Mahsen en Siohwa Kin Ieias
Ire Kesempwal akan Sang nan Pwuhken Madiu
EMEN me tepin ntingihdi poadopoad en sapwellimen Sises mour oh doadoahk en kalohk iei Madiu—emen kompoakepahn Sises Krais me kin wia sounrik daksis men mahs. Pwuhken Madiu me wiawihda mpen nan pahr 41 C.E. oh Madiu ntingihdi pwuhk wet ni lokaiahn Ipru mahs oh mwuhr e kawehwehdiong ni lokaiahn Krihk. Pwuhk wet kin kadokepene Palien Pwuhk Sarawi ni Lokaiahn Ipru oh Palien Pwuhk Sarawi ni Lokaiahn Krihk.
Pwuhken Rongamwahu wet wiawihda ong mehn Suhs akan, oh pwuhk wet kin kasalehda me Sises iei Mesaia me inoupe mie oh sapwellimen Koht Ohl. Atail kin tehkpene audepen pwuhk wet pahn kakehle atail pwoson Koht mehlel oh sapwellime Ohl oh Sapwellime inou kan.—Ipru 4:12.
“WEHIN KOHT KERENDOHR”
Madiu kin kasansalehda oaralap en Wehin Koht oh sapwellimen Sises padahk kan, oh ihme kahrehda e sohte kin ntingihdi ire kan ni koasoandi en ireirekidi en ahnsou kan. Karasepe, Kapahrek en Pohn Dohl kin ntingdi ni tepin pwuhk wet, ahpw Sises ketin wia kapahreko nanwerengen erein ahnsoun sapwellime doadoahk en kalohk.
Erein sapwellime doadoahk en kalohk nan Kalili, Sises kin ketin wia manaman kan, oh ketikihong wahnpoaron ehk riemeno kaweid kan me pid doadoahk en kalohk, oh ketikihda karasaras kan me kin kasalehda ire kan me pid Wehin Koht. E uhd ketila sang Kalili oh ketilahng nan “wehin Sudia, palio Pillap Sordan.” (Mad. 19:1) Ni eh ketiketlahng wasao, Sises ketin padahkihong sapwellime tohnpadahk kan: ‘Kitail kohkolahng Serusalem, wasa me samworo lapalap akan oh sounkawehwe kan en Kosonnedo pahn kadeikada Nein-Aramas pwe en kamakamala, ahpw ni kesiluhwen rahn e pahn iasada.’—Mad. 20:18, 19.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
3:16—Ni ahl dahieu ‘nanleng pa ritpeseng’ ni ahnsou me Sises ketin papidaisla? Likamwete met kin kasalehda me Sises ketin tamanda eh mour nanleng mwohn e ketidihdo sampah.
5:21, 22—En kasalehda lingeringer suwed sang en kolokol lingeringer? Sises ketin kaweidki me emen me kin kolokol eh lingeringer pahn rie kin wiahda dihp laud ieu. Ahpw, en kasalehda eh lingeringer sang ni eh nda mehkot me kin mwamwahleki emen kin wiahda dihp ieu me suwed sang, oh met kak kahrehiong ih en wisikiong ni mwoalen kopwung ehu me lapalap sang mwoalen kopwung nan ehu kousapw.
5:48—Kitail uhdahn kak “unsekla duwehte ieias unsek en [Samatail] me ketiket nanleng”? Ei, kitail kak wia ni ehu ahl. Wasaht, oaralap me Sises kin ketin mahmahsen duwen iei limpoak, oh e ketin mahsanihong sounrongorong kan en kahlemengih Koht oh unsekla, me pid duwen arail limpoak. (Mad. 5:43-47) Iaduwen irail kak wia met? Sang ni ar kin kalaudehla ar kin kasalehda limpoak ong meteikan, iangahki ar imwintihti kan.
7:16-20—Soangen “wah” dah kan me kin kasansalehda kaudok mehlel? Wah pwukat kin pid laud sang atail wiewia kante. Wah pwukat pil kin pid dahme kitail kin kamehlele—padahk kan me kitail kin idawehn.
10:34-38—E konehng en kapwukoahkin padahk en Paipel liaktohrohr nanpwungen tohnpeneinei kan? Soh douluhl. Ni pali teio, liaktohrohr kin wiawi pwehki pilipil me tohnpeneinei seupwoson kan kin wiahda. Irail mwein ele pahn pilada en soikala de uhwong padahk en Kristian, oh met pahn kahrehda liaktohrohr nan peneinei en wiawi.—Luk 12:51-53.
