne: ‘Amen!’)

22 “‘Mulawu wikale kudi muntu udi ulala ne muanabu wa bakaji, muana wa tatuende anyi muana wa mamuende.’+ (Bantu bonso nebambe ne: ‘Amen!’)

23 “‘Mulawu wikale kudi muntu udi ulala ne mamuende muenu.’+ (Bantu bonso nebambe ne: ‘Amen!’)

24 “‘Mulawu wikale kudi muntu udi walamina mukuende ne umushipa.’+ (Bantu bonso nebambe ne: ‘Amen!’)

25 “‘Mulawu wikale kudi muntu udi witaba bua bamukose mishiku bua kushipa muntu udi kayi ne bualu.’*+ (Bantu bonso nebambe ne: ‘Amen!’)

26 “‘Mulawu wikale kudi muntu wabenga kulama mêyi a Mikenji eyi bua kuatumikila.’+ (Bantu bonso nebambe ne: ‘Amen!’)

28 “Biwateleja bushuwa dîyi dia Yehowa Nzambi webe bua kudimuka bua kuenza mêyi ende onso andi nkutumina dîyi lelu bua kuenza, Yehowa Nzambi webe neakubandishe kakuyi mpata ku mutu kua bisamba bikuabu bionso bia pa buloba.+ 2 Mabenesha onso aa nealue kuudi, neakupete+ bualu udi utungunuka ne kuteleja dîyi dia Yehowa Nzambi webe:

3 “Neubeneshibue mu tshimenga, ne neubeneshibue mu musoko.+

4 “Bana bebe*+ ne bintu bia mu budimi buebe ne bana ba bimuna biebe, bana ba ngombe yebe ne ba mikoko yebe nebibeneshibue.+

5 “Tshisaka tshiebe+ ne dilongo diebe dia kusopela mampa nebibeneshibue.+

6 “Neubeneshibue pawabuela, ne neubeneshibue pawapatuka.

7 “Yehowa neenze bua utshimune bena lukuna bebe badi balua bua kukuluisha.+ Nebaluile mu njila umue bua kukuluisha kadi nebakunyemene mu njila muanda mutekete mishilangane.+ 8 Yehowa neatume dîyi bua bualu buebe bua nzubu yebe ya dilamina bintu+ ne midimu yebe yonso iudi wenza bibeneshibue, ne neakubeneshe kakuyi mpata mu buloba budi Yehowa Nzambi webe ukupesha. 9 Yehowa neakujadike bu tshisamba tshia tshijila kudiye+ anu muvuaye muditshipe kuudi,+ bualu udi utungunuka ne kulama mêyi a Yehowa Nzambi webe ne kuendela mu njila yende. 10 Bisamba bionso bia pa buloba nebimone ne: udi ubikidibua ku dîna dia Yehowa,+ ne nebikutshine.+

11 “Yehowa neakuvudijile bana ba bungi ne bimuna bia bungi ne buloba bua bufuke+ mu buloba buvua Yehowa muditshipe kudi bankambua bebe bua kukupesha.+ 12 Yehowa neakunzuluile nzubu wende muimpe wa kulamina bintu, diulu mene, bua kupesha buloba buebe mvula mu tshikondo tshiende+ ne bua kubenesha malu onso audi wenza. Neusombeshe bisamba bia bungi bintu, kadi wewe kuakuikala dijinga ne kusomba tshintu.+ 13 Wewe mutungunuke ne kutumikila mêyi a Yehowa Nzambi webe andi nkutumina dîyi lelu bua kulama ne bua kuenza, Yehowa neakuteke ku mutu,+ ki nku ndekelu to; newikale kuulu, ki nkuinshi to. 14 Kuena ne bua kusesuka ku mêyi andi nnutumina dîyi lelu bua kuenza, nuya ku dia balume anyi ku dia bakaji,+ bua kulonda nzambi mikuabu bua kuyenzela mudimu.+

15 “Kadi wewe kuyi muteleje dîyi dia Yehowa Nzambi webe bua kudimuka bua kuenza mêyi ende onso ne mikenji yende mifunda bindi nkutumina dîyi lelu bua kuenza, milawu yonso eyi neyilue kuudi ne neyikukuate:+

16 “Newikale ne mulawu mu tshimenga, ne newikale ne mulawu mu musoko.+

17 “Tshisaka tshiebe+ ne dilongo diebe dia kusopela mampa nebikale ne mulawu.+

18 “Bana bebe*+ ne bintu bia mu budimi buebe ne bana ba ngombe yebe ne ba mikoko yebe nebikale ne mulawu.+

19 “Newikale ne mulawu pawabuela, ne newikale ne mulawu pawapatuka.

20 “Yehowa neakutumine mulawu, dikondakana, ne dinyoka mu midimu yebe yonso too ne pawabutudibua ne pawajimina ne lukasa, bua malu mabi audi wenza ne bua muudi mumulekele.*+ 21 Yehowa neenze bua disama dikulamate too ne padiye ukubutula mu buloba buudi uya bua kuangata.+ 22 Yehowa neakutumine disama dia tshiadi, dia mubidi ubanda kapia bikole,+ dia mubidi usama wosha, dia luya lukole lua mubidi kapia, ne muele wa mvita,+ ne tshipupu tshidi tshiumisha bia pa madimi, ne disama dia mitshi;+ ne nebikulondakaje too ne paudi ujimina. 23 Diulu didi pa mutu pebe nedilue bu tshiamu tshia mitaku, ne buloba budi muinshi mua makasa ebe bu tshiamu tshifiike.+ 24 Yehowa neavuije mvula wa mu buloba buebe lusenga ne lupuishi biakupuekela bifuma mu diulu too ne paudi ubutudibua. 25 Yehowa neenze bua bena lukuna bebe bakutshimune.+ Neuluile mu njila umue bua kubaluisha, kadi neubanyemene mu njila muanda mutekete mishilangane; neulue tshintu tshidi tshienza makalenge onso a pa buloba buôwa.+ 26 Bitalu biebe nebilue biakudia bia nyunyi yonso ya muulu ne nyama yonso ya pa buloba, kakuyi muntu wa kuyitshinyisha bua inyeme.+

27 “Yehowa neakutue biuwuja bia mu Ejipitu, nsundu, nkaka, ne masama makuabu a pa dikoba, bidibu kabayi mua kukuondopa. 28 Yehowa neakutue dipala, bufofu,+ ne butatakane.* 29 Neububute munda munya anu mutu mpofu ububuta mu mîdima,+ ne bualu nansha bumue buudi wenza kabuakuya kumpala; nebikale anu bakudia bintu ne bakuiba, kakuyi muntu wa kukupandisha.+ 30 Newele mukaji dîyi, kadi muntu mukuabu nealale nende ku bukole. Newase nzubu, kadi kuakusombamu to.+ Neudime budimi bua tumuma tua mvinyo, kadi kuakubanga kutudia nansha.+ 31 Nebashipe ngombe webe mu mêsu ebe, kadi kuakudia munyinyi wende nansha mukese to. Nebibe mpunda webe wewe mutangile, kadi kakualukila kuudi to. Nebapeshe bena lukuna bebe mikoko yebe, kadi kuakuikala ne mupandishi to. 32 Nebapeshe tshisamba tshikuabu bana bebe ba balume ne bana bebe ba bakaji+ wewe mutangile, ne newikale ubajinga misangu yonso, kadi bianza biebe kabiakuikala ne bukole to. 33 Tshisamba tshiudi kuyi mumanye netshidie bintu bia mu budimi buebe ne biakudia biebe bionso,+ ne nebikale anu bakudia bintu ne bakudiata. 34 Neupale bua malu ikala mêsu ebe ne bua kumona.

