LIAFUAN DIʼAK HUSI LUCAS
1 Tuir loloos, ema barak halibur ona informasaun kona-ba buat sira neʼebé akontese, neʼebé ita fiar duni.+ 2 Iha mós sasin balu neʼebé uluk haree ho matan rasik+ no haklaken mensajen neʼe,+ no sira fó-hatene ida-neʼe mai ita. 3 Entaun, haʼu mós buka didiʼak informasaun hotu husi nia hun hodi hakerek ho loloos ba Ita-Boot, Teófilo,+ neʼebé haʼu respeitu, 4 atu nuneʼe Ita bele hatene ho didiʼak katak buat neʼebé ema hanorin ba Ita mak loos.+
5 Iha tempu neʼebé Herodes*+ ukun nuʼudar liurai ba Judeia, iha amlulik ida naran Zacarias husi grupu Abias nian,+ no Zacarias kaben ho feto ida naran Isabel* husi Arão nia jerasaun. 6 Sira naʼin-rua mak ema laran-loos iha Maromak nia oin no moris ho hahalok loos, tanba sira halo tuir Jeová* nia ukun-fuan no lei hotu. 7 Maibé sira la iha oan, tanba Isabel labele koʼus, no sira mós ferik-katuas ona.
8 Iha loron ida, Zacarias halaʼo daudaun ninia knaar nuʼudar amlulik iha Maromak nia oin hodi tuir knaar ba ninia grupu amlulik nian,+ 9 nia simu knaar atu tama ba Jeová* nia templu+ atu sunu insensu+ hodi tuir amlulik sira-nia toman. 10 No ema-lubun hotu halo hela orasaun iha liʼur iha oras sunu insensu nian. 11 Jeová* nia anju mosu ba nia, no hamriik iha altár insensu nia sorin loos. 12 Haree tiha ida-neʼe, Zacarias sai laran-nakdedar no nia sai taʼuk. 13 Maibé anju neʼe hatete ba nia: “Labele taʼuk Zacarias, tanba Maromak rona ona ó-nia orasaun. Ó-nia feen Isabel sei koʼus oan-mane ida, no ó tenke hanaran nia João.+ 14 Ó sei sente haksolok no kontente tebetebes, no ema barak sei haksolok bainhira oan neʼe moris,+ 15 tanba nia sei sai ema importante iha Jeová* nia oin.+ Maibé nia labele hemu tua-uvas ka tua seluk.+ Nia sei nakonu ho espíritu santu antes nia moris mai.*+ 16 Nia sei lori Izraél nia oan barak hodi fila fali ba Jeová,* sira-nia Maromak.+ 17 Nia mós sei laʼo iha Maromak nia oin ho espíritu* no kbiit hanesan Elias nian.+ Nia sei troka aman sira-nia laran hodi sai hanesan oan sira-nian+ no sei troka ema sira neʼebé kontra lei hodi sira iha matenek hanesan ema laran-loos, hodi nuneʼe sira bele sai povu neʼebé prontu ona ba Jeová.”*+
18 Zacarias hatete ba anju neʼe: “Oinsá mak haʼu bele fiar ida-neʼe? Haʼu katuas ona no haʼu-nia feen mós ferik ona.” 19 Anju neʼe hatán: “Haʼu Gabriel,+ neʼebé hamriik besik iha Maromak nia oin,+ Maromak haruka haʼu atu koʼalia ho ó no fó-hatene liafuan diʼak sira-neʼe ba ó. 20 Maibé ó la fiar haʼu-nia liafuan neʼebé sei sai loos tuir tempu neʼebé hili tiha ona, tan neʼe ó sei sai monok no labele koʼalia toʼo loron neʼebé buat sira-neʼe akontese.” 21 Iha tempu neʼebá, ema-lubun kontinua hein Zacarias, no sira hakfodak tanba nia kleur loos iha templu laran. 22 Maibé kuandu Zacarias sai husi fatin neʼe, nia labele koʼalia ba sira, no sira komprende katak nia foin haree vizaun ida iha templu laran. Nia kontinua halo sinál ba sira, maibé nia monok nafatin. 23 Kuandu nia remata ona ninia serbisu santu, nia fila fali ba ninia uma.
24 Liutiha tempu balu, ninia feen Isabel sai isin-rua no la sai husi uma ba fulan lima. Isabel dehan: 25 “Jeová* halo nuneʼe ba haʼu iha loron sira-neʼe. Nia tau ona atensaun ba haʼu hodi hasai tiha moe neʼebé haʼu sente iha ema nia leet.”+
26 Bainhira Isabel isin-rua ba fulan neen ona, Maromak haruka anju Gabriel+ ba sidade ida naran Nazaré iha Galileia, 27 atu hasoru feto virjen ida+ neʼebé promete ona atu kaben* ho mane ida naran José husi David nia umakain. Feto virjen neʼe naran Maria.+ 28 Bainhira anju neʼe hasoru feto neʼe, anju dehan: “Dame hela ho ó, ó hetan ona bensaun boot. Jeová* hamutuk ho ó.” 29 Maibé feto neʼe laran-nakdedar tebes kuandu rona liafuan sira-neʼe, no nia hahú hanoin kona-ba liafuan* sira-neʼe katak sá. 30 Entaun, anju neʼe dehan ba nia: “Keta taʼuk Maria, tanba ó monu loos ba Maromak nia laran. 31 Ó sei sai isin-rua no tuur-ahi oan-mane ida,+ no ó tenke hanaran nia Jesus.+ 32 Nia sei sai ema importante+ no ema sei bolu nia nuʼudar Maromak neʼebé Aas Liu Hotu nia Oan-Mane.+ No Maromak Jeová* sei fó ninia aman David nia kadunan ba nia.+ 33 Nia sei ukun nuʼudar Liurai ba Jacob nia umakain ba nafatin. Ninia Ukun* sei la iha rohan.”+
34 Maibé Maria hatete ba anju neʼe: “Haʼu seidauk hola mane.* Entaun oinsá mak haʼu bele iha oan?”+ 35 Anju neʼe hatán ba nia: “Espíritu santu sei tun ba ó,+ no kbiit husi Maromak neʼebé Aas Liu Hotu sei tun ba ó.* Tan neʼe, oan neʼebé sei moris mai mak santu+ no ema sei bolu nia nuʼudar Maromak nia Oan-Mane.+ 36 Agora ó-nia família Isabel mós isin-rua oan-mane ida. Nia isin-rua ba fulan neen maski nia ferik ona no ema dehan katak nia labele iha oan. 37 Tanba ba Maromak la iha buat ida neʼebé labele.”*+ 38 Rona tiha neʼe, Maria hatete: “Haʼu mak Jeová* nia atan-feto! Halo buat hotu sai loos ba haʼu hodi tuir liafuan neʼebé Ita fó sai.” Ho ida-neʼe, anju husik hela nia.
39 Iha tempu neʼebá, Maria bá lalais sidade ida iha área foho nian iha Judá, 40 no nia tama ba Zacarias nia uma no kumprimenta Isabel. 41 Kuandu Isabel rona Maria nia kumprimenta, labarik neʼebé iha Isabel nia knotak book an makaʼas, no Isabel sai nakonu ho espíritu santu. 42 Isabel koʼalia ho lian makaʼas, dehan: “Ita hetan bensaun boot liu fali feto sira seluk, no oan neʼebé iha Ita-nia knotak mós hetan bensaun! 43 Haʼu hafolin buat kmanek* neʼe tanba haʼu-nia Naʼi nia inan mai vizita haʼu. 44 Tanba kuandu Ita-nia kumprimenta toʼo haʼu-nia tilun, labarik neʼebé iha haʼu-nia knotak book an makaʼas ho haksolok. 45 Ksolok mós ba feto neʼebé fiar buat neʼebé nia rona, tanba buat hotu neʼebé Jeová* fó sai ona ba nia sei sai loos duni.”
46 Maria dehan: “Haʼu fó hahiʼi ba Jeová,*+ 47 no haʼu-nia laran haksolok tanba Maromak haʼu-nia Salvadór,+ 48 tanba nia haree ona ba ninia atan-feto maski atan neʼe mak ema baibain deʼit.+ Husi agora ba oin, jerasaun hotu sei fó sai katak haʼu kontente,+ 49 tanba Maromak neʼebé kbiit boot halo ona buat kmanek mai haʼu, no ninia naran santu.+ 50 Nia hatudu laran-sadiʼa ba ema sira neʼebé hamtaʼuk nia husi jerasaun ba jerasaun.+ 51 Nia halo ona buat boot sira ho ninia liman rasik; nia halo namkari ema sira neʼebé hanoin ho loko an iha sira-nia laran.+ 52 Nia hatún ona ukun-naʼin sira husi sira-nia kadunan+ no foti aas ema kiʼik sira.+ 53 Nia fó buat diʼak ba ema neʼebé hamlaha hodi halo sira bosu,+ no nia duni sai ema riku sira hodi bá ho liman-mamuk. 54 Nia mai ona atu fó ajuda ba ninia atan Izraél, atu hatudu katak nia hanoin-hetan nafatin ninia laran-sadiʼa+ 55 ba Abraão no ba ninia bei-oan sira, hanesan nia fó sai ona ba ita-nia beiʼala sira.”+ 56 Maria hela ho Isabel maizumenus fulan tolu, depois neʼe, nia fila fali ba ninia uma rasik.
57 Tempu toʼo ona atu Isabel tuur-ahi, no nia tuur-ahi oan-mane ida. 58 Isabel nia viziñu no família sira rona katak Jeová* hatudu laran-sadiʼa neʼebé boot ba nia, no sira haksolok hamutuk ho nia.+ 59 Kuandu loron ualu ona, sira mai halo sirkunsizaun* ba labarik neʼe,+ no sira hakarak hanaran nia Zacarias hodi tuir ninia aman nia naran. 60 Maibé labarik neʼe nia inan hatán: “Labele! Tenke hanaran nia João.” 61 Sira hatete ba nia: “La iha ema ida iha Ita-nia família mak naran João.” 62 Tuirmai, sira bá hasoru labarik neʼe nia aman no sira uza sinál hodi husu naran saida mak nia hakarak atu tau ba labarik neʼe. 63 Nia husu ai-kabelak ida no hakerek iha ai-kabelak neʼe: “Ninia naran mak João.”+ Ho ida-neʼe, sira hotu hakfodak. 64 Iha tempu neʼe kedas, Zacarias bele koʼalia fali+ no nia komesa fó hahiʼi ba Maromak. 65 Ema hotu neʼebé hela besik sira hahú sai taʼuk, no ema hotu iha área foho nian iha Judeia hahú koʼalia kona-ba buat hotu neʼe. 66 Ema hotu neʼebé rona kona-ba neʼe, hanoin iha sira-nia laran, dehan: “Labarik neʼe sei sai saida?” Tanba loloos Jeová* nia liman hamutuk ho labarik neʼe.
67 Tuirmai, labarik neʼe nia aman Zacarias sai nakonu ho espíritu santu no fó sai profesia, hodi dehan: 68 “Fó hahiʼi ba Jeová,* Izraél nia Maromak,+ tanba nia tau ona atensaun ba ninia povu hodi fó salvasaun ba sira.+ 69 Nia fó ona salvadór forte* ida+ mai ita husi ninia atan David nia umakain.+ 70 Neʼe tuir duni liafuan neʼebé nia fó sai liuhusi ninia profeta santu sira-nia ibun iha tempu uluk.+ 71 Nia promete atu salva ita husi ita-nia inimigu sira no husi ema hotu neʼebé odi ita.+ 72 Nia sei hatudu laran-sadiʼa ba ita hanesan nia promete ona ba ita-nia beiʼala sira, no nia sei hanoin-hetan ninia aliansa santu,+ 73 katak juramentu neʼebé nia halo ona ho ita-nia beiʼala Abraão.+ 74 Bainhira nia salva tiha ita husi ita-nia inimigu nia liman, nia sei fó buat kmanek* ba ita atu halo serbisu sagradu ba nia ho aten-brani, 75 ho laran-metin no tuir dalan loos durante ita-nia moris tomak. 76 Maibé kona-ba ó, haʼu-nia oan, ó sei sai profeta ba Maromak neʼebé Aas Liu Hotu, ó sei laʼo uluk iha Jeová* nia oin atu prepara dalan ba nia,+ 77 no fó sai mensajen ba ninia povu katak nia sei salva sira hodi fó perdua ba sira-nia sala+ 78 tanba ita-nia Maromak nia laran-sadiʼa. Maromak nia laran-sadiʼa neʼe sei fó naroman ba ita husi lalehan, hanesan loro-matan saʼe, 79 atu fó naroman ba ema sira neʼebé tuur iha nakukun laran no iha lalatak mate nian,+ no atu dirije ita hodi laʼo iha dalan dame nian.”
80 Labarik neʼe sai boot no sai maduru,* no nia kontinua hela iha rai-fuik maran toʼo loron neʼebé nia hatudu an iha ema Izraél nia oin.
2 Iha tempu neʼebá, César* Augusto fó mandamentu ida atu ema hotu iha mundu tomak bá tau naran, 2 neʼe mak dala primeiru ba ema atu tau naran durante tempu neʼebé Kirino mak governadór ba rai-Síria. 3 Ema hotu bá sira ida-idak nia sidade atu tau naran. 4 Tanba José+ moris husi David nia umakain, entaun nia laʼo husi sidade Nazaré iha Galileia, hodi bá David nia sidade iha Judeia, naran Belein.+ 5 Nia bá tau naran hamutuk ho Maria neʼebé sai ona ninia kaben,+ no iha tempu neʼebá Maria isin-rua todan.+ 6 Kuandu sira iha neʼebá, Maria nia loron atu tuur-ahi toʼo ona. 7 Maria tuur-ahi oan-mane ida, neʼe mak ninia oan primeiru.+ Nia falun ninia oan neʼe ho hena no hatoba nia iha animál nia han-fatin,+ tanba la iha fatin ba sira hodi hela.