11:2-6—Ma Sohn eseier me Sises iei Mesaia pwehki e rongehr kapitiehn Koht, dahme kahrehda e peidengki ma Sises iei “me pahn ketido”? Mwein Sohn peidengki met pwehn ale mehn kamehlel sang rehn pein Sises. Ahpw laud sang met, Sohn men ese ma mie “emen tohrohr” me pahn kohdo ki manaman en Wehio oh kapwaiada inou ong mehn Suhs akan koaros. Sapwellimen Sises pasapeng kin kasalehda me sohte emen pahn wiliandi ih.
19:28—Ihs irail “kadaudok eisek riaun Israel” me pahn ale kadeik kin mwete? Irail kaidehn kadaudok eisek riaun Israel en Koht. (Kal. 6:16, NW; Kaud. 7:4-8) Wahnpoaron kan me Sises mahmahsaniong pahn wiahla kisehn Israel en Koht, kaidehn sounkopwung kan en pein kisehrail kan. Sises ketin wiahda ‘ehu inou ong wehi ong irail,’ oh irail pahn wiahla ‘wehin samworo ehu.’ (Luk 22:28-30, NW; Kaud. 5:10) Irail me kisehn Israel en Koht pahn “kadeikada sampah.” (1 Kor. 6:2) Kahrehda, “kadaudok eisek riaun Israel,” me irail me kin mwohd nan mwoale nanleng pahn kadeikada, iei tohnsampah kan me kaidehn kisehn pwihn en wehin samworo kan, oh met kin pahrekiong dahme kadaudok eisek riau ni Rahnen Tomw kin mwete.—Lipai, irelaud 16.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
4:1-10. Poadopoad wet kin padahkihong kitail me Sehdan kin uhdahn mie oh ih kaidehn wehwehki ihte irair suwed ehu. E kin doadoahngki “ineng en uduk, oh mehkan me aramas kin kilang oh ahnehda, oh mehkoaros me mi nin sampah me aramas kin pohnmwahsohkihda” pwehn kasonge kitail. Ahpw, atail doadoahngki mouren padahk en Paipel kan pahn sewese kitail en kolokol atail lelepek ong Koht.—1 Sohn 2:16.
5:1–7:29. Nsenohki ahmw anahn en ahneki nanpwungmwahu rehn Koht. Wiahda popohl. Liksang madamadau samin. Kapwaiada ahmw inou. Ni ahnsou me ke pahn kapakap, kapakapki mahs mehkan me pid kupwuren Koht mwohn ahmw pahn kapakapki anahn en kepwe kan. Kepwehpwehla mwohn silangin Koht. Rapahki mahs Wehin Koht oh sapwellime pwung. Dehr kadeik meteikan. Wia kupwuren Koht. Kapahrek en Pohn Dohl kin uhdahn audaudki kasukuhl mwahu tohto!
9:37, 38. Atail wiewia kan anahne pahrekiong atail kin kapakapki en “kadarodo tohndoadoahk tohto pwe re en iang doadoahk” sang ni atail kin ngoangki iang doadoahk en katohnpadahk.—Mad. 28:19, 20.
10:32, 33. Kitail en dehr masak koasoiong meteikan duwen atail pwoson.
13:51, 52. En wehwehki padahk mehlel en Wehin Koht kin kihong kitail pwukoa en padahkihong meteikan oh sewese irail en wehwehkihla padahk kesempwal pwukat.
14:12, 13, 23. Ahnsoun kelehpwla me kesempwal ong doudouloale ire kesempwal kan.—Mark 6:46; Luk 6:12.
17:20. Kitail anahne pwoson pwehn powehdi kahpwal laud kan duwehte nahna kan me kin kerempwa atail nanpwungmwahu rehn Koht. Kitail en dehr soukautihla en kauwada oh kakehlailih atail pwoson Siohwa oh sapwellime inou kan.—Mark 11:23; Luk 17:6.
18:1-4; 20:20-28. Soh unsek en aramas oh palien lamalam me irail tikida loale me kin nohn kesempwalki ahn emen pwais de pwukoa kan me kahrehda sapwellimen Sises tohnpadahk kan ar nohn nsenohki ihs me lapalap nanpwungarail. Kitail anahne kakairada irair en aktikitik pwehn pelianda soangen lamalam soh unsek oh kolokol madamadau pwung duwen pwais oh pwukoa kan nan mwomwohdiso.