35 “Yehowa neakutue biuwuja bidi bisama ne bidibu kabayi mua kuondopa mu binu ne ku mikolo, kumbukila muinshi mua dikasa diebe too ne mu lubombo lua mutu webe. 36 Yehowa neaye nebe ne mukalenge uudi uteka ku mutu kuebe kudi tshisamba tshiudi wewe ne bankambua bebe kanuyi bamanye,+ ne kuntu aku newenzele nzambi mikuabu mudimu, nzambi ya mitshi ne ya mabue.+ 37 Neulue tshintu tshidi tshienza buôwa, tshia kupetula* ne tshia kuseka munkatshi mua bisamba bionso mudi Yehowa ukutuma.+

38 “Neuye ne ntete ya bungi mu budimi, kadi neupuole bintu bikese,+ bualu mpasu neyibidie. 39 Neukune ne neudime budimi bua tumuma tua mvinyo, kadi kuakunua mvinyo ne kuakupuola tshintu nansha tshimue,+ bualu bishi nebibidie. 40 Newikale ne mitshi ya olive mu buloba buebe buonso, kadi kuakudilaba mafuta pambidi, bualu tumuma tuebe tua olive netuikale tumata. 41 Neulele bana ba balume ne bana ba bakaji, kadi kabakushala bebe to, bualu nebabakuate bobu kuya nabu.+ 42 Bisumbu bia bishi* nebikunguile ku mitshi yebe yonso ne ku bintu bia mu budimi buebe. 43 Muntu udi musombe buenyi munkatshi muebe neatungunuke ne kubanda anu kubanda ku mutu kuebe, paudi wewe utungunuka ne kupueka anu kupueka. 44 Neakusombeshe bintu, kadi wewe kuakumusombesha tshintu to.+ Nealue ku mutu, paudi wewe uya ku ndekelu.+

45 “Milawu yonso eyi+ neyilue kuudi kakuyi mpata, neyikulonde ne neyikukuate too ne paudi ubutudibua,+ bualu kuvua muteleje dîyi dia Yehowa Nzambi webe bua kulama mêyi ende ne mikenji yende mifunda bivuaye mukutumine dîyi bua kuenza.+ 46 Neyitungunuke ne kuikala kuudi ne kudi bana bebe bu tshimanyinu tshia kashidi ne tshintu tshia kashidi tshidi tshileja bualu buenzeka matuku atshilualua,+ 47 bualu kuvua muenzele Yehowa Nzambi webe mudimu ne disanka ne muoyo wa disanka pauvua ne bintu bionso bia bungi nunku.+ 48 Yehowa neakutumine bena lukuna bebe, ne neubenzele mudimu+ ne nzala,+ ne nyota, musunsuke, ne mupangile bintu bionso. Neateke tshikokedi tshia tshiamu pa nshingu pebe too ne padiye ukubutula.

49 “Yehowa neakujudile tshisamba tshia kule,+ tshia ku ndekelu kua buloba; netshikutukile anu bu nyunyi wa mukanku,+ tshisamba tshidi ne muakulu uwikala kuyi umvua,+ 50 tshisamba tshidi tshimueneka tshikale ne luonji, tshikala katshiyi mua kuleja bantu bakulumpe kanemu anyi bana luse.+ 51 Nebadie bana ba bimuna biebe ne bintu bia mu budimi buebe too ne paudi ubutudibua. Kabakukushila ntete, mvinyo mupiamupia anyi mafuta, bana ba ngombe anyi bana ba mikoko nansha bikese, too ne padibu bakubutula.+ 52 Nebakutshintshimike, bakukangila munda mua bimenga* biebe mu buloba buebe buonso, too ne padi bimanu biebe bile ne bikole biudi weyemena biupuka. Bushuwa, nebakutshintshimike kakuyi mpata mu bimenga biebe bionso mu buloba buebe buonso budi Yehowa Nzambi webe mukupeshe.+ 53 Dîba adi neudie bana bebe* wewe muine, munyinyi wa bana bebe ba balume ne wa bana bebe ba bakaji,+ badi Yehowa Nzambi webe mukupeshe, bua bukole bua ditshintshimika ne dikenga bidi muena lukuna webe ukukebela.

54 “Nansha muntu mulume udi ne nsombelu muimpe menemene ne utu umvuilangana bikole munkatshi muebe kakumvuila muanabu wa balume anyi mukajende udiye munange anyi bana bende badi bashale luse, 55 ne kakubabanyina munyinyi wa bana bende wikalaye udia nansha mukese, bualu kena ne tshintu tshikuabu bua bukole bua ditshintshimika ne dikenga bidi muena lukuna webe ukebela bimenga biebe.+ 56 Nansha mamu udi ne nsombelu muimpe menemene ne utu umvuilangana munkatshi muebe uvua kayi mua kuela meji nansha kakese bua kudiata dikasa diende panshi bua mudiye ne nsombelu muimpe menemene,+ kakumvua luse bua bayende udiye munange anyi muanende wa balume anyi muanende wa bakaji, 57 nansha bua tshia munda tshidi tshipatuka mu mikolo yende ne bana badiye ulela, bualu neadie bionso ebi mu musokoko bua bukole bua ditshintshimika ne dikenga bidi muena lukuna webe ukebela bimenga biebe.

58 “Wewe kuyi mulame mêyi onso a Mikenji eyi bimpe adi mafunda mu mukanda eu+ ne kuyi mutshine dîna dia butumbi ne dia kutshina edi,+ dîna dia Yehowa+ Nzambi webe, 59 Yehowa neakukengeshe wewe ne bana bebe ne bipupu bikole menemene, bipupu binene bidi kabiyi bijika,+ ne masama makole adi kaayi ajika. 60 Neakutumine masama onso a mu Ejipitu auvua utshina, ne neakulamate kakuyi mpata. 61 Yehowa neakutumine kabidi masama onso anyi bipupu bidibu kabayi bafunde mu mukanda wa Mikenji eyi, too ne paudi ubutudibua. 62 Nansha nuenu balue bungi bu mitoto ya mu diulu,+ nenushale bakese menemene,+ bualu kuvua muteleje dîyi dia Yehowa Nzambi webe.

63 “Anu muvua Yehowa musanke kumpala bua kunutantshisha ne kunuvudija, ke muikala Yehowa mua kusanka kabidi bua kunubutula ne kunujimija; nebanumbushe mu buloba bunukadi pa kuangata.

64 “Yehowa neakutangalaje munkatshi mua bisamba bionso kumbukila ku ditengu dimue dia buloba too ne ku ditengu dikuabu dia buloba,+ ne kuoku aku newenzele nzambi ya mitshi ne ya tshiamu mudimu, nzambi iuvua wewe ne bankambua bebe kanuyi bamanye.+ 65 Kuakuikala ne ditalala munkatshi mua bisamba abi+ anyi muaba wa dikasa diebe kuikishila. Kadi kuntu aku Yehowa neakupeshe muoyo udi upampakana,+ mêsu adi ashikila ne dipanga ditekemena.*+ 66 Muoyo webe newikale mu njiwu mikole ne newikale ne buôwa bukole butuku ne munya; ne kuakumanya ni udi mua kupanduka anyi kubenga kupanduka. 67 Mu dinda newambe ne: ‘Bu tuetu nansha dilolo!’ ne dilolo newambe ne: ‘Bu tuetu nansha mu dinda!’ bua buôwa bukole buwikala nabu mu muoyo webe ne bua malu amona mêsu ebe. 68 Yehowa neakupingaje kakuyi mpata mu Ejipitu ku mazuwa mu njila umvua mukuambile ne: ‘Kuakumumona kabidi to,’ ne kuntu aku nenuikale mua kudipana kudi bena lukuna benu bu bapika balume ne bapika bakaji, kadi kakuakuikala muntu wa kunusumba to.”