8 Iha área neʼebá, bibi-atan balu hein hela sira-nia bibi-lubun iha rai-luan* durante kalan tomak. 9 Derrepente deʼit, Jeová* nia anju ida hamriik iha sira-nia oin, no Jeová* nia glória nabilan haleʼu sira, no sira sai taʼuk tebes. 10 Maibé anju neʼe hatete ba sira: “Labele taʼuk, tanba haʼu fó sai ba imi liafuan diʼak neʼebé sei lori ksolok boot ba ema hotu. 11 Ohin, salvadór ida+ moris ona ba imi iha David nia sidade,+ nia mak Kristu no Naʼi.+ 12 Neʼe mak sinál ba imi: Imi sei hetan bebé ida neʼebé falun hela ho hena no hatoba iha animál nia han-fatin.” 13 Derrepente deʼit, anju lubun boot husi tropa lalehan nian mós mai hodi hamutuk ho anju neʼe,+ no sira hahiʼi Maromak, hodi dehan: 14 “Glória ba Maromak neʼebé iha fatin aas, no dame ba ema sira neʼebé Maromak simu iha rai.”
15 Kuandu anju sira-neʼe husik hela sira hodi fila fali ba lalehan, bibi-atan sira hahú hatete ba malu: “Mai ita bá Belein no haree buat neʼebé akontese, neʼebé Jeová* fó-hatene ona ba ita.” 16 Sira bá ho ansi no hetan Maria ho José, no mós bebé neʼebé hatoba hela iha animál nia han-fatin. 17 Haree tiha ida-neʼe, sira konta fali liafuan neʼebé sira rona ona kona-ba bebé neʼe. 18 No ema hotu neʼebé rona sai hakfodak ho buat neʼebé bibi-atan sira fó sai ba sira. 19 Maibé Maria hahú rai metin liafuan hotu neʼe iha ninia laran no hanoin kleʼan kona-ba buat sira-neʼe katak sá.+ 20 Tuirmai, bibi-atan sira fila fali. Sira fó glória no hahiʼi Maromak tanba buat hotu neʼebé sira rona no haree, neʼebé tuir duni liafuan neʼebé fó sai ona ba sira.
21 Liutiha loron ualu, bainhira tempu toʼo ona atu halo sirkunsizaun* ba labarik neʼe,+ sira hanaran nia Jesus, naran neʼebé anju fó-hatene ona antes Maria sai isin-rua.+
22 No mós, kuandu tempu toʼo ona atu hasaʼe sakrifísiu hamoos an nian hodi tuir Moisés nia Ukun-Fuan,+ sira lori labarik neʼe ba Jeruzalein atu entrega nia ba Jeová.* 23 Neʼe tuir duni buat neʼebé hakerek ona iha Jeová* nia Ukun-Fuan: “Oan-mane primeiru hotu sei sai santu ba Jeová.”*+ 24 Sira hasaʼe sakrifísiu hodi tuir buat neʼebé fó sai iha Jeová* nia Ukun-Fuan: “Imi tenke lori manu-lakateu rua ka manu-pombu oan rua.”+
25 Iha momentu neʼebá, iha Jeruzalein iha mane ida naran Simeão. Mane neʼe ema laran-loos no hamtaʼuk Maromak, no nia hein hela tempu neʼebé Maromak sei fó kmaan ba Izraél,+ no nia nakonu ho espíritu santu. 26 No mós, liuhusi espíritu santu Maromak hatudu ba nia katak nia sei la mate antes nia haree Kristu, Ida neʼebé Jeová* hili ona. 27 Maromak nia espíritu* dirije nia hodi bá templu, no Maria ho José mós lori Jesus neʼebé sei bebé hodi tama ba templu atu bele halo ba nia tuir toman neʼebé hakerek ona iha Ukun-Fuan.+ 28 Simeão simu labarik neʼe iha ninia liman no fó hahiʼi ba Maromak, hodi dehan: 29 “Naʼi Ukun-Naʼin Boot Liu, Ita-Boot nia atan neʼe haree ona labarik neʼe hanesan Ita hatete, no agora haʼu bele mate ho dame,+ 30 tanba haʼu-nia matan haree ona oinsá Ita sei lori salvasaun+ 31 neʼebé Ita prepara ona no agora ema hotu bele haree nia.+ 32 Nia mak naroman+ neʼebé sei hasai tiha veu neʼebé taka netik nasaun sira,+ no nia mak glória ba Ita-nia povu Izraél.” 33 Labarik neʼe nia inan-aman hakfodak ho buat neʼebé Simeão fó sai kona-ba labarik neʼe. 34 No Simeão mós husu Maromak nia bensaun ba sira, no hatete ba labarik neʼe nia inan Maria, hodi dehan: “Ema Izraél balu sei monu tanba labarik neʼe,+ maibé sira seluk sei hamriik fali.+ No ema sei koʼalia kontra nia.+ 35 Maromak hili nia atu nuneʼe bele hatudu sai ema barak nia hanoin iha sira-nia laran, no kona-ba ó, surik naruk ida sei sona borus ó-nia laran.”*+
36 Iha neʼebá iha mós profeta ida naran Ana. Nia mak Fanuel nia oan-feto, husi suku Aser. Nia ferik ona. Nia kaben bainhira nia sei joven, no nia moris hamutuk ho ninia laʼen ba tinan hitu deʼit. 37 Nia feto-faluk ida, no agora nia tinan 84. Loron-kalan nia sempre bá templu atu adora Maromak* hodi halo jejún no harohan. 38 Iha momentu neʼe duni mak nia hakbesik sira no hahú fó agradese ba Maromak, no koʼalia kona-ba labarik neʼe ba sira hotu neʼebé hein hela Jeruzalein nia salvasaun.+
39 Kuandu sira halo ona buat hotu hodi tuir Jeová* nia Ukun-Fuan,+ sira fila fali ba sira-nia sidade Nazaré iha Galileia.+ 40 Labarik neʼe kontinua sai boot no sai forte ba beibeik. Nia nakonu ho matenek, no Maromak kontinua apoia nia.+
41 Jesus nia inan-aman iha toman atu bá Jeruzalein tinan-tinan hodi tuir Festa Páskua.*+ 42 Kuandu nia tinan 12 ona, sira bá festa neʼe iha Jeruzalein hodi tuir sira-nia toman.+ 43 Sira hela iha neʼebá toʼo loron festa nian remata. Bainhira sira fila daudaun, Jesus la fila hamutuk ho sira maibé nia iha hela Jeruzalein, no ninia inan-aman la hatene kona-ba neʼe. 44 Sira hanoin katak nia laʼo hamutuk ho família sira. Bainhira sira laʼo ona ba loron ida, sira hahú buka nia iha família no maluk sira-nia leet. 45 Maibé tanba sira la hetan nia, sira fila fali ba Jeruzalein hodi buka nia. 46 Ikusmai, liutiha loron tolu, sira hetan nia iha templu no nia tuur hela iha mestre sira-nia leet hodi rona ba sira no husu pergunta ba sira. 47 Sira hotu neʼebé rona ba nia admira tebes kona-ba ninia matenek no ninia resposta sira.+ 48 Kuandu nia inan-aman haree nia, sira hakfodak, no ninia inan hatete ba nia: “Oan, tanbasá ó halo nuneʼe mai ami? Haʼu no ó-nia aman buka ó ho laran-susar tebes.” 49 Maibé nia hatete ba sira: “Tanbasá mak imi buka haʼu? Imi la hatene katak haʼu sei iha haʼu-nia Aman nia uma ka?”+ 50 Maski nuneʼe, sira la komprende liafuan neʼebé nia dehan ba sira.
51 Jesus fila fali hamutuk ho sira hodi bá Nazaré. Nia kontinua halo tuir* sira.+ No ninia inan rai didiʼak liafuan hotu neʼe iha ninia laran.+ 52 Jesus kontinua sai boot, simu matenek, no hetan naran diʼak ho Maromak no ema.
3 Iha tinan 15 husi César* Tibério nia ukun, iha tempu neʼebé Pónsio Pilatos mak governadór iha Judeia, Herodes*+ mak ukun-naʼin ba distritu* Galileia, Herodes nia maun Filipe mak ukun-naʼin ba distritu Itureia no Trakonitis, no Lisánias mak ukun-naʼin ba distritu Abilene, 2 no mós Anas no Caifás+ mak ulun-naʼin ba amlulik sira, iha tempu neʼe Maromak fó sai ninia liafuan ba Zacarias nia oan-mane João+ iha rai-fuik.+
3 João bá fatin hotu besik Mota Jordaun hodi haklaken ba ema atu hetan batizmu* hodi hatudu katak sira arrepende an atu nuneʼe sira bele hetan perdua ba sira-nia sala.+ 4 Neʼe tuir duni buat neʼebé hakerek nanis ona iha profeta Isaias nia livru neʼebé dehan: “Ema ida hasai lian iha rai-fuik, hodi dehan: ‘Prepara Jeová* nia dalan bá! Halo loos ninia dalan sira.+ 5 Foho-leet hotu sei ateru tiha, foho aas no foho-oan hotu tenke halo tetuk, dalan kleʼuk hotu tenke halo loos no dalan aat hotu tenke halo kabeer. 6 No ema hotu sei haree oinsá Maromak sei fó salvasaun.’”*+
7 Nuneʼe, João hahú hatete ba ema-lubun neʼebé mai atu nia fó batizmu: “Imi samea venenu nia oan sira, sé mak fó avizu ba imi atu halai sees husi Maromak nia hirus neʼebé atu mai?+ 8 Tan neʼe, hatudu bá liuhusi imi-nia hahalok* katak imi arrepende imi-nia sala. Keta hanoin: ‘Ami-nia aman mak Abraão.’ Haʼu hatete ba imi katak Maromak iha kbiit atu halo fatuk sira-neʼe sai Abraão nia oan. 9 Tuir loloos, baliu tau ona besik ai-hun nia abut. Tan neʼe, ai-hun hotu neʼebé la fó fuan diʼak sei tesi tiha no soe ba ahi.”+
10 Ema-lubun neʼe husu João: “Entaun, ami tenke halo saida?” 11 Nia hatán ba sira: “Ema neʼebé iha roupa tahan rua,* fahe ida ba ema neʼebé la iha, no ema neʼebé iha ai-han, halo mós nuneʼe bá.”+ 12 Kobradór impostu sira mós mai atu hetan batizmu,+ no sira dehan ba nia: “Mestre, ami tenke halo saida?” 13 Nia hatete ba sira: “Keta husu* osan liu fali buat neʼebé deside ona tuir lei impostu nian.”+ 14 Nuneʼe mós sira neʼebé serbisu nuʼudar tropa husu nia: “Ami tenke halo saida?” Nia hatán ba sira: “Keta halo aat ba ema ida* ka duun matak ema,+ maibé haksolok bá ho kolen* neʼebé imi simu.”
15 Iha tempu neʼebá ema hein namanas hela ba Kristu, tan neʼe sira hotu hanoin iha sira-nia laran kona-ba João, dehan: “Nia mak Kristu karik.”+ 16 João esplika ba sira hotu: “Haʼu fó batizmu ba imi ho bee, maibé ema neʼebé iha kbiit boot liu fali haʼu sei mai, no haʼu la merese atu kore ninia sandálias talin.+ Nia sei fó batizmu ba imi ho espíritu santu no ahi.+ 17 Nia kaer ona ninia garfu boot atu haliri* trigu, no nia sei hamoos hotu fatin sama trigu nian no haloot trigu ba armazén, maibé nia sei sunu trigu-kulit ho ahi neʼebé labele hamate.”
18 João mós fó konsellu no hanorin buat barak seluk tan, no nia kontinua haklaken liafuan diʼak ba ema. 19 Maibé Herodes, ukun-naʼin distritu nian, hetan konsellu husi João kona-ba ninia maun nia feen Herodias, no kona-ba hahalok aat hotu neʼebé Herodes halo ona. 20 Herodes mós halo hahalok aat ida tan: Nia hatama João ba komarka.+
21 Kuandu ema hotu hetan batizmu, Jesus mós hetan batizmu.+ Bainhira nia halo daudaun orasaun, lalehan nakloke,+ 22 no espíritu santu hanesan manu-pombu ida tun ba ninia leten, no lian ida sai husi lalehan dehan: “Ó mak haʼu-nia Oan-Mane neʼebé haʼu hadomi, neʼebé halo haʼu-nia laran kontente.”+
23 Jesus+ tinan 30+ bainhira nia hahú ninia serbisu. No tuir ema barak nia hanoin, nia mak
José nia oan-mane,+
José mak Heli nia oan-mane,
24 Heli mak Mata nia oan-mane,
Mata mak Levi nia oan-mane,
Levi mak Melki nia oan-mane,
Melki mak Janai nia oan-mane,
Janai mak José nia oan-mane,
25 José mak Matatias nia oan-mane,
Matatias mak Amós nia oan-mane,
Amós mak Naum nia oan-mane,
Naum mak Esli nia oan-mane,
Esli mak Nagai nia oan-mane,
26 Nagai mak Maat nia oan-mane,
Maat mak Matatias nia oan-mane,
Matatias mak Semei nia oan-mane,
Semei mak Josek nia oan-mane,
Josek mak Jodá nia oan-mane,
27 Jodá mak Joanan nia oan-mane,
Joanan mak Resa nia oan-mane,
Resa mak Zorobabel nia oan-mane,+
Zorobabel mak Sealtiel nia oan-mane,+
Sealtiel mak Neri nia oan-mane,
28 Neri mak Melki nia oan-mane,
Melki mak Adi nia oan-mane,
Adi mak Kosam nia oan-mane,
Kosam mak Elmadan nia oan-mane,
Elmadan mak Er nia oan-mane,
29 Er mak Jesus nia oan-mane,
Jesus mak Eliezer nia oan-mane,
Eliezer mak Jorim nia oan-mane,
Jorim mak Mata nia oan-mane,
Mata mak Levi nia oan-mane,
30 Levi mak Simeão nia oan-mane,
Simeão mak Judas nia oan-mane,
Judas mak José nia oan-mane,
José mak Jonam nia oan-mane,
Jonam mak Eliaquim nia oan-mane,
31 Eliaquim mak Melea nia oan-mane,
Melea mak Mena nia oan-mane,
Mena mak Matata nia oan-mane,
Matata mak Natan nia oan-mane,+
Natan mak David nia oan-mane,+
32 David mak Jessé nia oan-mane,+
Jessé mak Obed nia oan-mane,+
Obed mak Boaz nia oan-mane,+
Boaz mak Salmon nia oan-mane,+
Salmon mak Nasson nia oan-mane,+
33 Nasson mak Aminadab nia oan-mane,
Aminadab mak Arni nia oan-mane,
Arni mak Hezron nia oan-mane,
Hezron mak Peres nia oan-mane,+
Peres mak Judá nia oan-mane,+
34 Judá mak Jacob nia oan-mane,+
Jacob mak Isaac nia oan-mane,+
Isaac mak Abraão nia oan-mane,+
Abraão mak Tera nia oan-mane,+
Tera mak Naor nia oan-mane,+
35 Naor mak Serug nia oan-mane,+
Serug mak Reú nia oan-mane,+
Reú mak Peleg nia oan-mane,+
Peleg mak Eber nia oan-mane,+
Eber mak Selá nia oan-mane,+
36 Selá mak Cainan nia oan-mane,
Cainan mak Arpasad nia oan-mane,+
Arpasad mak Sem nia oan-mane,+
Sem mak Noé nia oan-mane,+
Noé mak Lamec nia oan-mane,+
37 Lamec mak Metusalém nia oan-mane,+
Metusalém mak Enoc nia oan-mane,
Enoc mak Jared nia oan-mane,+
Jared mak Malalel nia oan-mane,+
Malalel mak Cainan nia oan-mane,+
38 Cainan mak Enos nia oan-mane,+
Enos mak Set nia oan-mane,+
Set mak Adão nia oan-mane,+
Adão mak Maromak nia oan-mane.
