MUKANDA WA KUMPALA WA BAKALENGE
1 Mpindieu mukalenge Davidi ukavua mukulakaje,+ muikale ne bidimu bia* bungi, ne nansha muvuabu bamubuikila bilamba, kavua umvua luya to. 2 Nunku bena mudimu bende bakamuambila ne: “Bakebele mfumu mukalenge wanyi nsongakaji utshidi kamama, ne neambuluishe mukalenge bua kuikalaye umulama. Yeye nealale mu maboko ebe bua mfumu mukalenge wanyi apete luya.” 3 Bakakeba nsongakaji muimpe kumona mu buloba buonso bua Isalele, bobu kupeta Abishaga+ muena Shunema,+ kuluabu nende kudi mukalenge. 4 Nsongakaji eu uvua muimpe wa dikema; wakalua mulami wa mukalenge ne uvua umuambuluisha, kadi mukalenge kavua musangile nende to.
5 Pine apu Adoniya+ muana wa Hagita uvua uditumbisha, wamba ne: “Meme ke walua mukalenge!” Uvua mudienzejile ditempu ne uvua ne bendeshi ba tubalu ne bantu 50 bua bikale banyema kumpala kuende.+ 6 Kadi tatuende kavua mumukonke bualu* nansha musangu umue wamba ne: “Uvua muenze nunku bua tshinyi?” to. Uvua pende muimpe kumona wa dikema, ne mamuende uvua mumulele panyima pa Abashaloma. 7 Uvua muyukile ne Yoaba muana wa Seluya ne muakuidi Ebeyatâ,+ bobu kuambuluisha Adoniya ne kumutuabu mu nyima.+ 8 Kadi muakuidi Sadoka,+ Benaya+ muana wa Yehoyada,+ muprofete Natana, Shimei,+ Lei, ne bilobo bia mvita+ bia Davidi kabavua batue Adoniya mu nyima to.
9 Ndekelu wa bionso Adoniya wakalambula+ mikoko, ngombe, ne nyama ya mafuta lua ku dibue dia Soheleta, didi pabuipi ne Ene-logela; kubikilaye bana babu bonso, bana ba mukalenge, ne bantu bonso ba mu Yuda, bena mudimu ba mukalenge. 10 Kadi kavua mubikile muprofete Natana, Benaya ne bilobo bia mvita anyi muanabu Solomo to. 11 Ke Natana+ kuambila Beta-sheba,+ mamuende wa Solomo+ ne: “Kuena mumvue ne: Adoniya+ muana wa Hagita mmulue mukalenge, ne mukalenge wetu Davidi ki mmumanye bualu nansha bumue mu tshilumbu etshi anyi? 12 Nunku mpindieu luaku koku nkupeshe lungenyi, bua upandishe muoyo webe wewe ne muoyo wa* muanebe Solomo.+ 13 Ndaku kudi mukalenge Davidi umuambile ne: ‘Mfumu mukalenge wanyi, ki nguewe uvua muditshipe kudi muena mudimu webe muambe ne: “Muanebe Solomo nealue mukalenge panyima panyi, ne yeye ke muntu wasomba mu nkuasa wanyi wa bukalenge anyi”?+ Nunku bua tshinyi Adoniya mmulue mukalenge?’ 14 Pawikala utshidi wakula ne mukalenge kuntu aku, meme nembuele panyima pebe ne nenjadike mêyi ebe.”
15 Nunku Beta-sheba wakaya kudi mukalenge mu nzubu wende wa munda. Mukalenge ukavua mukulakaje bikole, ne Abishaga+ muena Shunema uvua wambuluisha mukalenge. 16 Ke Beta-sheba kuinamaye, kutuilaye mukalenge mpala panshi, mukalenge kuebeja ne: “Udi ulomba tshinyi?” 17 Yeye kuandamuna ne: “Mfumuanyi, wewe ke uvua muditshipe mu dîna dia Yehowa Nzambi webe kudi muena mudimu webe ne: ‘Muanebe Solomo nealue mukalenge panyima panyi, ne yeye ke muntu wasomba mu nkuasa wanyi wa bukalenge.’+ 18 Kadi tangila! Adoniya mmulue mukalenge, kadi mfumu mukalenge wanyi ki mmumanye bualu nansha bumue mu tshilumbu etshi to.+ 19 Yeye uvua mulambule ngombe, nyama ya mafuta, ne mikoko bia bungi ne uvua mubikile bana ba mukalenge bonso ne muakuidi Ebeyatâ ne Yoaba mfumu wa tshiluilu;+ kadi kavua mubikile muena mudimu webe Solomo to.+ 20 Mpindieu, mfumu mukalenge wanyi, mêsu a bena Isalele bonso adi kuudi bua ubambile muntu wasomba mu nkuasa wa bukalenge wa mfumu mukalenge wanyi panyima pende. 21 Tshianana, diakamue padi mfumu mukalenge wanyi ulala bua kuikisha ne bankambua bende, nebangangate meme ne muananyi Solomo bu batungidianganyi.”
22 Nunku patshivuaye wakula ne mukalenge, muprofete Natana wakabuela.+ 23 Diakamue bakambila mukalenge ne: “Muprofete Natana nyeye eu!” Yeye kubuela kumpala kua mukalenge, kuinaminaye mukalenge mutue mpala wende panshi. 24 Ke Natana kuamba ne: “Mfumu mukalenge wanyi, uvua muambe ne: ‘Adoniya nealue mukalenge panyima panyi, ne yeye ke muntu wasomba mu nkuasa wanyi wa bukalenge’ anyi?+ 25 Bualu lelu mmupueke bua kulambula ngombe,+ nyama ya mafuta ne mikoko bia bungi, ne mmubikile bana ba mukalenge bonso ne bamfumu ba tshiluilu ne muakuidi Ebeyatâ.+ Badi kuntu aku badia banua nende, ne badi bamba ne: ‘Mukalenge Adoniya ikale ne muoyo matuku a bungi!’ 26 Kadi kavua mumbikile meme muena mudimu webe, nansha muakuidi Sadoka, anyi Benaya+ muana wa Yehoyada, peshi muena mudimu webe Solomo to. 27 Mfumu mukalenge wanyi mmuanyishe bualu ebu kayi wambila muena mudimu webe muntu wasomba mu nkuasa wa bukalenge wa mfumu mukalenge wanyi panyima pende anyi?”
28 Mpindieu mukalenge Davidi wakandamuna ne: “Mbikidilayi Beta-sheba.” Ke Beta-sheba kubuela ne kuimanaye kumpala kua mukalenge. 29 Ke mukalenge kuditshipa wamba ne: “Bushuwa, anu bu mudi Yehowa ne muoyo, yeye uvua munsungile* mu makenga onso,+ 30 anu bu mumvua muditshipe kuudi mu dîna dia Yehowa Nzambi wa Isalele, muambe ne: ‘Muanebe Solomo nealue mukalenge panyima panyi, ne yeye ke muntu wasomba mu nkuasa wanyi wa bukalenge!’ ke bualu bungenza lelu.” 31 Nunku Beta-sheba wakinama mutangije mpala wende panshi, pashishe kutuilaye mukalenge mpala panshi, kuambaye ne: “Mfumuanyi mukalenge Davidi ikale ne muoyo bua kashidi!”
32 Diakamue mukalenge Davidi wakamba ne: “Mbikidilayi muakuidi Sadoka, muprofete Natana, ne Benaya+ muana wa Yehoyada.”+ Nunku bakaya kumpala kua mukalenge. 33 Mukalenge wakabambila ne: “Angatayi bena mudimu ba mfumuenu, nubandishe muananyi Solomo pa mpunda*+ wanyi meme ne nupueke nende ku Gihona.+ 34 Muakuidi Sadoka ne muprofete Natana nebamuele manyi+ kuntu aku bua alue mukalenge wa Isalele; pashishe nuele mpungi, nuambe ne: ‘Mukalenge Solomo ikale ne muoyo matuku a bungi!’+ 35 Pashishe numulonde, ne yeye nealue ne neasombe mu nkuasa wanyi wa bukalenge; neikale mukalenge pa muaba wanyi, ne nemmuteke mulombodi ku mutu kua Isalele ne Yuda.” 36 Diakamue Benaya muana wa Yehoyada kuambilaye mukalenge ne: “Amen! Yehowa Nzambi wa mfumu mukalenge wanyi ajadike bualu ebu. 37 Anu muvua Yehowa muikale ne mfumu mukalenge wanyi, nunku ikale ne Solomo,+ ne Yeye avuije nkuasa wende wa bukalenge munene kupita nkuasa wa bukalenge wa mfumuanyi mukalenge Davidi.”+
38 Ke muakuidi Sadoka, muprofete Natana, Benaya+ muana wa Yehoyada, ne bena Kelete ne bena Pelete+ kupuekabu ne kubandishabu Solomo pa mpunda wa mukalenge Davidi,+ kuyabu nende ku Gihona.+ 39 Mpindieu muakuidi Sadoka wakangata lusengu lua manyi+ mu ntenta,+ kuelaye Solomo manyi,+ bobu kutuadija kuela mpungi, ne bantu bonso bakatuadija kuela mbila bamba ne: “Mukalenge Solomo ikale ne muoyo matuku a bungi!” 40 Pashishe bantu bonso bakamulonda ne bakabanda, benda bela nshiba ne basanka bikole, buloba kufikabu too ne ku dipandika bua mitoyi yabu.+
41 Adoniya ne bonso bavuaye mubikile bakumvua bualu abu pakavuabu bajikije kudia.+ Diakamue pakumvua Yoaba mutoyi wa mpungi, wakebeja ne: “Bua tshinyi kudi mutoyi wa mbila mikole nunku mu tshimenga?” 42 Patshivuaye wakula, Yonatana+ muana wa muakuidi Ebeyatâ wakafika. Ke Adoniya kuamba ne: “Buela, bualu wewe udi muntu muimpe* ne udi ne bua kuikala mulue ne lumu luimpe.” 43 Kadi Yonatana wakandamuna Adoniya ne: “Tòo! Mukalenge wetu Davidi mmuteke Solomo mukalenge. 44 Mukalenge uvua mumutume ne muakuidi Sadoka, muprofete Natana, Benaya muana wa Yehoyada, ne bena Kelete ne bena Pelete, bobu kumubandisha pa mpunda wa mukalenge.+ 45 Nunku muakuidi Sadoka ne muprofete Natana mbamuele manyi ku Gihona bua alue mukalenge. Pashishe mbabande nende bafuma kuntu aku benda basanka, ne mu tshimenga mudi kayumbayumba. Ke mitoyi inuvua bumvue ayi. 46 Kabidi, Solomo mmusombe mu nkuasa wa bukalenge. 47 Bualu bukuabu, bena mudimu ba mukalenge mbalue bua kuela mfumuetu mukalenge Davidi kalumbandi, bamba ne: ‘Nzambi webe avuije dîna dia Solomo dia butumbi bua bungi kupita dîna diebe, ne Yeye avuije nkuasa wende wa bukalenge munene kupita nkuasa webe wa bukalenge!’ Ke mukalenge kuinamaye pa bulalu. 48 Mukalenge mmuambe kabidi ne: ‘Yehowa Nzambi wa Isalele atumbishibue, yeye mmufile muntu bua asombe mu nkuasa wanyi wa bukalenge ne mmuenze bua mêsu anyi amone bualu ebu!’”
49 Nunku bantu bonso bavua Adoniya mubikidishe bakumvua buôwa bua bungi, yonso wa kudibu kujukaye, kuyilaye diende disangu. 50 Adoniya pende wakumvua buôwa bua Solomo, nunku wakajuka, kuyaye ne kukuataye ku nsengu ya ku tshioshelu bikole.+ 51 Bakaya kuambila Solomo ne: “Tangila! Adoniya mmumvue buôwa bua mukalenge Solomo; ne mmukuate ku nsengu ya ku tshioshelu bikole, wamba ne: ‘Mukalenge Solomo anji kuditshipa kundi ne: kakushipa muena mudimu wende ku muele wa mvita to.’” 52 Ke Solomo kuamba ne: “Yeye muenze malu mu mushindu muimpe, lusuki luende nansha lumue kaluakumata panshi to; kadi bobu basangane bualu bubi munda muende,+ neafue.” 53 Nunku mukalenge Solomo wakatuma bantu bua bamutulule ku tshioshelu. Pashishe wakabuela ne kuinaminaye mukalenge Solomo, pashishe Solomo wakamuambila ne: “Ndaku kuebe.”
2 Pavua tshikondo tshia Davidi kufua tshisemene pabuipi, wakambila muanende Solomo malu a kuenza aa: 2 “Nkadi pa kufua.* Nunku, ikala ne bukole,+ uleje muudi muana mulume.+ 3 Udi ne bua kutungunuka ne kuenza malu audi ne bua kuenzela Yehowa Nzambi webe pa kuendela mu njila yende ne pa kutumikila mikenji yende mifunda, mêyi ende, mêyi ende a dilumbuluisha ne mavuluija ende anu mudibi bifunda mu Mikenji ya Mose;+ dîba adi neutute diakalenga* mu malu onso audi wenza ne muaba wonso uudi uya. 4 Nunku Yehowa neakumbaje dilaya diende divuaye mulaye buanyi meme ne: ‘Bana bebe bobu badimuke mu njila wabu pa kuenda ne lulamatu kumpala kuanyi ne muoyo wabu wonso ne anyima* wabu yonso,+ kakuakupangika muntu wa mu ndelanganyi yebe* udi usomba mu nkuasa wa bukalenge wa Isalele.’+
5 “Udi mumanye kabidi bimpe tshivua Yoaba muana wa Seluya mungenzele, tshivuaye muenzele bamfumu babidi ba biluilu bia Isalele, mmumue ne: Abinê+ muana wa Nê ne Amasa+ muana wa Yetê. Uvua mubashipe, kuelaye mashi+ a mvita panshi tshikondo tshia ditalala, ne uvua muele mashi a mvita ku mukaba wa mu tshimono tshiende ne ku sandala ya ku makasa ende. 6 Udi ne bua kuenza malu bilondeshile meji ebe ne kubenga kulekela nsuki yende mitoke ipueka mu Lukita* ne ditalala.+
7 “Kadi neuleje bana ba Bâzilai+ muena Gilada dinanga dia lulamatu, ne badi ne bua kuikala munkatshi mua bantu badi badia ku mêsa ebe, bualu ke mushindu uvuabu bangambuluishe+ dîba dimvua munyeme muanenu Abashaloma.+
8 “Udi kabidi ne Shimei muana wa Gela muena Benyamina wa ku Bahulima. Yeye uvua mungele milawu mibi+ dituku dimvua nya ku Mahanayima;+ kadi pakapuekaye bua kusambakena nanyi ku Yadene, ngakaditshipa kudiye mu dîna dia Yehowa ne: ‘Tshiakukushipa ku muele wa mvita to.’+ 9 Mpindieu kumulekedi kayi mupete dinyoka to,+ bualu wewe udi muntu wa meji ne udi mumanye tshiudi ne bua kumuenzela; udi ne bua kupuekesha nsuki yende mitoke mu Lukita* ne mashi.”+
10 Pashishe Davidi wakalala bua kuikisha ne bankambua bende ne bakamujiika mu Tshimenga tshia Davidi.+ 11 Bule bua* bukokeshi bua Davidi mu Isalele buvua bua bidimu 40. Wakakokesha mu Hebelone+ bidimu muanda mutekete, ne wakakokesha mu Yelushalema bidimu 33.+
12 Nunku Solomo wakasomba mu nkuasa wa bukalenge wa tatuende Davidi, ne bukokeshi buende buakashindama ku kakese ku kakese.+
13 Pakapita matuku Adoniya muana wa Hagita wakaya kudi Beta-sheba, mamuende wa Solomo. Beta-sheba wakebeja ne: “Udi ulua ne ditalala anyi?” Yeye kuandamuna ne: “Eyowa, ndi mulue ne ditalala.” 14 Nunku Adoniya wakamba ne: “Ndi ne bualu kampanda bua kukuambila.” Yeye kuamba ne: “Akula.” 15 Adoniya wakamba kabidi ne: “Udi mumanye bimpe ne: bukalenge buvua ne bua kuikala buanyi meme, ne bena Isalele bonso bavua batekemene* bua meme kulua mukalenge;+ kadi bukalenge buvua bumpambuke meme bulue bua muanetu, bualu Yehowa ke uvua muenze bua bulue buende.+ 16 Kadi mpindieu kudi anu bualu bumue bundi nkulomba. Kubumbengedi to.” Nunku wakamuambila ne: “Akula.” 17 Ke yeye kuamba ne: “Lomba koku mukalenge Solomo (bualu kakukubengela wewe to) bua ampeshe Abishaga+ muena Shunema bua ikale mukajanyi.” 18 Ke Beta-sheba kuamba ne: “Bimpe menemene! Nengambile mukalenge bualu buebe.”
19 Nunku Beta-sheba wakaya kudi mukalenge Solomo bua kuyukila nende bualu bua Adoniya. Diakamue mukalenge wakajuka bua kusambakena nende, kumuinaminaye. Pashishe wakasomba mu nkuasa wende wa bukalenge ne kuambaye bua batekele mamuende wa mukalenge nkuasa wa bukalenge, bua mamuende asombe ku dia balume diende. 20 Pashishe Beta-sheba wakamba ne: “Kudi bualu bukese bumue bundi nkulomba. Kubumbengedi to.” Nunku mukalenge wakamuambila ne: “Bulombaku mamu; bualu tshiakukubengelabu to.” 21 Wakamba ne: “Bafile Abishaga muena Shunema kudi muanenu Adoniya bua ikale mukajende.” 22 Ke mukalenge Solomo kuandamuna mamuende ne: “Bua tshinyi udi ulomba bua bafile Abishaga muena Shunema kudi Adoniya? Udi anu mua kumulombela kabidi bukalenge,+ bualu yeye mmukuluanyi,+ ne muakuidi Ebeyatâ ne Yoaba+ muana wa Seluya+ mbatue ku tshiende.”
23 Ke mukalenge Solomo kuditshipa mu dîna dia Yehowa wamba ne: “Nzambi angenzele nunku ne apitshishe apu bikala Adoniya kayi mujimije muoyo wende* bua mudiye mulombe bualu ebu. 24 Mpindieu, bushuwa anu bu mudi Yehowa ne muoyo, yeye udi munshindamije bikole+ ne munsombeshe mu nkuasa wa bukalenge wa tatuanyi Davidi ne yeye uvua mungenzele nzubu,*+ anu bu muvuaye mulaye, Adoniya neashipibue+ lelu.” 25 Diakamue mukalenge Solomo wakatuma Benaya+ muana wa Yehoyada, yeye kuya, kukumaye Adoniya,* yeye kufua.
26 Kudi muakuidi Ebeyatâ,+ mukalenge wakamba ne: “Ndaku ku madimi ebe ku Anatota!+ Udi mukumbanyine lufu, kadi lelu tshiakukushipa to, bualu uvua muambule Mushete wa Mukalenge Mutambe Bunene Yehowa kumpala kua tatuanyi Davidi+ ne bualu uvua mukenge ne tatu mu makenga onso avuaye mupete.”+ 27 Nunku Solomo wakumbusha Ebeyatâ bua kikadi kabidi muakuidi wa Yehowa to, bua kukumbaja dîyi divua Yehowa muambe bua nzubu wa Eli+ mu Shilo.+
28 Pavua lumu alu lufike kudi Yoaba (bualu Yoaba uvua mutue ku tshia Adoniya+ kadi kavua mutue ku tshia Abashaloma to),+ Yoaba wakanyemena ku ntenta wa Yehowa+ ne kukuataye ku nsengu ya ku tshioshelu bikole. 29 Pashishe bakambila mukalenge Solomo ne: “Yoaba mmunyemene ku ntenta wa Yehowa, ne udi kuntu aku ku luseke lua tshioshelu.” Nunku Solomo wakatuma Benaya muana wa Yehoyada wamba ne: “Ndaku umushipe!” 30 Nunku Benaya wakaya ku ntenta wa Yehowa, kumuambilaye ne: “Mukalenge udi wamba ne: ‘Patuka!’” Kadi yeye wakamba ne: “Tòo! Nemfuile muaba eu.” Benaya wakaya kuambila mukalenge ne: “Yoaba mmuambe nunku, ne mmungandamune nunku.” 31 Ke mukalenge kumuambilaye ne: “Enza anu mudiye muambe amu; mushipa, umujiike ne umbushe mashi avua Yoaba muele panshi kakuyi bualu bua nsongo kundi ne ku nzubu wa tatu.+ 32 Yehowa neapingaje mashi ende pa mutu pende yeye, bualu uvua mukume bantu babidi bakane ne bimpe kumupita yeye, mubashipe ne muele wa mvita, tatuanyi Davidi kayi mumanye: Abinê+ muana wa Nê, mfumu wa tshiluilu tshia Isalele,+ ne Amasa+ muana wa Yetê, mfumu wa tshiluilu tshia Yuda.+ 33 Mashi abu neapingane pa mutu pa Yoaba ne pa mutu pa bana bende* bua kashidi;+ kadi ditalala dia kudi Yehowa dikale kudi Davidi, bana bende,* nzubu wende ne nkuasa wende wa bukalenge bua kashidi.” 34 Nunku Benaya muana wa Yehoyada wakabanda, kukumaye Yoaba, kumushipaye, bobu kumujiika ku nzubu kuende mu tshipela. 35 Pashishe mukalenge wakateka Benaya+ muana wa Yehoyada ku mutu kua tshiluilu pa muaba wende, ne mukalenge wakateka muakuidi Sadoka+ pa muaba wa Ebeyatâ.
36 Pashishe mukalenge wakabikidisha Shimei,+ kumuambilaye ne: “Diashila nzubu mu Yelushalema, usombamu; kumbuki muaba au bua kuya muaba mukuabu to. 37 Dituku diwapatuka ne diwasambuka Tshibandabanda tshia Kidilona,+ umanye bimpe ne: neufue. Mashi ebe neikale pa mutu pebe wewe.” 38 Shimei wakandamuna mukalenge ne: “Tshiudi muambe ntshimpe. Muena mudimu webe neenze anu mudi mfumu mukalenge wanyi muambe.” Nunku Shimei wakasomba mu Yelushalema matuku a bungi.
39 Kadi ku ndekelu kua bidimu bisatu, bapika ba Shimei babidi bakanyema, kuyabu kudi Akisha+ muana wa Mâka mukalenge wa Gata. Pakambilabu Shimei ne: “Tangila! Bapika bebe badi mu Gata,” 40 diakamue Shimei wakasuika tshiseba pa mpunda wende, kuyaye bua kumonangana ne Akisha mu Gata bua kukeba bapika bende. Pakapingana Shimei ne bapika bende ufumina mu Gata, 41 bakambila Solomo ne: “Shimei uvua mupatuke mu Yelushalema muye mu Gata ne ukadi mupingane.” 42 Ke mukalenge kubikidisha Shimei, kumuambilaye ne: “Tshivua mukutshipishe mu dîna dia Yehowa ne mukudimuije ne: ‘Dituku diwumbuka muaba eu bua kuya muaba mukuabu, umanye bimpe ne: neufue’ anyi? Wewe pebe kuvua mungambile ne: ‘Tshiudi wamba ntshimpe; nentumikile’ anyi?+ 43 Mpindieu, bua tshinyi kuvua mulame mutshipu wa Yehowa ne mukenji umvua mukuelele?” 44 Ke mukalenge kuambila Shimei ne: “Udi mumanye mu muoyo webe amu malu mabi onso auvua muenzele tatuanyi Davidi,+ ne Yehowa neakupingajile malu mabi au pa mutu pebe.+ 45 Kadi mukalenge Solomo neabeneshibue,+ ne nkuasa wa bukalenge wa Davidi neajadikibue bikole kumpala kua Yehowa bua kashidi.” 46 Ke mukalenge kutumina Benaya muana wa Yehoyada dîyi, yeye kuya, kumukumaye, yeye kufua.+
Nunku bukalenge buakashindama mu tshianza tshia Solomo bikole.+
3 Solomo wakadia tshipungidi tshia dibaka ne Palô mukalenge wa Ejipitu. Wakasela* muana wa Palô,+ kuluaye nende mu Tshimenga tshia Davidi+ too ne pakajikijaye kuibaka nzubu wende,+ ne nzubu wa Yehowa,+ ne tshimanu tshivua tshinyunguluke Yelushalema.+ 2 Kadi bantu batshivua bafidila milambu pa miaba mitumbuke,+ bualu too ne tshikondo atshi kabavua banji kuibaka nzubu bua dîna dia Yehowa to.+ 3 Solomo wakatungunuka ne kunanga Yehowa pa kuendela mu mikenji mifunda ya tatuende Davidi, kadi uvua anu ulambula milambu ne uyifuimishila pa miaba mitumbuke.+
4 Mukalenge wakaya ku Gibeona bua kulambuilaku milambu, bualu au ke uvua muaba mutumbuke uvua mutambe kumanyika.*+ Solomo wakafila milambu ya kuosha tshinunu pa tshioshelu atshi.+ 5 Yehowa wakamuenekela Solomo ku Gibeona mu tshilota butuku, ne Nzambi wakamba ne: “Lomba tshiudi musue bua nkupeshe.”+ 6 Ke Solomo kuamba ne: “Udi muleje muena mudimu webe tatuanyi Davidi dinanga dia lulamatu dia bungi pavuaye wenda kumpala kuebe mu lulamatu, mu buakane ne mu bululame bua muoyo. Udi mutungunuke ne kumuleja dinanga dia lulamatu dia bungi edi too ne lelu paudi mumupeshe muana wa balume bua kusombaye mu nkuasa wende wa bukalenge.+ 7 Mpindieu Yehowa Nzambi wanyi, udi muvuije muena mudimu webe mukalenge pa muaba wa tatuanyi Davidi, nansha muntshidi anu muana* ne tshiyi mumanye malu a bungi.*+ 8 Muena mudimu webe udi munkatshi mua tshisamba tshiebe tshiudi musungule,+ tshidibu kabayi mua kubala anyi kumanya bungi bua bantu badimu bua muditshi tshinene bikole. 9 Nunku pesha muena mudimu webe muoyo wa ditumikila bua kulumbuluisha tshisamba tshiebe,+ bua kujingulula tshidi tshimpe ne tshidi tshibi,+ bualu nnganyi udi mua kukumbana bua kulumbuluisha tshisamba tshiebe tshidi ne bantu ba bungi* etshi?”