29 Aa mmêyi a tshipungidi tshivua Yehowa mutumine Mose dîyi bua kudia ne tshisamba tshia Isalele mu buloba bua Moaba, pa kumbusha tshipungidi tshivuaye mudie nabu ku Holeba.+

2 Nunku Mose wakabikidisha bena Isalele bonso, kubambilaye ne: “Nuvua bamone malu onso avua Yehowa muenzele Palô ne bena mudimu bende ne buloba buende buonso mu mêsu enu, mu buloba bua Ejipitu,+ 3 manyoka* makole avua mêsu ebe mamone, bimanyinu binene abi ne bishima.+ 4 Kadi too ne lelu Yehowa ki mmunupeshe muoyo bua kumvua, mêsu bua kumona ne matshi bua kuteleja.+ 5 ‘Pamvua ngenda nnulombola mu tshipela bidimu 40,+ bilamba bienu kabivua bisunsuke pambidi penu, ne sandala yenu kayivua misunsuke ku makasa enu.+ 6 Kuvua mudie mampa, munue mvinyo anyi maluvu makuabu makole, bua numanye ne: meme ndi Yehowa Nzambi wenu.’ 7 Ndekelu wa bionso nuakafika muaba eu, ne Sihona mukalenge wa Heshebona+ ne Oga mukalenge wa Bashana+ kuluabu bua kuluangana netu, kadi tuetu kubatshimuna.+ 8 Pashishe tuakangata buloba buabu, tuetu kubupesha bena Lubena, bena Gada, ne tshitupa tshia tshisa tshia bena Manashe bu bumpianyi.+ 9 Nunku lamayi mêyi a tshipungidi etshi ne nuatumikile bua malu onso anudi nuenza ende bimpe.+

10 “Nuenu bonso nudi bimane lelu kumpala kua Yehowa Nzambi wenu, bamfumu ba bisa bienu, bakulu benu, batangidi benu, balume bonso ba mu Isalele, 11 bana benu balela, bakaji benu,+ muntu udi musombe buenyi+ munkatshi mua tshitudilu tshiebe, kubangila ku udi ukuanguila nkunyi too ne ku udi ukusunyina mâyi. 12 Udi muaba eu bua kubuela mu tshipungidi tshia Yehowa Nzambi webe ne mu mutshipu wende bidi Yehowa Nzambi webe wenza nebe lelu+ 13 bua akujadike wewe lelu bu tshisamba tshiende+ ne bua yeye ikale Nzambi webe+ anu muvuaye mukulaye ne anu muvuaye muditshipe kudi bankambua bebe Abalahama,+ Izaka+ ne Yakoba.+

14 “Mpindieu tshiena ngenza tshipungidi etshi ne mutshipu eu anu nenu nuenu nkayenu to, 15 kadi ndi mbienza ne badi bimane netu muaba eu lelu kumpala kua Yehowa Nzambi wetu ne badi kabayi netu muaba eu lelu. 16 (Bualu nudi bamanye bimpe mutuvua basombe mu buloba bua Ejipitu ne mutuvua bapitshile munkatshi mua bisamba bishilashilangane mu luendu luetu.+ 17 Nuvua numona bintu biabu bibi ne mpingu yabu ya muendi*+ ya mitshi ne ya mabue, ya arjan ne ya or, ivua munkatshi muabu.) 18 Nudimuke bua kakuikadi ni mmuntu mulume anyi muntu mukaji, ni ndîku anyi tshisa munkatshi muenu tshidi muoyo ubenga Yehowa Nzambi wetu lelu bua kuenzela nzambi ya bisamba abi mudimu,+ bua kakuikadi muji munkatshi muenu udi ukuamisha bimuma bia mulungu ne mutshi wa bululu.+

19 “Kadi bikala muntu muteleje mêyi a mutshipu eu, ne udiuwuja mu muoyo wende, wamba ne: ‘Nengikale ne ditalala nansha meme mutungunuke ne kuendela mu njila idi muoyo wanyi musue,’ unyanga tshintu tshionso* mu njila wende, 20 Yehowa kakuitaba bua kumufuila luse to.+ Kadi tshiji tshikole tshia Yehowa netshitemene muntu au, ne milawu yonso idi mifunda mu mukanda eu neyimukuate bulelela,+ ne Yehowa neakupule bushuwa dîna diende muinshi mua diulu. 21 Nunku Yehowa neamusobole mu bisa bionso bia Isalele bua kumukengesha mu diumvuangana ne milawu yonso ya tshipungidi idi mifunda mu mukanda eu wa Mikenji.

22 “Padi tshipungu tshilualua tshia bana benu ne muntu wa ku babende wa mu buloba bua kule bamona bipupu bia mu buloba abu, mmumue ne: masama adi Yehowa mutumamu, 23 (sufre ne mukele ne diosheka, bienza ne: buloba kabukunyibu tshintu anyi kabumeneshi tshintu, ne bua tshikunyibua nansha tshimue katshitolokimu, anu bu dibutuka dia Sodoma ne Amola,+ Adema ne Seboyima,+ bivua Yehowa mubutule mu tshiji tshiende ne mu difiika diende dia munda) 24 bobu ne bisamba bionso nebambe ne: ‘Bua tshinyi Yehowa uvua muenzele buloba ebu bualu ebu?+ Ntshinyi tshivua tshikebeshe tshiji tshinene ne tshikole etshi?’ 25 Dîba adi nebambe ne: ‘Bivua bienzeke nanku bualu bavua balekele tshipungidi tshia Yehowa,+ Nzambi wa bankambua babu, tshivuaye mudie nabu pavuaye mubapatule mu buloba bua Ejipitu.+ 26 Kadi bakaya, kuenzelabu nzambi mikuabu mudimu, bobu kuyinamina, nzambi ivuabu kabayi bamanye ne ivuaye kayi mubanyishile bua kutendelela.*+ 27 Nunku tshiji tshikole tshia Yehowa tshiakalua kudi buloba abu, kufikishamu milawu yonso idi mifunda mu mukanda eu.+ 28 Nunku Yehowa wakabumbusha mu buloba buabu mu tshiji tshiende+ ne difiika diende dia munda dikole ne tshiji tshiende tshikole, kuyaye nabu mu buloba bukuabu, mudibu lelu.’+

29 “Malu adi masokoka nga Yehowa Nzambi wetu,+ kadi malu adi mabulula ngetu tuetu ne ndelanganyi yetu bua kashidi, bua tutumikile mêyi onso a mu Mikenji eyi.+

30 “Padi mêyi onso aa akukumbanyina, mabenesha ne milawu bindi muteke kumpala kuebe,+ wewe mubivuluke*+ mu bisamba bionso mudi Yehowa Nzambi webe mukutangalaje,+ 2 ne wewe mupingane kudi Yehowa Nzambi webe+ ne muteleje dîyi diende ne muoyo webe wonso ne anyima* webe yonso+ bilondeshile malu onso andi nkutumina dîyi lelu bua kuenza, wewe ne bana bebe, 3 dîba adi Yehowa Nzambi webe neapingaje bantu bebe bavuabu bakuate,+ neakuleje luse+ ne neakusangishe kabidi, ukumbusha mu bisamba bionso muvua Yehowa Nzambi webe mukutangalaje.+ 4 Nansha bikala tshisamba tshiebe tshitangalake too ne ku ntengu ya diulu, Yehowa Nzambi webe neakumbushaku, neakusangishe ne neakupingaje.+ 5 Yehowa Nzambi webe nealue nebe mu buloba buvua batatuebe bangate, neubuangate; neakutantshishe ne neakuvudije kupita batatuebe.+ 6 Yehowa Nzambi webe nealengeje* muoyo webe ne muoyo wa bana bebe+ bua unange Yehowa Nzambi webe ne muoyo webe wonso ne anyima* webe yonso, bua ushale ne muoyo.+ 7 Pashishe Yehowa Nzambi webe neatumine bena lukuna bebe bavua bakukine ne bakukengeshe milawu yonso eyi.+

8 “Nunku neupingane, neuteleje dîyi dia Yehowa ne neulame mêyi ende onso andi nkutumina dîyi lelu bua kuenza. 9 Yehowa Nzambi webe neenze bua utante bikole mu midimu yonso ya bianza biebe,+ uvudija bana bebe, bimuna biebe, ne bia pa madimi ebe, bualu Yehowa neasanke kabidi bua kukutantshisha anu muvuaye musanke bua bankambua bebe.+ 10 Bualu dîba adi neuteleje dîyi dia Yehowa Nzambi webe, neulame mêyi ende ne mikenji yende bidi bifunda mu mukanda wa Mikenji eu ne neupingane kudi Yehowa Nzambi webe ne muoyo webe wonso ne anyima* webe yonso.+

11 “Dîyi dindi nkuambila lelu edi ki ndikupite bukole anyi dikale kule nebe to.+ 12 Kadiena mu diulu bua wewe kuamba ne: ‘Nnganyi wabanda mu diulu bua kutuangatshiladi, bua tudiumvue ne tudilame?’+ 13 Kadiena nansha dia muamua dia mbuu bua wewe kuamba ne: ‘Nnganyi wasabuka dia muamua dia mbuu bua kutuangatshiladi, bua tudiumvue ne tudilame?’ 14 Bualu dîyi edi didi pabuipi nebe menemene, mukana muebe wewe muine ne mu muoyo webe wewe,+ bua udienze.+

