A2
Yom Kushalijan Yida mu Dikarumun Dined
Dikarumun da kusambish da Bibil—Dikarumun da Ngand Yisu—Mifund ya Grek ya win Kristu mu Anglais adibudisha mu muvu wa 1950, ni Bibil—Dikarumun da Ngand Yisu amubudisha mwawonsu mu muvu wa 1961. Kudosh kamu pinapa, mamiliyon ma antu makutwish kutang Bibil mu mazu 240 ni kusut, wakarumunau kudokal ku mazu ma kusambish.
Komite wa katat wa Kukarumun Dikarumun da Ngand Yisu wij anch chifanyidin kubudish dikarumun dikupukuna michim ya in kutang a nlel. Mulong wa diyinshin dined, aswimpin yom yivud mu mutapu wa kufund ni mu mazu mu dikarumun dined, nich yitongijok yilondwilaku ey:
Kusadin mazu ma katat ni movakena. Mazu mamwing mada masadidinau mu Bibil wa Uruund mijikenap kud in kutang. Pa mulong winou, dikarumun dined dasadidin mazu ma katat ni movikena nawamp. Chilakej, dizu dikur “usund” adikarumwin yisu yivud anch “yisal ya masandj” ap “mwikadil uyimp ni wa mukomu”; ni dizu “kwipep” adikarumwin anch “misambu yisutina chipim.”—Galatiya 5:19-21.
Mu dizu da Hebereu ni da Grek wa pasak, dizu “rubut” dikutwish kurumburik rubut ra mutond, an a muntu ap mem ma ruvaj. Pakwez dizu “rubut” kakudisadinangap kamu nakash mu Uruund mulong wa kwisambin piur pa antu, chawiy dizu dined adidoshin ni kudiswinkesh ni mazu mabudishina chitongijok chisambidinau. (Mateu 22:24; Yohan 8:37) Yisu yivud, dizu “mbut” adisadidin katat mulong wa kwisambin piur pa kushilamu kwa mu Eden kulejenau mu Disambishil 3:15.—Galatiya 3:29; Kujingunik 22:16.
Kwovakesh mazu mamwing mada mu Bibil. Chading chitin kwovakesh mazu mamwing mada mu Mabibil masambelau kukarumun mulong wa kumatesh nawamp. Chilakej, dizu da Grek “Hades” adisadidin mulong wa kwisambin piur pa nzay ya antu awonsu. Dizu dined dijikenap kud antu avud, ni dikwet kurumburik kwaad kukwatijan ni mutapu udisadidinau mu jingany ja in Grek. Chawiy, dizu dined adikarumwin kukwatijan ni yom yading yitonginau in kufund a Bibil, kwawiy kulond anch “Nzay.” Dizu “Hades” aditekin mu mazu ma kwinshin.—Midimu 2:27.
Dizu da Grek psy·kheʹ adikarumwin yisu yivud anch “mupim.” Kukwatijan ni yom yisambidinau, dizu dined dikutwish kurumburik (1) muntu, (2) mwom wa muntu, (3) yitang yikweta mwomu, (4) maswir ap maku makwetay muntu, ni yisu yimwing, dikutwish kurumburik, (5) antu afila kal. Pakwez, mulong chidap kamu chijidin nakash kusadin dizu “mupim” mu Uruund, akwata mupak wa kukarumun dizu dined kukwatijan ni kurumburik kwad, ni yisu yivud aditekang mu mazu ma kwinshin, mazu malondina anch “Ap ‘mupim.’ ” (Tal chilakej mu Mateu 6:25.) Pakwez, mu jinsang jivud, dizu “mupim” adishil mu maverse mavud, chad awejaku mazu ma kwinshin matwadina mwi Ndinguril ap malejena mutapu ukwau wa kudikarumun.—Mateu 22:37.
Chilik chimwing, dizu “makund” adisadidin mu mutapu wa chifanikesh mu maverse mud Kujingunik 2:23, anch disambidin piur pa “yitongijok yijingamina nakash” yilejenau mu verse, kupwa akat kukarumun chitongijok cha dizu ku dizu ni kuchitek mu mazu ma kwinshin.