10 Biakasankisha Yehowa bua muvua Solomo mulombe bualu ebu.+ 11 Nunku Nzambi wakamuambila ne: “Bu muudi mulombe bualu ebu ne kuyi mudilombele matuku a muoyo a bungi* anyi bubanji anyi lufu lua* bena lukuna bebe, kadi mulombe lungenyi lua kumvua bilumbu bia kulumbuluisha,+ 12 nengenze tshiudi mulombe.+ Nenkupeshe muoyo wa meji ne lungenyi,+ bua anu muvuaku kakuyi kuanji kuikala muntu mukuabu kumpala kuebe bu wewe, nunku kakuakuikala kabidi muntu mukuabu bu wewe to.+ 13 Nenkupeshe kabidi bintu biudi kuyi mulombe,+ bubanji ne butumbi,+ bua kakuikadi mukalenge mukuabu bu wewe mu matuku ebe a muoyo* to.+ 14 Wewe muendele kabidi mu njila yanyi pa kulama mikenji yanyi ne mêyi anyi, anu bu muvua tatuebe Davidi muendelamu,+ nenkupeshe kabidi matuku a muoyo a bungi.”*+
15 Pavua Solomo mutabuluke, wakajingulula ne: tshivua tshilota. Pashishe wakaya ku Yelushalema, kuimanaye kumpala kua mushete wa tshipungidi tshia Yehowa, kufilaye milambu ya kuosha ne milambu ya diumvuangana+ ne kulambishilaye bena mudimu bende bonso biakudia bia bungi.
16 Tshikondo atshi bakaji ba ndumba babidi bakalua kudi mukalenge, kuimanabu kumpala kuende. 17 Mukaji wa kumpala wakamba ne: “Bua luse, mukalenge wanyi, meme ne mukaji eu tudi basombele mu nzubu umue, ne mvua mulele pavuaye mu nzubu amu. 18 Dituku disatu panyima pa meme mumane kulela, mukaji eu wakalela pende. Tuvua pamue, anu tuetu babidi; katuvua ne muntu mukuabu mu nzubu amu to. 19 Butuku muana wa mukaji eu wakafua bualu uvua mumuladile. 20 Nunku wakajuka munkatshi mua butuku, kuangataye muananyi uvua ku luseke luanyi pavua mupika webe mukaji mulale, kumuladikaye mu maboko ende,* ne wakaladika muanende uvua mufue mu maboko anyi. 21 Pamvua mubike mu dinda bua kuamusha muananyi, meme kumona ne: uvua mufue. Ke meme kumukenketa bimpe bimpe mu dinda, meme kumona ne: kavua muananyi umvua mulele to.” 22 Kadi mukaji mukuabu au wakamba ne: “Tòo, muananyi ngudi ne muoyo, ne muanebe ngudi mufue!” Kadi mukaji wa kumpala uvua wamba ne: “Tòo, muanebe ngudi mufue, ne muananyi ngudi ne muoyo.” Ke muvuabu bakokangana kumpala kua mukalenge nanku.
23 Ndekelu wa bionso mukalenge wakamba ne: “Eu udi wamba ne: ‘Muananyi ngeu udi ne muoyo, ne muanebe ngudi mufue!’ ne mukuabu udi wamba ne: ‘Tòo, muanebe ngudi mufue, ne muananyi ngudi ne muoyo!’” 24 Mukalenge wakamba ne: “Ntuadilayi muele wa mvita.” Nunku bakatuadila mukalenge muele wa mvita. 25 Ke mukalenge kuamba ne: “Kosayi muana udi ne muoyo mu bitupa bibidi, nupeshe mukaji umue tshitupa tshimue ne mukuabu tshitupa tshikuabu.” 26 Diakamue mukaji muena muana uvua ne muoyo wakasengelela mukalenge, bualu uvua mumvuile muanende luse. Wakamba ne: “Bua luse, mukalenge wanyi! Mupeshayi muana udi ne muoyo! Mu mishindu yonso kanumushipi to!” Kadi mukaji mukuabu au uvua wamba ne: “Kakuikala ni nguebe ni nguanyi to! Bamukose mu bitupa bibidi!” 27 Ke mukalenge kuandamuna ne: “Peshayi mukaji wa kumpala eu muana udi ne muoyo! Mu mishindu yonso kanumushipi to, bualu yeye ke mamuende.”
28 Nunku Isalele mujima wakumvua lumu lua muvua mukalenge mukose tshilumbu atshi, ne bavua batshina mukalenge,+ bualu bavua bamone ne: uvua ne meji a Nzambi bua kulumbuluisha bilumbu.+
4 Mukalenge Solomo uvua ukokesha Isalele mujima.+ 2 Aba ke bavua bamfumu banene ba mu bukalenge buende:* Azaya muana wa Sadoka+ uvua muakuidi; 3 Eloholefe ne Ahiya bana ba Shisha bavua bafundi;+ Yehoshafata+ muana wa Ahiluda uvua mufundi wa malu a bukalenge; 4 Benaya+ muana wa Yehoyada uvua utangila tshiluilu; Sadoka ne Ebeyatâ+ bavua bakuidi; 5 Azaya muana wa Natana+ uvua ku mutu kua baleji mpala ba mukalenge; Zabudaha muana wa Natana uvua muakuidi ne mulunda wa mukalenge;+ 6 Ahisha uvua utangila ba mu nzubu; ne Adonilama+ muana wa Abeda uvua ku mutu kua bantu bavuabu babikile bua kubenzeja midimu mikole ku bukole.+
7 Solomo uvua ne baleji mpala 12 bavua batangila Isalele mujima bavua bapesha mukalenge ne ba mu nzubu muende biakudia. Yonso wa kudibu uvua ne bujitu bua kufila biakudia ngondo umue ku tshidimu.+ 8 Aa ke mêna abu: Muana wa Hû, mu buloba bua mikuna bua Efelayima; 9 muana wa Dekê, mu Makasa, Shâlabima,+ Bete-shemeshe, ne Elona-bete-hanana; 10 muana wa Hesede, mu Alubota (uvua ne Soko ne buloba buonso bua Hefê); 11 muana wa Abinadaba, mu mpulumuku yonso ya Dô (Tafata muana wa Solomo wakalua mukajende); 12 Bâna muana wa Ahiluda, mu Tanaka, Megido,+ ne Bete-sheana yonso+ udi ku luseke lua Saletana kuinshi kua Yizelele, kumbukila ku Bete-sheana too ne ku Abele-mehola too ne ku buloba bua Yokemama;+ 13 muana wa Gebê, mu Lamota-gilada+ (uvua ne misoko ya ntenta ya Yaî+ muana wa Manashe idi mu Gilada;+ uvua kabidi ne buloba bua Âgoba+ budi mu Bashana:+ bimenga binene 60 bivua ne bimanu ne milonda ya tshiamu tshia mitaku); 14 Ahinadaba muana wa Ido, mu Mahanayima;+ 15 Ahimasa, mu Nafatale (wakangata Basemata muana mukuabu wa Solomo bua ikale mukajende); 16 Bâna muana wa Hushai, mu Ashê ne Bealota; 17 Yehoshafata muana wa Palua, mu Yisakâ; 18 Shimei+ muana wa Ela, mu Benyamina;+ 19 Gebê muana wa Uli, mu buloba bua Gilada,+ buloba bua Sihona+ mukalenge wa bena Amole ne buloba bua Oga+ mukalenge wa Bashana. Kuvua kabidi muleji mpala wa mukalenge umue uvua utangila baleji mpala bakuabu bonso aba mu buloba.
20 Yuda ne Isalele bavua bungi bu nsenga ya kumpenga kua mbuu;+ bavua badia, banua ne basanka.+
21 Solomo uvua ukokesha makalenge onso a kumbukila ku Musulu*+ too ne ku buloba bua bena Peleshete ne ku mikalu ya Ejipitu. Bavua balua ne milambu ne benzela Solomo mudimu matuku ende onso a muoyo.+
22 Biakudia bia Solomo bia dituku dionso bivua bipiminu 30 bia kore* bia bukula bunefuke, bipiminu 60 bia kore bia bukula, 23 ngombe dikumi ya mafuta, ngombe 20 ya mu mpata, ne mikoko lukama, kusangisha ne ndambu wa ngulungu, tubuluku, ntole, ne mikuku ya mafuta. 24 Bualu uvua utangila bintu bionso dia munemu dia Musulu,*+ kumbukila ku Tifesa too ne ku Gaza,+ kusangisha ne bakalenge bonso ba dia munemu dia Musulu; uvua ne ditalala mu bitupa bia buloba bionso bivua bimunyunguluke.+ 25 Yuda ne Isalele bavua basombe talalaa, muntu yonso muinshi mua muonji wende wa tumuma tua mvinyo ne muinshi mua mutshi wende wa mfigi, kumbukila ku Dana too ne ku Bê-sheba, matuku onso a Solomo.
26 Solomo uvua ne bikumbi 4 000* bia tubalu bua matempu ende ne tubalu* binunu 12.+
27 Baleji mpala aba bavua bafila biakudia kudi mukalenge Solomo ne kudi bantu bonso bavua badia ku mêsa a mukalenge Solomo. Yonso wa kudibu uvua ufila biakudia mu ngondo wende ne utangila bua tshintu nansha tshimue katshipangiki to.+ 28 Bavua balua kabidi ne orje ne tukolakola muaba wonso uvuabu nabi dijinga bua tubalu ne bua bisumbu bia tubalu, muntu yonso bilondeshile bungi buvuabu bamukosele.
29 Nzambi wakapesha Solomo meji ne dijingulula dia malu bia bungi menemene, ne bualabale bua muoyo* anu bu nsenga ya kumpenga kua mbuu.+ 30 Meji a Solomo avua mapite meji a bantu bonso ba ku Est ne meji onso a mu Ejipitu.+ 31 Uvua ne meji kupita muntu kayi yonso, kupita Etana+ muena Ezele ne Hemana,+ Kalakola,+ ne Dâla, bana ba Mahola; lumu luende luakatangalaka mu bisamba bionso bia kumpenga.+ 32 Wakafunda* nsumuinu 3 000+ ne misambu yende+ ivua 1 005. 33 Uvua wakula bua mitshi, kubangila ku mutshi wa sedre wa mu Lebanona too ne ku tshisonsa tshia izope+ tshidi tshitoloka ku tshimanu; uvua wakula bua nyama,+ bua nyunyi,*+ bua bintu bidi bidikoka panshi,*+ ne bua mishipa. 34 Bantu ba mu bisamba bionso bavua balua kumvua meji a Solomo, kusangisha ne bakalenge ba pa buloba bujima bavua bumvue lumu lua meji ende.+
5 Pavua Hilama mukalenge wa Tulo+ mumvue ne: bavua bele Solomo manyi bua kuikalaye mukalenge pa muaba wa tatuende, wakatuma bena mudimu bende kudi Solomo, bualu Hilama uvua mulunda wa Davidi* kuonso eku.+ 2 Solomo pende wakatumina Hilama mukenji ne:+ 3 “Udi mumanye bimpe ne: tatuanyi Davidi kavua mukokeshe bua kuibaka nzubu bua dîna dia Yehowa Nzambi wende bua mvita ivuabu bamuluisha ku nseke yonso too ne pavua Yehowa muteke bena lukuna bende muinshi mua makasa ende.+ 4 Kadi mpindieu Yehowa Nzambi wanyi mmumpeshe ditalala nseke yonso.+ Kakuena muntu udi unduisha anyi bualu bubi nansha bumue budi buenzeka to.+ 5 Nunku ndi musue kuibaka nzubu bua dîna dia Yehowa Nzambi wanyi, anu muvua Yehowa mulaye tatuanyi Davidi, wamba ne: ‘Muanebe ungateka mu nkuasa webe wa bukalenge pa muaba webe, yeye ke muntu wibaka nzubu bua dîna dianyi.’+ 6 Mpindieu tumina bantu bebe dîyi bua bankosele mitshi ya sedre ya mu Lebanona.+ Bena mudimu banyi nebenze mudimu ne bena mudimu bebe, ne nemfute bena mudimu bebe bilondeshile difutu diudi ukosa, bualu udi mumanye bimpe ne: kakuena muntu nansha umue wa kutudi udi mumanye kukosa mitshi bu bena Sidona to.”+
7 Pakumvua Hilama mêyi a Solomo, wakasanka bikole, kuambaye ne: “Yehowa atumbishibue lelu, bualu mmupeshe Davidi muana wa meji bua ikale ku mutu kua tshisamba tshinene* etshi!”+ 8 Nunku Hilama wakatumina Solomo mukenji ne: “Ndi mumvue mukenji uuvua muntumine. Nengenze tshionso tshiudi ujinga bua kukupesha mitshi ya sedre ne mitshi ya jenevriye.+ 9 Bena mudimu banyi nebapueke nayi ku mbuu bafumina ku Lebanona, ne nenyisuikishe mu bisumbu bua ipuekele pa mâyi too ne muaba uudi ungambila. Nenyisuluishe muaba au, ne wewe udi mua kuyambula kuya nayi. Bua mudimu eu, neumpeshe biakudia bingalomba bua ba mu nzubu muanyi.”+
10 Nunku Hilama wakafila mitshi yonso ya sedre ne ya jenevriye ivua Solomo ukeba. 11 Pashishe Solomo wakapesha Hilama bipiminu binunu 20 bia kore* bia ntete ya blé bu biakudia bia ba mu nzubu muende ne bipiminu 20 bia kore bia mafuta mimpe menemene a olive.* Abi ke bintu bivua Solomo upesha Hilama ku tshidimu ku tshidimu.+ 12 Yehowa wakapesha Solomo meji anu muvuaye mumulaye.+ Kuvua ditalala pankatshi pa Hilama ne Solomo, ne bubidi buabu bakapunga dîyi.*
13 Mukalenge Solomo wakabikidisha bantu ba mu Isalele mujima bua kubenzeja midimu mikole ku bukole; bantu bavuabu babikile abu bavua binunu 30.+ 14 Uvua ubatuma ku Lebanona mu bisumbu bia bantu binunu 10 bakombolangana ngondo yonso. Bavua benza ngondo umue mu Lebanona ne ngondo ibidi ku mabu; Adonilama+ uvua ku mutu kua bantu bavuabu babikile bua kubenzeja midimu mikole ku bukole. 15 Solomo uvua ne bena mudimu betu ba tshianana aba* binunu 70 ne bantu binunu 80 bavua bapanda mabue+ ku mikuna,+ 16 kusangisha ne baleji mpala ba Solomo 3 300+ bavua bamfumu bua kutangila bena mudimu abu. 17 Ku dîyi dia mukalenge, bakumbula mabue manene, mabue a mushinga,+ bua kuenza tshishimikidi+ tshia nzubu ne mabue masonga.+ 18 Nunku bibaki ba Solomo ne bibaki ba Hilama ne bena Gebala+ bakasonga mabue, ne bakalongolola mitshi ne mabue bua kuibaka nzubu.
6 Mu tshidimu tshia 480 bena Isalele* bamane kupatuka mu buloba bua Ejipitu,+ mu tshidimu tshinayi panyima pa Solomo mumane kulua mukalenge wa Isalele, mu ngondo wa Ziwa*+ (mmumue ne: ngondo muibidi), wakatuadija kuibaka nzubu wa Yehowa.*+ 2 Nzubu uvua mukalenge Solomo muibakile Yehowa uvua ne nkubita* 60 mu bule, nkubita 20 mu butshiama, ne nkubita 30 mu butumbuke.+ 3 Lutanda+ lua kumpala kua ntempelo* luvua ne nkubita 20 mu bule,* bipetangana ne butshiama bua nzubu.* Lutanda luvua ne butshiama bua nkubita dikumi kumbukila kumpala kua nzubu.
4 Wakenza madidishi a nzubu avua ne nyunguluilu yenda ikepela.*+ 5 Pashishe wakibaka nzubu mukuabu kumpenga kua tshimanu tshia nzubu; uvua munyunguluke bimanu bia nzubu, mmumue ne: bia ntempelo* ne tshibambalu tshia munda menemene,+ ne wakenza bibambalu bia mu nseke kumpenga kuonso aku.+ 6 Bibambalu bia mu nseke bia panshi bivua ne bunene bua nkubita itanu, bia tshisasa tshia kumpala bivua ne bunene bua nkubita isambombo, ne bia tshisasa tshia ndekelu bivua ne bunene bua nkubita muanda mutekete, bualu uvua wenda ukepesha mupimbu wa bimanu wenda ubuela* kumpenga kuonso kua nzubu bua tshintu nansha tshimue katshikadi tshilamakaja ku bimanu bia nzubu.+
7 Bavua bibake nzubu ne mabue avuabu bumbule akavuabu bamane kulongolola,+ nunku pavuabu bibaka kakuvua mutoyi wa nyindu, kasuyi anyi tshintu kayi tshionso tshia tshiamu to. 8 Tshibuelelu tshia tshibambalu tshia mu luseke tshia panshi menemene tshivua ku luseke lua sud* lua nzubu,+ ne tubandilu tuvua tubanda tutangile ku tshisasa tshia pankatshi tuenda tuela bibenda, ne tumbuka ku tshisasa tshia pankatshi tubanda ku tshisasa tshia ndekelu. 9 Wakatungunuka ne kuibaka nzubu, kumujikijaye,+ ne wakabuikila kuulu kua nzubu ne mikamba ya mutshi wa sedre ne milongo ya mabaya a mutshi wa sedre.+ 10 Wakibaka bibambalu bia mu nseke kumpenga kuonso kua nzubu,+ tshibambalu tshionso tshikale ne butumbuke bua nkubita itanu, ne bivua bituangaja ku nzubu ne mabaya a mutshi wa sedre.
11 Tshikondo atshi, dîyi dia Yehowa diakalua kudi Solomo diamba ne: 12 “Bua nzubu uudi wibaka eu, wewe muendele mu mikenji yanyi mifunda, mutumikile mêyi anyi a dilumbuluisha ne mutumikile mikenji yanyi yonso pa kuendelamu,+ meme panyi nenkukumbajile bualu bumvua mulaye tatuebe Davidi,+ 13 nensombe munkatshi mua bena Isalele,+ ne tshiakulekela tshisamba tshianyi tshia Isalele to.”+
14 Solomo wakatungunuka ne kuibaka nzubu bua kumujikija. 15 Wakela* ku bimanu bia munda mua nzubu mabaya a mutshi wa sedre. Wakalamika mabaya ku bimanu bia munda kubangila panshi pa nzubu too ne ku mikamba ya tshisasa, ne panshi pa nzubu wakalamika mabaya a mutshi wa jenevriye.+ 16 Wakapima nkubita 20 kumbukila ku tshimanu tshia mu ndekelu mua nzubu, kukosololaye nzubu ne mabaya a mutshi wa sedre, kubangila panshi too ne ku mikamba, ne wakenzamu* nzubu wa munda menemene,+ Muaba Mutambe Tshijila.+ 17 Ntempelo,*+ mmumue ne: tshitupa tshia nzubu tshivua kumpala kuawu, uvua ne nkubita 40. 18 Bavua buondole benze bimfuanyi bia bibulubulu+ ne bia bilongo bikadi bikanguke+ ku mabaya a mutshi wa sedre avua munda mua nzubu. Munda muonso muvua anu mabaya a mutshi wa sedre; dibue nansha dimue kadivua dimueneka to.
19 Wakalongolola nzubu wa munda menemene+ munda mua nzubu bua kutekamu mushete wa tshipungidi tshia Yehowa.+ 20 Nzubu wa munda menemene uvua ne nkubita 20 mu bule, nkubita 20 mu butshiama, ne nkubita 20 mu butumbuke;+ wakamulamika or muimpe menemene; ne wakalamika mabaya a mutshi wa sedre ku tshioshelu.+ 21 Solomo wakalamika or muimpe menemene munda mua nzubu,+ ne wakela shene ya or kumpala kua nzubu wa munda menemene+ uvua mulamika or. 22 Wakalamika or mu nzubu mujima too ne pavua nzubu yonso mujike; wakalamika kabidi or ku tshioshelu tshionso+ tshivua pabuipi ne nzubu wa munda menemene.
23 Wakenza bakeluba babidi+ ne mutshi wa sapen* mu nzubu wa munda menemene, mukeluba yonso muikale bule bua nkubita dikumi.+ 24 Dipuapua dimue dia mukeluba divua bule bua nkubita itanu, ne dipuapua dikuabu divua bule bua nkubita itanu. Kumbukila ku lusongo lua dipuapua dimue too ne ku lusongo lua dipuapua dikuabu kuvua ntanta wa nkubita dikumi. 25 Mukeluba muibidi uvua pende ne nkubita dikumi. Bakeluba babidi abu bavua bule bumue ne bavua benza mushindu wa muomumue. 26 Bule bua mukeluba umue buvua bua nkubita dikumi, anu muvua bule bua mukeluba mukuabu au. 27 Pashishe wakateka bakeluba abu+ mu nzubu wa munda.* Mapuapua a bakeluba avua molola bienza bua ne: dipuapua dia mukeluba umue divua difika ku tshimanu tshimue, ne dipuapua dia mukeluba mukuabu divua difika ku tshimanu tshikuabu, ne mapuapua abu avua molola matangija munkatshi mua nzubu, bienza bua mapuapua abu alengangane. 28 Pashishe wakalamika bakeluba or.
29 Ku bimanu bionso bia nzubu, kumpenga kuonso kua tshibambalu tshia munda ne tshia pambelu,* wakondola bimfuanyi bia bakeluba,+ bia mabue a ngaji,+ ne bia bilongo bikadi bikanguke.+ 30 Wakalamika or panshi pa nzubu, mu tshibambalu tshia munda ne tshia pambelu. 31 Bua tshibuelelu tshia mu nzubu wa munda menemene, wakenza biibi bia mutshi wa sapen, makunji a mu nseke, ne mabaya a mu nseke ya mushiku wa mbelu, bu tshitupa tshitanu.* 32 Biibi bibidi abi bivua bia mutshi wa sapen, ne wakondolapu kuenzaye bimfuanyi bia bakeluba, bia mabue a ngaji, ne bia bilongo bikadi bikanguke, ne wakalamikapu or; wakatuta or pa mutu pa bakeluba ne pa mabue a ngaji. 33 Bua tshibuelelu tshia ntempelo,* ke muvuaye muenze mabaya a mu nseke ya mushiku wa mbelu a mutshi wa sapen, bivua bia tshitupa tshinayi.* 34 Wakenza biibi bibidi ne mabaya a mutshi wa jenevriye. Tshiibi tshimue tshivua ne biibi bibidi bivua binyungulukila ku binyungulukilu bia tshiibi, ne tshiibi tshikuabu tshivua ne biibi bibidi bivua binyungulukila ku binyungulukilu bia tshiibi.+ 35 Wakondola kuenzaye bimfuanyi bia bakeluba, bia mabue a ngaji, ne bia bilongo bikadi bikanguke, kulamikaye tshipeyipeyi tshia or pa bimfuanyi abi.
36 Wakibaka lubanza lua munda+ ne milongo isatu ya mabue masonga ne mulongo wa mikamba ya mutshi wa sedre.+
37 Mu tshidimu tshinayi, mu ngondo wa Ziwa,* bakenza tshishimikidi tshia nzubu wa Yehowa;+ 38 ne mu tshidimu tshia 11, mu ngondo wa Bula* (mmumue ne: ngondo wa muanda mukulu), nzubu wakajika ne tuntu tuende tuonso ne bilondeshile mushindu uvuabu bambe bua kumuibaka.+ Nunku wakenza bidimu muanda mutekete mu dimuibaka.
7 Biakangata Solomo bidimu 13 bua kuibaka nzubu* wende yeye,+ too ne muvua nzubu wende mujima mujike.+
2 Wakibaka Nzubu wa Ditu dia Lebanona+ uvua ne nkubita* lukama mu bule, nkubita 50 mu butshiama, ne nkubita 30 mu butumbuke pa milongo inayi ya makunji a mutshi wa sedre; ne kuvua mikamba ya mutshi wa sedre+ pa makunji. 3 Bavua balamike mabaya a mutshi wa sedre pa mutu pende, pa mikamba mitshiamakane ya mutshi wa sedre ivua misombe pa makunji; avua 45, 15 mu mulongo wonso. 4 Kuvua milongo isatu ya madidishi mela mu nyunguluilu, ne dididishi dionso divua ditangilangane ne dikuabu mu milongo isatu. 5 Bibuelelu bionso ne mabaya a mu nseke ya mushiku wa mbelu bivua ne nyunguluilu ya nseke inayi,* anu muvua kumpala kua madidishi avua matangilangane ne makuabu mu milongo isatu.
6 Wakibaka kabidi Nzubu* wa makunji uvua ne nkubita 50 mu bule ne nkubita 30 mu butshiama, ne kuvua lutanda kumpala kuende luikale ne makunji ne kamusaka.
7 Wakibaka kabidi Nzubu* wa Nkuasa wa bukalenge,+ muaba uvuaye ne bua kulumbuluishila, mmumue ne: Nzubu wa Dilumbuluisha,+ ne bakalamikaku mitshi ya sedre kumbukila panshi too ne ku mikamba ya muulu.
8 Dibalasa divuaye ne bua kusombela, mu lupangu lukuabu,+ divua panyima pa Nzubu,* ne bavua babibake mu mushindu umue. Wakibaka kabidi nzubu mufuanangane ne Nzubu eu bua muana wa Palô uvua Solomo muangate bua ikale mukajende.+
9 Bionso ebi bivua bienza ne mabue a mushinga mukole+ masonga bilondeshile bunene buvua bukengela, mapeya ne nsele* wa mabue munda ne panyima, kumbukila ku tshishimikidi too ne ku mabue a mulongo wa kuulu, ne pambelu too ne ku lubanza lunene.+ 10 Tshishimikidi tshivua tshienza ne mabue manene menemene, mabue a mushinga mukole; kuvua mabue avua ne nkubita dikumi, ne makuabu ne nkubita muanda mukulu. 11 Pa mutu pawu pavua mabue a mushinga mukole, masonga bilondeshile bunene buvua bukengela, ne kuvua kabidi mitshi ya sedre. 12 Kumpenga kua lubanza lunene kuvua milongo isatu ya mabue masonga ne mulongo wa mikamba ya mutshi wa sedre, anu bu muvuabi bua lubanza lua munda+ lua nzubu wa Yehowa ne lutanda lua nzubu.+
13 Mukalenge Solomo wakabikidisha Hilama,+ ne bakalua nende bafumina ku Tulo. 14 Uvua muana wa mukaji mukamba wa mu tshisa tshia Nafatale, ne tatuende uvua nsenda wa tshiamu tshia mitaku muena Tulo;+ uvua mupiluke bikole, muikale ne lungenyi lua bungi+ ne dimanya dia bungi bua midimu yonso ya kuenza ne tshiamu tshia mitaku.* Nunku wakalua kudi mukalenge Solomo ne wakenza mudimu wende wonso.