15 “Tangila, lelu ndi nteka kumpala kuebe muoyo ne malu mimpe, lufu ne malu mabi.+ 16 Wewe muteleje mêyi a Yehowa Nzambi webe andi nkutumina dîyi lelu bua kuenza, pa kunanga Yehowa Nzambi webe,+ kuendela mu njila yende ne kulama mêyi ende, mikenji yende mifunda, ne mapangadika ende, dîba adi neushale ne muoyo+ ne neuvulangane, ne Yehowa Nzambi webe neakubeneshe mu buloba buudi uya bua kuangata.+

17 “Kadi bikala muoyo webe mukudimuke,+ wewe mubenge kuteleja, ne bobu bakusesuishe ne wewe muinamine nzambi mikuabu ne muyenzele mudimu,+ 18 ndi nnuambila lelu ne: nenujimine bulelela.+ Kanuakushala ne muoyo matuku a bungi mu buloba bunudi nusabukila Yadene bua kuangata. 19 Ndi ngangata diulu ne buloba bu bantemu kunudi lelu eu ne: ndi muteke muoyo ne lufu, dibenesha ne mulawu kumpala kuebe;+ udi ne bua kusungula muoyo bua ushale ne muoyo,+ wewe ne ndelanganyi yebe,+ 20 pa kunanga Yehowa Nzambi webe,+ kuteleja dîyi diende ne kumulamata bikole,+ bualu yeye udi muoyo webe ne ku diambuluisha diende neushale matuku a bungi mu buloba buvua Yehowa muditshipe kudi bankambua bebe, Abalahama, Izaka ne Yakoba.”+

31 Pashishe Mose wakapatuka, kuambilaye Isalele mujima mêyi aa, 2 ubambila ne: “Lelu eu nkadi ne bidimu 120.+ Tshiena mua kunulombola* kabidi to, bualu Yehowa mmungambile ne: ‘Kuakusabuka Yadene eu to.’+ 3 Yehowa Nzambi webe ke udi usabuka kumpala kuebe, yeye nkayende neabutule bisamba ebi kumpala kuebe, ne wewe neubipate.+ Yoshua ke muntu wakulombola dia muamua,+ anu mudi Yehowa muambe. 4 Yehowa neabienzele anu muvuaye muenzele Sihona+ ne Oga,+ bakalenge ba bena Amole, ne buloba buabu pavuaye mubabutule.+ 5 Yehowa neanutshimuinabi, ne nudi ne bua kubienzela malu bilondeshile mêyi onso andi munuambile.+ 6 Ikala ne dikima ne bukole.+ Kutshinyi anyi kuikadi ne buôwa kumpala kuabi to,+ bualu Yehowa Nzambi webe ke udi wenda nebe. Kakukushiya nkayebe anyi kakukulekela to.”+

7 Pashishe Mose wakabikila Yoshua, kumuambilaye mu mêsu a Isalele mujima ne: “Ikala ne dikima ne bukole,+ bualu wewe ke wabueja bantu aba mu buloba buvua Yehowa muditshipe kudi bankambua babu bua kubapesha, ne neubapeshabu bu bumpianyi.+ 8 Yehowa ke udi wenda kumpala kuebe, ne neatungunuke anu ne kuikala nebe.+ Kakukushiya nkayebe anyi kakukulekela to. Kutshinyi anyi kuikadi ne buôwa to.”+

9 Pashishe Mose wakafunda Mikenji eyi,+ kuyipeshaye bakuidi, bena Lewi, badi bambula mushete wa tshipungidi tshia Yehowa, ne bakulu bonso ba mu Isalele. 10 Mose kubatuminaye dîyi wamba ne: “Ku ndekelu kua bidimu muanda mutekete bionso, padi tshikondo tshikumbana mu tshidimu tshia dilekelelangana mabanza,+ mu Tshibilu tshia Bitanda,*+ 11 padi Isalele mujima umueneka kumpala kua Yehowa+ Nzambi webe muaba udiye usungula, udi ne bua kubala Mikenji eyi bua Isalele mujima ayumvue.+ 12 Usangishe bantu kaba kamue,+ balume, bakaji, bana,* ne muntu udi musombe buenyi mu bimenga* biebe, bua bateleje, balonge ne batshine Yehowa Nzambi wenu ne badimuke bua kutumikila mêyi onso a Mikenji eyi. 13 Dîba adi bana babu badi kabayi bamanye Mikenji eyi nebateleje+ ne nebalonge bua kutshina Yehowa Nzambi wenu matuku onso anudi nusomba mu buloba bunudi nusabukila Yadene bua kuangata.”+

14 Pashishe Yehowa wakambila Mose ne: “Mona! Dîba dia wewe kufua diasemenyi pabuipi.+ Bikila Yoshua, nulue nende* ku ntenta wa kusambakena bua mmuteke mu mudimu wende.”+ Nunku Mose ne Yoshua bakaya, kuimanabu ku ntenta wa kusambakena. 15 Pashishe Yehowa wakamueneka ku ntenta mu dikunji dia ditutu, ne dikunji dia ditutu diakimana ku tshibuelelu tshia ntenta.+

16 Mpindieu Yehowa wakambila Mose ne: “Mona! Ukadi pa kufua;* ne bantu aba nebatuadije kuenda bundumba bua mu nyuma ne nzambi ya ku babende idi mibanyunguluke mu buloba budibu baya.+ Nebandekele+ ne nebashipe tshipungidi tshindi mudie nabu.+ 17 Dîba adi tshiji tshianyi netshibatemene,+ nembalekele+ ne nembasokoke mpala wanyi+ too ne padibu babutudibua. Pashishe makenga ne tunyinganyinga bia bungi bimane kubakuata,+ nebambe ne: ‘Makenga aa ki mmatukuate bualu Nzambi wetu kena munkatshi muetu anyi?’+ 18 Kadi nensokoke mpala wanyi dituku adi bua malu mabi onso adibu benze padibu balonde nzambi mikuabu.+

19 “Mpindieu fundayi musambu eu buenu nuenu+ ne uwulongeshe bena Isalele.+ Enza bua bawulonge* bua musambu eu wikale bu ntemu wanyi kudi tshisamba tshia Isalele.+ 20 Pandi nya nabu mu buloba bumvua muditshipe bua kupesha bankambua babu,+ buloba budi ne mabele ne buitshi bia bungi,+ bobu badie, bukute ne batante,*+ nebalonde nzambi mikuabu, nebayenzele mudimu, nebampetule meme ne nebashipe tshipungidi tshianyi.+ 21 Padi makenga ne tunyinganyinga bia bungi bibakuata,+ musambu eu newikale ntemu kudibu, (bualu bana babu kabakuwupua muoyo to), bualu nkadi mumanye meji adibu nawu+ kumpala mene kua meme kubabueja mu buloba bumvua muditshipe kudibu.”

22 Nunku dituku adi Mose wakafunda musambu eu, yeye kuwulongesha bena Isalele.

23 Pashishe Yeye* wakateka Yoshua+ muana wa Nuna mu mudimu wende, kuambaye ne: “Ikala ne dikima ne bukole,+ bualu wewe ke wabueja bena Isalele mu buloba bumvua muditshipe bua kubapesha,+ ne nentungunuke ne kuikala nebe.”

24 Diakamue pakajikija Mose kufunda mêyi onso a Mikenji eyi mu mukanda,+ 25 Mose wakatumina bena Lewi badi bambula mushete wa tshipungidi tshia Yehowa dîyi wamba ne: 26 “Angatayi mukanda wa Mikenji eu,+ nuwuteke ku luseke lua mushete+ wa tshipungidi tshia Yehowa Nzambi wenu, ne newikale bu ntemu kuudi muaba au. 27 Bualu meme nkayanyi ndi mumanye bimpe buntomboji buebe+ ne mutu webe mukole.*+ Bikalabi ne: nudi batombokele Yehowa nunku pantshidi nenu ne muoyo apa, nebikale mushindu kayi pangikala mufue? 28 Nsangishilayi bakulu bonso ba bisa bienu ne batangidi benu, ngakule mêyi aa mu matshi abu, ne ngangate diulu ne buloba bu bantemu kudibu.+ 29 Bualu ndi mumanye bimpe ne: panyima pa lufu luanyi, nenuenze bushuwa malu mabi+ ne nenusesuke mu njila undi munutumine dîyi bua kulonda. Kakuyi mpata dikenga nedinukuate+ ku ndekelu kua matuku, bualu nenuenze malu mabi ku mêsu kua Yehowa ne nenumufiikishe munda bua midimu ya bianza bienu.”