4 Jesus sai nakonu ho espíritu santu, no nia husik hela Mota Jordaun. Espíritu santu lori nia ba rai-fuik+ 2 ba loron 40, no iha neʼebá Diabu tenta nia.+ Nia la han buat ida durante loron sira-neʼe, entaun kuandu loron sira-neʼe remata, nia sente hamlaha. 3 Ho ida-neʼe, Diabu hatete ba nia: “Se ó Maromak nia oan karik, haruka fatuk neʼe atu sai paun.” 4 Maibé Jesus hatán ba nia: “Hakerek nanis ona: ‘Ema labele moris deʼit ho paun.’”*+
5 Entaun, nia lori Jesus ba foho ida no hatudu lalais nasaun* hotu iha mundu tomak ba nia.+ 6 Diabu hatete: “Haʼu sei fó kbiit ba ó atu ukun nasaun sira-neʼe hotu no fó sira-nia glória ba ó, tanba buat sira-neʼe entrega ona mai haʼu,+ no haʼu bele entrega neʼe ba ida neʼebé haʼu hakarak. 7 Tan neʼe, se ó adora haʼu dala ida deʼit, buat hotu neʼe sei sai ó-nian.” 8 Jesus hatán ba nia: “Hakerek nanis ona: ‘Imi tenke adora Jeová,* imi-nia Maromak, no ba nia deʼit mak imi tenke halo serbisu sagradu.’”+
9 Tuirmai nia lori Jesus ba Jeruzalein no tau nia iha templu nia moru leten,* no hatete ba nia: “Se ó Maromak nia oan karik, soe ó-nia an ba kraik,+ 10 tanba hakerek nanis ona: ‘Nia sei fó mandamentu ba ninia anju sira kona-ba ó, atu proteje ó’, 11 no ‘Sira sei lori ó iha sira-nia liman, atu nuneʼe ó-nia ain labele kona fatuk’.”+ 12 Jesus hatán ba nia: “Hakerek nanis ona: ‘Imi labele koko Jeová,* imi-nia Maromak.’”+ 13 Depois Diabu tenta tiha Jesus, nia husik Jesus toʼo tempu diʼak seluk.+
14 Jesus fila fali ba Galileia+ ho kbiit husi Maromak nia espíritu. No ema habelar liafuan diʼak kona-ba nia iha fatin hotu. 15 Nia mós hahú hanorin iha sinagoga* sira, no ema hotu koʼalia diʼak kona-ba nia.
16 Tuirmai Jesus bá Nazaré,+ fatin neʼebé nia sai boot, no hodi tuir ninia toman iha loron Sábadu, nia tama ba sinagoga,+ no hamriik atu lee. 17 Entaun, ema fó livru* profeta Isaias nian ba nia, nia loke livru neʼe no hetan parte ida neʼebé hakerek: 18 “Jeová* fó ona ninia espíritu mai haʼu, tanba nia hili* haʼu atu haklaken liafuan diʼak ba ema kiak sira. Nia haruka haʼu atu fó sai liberdade ba ema dadur sira, atu halo ema matan-delek sira haree fali, no atu halo livre ema neʼebé hetan terus,+ 19 atu haklaken kona-ba tinan neʼebé Jeová* hatudu ninia laran-diʼak.”+ 20 Depois neʼe, nia lulun livru neʼe hodi fó fali ba serbisu-naʼin iha sinagoga no nia tuur. Ema hotu iha sinagoga laran hateke metin ba nia. 21 Tuirmai, nia hahú hatete ba sira: “Ohin, eskritura neʼebé imi foin rona, kumpre ona.”+
22 Sira hotu hahú koʼalia diʼak kona-ba Jesus. Sira admira kona-ba liafuan furak sira neʼebé sai husi ninia ibun,+ no sira dehan: “Nia mak José nia oan ida, loos ka lae?”+ 23 Ho ida-neʼe, nia hatete ba sira: “Haʼu hatene katak imi sei aplika liafuan neʼe ba haʼu: ‘Doutór, kura ó-nia an rasik bá. Buat neʼebé ami rona ó halo iha Kafarnaum,+ halo mós iha neʼe, iha ó-nia rai rasik.’” 24 No nia dehan: “Haʼu hatete loloos ba imi katak ema sei la simu profeta ida iha ninia rai rasik.+ 25 Maibé haʼu hatete loloos ba imi: Iha Elias nia tempu bainhira lalehan taka tiha ba tinan tolu no fulan neen, no mosu hamlaha boot iha rai tomak,+ iha tempu neʼebá iha feto-faluk barak iha Izraél. 26 Maski nuneʼe, Maromak la haruka Elias ba feto-faluk sira-neʼe, maibé haruka deʼit ba feto-faluk ida iha Sarepta iha área Sidon.+ 27 No mós, iha profeta Eliseu nia tempu iha ema moras-lepra barak iha Izraél, maibé la iha ema ida mak hetan isin-diʼak,* só Naaman deʼit neʼebé husi rai-Síria.”+ 28 Ema hotu iha sinagoga laran neʼebé rona buat sira-neʼe sai hirus tebes,+ 29 no sira hamriik hodi lori nia ba sidade nia liʼur. Sira lori nia ba foho ninin, foho neʼebé sira-nia sidade harii bá, atu bele soe nia ba kraik. 30 Maibé nia laʼo liuhusi sira-nia leet no sai husi fatin neʼe.+
31 Jesus tun ba sidade ida naran Kafarnaum iha Galileia. Iha neʼebá nia hanorin ema iha loron Sábadu,+ 32 no sira hakfodak ho ninia dalan atu hanorin,+ tanba buat neʼebé nia hanorin mai husi Maromak.* 33 Iha sinagoga laran, iha mane ida neʼebé anju aat domina, no nia hakilar ho lian makaʼas dehan:+ 34 “Jesus, ema Nazaré,+ tanbasá mak Ita mai iha neʼe? Ita mai atu halakon ami ka? Haʼu hatene ho loloos Ita mak sé. Ita mak Ida neʼebé Santu husi Maromak.”+ 35 Maibé Jesus fó orden ba nia, hodi dehan: “Nonook, sai husi mane neʼe!” Rona tiha neʼe, anju aat soe mane neʼe ba rai iha sira-nia leet, no anju aat neʼe sai husi mane neʼe no la halo aat ba nia. 36 Neʼe halo ema hotu hakfodak, no sira hahú hatete ba malu: “Liafuan saida mak nia koʼalia neʼe? Ho podér no kbiit nia manda anju aat* sira, no sira sai duni!” 37 Ema kontinua konta kona-ba nia iha fatin hotu iha rai neʼe.
38 Kuandu Jesus sai tiha husi sinagoga neʼe, nia bá Simão nia uma. Iha momentu neʼebá, Simão nia banin-feto terus tanba isin-manas tebes, no sira husu ba Jesus atu ajuda nia.+ 39 Entaun, Jesus hakbesik ba fatin neʼebé feto neʼe toba hodi kura feto neʼe, no ninia isin-manas lakon kedas. Feto neʼe hadeer kedas no hahú prepara hahán ba sira.
40 Kuandu loro-matan tun daudaun, sira hotu neʼebé iha ema moras iha sira-nia uma, sira lori ba Jesus. Ema sira-neʼe kona moras oioin, no nia tau liman ba sira ida-idak hodi kura sira.+ 41 Jesus mós duni sai anju aat sira husi ema barak, no sira hakilar ho lian makaʼas, dehan: “Ó mak Maromak nia Oan-Mane!”+ Maibé, Jesus fó orden ba sira, hodi la husik sira atu koʼalia,+ tanba sira hatene katak nia mak Kristu.+
42 Loron tuirmai bainhira rai naroman ona, nia sai hodi laʼo ba fatin neʼebé la iha ema.+ Maibé ema-lubun buka tuir nia no sira toʼo iha fatin neʼebé nia bá, no sira koko atu tahan netik nia atu labele husik hela sira. 43 Maibé nia dehan ba sira: “Haʼu tenke haklaken mós liafuan diʼak kona-ba Maromak nia Ukun* iha sidade sira seluk, tanba neʼe mak Maromak haruka haʼu mai.”+ 44 Neʼe duni, nia bá hodi haklaken iha sinagoga sira iha Judeia.
5 Loron ida, Jesus hamriik besik tasi-ibun Genesaré*+ hodi hanorin. Ema-lubun boot sena malu atu hakbesik nia hodi rona Maromak nia liafuan. 2 Nia haree ró rua neʼebé para hela iha tasi-ibun, maibé peskadór sira tun tiha ona husi ró sira-neʼe no fase hela sira-nia rede.+ 3 Bainhira Jesus saʼe tiha ró ida, nia husu Simão neʼebé mak ró-naʼin atu lori ró neʼe dook uitoan husi tasi-ibun. Tuirmai, nia tuur no hahú hanorin ema-lubun husi ró neʼe. 4 Kuandu nia koʼalia hotu tiha, nia hatete ba Simão: “Lori ró ba tasi klaran, no hatún imi-nia rede.” 5 Maibé Simão dehan: “Mestre, ami serbisu makaʼas kalan tomak no la hetan buat ida.+ Maibé tanba Ita mak haruka, haʼu sei hatún rede neʼe.” 6 Bainhira sira hatún tiha rede neʼe, sira kaer ikan barak tebes toʼo sira-nia rede hahú naklees.+ 7 Nuneʼe, sira halo sinál hodi bolu sira-nia maluk iha ró seluk atu mai ajuda sira, no maluk sira-neʼe mai. Sira halo nakonu ró rua neʼe ho ikan toʼo ró sira-neʼe besik atu mout. 8 Haree tiha neʼe, Simão Pedro hakneʼak iha Jesus nia oin no dehan: “Naʼi, hadook an husi haʼu, tanba haʼu ema sala-naʼin.” 9 Nia hatete nuneʼe tanba sira kaer ikan barak tebes no neʼe halo nia no mós sira neʼebé hamutuk ho nia sai hakfodak loos. 10 Nuneʼe mós Zebedeu nia oan-mane Tiago no João+ neʼebé serbisu hamutuk ho Simão, sira sai hakfodak loos. Maibé Jesus hatete ba Simão: “Keta taʼuk. Hahú husi ohin ba oin, ó sei kaer ema.”*+ 11 Entaun, sira lori fali ró ba rai maran, depois husik tiha buat hotu, sira laʼo tuir nia.+
12 Iha tempu seluk, kuandu Jesus iha sidade ida, mane ida neʼebé isin nakonu ho moras-lepra haree nia, no mane neʼe hakneʼak ho oin ba rai no husu Jesus, dehan: “Naʼi, haʼu hatene katak se Ita-Boot hakarak, Ita bele halo haʼu sai moos.”+ 13 Entaun Jesus lolo liman hodi kaer mane neʼe, no dehan: “Haʼu hakarak! Sai moos bá.” Mane neʼe nia moras-lepra lakon kedas.+ 14 Tuirmai Jesus bandu mane neʼe atu labele fó-hatene ema ida. Nia dehan ba mane neʼe: “Bá hatudu ó-nia an ba amlulik no hasaʼe sakrifísiu tuir Moisés nia mandamentu kona-ba serimónia hamoos an nian,+ nuʼudar prova ba sira katak ó sai diʼak ona.”+ 15 Maibé ema habelar liután liafuan kona-ba nia, tan neʼe ema-lubun boot mai atu rona nia no atu nia kura sira-nia moras.+ 16 Maibé, nia bá beibeik fatin fuik hodi halo orasaun.