15 Wakenza makunji abidi a tshiamu tshia mitaku;+ dikunji dionso divua ne bule bua nkubita 18, ne bivua biangata nshinga wa kupima nende wa bule bua nkubita 12 bua kunyungulula dikunji dionso.*+ 16 Wakenza mitu ibidi ya tshiamu tshia mitaku bua kuasa ku mutu kua makunji. Mutu umue uvua ne bule bua nkubita itanu, ne mukuabu uvua ne bule bua nkubita itanu. 17 Bavua balengeje mitu ya makunji ne bukondo bua tukanu buvuabu benze ne tushene tuvua tulukakaja anu bu mionji;+ muanda mutekete bua mutu umue, muanda mutekete bua mutu mukuabu. 18 Wakenza kabidi bimuma bia grenade mu milongo ibidi binyunguluke bukondo bua tukanu bua kuela ku mitu ya makunji ivua ku mutu kua makunji; wakenza nanku bua mitu yonso ibidi. 19 Mitu ya makunji ivua ku mutu kua makunji a ku lutanda ivua mienze bu bilongo bia kapapankole bia bule bua nkubita inayi. 20 Mitu ya makunji ivua ku mutu kua makunji abidi, kuulu kua muaba muvungamane uvua mutuangane ne bukondo bua tukanu; ne kuvua bimuma bia grenade 200 mu milongo kumpenga kuonso kua mutu wonso wa dikunji.+
21 Wakimanyika makunji a lutanda lua ntempelo.*+ Wakimanyika dikunji dia ku tshianza tshia dia balume,* kudinyikaye ne: Yakina,* pashishe wakimanyika dikunji dia ku tshianza tshia dia bakaji,* kudinyikaye ne: Boaza.*+ 22 Mitu ya makunji ivua mienze bu bilongo bia kapapankole. Nunku mudimu wa makunji wakajika.
23 Pashishe wakenza Mbuu* wa tshiamu tshiengulula.+ Uvua wa tshijengu, muikale ne nkubita dikumi kumbukila ku mubangubangu umue ne ku mubangubangu mukuabu ne uvua ne nkubita itanu mu butumbuke, ne bivua biangata muonji wa kupima nawu wa bule bua nkubita 30 bua kumunyungulula.*+ 24 Kuvua kabidi bilengejilu bia bibulubulu+ kuinshi kua mubangubangu wende, bimunyunguluke yonso mujima, bibulubulu dikumi bua nkubita umue, bibulubulu dikumi bua nkubita umue kumpenga kuonso kua Mbuu, ne milongo ibidi ya bibulubulu bienzelaku. 25 Mbuu uvua musombe pa ngombe milume 12,+ ngombe isatu mitangile ku nord, isatu mitangile ku ouest, isatu mitangile ku sud, ne isatu mitangile ku est; ne Mbuu uvua musombe pa ngombe ayi, ne bia nyima biayi bivua bitangija munkatshi. 26 Mupimbu wende uvua bunene bua tshianza;* ne mubangubangu wende uvua muenze bu mubangubangu wa dikopo, muikale bu tshilongo tshia kapapankole tshikanguke. Uvua ubuela bipiminu 2 000 bia bata.*
27 Pashishe wakenza matempu* dikumi+ a tshiamu tshia mitaku. Ditempu dionso divua ne nkubita inayi mu bule, nkubita inayi mu butshiama, ne nkubita isatu mu butumbuke. 28 Bavua benze matempu mushindu eu: Avua ne bitata mu nseke, ne bitata bia mu nseke ebi bivua pankatshi pa milonda mitshiamakane. 29 Pa bitata bia mu nseke bivua munkatshi mua milonda mitshiamakane pavua ntambue,+ ngombe ne bakeluba,+ ne bimfuanyi bia muomumue abi bivua pa milonda mitshiamakane. Pa mutu pa ntambue ne ngombe ne muinshi muayi muvua bilengejilu bienze bu bijengu bikosa. 30 Ditempu dionso divua ne nkata inayi ya tshiamu tshia mitaku ne milonda ya tshiamu tshia mitaku ivua ituangaja nkata, ne milonda yadi inayi ya mu matumba ivua ikuata milonda ayi. Muinshi mua dilongo muvua bitekelu bia dilongo, bienza ne bilengejilu bienze bu bijengu bikosa mu luseke lua tshitekelu tshionso. 31 Mushiku wa dilongo dinene uvua munda mua tshikaba, dikale ne nkubita umue kumbukila mu ntaku muadi too ne ku mubangubangu wa kuinshi kua tshikaba; mushiku wa tshikaba uvua tshijengu, ne tshikaba atshi pamue ne bitekelu bia dilongo bivua bule bua nkubita umue ne tshitupa. Pa tshikaba apu pavua bilengejilu; tutata tua kumpenga kuatshi tuvua tua nseke inayi, katuvua tua bijengu to. 32 Nkata inayi ivua kuinshi kua bitata bia mu nseke, ne milonda ivua ikuata nkata ivua milamakaja ku ditempu, ne lukata luonso luvua ne bule bua nkubita umue ne tshitupa. 33 Nkata ayi ivua mienze bu nkata ya ditempu dietu dia tshianana edi. Milonda yayi ivua iyikuata, mibangubangu* yayi, nsambu yayi, ne binyungulukilu biayi bivua bienza bionso ne tshiamu tshiengulula. 34 Kuvua milonda inayi ku matumba anayi a ditempu dionso ivua idikuata; milonda yadi ayi ivua mienzela ku* ditempu adi. 35 Ku mutu kua ditempu kuvua tshikaba tshia tshijengu tshikale bule bua tshitupa tshia nkubita, ne pa mutu pa ditempu apu, tunyunguluilu tuatshi ne tubitata tua mu nseke muatshi tuvua tuenzelapu.* 36 Uvua muondole pa tunyunguluilu tuatshi ne pa tubitata tuatshi tua mu nseke muzole bimfuanyi bia bakeluba, bia ntambue, ne bia mabue a ngaji bilondeshile muaba uvua nawu kanyunguluilu konso ne katata konso, ne bijengu bikosa binyunguluke kumpenga kuonso.+ 37 Eu ke mushindu uvuaye muenze matempu dikumi;+ avua menza onso mafuanangane,+ mikale bunene bumue ne mushindu umue.
38 Wakenza malongo manene dikumi a tshiamu tshia mitaku;+ dilongo dionso divua mua kubuela bipiminu 40 bia bata. Dilongo dionso divua ne nkubita inayi.* Kuvua dilongo dimue bua ditempu dionso dia ku matempu dikumi. 39 Pashishe wakateka matempu atanu ku dia balume dia nzubu ne matempu makuabu atanu ku dia bakaji dia nzubu, ne wakateka Mbuu ku luseke lua dia balume dia nzubu, ku sud lua ku est.+
40 Hilama+ wakenza kabidi malongo manene, bikasu,+ ne bibakudi.+
Nunku Hilama wakajikija mudimu wonso uvuaye muenzele mukalenge Solomo ku nzubu wa Yehowa:+ 41 makunji abidi+ ne mitu ya makunji ivua mienze bu bibakudi ivua ku mutu kua makunji abidi; tukanu tubidi+ bua kuela ku mitu ya makunji ivua mienze bu bibakudi ivua ku mutu kua makunji; 42 bimuma bia grenade 400+ bua makondo a tukanu abidi, milongo ibidi ya bimuma bia grenade bua bukondo buonso, bua kuela ku mitu ibidi ya makunji ivua mienze bu bibakudi ivua ku mutu kua makunji abidi; 43 matempu dikumi+ ne malongo manene dikumi+ pa matempu; 44 Mbuu+ ne ngombe milume 12 muinshi mua Mbuu; 45 ne bintu bia kuboya nabi butu, bikasu, bibakudi, ne bintu bionso bivua Hilama muenzele mukalenge Solomo ne tshiamu tshia mitaku tshipela, bua nzubu wa Yehowa. 46 Mukalenge wakabifudila mu mishete ya diima mu tshitupa tshia buloba tshia Yadene, pankatshi pa Sukota ne Saletana.
47 Solomo wakalekela bintu bionso kabiyi bipima bualu bivua bia bungi menemene. Bujitu bua tshiamu tshia mitaku kabuvua bumanyike to.+ 48 Solomo wakenza bintu bionso bua nzubu wa Yehowa: tshioshelu+ tshia or; mêsa a or+ bua kutekapu mampa a dileja; 49 bitekelu bia miendu+ bia or muimpe menemene, bitanu ku dia balume ne bitanu ku dia bakaji kumpala kua nzubu wa munda menemene; ne bilongo bikadi bikanguke,+ miendu, ne tushola tua kukoka natu mikaba ya miendu,* bionso bia or;+ 50 malongo manene, bintu bia kujima nabi kapia,+ bibakudi, makopo,+ ne bintu bia kuambuila kapia,+ bionso bia or muimpe menemene; ne ntaku ya milonda ya biibi bua nzubu wa munda,+ mmumue ne: Muaba Mutambe Tshijila, ne bua biibi bia nzubu wa ntempelo,+ bionso bia or.
51 Nunku mukalenge Solomo wakajikija mudimu wonso uvuaye ne bua kuenza bua nzubu wa Yehowa. Pashishe Solomo wakalua ne bintu bivua tatuende Davidi muvuije bia tshijila,+ ne wakela arjan, or, ne bintu bikuabu mu bibutshilu bia nzubu wa Yehowa.+
8 Tshikondo atshi Solomo wakasangisha+ bakulu ba mu Isalele, bantu bonso bavua ku mutu kua bisa, bamfumu ba nzubu ya batatu ba mu Isalele.+ Bakalua kudi mukalenge Solomo ku Yelushalema bua kubanda ne mushete wa tshipungidi tshia Yehowa kumbuka nawu mu Tshimenga tshia Davidi,+ mmumue ne: Siona.+ 2 Bantu bonso ba mu Isalele bakadisangisha kumpala kua mukalenge Solomo mu tshibilu* mu ngondo wa Etanima,* mmumue ne: ngondo wa muanda mutekete.+ 3 Nunku bakulu bonso ba mu Isalele bakalua, ne bakuidi bakajula Mushete.+ 4 Bakambula Mushete wa Yehowa, ntenta wa kusambakena,+ ne bintu bia tshijila bionso bivua mu ntenta. Bakuidi ne bena Lewi bakabanda nabi. 5 Mukalenge Solomo ne tshisumbu tshijima tshia Isalele tshivuabu babikile bua kutuilangana nende bavua kumpala kua Mushete. Bavua balambula mikoko ne ngombe bia bungi menemene+ bienza bua kakuikadi mushindu wa kuyibala anyi kumanya bungi buayi.
6 Pashishe bakuidi bakabueja mushete wa tshipungidi tshia Yehowa muaba wawu,+ mu nzubu wa munda menemene wa mu nzubu, Muaba Mutambe Tshijila, muinshi mua mapuapua a bakeluba.+
7 Nunku mapuapua a bakeluba avua mabalula pa mutu pa muaba uvua Mushete, bienza bua bakeluba babuikile Mushete ne mikamba yawu.+ 8 Mikamba ayi+ ivua mile bienza bua nsongo ya mikamba ayi yikale yimuenekela Muaba wa Tshijila kumpala kua nzubu wa munda menemene, kadi kayivua yimuenekela pambelu to. Idi muaba au too ne lelu. 9 Kakuvua tshintu tshikuabu mu Mushete to, anu mabue abidi+ avua Mose mutekamu+ ku Holeba pavua Yehowa mudie tshipungidi+ ne tshisamba tshia Isalele pavuabu bapatuka mu buloba bua Ejipitu.+
10 Pavua bakuidi bapatuke muaba wa tshijila, ditutu+ diakuwula mu nzubu wa Yehowa.+ 11 Bakuidi kabakakumbana bua kuimana bua kuenza mudimu to, bua ditutu adi, bualu butumbi bua Yehowa buvua buwuje nzubu wa Yehowa.+ 12 Dîba adi Solomo wakamba ne: “Yehowa uvua muambe ne: uvua ne bua kusombela mu mifitu mikole.+ 13 Ndi mukokeshe bua kukuibakila nzubu wa butumbi, muaba mujadika bua wewe kusombela bua kashidi.”+
14 Pashishe mukalenge wakakudimuka, kutuadijaye kubenesha tshisumbu tshijima tshia Isalele pavua tshisumbu tshijima tshia Isalele tshimane.+ 15 Wakamba ne: “Yehowa Nzambi wa Isalele atumbishibue, yeye uvua muakule mukana muende mulaye tatuanyi Davidi ne mukumbaje bualu abu ne tshianza tshiende yeye, wamba ne: 16 ‘Katshia ku dituku dimvua mupatule tshisamba tshianyi tshia Isalele mu Ejipitu, tshiena musungule tshimenga kampanda mu bisa bionso bia Isalele tshia meme kuibakila nzubu bua dîna dianyi kushalamu to,+ kadi ndi musungule Davidi bua kuikalaye ku mutu kua tshisamba tshianyi tshia Isalele.’ 17 Tatuanyi Davidi uvua ne dijinga mu muoyo wende dia kuibaka nzubu bua dîna dia Yehowa Nzambi wa Isalele.+ 18 Kadi Yehowa wakambila tatuanyi Davidi ne: ‘Wewe uvua ne dijinga mu muoyo webe dia kuibaka nzubu bua dîna dianyi, ne uvua muenze bimpe bua kujinga bualu ebu mu muoyo webe. 19 Kadi wewe kuakuibaka nzubu eu to, kadi muanebe wewe wikalabu ne bua kukulelela,* yeye ke wibaka nzubu bua dîna dianyi.’+ 20 Yehowa mmukumbaje dilaya divuaye muenze, bualu ndi mupingane pa muaba wa tatuanyi Davidi ne ndi musombe mu nkuasa wa bukalenge wa Isalele anu muvua Yehowa mulaye. Ndi muibake kabidi nzubu bua dîna dia Yehowa Nzambi wa Isalele+ 21 ne ndi muenzamu muaba bua Mushete udi ne tshipungidi+ tshivua Yehowa mudie ne bankambua betu pavuaye ubapatula mu buloba bua Ejipitu.”
22 Pashishe Solomo wakimana kumpala kua tshioshelu tshia Yehowa kumpala kua tshisumbu tshijima tshia Isalele, yeye kuela bianza muulu,+ 23 kuambaye ne: “Yehowa Nzambi wa Isalele, kakuena Nzambi mukuabu bu wewe+ muulu mu diulu anyi panshi pa buloba udi ulama tshipungidi ne uleja dinanga dia lulamatu+ kudi bena mudimu bebe badi benda kumpala kuebe ne muoyo wabu mujima.+ 24 Udi mukumbaje dilaya diuvua mulaye muena mudimu webe tatuanyi Davidi. Uvua muenze dilaya edi ne mukana muebe wewe, ne lelu udi mudikumbaje ne tshianza tshiebe.+ 25 Mpindieu, wewe Yehowa Nzambi wa Isalele, kumbaja dilaya diuvua mulaye muena mudimu webe tatuanyi Davidi pauvua muambe ne: ‘Bana bebe bobu badimuke mu njila wabu pa kuenda kumpala kuanyi, anu bu muudi muende kumpala kuanyi, kakuakupangika muntu wa mu ndelanganyi yebe kumpala kuanyi bua kusomba mu nkuasa wa bukalenge wa Isalele to.’+ 26 Mpindieu wewe Nzambi wa Isalele, ndi nkulomba bua dilaya diuvua mulaye muena mudimu webe tatuanyi Davidi dikale dia kueyemena.
27 “Kadi Nzambi neasombe pa buloba bushuwa anyi?+ Tangila! Diulu, bushuwa, diulu dia mu diulu kadiena mua kukukumbana to;+ nunku netuambe tshinyi bua nzubu undi muibake eu?+ 28 Mpindieu Yehowa Nzambi wanyi, teya ntema ku disambila dia muena mudimu webe ne ku dilomba diende dia kuanyishibua, ne teleja muadi wa dilomba diambuluisha ne disambila didi muena mudimu webe usambila kumpala kuebe lelu. 29 Mêsu ebe ikalaku matabale matangile ku nzubu eu butuku ne munya, matangija ku muaba uuvua muambe ne: ‘Dîna dianyi nedikalaku,’+ bua kuteleja disambila didi muena mudimu webe usambila mutangile muaba eu.+ 30 Teleja kabidi dilomba dia kuanyishibua dia muena mudimu webe ne teleja dilomba dia tshisamba tshiebe tshia Isalele didibu balomba batangile muaba eu, ne umvuaku kumbukila mu diulu, muaba uudi musombele;+ bushuwa, telejaku ne ubabuikidile.+
31 “Padi muntu wenzela mukuende bibi ne badi bamutshipisha* ne bamuteka ku bukenji bua mutshipu* au, yeye mulue kumpala kua tshioshelu tshiebe mu nzubu eu patshidiye ku mutshipu* au,+ 32 dîba adi umvuaku kumbukila mu diulu, wangate malu mu bianza ne ulumbuluishe bena mudimu bebe, wamba mudi muntu mubi mupile* ne uteka malu avuaye muenze pa mutu pende ne wamba mudi muntu muakane kayi ne bualu* ne umufuta bilondeshile buakane buende.+
33 “Padibu batshimuna tshisamba tshiebe tshia Isalele kudi bena lukuna bualu bavua batungunuka ne kukuenzela mpekatu,+ kadi badi balukila kuudi, batumbisha dîna diebe,+ basambila ne bakulomba mu nzubu emu bua kuanyishibua,+ 34 dîba adi umvuaku kumbukila mu diulu, ubuikile mpekatu wa tshisamba tshiebe tshia Isalele ne ubapingaje mu buloba buuvua mupeshe bankambua babu.+
35 “Padi diulu dikangibua ne kakuyi mvula+ bualu bavua batungunuka ne kukuenzela mpekatu,+ ne badi basambila batangile muaba eu, batumbisha dîna diebe ne balekela mpekatu wabu bualu uvua mubapuekeshe,*+ 36 dîba adi umvuaku kumbukila mu diulu ne ubuikile mpekatu wa bena mudimu bebe, wa tshisamba tshiebe tshia Isalele, bualu neubalongeshe+ bua njila muimpe udibu ne bua kuendela; ne ulokeshe mvula mu buloba buebe+ buuvua mupeshe tshisamba tshiebe bu bumpianyi.
37 “Tshiyole tshia nzala tshiotshi tshibudike mu buloba,+ anyi tshipupu tshia disama, tshipupu tshidi tshiumisha bintu, disama dia mitshi,+ mpasu ya mikumbi, anyi mpasu idi ibutula;* anyi bikala bena lukuna babu babatshintshimike mu tshimue tshia ku bimenga bia mu buloba* anyi bikalaku kubudike tshipupu kampanda tshikuabu anyi disama kampanda dikuabu,+ 38 disambila kayi dionso, dilomba kayi dionso dia kuanyishibua+ didi muntu kayi yonso anyi tshisamba tshiebe tshia Isalele tshijima mua kuenza (bualu muntu yonso mmumanye dikenga dia muoyo wende)+ padibu bolola bianza biabu batangile ku nzubu eu, 39 dîba adi umvuaku kumbukila mu diulu, muaba uudi musombele,+ ne ubabuikidile+ ne wangate malu mu bianza; ufute muntu yonso bilondeshile njila yende yonso,+ bualu wewe udi mumanye muoyo wende (wewe nkayebe udi mumanye muoyo wa muntu yonso bushuwa),+ 40 bua bakutshine matuku onso adibu mu buloba buuvua mupeshe bankambua betu.
41 “Kabidi bua muntu wa ku babende udi kayi wa mu tshisamba tshiebe tshia Isalele ne udi ufumina ku buloba bua kule bua bualu bua dîna diebe*+ 42 (bualu nebumvue bualu bua dîna diebe dinene,+ bua tshianza tshiebe tshia bukole ne bua diboko diebe diolola), ne yeye udi ulua ne usambila mutangile ku nzubu eu, 43 dîba adi utelejaku kumbukila mu diulu, muaba uudi musombele,+ ne wenze bionso bidi muntu wa ku babende ukulomba, bua bisamba bionso bia pa buloba bimanye dîna diebe ne bikutshine,+ anu mudi tshisamba tshiebe tshia Isalele tshienza, ne bimanye ne: badi babila dîna diebe mu nzubu undi muibake eu.
44 “Bikala bantu bebe baye ku mvita bua kuluangana ne bena lukuna babu nansha mu njila uudi mubatume bua kuyila,+ ne bobu basambile+ Yehowa batangile ku tshimenga tshiudi musungule+ ne ku nzubu undi muibake bua dîna diebe,+ 45 dîba adi umvue disambila diabu ne dilomba diabu dia kuanyishibua kumbukila mu diulu ne ubalumbuluile.
46 “Bobu bakuenzele mpekatu (bualu kakuena muntu nansha umue utu kayi wenza mpekatu),+ ne udi ubakuatshila tshiji tshikole, ubalekela mu bianza bia bena lukuna, ne babakuatshi babakuate baye nabu mu buloba bua bena lukuna, kule anyi pabuipi;+ 47 ne badi bafika ku diumvua mu buloba mudibu babakuate baye nabu,+ ne badi bapingana kuudi,+ bakulomba bua kuanyishibua mu buloba bua bantu badi babakuate abu+ bamba ne: ‘Tudi benze mpekatu ne tudi batupakane; tudi benze malu mabi,’+ 48 ne badi bapingana kuudi ne muoyo wabu wonso+ ne anyima* wabu yonso mu buloba bua bena lukuna babu bavua babakuate baye nabu, ne badi bakusambila batangile ku buloba buabu buuvua mupeshe bankambua babu, ku tshimenga tshiudi musungule ne ku nzubu undi muibake bua dîna diebe,+ 49 dîba adi umvua disambila diabu ne dilomba diabu dia kuanyishibua kumbukila mu diulu, muaba uudi musombele,+ ne ubalumbuluile 50 ne ubuikidile tshisamba tshiebe tshidi tshikuenzele mpekatu, ubuikila dishipa diabu dia mikenji yebe. Newenze bua bantu badi babakuate babumvuile luse, ne nebabumvuile luse+ 51 (bualu bobu badi tshisamba tshiebe ne bumpianyi buebe+ buuvua mupatule mu Ejipitu,+ mu tshikutu tshia kuenguluila tshiamu tshifiike).+ 52 Mêsu ebe ikalaku matabale bua dilomba dia kuanyishibua dia muena mudimu webe+ ne bua dilomba dia kuanyishibua dia tshisamba tshiebe tshia Isalele pa kuteleja dîba dionso didibu bakubikila.*+ 53 Bualu uvua mubateke ku luseke bu bumpianyi buebe, mubumbushe mu bisamba bionso bia pa buloba,+ anu bu muuvua muambe ku butuangaji bua Mose muena mudimu webe pauvua upatula bankambua betu mu Ejipitu, Mukalenge Mutambe Bunene Yehowa.”
54 Diakamue pavua Solomo mujikije disambila dionso divuaye muenze kudi Yehowa ne mujikije dilomba dia kuanyishibua, wakajuka ku tshioshelu tshia Yehowa, muaba uvuaye mutue binu muele bianza muulu.+ 55 Nunku wakimana, kubeneshaye tshisumbu tshijima tshia Isalele ne dîyi dikole, wamba ne: 56 “Yehowa atumbishibue, yeye udi mupeshe tshisamba tshiende tshia Isalele muaba wa kuikishila, anu muvuaye mulaye.+ Dîyi nansha dimue dia ku milayi mimpe yonso ivuaye mulaye ku butuangaji bua Mose muena mudimu wende ki ndipange kukumbana to.+ 57 Yehowa Nzambi wetu ikalaku netu anu muvuaye ne bankambua betu.+ Katulekedi anyi katushiyi nkayetu to.+ 58 Akokaku mioyo yetu kudiye,+ bua tuendele mu njila yende yonso ne tulame mêyi ende, mikenji yende, ne mêyi ende a dilumbuluisha bivuaye mutumine bankambua betu dîyi bua kuenza. 59 Mêyi anyi andi mulombe nawu Yehowa bua kuanyishibua aa ikalaku pabuipi ne Yehowa Nzambi wetu munya ne butuku bua alumbuluile muena mudimu wende ne tshisamba tshiende tshia Isalele bu mudi dituku dionso dilomba, 60 bua bisamba bionso bia pa buloba bimanye ne: Yehowa udi Nzambi mulelela.+ Kakuena mukuabu to!+ 61 Nunku mioyo yenu yikale mijima+ kudi* Yehowa Nzambi wetu pa kuendela mu mikenji yende ne pa kulama mêyi ende anu bu lelu.”
62 Nunku mukalenge ne bena Isalele bonso bavuaye nabu bakalambula mulambu munene menemene kumpala kua Yehowa.+ 63 Solomo wakalambula milambu ya diumvuangana+ kudi Yehowa: Wakalambula ngombe binunu 22 ne mikoko binunu 120. Nunku mukalenge ne bena Isalele bonso bakabanjija nzubu wa Yehowa.+ 64 Dituku adi mukalenge uvua ne bua kujidila muaba wa munkatshi mua lubanza ludi kumpala kua nzubu wa Yehowa, bualu muaba au ke uvuaye ne bua kulambuila milambu ya kuosha, milambu ya ntete, ne bitupa bia mafuta a milambu ya diumvuangana, bualu tshioshelu tshia tshiamu tshia mitaku+ tshidi kumpala kua Yehowa tshivua tshikese menemene bua kuambula milambu ya kuosha, milambu ya ntete, ne bitupa bia mafuta+ a milambu ya diumvuangana. 65 Tshikondo atshi Solomo wakenza tshibilu+ pamue ne Isalele mujima, tshisumbu tshinene tshia bantu bavua bumbukile ku Lebo-hamate* kupueka too ne ku Kasulu ka tshilonda nkoka* ka mu Ejipitu,+ kumpala kua Yehowa Nzambi wetu bua matuku muanda mutekete ne pashishe matuku makuabu muanda mutekete, matuku onso enza 14. 66 Dituku diakalonda,* wakatangalaja bantu, ne bakabenesha mukalenge, kuyabu ku mabu benda basanka ne bumvua bimpe mu mioyo yabu bua malu mimpe onso+ avua Yehowa muenzele muena mudimu wende Davidi ne tshisamba tshiende tshia Isalele.