30 Nunku Mose wakamba mêyi a musambu eu mu matshi a tshisumbu tshijima tshia Isalele kubangila ku ntuadijilu too ne ku ndekelu:+

32 “Wewe diulu, teya matshi, meme nengakule,

Buloba buteleje mêyi a mukana muanyi.

 2 Malu andi ndongesha nealoke bu mvula,

Mêyi anyi neapueke bu lumuma,

Bu mvula ya yebayeba pa bisonsa

Ne bu mvula ya mudimbi pa bikunyibua.

 3 Bualu nemmanyishe dîna dia Yehowa.+

Nuakule bua bunene bua Nzambi wetu!+

 4 Yeye udi Dibue, mudimu wende wonso mmupuangane,+

Bualu njila yende yonso mmiakane.+

Nzambi wa lulamatu+ utu kayi wenza bibi;+

Yeye udi muakane ne mululame.+

 5 Bobu ke badi benze malu mabi.+

Ki mbana bende to, badi ne dinyanguka munda muabu.+

Mbantu ba tshipungu tshikonyangale ne tshibi!+

 6 Eu ke mushindu unudi ne bua kuenzela Yehowa malu+

Nuenu bantu batshimbakane, badi kabayi ne meji anyi?+

Yeye kena Tatuebe uvua muenze bua wikalaku,+

Uvua mukuenze ne mukujadike bikole anyi?

 7 Uvuluke matuku a kale;

Nuele meji bua bidimu bia bipungu bikadi bipite.

Ebeja tatuebe, yeye neakuambile;+

Bakulu bebe, bobu nebakumanyishe.

 8 Pavua Mutambe Bunene mupeshe bisamba bumpianyi buabi,+

Pavuaye mutapulule bana ba Adama,*+

Wakajadika mikalu ya bisamba+

Bilondeshile bungi bua bana ba Isalele.+

 9 Bualu tshisamba tshia Yehowa ntshiende tshitupa;+

Yakoba mbumpianyi buende.+

10 Yeye wakamusangana mu buloba butupu+

Ne mu tshipela tshia munda mutupu, mudi mikunda yumvuika.+

Wakamunyunguluka bua kumulama, yeye kumutabalela,+

Ne wakamukuba bu kamonyi ka dîsu diende.+

11 Anu bu mudi nyunyi wa mukanku unyukula disua diende,

Upapala pa mutu pa tuana tuende,

Ubalula mapuapua ende, utuangata,

Utuambula pa mapuapua ende,+

12 Yehowa nkayende uvua wenda umulombola;*+

Kavua ne nzambi wa ku babende nansha umue to.+

13 Yeye wakamuendesha pa miaba mitumbuke ya pa buloba,+

Bua adie bintu bia pa madimi.+

Wakamudiisha ne buitshi bua ku mukuna wa dibue

Ne mafuta a mu dibue dikole,

14 Manteka a ngombe ne mabele a mikoko,

Pamue ne mikoko mitambe buimpe,*

Ne bimpanga bia mikoko bia mu Bashana, ne mbuji ya mpumbu,

Pamue ne ntete ya blé ya mimpe menemene;*+

Wewe kunua mvinyo wa mashi* a tumuma tua mvinyo.

15 Pakadiunda Yeshuluna,* wakatua museba ne buntomboji.

Udi mudiunde, udi mulue ne bujitu, udi muase difu.+

Nunku yeye wakalekela Nzambi uvua mumuenze,+

Kupepejaye Dibue dia lupandu luende.

16 Bakamujula tshiji ne nzambi ya ku babende;+

Bavua bamufiikisha munda ne malu mabi.+

17 Bavua balambula milambu kudi bademon, ki nkudi Nzambi to,+

Kudi nzambi ivuabu kabayi bamanye,

Ya mipiamipia ivua mipatuke matuku mashale aa,

Kudi nzambi ivua bankambua benu kabayi bamanye.

18 Wewe wakapua Dibue+ divua dikulele muoyo,

Ne kuakavuluka Nzambi uvua mukulele.+

19 Pakamona Yehowa bualu abu, wakababenga+

Bualu bana bende ba balume ne bana bende ba bakaji bavua bamufiikishe munda.

20 Ke yeye kuamba ne: ‘Nembasokoke mpala wanyi;+

Nemmone tshiabafikila.

Bualu mbena mu tshipungu tshibi,+

Bana badi kabayi ne lulamatu.+

21 Mbanjule tshiji* ne tshintu tshidi katshiyi nzambi;+

Mbamfiikishe munda ne mpingu yabu ya tshianana.+

Nunku nembajule mukawu ne tshidi katshiyi tshisamba;+

Nembafiikishe munda ne tshisamba tshipote.+

22 Bualu tshiji tshianyi ntshitemeshe kapia+

Kikala ne bua kutema too ne mu ndondo ya Lukita,*+

Ne nekuoshe buloba ne bintu bidi bitolokapu

Ne nekakuate bishimikidi bia mikuna.

23 Nemvudije makenga abu;

Nembajikijile mikete yanyi.

24 Nebaletele bua nzala+

Ne dibanda dia mubidi kapia bikole ne dibutuka dibi nebibadie.+

Nembatumine mênu a nyama+

Ne lulengu lua nyoka ya mu lusenga.

25 Pambelu, muele wa mvita neubashiye mu madilu;+

Munda, mudi buôwa bukole+

Bua nsongalume ne nsongakaji utshidi kamama,

Muana ne muntu wa nsuki mitoke.+

26 Mvua mua kuikala muambe ne: “Nembatangalaje;

Nengenze bua tshivulukilu tshiabu tshijimine munkatshi mua bantu,”

27 Bu kabuyi bua buôwa bukole bumvua nabu bua tshienza muena lukuna,+

Bualu baluishi badi mua kukudimuna bualu abu bibi.+

Badi mua kuamba ne: “Bukole buetu mbutshimune;+

Yehowa ki nguvua muenze bionso ebi to.”

28 Bualu bobu badi tshisamba tshidi katshiyi ne meji,*

Ne kakuena lungenyi munkatshi muabu to.+

29 Bu bobu nansha bikale ne meji!+ Bavua mua kuelangana meji bua bualu ebu.+

Bavua mua kuela meji bua tshiabafikila.+

30 Mmunyi muvua muntu umue mua kulondakaja bantu tshinunu,

Ne bantu babidi mua kunyemesha bantu binunu 10?+

Kabivua mua kuenzeka bu Dibue diabu kadiyi dibapane+

Ne Yehowa kayi mubafile kudibu.

31 Bualu dibue diabu kadiena bu Dibue dietu to,+

Nansha bena lukuna betu mbamanye bualu ebu.+

32 Bualu muonji wabu wa tumuma tua mvinyo mmufumine ku muonji wa tumuma tua mvinyo wa mu Sodoma

Ne mu madimi a mu Amola.+

Tumuma tuabu tua mvinyo ntumuma tua mulungu,

Bisumbu biabu bia tumuma tua mvinyo bidi ne bululu.+

33 Mvinyo wabu ndulengu lua nyoka,

Lulengu lubi lua nyoka wa kobra.

34 Meme tshiena mulame malu abu onso,

Muakangile mu nzubu wanyi wa kulamina bintu anyi?+

35 Disombuela ndianyi, ne dinyoka,+

Pakumbana tshikondo padi dikasa diabu diselemuka,+

Bualu dituku dia dikenga diabu dikadi pabuipi,

Ne bualu budi bubindile nebulue lukasa.’

36 Bualu Yehowa nealumbuluishe tshisamba tshiende,+

Ne neumvuile bena mudimu bende luse*+

Padiye umona ne: bukole buabu mbukepele,

Ne anu bantu badi kabayi ne bukole ne badi bateketangane ke badi bashale.

37 Dîba adi neambe ne: ‘Nzambi yabu idi penyi,+

Dibue divuabu banyemena,

38 Ivua idia mafuta a milambu yabu,*

Inua mvinyo wa milambu yabu ya bia kunua?+

Ijuke, inuambuluishe.

Ilue muaba wenu wa kunyemena.