17 Loron ida kuandu Jesus hanorin hela, ema Farizeu sira no mestre Ukun-Fuan nian, neʼebé mai husi knua oioin iha Galileia no Judeia no husi Jeruzalein, sira mós tuur hela iha neʼebá, no Jeová* fó kbiit ba Jesus atu kura ema.+ 18 Iha momentu neʼe, ema lori mane ida iha ninia maka. Mane neʼe isin-matek, no sira buka dalan atu lori mane neʼe no tau iha Jesus nia oin.+ 19 Maibé tanba ema barak tebes, sira labele hetan dalan atu lori tama mane neʼe, entaun sira saʼe ba uma-kakuluk, no sira hatún mane neʼe ho ninia maka liuhusi kakuluk no tau nia iha ema nia leet iha Jesus nia oin. 20 Bainhira Jesus haree sira-nia fiar, nia hatete: “Haʼu-nia maluk, ó-nia sala perdua tiha ona.”+ 21 Ho ida-neʼe, eskriba no ema Farizeu sira hahú koʼalia ba malu dehan: “Sé mak ema neʼe hodi nia brani koʼalia aat Maromak? La iha ema ida mak bele perdua sala, só Maromak mesak deʼit mak bele.”+ 22 Maibé, tanba Jesus hatene sira-nia hanoin, nia hatán ba sira: “Imi hanoin saida iha imi-nia laran? 23 Ida-neʼebé mak fasil liu atu hatete? ‘Ó-nia sala perdua tiha ona’, ka ‘Hamriik no laʼo bá’? 24 Maibé, haʼu sei hatudu ba imi katak Oan-Mane husi Ema* iha kbiit atu perdua sala iha mundu.” Tuirmai, nia hatete ba ema isin-matek neʼe: “Haʼu hatete ba ó: Hamriik bá, foti ó-nia maka no bá ó-nia uma.”+ 25 Ema neʼe hamriik kedas iha sira hotu nia oin, no foti ninia maka no laʼo ba ninia uma hodi hahiʼi Maromak. 26 Ema hotu admira tebes, no sira hahú atu hahiʼi Maromak, no sira sai hakfodak,* hodi dehan: “Buat neʼebé ohin ita haree mak furak duni!”
27 Liutiha neʼe, Jesus sai husi fatin neʼe, no nia haree kobradór impostu ida naran Levi tuur hela iha fatin selu impostu nian, no nia hatete ba Levi: “Mai tuir haʼu.”+ 28 Levi husik buat hotu, no nia hamriik no laʼo tuir Jesus. 29 Levi halo festa boot ba Jesus iha ninia uma, no iha mós kobradór impostu barak no ema seluk tan han* hamutuk ho sira.+ 30 Haree tiha ida-neʼe, ema Farizeu hamutuk ho sira-nia eskriba sira, hahú muramura no dehan ba Jesus nia dixípulu sira: “Tanbasá mak imi han no hemu hamutuk ho kobradór impostu no sala-naʼin sira?”+ 31 Jesus hatán ba sira: “Ema neʼebé isin-diʼak la presiza doutór, maibé ema moras mak presiza.+ 32 Haʼu mai laʼós atu bolu ema diʼak, maibé atu bolu ema sala-naʼin atu arrepende sira-nia sala.”+
33 Sira hatete ba Jesus: “João nia dixípulu sira halo jejún beibeik no harohan, nuneʼe mós ho ema Farizeu sira-nia dixípulu, maibé Ita-nia dixípulu sira han no hemu.”+ 34 Jesus hatete ba sira: “Imi labele haruka noivu nia belun sira atu halo jejún kuandu noivu sei hamutuk ho sira, loos ka lae? 35 Maibé tempu sei toʼo mai bainhira noivu+ la iha tan iha sira-nia leet, iha tempu neʼebá mak sira sei halo jejún.”+
36 Jesus mós konta ai-knanoik ba sira, hodi dehan: “La iha ema ida mak tesi hena foun hodi taka roupa bosan nia kuak. Tanba se nia halo nuneʼe, hena foun sei halo roupa bosan nia kuak sai boot liután, no mós hena foun haree la hanesan ho roupa bosan.+ 37 No mós, la iha ema ida mak tau tua foun ba tua-fatin* neʼebé tuan. Tanba se nia halo nuneʼe, tua foun sei halo tua-fatin neʼe nakfera no sai aat, no tua sei nakfakar. 38 Maibé tua foun tenke tau iha tua-fatin neʼebé foun. 39 Ema neʼebé hemu ona tua neʼebé tuan lakohi hemu tua foun, tanba nia dehan: ‘Tua neʼebé tuan mak diʼak.’”
6 Iha loron Sábadu, Jesus laʼo liu toʼos-trigu, no ninia dixípulu sira kuʼu trigu-musan,+ no dulas neʼe ho liman hodi han.+ 2 Haree tiha ida-neʼe, ema Farizeu balu dehan: “Tanbasá mak imi halo buat neʼebé ukun-fuan bandu iha loron Sábadu?”+ 3 Maibé Jesus hatán ba sira: “Imi seidauk lee buat neʼebé David halo, bainhira nia no ema sira neʼebé hamutuk ho nia hamlaha?+ 4 Nia tama ba Maromak nia uma no simu paun santu hodi han no mós fó paun neʼe ba ema sira neʼebé hamutuk ho nia, maski ukun-fuan bandu katak ema ida labele han só amlulik sira deʼit mak bele han.”+ 5 Jesus dehan tan ba sira: “Oan-Mane husi Ema* mak Sábadu nia Naʼi.”+
6 Iha loron Sábadu seluk,+ Jesus tama ba sinagoga no hahú hanorin. Iha neʼebá iha mós mane ida neʼebé ninia liman-loos matek.+ 7 Ema Farizeu no eskriba sira haree didiʼak se Jesus atu kura mane neʼe iha loron Sábadu ka lae, tanba sira buka razaun atu duun nia. 8 Maibé, tanba nia hatene sira-nia hanoin,+ nia hatete ba mane liman-matek neʼe: “Hamriik no mai iha klaran.” Mane neʼe mai hodi hamriik iha klaran. 9 Tuirmai, Jesus hatete ba sira: “Haʼu husu imi: Tuir ukun-fuan, ida-neʼebé mak ita bele halo iha loron Sábadu: halo hahalok diʼak ka aat, salva ka oho ema?”*+ 10 Bainhira Jesus hateke haleʼu tiha, nia dehan ba mane neʼe: “Lolo ó-nia liman.” Mane neʼe lolo liman, no ninia liman sai diʼak. 11 Maibé sira sai hirus tebes, no sira hahú koʼalia ba malu kona-ba saida mak sira sei halo ba Jesus.
12 Loron ida, Jesus sai hodi laʼo ba foho atu halo orasaun,+ no nia halo orasaun ba Maromak kalan tomak.+ 13 Kuandu rai loron ona, nia bolu ninia dixípulu sira atu hakbesik ba nia no husi sira leet nia hili ema naʼin-12, no nia hanaran sira apóstolu.+ 14 Sira-nia naran mak Simão, neʼebé nia hanaran Pedro, no ninia alin* André, no Tiago, João, Filipe,+ Bartolomeu, 15 Mateus, Tomé,+ Alfeu nia oan-mane Tiago, no Simão, ida neʼebé hanaran “laran-manas”, 16 Tiago nia oan-mane Judas, no Judas Iscariotes, neʼebé ikusmai sai traidór.
17 Jesus tun fali husi foho hamutuk ho sira toʼo fatin tetuk ida, no iha neʼebá iha ninia dixípulu lubun boot, no iha mós ema barak neʼebé husi Judeia tomak, Jeruzalein, no mós husi área tasi nian iha Tiro no Sidon, sira mai atu rona nia no atu nia kura sira-nia moras. 18 Nia mós kura sira hotu neʼebé hetan susar tanba anju aat* sira. 19 Ema-lubun hotu buka atu kona Jesus, tanba kuandu sira kona nia, kbiit sai husi nia+ no kura sira hotu.
20 Tuirmai, nia hateke ba ninia dixípulu sira no hahú dehan:
“Ksolok ba imi neʼebé kiak, tanba Maromak nia Ukun* mak imi-nian.+
21 “Ksolok ba imi neʼebé agora hamlaha, tanba imi sei bosu.+
“Ksolok ba imi neʼebé agora tanis, tanba imi sei hamnasa.+
22 “Ksolok ba imi kuandu ema odi imi,+ la simu imi,+ koʼalia aat imi no hafoʼer imi-nia naran tanba Oan-Mane husi Ema. 23 Haksolok iha loron neʼebá no haksoit ho kontente bá, tanba imi-nia kolen boot tebes iha lalehan, tanba sira-nia beiʼala mós halo hanesan neʼe ba profeta sira.+
24 “Maibé susar ba imi neʼebé riku,+ tanba imi hetan ona imi-nia ksolok* hotu.+
25 “Susar ba imi neʼebé agora bosu, tanba imi sei hamlaha.
“Susar ba imi neʼebé agora hamnasa, tanba imi sei tanis no halerik.+
26 “Susar ba imi kuandu ema hotu koʼalia diʼak kona-ba imi,+ tanba sira-nia beiʼala mós halo hanesan neʼe ba profeta falsu sira.
27 “Maibé haʼu hatete ba imi neʼebé rona daudaun: Hadomi nafatin imi-nia inimigu, no halo diʼak ba ema neʼebé odi imi,+ 28 husu Maromak atu haraik bensaun ba sira neʼebé fó-malisan ba imi, no harohan ba sira neʼebé koʼalia aat imi.+ 29 Se ema basa ó-nia hasan sorin ida, see tan ó-nia hasan sorin seluk ba nia, no se ema hadau ó-nia roupa ida, fó tan ó-nia roupa seluk neʼebé ó hatais.+ 30 Se ema husu buat ruma ba imi, fó bá,+ no keta husu fali imi-nia sasán kuandu ema hadau ona husi imi.
31 “No mós, buat neʼebé imi hakarak ema halo ba imi, halo mós nuneʼe ba sira.+
32 “Sé mak sei gaba imi se imi hadomi deʼit ema neʼebé hadomi imi? Ema aat mós hadomi ema neʼebé hadomi sira.+ 33 No sé mak sei gaba imi se imi hatudu deʼit hahalok diʼak ba sira neʼebé halo diʼak ba imi? Ema aat mós halo buat neʼebé hanesan. 34 No mós, sé mak sei gaba imi se imi fó debe* deʼit ba ema neʼebé imi fiar katak sira sei selu fali?+ Ema aat mós fó debe ba ema aat seluk no hein katak sira sei selu fali debe hotu. 35 Duké halo nuneʼe, hadomi nafatin imi-nia inimigu sira no halo buat diʼak ba ema no fó debe hodi la hein atu ema selu fali.+ Se imi halo nuneʼe imi sei simu kolen boot tebes, no imi sei sai Maromak neʼebé Aas Liu Hotu nia oan, tanba nia hatudu laran-diʼak ba ema neʼebé la fó agradese no ema aat.+ 36 Kontinua hatudu laran-sadiʼa, hanesan imi-nia Aman mós hatudu laran-sadiʼa.+
37 “Nuneʼe mós, keta* tesi-lia ba ema, no imi mós sei la hetan tesi-lia.+ Keta buka ema nia sala, no sira sei la buka imi-nia sala. Kontinua perdua* ema seluk, no imi mós sei hetan perdua.*+ 38 Kontinua fó ba ema seluk, no sira mós sei fó ba imi.+ Ho laran-diʼak sira sei fakar buat barak iha imi-nia bolsu,* doko tan, hanehan tun, no halo nakonu liu. Tanba buat neʼebé imi sukat ba ema, nuneʼe mós ema sei sukat ba imi.”
39 Tuirmai, Jesus mós konta ai-knanoik ida ba sira: “Matan-delek ida bele hatudu dalan ba matan-delek seluk ka lae? Sira naʼin-rua sei monu ba rai-kuak, loos ka lae?+ 40 Baibain estudante* ida labele sai diʼak liu fali ninia mestre, maibé ema hotu neʼebé simu hanorin didiʼak sei sai hanesan ninia mestre. 41 Entaun, tanbasá mak ó haree duʼut-lahan iha ó-nia maluk nia matan, maibé la haree ai-kabelak* iha ó-nia matan rasik?+ 42 Oinsá mak ó bele dehan ba ó-nia maluk: ‘Husik haʼu hasai duʼut-lahan husi ó-nia matan’, maibé ó la haree ai-kabelak iha ó-nia matan rasik? Ema laran-makerek! Hasai uluklai ai-kabelak husi ó-nia matan rasik, depois neʼe, ó bele haree ho momoos oinsá atu hasai duʼut-lahan husi ó-nia maluk nia matan.
43 “Ai-hun diʼak la fó fuan aat, no ai-hun dodok la fó fuan diʼak.+ 44 Ema hatene ai ida-idak liuhusi ninia fuan.+ Porezemplu, ema nunka kuʼu figeira-fuan ka uvas-fuan husi ai-hun tarak. 45 Ema diʼak lori sai buat diʼak neʼebé rai hela iha ninia laran, maibé ema aat lori sai buat aat neʼebé rai hela iha ninia laran, tanba ema koʼalia sai buat neʼebé rai iha ninia laran.+
46 “Entaun, tanbasá mak imi bolu haʼu ‘Naʼi! Naʼi!’ maibé la halo tuir buat neʼebé haʼu hatete?+ 47 Ema hotu neʼebé mai besik haʼu no rona haʼu-nia liafuan no halo tuir, haʼu sei esplika ba imi, nia mak ema hanesan saida:+ 48 Nia hanesan ema ida neʼebé harii uma hodi keʼe kleʼan no tau uma nia fundasaun iha fatuk boot leten. Nuneʼe, kuandu bee saʼe, mota tun makaʼas hasoru uma neʼe, maibé labele halo uma neʼe nakdoko, tanba uma neʼe harii ho didiʼak.+ 49 Maibé, ema neʼebé rona no la halo tuir,+ nia hanesan ema ida neʼebé harii uma iha rai leten deʼit no ninia fundasaun la metin. Kuandu mota tun makaʼas, uma neʼe monu kedas no rahun hotu.”