9 Diakamue pavua Solomo mujikije kuibaka nzubu wa Yehowa, nzubu* wa mukalenge,+ ne bintu bionso bivua Solomo musue kuenza,+ 2 Yehowa wakamuenekela Solomo musangu muibidi, anu muvuaye mumumuenekele ku Gibeona.+ 3 Yehowa wakamuambila ne: “Ndi mumvue disambila diebe ne dilomba diebe dia kuanyishibua biuvua muenze kumpala kuanyi. Ndi mujidile nzubu uudi muibake eu pa kutekamu dîna dianyi bua kashidi,+ ne mêsu anyi ne muoyo wanyi nebikalamu misangu yonso.+ 4 Kadi wewe, biwenda kumpala kuanyi anu bu muvua tatuebe Davidi muende+ ne muoyo mutoke+ ne bululame,+ pa kuenza malu onso andi mukutumine dîyi bua kuenza,+ ne biwatumikila mêyi ne mikandu bianyi ne mêyi anyi a dilumbuluisha,+ 5 dîba adi nenjadike nkuasa webe wa bukalenge ku mutu kua Isalele bua kashidi anu mumvua mulaye tatuebe Davidi, ngamba ne: ‘Kakuakupangika muntu wa mu ndelanganyi yebe udi usomba mu nkuasa wa bukalenge wa Isalele.’+ 6 Kadi biwikala wewe ne bana bebe basesuke babenge kundonda ne binuikala kanuyi balame mêyi anyi ne mikenji yanyi mifunda bindi muteke kumpala kuenu, ne nuenu baye, benzele nzambi mikuabu mudimu ne bayinamine,+ 7 nengumbushe bena Isalele mu buloba bundi mubapeshe,+ ne nengumbushe mêsu anyi ku nzubu undi mujidile bua dîna dianyi,+ ne Isalele nealue tshintu tshia kupetula* ne tshia kuseka munkatshi mua bisamba bionso.+ 8 Nunku nzubu eu nealue mishiki ya bibundu.*+ Muntu yonso udi upitshila pabuipi nende neashale mutangile ukema, neele muonzo, ne neambe ne: ‘Bua tshinyi Yehowa uvua muenzele buloba ebu ne nzubu eu nunku?’+ 9 Dîba adi nebambe ne: ‘Mbienzeke nunku bualu bavua balekele Yehowa Nzambi wabu uvua mupatule bankambua babu mu buloba bua Ejipitu, ne bavua balamate nzambi mikuabu, bayinamine ne bayenzele mudimu. Ke bualu kayi Yehowa uvua mubatumine dikenga dionso edi.’”+
10 Ku ndekelu kua bidimu 20 bivua Solomo muibake nzubu ibidi ayi, mmumue ne: nzubu wa Yehowa ne nzubu* wa mukalenge,+ 11 Hilama+ mukalenge wa Tulo wakatumina Solomo mitshi ya sedre ne ya jenevriye ne or bungi buonso buvuaye nabu dijinga,+ nunku mukalenge Solomo wakapesha Hilama bimenga 20 mu buloba bua Galela. 12 Nunku Hilama wakumbuka ku Tulo bua kuya kumona bimenga bivua Solomo mumupeshe, kadi kabivua bimusankishe to.* 13 Wakamba ne: “Muanetu, ebi mbimenga kayi biudi mumpeshe ebi?” Nunku bakalua kubibikila ne: Buloba bua Kabula* too ne lelu. 14 Tshikondo atshi, Hilama wakatumina mukalenge ntalanta* 120 ya or.+
15 Aa mmalu a bantu bavua mukalenge Solomo mubikidishe bua kubenzeja midimu mikole ku bukole+ bua kuibaka nzubu wa Yehowa,+ nzubu* wende yeye, Kakunakuna,*+ tshimanu tshia Yelushalema, Hasô,+ Megido,+ ne Gezê.+ 16 (Palô mukalenge wa Ejipitu uvua mubande, mukuate Gezê ne mumuoshe ne kapia, ne uvua kabidi mushipe bena Kanâna bonso+ bavua basombela mu tshimenga atshi. Nunku wakatshipesha muanende wa bakaji,+ mukaji wa Solomo, bu dipa dia kumulaya nadi.*) 17 Solomo wakibaka* Gezê, Bete-holona wa kuinshi,+ 18 Bâlata,+ Tamâ mu tshipela, mu ditunga, 19 pamue ne bimenga bia Solomo bionso bia kulamina bintu, bimenga bia matempu,+ bimenga bua bendeshi ba tubalu, ne bintu bionso bivua Solomo musue kuibaka mu Yelushalema, mu Lebanona, ne mu buloba buonso buvua ku bukokeshi buende. 20 Bua bantu bonso bavua bashale ba mu bena Amole, bena Hiti, bena Pelizi, bena Hiwi, bena Yebuse,+ bavua kabayi ba mu tshisamba tshia Isalele,+ 21 ndelanganyi yabu ivua mishale mu buloba (bantu bavua bena Isalele kabayi bakokeshe bua kubutula), Solomo wakabangata bua kubenzeja midimu mikole ku bukole bu bapika too ne lelu.+ 22 Kadi Solomo kavua muvuije muena Isalele nansha umue mupika to,+ bualu bavua bena mvita bende, bena mudimu bende, bakokeshi ba mu bukalenge buende, banene ba basalayi bende, bamfumu ba bendeshi bende ba matempu ne bendeshi bende ba tubalu. 23 Kuvua bamfumu 550 ba baleji mpala bavua ku mutu kua mudimu wa Solomo, bamfumu aba bavua ku mutu kua bantu bavua benza mudimu.+
24 Kadi muana wa bakaji wa Palô+ wakumbuka mu Tshimenga tshia Davidi+ kubandaye ku nzubu wende yeye uvua Solomo mumuibakile; pashishe Solomo wakibaka Kakunakuna.*+
25 Misangu isatu ku tshidimu,+ Solomo uvua ufila milambu ya kuosha ne milambu ya diumvuangana pa tshioshelu tshivuaye muibakile Yehowa,+ uvua kabidi ufuimisha muishi wa milambu pa tshioshelu tshivua kumpala kua Yehowa; nunku wakajikija nzubu.+
26 Mukalenge Solomo wakateka kabidi tshisumbu tshia mazuwa mu Esione-gebê+ udi kumpenga kua Elota, ku muelelu kua Mbuu Mukunze mu buloba bua Edome.+ 27 Hilama wakatuma bena mudimu bende yeye ne tshisumbu tshia mazuwa atshi,+ bantu bavua bamanye mâyi bikole, bua kuenza mudimu pamue ne bena mudimu ba Solomo. 28 Bakaya ku Ofî,+ kuangatabu ntalanta 420 ya or kuntu aku, kuyituadilabu mukalenge Solomo.
10 Mpindieu mukalenge mukaji wa ku Sheba wakumvua lumu lua Solomo mu diumvuangana ne dîna dia Yehowa;+ nunku wakalua bua kumuteta ne nkonko mikole.*+ 2 Wakafika mu Yelushalema muikale ne tshisumbu tshinene tshia bantu,*+ ne tumelu tuambule mafuta a mutshi wa bome+ ne or wa bungi menemene ne mabue a mushinga mukole. Wakabuela kudi Solomo ne kumuambilaye malu onso avuaye nawu ku muoyo. 3 Nunku Solomo wakandamuna nkonko yende yonso. Kakuvua bualu nansha bumue buvua butambe kukolela* mukalenge bua kumumvuija to.
4 Pavua mukalenge mukaji wa ku Sheba mumone meji onso a Solomo,+ nzubu uvuaye muibake,+ 5 biakudia bia ku mêsa ende,+ mushindu uvua bena mudimu bende basomba, mudimu wa ku mêsa uvua bena mudimu bende benza ne mvuadilu wabu, bafidi bende ba maluvu, ne milambu yende ya kuosha ivuaye ne tshibidilu tshia kufila ku nzubu wa Yehowa, biakamupitshila.* 6 Nunku wakambila mukalenge ne: “Lumu lumvua mumvue mu buloba buanyi bua malu audi muenze* ne bua meji ebe luvua lulelela. 7 Kadi tshivua muitabe lumu alu too ne pamvua mulue ne mudimuene malu au ne mêsu anyi abidi. Kadi tangila! Kabavua bangambile nansha tshitupa tshia malu. Udi ne meji ne bubanji bipite lumu lumvua mumvue kule ne kule. 8 Bantu bebe mba diakalenga, ne bena mudimu bebe badi bimana kumpala kuebe misangu yonso bateleja meji ebe mba diakalenga!+ 9 Yehowa Nzambi webe atumbishibue,+ yeye udi musanke bua bualu buebe pa kukuteka mu nkuasa wa bukalenge wa Isalele. Bua dinanga dia tshiendelele didi Yehowa munange nadi Isalele, uvua mukuteke bu mukalenge bua kulumbuluisha ne kuteka buakane.”
10 Pashishe wakapesha mukalenge ntalanta* 120 ya or ne mafuta a mutshi wa bome a bungi menemene+ ne mabue a mushinga mukole.+ Kakutu kuanji kubuela kabidi mafuta a mutshi wa bome bungi bu buvua mukalenge mukaji wa ku Sheba mupeshe mukalenge Solomo to.
11 Tshisumbu tshia mazuwa a Hilama tshivua tshiambula or ku Ofî+ tshivua tshilua kabidi ne mitshi ya algumime+ ya bungi menemene, ne mabue a mushinga mukole,+ tshiumbukila ku Ofî. 12 Mukalenge wakangata mitshi ya algumime ayi kuenzaye nayi bipanda bivua bikuata nzubu wa Yehowa ne nzubu* wa mukalenge, kuenzaye kabidi nzenze ne biombelu bia nshinga bua bimbi ba misambu.+ Kakutu kuanji kubuela kabidi mitshi ya algumime ya mushindu eu ne kabatu banji kuyimona kabidi too ne lelu to.
13 Mukalenge Solomo wakapesha kabidi mukalenge mukaji wa ku Sheba bintu bionso bivuaye mujinge ne bivuaye mulombe, kusakidila ku bintu bivua mukalenge Solomo mumupeshe bua muoyo wende wa kupeshangana bintu.* Pashishe wakumbuka, kupinganaye mu buloba buende pamue ne bena mudimu bende.+
14 Bujitu bua or uvuabu batuadila Solomo mu tshidimu tshimue buvua bua ntalanta 666 ya or,+ 15 pa kumbusha wa kudi bangenda mushinga ne makasa a kudi basumbishi ba bintu ne a kudi bakalenge bonso ba bena Arabe ne banguvena ba mu buloba.
16 Mukalenge Solomo wakenza ngabu minene 200 ya or musambakaja ne tshiamu tshikuabu+ (ngabu yonso wakangata nshekele* 600 ya or)+ 17 ne ngabu mikese* 300 ya or musambakaja ne tshiamu tshikuabu (ngabu mukese yonso wakangata mina* isatu ya or). Pashishe mukalenge wakayiteka mu Nzubu wa Ditu dia Lebanona.+
18 Mukalenge wakenza kabidi nkuasa wa bukalenge munene wa mibanga+ ne wakamulamika or mulengeja.+ 19 Kuvua katshibandilu ka bidiatshilu bisambombo ku nkuasa wa bukalenge, ne nkuasa wa bukalenge uvua ne kalutanda ka tshijengu panyima pende, ne kuvua bitekelu bia maboko ku nseke yonso ibidi ya nkuasa, ne bavua benze ntambue ibidi+ ivua mimane ku luseke lua bitekelu bia maboko. 20 Bavua benze kabidi ntambue 12 mimane pa bidiatshilu bisambombo, umue ku luseke luonso lua bidiatshilu bionso bisambombo. Kakuvua bukalenge bukuabu nansha bumue buvua buenze nkuasa wa bukalenge wa nanku to.
21 Makopo a mukalenge Solomo onso avua a or, ne bintu bionso bia mu Nzubu wa Ditu dia Lebanona+ bivua bia or muimpe menemene. Kakuvua tshintu nansha tshimue tshienza ne tshiamu tshia arjan to, bualu bavua bangata arjan bu tshintu tshia tshianana mu matuku a Solomo.+ 22 Bualu mukalenge uvua ne tshisumbu tshia mazuwa a ku Tâshishi+ pa mâyi pamue ne tshisumbu tshia mazuwa a Hilama. Musangu umue mu bidimu bisatu bionso, tshisumbu tshia mazuwa a ku Tâshishi tshivua tshilua tshiambule or ne arjan, mibanga,+ nsoko,* ne nyunyi ya tuyiba.
23 Nunku mukalenge Solomo uvua ne bubanji+ ne meji+ bia bungi kupita bakalenge bakuabu bonso ba pa buloba. 24 Bantu ba pa buloba bujima bavua bakeba bua kumonangana ne* Solomo bua kumvua meji avua Nzambi muele mu muoyo wende.+ 25 Yonso wa kudibu uvua ulua ne dipa (bintu bia arjan, bintu bia or, bilamba, bia mvita, mafuta a mutshi wa bome, tubalu ne mpunda) ne bualu ebu buvua buenzeka ku tshidimu ne ku tshidimu.
26 Solomo wakatungunuka ne kukumbaja matempu ne tubalu;* uvua ne matempu 1 400 ne tubalu* binunu 12,+ ne wakabiteka mu bimenga bia matempu ne pabuipi ne mukalenge mu Yelushalema.+
27 Mukalenge wakenza bua tshiamu tshia arjan tshikale tshia bungi mu Yelushalema anu bu mabue, ne bua mitshi ya sedre yikale ya bungi anu bu mitshi ya tshikuyi mu Shefela.+
28 Bavua basumbila tubalu tua Solomo mu Ejipitu, ne tshisumbu tshia bangenda mushinga ba mukalenge tshivua tshisumba tubalu mu bisumbu* ku mushinga umue.+ 29 Ditempu dionso divuabu basumbile mu Ejipitu divua ne mushinga wa bitupa 600 bia arjan, ne kabalu kavua ne mushinga wa bitupa 150 bia arjan; bobu pabu bavua baya nabi babisumbisha bakalenge bonso ba bena Hiti+ ne bakalenge ba mu Sulia.
11 Kadi mukalenge Solomo wakananga bakaji ba bungi ba ku babende+ kusakidila ku muana wa bakaji wa Palô:+ bakaji ba bena Moaba,+ ba bena Amona,+ ba bena Edome, ba bena Sidona+ ne ba bena Hiti.+ 2 Bavua ba mu bisamba bivua Yehowa muambile bena Isalele ne: “Kanuena ne bua kuya munkatshi muabu,* ne bobu kabena ne bua kulua munkatshi muenu, bualu nebasesuishe bushuwa mioyo yenu bua kulonda nzambi yabu.”+ Kadi Solomo wakabalamata ne wakabananga. 3 Uvua ne bakaji 700 bavua bana ba bakalenge ne uvua mubanjije bakaji bakuabu 300, ne bakaji bende bakasesuisha muoyo wende ku kakese ku kakese.* 4 Ku bukulakaja bua Solomo,+ bakaji bende bakasesuisha* muoyo wende bua kulonda nzambi mikuabu,+ ne muoyo wende kawuvua mujima* kudi Yehowa Nzambi wende bu muvua muoyo wa tatuende Davidi to. 5 Solomo wakalonda Ashatelota,+ nzambi mukaji wa bena Sidona, ne Milekoma,+ nzambi wa muendi wa bena Amona. 6 Solomo wakenza malu mabi ku mêsu kua Yehowa, ne kavua mulonde Yehowa ne muoyo mujima* bu muvua tatuende Davidi muenze to.+
7 Tshikondo atshi ke tshivua Solomo muibakile Kemoshe, nzambi wa muendi wa bena Moaba muaba mutumbuke+ ne muibakile kabidi Moleke,+ nzambi wa muendi wa bena Amona muaba mukuabu pa mukuna uvua kumpala kua Yelushalema.+ 8 Ke tshivuaye muenzele bakaji bende bonso ba ku babende bavua bafuimisha mishi ya milambu ne balambula nzambi yabu milambu.
9 Yehowa wakakuatshila Solomo tshiji tshikole, bualu muoyo wende uvua musesuke kudi Yehowa Nzambi wa Isalele+ uvua mumumuenekele misangu ibidi+ 10 ne uvua mumudimuije bua bualu buine ebu ne: kavua ne bua kulonda nzambi mikuabu to.+ Kadi kavua mutumikile tshivua Yehowa mumutumine dîyi bua kuenza to. 11 Mpindieu Yehowa wakambila Solomo ne: “Bu muudi muenze bualu ebu ne kuena mulame tshipungidi tshianyi ne mikenji yanyi mifunda bu mumvua mukuelele mukenji, bushuwa nenkunyenge bukalenge, ne nembupeshe umue wa ku bena mudimu bebe.+ 12 Kadi bua bualu bua tatuebe Davidi, tshiakuenza bualu ebu pautshidi ne muoyo to. Nembunyenge mu tshianza tshia muanebe,+ 13 kadi tshiakunyenga bukalenge buonso to.+ Nempeshe muanebe tshisa tshimue+ bua bualu bua muena mudimu wanyi Davidi ne bua bualu bua Yelushalema undi musungule.”+
14 Nunku Yehowa wakajudila Solomo muluishi,+ Hadada muena Edome, wa mu dîku dia bukalenge dia mu Edome.+ 15 Pavua Davidi mutshimune Edome,+ Yoaba mfumu wa tshiluilu wakabanda bua kujiika bantu bavua bashipa, ne wakakeba bua kubutula bantu balume bonso mu Edome. 16 (Bualu Yoaba ne Isalele mujima bavua bashale kuntu aku ngondo isambombo too ne pakashipabu* bantu balume bonso mu Edome.) 17 Kadi Hadada uvua munyeme ne ndambu wa bena mudimu ba tatuende bena Edome, bobu kuya mu Ejipitu; tshikondo atshi Hadada utshivua muana. 18 Nunku bakumbuka ku Midiyana, kuyabu ku Palana. Bakangata bantu ku Palana,+ kuyabu mu Ejipitu kudi Palô mukalenge wa Ejipitu; Palô wakamupesha nzubu, kuambaye bua bikale bamupesha bungi kampanda bua biakudia pa tshibidilu, ne kumupeshaye buloba. 19 Hadada wakalengelela Palô bikole menemene, yeye kumuselesha too ne muanabu ne mukajende Tapenese mukalenge mukaji.* 20 Pakapita matuku, muanabu ne Tapenese wakamulelela muana wa balume, Genubata, ne Tapenese wakamukoleshila* mu nzubu mua Palô; Genubata wakashala mu nzubu mua Palô munkatshi mua bana ba Palô.
21 Hadada wakumvua mu Ejipitu ne: Davidi uvua mulale bua kuikisha ne bankambua bende+ ne Yoaba mfumu wa tshiluilu uvua mufue.+ Nunku Hadada wakambila Palô ne: “Ndekela nye bua mpingane mu buloba buetu.” 22 Kadi Palô wakamuebeja ne: “Ntshinyi tshiudi mupangile kundi bua wewe kukeba bua kupingana mu buloba buenu?” Ke yeye kuamba ne: “Nansha tshimue, kadi ndi nkulomba bua undekele nye.”
23 Nzambi wakajudila kabidi Solomo muluishi mukuabu,+ Lesona muana wa Eliada, uvua munyeme mukalenge wende Hadadezê,+ mukalenge wa Soba. 24 Wakasangisha bantu kudiye, yeye kulua mfumu wa tshisumbu tshia benzavi pavua Davidi mubatshimune.*+ Nunku bakaya ku Damaseke,+ kusombabu kuntu aku ne kubangabu kukokesha mu Damaseke. 25 Wakalua muluishi wa Isalele matuku onso a Solomo, usakidila dikenga ku divua Hadada mukebeshe, ne wakakina Isalele pavuaye ukokesha mu Sulia.
26 Kuvua kabidi Yalobama+ muana wa Nebata, muena Efelayima wa ku Zeleda, muena mudimu wa Solomo;+ dîna dia mamuende divua Seluyaha, mukaji mukamba. Yeye pende wakabanga kutombokela* mukalenge.+ 27 Uvua mutombokele mukalenge bua bualu ebu: Solomo uvua muenze Kakunakuna*+ ne uvua mujike disoso dia Tshimenga tshia Davidi tatuende.+ 28 Mpindieu Yalobama eu uvua muntu uvua ne dimanya dikumbane dia kuenza amue malu. Pavua Solomo mumone ne: nsongalume eu uvua muenji wa mudimu mukole, wakamuteka bua ikale utangila+ bantu bonso bavuabu benzeja midimu mikole ku bukole ba mu nzubu wa Jozefe. 29 Mu tshikondo atshi Yalobama wakapatuka mu Yelushalema, ne muprofete Ahiya+ muena Shilo wakasambakena nende mu njila. Ahiya uvua muvuale tshilamba tshipiatshipia, ne bavua anu bobu babidi mu mpata. 30 Ahiya wakakuata tshilamba tshipiatshipia tshivuaye muvuale, kutshipandaye mu bipese 12. 31 Pashishe wakambila Yalobama ne:
“Angata bipese dikumi, bualu Yehowa Nzambi wa Isalele udi wamba ne: ‘Mona, ndi nyenga bukalenge mu tshianza tshia Solomo, ne nenkupeshe wewe bisa dikumi.+ 32 Kadi tshisa tshimue netshishale tshiende+ bua bualu bua muena mudimu wanyi Davidi+ ne bua bualu bua Yelushalema, tshimenga tshindi musungule mu bisa bionso bia Isalele.+ 33 Nengenze bualu ebu bualu mbandekele+ ne badi binamina Ashatelota nzambi mukaji wa bena Sidona, Kemoshe nzambi wa Moaba, ne Milekoma nzambi wa bena Amona, ne bobu ki mbendele mu njila yanyi mu dienza tshidi tshimpe ku mêsu kuanyi ne mu dilama mikenji yanyi mifunda ne mêyi anyi a dilumbuluisha bu muvua tatuende Davidi muenze. 34 Kadi tshiakuangata bukalenge buonso mu tshianza tshiende to, ne nemmulame bua ikale mfumu matuku ende onso a muoyo bua bualu bua muena mudimu wanyi Davidi umvua musungule,+ bualu uvua mutumikile mêyi anyi ne mikenji yanyi mifunda. 35 Kadi nengangate bukalenge mu tshianza tshia muanende ne nenkupeshabu, mmumue ne: bisa dikumi.+ 36 Nempeshe muanende tshisa tshimue, bua muena mudimu wanyi Davidi ikale anu ne muendu kumpala kuanyi mu Yelushalema,+ tshimenga tshindi mudisunguile bua tshikale muaba wa kuteka dîna dianyi. 37 Nenkuangate wewe, neukokeshe ku mutu kua bionso biudi ujinga,* ne neulue mukalenge wa Isalele. 38 Nunku wewe mutumikile malu onso andi nkutumina dîyi bua kuenza ne wewe muendele mu njila yanyi ne muenze tshidi tshimpe ku mêsu kuanyi pa kutumikila mikenji yanyi mifunda ne mêyi anyi anu bu muvua muena mudimu wanyi Davidi muenze,+ nengikale kabidi nebe. Nenkuibakile nzubu wa tshiendelele anu bu mundi muibakile Davidi,+ ne nenkupeshe Isalele. 39 Nemfuishe bana ba Davidi bundu bua bualu ebu,+ kadi kabiakushala nanku bua kashidi to.’”+
40 Nunku Solomo wakakeba bua kushipa Yalobama, kadi Yalobama wakanyemena mu Ejipitu kudi Shishaka+ mukalenge wa Ejipitu,+ ne wakashala mu Ejipitu too ne pakafua Solomo.
41 Bua malu adi mashale a ku malu a Solomo, malu onso avuaye muenze ne meji ende, ki mmafunda mu mukanda wa malu a Solomo anyi?+ 42 Bule bua* bukokeshi bua Solomo mu Yelushalema ku mutu kua Isalele mujima buvua bua bidimu 40. 43 Pashishe Solomo wakalala bua kuikisha ne bankambua bende, bobu kumujiika mu Tshimenga tshia Davidi tatuende; ne muanende Lehabama+ wakalua mukalenge pa muaba wende.
12 Lehabama wakaya ku Shekeme, bualu Isalele mujima uvua mulue ku Shekeme+ bua kumuteka mukalenge.+ 2 Diakamue pavua Yalobama muana wa Nebata mumvue bualu abu (utshivua mu Ejipitu bualu uvua munyeme bua bualu bua mukalenge Solomo ne uvua usombela mu Ejipitu),+ 3 bakamubikidisha. Panyima pa bualu ebu, Yalobama ne tshisumbu tshijima tshia Isalele bakalua kudi Lehabama, kuambabu ne: 4 “Tatuebe uvua muvuije mutshi wetu wa tshikokedi bujitu.+ Kadi wewe mutekeshe mudimu mukole wa tatuebe ne mupepeje mutshi wa tshikokedi wa bujitu* uvuaye mututenteke, netukuenzele mudimu.”
5 Ke yeye kubambila ne: “Ndayi bua matuku asatu; pashishe nupingane kundi.” Nunku bantu bakaya.+ 6 Mukalenge Lehabama wakakeba lungenyi kudi bantu bakulumpe* bavua benzele tatuende Solomo mudimu patshivuaye ne muoyo wamba ne: “Mmubelu kayi unudi mua kufila bua mushindu wa kuandamuna bantu aba?” 7 Bakamuandamuna ne: “Lelu eu wewe mulue muena mudimu wa bantu aba, wewe muitabe dilomba diabu ne mubandamune bimpe, nebashale anu bena mudimu bebe.”