39 Mpindieu monayi ne: meme, meme ke yeye,+

Kakuena nzambi mikuabu pa kumbusha meme.+

Ndi nshipa, ne ndi mfila muoyo.+

Ndi ntapa,+ ne nenguodope,+

Ne kakuena muntu udi mua kusungila mukuabu mu tshianza tshianyi.+

40 Bualu ndi njula tshianza tshianyi muulu,

Ne ndi nditshipa ne: “Bulelela, bu mundi meme ne muoyo bua kashidi,”+

41 Meme musakishe muele wanyi wa mvita udi ubalakana

Ne mulongolole tshianza tshianyi bua kulumbuluisha,+

Nensombuele baluishi banyi+

Ne nennyoke bantu badi bankine.

42 Nengenze bua mikete yanyi yinue mashi yikuatshike,

Ne muele wanyi wa mvita neudie munyinyi,

Ne mashi a bantu badibu bashipe ne badibu bakuate,

Ne mitu ya bamfumu ba bena lukuna.’

43 Nuenu bisamba, sankayi pamue ne tshisamba tshiende,+

Bualu neasombuele mashi a bena mudimu bende,+

Neasombuele baluishi bende+

Ne neabuikidile buloba bua tshisamba tshiende mpekatu.”*

44 Nunku Mose wakalua, kuambaye mêyi onso a musambu eu mu matshi a tshisamba,+ yeye ne Hoshea*+ muana wa Nuna. 45 Pakajikija Mose kuambila Isalele mujima mêyi onso aa, 46 wakabambila ne: “Teyayi ntema ku mêyi onso andi nnuambila bua kunudimuija lelu aa,+ bua nutumine bana benu dîyi bua badimuke bua kuenza mêyi onso a Mikenji eyi.+ 47 Bualu edi ki ndîyi dia tshianana kunudi to, kadi didi diumvuija muoyo wenu,+ ne bua dîyi edi nenulale matuku a bungi mu buloba bunudi nusabukila Yadene bua kuangata.”

48 Yehowa wakakula ne Mose dituku dimue dimue adi, wamba ne: 49 “Banda ku mukuna wa Abalima eu,+ mukuna wa Nebo,+ udi mu buloba bua Moaba, bitangilangane ne Yeliko, umone buloba bua Kanâna bundi mpesha bena Isalele bua buikale buabu.+ 50 Pashishe neufuile ku mukuna uukadi pa kubanda eu, ne neusangishibue kudi bena mu tshisamba tshienu,* anu muvua muanenu Alona mufuile ku mukuna wa Hô+ ne musangishibue kudi bena mu tshisamba tshiabu, 51 bualu nuenu bonso babidi nuvua bapange lulamatu kundi munkatshi mua bena Isalele ku mâyi a Meliba+ ku Kadeshe mu tshipela tshia Sine, bualu kanuvua banjidile kumpala kua tshisamba tshia Isalele.+ 52 Neumuenene buloba pa bule, kadi kuakubuela mu buloba bundi mpesha tshisamba tshia Isalele to.”+

33 Mpindieu edi ndibenesha divua Mose, muntu wa Nzambi mulelela, mubeneshe nadi bena Isalele kumpala kua lufu luende.+ 2 Wakamba ne:

“Yehowa wakalua ufumina ku Sinai,+

Ne wakabakenkela kumbukila ku Seî.

Yeye wakakenka mu butumbi kumbukila mu buloba bua mikuna bua Palana,+

Uvua ne binunu ne binunu bia bansantu,*+

Ku dia balume diende bena mvita bende.+

 3 Uvua munange tshisamba tshiende;+

Bansantu babu bonso badi mu tshianza tshiebe.+

Bavua basomba ku makasa ebe;+

Bakatuadija kuteleja mêyi ebe.+

 4 (Mose uvua mututumine dîyi, mutuelele mukenji,+

Bu tshintu tshia tshisumbu tshia Yakoba.)+

 5 Nzambi wakalua mukalenge mu Yeshuluna,*+

Pavua bamfumu ba tshisamba badisangishe kaba kamue,+

Pamue ne bisa bionso bia Isalele.+

 6 Lubena ikale ne muoyo, kafu to,+

Ne bantu balume bende kabakepi to.”+

7 Yeye wakabenesha Yuda ne dibenesha edi:+

“Yehowa, teleja koku dîyi dia Yuda,+

Ne umupingajaku kudi tshisamba tshiabu.

Maboko ende mmaluile* tshintu tshiende,

Ne umuambuluishaku kumpala kua baluishi bende.”+

 8 Yeye wakamba bua Lewi nunku:+

“Tumima webe* ne Ulima webe+ mbia muntu udi mukulamate,+

Uuvua mutete ku Masa.+

Wewe wakatuadija kuluangana nende ku mâyi a Meliba,+

 9 Muntu uvua muambile tatuende ne mamuende ne: ‘Tshiena nnunemeka to.’

Kavua muitabe nansha bana babu ba balume,+

Ne uvua mulengulule bana bende yeye muine.

Bualu bavua batumikile dîyi diebe,

Ne bavua balame tshipungidi tshiebe.+

10 Bobu balongeshe Yakoba mapangadika ebe+

Ne Isalele Mikenji yebe.+

Balambule musenga wa manananshi bu dipembu didi dikusankisha*+

Ne mulambu mujima pa tshioshelu tshiebe.+

11 Yehowa, beneshaku bukole buende,

Usankaku bua mudimu wa bianza biende.

Uzaze mikolo* ya bantu badi bamuluisha,

Bua bantu badi bamukine kabajuki kabidi to.”

12 Yeye wakamba bua Benyamina nunku:+

“Munangibue wa Yehowa asombe talalaa ku luseke luende;

Padiye umulama dituku dijima,

Yeye neasombe pankatshi pa makaya ende.”

13 Yeye wakamba bua Jozefe nunku:+

“Yehowa abeneshe buloba buende+

Ne bintu bimpe menemene bia mu diulu,

Ne lumuma ne mâyi a mu mishimi idi muinshi,+

14 Ne bintu bimpe menemene bidi dîba dipatula

Ne bintu bimpe menemene bidi bipatuka ngondo yonso,+

15 Ne bintu bitambe buimpe bia ku mikuna ya kale*+

Ne bintu bimpe menemene bia ku mikuna mikese idi ishala kashidi,

16 Ne bintu bimpe menemene bia pa buloba ne bionso bidipu,+

Ne dianyisha dia Yeye uvua musombele mu kamutshi ka mêba.+

Bilue pa mutu pa Jozefe,

Mu lubombo lua mutu wa muntu udibu batapulule ne bana babu.+

17 Butumbi buende budi bu bua muanabute mulume wa ngombe,

Ne nsengu yende nnsengu ya ngombe mulume wa tshisuku.

Neasakile nayi* bisamba

Bionso pamue too ne ku ntengu ya buloba.

Idi binunu makumi bia Efelayima,+

Ne idi binunu bia Manashe.”

18 Yeye wakamba bua Zebulona nunku:+

“Wewe Zebulona, usanke mu dipatuka diebe,

Ne wewe Yisakâ, mu ntenta yebe.+

19 Nebabikile bukua bantu ku mukuna.

Kuoku aku nebafile milambu ya buakane.

Bualu nebapetele bintu ku bubanji bua bungi bua* mu mbuu

Ne ku bintu bisokoka* bia mu lusenga.”

20 Yeye wakamba bua Gada nunku:+

“Muntu udi udiundisha mikalu ya Gada abeneshibue.+

Yeye udi ulala bu nyama wa ntambue,

Mudiakaje bua kusunsula diboko, eyowa, lubombo lua mutu.

21 Neadisunguile tshitupa tshia kumpala,+

Bualu mbalame tshitupa tshia muedi wa mikenji kuntu aku.+

Bamfumu ba tshisamba nebadisangishe pamue.

Neakumbaje buakane bua Yehowa

Ne mapangadika ende bua Isalele.”

22 Yeye wakamba bua Dana nunku:+

“Dana mmuana wa ntambue.+

Neatumpike ufumina ku Bashana.”+

23 Yeye wakamba bua Nafatale nunku:+

“Nafatale udi usanka bua dianyishibua

Ne mmuwule ne dibenesha dia Yehowa.

Wewe angata luseke lua ku ouest ne lua ku sud.”

24 Yeye wakamba bua Ashê nunku:+

“Ashê abeneshibue ne bana ba balume.

Bana babu bamuanyishe,

Ne atue* makasa ende mu mafuta.