7 Kuandu Jesus koʼalia tiha liafuan sira-neʼe ba ema, nia tama ba Kafarnaum. 2 Iha neʼebá, iha xefe tropa nian* ida. No xefe neʼe nia atan neʼebé nia hadomi tebes, moras todan no besik ona atu mate.+ 3 Kuandu xefe neʼe rona kona-ba Jesus, nia haruka ema Judeu nia katuas balu atu husu Jesus hodi mai iha nia uma atu kura ninia atan neʼe. 4 Sira bá hasoru Jesus no hahú husu namanas Jesus, hodi dehan: “Nia merese atu simu ajuda husi Ita-Boot, 5 tanba nia hadomi ita-nia nasaun no nia harii sinagoga ba ami.” 6 Entaun Jesus bá hamutuk ho sira. Maibé kuandu nia besik ona uma neʼe, xefe neʼe haruka ninia belun sira atu fó-hatene Jesus: “Señór, keta halo kole Ita-nia an, tanba haʼu la merese atu simu Ita-Boot iha haʼu-nia uma.+ 7 Tan neʼe mak haʼu sente katak haʼu la merese atu bá hasoru Ita. Maibé hatoʼo deʼit liafuan ruma bá, no haʼu-nia atan sei sai isin-diʼak. 8 Tanba haʼu mós iha ema seluk neʼebé ukun haʼu, no haʼu iha tropa sira neʼebé haʼu manda. Kuandu haʼu hatete ba tropa ida: ‘Laʼo bá!’, nia bá, no ba ida seluk: ‘Mai!’, nia mai, no kuandu haʼu haruka haʼu-nia atan: ‘Halo ida-neʼe!’, nia halo.” 9 Rona tiha neʼe, Jesus admira kona-ba xefe neʼe, no nia fila oin ba ema-lubun neʼebé laʼo tuir nia no dehan: “Haʼu hatete ba imi: Haʼu seidauk hasoru ema ida neʼebé iha fiar boot hanesan neʼe iha rai-Izraél tomak.”+ 10 Bainhira ema sira neʼebé xefe neʼe haruka atu hasoru Jesus toʼo fali uma, sira haree katak atan neʼe isin-diʼak ona.+
11 Lakleur depois neʼe, Jesus laʼo ba sidade ida naran Naim, no ninia dixípulu sira no mós ema-lubun boot laʼo hamutuk ho nia. 12 Kuandu nia besik sidade nia portaun, iha momentu neʼe ema lori hela mate-isin ida atu bá hakoi, neʼe mak feto-faluk ida nia oan-mane mesak.+ Ema barak husi sidade neʼe mós laʼo hamutuk ho feto-faluk neʼe. 13 Kuandu Naʼi haree feto-faluk neʼe, nia hanoin tebes feto neʼe,+ no hatete: “Keta tanis.”+ 14 Depois neʼe, Jesus hakbesik no kaer maka neʼebé sira tau mate-isin, no ema sira neʼebé lori mate neʼe para no hamriik iha fatin. Jesus dehan: “Joven, haʼu hatete ba ó: Hadeer bá!”+ 15 Ema mate neʼe moris fali, nia tuur no hahú koʼalia, no Jesus entrega nia ba ninia inan.+ 16 Ema hotu sai taʼuk no hahú fó hahiʼi ba Maromak, hodi dehan: “Profeta kbiit boot ida mai ona iha ita-nia leet”,+ no: “Maromak tau ona atensaun ba* ninia povu.”+ 17 No ema habelar liafuan kona-ba nia iha Judeia tomak no iha rai sira neʼebé besik neʼebá.
18 João nia dixípulu sira konta ba João kona-ba buat sira-neʼe hotu.+ 19 Entaun, João bolu ninia dixípulu naʼin-rua no haruka sira bá hasoru Naʼi atu husu: “Ita mak Ida neʼebé atu mai,+ ka ami sei hein ema seluk?” 20 Kuandu sira toʼo ba Jesus, sira dehan: “João Batista haruka ami mai atu husu ba Ita: ‘Ita mak Ida neʼebé atu mai, ka ami sei hein ema seluk?’” 21 Iha momentu neʼe, nia kura hela ema barak neʼebé hetan moras kiʼik+ no boot, no nia mós duni sai anju aat* sira, no nia halo ema matan-delek sira haree fali. 22 Jesus hatán ba sira naʼin-rua neʼe: “Fila bá, no fó-hatene ba João buat neʼebé imi haree no rona: Agora ema matan-delek sira haree fali,+ ema ain-kudeʼik sira laʼo, ema moras-lepra sira sai moos, ema tilun-diuk sira rona,+ ema mate moris fali, no ema kiak sira rona liafuan diʼak.+ 23 Ksolok ba ema neʼebé la sidi tanba haʼu.”+
24 Kuandu João nia dixípulu sira fila tiha, Jesus hahú koʼalia ba ema-lubun kona-ba João: “Imi bá rai-fuik atu haree saida? Atu haree duʼut-kain ida neʼebé anin huu bá-mai ka?+ 25 Entaun, imi bá atu haree saida? Atu haree mane ida neʼebé hatais roupa furak* ka?+ Loloos, sira neʼebé hatais roupa furak no moris diʼak, sira hela iha liurai sira-nia uma. 26 Nuneʼe, imi bá atu haree saida? Imi bá atu haree profeta ida ka? Tuir loloos, nia mak profeta duni. Maibé haʼu hatete ba imi katak nia boot liu fali profeta sira.+ 27 Kona-ba nia mak hakerek nanis ona: ‘Haʼu haruka haʼu-nia atan iha ó-nia oin, no nia sei prepara dalan ba ó!’+ 28 Haʼu hatete ba imi: Toʼo agora, seidauk iha ema ida iha rai neʼebé boot liu fali João. Maski nuneʼe, ema neʼebé kiʼik liu iha Maromak nia Ukun* mak boot liu fali nia.”+ 29 Kuandu kobradór impostu no mós ema hotu rona kona-ba neʼe, sira fó sai katak Maromak nia hahalok mak loos, tanba sira hetan ona batizmu husi João.+ 30 Maibé ema Farizeu sira no ema sira neʼebé hatene didiʼak Ukun-Fuan, sira la simu Maromak nia hakarak*+ tanba sira la hetan batizmu husi João.
31 “Tan neʼe, haʼu sei kompara ema husi jerasaun neʼe ho sé, no sira hanesan ho sé?+ 32 Sira hanesan labarik kiʼik neʼebé tuur hela iha merkadu hodi dehan ba malu: ‘Ami huu flauta ba imi, maibé imi la dansa. Ami tanis hakilar, maibé imi la tanis.’ 33 Hanesan neʼe mós, João Batista mai, nia la han paun no la hemu tua-uvas,+ maibé imi dehan: ‘Nia iha anju aat.’ 34 Oan-Mane husi Ema* mai no han-hemu, maibé imi dehan: ‘Haree bá! Mane neʼe kaan-teen no lanu-teen, kobradór impostu no ema sala-naʼin sira-nia belun.’+ 35 Maibé, ema hatudu sai ninia matenek liuhusi ninia hahalok loos.”*+
36 Ema Farizeu ida husu beibeik ba Jesus atu han hamutuk ho nia. Tan neʼe, Jesus tama ba ema Farizeu neʼe nia uma no tuur iha meza. 37 No iha feto ida neʼebé ema barak iha sidade hatene nuʼudar feto-aat,* no feto neʼe mai iha ema Farizeu neʼe nia uma tanba nia rona katak Jesus han hela* iha neʼebá. Nia mós lori mina-morin iha botir.*+ 38 Nia mai husi kotuk hodi hakneʼak iha Jesus nia ain, nia tanis no hahú habokon Jesus nia ain ho matan-been no hamaran ho ninia fuuk. Nia mós reʼi no fui mina-morin ba Jesus nia ain. 39 Haree tiha ida-neʼe, ema Farizeu neʼebé konvida Jesus hanoin iha ninia laran, dehan: “Se mane neʼe mak profeta ida, nia sei hatene kona-ba feto neʼebé kaer daudaun ninia ain, katak feto neʼe mak feto-aat ida.”+ 40 Maibé Jesus dehan ba nia: “Simão, haʼu hakarak hatete buat ruma ba ó.” Nia hatán: “Mestre, hatete bá!”
41 “Mane naʼin-rua debe osan husi ema ida. Mane ida debe osan denáriu* 500, no ida seluk 50. 42 Kuandu sira labele selu fali, nia husik sira naʼin-rua livre husi sira-nia debe.* Entaun, husi sira naʼin-rua neʼe, ida-neʼebé mak sei hadomi liu ema neʼe?” 43 Simão hatán: “Tuir haʼu-nia hanoin, mane neʼebé iha debe boot liu.” Jesus hatete ba nia: “Ó koʼalia loos.” 44 Ho ida-neʼe, Jesus fila oin ba feto neʼe no koʼalia ba Simão, hodi dehan: “Ó haree feto neʼe ka lae? Haʼu tama iha ó-nia uma; no ó la fó bee atu fase haʼu-nia ain. Maibé feto neʼe habokon haʼu-nia ain ho ninia matan-been no hamaran ho ninia fuuk. 45 Ó la reʼi haʼu, maibé husi oras neʼebé haʼu tama uma, feto neʼe la para atu reʼi haʼu-nia ain. 46 Ó la fui mina ba haʼu-nia ulun, maibé feto neʼe fui mina-morin ba haʼu-nia ain. 47 Tan neʼe haʼu hatete ba ó: Maski feto neʼe halo sala barak,* maibé nia hetan ona perdua,+ tan razaun neʼe mak nia hatudu domin boot. Maibé kuandu ema ida hetan perdua uitoan, nia hatudu domin uitoan.” 48 Tuirmai, Jesus dehan ba feto neʼe: “Ó-nia sala sira perdua ona.”+ 49 Ema sira neʼebé tuur iha meza hahú koʼalia ba malu dehan: “Sé mak ema neʼe hodi nia fó perdua ba ema nia sala?”+ 50 Maibé Jesus hatete ba feto neʼe: “Ó-nia fiar salva ona ó,+ laʼo bá ho dame.”
8 Lakleur depois neʼe, Jesus laʼo husi sidade ba sidade no husi knua ba knua hodi haklaken no fó sai liafuan diʼak kona-ba Maromak nia Ukun.*+ Sira naʼin Sanulu-Resin-Rua* laʼo hamutuk ho nia. 2 Iha mós feto balu neʼebé laʼo hamutuk ho nia. Feto sira-neʼe sai livre ona husi anju aat* no sai diʼak husi sira-nia moras. Feto sira-neʼe mak Maria neʼebé ema hanaran Madalena, neʼebé sai livre husi anju aat hitu; 3 no Kuza nia feen Joana,+ Kuza mak ema neʼebé tau matan ba Herodes nia uma; no Susana; no mós feto barak neʼebé uza sira-nia rikusoin rasik atu fó apoiu ba Jesus no ninia apóstolu sira.+
4 Ema-lubun halibur hamutuk ho sira neʼebé sempre laʼo tuir Jesus husi sidade ba sidade. Iha tempu neʼe nia konta ai-knanoik ida ba sira,+ hodi dehan: 5 “Toʼos-naʼin ida bá atu kari fini. Bainhira nia kari hela fini, fini balu monu iha dalan ninin no ema sama, no manu sira neʼebé semo iha lalehan han tiha.+ 6 Fini seluk monu iha fatuk leten no kuandu moris tiha, fini neʼe mate fali tanba bee la iha.+ 7 Fini seluk monu iha ai-tarak laran, no ai-tarak moris hamutuk ho fini sira-neʼe no hanehan sira.+ 8 Maibé fini seluk tan monu iha rai neʼebé diʼak, depois sira moris no sai boot, sira hahú fó fuan dala 100.”+ Koʼalia tiha ida-neʼe, nia dehan ho lian makaʼas: “Ema neʼebé iha tilun, rona bá.”+
9 Maibé Jesus nia dixípulu sira husu nia kona-ba ai-knanoik neʼe signifika saida.+ 10 Nia hatete: “Ba imi, Maromak ajuda imi atu komprende ninia segredu santu sira kona-ba ninia Ukun, maibé ba sira seluk, haʼu fó sai buat hotu liu deʼit husi ai-knanoik.+ Nuneʼe, maski sira hateke, maibé sira la haree, no maski sira rona, maibé sira la komprende.+ 11 Ai-knanoik neʼe nia signifika mak neʼe: Fini mak Maromak nia liafuan.+ 12 Fini neʼebé monu iha dalan ninin mak ema sira neʼebé rona liafuan neʼe, no Diabu mai no hasai kedas liafuan neʼe husi sira-nia laran atu nuneʼe sira labele fiar no hetan salvasaun.+ 13 Fini neʼebé monu iha fatuk leten mak sira neʼebé rona tiha liafuan neʼe, sira simu kedas ho haksolok, maibé sira la iha abut. Sira fiar ba tempu uitoan, maibé kuandu hetan koko, sira monu.+ 14 Fini neʼebé monu iha ai-tarak laran mak ema neʼebé rona liafuan neʼe, maibé nia hanoin resin no buka rikusoin+ no mós buka ksolok iha moris neʼe,+ entaun buat sira-neʼe hanehan liafuan no la fó fuan neʼebé tasak.+ 15 Kona-ba fini neʼebé monu iha rai diʼak, sira mak ema neʼebé rona tiha liafuan neʼe ho laran neʼebé diʼak+ no rai metin iha sira-nia laran, no tahan nafatin hodi fó fuan.+
16 “La iha ema ida neʼebé sunu tiha ahi-oan, taka netik fali ho raga ka tau iha kama okos, maibé ema tau ahi-oan iha fatin aas atu nuneʼe ema neʼebé tama uma neʼe bele haree naroman.+ 17 Tanba buat hotu neʼebé subar hela sei hatudu sai, no buat hotu neʼebé taka hela ho didiʼak sei nakloke no ema sei hatene.+ 18 Tan neʼe, haree didiʼak oinsá imi rona, tanba ema neʼebé iha kbiit atu komprende sei simu barak liután,+ maibé ema neʼebé la iha kbiit atu komprende, buat neʼebé nia hanoin katak nia iha mós sei foti tiha husi nia.”+
19 Iha tempu neʼebá Jesus nia inan no alin-mane+ sira mai atu hasoru nia, maibé sira labele hakbesik nia tanba ema-lubun.+ 20 Entaun ema ida dehan ba nia: “Ita-nia inan no alin sira hamriik iha liʼur, sira buka Ita.” 21 Nia hatete ba sira: “Haʼu-nia inan no haʼu-nia alin sira mak ema sira-neʼe, neʼebé rona Maromak nia liafuan no halo tuir.”+
22 Loron ida, Jesus no ninia dixípulu sira saʼe ró ida, no nia hatete ba sira: “Mai ita bá tasi sorin.” Entaun, sira saʼe ró atu bá tasi sorin.+ 23 Maibé bainhira sira bá daudaun, Jesus toba. No anin-fuik mosu iha tasi hodi halo tasi-been tama ba ró, no sira iha perigu laran.+ 24 Tan neʼe, sira fanu Jesus, hodi dehan: “Mestre, Mestre, ita hotu besik atu mate ona!” Ho ida-neʼe, Jesus hadeer no koʼalia makaʼas ba anin no laloran, no buat hotu sai hakmatek no nonook.+ 25 Tuirmai, nia hatete ba sira: “Imi-nia fiar iha neʼebé?” Maibé sira hakfodak no taʼuk tebes. Sira dehan ba malu: “Sé mak ema neʼe? Anin no tasi mós halo tuir ninia liafuan.”+
26 Sira toʼo iha tasi sorin iha ema Gerasa nia área,+ neʼebé iha Galileia nia sorin seluk. 27 Kuandu Jesus tun husi ró, mane ida neʼebé anju aat domina, sai husi sidade neʼe no mai hasoru nia. Ba tempu kleur ona, mane neʼe la hatais roupa, no nia la hela iha uma maibé iha rate sira-nia leet.+ 28 Haree tiha Jesus, nia hakilar no hakneʼak iha Jesus nia oin, no ho lian makaʼas nia dehan: “Jesus, Maromak neʼebé Aas Liu Hotu nia Oan, saida mak Ita hakarak husi haʼu? Haʼu husu ba Ita, keta fó-terus ba haʼu.”+ 29 Tanba antes neʼe Jesus haruka anju aat* neʼe atu sai husi mane neʼe. Dala barak ona anju aat domina mane neʼe,*+ no ema mós tau guarda hodi hein nia no kesi metin nia beibeik ho korrente, maibé nia sempre hakotu korrente sira-neʼe no anju aat lori nia ba fatin sira neʼebé ema la iha. 30 Jesus husu ba nia: “Ó-nia naran saida?” Nia hatán: “Lejiaun”,* tanba anju aat barak mak tama ba nia. 31 Anju aat sira-neʼe husu beibeik ba Jesus atu la haruka sira tama ba rai-kuak neʼebé kleʼan tebes.*+ 32 Iha momentu neʼe, iha fahi-lubun boot+ neʼebé han hela iha foho. Entaun, sira husu Jesus atu sira bele tama ba fahi sira-neʼe, no nia husik sira atu halo nuneʼe.+ 33 Ho ida-neʼe, anju aat sira sai husi mane neʼe no tama ba fahi sira. No fahi-lubun neʼe halai lalais hodi haksoit tun husi rai naruk hodi tama ba tasi, no sira mout. 34 Maibé kuandu ema sira neʼebé tau matan ba fahi haree buat neʼebé akontese, sira halai no fó-hatene ema iha sidade no knua sira.