Kutang kuswapela. Mu dikarumun dined, Bibil—Dikarumun da Ngand Yisu—Mateu-Kujingunik, mitapu ya kulond yilemp ni yikasikena kutesh, ayiswapejin ni kuyovakesh nawamp, ni yisu yivud ayauril mulong wa kwovakesh yom. Ni yitongijok yimwing, ayitenchikin chakwel yikala mu mutapu wa mambamb mawamp, ni chinech chaswapejin kutang ni kutesh kuwamp kwa yom. Chikwau kand, pa jindond jimwing pada palikinau kujimbol antu, ayijimbwil mulong wa kwovakesh nany wisambidinau. Chom chikwau chisangareshina mu dichap dined chid piur pa uvud ufundinau mu mamuny kupwa autek mu ankwat, chinech chikat kuyikwash in kutang kulam nawamp yom mu manang ni kuyivurik.
Kukarumun majin ma antu mu mutapu uswapela kutang. Majin ma Grek makat kumekesh anch isambidin piur pa mband ap ikundj. Pakwez yisu yimwing, mazu malejena muntu wisambidinau, makutwishap kamu kwovakesh anch isambidin piur pa ikundj ap mband. Mu Grek, majin mavud mada ku uvud misambidining piur pa amakundj, kadap kwau ching anch isambidin piur pa amakundj, pakwez makutwish kand kumekesh amakundj ap amband. Ku mutambu ukwau, mulong Bibil ukat kwisambin piur pa Nzamb ni Mwanend mud ad amakundj, pamwing kand ni angel kushalijan ni ayilembil, kwikil kwau diyingishin da kulik kusadin mazu mamekeshin anch isambidin piur pa ikundj ap mband mud mutapu musadinau mu Mabibil makwau ma katat.
Yom yikwau kushalijan yida mu dikarumun dined:
Bibil winou ukwet uvud kanang wa mazu ma kwinshin. Yisu yivud mazu ma kwinshin makwet milad yilondwilaku ey:
“Ap” Dizu dined dimekeshin mutapu ukwau ukutwishau kukarumun mazu ma Grek chakwel maleta chitongijok cha kabuj.—Mateu 5:3, mazu ma kwinshin mada pa “mu mwom wau”; Galatiya 5:19, “mwikadil uyimp ni wa mukomu.”
“Ap pamwing ap” Mazu minam mamekeshin mitapu yikwau yikutwishau kukarumun mazu ma Grek, pakwez mashalijadinaku nich chitongijok cha kabuj.—Yakobu 5:15, “muyej”; 1 Pita 3:14, “yom yiyovishina wom.”
“Mu Grek” Ud mutapu wa kukarumun dizu ku dizu mazu ma Grek, ap chitongijok cha kusambish chidokila kamu mu mazu ma kusambish.—Midimu 10:46, “mazu ma wingendj”; 2 Timote 2:14, “yinkisha mbil.”
Kurumburik ni jinsang jikwau Kurumburik kwa majin (Marko 10:51, “Rabuni”; 2 Korint 6:15, “Beliyal”); jinsang piur pa kulim ni yipim (Luka 12:25, “ulal wa chikas”); jinsang ja ukwash jida mu Yom Yiwejinaku ni mwi Ndinguril.—Mateu 5:22, “Gehen”; Mateu 1:22, “Yehova”; Marko 4:19, “mangand minam.”
Chikunku chida kwinsambishin, chitazukinau anch “Mazu ma Kusambish Nich Dizu da Nzamb,” chilejen mu wiswimp mafundish ma padishin mada mu Bibil. Kapamp kamwing kupwa kwa mukand wa nsuden wa Bibil kud, “List wa Mabuku ma Bibil,” “Index wa Mazu Mada mu Bibil,” ni “Ndinguril wa Mazu Mada mu Bibil.” Ndinguril ukat kumukwash mwin kutang kutesh mazu kanang matondinau kukwatijan ni mutapu umasadidinau mu Bibil. Mu Yom Yiwejinaku mud yikunku mud “Mbil Piur pa Kukarumun Bibil,” “Yom Kushalijan Yida mu Dikarumun Dined,” “Mutapu Twashikena Kwikal ni Bibil,” “Dijin da Nzamb mu Mifund ya Grek ya win Kristu,” ni “Yinship Yijim ya Mwom wa Yesu pa Divu”, pamwing ni milil, makart ni jinsang jikwau ja usey jikutwisha kuyikwash in kwilej a mushiku a Bibil.
Mukand ni mukand wa Bibil ukwet kwinsambishin chikunku cha yom yidamu chilejena yom yida mu mashapitre pamwing ni mazu kanang mada mu maverse, chinech chikat kumukwash mwin kutang kwikal ni chitongijok cha kabuj cha mukand.