25 Tshiamu tshifiike ne tshiamu tshia mitaku mbikangidi bia biibi bia bimenga biebe,+

Ne neusombe talalaa matuku ebe onso.*

26 Kakuena muntu udi bu Nzambi mulelela+ wa Yeshuluna,+

Udi wendela mu diulu bua kukuambuluisha

Ne udi wendela pa matutu mu bunene buende.+

27 Nzambi udi tshinyemenu katshia ku bikondo bia kale,+

Maboko ende a tshiendelele adi muinshi muebe.+

Neipate bena lukuna kumpala kuebe,+

Ne neambe ne: ‘Ubabutule!’+

28 Isalele neasombe talalaa,

Ne mushimi wa Yakoba newikale muaba wa nkayawu,

Mu buloba bua ntete ne mvinyo mupiamupia,+

Budi diulu diabu dimatshisha lumuma.+

29 Isalele udi wa diakalenga!+

Nnganyi udiku bu wewe,+

Tshisamba tshidi tshipetela lupandu mu Yehowa,+

Ngabu webe udi ukulama+

Ne muele webe wa mvita munene?

Bena lukuna bebe nebadibombe kumpala kuebe bua kukukokela,+

Ne wewe newendele pa nyima yabu.”*

34 Pashishe Mose wakumbuka mu mpata ya bipela ya Moaba, kubandaye ku mukuna wa Nebo,+ ku lusongo lua Pisega,+ bitangilangane ne Yeliko.+ Nunku Yehowa wakamuleja buloba buonso, kumbukila ku Gilada too ne ku Dana,+ 2 ne Nafatale mujima ne buloba bua Efelayima ne bua Manashe ne buloba buonso bua Yuda too ne ku mbuu wa ku ouest*+ 3 ne Negebe+ ne tshitupa tshionso tshia Yadene,+ tshibandabanda tshia Yeliko, tshimenga tshia mabue a ngaji, too ne ku Soâ.+

4 Ke Yehowa kumuambila ne: “Ebu ke buloba bumvua muditshipe kudi Abalahama, Izaka, ne Yakoba, muambe ne: ‘Nembupeshe bana* bebe.’+ Ndi mukulekele bua ubumone ne mêsu ebe, kadi kuakusabuka dia muamua to.”+

5 Pashishe Mose muena mudimu wa Yehowa wakafuila muaba au mu buloba bua Moaba anu muvua Yehowa muambe.+ 6 Yeye wakamujiika mu tshibandabanda mu buloba bua Moaba, bitangilangane ne Bete-peô, ne muntu nansha umue ki mmumanye muaba udi lukita luende too ne lelu.+ 7 Mose uvua ne bidimu 120 pakafuaye.+ Mêsu ende kaavua malue bitayitayi ne bukole buende kabuvua bujike to. 8 Tshisamba tshia Isalele tshiakadila Mose mu mpata ya bipela ya Moaba matuku 30.+ Ndekelu wa bionso, matuku a kudila Mose ne a kumujinga akajika.

9 Yoshua muana wa Nuna uvua muwule ne nyuma wa meji, bualu Mose uvua mumutentekele tshianza tshiende;+ ne bena Isalele bakabanga kumuteleja ne bakenza anu muvua Yehowa mutumine Mose dîyi bua kuenza.+ 10 Kadi mu Isalele kamutu muanji kujuka kabidi muprofete bu Mose,+ uvua Yehowa mumanye mpala ne mpala.+ 11 Wakenza bimanyinu ne bishima bionso bivua Yehowa mumutume bua kuenza mu buloba bua Ejipitu kudi Palô ne bena mudimu bende bonso ne buloba buende buonso,+ 12 pamue ne tshianza tshia bukole ne bukole budi bukuatshisha buôwa bivua Mose muleje ku mêsu kua Isalele mujima.+

Ku mua.: “bana ba balume ba Isalele.”

Bidi bimueneka ne: mmulongolongo wa mikuna ya mu Lebanona.

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “Kasulu ka tshilonda nkoka.”

Ku mua.: “bafikishe mioyo yetu ku dienguluka.”

Mmumue ne: bidi ne bimanu bile menemene.

Ku mua.: “menemene; mumulondelamu.”

Anyi pamuapa: “Nzambi mmumukoleshe.”

Anyi “Kanubabundi.”

Anyi “Kasulu ka tshilonda nkoka.”

Anyi “Kasulu ka tshilonda nkoka.”

Anyi “Kasulu ka tshilonda nkoka.”

Mmumue ne: Kulete.

Anyi “Kasulu ka tshilonda nkoka ka Ânona.”

Anyi “nebikale ne dikengakana bu dia pa kulela.”

Anyi “Kasulu ka tshilonda nkoka ka Ânona.”

Anyi “Kasulu ka tshilonda nkoka.”

Anyi “Kasulu ka tshilonda nkoka ka Ânona.”

Anyi “mushete.”

Anyi pamuapa: “mabue mafiike.”

Nkubita uvua ne santimetre 44,5. Tang. Tshis. B14.

Anyi “Kasulu ka tshilonda nkoka ka Ânona.”

Diumvuija: “Misoko ya ntenta ya Yaî.”

Anyi “Kasulu ka tshilonda nkoka ka Ânona.”

Mmumue ne: Mbuu Mufue.

Anyi “watabalela anyima webe bikole.”

Ku mua.: “too ne mu muoyo wa diulu.”

Anyi “Mikenji Dikumi.”

Anyi “nutabalele anyima yenu bikole.”

Anyi “bumpianyi buende.”

Tang. Diumv.

Anyi “mateta.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “Kasulu ka tshilonda nkoka ka Ânona.”

Mmumue ne: Mbuu wa Mukele, anyi Mbuu Mufue.

Anyi “bua kuntemba nayi.” Ku mua.: “kumpala kuanyi.”

Anyi “tshifuanyikiji.”

Anyi “luse lujalame.”

Ku mua.: “biibi.”

Anyi “malu ebe ende bimpe.”

Anyi “mikenji.”

Ku mua.: “musunyi wonso.”

Tang. Diumv.

Anyi “bukole bua muoyo; bintu.”

Anyi “kuambuluila; kuumvuija.”

Ku mua.: “pankatshi pa mêsu ebe.”

Ku mua.: “kumpala kua.”

Anyi “bua kuselangana nabu.”

Tang. Diumv.

Anyi “tshintu tshiende tshia mushinga mukole.”

Ku mua.: “tshianza.”

Ku mua.: “neabeneshe mamuma a munda muebe.”

Ku mua.: “kudia.”

Ku mua.: “Dîsu diebe.”

Anyi “mateta.”

Anyi pamuapa: “dipampakana; ditshina dikole.”

Anyi “tusulu tua mâyi tua tshilonda nkoka.”

Anyi “mpokolo mile ya mâyi.”

Mmumue ne: bidi ne bimanu bile menemene.

Anyi “ubanyenge buloba.”

Ku mua.: “tshidi ne nshingu mumisha.”

Anyi “tshisumbu.”

Anyi “lupingu lua tshiamu tshiengulula.”

Ku mua.: “badi ne nshingu miumisha.”

Anyi “tshiamu tshiengulula.”

Anyi “bumpianyi buebe.”

Anyi “bumpianyi buebe.”

Anyi “Mikenji Dikumi.”

Anyi “tshisumbu.”

Anyi “tusulu tua mâyi tua tshilonda nkoka.”

Tang. Diumv.

Anyi “diulu dia muulu menemene.”

Ku mua.: “kutengula musoso wa.”

Ku mua.: “ne kanukoleshi kabidi nshingu yenu.”

Anyi “muana wa nshiya.”

Anyi “anyima.”

Anyi “too ne lelu.”

Ku mua.: “dimiinu.”

Anyi “nuyela mâyi ne dikasa,” mmumue ne: kunyunguluja ne dikasa lukata ludi lunyunguluka ne mâyi anyi kupandila mâyi njila ne dikasa.

Tang. Diumv.

Anyi “mvula ya mu muvu wa automne ne mvula ya mu muvu wa printemps.”

Tang. Diumv.

Ku mua.: “pankatshi pa mêsu enu.”

Anyi “biibi bia bimenga.”

Mmumue ne: Mbuu Munene, Mbuu wa Mediterane.

Anyi “kufila.”

Anyi “kudi dîba dibuelela.”