35 Entaun ema mai atu haree buat neʼebé akontese. Kuandu sira mai hasoru Jesus, sira haree mane neʼebé uluk anju aat sira domina, no mane neʼe nia neon moos ona, nia hatais roupa no tuur hela iha Jesus nia ain. Ho ida-neʼe, sira sai taʼuk. 36 Sira neʼebé haree oinsá Jesus kura mane neʼebé anju aat domina, sira konta fali ba ema seluk. 37 Tan neʼe, ema barak husi rai sira besik ema Gerasa nia área husu Jesus atu sai husi neʼebá tanba sira taʼuk tebes. Entaun, nia saʼe ró hodi husik hela sira. 38 Maibé, mane neʼebé uluk anju aat domina husu beibeik atu bá hamutuk ho Jesus, maibé nia haruka mane neʼe, hodi dehan:+ 39 “Fila ba ó-nia uma, no kontinua konta fali buat neʼebé Maromak halo ona ba ó.” Entaun, nia bá hodi haklaken iha sidade tomak kona-ba buat neʼebé Jesus halo ba nia.
40 Kuandu Jesus fila fali, ema-lubun simu nia ho laran-diʼak tanba sira hotu hein nia.+ 41 Iha tempu neʼe, mane ida naran Jairo mai, no mane neʼe mak sinagoga nia ulun-naʼin ida. Nia hakneʼak iha Jesus nia oin no husu Jesus atu bá ninia uma,+ 42 tanba ninia oan-feto mesak, neʼebé maizumenus tinan 12, besik ona atu mate.
Bainhira Jesus laʼo daudaun bá neʼebá, ema-lubun sena nia. 43 Iha neʼebá iha feto ida neʼebé moras raan suli+ ba tinan 12 ona, no la iha ema ida mak bele kura nia.+ 44 Feto neʼe hakbesik ba Jesus husi kotuk no kona saren iha Jesus nia roupa ninin,+ no iha tempu neʼe kedas ninia raan la suli tan. 45 Tan neʼe Jesus hatete: “Sé mak kona haʼu?” Kuandu ema hotu nega kona-ba neʼe, Pedro dehan: “Mestre, ema-lubun neʼe haleʼu no sena daudaun Ita.”+ 46 Maibé Jesus dehan: “Haʼu hatene ema ida kona haʼu, tanba kbiit+ sai ona husi haʼu.” 47 Kuandu feto neʼe haree katak nia labele ona subar an husi Jesus, nia mai ho nakdedar no hakneʼak iha Jesus nia oin. No nia fó sai iha ema hotu nia oin tanbasá nia kona Jesus no mós oinsá nia sai isin-diʼak kedas. 48 Maibé Jesus hatete ba nia: “Haʼu-nia oan-feto, ó-nia fiar mak halo ó sai diʼak. Laʼo ho dame bá.”+
49 Bainhira Jesus koʼalia hela, ema ida mai husi Jairo nia uma,* no dehan: “Ita-nia oan-feto mate ona! Keta hakole tan Mestre.”+ 50 Rona tiha ida-neʼe, Jesus dehan ba Jairo: “Keta taʼuk, hatudu fiar bá, no nia sei moris.”*+ 51 Toʼo tiha uma neʼe, nia la husik ema ida atu tama hamutuk ho nia, maibé nia lori deʼit Pedro, João, Tiago, no labarik-feto neʼe nia inan-aman. 52 Maibé ema hotu tanis no baku sira-nia hirus-matan ho triste tanba labarik neʼe mate. Tan neʼe nia dehan: “Keta tanis,+ tanba nia la mate, nia toba deʼit.”+ 53 Rona tiha neʼe, sira hahú hamnasa nia, tanba sira hatene katak labarik neʼe mate ona. 54 Maibé Jesus kaer nia liman no dehan: “Noi, hadeer bá!”+ 55 Labarik neʼe moris fali*+ no hamriik kedas.+ No Jesus haruka ema atu fó-han nia. 56 Labarik nia inan-aman kontente tebetebes. Maibé Jesus haruka sira atu labele fó-hatene ba ema kona-ba buat neʼebé akontese.+
9 Tuirmai Jesus bolu sira naʼin Sanulu-Resin-Rua hamutuk no fó kbiit no podér ba sira atu duni sai anju aat hotu+ no kura moras oioin.+ 2 Nia haruka sira atu bá haklaken Maromak nia Ukun* no atu kura ema. 3 Nia dehan ba sira: “Keta lori buat ida iha viajen neʼe, keta lori ai-tonka ka fatin ai-han nian, ka paun ka osan,* ka roupa tahan rua.*+ 4 Maibé kuandu imi tama iha uma ida, hela iha neʼebá toʼo imi sai husi fatin neʼe.+ 5 No iha fatin naran deʼit neʼebé ema la simu imi, kuandu imi sai husi sidade neʼe, liki tiha rai-rahun husi imi-nia ain* nuʼudar sasin hasoru sira.”+ 6 Entaun sira hahú laʼo husi knua ida ba knua seluk hodi haklaken liafuan diʼak no kura ema iha fatin hotu.+
7 Iha tempu neʼebá Herodes* mak ukun-naʼin distritu nian.* Bainhira nia rona kona-ba buat hotu neʼebé akontese, nia sai konfuzaun tanba ema balu dehan katak João moris hiʼas fali ona husi mate.+ 8 Maibé ema balu tan dehan katak Elias mosu fali ona, no seluk tan dehan katak profeta ida husi tempu uluk moris fali ona.+ 9 Herodes hatete: “Haʼu tesi tiha ona João nia ulun.+ Entaun, sé mak ema neʼe? Haʼu rona buat oioin kona-ba nia.” Tan neʼe nia hakarak atu haree ema neʼe.+
10 Kuandu apóstolu sira fila fali, sira konta ba Jesus buat hotu neʼebé sira halo ona.+ Ho ida-neʼe, nia lori sira ba sidade ida naran Betsaida hodi bele mesamesak ho sira.+ 11 Maibé kuandu ema-lubun hatene kona-ba neʼe, sira bá tuir nia. Nia simu sira ho laran-diʼak no hahú koʼalia ba sira kona-ba Maromak nia Ukun, no kura sira neʼebé moras.+ 12 Kuandu lokraik ona, sira naʼin Sanulu-Resin-Rua hakbesik nia no dehan: “Haruka ema-lubun neʼe fila, hodi sira bele bá knua sira neʼebé besik atu bele hetan fatin hodi toba no hetan hahán, tanba fatin neʼe dook husi knua sira.”+ 13 Maibé nia hatete ba sira: “Imi mak fó buat ruma ba sira atu han.”+ Sira hatán: “Ami iha deʼit paun fuan lima no ikan rua, entaun ami rasik tenke bá sosa hahán ba ema sira-neʼe hotu atu han ka?” 14 Ema-lubun neʼe maizumenus iha mane naʼin-5.000. Maibé nia dehan ba nia dixípulu sira: “Haruka ema sira-neʼe tuur hodi fahe ba grupu. No grupu ida-idak maizumenus iha ema naʼin-50.” 15 Sira halo tuir hodi haruka ema hotu tuur. 16 Jesus foti paun fuan lima no ikan rua neʼe, no nia hateke ba lalehan hodi husu bensaun. Tuirmai nia silu paun hodi fó ba ninia dixípulu sira atu fahe ba ema-lubun neʼe. 17 Nuneʼe sira hotu han toʼo bosu, no sira halibur hahán resin iha bote 12.+
18 Loron ida, bainhira Jesus halo orasaun mesamesak, dixípulu sira hakbesik ba nia, no nia husu sira dehan: “Ema-lubun dehan haʼu neʼe sé?”+ 19 Sira hatán: “Ema balu dehan João Batista, maibé balu seluk dehan Elias, no seluk tan dehan profeta ruma husi tempu uluk mak moris fali ona.”+ 20 Tuirmai, nia dehan ba sira: “Maibé tuir imi-nia hanoin, haʼu neʼe sé?” Pedro hatán: “Ita mak Kristu neʼebé Maromak haruka mai.”+ 21 Tuirmai, nia fó avizu makaʼas ba sira atu labele fó-hatene ema ida kona-ba neʼe.+ 22 Nia mós dehan: “Oan-Mane husi Ema* tenke hetan terus barak, no katuas sira, ulun-naʼin amlulik sira no eskriba sira sei la simu nia no oho nia,+ no iha loron terseiru nia sei moris hiʼas fali.”+
23 Tuirmai Jesus dehan tan ba sira hotu: “Se ema ruma hakarak tuir haʼu, nia tenke nega ninia an rasik+ no lori ninia ai-riin terus nian* loroloron no kontinua laʼo tuir haʼu.+ 24 Tanba ema neʼebé hakarak salva ninia moris sei lakon ninia moris, maibé ema neʼebé lakon ninia moris tanba haʼu sei salva ninia moris.+ 25 Tuir loloos, buat diʼak saida mak ema ida hetan se nia manán mundu tomak maibé lori susar ba ninia an ka lakon ninia moris?+ 26 Tanba ema naran deʼit neʼebé moe kona-ba haʼu no kona-ba haʼu-nia liafuan, Oan-Mane husi Ema mós sei moe kona-ba ema neʼe bainhira nia mai iha ninia glória no Aman nia glória hamutuk ho anju santu sira-nia glória.+ 27 Maibé haʼu hatete loloos ba imi katak, ema balu neʼebé hamriik iha neʼe sei la mate toʼo sira haree uluk Maromak nia Ukun.”+
28 Tuir loloos, maizumenus liutiha loron ualu husi tempu neʼebé Jesus koʼalia liafuan sira-neʼe, nia lori Pedro, João no Tiago hodi saʼe ba foho atu halo orasaun.+ 29 Bainhira nia halo hela orasaun, ninia oin troka no ninia roupa sai mutin loos no nabilan. 30 Iha momentu neʼebá, mane naʼin-rua koʼalia daudaun ho nia, sira mak Moisés no Elias. 31 Sira naʼin-rua neʼe mosu ho glória no hahú koʼalia kona-ba oinsá Jesus sei husik hela mundu hanesan fó-hatene nanis ona atu kumpre iha Jeruzalein.+ 32 Iha momentu neʼe Pedro no mós sira neʼebé hamutuk ho nia matan-dukur loos, maibé kuandu sira hadeer, sira haree Jesus nia glória+ no mane naʼin-rua hamriik hamutuk ho nia. 33 Bainhira ema naʼin-rua neʼe atu husik ona Jesus, Pedro hatete ba Jesus: “Mestre, ami kontente tebes atu mai iha neʼe, entaun husik ami harii tenda tolu, ida ba Ita, ida ba Moisés, no ida ba Elias.” Pedro la komprende saida mak nia koʼalia. 34 Maibé bainhira Pedro koʼalia daudaun buat sira-neʼe, kalohan ida mosu no hahú taka sira, no sira sai taʼuk tebes. 35 Tuirmai, lian ida+ sai husi kalohan, dehan: “Neʼe mak haʼu-nia Oan-Mane neʼebé haʼu hili ona.+ Rona nia bá.”+ 36 Kuandu sira rona lian neʼe, sira haree katak Jesus mesak deʼit. Maibé sira nafatin nonook deʼit no iha tempu neʼebá sira la fó-hatene ema ida kona-ba buat neʼebé sira haree.+
37 Loron tuirmai, kuandu sira tun husi foho, ema-lubun mai hasoru Jesus.+ 38 Iha momentu neʼe mane ida hakilar husi ema-lubun nia leet, hodi dehan: “Mestre, haʼu husu ho laran atu Ita-Boot haree lai haʼu-nia oan, tanba nia mak haʼu-nia oan-mane mesak.+ 39 Kuandu anju aat ida kaer nia, derrepente deʼit nia hakilar makaʼas, no anju aat neʼe doko makaʼas nia toʼo kabeen nafurin, no la husik nia maski hakanek ona nia. 40 Haʼu husu ona Ita-nia dixípulu sira atu duni sai anju aat neʼe, maibé sira labele.” 41 Jesus dehan: “Oh jerasaun neʼebé la iha fiar no aat,+ toʼo bainhira mak haʼu sei hamutuk ho imi? Toʼo bainhira mak haʼu tenke hatudu pasiénsia ba imi? Lori ó-nia oan mai iha neʼe.”+ 42 Maibé kuandu labarik neʼe hakbesik daudaun, anju aat* soe nia ba rai no doko nia makaʼas. Jesus koʼalia makaʼas ba anju aat neʼe no kura labarik neʼe, tuirmai entrega nia ba ninia aman. 43 Ema hotu hakfodak ho Maromak nia kbiit boot.