8 Kadi wakabenga mubelu uvua bantu bakulumpe* bamupeshe, yeye kuya kulomba lungenyi kudi bansongalume bavuaye mukole nabu ne bakavua mpindieu bambuluishi bende.+ 9 Wakabakonka ne: “Mmubelu kayi unudi nufila bua mushindu wa tuetu kuandamuna bantu aba badi bangambile ne: ‘Pepeja mutshi wa tshikokedi uvua tatuebe mututenteke’?” 10 Bansongalume bavuaye mukole nabu bakamuambila ne: “Newambile bantu aba badi bakuambile ne: ‘Tatuebe uvua muvuije mutshi wetu wa tshikokedi bujitu, kadi wewe udi ne bua kutupepejilawu’; neubambile nunku: ‘Kantengenene kanyi nekikale kanene kupita tshimono tshia tatuanyi. 11 Tatuanyi uvua munutenteke mutshi wa tshikokedi wa bujitu, kadi meme nensakidile ku mutshi wenu wa tshikokedi. Tatuanyi uvua ununyoka ne mfimbu ya tshianana, kadi meme nennunyoke ne mfimbu ya tubulu tubulu.’”
12 Yalobama ne bantu bonso bakalua kudi Lehabama dituku disatu anu muvua mukalenge muambe ne: “Nupingane kundi dituku disatu.”+ 13 Kadi mukalenge wakandamuna bantu ne dîyi dibi, ubenga mubelu uvua bantu bakulumpe* bamupeshe. 14 Wakakula nabu bilondeshile mubelu wa bansongalume wamba ne: “Tatuanyi uvua muvuije mutshi wenu wa tshikokedi bujitu, kadi meme nensakidile ku mutshi wenu wa tshikokedi. Tatuanyi uvua mununyoke ne mfimbu ya tshianana, kadi meme nennunyoke ne mfimbu ya tubulu tubulu.” 15 Nunku mukalenge wakabenga kuteleja bantu, bualu Yehowa ke uvua muenze bua malu enzeke mushindu eu+ bua kukumbaja dîyi divua Yehowa muambile Yalobama muana wa Nebata ku butuangaji bua Ahiya+ muena Shilo.
16 Pavua Isalele mujima mumone ne: mukalenge uvua mubenge kubateleja, bantu bakandamuna mukalenge ne: “Tudi ne tshitupa kayi mu Davidi? Katuena ne bumpianyi mu muana wa Yishai to. Wewe Isalele, ndaku kudi nzambi yebe. Mpindieu wewe Davidi, ditangidila nzubu webe nkayebe!” Bua bualu abu, bena Isalele bakapingana ku nzubu* yabu.+ 17 Kadi Lehabama wakatungunuka ne kukokesha bena Isalele bavua basombela mu bimenga bia Yuda.+
18 Pashishe mukalenge Lehabama wakatuma Adolama+ uvua utangila bantu bavuabu babikidishe bua kubenzeja midimu mikole ku bukole, kadi Isalele mujima wakamuasa mabue too ne pakafuaye. Mukalenge Lehabama wakapeta mpunga wa kubanda mu ditempu diende bua kunyema kuya ku Yelushalema.+ 19 Nunku bena Isalele mbashale batombokele+ nzubu wa Davidi too ne lelu.
20 Diakamue pavua Isalele mujima mumvue ne: Yalobama uvua mupingane, bakamubikidisha muaba uvuabu badisangishe ne kumutekabu mukalenge ku mutu kua Isalele mujima.+ Muntu nansha umue kakalonda nzubu wa Davidi pa kumbusha tshisa tshia Yuda.+
21 Pavua Lehabama mufike ku Yelushalema, wakasangisha diakamue nzubu mujima wa Yuda ne tshisa tshia Benyamina, bena mvita balongesha* binunu 180 bua kuluangana ne nzubu wa Isalele bua kupingajila Lehabama muana wa Solomo bukalenge.+ 22 Dîba adi dîyi dia Nzambi mulelela diakalua kudi Shemaya+ muntu wa Nzambi mulelela diamba ne: 23 “Ambila Lehabama muana wa Solomo mukalenge wa Yuda ne nzubu mujima wa Yuda ne Benyamina ne bantu bakuabu bonso ne: 24 ‘Yehowa udi wamba nunku: “Kanuena ne bua kubanda bua kuluangana ne bana benu bena Isalele to. Yonso wa kunudi udi ne bua kupingana kuende, bualu meme ke udi muenze bua bualu ebu buenzeke nanku.”’”+ Nunku bakatumikila dîyi dia Yehowa, bobu kupingana ku mabu anu muvua Yehowa mubambile.
25 Pashishe Yalobama wakibaka* Shekeme+ mu buloba bua mikuna bua Efelayima, yeye kusombelamu. Wakumbuka kuntu aku, kuyaye kuibaka* Penuele.+ 26 Yalobama wakadiambila mu muoyo wende ne: “Mpindieu bukalenge nebupingane mu nzubu wa Davidi.+ 27 Bantu aba bobu batungunuke ne kubanda ku nzubu wa Yehowa mu Yelushalema bua kulambula milambu,+ muoyo wa bantu aba neupingane kabidi kudi mfumu wabu, Lehabama mukalenge wa Yuda. Bushuwa, nebanshipe ne nebapingane kudi Lehabama mukalenge wa Yuda.” 28 Mukalenge mumane kukeba lungenyi kudi bafidi bende ba mibelu, wakenza tuana tua ngombe tubidi tua or,+ yeye kuambila bantu ne: “Nebinulombe malu a bungi bua kubanda ku Yelushalema. Wewe Isalele, Nzambi webe uvua mukupatule mu buloba bua Ejipitu nyeye eu.”+ 29 Pashishe wakateka kamue ku Betele,+ ne kuteka kakuabu ku Dana.+ 30 Bualu ebu buakabafikisha ku dienza mpekatu,+ ne bantu bavua baya too ne ku Dana bua kutendelela kana ka ngombe kavua kuntu aku.
31 Wakenza nzubu ya kutendelela pa miaba mitumbuke, kusungulaye bakuidi mu bantu tshianana tshianana, bantu bavua kabayi bena Lewi.+ 32 Yalobama wakajadika kabidi tshibilu mu ngondo wa muanda mukulu, mu dituku dia 15 dia ngondo, anu bu tshibilu tshia mu Yuda.+ Uvua ulambula tuana tua ngombe tuvuaye muenze milambu pa tshioshelu tshivuaye muenze ku Betele,+ ne wakateka bakuidi ku Betele bua miaba mitumbuke ivuaye muenze. 33 Wakatuadija kufila milambu pa tshioshelu tshivuaye muenze ku Betele mu dituku dia 15 dia ngondo wa muanda mukulu, ngondo uvuaye mudisunguile nkayende; wakajadika tshibilu bua bantu ba mu Isalele, ne wakabanda ku tshioshelu bua kufila milambu ne kufuimisha muishi wa milambu.
13 Ku dîyi dia Yehowa, muntu kampanda wa Nzambi+ wakalua ku Betele ufumina mu Yuda pavua Yalobama muimane ku tshioshelu+ bua kufuimisha muishi wa milambu. 2 Nunku ku dîyi dia Yehowa, wakela dîyi ku tshioshelu, kuambaye ne: “Wewe tshioshelu, tshioshelu! Yehowa udi wamba ne: ‘Tangila! Nebalelele nzubu wa Davidi muana wa balume, dîna diende Yoshiya!+ Nealambule pa mutu pebe bakuidi ba miaba mitumbuke badi bafuimisha muishi wa milambu pa mutu pebe, ne neoshe mifuba ya bantu pa mutu pebe.’”+ 3 Wakafila tshimanyinu* dituku adi wamba ne: “Etshi ntshimanyinu* tshidi Yehowa mufile: Tangila! Tshioshelu netshipandike, ne butu* budi pa mutu patshi nebumuangalake.”
4 Diakamue pavua mukalenge mumvue dîyi divua muntu wa Nzambi mulelela muambe bua tshioshelu ku Betele, Yalobama wakumbusha tshianza ku tshioshelu, kutshiololaye tshitangija kudi muntu wa Nzambi mulelela, kuambaye ne: “Mukuatayi!”+ Diakamue tshianza tshivuaye muolole tshiakuminyina,* ne kavua kabidi mua kutshipingaja to.+ 5 Nunku tshioshelu tshiakapandika ne butu bua pa tshioshelu buakamuangalaka bilondeshile tshimanyinu* tshivua muntu wa Nzambi mulelela mufile ku dîyi dia Yehowa.
6 Mpindieu mukalenge wakambila muntu wa Nzambi mulelela ne: “Lomba koku luse kudi* Yehowa Nzambi webe ne nsambidila bua tshianza tshianyi tshiumvue bimpe.”+ Ke muntu wa Nzambi mulelela kulomba luse kudi Yehowa, ne tshianza tshia mukalenge tshiakapingana muatshi ne kale. 7 Pashishe mukalenge wakambila muntu wa Nzambi mulelela ne: “Lua tuye kuanyi, udie biakudia, ne nkupeshaku dipa kampanda.” 8 Kadi muntu wa Nzambi mulelela wakambila mukalenge ne: “Nansha wewe mumpeshe tshitupa tshia nzubu webe, tshiakuya nebe ne tshiakudia diampa anyi kunua mâyi muaba eu to. 9 Bualu bavua bangelele mukenji ku dîyi dia Yehowa ne: ‘Kuena ne bua kudia diampa anyi kunua mâyi, ne kuena ne bua kupinganyina mu njila uuvua muluile to.’” 10 Nunku wakayila njila mukuabu, ne kavua mupinganyine mu njila uvuaye muluile ku Betele to.
11 Kuvua muprofete kampanda mukulakaje uvua musombele mu Betele, ne bana bende ba balume bakalua kumbelu, kumuambilabu malu onso avua muntu wa Nzambi mulelela muenze dituku adi mu Betele ne mêyi avuaye muambile mukalenge. Bobu bamane kulondela tatuabu malu aa, 12 tatuabu wakabebeja ne: “Uvua muyile njila kayi?” Nunku bana bende bakamuleja njila uvua muntu wa Nzambi mulelela wa ku Yuda muyile. 13 Ke yeye kuambila bana bende ne: “Nsuikilayi tshiseba pa mpunda.” Bakamusuikila tshiseba pa mpunda, yeye kubandapu.
14 Wakalonda muntu wa Nzambi mulelela, kumusanganaye musombe muinshi mua mutshi munene. Ke yeye kumuebeja ne: “Wewe ke muntu wa Nzambi mulelela uvua mufume ku Yuda anyi?”+ Yeye kuandamuna ne: “Mmeme.” 15 Wakamuambila ne: “Luaku tuye kuanyi, udie diampa.” 16 Kadi wakamba ne: “Tshiena mua kupingana nebe anyi kuitaba dilomba diebe, tshiena nansha mua kudia diampa peshi kunua nebe mâyi muaba eu to. 17 Bualu bavua bangambile ku dîyi dia Yehowa ne: ‘Kuena ne bua kudia diampa anyi kunua mâyi kuntu aku to. Kuena ne bua kupinganyina mu njila uuvua muluile to.’” 18 Ke yeye kumuambila ne: “Meme panyi ndi muprofete anu bu wewe, ne muanjelu uvua mungambile ku dîyi dia Yehowa ne: ‘Pingana nende, uye nende kuebe bua adie diampa ne anue mâyi.’” (Uvua mumushime.) 19 Nunku wakapingana nende bua kudia diampa ne kunua mâyi kuende.
20 Pavuabu basombe ku mêsa, dîyi dia Yehowa diakalua kudi muprofete uvua mumupingaje, 21 ne wakabikila muntu wa Nzambi mulelela wa ku Yuda wamba ne: “Yehowa udi wamba ne: ‘Bu muuvua mutombokele dîyi dia Yehowa ne kuyi mutumikile mukenji uvua Yehowa Nzambi webe mukuelele, 22 kadi mupingane bua kudia diampa ne kunua mâyi muaba uvuabu bakuambile ne: “Kudi diampa ne kunu mâyi,” tshitalu tshiebe katshiakubuela mu lukita lua bankambua bebe to.’”+
23 Panyima pa muntu wa Nzambi mulelela mumane kudia diampa ne munue, muprofete mukulakaje wakasuikila muprofete uvuaye mupingaje tshiseba pa mpunda. 24 Pashishe wakamata mu njila, kadi ntambue wakasambakena nende mu njila ne wakamushipa.+ Tshitalu tshiende tshiakakuluka mu njila, ne mpunda wakimana ku luseke luatshi; ntambue uvua pende muimane ku luseke lua tshitalu. 25 Kuvua bantu bavua bapitshila muaba au bavua bamone tshitalu tshikuluke mu njila ne ntambue muimane ku luseke lua tshitalu. Bakalua, kulondabu bualu abu mu tshimenga muvua muprofete mukulakaje musombele.
26 Pavua muprofete uvua mumusangane mu njila mumupingaje mumvue bualu abu, wakamba diakamue ne: “Au mmuntu wa Nzambi mulelela uvua mutombokele dîyi dia Yehowa;+ nunku Yehowa mmumufile kudi ntambue, bua kumusunsula ne kumushipa bilondeshile dîyi dia Yehowa divuaye mumuambile.”+ 27 Ke kuambilaye bana bende ba balume ne: “Nsuikilayi tshiseba pa mpunda.” Nunku bakamusuikilatshi. 28 Ke yeye kumata mu njila, kusanganaye tshitalu tshikuluke mu njila, mpunda ne ntambue bimane ku luseke luatshi. Ntambue kavua mudie tshitalu, peshi musunsule mpunda to. 29 Muprofete wakambula tshitalu tshia muntu wa Nzambi mulelela, kutshitekaye pa mpunda, ne kupinganaye natshi mu tshimenga tshiabu bua kumudila ne kumujiika. 30 Nunku wakaladika tshitalu atshi mu lukita luende yeye, ne bavua bamudila bamba ne: “Bibi be, muanetu!” 31 Bobu bamane kumujiika, wakambila bana bende ba balume ne: “Pangafua, nudi ne bua kunjiika muaba udibu bajiike muntu wa Nzambi mulelela. Nuteke mifuba yanyi ku luseke lua mifuba yende.+ 32 Dîyi divuaye muambe ku dîyi dia Yehowa bua tshioshelu mu Betele ne bua nzubu yonso ya ditendelela idi pa miaba mitumbuke+ mu bimenga bia Samalea nedikumbane bulelela.”+
33 Nansha panyima pa bualu ebu bumane kuenzeka, Yalobama kavua mulekele njila wende mubi to, kadi uvua anu usungula bakuidi bua miaba mitumbuke mu bantu tshianana tshianana.+ Muntu yonso uvua musue buakuidi, uvua umuteka muakuidi* wamba ne: “Alue umue wa ku bakuidi bua miaba mitumbuke.”+ 34 Mpekatu wa ba mu nzubu wa Yalobama eu+ wakafikisha ku dibutuka diabu ne ku dijimijibua diabu pa mutu pa buloba.+
14 Tshikondo atshi Abiya muana wa Yalobama wakasama. 2 Nunku Yalobama wakambila mukajende ne: “Bua luse, juka, udishiye bu muntu mukuabu bua kabamanyi ne: udi mukaji wa Yalobama to, ne ndaku ku Shilo. Tangila! Muprofete Ahiya udi kuntu aku. Yeye ke muntu uvua mungambile ne: nendue mukalenge wa tshisamba etshi.+ 3 Angata mampa dikumi, mikata, ne mulondo wa buitshi, uye kudiye. Nunku yeye neakuambile tshiafikila muana.”
4 Mukaji wa Yalobama wakenza muvuaye muambe. Wakajuka, kuyaye ku Shilo,+ kufikaye ku nzubu kua Ahiya. Mêsu a Ahiya avua malengame matangile anu kumpala, ne kavua mua kumona to, bua bukole bukavuaye.
5 Kadi Yehowa ukavua muambile Ahiya ne: “Mona, mukaji wa Yalobama udi ulua kukuebeja bua muanende, bualu udi usama. Nenkuambile tshia wewe kumuambila.* Padiye ufika, neasokoke tshidiye.”
6 Diakamue pavua Ahiya mumvue mikuma ya makasa ende pavuaye wenda ubuela mu mushiku wa mbelu, wakamba ne: “Buela, mukaji wa Yalobama. Udi usokoka tshiudi bua tshinyi? Mbampeshe mudimu wa kukuambila mukenji mubi. 7 Ndaku, wambile Yalobama ne: ‘Yehowa Nzambi wa Isalele udi wamba nunku: “Mvua mukujule munkatshi mua tshisamba tshienu bua kukuteka mulombodi wa tshisamba tshianyi tshia Isalele.+ 8 Pashishe meme kunyenga nzubu wa Davidi bukalenge, kukupeshabu.+ Kadi kuena mulue bu muena mudimu wanyi Davidi uvua mulame mêyi anyi ne mundonde ne muoyo wende mujima, wenza anu tshivua tshimpe ku mêsu kuanyi.+ 9 Kadi wewe udi muenze malu mabi matambe kupita bonso bavua kumpala kuebe, ne uvua mudienzele nzambi mukuabu ne muenze mpingu ya tshiamu* bua kumfiikisha munda,+ ne meme ke uudi muele nyima.+ 10 Bua bualu ebu, ndi ntumina nzubu wa Yalobama dikenga, ne nenjimije* bantu balume bonso* ba kua Yalobama, kusangisha ne bantu badi kabayi ne bukole ne bateketangane ba mu Isalele, ne nenkombe nzubu wa Yalobama ushala munda mutupu,+ anu bu mutu muntu ukomba tumvi tua nyama too ne paditu tujika tuonso! 11 Muntu yonso wa kua Yalobama udi ufuila mu tshimenga, mbua neyimudie; ne muntu yonso udi ufuila mu mpata, nyunyi ya muulu neyimudie, bualu Yehowa mmuambe bualu ebu.”’
12 “Mpindieu juka; ndaku kuebe. Padi makasa ebe adiata mu tshimenga, muana neafue. 13 Isalele mujima neamudile ne neamujiike, bualu mu dîku dia Yalobama yeye nkayende ke watekabu mu lukita, bualu yeye ke muntu umue wa mu nzubu wa Yalobama udi Yehowa Nzambi wa Isalele musangane bualu buimpe munda muende. 14 Yehowa neadijudile mukalenge ku mutu kua Isalele wabutula* nzubu wa Yalobama+ kubangila anu dituku adi, bushuwa, nansha mpindieu. 15 Yehowa neakume Isalele anu bu dilenge didi dinyungakana mu mâyi, ne neajomone Isalele mu buloba buimpe ebu buvuaye mupeshe bankambua babu,+ ne neabatangalaje dia muamua dia Musulu,*+ bualu bavua benze mitshi yabu ya tshijila,*+ bafiikisha Yehowa munda. 16 Nealekele Isalele bua mpekatu idi Yalobama muenze ne idiye mufikishe Isalele ku dienza.”+
17 Ke mukaji wa Yalobama kujuka, kumataye mu njila ne kuyaye ku Tîsa. Pakafikaye mu mushiku wa mbelu wa nzubu, muana wakafua. 18 Nunku bakamujiika, ne Isalele mujima wakamudila bilondeshile dîyi dia Yehowa divuaye muambe ku butuangaji bua muena mudimu wende muprofete Ahiya.
19 Malu adi mashale a ku malu a Yalobama ne mushindu uvuaye muluangane mvita+ ne muvuaye mukokeshe, mmafunda mu mukanda wa malu a bikondo bia bakalenge ba Isalele. 20 Bule bua* bukokeshi bua Yalobama buvua bua bidimu 22, pashishe wakalala bua kuikisha ne bankambua bende;+ ne muanende Nadaba wakalua mukalenge pa muaba wende.+
21 Pine apu, Lehabama muana wa Solomo ukavua mulue mukalenge mu Yuda. Lehabama uvua ne bidimu 41 pavuaye mulue mukalenge, ne wakakokesha bidimu 17 mu Yelushalema, tshimenga tshivua Yehowa musungule+ mu bisa bionso bia Isalele bua tshikale muaba wa kuteka dîna diende.+ Dîna dia mamuende wa Lehabama divua Nâmaha muena Amona.+ 22 Bena Yuda bavua benza malu mabi ku mêsu kua Yehowa,+ ne bua mpekatu ivuabu benze bakamufiikisha munda kupita muvua bankambua babu benze.+ 23 Bobu pabu bavua batungunuka ne kudibakila miaba mitumbuke, kudienzela makunji a tshijila ne mitshi ya tshijila*+ pa mukuna mukese wonso mule+ ne muinshi mua mutshi wonso udi musampile bikole.+ 24 Kuvua kabidi balume bavua bandumba ba ku ntempelo mu buloba.+ Bavua benza malu bilondeshile malu mabi onso a bisamba bivua Yehowa muipate kumpala kua bena Isalele.
25 Mu tshidimu tshitanu tshia mukalenge Lehabama, Shishaka+ mukalenge wa Ejipitu wakabanda bua kuluisha Yelushalema.+ 26 Wakangata bintu bia mushinga bia mu nzubu wa Yehowa ne bintu bia mushinga bia mu nzubu* wa mukalenge.+ Wakangata bintu bionso, kusangisha ne ngabu yonso ya or ivua Solomo muenze.+ 27 Nunku mukalenge Lehabama wakenza ngabu ya tshiamu tshia mitaku bua kuyipingaja pa muaba wayi, ne wakayipesha bamfumu ba balami* bavua balama ku tshibuelelu tshia nzubu wa mukalenge bua bikale bayilama. 28 Dîba dionso divua mukalenge ulua ku nzubu wa Yehowa, balami bavua bayambula, ne pashishe bavua bayipingaja mu nzubu wa balami.
29 Malu adi mashale a ku malu a Lehabama, malu onso avuaye muenze, ki mmafunda mu mukanda wa malu a bikondo bia bakalenge ba Yuda anyi?+ 30 Kuvua mvita misangu yonso pankatshi pa Lehabama ne Yalobama.+ 31 Pashishe Lehabama wakalala bua kuikisha ne bankambua bende, ne bakamujiika ne bankambua bende mu Tshimenga tshia Davidi.+ Dîna dia mamuende divua Nâmaha muena Amona.+ Nunku muanende Abiyama*+ wakalua mukalenge pa muaba wende.
15 Mu tshidimu tshia 18 tshia mukalenge Yalobama+ muana wa Nebata, Abiyama wakalua mukalenge wa Yuda.+ 2 Wakakokesha mu Yelushalema bidimu bisatu. Dîna dia mamuende divua Mâka+ muikulu wa Abishaloma.* 3 Wakatungunuka ne kuendela mu mpekatu yonso ivua tatuende muenze kumpala kuende, ne muoyo wende kawuvua mujima* kudi Yehowa Nzambi wende bu muvua muoyo wa nkambua wende Davidi to. 4 Kadi bua bualu bua Davidi,+ Yehowa Nzambi wende uvua mumupeshe muendu mu Yelushalema+ pa kujula muanende panyima pende ne pa kulama Yelushalema bua atungunuke ne kuikalaku. 5 Bualu Davidi uvua muenze malu mimpe ku mêsu kua Yehowa, ne kavua musesuke ku bualu nansha bumue buvuaye mumutumine dîyi bua kuenza mu matuku ende onso a muoyo, pa kumbusha mu bualu bua Uliya muena Hiti.+ 6 Kuvua mvita pankatshi pa Lehabama ne Yalobama matuku ende onso a muoyo.+
7 Bua malu adi mashale a ku malu a Abiyama, malu onso avuaye muenze, ki mmafunda mu mukanda wa malu a bikondo bia bakalenge ba Yuda anyi?+ Kuvua kabidi mvita pankatshi pa Abiyama ne Yalobama.+ 8 Pashishe Abiyama wakalala bua kuikisha ne bankambua bende, ne bakamujiika mu Tshimenga tshia Davidi; ne muanende Asa+ wakalua mukalenge pa muaba wende.+
9 Mu tshidimu tshia 20 tshia Yalobama mukalenge wa Isalele, Asa wakabanga kukokesha mu Yuda. 10 Wakakokesha mu Yelushalema bidimu 41. Dîna dia kakuende muntu mukaji divua Mâka+ muikulu wa Abishaloma. 11 Asa wakenza malu makane ku mêsu kua Yehowa+ anu bu nkambua wende Davidi. 12 Wakipata balume bavua bandumba ba ku ntempelo mu buloba+ ne wakumbusha mpingu yonso ya muendi* ivua bankambua bende benze.+ 13 Wakumbusha too ne kakuende Mâka+ pa muaba wende wa mamu mukalenge mukaji,* bualu uvua muenze lupingu lua bundu bua ntendelelu wa mutshi wa tshijila.* Asa wakakosa lupingu luende lua bundu alu,+ kuloshaye mu Tshibandabanda tshia Kidilona.+ 14 Kadi miaba mitumbuke kayivua miumbusha to.+ Nansha nanku, muoyo wa Asa uvua mujima* kudi Yehowa matuku ende onso a muoyo.* 15 Wakabueja bintu bivuaye yeye ne tatuende bavuije bia tshijila mu nzubu wa Yehowa, mmumue ne: arjan, or, ne bintu bishilashilangane.+
16 Kuvua mvita misangu yonso pankatshi pa Asa ne Bâsha+ mukalenge wa Isalele. 17 Nunku Bâsha mukalenge wa Isalele wakabanda bua kuluisha Yuda, kutuadijaye kuibaka* Lama+ bua kupangisha muntu yonso mua kupatuka anyi kubuela kudi* Asa mukalenge wa Yuda.+ 18 Ke Asa kuangata arjan yonso ne or bivua bishale mu bibutshilu bia mu nzubu wa Yehowa ne mu bibutshilu bia mu nzubu* wa mukalenge kubipeshaye bena mudimu bende. Pashishe mukalenge Asa wakabatuma kudi Bene-hadada muana wa Tabelimona muana wa Hezeyona, mukalenge wa Sulia+ uvua musombele mu Damaseke wamba ne: 19 “Tudi bapunge nebe dîyi* ne tatuanyi uvua mupunge dîyi ne tatuebe. Ndi nkutumina dipa dia arjan ne or. Luaku, ushipe dîyi* diuvua mupunge ne Bâsha mukalenge wa Isalele bua yeye umbuke kundi.” 20 Bene-hadada wakateleja mukalenge Asa, yeye kutuma bamfumu ba biluilu biende bua kuluisha bimenga bia Isalele, ne bakatshimuna Iyona,+ Dana,+ Abele-bete-mâka, Kinelete yonso, ne buloba buonso bua Nafatale. 21 Pavua Bâsha mumvue bualu abu, wakalekela diakamue kuibaka* Lama ne wakatungunuka ne kusombela mu Tîsa.+ 22 Nunku mukalenge Asa wakabikidisha Yuda mujima (kakuvua muntu nansha umue uvuabu kabayi babikidishe), bobu kuambula mabue ne mabaya bia mu Lama bivua Bâsha wibaka nabi, kuyabu nabi, ne mukalenge Asa wakakolesha* nabi Geba+ mu Benyamina, ne Misepa.+
23 Bua malu onso adi mashale a ku malu a Asa, bukole buende buonso ne malu onso avuaye muenze ne bimenga bivuaye muibake,* ki mbifunda mu mukanda wa malu a bikondo bia bakalenge ba Yuda anyi? Kadi ku bukulakaja buende disama diakamukuata ku makasa.+ 24 Pashishe Asa wakalala bua kuikisha ne bankambua bende ne bakamujiika pamue nabu mu Tshimenga tshia Davidi nkambua wende; ne muanende Yehoshafata+ wakalua mukalenge pa muaba wende.