Tang. Diumv.

Anyi “tshidiye wela meji ne: ntshiakane.”

Ku mua.: “biibi.”

Anyi “mu dijinga dionso dia anyima webe.”

Ku mua.: “munda mua biibi biebe bionso.”

Ku mua.: “munda mua biibi biebe.”

Ku mua.: “biibi.”

Anyi “anyima webe udi ujinga.”

Anyi “mu dijinga dionso dia anyima webe.”

Ku mua.: “biibi.”

Anyi “mu dijinga dionso dia anyima webe.”

Anyi “anyima.”

Anyi “anyima.”

Tang. Diumv.

Anyi “mulunda webe udi bu anyima webe wewe.”

Anyi “tshivuija tshia tshijila ku mukandu.”

Anyi “kuteleja dîyi dia.”

Ku mua.: “kuenza dibala pankatshi pa mêsu ebe.”

Anyi “tshintu tshiende tshia mushinga mukole.”

Anyi “tshiokoso.”

Anyi “bishi.”

Ku mua.: “biibi.”

Anyi “tshidi anyima webe musue.”

Anyi “tshintu tshionso tshidi anyima webe mua kukulomba.”

Anyi “muana wa nshiya.”

Anyi “neusombeshe ku tshieya.”

Anyi “kumusombesha ku tshieya.”

Ku mua.: “muoyo webe kawena.”

Ku mua.: “ngombe milume.”

Ku mua.: “biibi.”

Tang. Tshis. B15.

Ku mua.: “biibi.”

Anyi “muana wa nshiya.”

Anyi “Bisaasa bia kusombela bua matuku makese.”

Anyi “Bisaasa bia kusombela bua matuku makese.”

Ku mua.: “munda mua biibi biebe bionso.”

Tang. Diumv.

Ku mua.: “mukana.”

Anyi “muvungu.”

Anyi “anyima wende.”

Mmumue ne: muaba udi Yehowa usungula bu muaba munene wa kutendelela.

Anyi “tshisumbu.”

Ku mua.: “bualu muoyo wende mmuteme kapia.”

Anyi “anyima wende.”

Ku mua.: “Dîsu diebe kadiena.”

Ku mua.: “kujukila.”

Ku mua.: “mukana.”

Ku mua.: “Dîsu diebe kadiena.”

Anyi “anyima.”

Anyi “anyima.”

Anyi “kuenza bua muoyo wa bana babu utekete bu wende.”

Anyi “kasulu ka tshilonda nkoka.”

Anyi “bilondeshile anyima wende.”

Ku mua.: “bakaji babidi, umue munangibue ne mukuabu mukinyibue.”

Anyi “pashishe umubenga.”

Anyi “mmumubenge.”

Nshekele uvua ne grame 11,4. Tang. Tshis. B14.

Anyi “bundumba.”

Anyi “umushipa, anyima.”

Ku mua.: “kubulula tshilamba tshia tatuende.”

Anyi “kukujingila diakabi.”

Anyi “tshidi mua kukunyanga.”

Mmumue ne: nkumba.

Ku mua.: “mbua.”

Anyi “bua anyima webe.”

Anyi “mumubenge.”

Anyi “bu tshintu tshikuata lukole.”

Anyi “ukuata muoyo wa muntu; ukuata anyima.”

Anyi “anyima wa.”

Muaku wa mu tshiena Ebelu udibu bakudimune ne: “nsudi” udi mua kumvuija bintu bia bungi ne udi mua kukonga masama a pa dikoba mashilashilangane a tshiambu. Udi kabidi mua kukonga amue masama atubu basangana ku bilamba ne mu nzubu.

Ku mua.: “biibi.”

Anyi “anyima.”

Anyi “muana wa nshiya.”

Anyi “bu tshintu tshikuata lukole.”

Anyi “dîna dia nzubu wende.” Ku mua.: “dîna diende.”

Ku mua.: “Dîsu diebe kadiena.”

Ku mua.: “efa ne efa mu nzubu muebe.” Tang. Tshis. B14.

Ku mua.: “mamuma onso.”

Anyi pamuapa: “ukavua pa kufua.”

Anyi “muana wa nshiya.”

Ku mua.: “biibi.”

Tang. Diumv.

Anyi “tshintu tshiende tshia mushinga mukole.”

Anyi “neualabe lupemba.”

Anyi “nenualabe lupemba.”

Anyi “lupingu lua tshiamu tshiengulula.”

Anyi “wa muntu udi wenza mudimu ne mitshi ne biamu.”

Anyi “Bikale nanku!”

Anyi “muana wa nshiya.”

Ku mua.: “mmubulule tshilamba tshia tatuende.”

Anyi “anyima wa mashi adi kaayi ne bualu.”

Ku mua.: “mamuma a munda muebe.”

Ku mua.: “mamuma a munda muebe.”

Ku mua.: “mundekele.”

Anyi “tshibuejakaji mu muoyo.”

Ku mua.: “lusumuinu.”

Anyi “bishi bidi bididisha masala.”

Ku mua.: “biibi.”

Ku mua.: “mamuma a munda muebe.”

Anyi “ne dipanga ditekemena dia anyima.”

Anyi “mateta.”

Tshiambilu tshia mu tshiena Ebelu etshi tshidi mua kuikala tshipetangana ne muaku “tumvi tua nyama” ne mbenze natshi mudimu bua kuleja kapeja.

Ku mua.: “muntu udi mumiamina mâyi bimpe ne udi muminyine.”

Ku mua.: “kayi mubapeshe.”

Ku mua.: “wewe mubipingaje mu muoyo webe.”

Tang. Diumv.

Ku mua.: “neatengule.”

Tang. Diumv.

Tang. Diumv.

Ku mua.: “kupatuka ne kubuela.”

Anyi “bisaasa bia kusombela bua matuku makese.”

Ku mua.: “bana bakese.”

Ku mua.: “biibi.”

Anyi “nuangate miaba yenu.”

Ku mua.: “kulala ne batatuebe.”

Ku mua.: “Uwele mukana muabu.”

Ku mua.: “base manyi.”

Biumvuika ne: n’Nzambi.

Ku mua.: “diumisha diebe dia nshingu.”

Anyi pamuapa: “bukua bantu.”

Mmumue ne: Yakoba.

Ku mua.: “mafuta a mikoko.”

Ku mua.: “mafuta a ku tuonyi tua ntete ya blé.”

Anyi “mâyi.”

Diumvuija: “Muntu muakane,” muanzu wa bunême bua Isalele.

Anyi “mukawu.”

Anyi “Sheole,” mmumue ne: lukita lua bukua bantu buonso. Tang. Diumv.

Anyi pamuapa: “tshijika matshi ku mibelu.”

Anyi “neanyingalale bua bena mudimu bende.”

Anyi “idia milambu yabu mitambe buimpe.”

Anyi “neabulengeje.”

Ke dîna dia ntuadijilu dia Yoshua. Hoshea ntshikepeshelu tshia dîna Hoshaiah didi diumvuija ne: “Musungila kudi Yah; Yah mmusungile.”

Eu mmushindu wa kuakula bua lufu mu ngakuilu wa kasala.

Anyi “Uvua ne makumi a binunu bia bansantu.”

Diumvuija: “Muntu muakane,” muanzu wa bunême bua Isalele.

Anyi “muluangane bua.”

“Webe” ne “wewe” mu mvese eu bidi bileja Nzambi.

Ku mua.: “disankisha diulu diebe.”

Anyi “nyima”

Anyi pamuapa: “mikuna ya ku est.”

Anyi “Neayitue.”

Ku mua.: “nebamue bintu bia bungi bia.”

Anyi “bintu bia mushinga mukole.”

Anyi “oweshe.”

Ku mua.: “Ne bukole buebe nebuikale bu matuku ebe.”

Anyi pamuapa: “miaba yabu mitumbuke.”

Mmumue ne: Mbuu Munene, Mbuu wa Mediterane.

Ku mua.: “dimiinu.”

    Mikanda ya mu Tshiluba (1982-2024)
    Patuka
    Buela
    • Tshiluba
    • Tumina bakuabu
    • Biudi musue
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Malu a kulonda
    • Mikenji ya mua kulama malu masokoka
    • Biudi witaba bua kuenzekabi mu tshiamu
    • JW.ORG
    • Buela
    Tumina bakuabu