Bainhira sira hotu sei hakfodak hela ho buat hotu neʼebé Jesus halo, nia hatete ba ninia dixípulu sira: 44 “See tilun didiʼak no hanoin-hetan liafuan sira-neʼe, tanba ema sei entrega Oan-Mane husi Ema ba inimigu sira-nia liman.”+ 45 Maibé sira nafatin la komprende kona-ba Jesus nia liafuan sira-neʼe. Tuir loloos, ida-neʼe subar husi sira atu sira labele komprende, no sira taʼuk atu husu ba nia.
46 Tuirmai, sira haksesuk malu kona-ba sé mak boot liu iha sira-nia leet.+ 47 Tanba Jesus hatene sira-nia hanoin, entaun nia bolu labarik kiʼik ida no haruka labarik neʼe hamriik iha ninia sorin, 48 no dehan ba sira: “Ema naran deʼit neʼebé simu labarik neʼe tanba haʼu-nia naran, nia simu mós haʼu. No ema naran deʼit neʼebé simu haʼu, simu mós Ida neʼebé haruka haʼu mai.+ Tanba ema neʼebé haraik an* iha imi hotu nia leet, nia mak ema neʼebé boot liu.”+
49 João dehan: “Mestre, ami haree mane ida duni sai anju aat hodi Ita-nia naran no ami koko atu hapara nia, tanba nia la laʼo hamutuk ho ita.”+ 50 Maibé Jesus hatete ba nia: “Keta koko atu hapara nia, tanba ema neʼebé la kontra imi, nia apoia imi.”
51 Kuandu tempu besik ona ba Jesus atu saʼe ba lalehan,+ nia deside metin iha ninia laran hodi laʼo ba Jeruzalein. 52 Nuneʼe, nia haruka ninia dixípulu balu hodi bá uluk liu nia. No sira bá iha ema Samaria nia knua ida atu prepara fatin ba nia. 53 Maibé ema iha knua neʼe la simu nia+ tanba nia planu metin ona atu bá Jeruzalein. 54 Kuandu dixípulu Tiago no João+ haree ida-neʼe, sira dehan: “Naʼi, Ita hakarak ami atu husu ahi tun husi lalehan hodi han sira hotu ka?”+ 55 Maibé nia fila oin ba sira no korrije sira. 56 Entaun, sira laʼo fali ba knua seluk.
57 Bainhira sira laʼo daudaun tuir dalan, ema ida hatete ba Jesus: “Haʼu sei laʼo tuir Ita ba fatin naran deʼit neʼebé Ita bá.” 58 Maibé Jesus hatete ba nia: “Asu-rapoza* sira iha fatin atu toba no manu sira iha lalehan iha knuuk, maibé Oan-Mane husi Ema la iha fatin atu sadere ninia ulun.”+ 59 Tuirmai, nia hatete ba ema ida seluk: “Mai tuir haʼu.” Ema neʼe hatán: “Naʼi, fó lisensa mai haʼu atu bá hakoi uluklai haʼu-nia aman.”+ 60 Jesus hatete ba nia: “Husik ema mate+ hakoi ema mate, maibé ó bá haklaken Maromak nia Ukun iha fatin hotu.”+ 61 Ema seluk fali dehan: “Naʼi, haʼu sei laʼo tuir Ita. Maibé fó lisensa mai haʼu atu fó adeus uluklai ba haʼu-nia família.” 62 Jesus hatete ba nia: “Ema neʼebé fila hela rai* no hateke fali ba kotuk,+ nia la merese atu tama ba Maromak nia Ukun.”+
10 Depois neʼe, Naʼi hili ema naʼin-70 seluk no haruka sira naʼin rua-rua+ hodi laʼo uluk liu nia atu tama ba sidade no fatin hotu neʼebé nia rasik sei bá. 2 Tuirmai, nia dehan ba sira: “Tuir loloos, serbisu koʼa nian boot tebes, maibé serbisu-naʼin uitoan deʼit. Tan neʼe, husu Toʼos-Naʼin* atu haruka tan ema hodi halo serbisu koʼa nian.+ 3 Laʼo bá. Haʼu haruka imi bá hanesan bibi-oan iha asu-lobu* sira-nia leet.+ 4 Keta lori osan-fatin, ka fatin ai-han nian, ka sandálias,+ no kuandu laʼo iha dalan, keta kumprimenta* ema. 5 Iha fatin naran deʼit neʼebé ema simu imi iha sira-nia uma, dehan uluk: ‘Haʼu hein katak uma neʼe iha dame.’+ 6 Se uma neʼe iha ema neʼebé hadomi dame, imi-nia dame sei hela ho nia. Maibé, se la iha, imi-nia dame sei fila fali ba imi. 7 Entaun hela iha uma neʼe+ hodi han no hemu buat neʼebé sira fó ba imi,+ tanba serbisu-naʼin ida merese simu ninia kolen.+ Keta muda husi uma ida ba uma seluk.
8 “No mós, kuandu imi tama ba sidade ida no sira simu imi, han bá buat neʼebé sira tau iha imi-nia oin, 9 no kura ema sira neʼebé moras iha sidade neʼe, no dehan ba sira: ‘Maromak nia Ukun* mai besik ona imi.’+ 10 Maibé kuandu imi tama ba sidade ida no ema la simu imi, laʼo ba dalan boot sidade nian no dehan: 11 ‘Rai-rahun husi imi-nia sidade neʼebé belit iha ami-nia ain, ami hamoos tiha hodi sai nuʼudar sasin hasoru imi.+ Maibé, hatene bá katak Maromak nia Ukun mai besik ona.’ 12 Haʼu hatete ba imi katak iha loron neʼebá* rai-Sodoma nia kastigu sei kmaan liu fali sidade neʼe nian.+
13 “Susar ba ó, Korazim! Susar bá ó, Betsaida! Tanba se milagre boot sira neʼebé mosu iha imi-nia leet mak mosu tiha iha Tiro no Sidon, karik kleur ona sira arrepende sira-nia sala hodi hatais hena karón* no tuur iha ahi-kadesan.+ 14 Tan neʼe, iha tempu tesi-lia nian, Tiro no Sidon nia kastigu sei sai kmaan liu fali imi-nian. 15 Kona-ba ó Kafarnaum, ó hanoin katak Maromak sei foti ó toʼo lalehan ka? Lae! Nia sei hatún ó toʼo rate.*
16 “Ema neʼebé rona ba imi rona mós ba haʼu.+ No ema neʼebé la simu imi la simu mós haʼu. Liután neʼe, ema neʼebé la simu haʼu la simu mós Ida neʼebé haruka haʼu mai.”+
17 Tuirmai, sira naʼin-70 fila ho haksolok no dehan: “Naʼi, anju aat sira mós hakruʼuk ba ami bainhira ami uza Ita-Boot nia naran.”+ 18 Ho ida-neʼe, Jesus hatete ba sira: “Haʼu haree ona Satanás monu+ hanesan rai-lakan husi lalehan. 19 Haʼu fó ona kbiit ba imi atu sama samea no sakunar sira, no fó imi kbiit atu manán inimigu nia kbiit tomak,+ no la iha buat ida mak sei hakanek imi. 20 Maski nuneʼe, keta haksolok tanba anju aat* sira hakruʼuk ba imi, maibé haksolok bá tanba imi-nia naran hakerek tiha ona iha lalehan.”+ 21 Iha oras neʼe duni mak nia haksolok tebetebes iha espíritu santu no dehan: “Aman, Naʼi lalehan no rai nian, haʼu hahiʼi Ita-Boot iha ema nia oin, tanba Ita subar didiʼak buat sira-neʼe husi ema matenek sira+ hodi fó sai ba labarik kiʼik sira. Loos duni, Aman, ida-neʼe tuir Ita-nia hakarak.+ 22 Haʼu-nia Aman entrega ona buat hotu mai haʼu, no la iha ema ida mak hatene Oan-Mane, só Aman deʼit. No la iha ema ida mak hatene Aman, só Oan-Mane deʼit+ no mós ema neʼebé Oan-Mane hakarak hanorin kona-ba Aman.”+
23 Depois neʼe, nia koʼalia ba ninia dixípulu sira kuandu sira mesak, hodi dehan: “Ksolok ba matan sira neʼebé haree buat neʼebé imi haree daudaun.+ 24 Haʼu hatete ba imi katak profeta no liurai barak hakarak atu haree buat neʼebé imi haree daudaun, maibé sira la haree,+ no sira hakarak atu rona buat neʼebé imi rona daudaun, maibé sira la rona.”
25 Iha momentu neʼe, ema ida neʼebé hatene didiʼak Ukun-Fuan hamriik atu koko Jesus, hodi dehan: “Mestre, saida mak haʼu tenke halo atu hetan moris rohan-laek?”+ 26 Jesus hatete ba nia: “Ukun-Fuan dehan saida? Ó komprende oinsá?” 27 Mane neʼe hatán: “‘Imi tenke hadomi Jeová,* imi-nia Maromak, ho imi-nia laran tomak, ho imi-nia moris* tomak, ho imi-nia kbiit tomak no ho imi-nia neon tomak’,+ no ‘hadomi imi-nia maluk hanesan imi-nia an rasik’.”+ 28 Jesus hatete ba nia: “Ó hatán loos. Kontinua halo ida-neʼe no ó sei hetan moris.”+
29 Maibé tanba nia hakarak hatudu nia an nuʼudar ema laran-loos,+ mane neʼe hatete ba Jesus: “Sé loos mak haʼu-nia maluk?” 30 Jesus dehan: “Mane ida tun husi Jeruzalein hodi bá Jerikó no nia monu iha naʼok-teen sira-nia liman. Sira hadau ninia sasán no roupa hotu no baku nia besik atu mate, depois neʼe, sira bá hodi husik hela nia. 31 Iha tempu neʼe, amlulik ida laʼo tun hodi liu dalan neʼe, maibé kuandu nia haree mane neʼe, nia hakat ba dalan ninin seluk hodi laʼo liu deʼit. 32 Nuneʼe mós ho ema Levi ida, bainhira nia toʼo fatin neʼe, no haree mane neʼe, nia hakat ba dalan ninin seluk hodi laʼo liu deʼit. 33 Maibé, iha ema Samaria ida+ neʼebé laʼo liu dalan neʼe, kuandu nia haree, nia hanoin tebetebes mane neʼe. 34 Entaun, nia hakbesik no falun mane neʼe nia kanek hodi kose mina no tua-uvas ba nia kanek. Tuirmai, nia tula mane neʼe iha ninia kuda-burru no lori ba uma ida* no tau matan ba mane neʼe. 35 Loron tuirmai nia hasai osan denáriu* rua no fó ba uma-naʼin no dehan: ‘Tau matan ba nia, no se Ita gasta osan liu fali ida-neʼe, haʼu sei selu fali bainhira haʼu fila mai.’ 36 Entaun tuir ó-nia hanoin, husi ema naʼin-tolu neʼe, ida-neʼebé mak sai nuʼudar maluk+ ba ema neʼebé monu iha naʼok-teen nia liman?” 37 Nia hatán: “Ema neʼebé hatudu laran-sadiʼa ba mane neʼe.”+ Jesus dehan ba nia: “Ó rasik bá no halo buat neʼebé hanesan.”+
38 Depois neʼe, sira laʼo ba knua ida. Iha fatin neʼe iha feto ida naran Marta,+ no nia simu Jesus nuʼudar bainaka iha ninia uma. 39 Feto neʼe mós iha alin ida naran Maria, no Maria tuur besik iha Naʼi nia ain hodi rona didiʼak ba ninia liafuan. 40 Maibé Marta fali sai okupadu loos tanba halo serbisu barak. Nuneʼe, nia mai besik Jesus no dehan: “Naʼi, Ita la haree katak haʼu-nia alin husik haʼu mesak atu halo serbisu oioin ka? Tan neʼe, favór ida, haruka nia atu ajuda haʼu.” 41 Naʼi hatán: “Marta, Marta, ó hanoin resin kona-ba buat barak. 42 Ita la presiza buat barak, ida deʼit mós toʼo ona mai ita. Tuir loloos, Maria hili buat neʼebé diʼak,*+ no ema ida sei la foti ida-neʼe husi nia.”
11 Loron ida, Jesus halo orasaun iha fatin ida, no kuandu nia hotu ona, ninia dixípulu ida dehan ba nia: “Naʼi, hanorin ami atu halo orasaun, hanesan João mós hanorin ninia dixípulu sira.”