25 Nadaba+ muana wa Yalobama wakalua mukalenge wa Isalele mu tshidimu tshibidi tshia Asa mukalenge wa Yuda, ne wakakokesha mu Isalele bidimu bibidi. 26 Wakatungunuka ne kuenza malu mabi ku mêsu kua Yehowa ne wakendela mu njila wa tatuende+ ne mu mpekatu wende uvuaye mufikishe Isalele ku dienza.+ 27 Bâsha muana wa Ahiya wa mu nzubu wa Yisakâ wakamuelela tshifufu, ne Bâsha wakamushipa ku Gibetona+ wa bena Peleshete pavua Nadaba ne Isalele mujima batshintshimika Gibetona. 28 Nunku Bâsha wakamushipa mu tshidimu tshisatu tshia Asa mukalenge wa Yuda ne wakalua mukalenge pa muaba wende. 29 Diakamue pakaluaye mukalenge, wakashipa bena mu nzubu wa Yalobama bonso. Kakashiya muntu nansha umue wa kua Yalobama upuyakana to; wakababutuisha bonso bilondeshile dîyi dia Yehowa divuaye muambe ku butuangaji bua muena mudimu wende Ahiya muena Shilo.+ 30 Biakenzeka nanku bua mpekatu ivua Yalobama muenze ne mufikishe Isalele ku dienza ne bualu uvua mufiikishe Yehowa Nzambi wa Isalele munda bikole. 31 Bua malu adi mashale a ku malu a Nadaba, malu onso avuaye muenze, ki mmafunda mu mukanda wa malu a bikondo bia bakalenge ba Isalele anyi? 32 Kuvua mvita misangu yonso pankatshi pa Asa ne Bâsha mukalenge wa Isalele.+
33 Mu tshidimu tshisatu tshia Asa mukalenge wa Yuda, Bâsha muana wa Ahiya wakalua mukalenge wa Isalele mu Tîsa ne wakakokesha bidimu 24.+ 34 Kadi wakatungunuka ne kuenza malu mabi ku mêsu kua Yehowa,+ ne wakendela mu njila wa Yalobama ne mu mpekatu wende uvuaye mufikishe Isalele ku dienza.+
16 Pashishe dîyi dia Yehowa diakalua kudi Yehu+ muana wa Hanani+ bua bualu bua Bâsha diamba ne: 2 “Mvua mukujule mu lupuishi ne mukuteke mulombodi wa tshisamba tshianyi tshia Isalele,+ kadi uvua mutungunuke ne kuendela mu njila wa Yalobama ne mufikishe tshisamba tshianyi tshia Isalele ku dienza mpekatu, bobu kumfiikisha munda bua mpekatu yabu.+ 3 Nunku ndi nkomba Bâsha ne nzubu wende, ne nemvuije nzubu wende bu nzubu wa Yalobama+ muana wa Nebata. 4 Muntu yonso wa kua Bâsha udi ufuila mu tshimenga, mbua neyimudie; ne muntu yonso wa kuende udi ufuila mu mpata, nyunyi ya muulu neyimudie.”
5 Bua malu adi mashale a ku malu a Bâsha, malu avuaye muenze pamue ne bukole buende, ki mmafunda mu mukanda wa malu a bikondo bia bakalenge ba Isalele anyi? 6 Pashishe Bâsha wakalala bua kuikisha ne bankambua bende, ne bakamujiika mu Tîsa;+ ne muanende Elaha wakalua mukalenge pa muaba wende. 7 Dîyi dia Yehowa diakalua kabidi kudi muprofete Yehu muana wa Hanani bua bualu bua Bâsha ne nzubu wende, bua malu mabi onso avuaye muenze ku mêsu kua Yehowa pa kumufiikisha munda ne mudimu wa bianza biende, kuluaye bu nzubu wa Yalobama, ne kabidi bua muvuaye mumushipe.*+
8 Mu tshidimu tshia 26 tshia Asa mukalenge wa Yuda, Elaha muana wa Bâsha wakalua mukalenge wa Isalele mu Tîsa, ne wakakokesha bidimu bibidi. 9 Muena mudimu wende Zimeli, mfumu wa tshitupa tshia basalayi bende bavua benda ne matempu, wakamuelela tshifufu pavuaye mu Tîsa unua maluvu mukuatshike ku nzubu kua Âsa uvua ku mutu kua nzubu wende mu Tîsa. 10 Zimeli wakabuela, kumukumaye+ ne kumushipa mu tshidimu tshia 27 tshia Asa mukalenge wa Yuda, ne wakalua mukalenge pa muaba wende. 11 Pakaluaye mukalenge, diakamue pakasombaye mu nkuasa wende wa bukalenge, wakashipa nzubu wa Bâsha mujima. Kavua mushiye muntu mulume nansha umue,* ni ngua ku balela bende* peshi wa ku balunda bende. 12 Nunku Zimeli wakabutula nzubu mujima wa Bâsha bilondeshile dîyi divua Yehowa muambe bua Bâsha ku butuangaji bua muprofete Yehu.+ 13 Bivua bienzeke nunku bua mpekatu yonso ivua Bâsha ne muanende Elaha benze ne bua mpekatu ivuabu bafikishe Isalele ku dienza pa kufiikisha Yehowa Nzambi wa Isalele munda ne mpingu yabu ya tshianana.+ 14 Bua malu adi mashale a ku malu a Elaha, malu onso avuaye muenze, ki mmafunda mu mukanda wa malu a bikondo bia bakalenge ba Isalele anyi?
15 Mu tshidimu tshia 27 tshia Asa mukalenge wa Yuda, Zimeli wakalua mukalenge bua matuku muanda mutekete mu Tîsa pavua eku bisumbu bia basalayi biase tshitudilu bua kuluisha Gibetona+ wa bena Peleshete. 16 Pakapita matuku, bisumbu bia basalayi bivua biase tshitudilu biakumvua bamba ne: “Zimeli mmuele tshifufu ne mmushipe kabidi mukalenge.” Nunku Isalele mujima wakateka Omeli,+ mfumu wa tshiluilu, mukalenge wa Isalele dituku adi mu tshitudilu. 17 Omeli ne bena Isalele bonso bavuaye nabu bakumbuka ku Gibetona, kubandabu ne kutshintshimikabu Tîsa. 18 Pavua Zimeli mumone ne: bavua bakuate tshimenga, wakabuela mu tshibumba tshikolesha tshia nzubu* wa mukalenge, kutuaye nzubu kapia yeye muikalamu, yeye kufua.+ 19 Bivua bienzeke nunku bua mpekatu yende nkayende ivuaye muenze mu dienza malu mabi ku mêsu kua Yehowa pa kuendela mu njila wa Yalobama ne bua mpekatu uvuaye mufikishe Isalele ku dienza.+ 20 Bua malu adi mashale a ku malu a Zimeli ne bua tshifufu tshiende, ki mbifunda mu mukanda wa malu a bikondo bia bakalenge ba Isalele anyi?
21 Dîba adi ke divua tshisamba tshia Isalele tshitapuluke mu bisumbu bibidi. Tshisumbu tshimue tshia bantu tshiakalonda Tibeni muana wa Ginata, tshijinga kumuteka mukalenge, ne tshisumbu tshikuabu tshivua tshilonde Omeli. 22 Kadi bantu bavua balonda Omeli bakatshimuna bantu bavua balonda Tibeni muana wa Ginata. Nunku Tibeni wakafua, ne Omeli wakalua mukalenge.
23 Mu tshidimu tshia 31 tshia Asa mukalenge wa Yuda, Omeli wakalua mukalenge wa Isalele, ne wakakokesha bidimu 12. Wakakokesha bidimu bisambombo mu Tîsa. 24 Wakasumba mukuna wa Samalea kudi Shemê ku ntalanta* ibidi ya arjan, ne wakibaka tshimenga pa mukuna au. Wakinyika tshimenga tshivuaye muibake ne: Samalea,*+ bilondeshile dîna dia Shemê muena* mukuna au. 25 Omeli wakatungunuka ne kuenza malu mabi ku mêsu kua Yehowa, ne uvua mubi menemene kupita bonso bavua kumpala kuende.+ 26 Wakendela mu njila yonso ya Yalobama muana wa Nebata, ne mu mpekatu uvuaye mufikishe Isalele ku dienza pa kufiikisha Yehowa Nzambi wa Isalele munda ne mpingu yabu ya tshianana.+ 27 Bua malu adi mashale a ku malu a Omeli, bivuaye muenze ne malu avua aleja bukole buende, ki mmafunda mu mukanda wa malu a bikondo bia bakalenge ba Isalele anyi? 28 Pashishe Omeli wakalala bua kuikisha ne bankambua bende ne bakamujiika mu Samalea; ne muanende Ahaba+ wakalua mukalenge pa muaba wende.
29 Ahaba muana wa Omeli wakalua mukalenge wa Isalele mu tshidimu tshia 38 tshia Asa mukalenge wa Yuda, ne Ahaba muana wa Omeli wakakokesha Isalele mu Samalea+ bidimu 22. 30 Ahaba muana wa Omeli uvua mubi menemene ku mêsu kua Yehowa kupita bonso bavua kumpala kuende.+ 31 Bienze anu bu ne: kuendela mu mpekatu ya Yalobama+ muana wa Nebata kakuvua kukumbane, Ahaba wakangata kabidi Yezabele+ muana wa Etebâla, mukalenge wa bena Sidona,+ bua ikale mukajende, wakatuadija kuenzela Bâla mudimu+ ne kumuinamina. 32 Wakashila kabidi Bâla tshioshelu ku nzubu* wa Bâla+ uvuaye muibake mu Samalea. 33 Ahaba wakenza kabidi mutshi wa tshijila.*+ Ahaba wakenza malu mabi a bungi bua kufiikisha Yehowa Nzambi wa Isalele munda kupita bakalenge ba Isalele bonso bavua kumpala kuende.
34 Mu matuku ende, Hiele muena Betele wakibakulula Yeliko. Wakajimija Abilama muanende muanabute bua kuasa tshishimikidi tshiende, ne wakafuisha Seguba muanende wa mukala bua kuela biibi biende bilondeshile dîyi divua Yehowa muambe ku butuangaji bua Yoshua muana wa Nuna.+
17 Nunku Eliya*+ muena Tishebe wa ku Gilada+ wakambila Ahaba ne: “Bushuwa, anu bu mudi Yehowa Nzambi wa Isalele undi ngenzela mudimu* muikale ne muoyo, kakuakuikala lumuma anyi mvula bidimu bidi panshi ebi to, anu meme muambe dîyi!”+
2 Dîyi dia Yehowa diakalua kudiye diamba ne: 3 “Umbuka muaba eu, uye lua ku est, usokome mu Tshibandabanda tshia Kelite,* ku est kua Yadene. 4 Newikale unua mâyi a mu kasulu, ne nentumine bikololo dîyi bua bikale bikutuadila biakudia kuntu aku.”+ 5 Wakaya diakamue, kuenzaye bilondeshile dîyi dia Yehowa; wakaya, kusombelaye mu Tshibandabanda tshia Kelite,* ku est kua Yadene. 6 Bikololo bivua bimutuadila mampa ne munyinyi mu dinda, bimutuadila mampa ne munyinyi dilolo, ne uvua unua mâyi a mu kasulu.+ 7 Kadi panyima pa matuku, kasulu kakuma,+ bualu kakuvua mvula mu buloba to.
8 Pashishe dîyi dia Yehowa diakalua kudiye diamba ne: 9 “Juka, ndaku ku Salefata wa mu Sidona, usombele kuntu aku. Tangila! Nentumine mukaji mukamba kampanda dîyi kuntu aku bua ikale ukupesha biakudia.”+ 10 Nunku wakajuka, kuyaye ku Salefata. Pakafikaye ku tshibuelelu tshia tshimenga, wakamona mukaji mukamba kampanda wangula nkunyi. Ke yeye kumuela dîyi, kuambaye ne: “Ntuadila koku ndambu wa mâyi mu dikopo bua nnue.”+ 11 Pavuaye wenda uya bua kuangata mâyi, wakamuela dîyi ne: “Ntuadila koku tshipese tshia diampa mu tshianza tshiebe.” 12 Ke mukaji kuamba ne: “Bushuwa, anu bu mudi Yehowa Nzambi webe ne muoyo, tshiena ne diampa to, ndi anu ne dianza dia bukula mu dibungu dinene ne tundambu tua mafuta mu mulondo mukese.+ Mpindieu ndi ngenda ngangula ndambu wa nkunyi, ne nenye bua kulamba kantu buanyi meme ne bua muananyi. Patuikala bamane kudia, netufue.”
13 Ke Eliya kumuambila ne: “Kutshinyi to. Ndaku wenze muudi muambe. Kadi anji ngenzela meme diampa dia tshijengu ne bintu biudi nabi abi, udintuadile. Pashishe udi mua kulua kulamba kantu buebe wewe ne muanebe. 14 Bualu Yehowa Nzambi wa Isalele udi wamba nunku: ‘Dibungu dinene dia bukula kadiakushala munda mutupu to, ne mulondo mukese wa mafuta kawakushala munda mutupu too ne padi Yehowa ulokesha mvula pa mutu pa buloba.’”+ 15 Nunku wakaya, kuenzaye anu muvua Eliya mumuambile, ne yeye ne ba mu nzubu muende pamue ne Eliya bakadia matuku a bungi.+ 16 Dibungu dinene dia bukula kadiakashala munda mutupu, ne mulondo mukese wa mafuta kawakashala munda mutupu to, bilondeshile dîyi divua Yehowa muambe ku butuangaji bua Eliya.
17 Panyima pa malu aa, muana wa mamu muena kumbelu wakasama, ne disama diende diakakola, yeye kukosa mieyelu.+ 18 Ke mamu au kuambilaye Eliya ne: “Ndi mukuenze tshinyi,* wewe muntu wa Nzambi mulelela? Udi mulue bua kumvuluija dipila dianyi ne kushipa muananyi anyi?”+ 19 Kadi Eliya wakamuambila ne: “Mpesha muanebe.” Nunku wakamuangata mu maboko a mamu au, kubandaye nende mu nzubu wa kuulu muvuaye musombele, kumuladikaye pa bulalu buende yeye.+ 20 Wakela dîyi kudi Yehowa ne: “Yehowa Nzambi wanyi,+ udi ukengesha kabidi mukaji mukamba muena kumbelu kundi musombele pa kushipa muanende anyi?” 21 Pashishe wakadiolola pambidi pa muana misangu isatu, kuelaye dîyi kudi Yehowa ne: “Yehowa Nzambi wanyi, bua luse, muoyo* wa muana eu upinganaku munda muende.” 22 Yehowa wakateleja dilomba dia Eliya,+ ne muoyo* wa muana wakapingana munda muende, yeye kupetulula muoyo.*+ 23 Eliya wakangata muana, kutulukaye nende ku nzubu wa kuulu, kubuelaye mu nzubu, kumufilaye kudi mamuende; Eliya wakamba ne: “Tangila, muanebe udi ne muoyo.”+ 24 Ke mamu au kuambila Eliya ne: “Mpindieu ndi mumanye ne: wewe udi bulelela muntu wa Nzambi,+ ne dîyi dia Yehowa didi mukana muebe mbulelela.”
18 Pakapita matuku, mu tshidimu tshisatu,+ dîyi dia Yehowa diakalua kudi Eliya diamba ne: “Ndaku udileje kudi Ahaba, bualu nentume mvula pa buloba.”+ 2 Nunku Eliya wakaya bua kudileja kudi Ahaba pavua tshiyole tshia nzala tshikale tshikole menemene+ mu Samalea.
3 Pine apu Ahaba wakabikila Obadaya uvua ku mutu kua ba mu nzubu wende. (Pabi Obadaya uvua utshina Yehowa bikole, 4 ne pavua Yezabele+ ushipa* baprofete ba Yehowa, Obadaya uvua muangate baprofete lukama, kubasokokaye 50 mu nyongolo, 50 mu nyongolo, ne uvua ubapesha mampa ne mâyi.) 5 Nunku Ahaba wakambila Obadaya ne: “Nyunguluka mu buloba buonso, uye ku mishimi yonso ya mâyi ne mu bibandabanda bionso.* Pamuapa udi mua kusangana mashinde makumbane bua kulama tubalu tuetu ne mpunda yetu ne muoyo, ne bua nyama yetu yonso kayifu to.” 6 Nunku bakabanyangana buloba buvuabu ne bua kunyunguluka. Ahaba wakaya wende njila, ne Obadaya pende wakaya wende njila.
7 Pavua Obadaya wenda uya, Eliya wakasambakena nende. Diakamue wakamumanya, yeye kutua mpala wende panshi, kuambaye ne: “Eu nguewe anyi, mukalenge wanyi Eliya?”+ 8 Wakamuandamuna ne: “Mmeme. Ndaku wambile mukalenge webe ne: ‘Eliya udi eku.’” 9 Kadi Obadaya wakamba ne: “Mbubi kayi bundi muenze bua wewe kufila muena mudimu webe mu tshianza tshia Ahaba bua kunshipaye? 10 Bushuwa, anu bu mudi Yehowa Nzambi webe ne muoyo, kakuena tshisamba anyi bukalenge bidi mukalenge wanyi kayi mutume bantu bua kukukeba to. Pavuabu bamba ne: ‘Kena muaba eu to,’ uvua utshipisha bukalenge ne tshisamba ne: kabavua bakumone to.+ 11 Mpindieu wewe udi wamba ne: ‘Ndaku wambile mukalenge webe ne: “Eliya udi eku.”’ 12 Pandi ngumbuka kuudi, nyuma wa Yehowa neaye nebe+ muaba undi tshiyi mumanye ne pandi ngambila Ahaba, ne yeye kena ukupeta, neanshipe kakuyi mpata. Pabi muena mudimu webe mmutshine Yehowa katshia ku buana buende. 13 Kabavua bambile mukalenge wanyi tshimvua muenze pavua Yezabele ushipa baprofete ba Yehowa, mumvua musokoke baprofete ba Yehowa lukama, mu bisumbu bia baprofete 50 mu nyongolo, 50 mu nyongolo, ne mumvua mutungunuke ne kubapesha mampa ne mâyi anyi?+ 14 Kadi mpindieu wewe udi wamba ne: ‘Ndaku wambile mukalenge webe ne: “Eliya udi eku.”’ Yeye neanshipe kakuyi mpata.” 15 Kadi Eliya wakamba ne: “Bushuwa, anu bu mudi Yehowa wa biluilu undi ngenzela mudimu* muikale ne muoyo, lelu nendileje kudiye.”
16 Nunku Obadaya wakaya bua kusambakena ne Ahaba, yeye kumuambila bualu abu, ne Ahaba wakaya bua kusambakena ne Eliya.
17 Diakamue pavua Ahaba mumone Eliya, wakamuambila ne: “Eu nguewe, muntu udi ukebela Isalele lutatu lukole?”*
18 Kadi yeye wakamba ne: “Tshiena mukebele Isalele lutatu to, kadi wewe ne nzubu wa tatuebe ke badi benze nunku bualu nudi balekele mêyi a Yehowa ne balonde Babâla.+ 19 Mpindieu, bikidisha Isalele mujima bua alue kundi ku mukuna wa Kâmele,+ pamue ne baprofete ba Bâla 450 ne baprofete ba mutshi wa tshijila* 400,+ badi badia ku mêsa a Yezabele.” 20 Nunku Ahaba wakatuma mukenji mu tshisamba tshijima tshia Isalele ne wakasangisha baprofete ku mukuna wa Kâmele.
21 Pashishe Eliya wakasemena kudi bantu bonso, kuambaye ne: “Nenutungunuke ne kuelakana* pankatshi pa ngenyi ibidi* too ne dîba kayi?+ Bikala Yehowa ke Nzambi mulelela, mulondayi;+ kadi bikalabi ne: m’Bâla, mulondayi!” Kadi bantu kabakamuandamuna dîyi to. 22 Ke Eliya kuambila bantu ne: “Ndi mushale nkayanyi muprofete wa Yehowa+ padi eku baprofete ba Bâla bikale 450. 23 Batupeshe bana balume ba ngombe babidi, ne bobu basungule muana mulume wa ngombe umue, bamusaye ne bamuteke pa nkunyi, kadi kabena ne bua kutuaku kapia to. Meme panyi nendongolole muana mulume wa ngombe mukuabu au, nemmuteke pa nkunyi, kadi tshiakutuaku kapia to. 24 Pashishe nudi ne bua kubila dîna dia nzambi wenu,+ ne meme nembile dîna dia Yehowa. Nzambi udi wandamuna ne kapia nealeje ne: yeye ke Nzambi mulelela.”+ Ke bantu bonso kuandamunabu ne: “Tshiudi muambe ntshimpe.”
25 Nunku Eliya wakambila baprofete ba Bâla ne: “Sungulayi muana mulume wa ngombe umue ne numulongolole kumpala, bualu nuenu nudi ba bungi. Pashishe nubile dîna dia nzambi wenu, kadi kanuena ne bua kutuaku kapia to.” 26 Nunku bakangata muana mulume wa ngombe uvuabu babapeshe, bobu kumulongolola ne bakabila dîna dia Bâla kubangila ku dinda too ne munda munya, bamba ne: “Bâla wetu, tuandamuna!” Kakuvua dîyi ne muntu nansha umue kavua wandamuna to.+ Bakatungunuka ne kutumpika baja maja benda banyunguluka tshioshelu tshivuabu benze. 27 Pabuipi ne munda munya, Eliya wakatuadija kubaseka wamba ne: “Bikilayi ne dîyi dienu dionso! Yeye si nnzambi!+ Pamuapa udi munkatshi mua dielangana meji bikole, anyi mmuye kusesuka.* Anyi pamuapa mmulale ne bidi bikengela bua muntu aye kumubisha!” 28 Bavua babikila ne dîyi diabu dionso ne baditapa ne tuele tua nseke ibidi ne mafuma, bilondeshile tshilele tshiabu, too ne pavua mashi mabapueke mubidi mujima. 29 Munda munya muakapita ne bakatungunuka ne kuenza malu bu bajimije lungenyi* too ne dîba dia kufila mulambu wa ntete wa dilolo, kadi kakuvua dîyi ne kakuvua muntu wandamuna; kakuvua muntu uvua uteya ntema to.+
30 Ndekelu wa bionso, Eliya wakambila bantu bonso ne: “Semenayi kundi.” Nunku bantu bakasemena kudiye. Pashishe wakalongolola tshioshelu tshia Yehowa tshivuabu bupule.+ 31 Pashishe Eliya wakangata mabue 12, bilondeshile bungi bua bisa bia bana ba Yakoba uvua Yehowa muambile ne: “Dîna diebe nedikale Isalele.”+ 32 Wakasa tshioshelu mu dîna dia Yehowa ne mabue au.+ Pashishe wakumbula munkoloji munyunguluke tshioshelu tshionso, muaba bunene bukumbane bu wa kukuna bipiminu bibidi bia seha* bia ntete. 33 Pashishe wakalonga nkunyi, kusayaye muana mulume wa ngombe, ne kumutekaye pa nkunyi apu.+ Ke yeye kuamba ne: “Uwujayi milondo minene inayi ne mâyi, nuapongolole pa mulambu wa kuosha ne pa nkunyi.” 34 Pashishe wakamba ne: “Enzayi nanku kabidi.” Bobu kuenza nanku kabidi. Yeye kuamba kabidi ne: “Enzayi nanku musangu muisatu.” Nunku bakenza nanku musangu muisatu. 35 Mâyi akamuangalaka kumpenga kuonso kua tshioshelu, ne wakuwuja kabidi mâyi mu munkoloji.
36 Pabuipi ne dîba dia kufila mulambu wa ntete wa dilolo,+ muprofete Eliya wakasemena, kuambaye ne: “Yehowa wanyi, Nzambi wa Abalahama,+ Izaka+ ne Isalele, enzaku lelu bua bamanye ne: wewe udi Nzambi mu Isalele ne kabidi ne: meme ndi muena mudimu webe ne ndi muenze malu onso aa ku dîyi diebe.+ 37 Ngandamuna, Yehowa wanyi! Ngandamuna bua bantu aba bamanye ne: wewe, Yehowa, udi Nzambi mulelela ne udi upingaja mioyo yabu kuudi.”+
38 Nunku kapia ka Yehowa kakumbuka mu diulu, kuoshaku mulambu wa kuosha,+ nkunyi, mabue ne buloba, ne kumishaku mâyi avua mu munkoloji.+ 39 Pavua bantu bonso bamone bualu ebu, diakamue bakatua mpala yabu panshi, kuambabu ne: “Yehowa nNzambi mulelela! Yehowa nNzambi mulelela!” 40 Pashishe Eliya wakabambila ne: “Kuatayi baprofete ba Bâla abu! Kanulekedi nansha umue unyema to!” Diakamue bakabakuata, ne Eliya wakapueka nabu ku kasulu* ka Kishona+ ne wakabashipelaku.+
41 Pashishe Eliya wakambila Ahaba ne: “Banda, udie ne unue, bualu kudi tshiona tshia mvula mukole menemene.”+ 42 Nunku Ahaba wakabanda bua kudia ne kunua, kadi Eliya wakabanda yeye ku lusongo lua Kâmele, kuzonzomaye panshi, muele mpala wende pankatshi pa binu biende.+ 43 Pashishe wakambila muambuluishi wende ne: “Banda koku, utangile luseke lua mbuu.” Nunku wakabanda, kutangilaye, kuambaye ne: “Kakuena tshintu nansha tshimue to.” Eliya wakamba misangu muanda mutekete ne: “Pingana kabidi.” 44 Musangu wa muanda mutekete, muambuluishi wende wakamba ne: “Tangila! Kudi kaditutu kakese kenze bu bunene bua tshianza tshia muntu kapatukila mu mbuu.” Ke yeye kuamba ne: “Ndaku, wambile Ahaba ne: ‘Longolola ditempu diebe! Pueka bua mvula mukole kakupangishi bua kuya!’” 45 Mu mutantshi au, matutu akafiikisha kuulu, lupepele luakatuta, ne mvula mukole menemene wakaloka;+ ne Ahaba uvua anu wenda wendesha ditempu mutangile ku Yizelele.+ 46 Kadi tshianza tshia Yehowa tshiakalua kudi Eliya, ne yeye wakajingila bilamba biende mu tshimono, kunyemaye kumpala kua Ahaba too ne ku Yizelele.