“RE PAHN PANGALA NEIN-ARAMAS”
Sises “ket pohn ahs lih men,” oh ketila nan Serusalem ni Nisan 9, nan pahr 33 C.E. (Mad. 21:5) Mahnda en rahno, e ketila nan tehnpas sarawio oh kamwakelehda wasao. Ni Nisan 11, e ketin wia padahk nan tehnpas sarawio, oh kasalehda sapwung en irail sounkawehwehn Kosonned kan oh Parisi kan, oh mwurin mwo, e ketikihong sapwellime tohnpadahk kan “kilel . . . me pahn kasalehda ahnsoun [eh] pahn ketido [“ketier,” NW] oh imwin sampah.” (Mad. 24:3) Mahnda en rahno, e ketin padahkihong irail: “Mwurin rahn riau, duwen amwail ese, Sarawien Pahsohpa pahn wiawi, oh re pahn pangala Nein-Aramas pwe en [katuhkehla].”—Mad. 26:1, 2.
Met Nisan 14. Mwurin eh ketin koasoanehdi Katamanpen sapwellime matala me pahn kereniong wiawi, Sises pengipengla oh poaridi, oh ale kapwung, oh pwoula ni tuhke. Ni kesiluh en rahn, e ketin iasada sang mehla. Mwohn e ketidahla nanleng, Sises me iasadahr ketin kehkehliki sapwellime tohnpadahk kan: “Kumwail eri kohwei wasa koaros oh padahkihong tohn wehi kan koaros; pwe re en wiahla nei tohnpadahk.”—Mad. 28:19.
Pasapengpen Peidek kan me Pid Duwen Iren Paipel kan:
22:3, 4, 9—Iahd me luhk siluh ong kamadipw en kapwopwoud pekederla? Keieun luhk en kihpene pwihn en lih kamwohd tepida wiawi ni ahnsou me Sises oh sapwellime tohnpadahk kan tepiada doadoahk en kalohk nan pahr 29 C.E., oh e kin wiewiawi lel nan pahr 33 C.E. Keriaun luhk kin wiawi sang ahnsou me sapwellime tohnpadahk kan ale ngehn sarawi ni rahnen Pendekos nan pahr 33 C.E. lel 36 C.E. Luhk riau pwukat kin kohwongete mehn Suhs akan oh mehn liki kan me wekidohng pelien lamalam en mehn Suhs akan oh mehn Sameria kan. Ahpw, kesiluh en luhk kin kohwong aramas akan nan ahlap akan likin kahnimwo, me wehwehki irail mehn liki kan me sohte sirkumsais, me tepida nan pahr 36 C.E. ni ahnsou me Kornilius, kaunen pwihnen sounpei ehu, wiahla Kristian men oh met kin wiewiawihte leledo nan atail ahnsou.
23:15—Dahme kahrehda irail mehn liki kan me wekidohng pelien lamalam en Parisi kan kin “warohng kohla nan ehl [“Gehenna,” NW] pahn pak riapak laudsang” irail Parisi kan? Ekei mehn liki kan me wekidohng pelien lamalam en Parisi kan mahso, mwein irail kin wiahda dihp laud kan. Ahpw sang ni ar iangala koasoandi en Parisi kan, irail kin suwedla, mwein re kin wia koasoandi me suwed sang ahn arail sounpadahk suwed kan. Kahrehda irail kin ‘warohng Gehenna,’ pahn pak riapak laudsang irail Parisi en mehn Suhs akan.
27:3-5—Dahme Sudas koluhkihla? Sohte mehkot me kileldi me kasalehda me Sudas kasalehda koluhla mehlel. E sohte rapahki mahk sang rehn Koht, ah e wehkadahng samworo lapalap oh kaun ako. Sudas wiahdahr “dihp me kin imwikihla mehla,” oh eh wehwehki uwen laud en dihp me e wiahdahro oh eh pepehm en sohte koapworopwor me powehdi ih. (1 Sohn 5:16) Eh koluhla kin kohsang eh mihla nan irair en sohte koapworopwor.
Mehn Kasukuhl kan ong Kitail:
21:28-31. Ihme Siohwa kin ketin kesempwaliki iei atail kin wia kupwure. Karasepe, kitail anahne ngoangki doadoahk en kalohki Wehio oh katohnpadahk.—Mad. 24:14; 28:19, 20.
22:37-39. Kosonned riau pwukat kin inen oh sansal ong kasalehda dahme Koht kin ketin kupwurki irail akan me kin kaudokiong ih en wia!
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 31]
Ke kin ngoangki iang doadoahk en rahket?
[Credit Line]
© 2003 BiblePlaces.com
[Kawehwehpen kilel kan nan ehu ehu pali 31]
Madiu kin kasansalehda oaralap en Wehin Koht