19 Pashishe Ahaba+ wakambila Yezabele+ malu onso avua Eliya muenze ne muvuaye mushipe baprofete bonso ne muele wa mvita.+ 2 Ke Yezabele kutuminaye Eliya muntu ne mukenji wamba ne: “Nzambi ingenzele nunku ne ipitshishe apu bingikala tshiyi mukuvuije pebe bu yonso* wa kudibu malaba dîba edi!” 3 Nunku wakumvua buôwa, ke yeye kujuka, kunyemaye bua muoyo* wende.+ Wakafika ku Bê-sheba+ wa mu Yuda,+ yeye kushiya muena mudimu wende kuntu aku. 4 Wakenza luendu lua dituku dimue mu tshipela, kufikaye muinshi mua mutshi kampanda wa jenete, yeye kusombamu, kulombaye bua afue.* Wakamba ne: “Mbikumbane! Mpindieu, Yehowa wanyi, angata muoyo* wanyi,+ bualu meme tshiena muimpe kupita bankambua banyi to.”
5 Pashishe wakadiolola panshi, yeye kulala tulu muinshi mua mutshi wa jenete. Kadi muanjelu wakalua mu tshimpitshimpi, kumulengaye,+ kumuambilaye ne: “Juka udie.”+ 6 Pakatangilaye, wakamona ku mutu kuende diampa dia tshijengu pa mabue avua ne kapia ne mulondo wa mâyi. Wakadia, wakanua, ne wakalala kabidi. 7 Pashishe muanjelu wa Yehowa wakapingana musangu muibidi, kumulengaye, kumuambilaye ne: “Juka udie, bualu luendu neluikale lukupite makanda.” 8 Nunku wakajuka, wakadia ne wakanua, ne bua bukole buvuaye mupete bua biakudia abi, wakenda matuku 40, munya ne butuku, too ne muakafikaye ku Holeba, mukuna wa Nzambi mulelela.+
9 Kuntu aku wakabuela mu nyongolo,+ kupitshishaye butuku muntu amu; ne tangila! dîyi dia Yehowa diakalua kudiye dimuambila ne: “Eliya, udi wenza tshinyi muaba eu?” 10 Ke yeye kuamba ne: “Mvua ne tshisumi tshikole bua Yehowa Nzambi wa biluilu;+ bualu tshisamba tshia Isalele ntshilekele tshipungidi tshiebe,+ ntshiupule bioshelu biebe, ne ntshishipe baprofete bebe ne muele wa mvita,+ ne anu meme nkayanyi ke udi mushale. Mpindieu badi bakeba bua kuangata muoyo* wanyi.”+ 11 Kadi Yeye wakamba ne: “Patuka, wimane pa mukuna kumpala kua Yehowa.” Tangila! Yehowa uvua upita,+ ne tshipepele tshinene ne tshikole tshivua tshipandulula mikuna ne tshipanda mikuna ya mabue kumpala kua Yehowa,+ kadi Yehowa kavua mu tshipepele atshi to. Pakajika tshipepele, dikanka dia buloba diakenzeka,+ kadi Yehowa kavua mu dikanka dia buloba adi to. 12 Pakajika dikanka dia buloba, kapia kakatema,+ kadi Yehowa kavua mu kapia amu to. Pakajima kapia, dîyi ditekete dia panshi panshi diakumvuika.+ 13 Diakamue pavua Eliya mumvue dîyi adi, wakadibuikila tshilamba tshiende tshia mudimu ku mêsu,+ ne wakapatuka, kuimanaye ku tshibuelelu tshia nyongolo. Pashishe dîyi diakamuebeja ne: “Eliya, udi wenza tshinyi muaba eu?” 14 Ke yeye kuamba ne: “Mvua ne tshisumi tshikole bua Yehowa Nzambi wa biluilu; bualu tshisamba tshia Isalele ntshilekele tshipungidi tshiebe,+ ntshiupule bioshelu biebe, ne ntshishipe baprofete bebe ne muele wa mvita, ne anu meme nkayanyi ke udi mushale. Mpindieu badi bakeba bua kuangata muoyo* wanyi.”+
15 Yehowa wakamuambila ne: “Pingana, uye mu tshipela tshia Damaseke. Paudi ufika, wele Hazaele+ manyi bua ikale mukalenge wa Sulia. 16 Udi kabidi ne bua kuela Yehu muikulu wa Nimishi manyi+ bua ikale mukalenge wa Isalele, ne udi ne bua kuela Elisha* muana wa Shafata wa ku Abele-mehola manyi bua ikale muprofete pa muaba webe.+ 17 Muntu yonso udi upanduka ku muele wa mvita wa Hazaele,+ Yehu neamushipe;+ ne muntu yonso udi upanduka ku muele wa mvita wa Yehu, Elisha neamushipe.+ 18 Ntshidi mushiye bantu 7 000 mu Isalele,+ bonso badi kabayi batuile Bâla binu+ ne badi kabayi bamutue mishiku.”+
19 Nunku wakumbuka kuntu aku, kuyaye, kupetaye Elisha muana wa Shafata pavuaye udima ne ngombe 24 misuika ibidi ibidi kumpala kuende, ne yeye uvua ne ibidi ya ndekelu. Nunku Eliya wakaya kudiye ne wakamukupa tshilamba tshiende tshia mudimu+ pambidi. 20 Ke yeye kushiya ngombe, kunyemaye, kulondaye Eliya, kumuambilaye ne: “Ndi nkulomba, ndekelaku nye kutua tatuanyi ne mamuanyi mishiku. Pashishe nenkulonde.” Eliya wakamuandamuna ne: “Ndaku, pingana, bualu ntshinyi tshindi muenze bua kukupangisha bua kuenza nanku?” 21 Nunku wakapingana, kuangataye ngombe ibidi misuika pamue, kuyilambulaye, ne wakangata bia kudima nabi bivua bisuikila ku ngombe bua kutumpa munyinyi wa ngombe, ne wakawupesha bantu, bobu kudia. Pashishe wakajuka, kulondaye Eliya, kutuadijaye kumuenzela mudimu.+
20 Mpindieu Bene-hadada+ mukalenge wa Sulia+ wakasangisha tshiluilu tshiende tshionso, pamue ne bakalenge bakuabu 32 ne tubalu tuabu ne matempu abu; wakabanda, kutshintshimikaye+ Samalea+ ne kumuluishaye. 2 Pashishe wakatuma bantu kudi Ahaba+ mukalenge wa Isalele mu tshimenga ne mukenji bua bamuambile ne: “Bene-hadada udi wamba ne: 3 ‘Arjan yebe ne or yebe mbianyi, kusangisha ne bakaji bebe ba bimpe menemene ne bana bebe ba bimpe menemene.’” 4 Ke mukalenge wa Isalele kuandamuna ne: “Mfumu mukalenge wanyi, bilondeshile dîyi diebe, meme ne bintu bianyi bionso tudi bintu biebe.”+
5 Pashishe bantu bavuabu batume ne mukenji bakapingana, bobu kuamba ne: “Bene-hadada udi wamba ne: ‘Mvua mukutumine mukenji eu ne: “Neumpeshe arjan yebe, or yebe, bakaji bebe ne bana bebe.” 6 Kadi malaba ku mêba aa, nenkutumine bena mudimu banyi, ne nebakalakase mu nzubu muebe ne mu nzubu ya bena mudimu bebe bimpe menemene, ne nebangate bintu biebe bionso bia mushinga, nebalue nabi.’”
7 Pakumvua mukalenge wa Isalele nanku, wakabikila bakulu bonso ba mu buloba, kuambaye ne: “Tangilayi ne numone ne: muntu eu mmudisuike bua kutukebela dikenga, bualu uvua mulombe bakaji banyi, bana banyi, arjan yanyi ne or yanyi, ne tshivua mubenge to.” 8 Nunku bakulu bonso ne bantu bonso bakamuambila ne: “Kutumikidi ne kuitabi to.” 9 Ke kuambilaye bantu bavua balue ne mukenji wa Bene-hadada ne: “Ambilayi mfumu mukalenge wanyi ne: ‘Bintu bionso biuvua mulombe muena mudimu webe kumpala nembienze, kadi ebu bualu tshiena mua kubuenza to.’” Nunku bantu bavua balue ne mukenji bakaya, bobu kumutuadila diandamuna.
10 Nunku Bene-hadada wakamutumina mukenji eu ne: “Nzambi ingenzele nunku ne ipitshishe apu bikalaku lupuishi lukumbane mu Samalea bua kupesha bantu badi bandonda dianza tente!” 11 Mukalenge wa Isalele wakandamuna ne: “Muambilayi ne: ‘Muntu udi uvuala bia mvita biende kena ne bua kuditumbisha bu muntu udi ubikopola to.’”+ 12 Diakamue pavuaye mumvue diandamuna adi, pavuaye yeye ne bakalenge bavuaye nabu benda banua maluvu mu ntenta* yabu, wakambila bena mudimu bende ne: “Dilongololayi bua kuya kubela mvita!” Nunku bakadilongolola bua kuya kuluisha tshimenga.
13 Kadi muprofete kampanda wakaya kudi Ahaba+ mukalenge wa Isalele, kuambaye ne: “Yehowa udi wamba ne: ‘Udi mumone tshisumbu tshinene tshia bantu tshionso etshi anyi? Tangila, ndi ntshifila mu tshianza tshiebe lelu, ne dîba adi neumanye ne: meme ndi Yehowa.’”+ 14 Ahaba wakebeja ne: “Ku tshianza tshia nganyi?” Yeye kuamba ne: “Yehowa udi wamba ne: ‘Ku tshianza tshia bambuluishi ba bakokeshi ba mu maprovense.’”* Ke Ahaba kuebeja ne: “Nnganyi wabanga mvita?” Yeye kuandamuna ne: “Nguewe!”
15 Nunku Ahaba wakabala bambuluishi ba bakokeshi ba mu maprovense, bavua 232; pashishe wakabala basalayi bena Isalele bonso, bavua 7 000. 16 Bakapatuka munda munya pavua Bene-hadada unua mukuatshike mu ntenta* pamue ne bakalenge 32 bavua bamuambuluisha. 17 Pavua bambuluishi ba bakokeshi ba mu maprovense bapatuke bua musangu wa kumpala, diakamue Bene-hadada wakatuma bantu bua kumona tshivua tshienzeka. Bakalua kumuambila ne: “Bantu mbapatuke mu Samalea.” 18 Ke yeye kuamba ne: “Bobu bapatuke bua ditalala, nubakuate ne muoyo; anyi bobu bapatuke bua mvita, nudi ne bua kubakuata anu ne muoyo.” 19 Kadi pavua bantu abu, mmumue ne: bambuluishi ba bakokeshi ba mu maprovense ne biluilu bivua bibalonda bapatuke mu tshimenga, 20 yonso wa kudibu wakashipa muluishi wende. Pashishe bena Sulia bakanyema,+ ne bena Isalele bakabalondakaja, kadi Bene-hadada mukalenge wa Sulia wakabanda pa kabalu, kunyemaye pamue ne bendeshi ba tubalu bakuabu. 21 Kadi mukalenge wa Isalele wakapatuka ne wakatungunuka ne kushipa baluishi bavua pa tubalu ne mu matempu, ne wakatshimuna* bena Sulia bikole menemene.
22 Pashishe muprofete au+ wakasemena kudi mukalenge wa Isalele, kumuambilaye ne: “Ndaku, udikoleshe ne wele meji bua tshiudi ne bua kuenza,+ bualu ku ntuadijilu kua tshidimu* tshidi tshilua mukalenge wa Sulia neabande bua kukuluisha.”+
23 Mpindieu bena mudimu ba mukalenge wa Sulia bakamuambila ne: “Nzambi wabu nNzambi wa ku mikuna. Ke bualu kayi bavua batupite bukole. Kadi tuetu baluangene nabu mu buloba bulandakane, netubapite bukole. 24 Enza kabidi nunku: Umbusha bakalenge bonso+ pa miaba yabu, upingajapu banguvena. 25 Pashishe usangishe* tshiluilu tshia muomumue ne tshiuvua mujimije, kabalu ku kabalu kakuabu ne ditempu ku ditempu dikuabu. Mpindieu tuluangane nabu mu buloba bulandakane, ne kakuyi mpata netubapite bukole.” Nunku wakateleja lungenyi luabu, kuenzaye anu muvuabu bamuambile.
26 Ku ntuadijilu kua tshidimu,* Bene-hadada wakasangisha bena Sulia, kubandaye ku Afeke+ bua kuluisha Isalele. 27 Bena Isalele bakadisangisha pabu, bobu kuangata biakudia, kupatukabu bua kusambakena nabu. Pavua bena Isalele base tshitudilu batangilangane nabu, bavua anu bu tusumbu tubidi tukese tua mbuji, pavua eku bena Sulia buwuje buloba buonso.+ 28 Pashishe muntu wa Nzambi mulelela wakaya kudi mukalenge wa Isalele, kumuambilaye ne: “Yehowa udi wamba ne: ‘Bu mudi bena Sulia bambe ne: “Yehowa nNzambi wa ku mikuna, kena Nzambi wa mu mpata,” nemfile tshisumbu tshinene tshia bantu etshi mu tshianza tshiebe,+ ne neumanye bushuwa ne: meme ndi Yehowa.’”+
29 Bakashala base bitudilu biabu bitangilangane matuku muanda mutekete, ne dituku dia muanda mutekete mvita yakatuadija. Bena Isalele bakashipa basalayi bena Sulia bavua benda ku makasa binunu 100 mu dituku dimue. 30 Bantu bavua bashale bakanyemena ku Afeke,+ munda mua tshimenga. Kadi tshimanu tshiakakulukila bantu binunu 27 ba ku bantu bavua bashale. Bene-hadada wakanyema pende kubuelaye mu tshimenga, kusokomaye mu nzubu kampanda wa munda.
31 Nunku bena mudimu bende bakamuambila ne: “Tangila, tudi bumvue ne: bakalenge ba nzubu wa Isalele mbakalenge batu ne luse.* Tudi tukulomba ne: tuvuale bilamba bikayabale mu bimono bietu ne tusuike mionji ku mitu yetu ne tupatuke tuye kudi mukalenge wa Isalele. Pamuapa yeye udi mua kusungila muoyo* webe.”+ 32 Nunku bakavuala bilamba bikayabale mu bimono, kusuikabu mionji ku mitu, kuluabu kudi mukalenge wa Isalele, kumuambilabu ne: “Muena mudimu webe Bene-hadada udi wamba ne: ‘Bua luse, nshiyaku* ne muoyo.’” Wakandamuna ne: “Utshidi ne muoyo anyi? Yeye mmuanetu.” 33 Bantu aba bakangata dîyi adi bu tshimanyinu tshidi tshileja bualu buimpe buikala ne bua kuenzeka, bobu kuitaba dîyi diende, ke kuambabu ne: “Bene-hadada mmuanenu.” Ke yeye kuamba ne: “Ndayi nulue nende.” Nunku Bene-hadada wakaya kudiye, yeye kumubandisha mu ditempu.
34 Mpindieu Bene-hadada wakamuambila ne: “Nenkupingajile bimenga bivua tatu munyenge tatuebe, ne udi mua kuditekela bisalu* mu Damaseke anu muvua tatu muenze mu Samalea.”
Ahaba wakandamuna ne: “Bilondeshile diumvuangana edi,* ndi nkulekela uye.”
Ke bobu kusuika nende dîyi, yeye kumulekela uya.
35 Ku dîyi dia Yehowa, umue wa ku bana ba baprofete*+ wakambila mukuende ne: “Nkuma koku.” Kadi muntu au wakabenga bua kumukuma. 36 Nunku wakamuambila ne: “Bu muudi mubenge kuteleja dîyi dia Yehowa, diakamue patudi tushiyangana nebe, ntambue neakushipe.” Pakashiyanganabu, ntambue wakalua kudiye, kumushipaye.
37 Wakapeta muntu mukuabu, kumuambilaye ne: “Nkuma koku.” Nunku muntu au wakamukuma, kumutapaye.
38 Pashishe muprofete au wakaya kuindila mukalenge kumpenga kua njila, musuike tshilamba ku mêsu bua kudisokoka. 39 Pavua mukalenge upita, muprofete wakamuela dîyi ne: “Muena mudimu webe uvua muye muaba uvua mvita mikole yenzekela, ne kuvua muntu kampanda uvua upatuka, kuluaye ne muntu mukuabu kundi, kungambilaye ne: ‘Lama muntu eu. Yeye mujimine, muoyo webe neupingane pa muaba wa muoyo wende,*+ anyi neufute ntalanta* wa arjan. 40 Pavua muena mudimu webe wenza malu makuabu eku ne eku, diakamue muntu au wakanyema.” Mukalenge wa Isalele wakamuambila ne: “Nunku ke muikala dilumbuluisha diebe; udi mudikoseladi wewe nkayebe.” 41 Ke yeye kumbusha tshilamba tshivuaye natshi ku mêsu lukasa, ne mukalenge wa Isalele wakamona ne: uvua umue wa ku baprofete.+ 42 Wakamuambila ne: “Yehowa udi wamba ne: ‘Bu muudi mulekele muntu umvua muambe ne: uvua ne bua kubutudibua unyema mu tshianza tshiebe,+ muoyo webe udi ne bua kupingana pa muaba wa muoyo wende,*+ ne tshisamba tshiebe pa muaba wa tshisamba tshiende.’”+ 43 Nunku mukalenge wa Isalele wakapingana kuende ku Samalea+ mubungame ne muteketangane.
21 Panyima pa malu aa, bualu kampanda buakenzeka buvua butangila budimi bua tumuma tua mvinyo bua Nabota muena Yizelele; budimi ebu buvua mu Yizelele+ kumpenga kua dibalasa dia Ahaba mukalenge wa Samalea. 2 Ahaba wakambila Nabota ne: “Mpesha budimi buebe bua tumuma tua mvinyo bua buikale budimi buanyi bua bisekiseki, bualu budi pabuipi ne nzubu wanyi. Nunku meme nenkupeshe budimi bua tumuma tua mvinyo bukuabu pa muaba wabu, buimpe bubupite. Peshi wewe musue, nenkupeshe mushinga wabu mu makuta.” 3 Kadi Nabota wakambila Ahaba ne: “Kabiena mua kuenzeka ku mêsu kua Yehowa bua meme kukupesha bumpianyi bua bankambua banyi to.”+ 4 Nunku Ahaba wakabuela mu nzubu muende mubungame ne muteketangane bua diandamuna divua Nabota muena Yizelele mumupeshe pavuaye muambe ne: “Tshiakukupesha bumpianyi bua bankambua banyi to.” Pashishe wakalala pa bulalu buende mutangile mu tshimanu, ne wakabenga too ne bua kudia.
5 Mukajende Yezabele+ wakabuela muaba uvuaye, kumuebejaye ne: “Bua tshinyi udi mubungame* nunku ubenga too ne bua kudia?” 6 Yeye wakamuandamuna ne: “Bualu mvua muambile Nabota muena Yizelele ne: ‘Nsumbisha budimi buebe bua tumuma tua mvinyo ku makuta. Peshi wewe musue, nenkupeshe budimi bua tumuma tua mvinyo bukuabu pa muaba wabu.’ Kadi yeye kuamba ne: ‘Tshiakukupesha budimi buanyi bua tumuma tua mvinyo to.’” 7 Mukajende Yezabele wakamuambila ne: “Ki nguewe udi ulombola bu mukalenge ku mutu kua Isalele anyi? Juka, udie kantu, ne muoyo webe usanguluke. Meme nenkupeshe budimi bua tumuma tua mvinyo bua Nabota muena Yizelele.”+ 8 Nunku wakafunda mikanda mu dîna dia Ahaba, yeye kuyikanga ne tshitampi+ tshia Ahaba ne kuyituminaye bakulu+ ne bantu banene bavua basombele mu tshimenga tshia ba Nabota. 9 Uvua mufunde mu mikanda ayi ne: “Elayi dîyi bua bantu bajile biakudia, ne nusombeshe Nabota kumpala kua bantu. 10 Pashishe nusombeshe bantu tshianana babidi batangilangane nende ne bamushiminyine+ malu bamba ne: ‘Wewe udi muele Nzambi ne mukalenge mulawu!’+ Pashishe numupatule ne numuase mabue too ne padiye ufua.”+
11 Nunku bantu ba mu tshimenga, bakulu ne bantu banene bavua mu tshimenga tshiabu, bakenza anu muvuabi bifunda mu mikanda ivua Yezabele mubatumine. 12 Bakela dîyi bua bantu bajile biakudia, ne bakasombesha Nabota kumpala kua bantu. 13 Bantu tshianana babidi bakabuela ne kusombabu batangilangane ne Nabota, kutuadijabu kumushiminyina malu kumpala kua bantu bamba ne: “Nabota mmuele Nzambi ne mukalenge mulawu!”+ Pashishe bakaya nende kumpenga kua tshimenga ne bakamuasa mabue too ne pakafuaye.+ 14 Pashishe bakatumina Yezabele mukenji bamba ne: “Mbashipe Nabota ne mabue.”+
15 Diakamue pakumvua Yezabele ne: bavua bashipe Nabota ne mabue, wakambila Ahaba ne: “Juka, wangate budimi bua tumuma tua mvinyo bua Nabota muena Yizelele+ buvuaye mubenge bua kukusumbisha ku makuta abu, bualu Nabota kena kabidi ne muoyo to. Ukadi mufue.” 16 Diakamue pakumvua Ahaba ne: Nabota uvua mufue, Ahaba wakajuka bua kupueka ku budimi bua tumuma tua mvinyo bua Nabota muena Yizelele bua kubuangata.
17 Kadi dîyi dia Yehowa diakalua kudi Eliya+ muena Tishebe diamba ne: 18 “Juka, upueke bua kumonangana ne Ahaba mukalenge wa Isalele udi mu Samalea.+ Yeye udi mu budimi bua tumuma tua mvinyo bua Nabota mudiye muye bua kubuangata. 19 Udi ne bua kumuambila ne: ‘Yehowa udi wamba ne: “Udi mushipe muntu+ ne muangate kabidi budimi buende* anyi?”’+ Pashishe umuambile ne: ‘Yehowa udi wamba ne: “Muaba uvua mbua milakile mashi a Nabota, mbua neyilakilapu mashi ebe wewe.”’”+
20 Ahaba wakambila Eliya ne: “Wewe muena lukuna wanyi, udi mumpete!”+ Wakandamuna ne: “Ndi mukupete. Nzambi mmuambe ne: ‘Bu muudi mudisuike* bua kuenza malu mabi ku mêsu kua Yehowa,+ 21 tangila, ndi nkutumina dikenga, nenkombe panyima pebe ne nembutule muntu mulume yonso* wa kua Ahaba,+ kusangisha ne bantu badi kabayi ne bukole ne badi bateketangane mu Isalele.+ 22 Nemvuije nzubu webe bu nzubu wa Yalobama+ muana wa Nebata ne bu nzubu wa Bâsha+ muana wa Ahiya, bualu wewe udi mujule tshiji tshianyi ne mufikishe Isalele ku dienza mpekatu.’ 23 Yehowa mmuambe kabidi bua Yezabele ne: ‘Mbua neyidie Yezabele mu tshitupa tshia buloba tshia Yizelele.+ 24 Muntu yonso wa kua Ahaba udi ufuila mu tshimenga mbua neyimudie, ne muntu yonso udi ufuila mu mpata, nyunyi ya muulu neyimudie.+ 25 Bushuwa kakutu kuanji kuikala muntu bu Ahaba,+ uvua mudisuike* bikole bua kuenza malu mabi ku mêsu kua Yehowa, musaka kudi mukajende Yezabele.+ 26 Uvua muenze malu mu mushindu mubi menemene pa kulonda mpingu ya muendi,* anu bu muvua bena Amole bonso benze, bavua Yehowa muipate kumpala kua bena Isalele.’”+
27 Diakamue pavua Ahaba mumvue mêyi aa, wakadipanda bilamba, kuvualaye tshilamba tshikayabale; wakajila biakudia ne kutungunukaye ne kulala panshi mu bilamba bikayabale ne uvua wenda mubungame. 28 Pashishe dîyi dia Yehowa diakalua kudi Eliya muena Tishebe ne: 29 “Udi mumone mudi Ahaba mudipuekeshe bua bualu buanyi anyi?+ Bu mudiye mudipuekeshe kumpala kuanyi, tshiakutuma dikenga patshidiye ne muoyo to. Nentume dikenga mu nzubu muende mu matuku a muanende.”+
22 Kakuvua mvita pankatshi pa Sulia ne Isalele munkatshi mua bidimu bisatu to. 2 Mu tshidimu tshisatu, Yehoshafata+ mukalenge wa Yuda wakapueka kudi mukalenge wa Isalele.+ 3 Pashishe mukalenge wa Isalele wakambila bena mudimu bende ne: “Nudi bamanye ne: Lamota-gilada+ nguetu anyi? Pabi tudi tuelakana bua kumuangata kabidi kudi mukalenge wa Sulia.” 4 Ke kuebejaye Yehoshafata ne: “Neuye nanyi bua kuluangana mvita ku Lamota-gilada anyi?” Yehoshafata wakandamuna mukalenge wa Isalele ne: “Meme ndi bu wewe. Bantu banyi badi bu bantu bebe. Tubalu tuanyi tudi bu tubalu tuebe.”+
5 Kadi Yehoshafata wakambila mukalenge wa Isalele ne: “Anji ebejaku+ dîyi dia Yehowa.”+ 6 Nunku mukalenge wa Isalele wakasangisha baprofete pamue, bantu batue ku 400, kubebejaye ne: “Nye ku mvita bua kuluisha Lamota-gilada anyi ndekele?” Bakandamuna ne: “Banda, ne Yehowa neamufile mu tshianza tshia mukalenge.”
7 Pashishe Yehoshafata wakamba ne: “Kakuenaku muprofete wa Yehowa muaba eu anyi? Tuebeje kabidi malu ku butuangaji buende.”+ 8 Ke mukalenge wa Isalele kuambila Yehoshafata ne: “Kutshidi muntu mukuabu utudi mua kuebeja Yehowa malu ku butuangaji buende;+ kadi meme ndi mumukine,+ bualu katu wamba ne: malu mimpe neamfikile, anu malu mabi.+ M’Mikaya muana wa Yimela.” Kadi Yehoshafata wakamba ne: “Mukalenge kena ne bua kuamba bualu bua mushindu eu to.”
9 Nunku mukalenge wa Isalele wakabikila muena mudimu kampanda wa mu lubanza lua mukalenge, kuambaye ne: “Luaku ne Mikaya muana wa Yimela lukasa lukasa.”+ 10 Mpindieu mukalenge wa Isalele ne Yehoshafata mukalenge wa Yuda bavua basombe muntu yonso mu nkuasa wende wa bukalenge, bavuale bilamba bia bukalenge, muaba wa tshishipuidi ku tshibuelelu tshia tshiibi tshia Samalea, ne baprofete bonso bavua bamba mêyi a buprofete kumpala kuabu.+ 11 Pashishe Sedekiya muana wa Kenâna wakadienzela nsengu ya tshiamu tshifiike, kuambaye ne: “Yehowa udi wamba nunku: ‘Neutue bena Sulia nsengu eyi* too ne pawababutula.’” 12 Baprofete bakuabu bonso bavua bamba mêyi a buprofete mushindu wa muomumue bamba ne: “Banda ku Lamota-gilada ne malu ebe neende bimpe; Yehowa neamufile mu tshianza tshia mukalenge.”
13 Nunku muntu uvuabu batume ne mukenji bua kubikila Mikaya wakamuambila ne: “Tangila! Baprofete badi dîyi dimue, bamba malu mimpe bua mukalenge. Mêyi ebe ikalaku bu mêyi abu, ne wakule bimpe bua mukalenge.”+ 14 Kadi Mikaya wakamba ne: “Bushuwa, anu bu mudi Yehowa ne muoyo, tshionso tshidi Yehowa ungambila ke tshingamba.” 15 Nunku wakaya kudi mukalenge, mukalenge kumuebeja ne: “Mikaya, tuye ku mvita bua kuluisha Lamota-gilada anyi tulekele?” Diakamue wakamuandamuna ne: “Banda ne malu ebe neende bimpe; Yehowa neamufile mu tshianza tshia mukalenge.” 16 Ke mukalenge kumuambila ne: “Nenkutshipishe misangu bungi kayi bua kubenga kungambila bualu bukuabu kadi anu bulelela mu dîna dia Yehowa?” 17 Nunku wakamba ne: “Ndi mumone bena Isalele bonso batangalake pa mikuna+ bu mikoko idi kayiyi ne mulami. Yehowa wakamba ne: ‘Bantu aba kabena ne mfumu to. Muntu yonso apingane kuende mu ditalala.’”
18 Nunku mukalenge wa Isalele wakambila Yehoshafata ne: “Tshivua mukuambile ne: ‘Kakuamba ne: malu mimpe neamfikile, anu malu mabi’ anyi?”+
19 Ke Mikaya kuamba ne: “Mpindieu teleja dîyi dia Yehowa: Mvua mumone Yehowa musombe mu nkuasa wende wa bukalenge+ ne tshiluilu tshionso tshia mu diulu tshimane pabuipi nende, ku dia balume diende ne ku dia bakaji diende.+ 20 Pashishe Yehowa wakebeja ne: ‘Nnganyi wadingakaja Ahaba bua abande ne afuile ku Lamota-gilada?’ Umue uvua wamba bualu bumue, pavua eku mukuabu wamba bualu bukuabu. 21 Nunku nyuma*+ kampanda wakasemena kumpala, kuimanaye kumpala kua Yehowa, kuambaye ne: ‘Meme nemmudingakaje.’ Yehowa wakamuebeja ne: ‘Neumudingakaje mushindu kayi?’ 22 Wakandamuna ne: ‘Nenye ne nendue nyuma udi udingangana mukana mua baprofete bende bonso.’+ Nunku wakamba ne: ‘Neumudingakaje, ne bualu bukuabu, neukumbaje tshiudi uyila. Ndaku, wenze nanku.’ 23 Nunku mpindieu Yehowa mmuele nyuma wa kudingangana mukana mua baprofete bebe bonso aba,+ kadi Yehowa mmuambe ne: dikenga nedikukuate.”+
24 Mpindieu Sedekiya muana wa Kenâna wakasemena, kukumaye Mikaya ku ditama, kuambaye ne: “Nyuma wa Yehowa mmumbuke kundi mupitshile njila kayi bua kuakula nebe?”+ 25 Mikaya wakandamuna ne: “Tangila! Neumone njila uvuaye mupitshile dituku diwabuela mu nzubu wa munda menemene bua kusokoma.” 26 Pashishe mukalenge wa Isalele wakamba ne: “Angata Mikaya umufile kudi Amona mfumu wa tshimenga ne kudi Yoasha muana wa mukalenge. 27 Ubambile ne: ‘Mukalenge udi wamba nunku: “Elayi muntu eu mu buloko,+ ne nuikale numupesha mampa ne mâyi bungi bushadile too ne pangapingana mu ditalala.”’” 28 Kadi Mikaya wakamba ne: “Wewe anu mupingane mu ditalala, Yehowa ki mmuakule nanyi to.”+ Pashishe wakamba kabidi ne: “Nuenu bantu bonso, kuatayi bualu ebu.”
29 Nunku mukalenge wa Isalele ne Yehoshafata mukalenge wa Yuda bakabanda ku Lamota-gilada.+ 30 Ke mukalenge wa Isalele kuambila Yehoshafata ne: “Nendivuije bu muntu mukuabu ne nenye mu mvita, kadi wewe udi ne bua kuvuala bilamba biebe bia bukalenge.” Nunku mukalenge wa Isalele wakadivuija bu muntu mukuabu,+ kubuelaye mu mvita. 31 Mpindieu, mukalenge wa Sulia uvua mutumine balombodi bende ba matempu 32+ dîyi ne: “Kanuluishi muntu mukuabu, mukese anyi munene to, nuluishe anu mukalenge wa Isalele.” 32 Diakamue pavua balombodi ba matempu bamone Yehoshafata, bakadiambila ne: “Kakuyi mpata eu ke mukalenge wa Isalele.” Nunku bakakudimuka bua kumuluisha; ne Yehoshafata wakatuadija kuela mbila ulomba diambuluisha. 33 Pavua balombodi ba matempu bamone ne: kavua mukalenge wa Isalele, bakapingana diakamue, kulekelabu kumulonda.
34 Kadi muntu kampanda wakela mukete ku mpukapuka,* kuasaye mukalenge wa Isalele pankatshi pa bilungidi bia kazaku kende ka mvita ka tuamu. Nunku mukalenge wakambila muntu uvua umuendesha mu ditempu ne: “Kudimuka, upatuke nanyi mu mvita,* bualu mbantape bibi be!”+ 35 Mvita yakakunza dituku dijima adi, ne bavua ne bua kuimanyika mukalenge mu ditempu, mutangile bena Sulia. Mashi a mputa avua apuekela mu ditempu dia mvita, ne wakafua ku dilolo.+ 36 Pakavua dîba dibuela, bakela lubila mu tshitudilu tshijima bamba ne: “Muntu yonso aye mu tshimenga tshiabu! Muntu yonso aye mu buloba buabu!”+ 37 Nunku mukalenge wakafua, ne bakaya nende mu Samalea; bobu kujiika mukalenge mu Samalea. 38 Pavuabu basukula ditempu dia mvita ku dijiba dia mâyi dia mu Samalea, mbua yakalaka mashi ende ne bandumba bavua buowela mâyi kuntu aku,* mu diumvuangana ne dîyi divua Yehowa muambe.+
39 Bua malu adi mashale a ku malu a Ahaba, malu onso avuaye muenze ne nzubu* wa mibanga+ uvuaye muibake ne bimenga bionso bivuaye muibake, ki mmafunda mu mukanda wa malu a bikondo bia bakalenge ba Isalele anyi? 40 Pashishe Ahaba wakalala bua kuikisha ne bankambua bende;+ ne muanende Ahazaya+ wakalua mukalenge pa muaba wende.
41 Yehoshafata+ muana wa Asa uvua mulue mukalenge wa Yuda mu tshidimu tshinayi tshia Ahaba mukalenge wa Isalele. 42 Yehoshafata uvua ne bidimu 35 pavuaye mulue mukalenge, ne wakakokesha mu Yelushalema bidimu 25. Dîna dia mamuende divua Azuba muana wa Shilihi. 43 Wakatungunuka ne kuendela mu njila yonso wa tatuende Asa.+ Kavua mumbukamu to, ne wakenza malu mimpe ku mêsu kua Yehowa.+ Kadi miaba mitumbuke kayivua miumbusha to, ne bantu batshivua balambula milambu ne bafuimisha muishi wa milambu miaba mitumbuke.+ 44 Yehoshafata wakashala mu malanda a ditalala ne mukalenge wa Isalele.+ 45 Bua malu adi mashale a ku malu a Yehoshafata, malu avua aleja bukole buende ne mushindu uvuaye muluangane mvita, ki mmafunda mu mukanda wa malu a bikondo bia bakalenge ba Yuda anyi? 46 Wakumbusha kabidi balume bavua bandumba ba ku ntempelo+ bavua bashale mu buloba, bavuabu bashiye mu matuku a tatuende Asa.+
47 Dîba adi kakuvua mukalenge mu Edome to;+ muleji mpala kampanda wa mukalenge uvua wenza mudimu bu mukalenge.+
48 Yehoshafata wakenza kabidi mazuwa a ku Tâshishi* bua kuya ku Ofî bua kukeba or,+ kadi mazuwa au kaavua maye to, bualu avua matshibukile mu mâyi ku Esione-gebê.+ 49 Dîba adi ke divua Ahazaya muana wa Ahaba muambile Yehoshafata ne: “Lekela bena mudimu banyi baye ne bena mudimu bebe mu mazuwa,” kadi Yehoshafata kavua muitabe to.
50 Pashishe Yehoshafata wakalala bua kuikisha ne bankambua bende+ ne bakamujiika ne bankambua bende mu Tshimenga tshia Davidi nkambua wende; muanende Yeholama+ wakalua mukalenge pa muaba wende.
51 Ahazaya+ muana wa Ahaba uvua mulue mukalenge wa Isalele mu Samalea mu tshidimu tshia 17 tshia Yehoshafata mukalenge wa Yuda, ne wakakokesha Isalele bidimu bibidi. 52 Uvua anu wenza malu mabi ku mêsu kua Yehowa ne wendela mu njila wa tatuende+ ne mamuende+ ne mu njila wa Yalobama muana wa Nebata, uvua mufikishe Isalele ku dienza mpekatu.+ 53 Wakatungunuka ne kuenzela Bâla mudimu+ ne kumuinamina ne uvua anu ufiikisha Yehowa Nzambi wa Isalele munda+ anu muvua tatuende muenze.
Ku mua.: “matuku a.”
Anyi “mumutape ku muoyo; mumukanyine.”
Anyi ‘anyima webe wewe ne anyima wa.”
Anyi “mupikule anyima wanyi.”
Anyi “mpunda mukaji.”
Anyi “mukumbane.”
Ku mua.: “Ndi nya mu njila wa buloba bujima.”
Anyi “newenze malu ne meji.”
Tang. Diumv.
Ku mua.: “kabakumbusha muntu kuudi.”
Anyi “Sheole,” mmumue ne: lukita lua bukua bantu buonso. Tang. Diumv.
Anyi “Sheole,” mmumue ne: lukita lua bukua bantu buonso. Tang. Diumv.
Ku mua.: “Matuku a.”
Ku mua.: “bavua batangije mêsu abu kundi.”
Anyi “muenzele anyima wende bibi.”
Anyi “dîku dia bakalenge.”
Anyi “kudielaye pambidi pa Adoniya.”
Anyi “ndelanganyi yende.”
Anyi “ndelanganyi yende.”
Anyi “wakangata.”
Ku mua.: “mutambe bunene.”
Anyi “muana mutekete.”
Ku mua.: “ne tshiyi mumanye kupatuka ne kubuela.”
Anyi pamuapa: “tshikole.” Ku mua.: “tshidi ne bujitu.”
Ku mua.: “matuku a bungi.”
Anyi “anyima ya.”
Ku mua.: “matuku ebe onso.”
Ku mua.: “nendepeshe matuku ebe.”
Ku mua.: “mu tshiadi tshiende.”
Anyi “bakokeshi ba mu bukalenge buende.”
Mmumue ne: musulu wa Pelata.
Kore uvua ubuela litre 220. Tang. Tshis. B14.
Mmumue ne: ku ouest kua musulu wa Pelata.
Bungi ebu budi busanganyibua mu imue mivungu ne mu mvese mukuabu udi wakula bua bualu bumue bumue ebu. Mivungu mikuabu idi yakula bua binunu 40.
Anyi “bendeshi ba tubalu.”
Anyi “muoyo udi ne lumvu.”
Anyi “Wakela.”
Anyi “bifukibua bidi bibuuka.”
Pamuapa nkusangisha ne nyama idi ilamba ikoka tshiadi panshi ne bishi.
Anyi “uvua munange Davidi.”
Anyi “tshia bantu ba bungi.”
Kore uvua ubuela litre 220. Tang. Tshis. B14.
Ku mua.: “mafuta adibu batue.”
Anyi “tshipungidi.”
Anyi “bambudi ba majitu.”
Ku mua.: “bana ba balume ba Isalele.”
Tang. Tshis. B15.
Tang. Tshis. B8.
Nkubita uvua ne santimetre 44,5. Tang. Tshis. B14.
Ku mua.: “ntempelo wa nzubu.”
Anyi “butshiama.”
Anyi “nkubita 20 ilonda butshiama bua nzubu.”
Anyi “madidishi enda adibonda.”
Badi bakula muaba eu bua Muaba wa Tshijila.
Anyi “bimanu bivua bienda bibuela.”
Ku mua.: “dia balume.”
Ku mua.: “Wakibaka.”
Mmumue ne: munda mua nzubu amu.
Mmumue ne: Muaba wa Tshijila uvua kumpala kua Muaba Mutambe Tshijila.
Ku mua.: “mutshi wa mafuta,” pamuapa mutshi wa sapen wa ku Alep.
Mmumue ne: Muaba Mutambe Tshijila.
Ku mua.: “munda ne pambelu.”
Pamuapa mbakula bua dienza dia nyunguluilu wa tshiibi anyi bua bunene bua biibi.
Badi bakula muaba eu bua Muaba wa Tshijila.
Pamuapa mbakula bua dienza dia nyunguluilu wa tshiibi anyi bua bunene bua biibi.
Tang. Tshis. B15.
Tang. Tshis. B15.
Anyi “dibalasa.”
Nkubita uvua ne santimetre 44,5. Tang. Tshis. B14.
Anyi “nseke inayi, ibidi mile, ibidi mîpi.”
Anyi “Lutanda.”
Anyi “Lutanda.”
Ku mua.: “nzubu wa Nzubu.”
Anyi “si.”
Anyi “tshiamu tshia bronze,” muaba eu ne miaba mikuabu idi ilonda mu nshapita eu.
Anyi “dikunji dionso dia ku makunji abidi au divua ne nyunguluilu wa nkubita 12.”
Badi bakula muaba eu bua Muaba wa Tshijila.
Anyi “dia ku sud.”
Diumvuija: “Yeye [mmumue ne: Yehowa] ashindamije bikole.”
Anyi “dia ku nord.”
Diumvuija pamuapa: “Ne bukole.”
Anyi “tshintu tshia kulamina mâyi.”
Anyi “uvua ne nyunguluilu wa nkubita 30.”
Santimetre mitue ku 7,4. Tang. Tshis. B14.
Bata uvua ubuela litre 22. Tang. Tshis. B14.
Anyi “matempu a kuambuila mâyi.”
Anyi “jante.”
Anyi “tshipese tshimue ne.”
Anyi “tuvua tshipese tshimue natshi.”
Anyi “nkubita inayi kumbukila ku mubangubangu ne ku mubangubangu mukuabu.”
Anyi “tukuatshilu; nkala.”
Mmumue ne: Tshibilu tshia Bitanda.
Tang. Tshis. B15.
Ku mua.: “muanebe, yeye udi upatuka mu tshifuka tshiebe.”
Anyi “ne mukuende udi umuela mulawu.” Mmumue ne: mutshipu uvua ne mulawu bu tshibawu tshiawu bikala muntu muditshipe mu dishima anyi muwushipe.
Ku mua.: “mulawu.”
Ku mua.: “mulawu.”
Ku mua.: “mubi.”
Ku mua.: “muakane.”
Anyi “mubakengeshe.”
Anyi “mpasu idi idia mashinde.”
Ku mua.: “mu buloba bua biibi biende.”
Anyi “lumu luebe.”
Tang. Diumv.
Anyi “kubateleja bua tshintu tshionso tshidibu bakulomba.”
Anyi “ikale mifidibue mijima kudi.”
Anyi “tshibuelelu tshia Hamate.”
Tang. Diumv.
Ku mua.: “dia 8,” mmumue ne: dituku diakalonda matuku 7 a musangu muibidi.
Anyi “dibalasa.”
Ku mua.: “lusumuinu.”
Anyi “makolo, bibuwa.”
Anyi “dibalasa.”
Ku mua.: “kabivua bimpe ku mêsu kuende to.”
Anyi pamuapa: “Buloba budi kabuyi ne mushinga.”
Ntalanta uvua ne kilo 34,2. Tang. Tshis. B14.
Anyi “dibalasa.”
Anyi “Milo.” Muaku wa mu tshiena Ebelu udi umvuija “kuwuja.”
Anyi “dipa dia dibaka; biuma.”
Anyi “wakakolesha.”
Anyi “Milo.” Muaku wa mu tshiena Ebelu udi umvuija “kuwuja.”
Anyi “ne tusumuinu.”
Anyi “mulongolongo wa bantu.”
Ku mua.: “tshintu nansha tshimue tshivua tshisokoka.”
Ku mua.: “kakuvua kabidi bukole bua muoyo munda muende to.”
Anyi “mêyi ebe.”
Ntalanta uvua ne kilo 34,2. Tang. Tshis. B14.
Anyi “dibalasa.”
Ku mua.: “bilondeshile tshianza tshia mukalenge Solomo.”
Nshekele uvua ne grame 11,4. Tang. Tshis. B14.
Ngabu mukese uvuabu batamba kuambula kudi bedi ba mikete.
Mu Mifundu ya tshiena Ebelu mina uvua ne grame 570. Tang. Tshis. B14.
Anyi “ntshima.”
Ku mua.: “bakeba mpala wa.”
Anyi “bendeshi ba tubalu.”
Anyi “bendeshi ba tubalu.”
Anyi pamuapa: “mu Ejipitu ne mu Kue; bangenda mushinga ba mukalenge bavua batusumba ku Kue,” pamuapa bakula bua Kilikia.
Anyi “Kanuena ne bua kuselangana nabu to.”
Anyi “bakaji bende bavua ne bukole bua bungi bua kumunyanga.”
Anyi “bakumbusha.”
Anyi “mufila wonso.”
Ku mua.: “yeye yonso.”
Ku mua.: “pakumbushabu.”
Kavua mukalenge mukaji uvua ukokesha to.
Anyi pamuapa: “wakamukosesha dibele.”
Ku mua.: “mubashipe.”
Ku mua.: “kujula tshianza tshiende kudi.”
Anyi “Milo.” Muaku wa mu tshiena Ebelu udi umvuija “kuwuja.”
Anyi “bidi anyima webe ujinga.”
Ku mua.: “Matuku a.”
Anyi “wa dikengeshangana nawu.”
Anyi “bakulu.”
Anyi “bakulu.”
Anyi “bakulu.”
Ku mua.: “ntenta.”
Ku mua.: “basungula.”
Anyi “wakakolesha.”
Anyi “kukolesha.”
Anyi “tshintu tshidi tshileja bualu buenzeka matuku atshilualua.”
Anyi “tshintu tshidi tshileja bualu buenzeka matuku atshilualua.”
Anyi “butu bua manyi,” mmumue ne: butu busambakane ne manyi a milambu.
Anyi “tshiakashala katshiyi tshinyunga.”
Anyi “tshintu tshidi tshileja bualu buenzeka matuku atshilualua.”
Anyi “Tekeshaku mpala wa.”
Ku mua.: “uvua uwuja tshianza tshiende.”
Anyi “Udi ne bua kumuambila nunku ne nunku.”
Anyi “mpingu ya tshiamu tshiengulula.”
Ku mua.: “nengumbushe.”
Ku mua.: “muntu yonso udi usukuila ku tshimanu.” Tshiambilu tshia mu tshiena Ebelu tshia kupetula natshi bantu balume.
Ku mua.: “wumbusha.”
Mmumue ne: musulu wa Pelata.
Tang. Diumv.
Ku mua.: “Matuku a.”
Tang. Diumv.
Anyi “dibalasa.”
Ku mua.: “banyemi ba lubilu.”
Bavua bamubikila kabidi ne: Abiya.
Bidi bimueneka ne: ndîna dikuabu dia Abashaloma.
Anyi “mufila wonso mujima.”
Tshiambilu tshia mu tshiena Ebelu etshi tshidi mua kuikala tshipetangana ne muaku “tumvi tua nyama” ne mbenze natshi mudimu bua kuleja kapeja.
Anyi “mukaji wa lumu.”
Tang. Diumv.
Anyi “mufila wonso mujima.”
Ku mua.: “matuku ende onso.”
Anyi “kukolesha; kuibakulula.”
Anyi “kumbuka anyi kubuela mu buloba bua.”
Anyi “dibalasa.”
Anyi “tshipungidi.”
Anyi “tshipungidi.”
Anyi “kukolesha; kuibakulula.”
Anyi “wakibakulula.”
Anyi “mukoleshe; muibakulule.”
Mmumue ne: Nadaba muana wa Yalobama.
Ku mua.: “muntu yonso udi usukuila ku tshimanu.” Tshiambilu tshia mu tshiena Ebelu tshia kupetula natshi bantu balume.
Anyi “basombuedi bende ba mashi.”
Anyi “dibalasa.”
Ntalanta uvua ne kilo 34,2. Tang. Tshis. B14.
Diumvuija: “Tshintu tshia mu tshiota tshia Shemê.”
Ku mua.: “mfumu wa.”
Anyi “ntempelo.”
Tang. Diumv.
Diumvuija: “Nzambi wanyi n’Yehowa.”
Ku mua.: “muena kumpala kundi ngimana.”
Anyi “Kasulu ka tshilonda nkoka ka Kelite.”
Anyi “Kasulu ka tshilonda nkoka ka Kelite.”
Anyi “Ndi nebe bualu kayi, . . .?”
Anyi “anyima.”
Anyi “anyima.”
Anyi “kubika.”
Ku mua.: “umbusha.”
Anyi “ku tusulu tua tshilonda nkoka tuonso.”
Ku mua.: “muena kumpala kundi ngimana.”
Anyi “dibengibua.”
Tang. Diumv.
Ku mua.: “kutebuka.”
Anyi “ku makombo abidi.”
Anyi pamuapa: “mmuye ku luendu.”
Anyi “kuenza malu bu baprofete.”
Seha uvua ubuela litre 7,33. Tang. Tshis. B14.
Anyi “kasulu ka tshilonda nkoka.”
Anyi “muvuije anyima webe bu anyima wa yonso.”
Anyi “anyima.”
Anyi “anyima wende afue.”
Anyi “anyima.”
Anyi “anyima.”
Anyi “anyima.”
Diumvuija: “Nzambi udi lupandu.”
Anyi “bitanda.”
Anyi “madistrike.”
Anyi “bitanda.”
Anyi “wakashipa.”
Mmumue ne: mu muvu wa luya. Anyi “printemps.”
Ku mua.: “ubadike.”
Mmumue ne: mu muvu wa luya. Anyi “printemps.”
Anyi “mbakalenge batu ne dinanga dia lulamatu.”
Anyi “anyima.”
Anyi “shiyaku anyima wanyi.”
Anyi “nenkupeshe misesu.”
Anyi “tshipungidi etshi.”
Tshiambilu “bana ba baprofete” tshidi mua kuikala tshileja tshilongelu kampanda tshia baprofete anyi dingumba kampanda dia baprofete.
Anyi “anyima webe neikale pa muaba wa anyima wende.”
Ntalanta uvua ne kilo 34,2. Tang. Tshis. B14.
Anyi “anyima webe neikale pa muaba wa anyima wende.”
Ku mua.: “lungenyi luebe ndubungame.”
Ku mua.: “muangate.”
Ku mua.: “mudipane.”
Ku mua.: “muntu yonso udi usukuila ku tshimanu.” Tshiambilu tshia mu tshiena Ebelu tshia kupetula natshi bantu balume.
Ku mua.: “mudipane.”
Tshiambilu tshia mu tshiena Ebelu etshi tshidi mua kuikala tshipetangana ne muaku “tumvi tua nyama” ne mbenze natshi mudimu bua kuleja kapeja.
Anyi “Neusakile bena Sulia ne nsengu eyi.”
Anyi “muanjelu.”
Anyi “kayi mumanye bualu.”
Ku mua.: “tshitudilu.”
Anyi pamuapa: “muaba uvua bandumba buowela mâyi, mbua yakalaka mashi ende.”
Anyi “dibalasa.”
Tang. Diumv.