2 Nuneʼe, Jesus dehan ba sira: “Kuandu imi harohan, hatete nuneʼe bá: ‘Aman, halo Ita-nia naran sai santu.*+ Halo Ita-nia Ukun* toʼo mai rai.+ 3 Fó mai ami ai-han* loroloron hodi tuir ami-nia presiza ba loron neʼe.+ 4 No fó perdua ba ami-nia sala,+ tanba ami mós perdua ona ema hotu neʼebé halo sala* hasoru ami,+ no keta husik ami monu ba tentasaun.’”*+
5 Jesus hatutan tan ba sira dehan: “Se imi iha belun ida no imi bá ninia uma iha kalan-boot no dehan ba nia: ‘Belun, ó bele fó paun fuan tolu mai haʼu ka? 6 Tanba haʼu-nia maluk ida foin toʼo mai husi rai dook no haʼu la iha buat ida hodi fó ba nia atu han.’ 7 Maibé ema neʼe hatán husi ninia uma laran, hodi dehan: ‘Keta halo susar tan ba haʼu. Odamatan xave metin ona, no haʼu-nia oan sira toba ona hamutuk ho haʼu. Tan neʼe, haʼu labele hadeer hodi fó buat ruma ba ó.’ 8 Nia lakohi hadeer atu fó buat ruma maski ema neʼe mak ninia belun. Maibé haʼu hatete ba imi katak, tanba ninia belun husu beibeik,+ nia sei hadeer atu fó buat neʼebé ninia belun presiza. 9 Tan neʼe, haʼu hatete ba imi: Kontinua husu,+ no imi sei simu. Kontinua buka, no imi sei hetan. Kontinua dere odamatan, odamatan sei loke ba imi.+ 10 Tanba ema neʼebé husu sei simu,+ no ema neʼebé buka sei hetan, no ema neʼebé dere odamatan, odamatan sei loke. 11 Tuir loloos, iha imi-nia leet, aman ida-neʼebé mak sei fó samea ba nia oan se ninia oan husu ikan?+ 12 Se ninia oan husu manu-tolun, nia sei fó sakunar ka lae? 13 Tan neʼe, se imi ema sala-naʼin mós hatene fó buat diʼak ba imi-nia oan sira, sá tan ho imi-nia Aman iha lalehan! Nia sei fó duni espíritu santu ba ema neʼebé husu ba nia.”+
14 Tuirmai, Jesus duni sai anju aat neʼebé domina mane+ ida hodi halo nia monok. Kuandu anju aat neʼe sai tiha, mane neʼe bele koʼalia fali, no ema-lubun hakfodak tebes kona-ba neʼe.+ 15 Maibé ema balu dehan: “Nia duni sai anju aat sira ho kbiit husi Belzebu,* anju aat sira-nia ukun-naʼin.”+ 16 No ema seluk koko nia hodi husu nia atu hatudu sinál ida+ husi lalehan. 17 Tanba Jesus hatene sira-nia hanoin,+ nia dehan ba sira: “Nasaun ida sei lakon se ninia povu funu malu, no umakain ida sei monu se ninia ema funu malu. 18 Nuneʼe mós, se Satanás halo funu hasoru ninia an rasik, oinsá mak ninia ukun bele metin? Tanba imi hatete katak haʼu duni sai anju aat sira ho kbiit husi Belzebu. 19 Se haʼu duni sai anju aat ho kbiit husi Belzebu, ho sé-nia kbiit mak imi-nia dixípulu duni sai sira? Tan neʼe mak imi-nia dixípulu rasik sei hatudu katak imi koʼalia sala. 20 Maibé se haʼu duni sai anju aat sira ho Maromak nia kbiit,*+ neʼe katak Maromak nia Ukun toʼo ona ba imi no imi la hatene.+ 21 Se mane forte ida kaer armas hodi hein ninia uma, la iha ema ida mak sei naʼok ninia rikusoin. 22 Maibé kuandu ema neʼebé forte liu nia mak mai hodi funu hasoru no manán nia, ema neʼe sei foti hotu ninia armas funu nian neʼebé nia tau fiar atu proteje nia, no ema neʼe sei fahe ninia rikusoin hotu. 23 Ema neʼebé la apoia haʼu, nia kontra haʼu. No ema neʼebé la serbisu hamutuk ho haʼu atu halibur ema seluk mai haʼu, nia halo ema hadook an husi haʼu.+
24 “Kuandu anju aat* ida sai husi ema, nia laʼo liu rai-fuik maran hodi buka uma. Se nia la hetan, nia sei dehan: ‘Haʼu sei fila ba haʼu-nia uma neʼebé haʼu husik tiha.’+ 25 No kuandu nia toʼo, nia haree uma neʼe dasa moos no furak ona. 26 Entaun, anju aat neʼe bá hodi lori tan anju aat hitu neʼebé aat liu nia. Sira tama no hela iha neʼebá, no ikusmai ema neʼe nia situasaun sai aat liu fali uluk.”
27 Kuandu nia koʼalia hela liafuan sira-neʼe, feto ida husi ema-lubun nia leet hakilar dehan: “Ksolok ba feto neʼebé koʼus Ita iha ninia knotak no fó-susu ba Ita.”+ 28 Maibé nia hatete: “Lae! Ksolok ba sira neʼebé rona Maromak nia liafuan no halo tuir!”+
29 Kuandu ema-lubun halibur daudaun ona, nia hahú dehan: “Jerasaun neʼe mak jerasaun neʼebé aat no buka sinál, maibé sira sei la hetan sinál ida, só deʼit sinál Jonas nian.+ 30 Hanesan Jonas+ sai nuʼudar sinál ba ema Nínive sira, Oan-Mane husi Ema* mós sei sai nuʼudar sinál ba jerasaun neʼe. 31 Iha tempu tesi-lia nian, liurai-feto husi parte súl+ sei moris hiʼas fali hamutuk ho ema husi jerasaun neʼe no nia sei hatudu sai katak ema sira-neʼe merese atu hetan kastigu. Tanba nia mai husi rai neʼebé dook tebes hodi rona Salomão nia matenek. Maibé iha neʼe iha ema ida neʼebé boot liu fali Salomão.+ 32 Iha tempu tesi-lia nian, ema Nínive sira sei hamriik no dehan sai katak jerasaun neʼe merese atu hetan kastigu. Tanba bainhira Jonas haklaken, ema Nínive arrepende sira-nia sala.+ Maibé iha neʼe iha ema ida neʼebé boot liu fali Jonas. 33 Ema sunu ahi-oan laʼós atu subar ka taka ho raga,* maibé tau iha fatin aas+ atu nuneʼe ema neʼebé tama uma neʼe bele haree naroman. 34 Matan mak ahi-oan ba ó-nia isin. Se ó-nia matan haree momoos,* ó-nia isin-lolon tomak sei nabilan.* Maibé se ó-nia matan hateke ho laran-moras,* ó-nia isin-lolon tomak sei nakukun.+ 35 Neʼe duni, matan-moris bá atu naroman iha ó-nia laran la sai nakukun. 36 Tan neʼe, se ó-nia isin-lolon tomak naroman no la iha parte ida mak nakukun, ida-neʼe sei nabilan loos hanesan ahi-oan neʼebé fó ninia naroman ba ó.”
37 Kuandu Jesus koʼalia tiha ida-neʼe, ema Farizeu ida konvida nia atu han iha ninia uma. Entaun, Jesus tama ba uma neʼe hodi tuur iha meza. 38 Maibé ema Farizeu neʼe hakfodak kuandu haree nia la fase liman* antes han.+ 39 Maibé Naʼi hatete ba nia: “Imi ema Farizeu sira, imi hamoos kopu no bikan nia liʼur, maibé iha imi-nia laran nakonu ho hahalok kaan-teen no hahalok aat.+ 40 Ema beik-teen! Maromak neʼebé kria buat neʼebé iha liʼur, nia mós kria buat neʼebé iha laran, loos ka lae? 41 Nuneʼe, husik imi-nia laran book imi atu fó buat diʼak ba ema kiak sira.* No se imi halo ida-neʼe, imi sei sai moos iha buat hotu. 42 Maibé susar ba imi Farizeu sira, tanba imi fó porsentu sanulu husi ortelaun, ai-arruda* no modo oioin,+ maibé imi la halo tuir Maromak nia justisa no ninia domin! Maski fó porsentu sanulu husi buat kiʼik sira-neʼe mak importante atu halo, maibé keta haluha buat sira seluk.+ 43 Susar ba imi ema Farizeu sira, tanba iha sinagoga laran, imi gosta atu tuur iha oin* no imi mós gosta atu ema kumprimenta imi iha merkadu.+ 44 Susar ba imi, tanba imi hanesan rate neʼebé ema labele haree-hetan,*+ atu nuneʼe maski ema laʼo iha leten, sira la hatene!”
45 Depois neʼe, ema ida neʼebé hatene didiʼak Ukun-Fuan hatán ba Jesus: “Mestre, kuandu Ita-Boot koʼalia hanesan neʼe, Ita hatete aat mós ami.” 46 Rona tiha neʼe, Jesus hatete: “Susar mós ba imi neʼebé hatene didiʼak Ukun-Fuan, tanba imi hatodan ema ho naha neʼebé todan no susar atu lori, maibé imi rasik lakohi kaer ho imi-nia liman-fuan ida.+
47 “Susar ba imi, tanba imi hada profeta sira-nia rate, maibé imi-nia beiʼala mak oho sira!+ 48 Tuir loloos, imi hatene imi-nia beiʼala sira-nia hahalok, maski nuneʼe imi apoia sira. Sira oho profeta+ no imi mak hada sira-nia rate. 49 Tan neʼe, Maromak mós koʼalia ho matenek, hodi dehan:* ‘Haʼu sei haruka profeta no apóstolu sira ba sira, no sira sei oho no haterus balu. 50 Tan razaun neʼe, jerasaun neʼe sei lori todan ba profeta hotu nia raan neʼebé fakar husi mundu hahú,*+ 51 husi Abel nia raan+ toʼo Zacarias nia raan. Ema oho Zacarias iha altár no templu* nia klaran.’+ Haʼu hatete loloos ba imi katak, jerasaun neʼe mak sei hetan kastigu tanba sira-nia raan.
52 “Susar ba imi neʼebé hatene didiʼak Ukun-Fuan, tanba imi foti tiha xave atu ema hetan koñesimentu kona-ba Maromak. Imi rasik la tama, no imi mós hanetik sira neʼebé hakarak tama!”+
53 Entaun, kuandu Jesus sai husi neʼebá, eskriba no ema Farizeu sira hahú haleʼu nia no husu nia pergunta barak tan, 54 tanba sira hakarak buka sala husi ninia liafuan.+
12 Iha tempu neʼebá, ema rihun ba rihun halibur hamutuk toʼo sira sena malu, no Jesus hahú dehan ba ninia dixípulu sira: “Matan-moris bá ho ema Farizeu sira-nia fermentu, neʼe katak sira-nia laran-makerek.+ 2 Buat hotu neʼebé taka hela ho didiʼak sei nakloke, no ema sei hatene segredu hotu.+ 3 Tan neʼe, buat neʼebé imi koʼalia iha nakukun laran ema sei rona iha naroman, no buat neʼebé imi bisubisu iha kuartu laran sei fó sai husi uma-leten. 4 Liután neʼe, haʼu hatete ba imi haʼu-nia belun:+ Keta taʼuk sira neʼebé oho isin-lolon, depois neʼe, labele halo buat seluk tan.+ 5 Maibé haʼu sei fó-hatene imi kona-ba sé loos mak imi tenke hamtaʼuk: Hamtaʼuk Ida neʼebé bele oho imi no mós iha kbiit atu soe imi ba Gehena.*+ Haʼu hatete loloos ba imi: Taʼuk Nia bá.+ 6 Ema faʼan manu-liin lima ho osan-besi rua* neʼebé folin kiʼik, loos ka lae? Maibé, Maromak la haluha sira ida.+ 7 Maibé kona-ba imi, fuuk-lahan iha imi-nia ulun mós nia sura hotu.+ Keta taʼuk, imi folin-boot liu fali manu-liin barak.+
8 “Haʼu hatete ba imi: Ema hotu neʼebé fó sai iha ema seluk nia oin katak nia fiar haʼu,+ Oan-Mane husi Ema* mós sei fó sai iha Maromak nia anju sira-nia oin katak ema neʼe hamutuk ho sira.+ 9 Maibé ema neʼebé nega haʼu iha ema seluk nia oin, haʼu mós sei nega nia iha Maromak nia anju sira-nia oin.+ 10 Ema hotu neʼebé koʼalia liafuan ruma hasoru Oan-Mane husi Ema, nia sei hetan perdua, maibé ema neʼebé koʼalia aat espíritu santu sei la hetan perdua.+ 11 Kuandu sira lori imi ba ema-lubun* nia oin no ba ema-boot governu nian no ba autoridade sira-nia oin, keta hanoin barak kona-ba saida mak imi sei koʼalia atu defende imi-nia an ka saida mak imi sei hatete,+ 12 tanba espíritu santu sei hanorin imi iha oras neʼebá kona-ba saida mak imi sei hatete.”+
13 Ema ida husi ema-lubun dehan ba nia: “Mestre, haruka haʼu-nia maun atu fahe liman-rohan ho haʼu.” 14 Jesus hatete ba nia: “Sé mak hili haʼu nuʼudar juís atu tesi-lia ba imi naʼin-rua?” 15 Tuirmai nia hatete ba sira: “Matan-moris bá no proteje imi-nia an husi hahalok kaan-teen oioin,+ tanba maski ema ida hetan rikusoin barak, ninia moris la mai husi buat neʼebé nia iha.”+ 16 Ho ida-neʼe, nia konta ai-knanoik ida ba sira, dehan: “Ema riku ida hetan ai-han barak husi ninia toʼos. 17 Tan neʼe, nia komesa hanoin: ‘Saida mak haʼu tenke halo? Agora haʼu la iha fatin atu rai haʼu-nia ai-han.’ 18 Entaun nia hatete: ‘Haʼu sei halo ida-neʼe:+ Haʼu sei sobu haʼu-nia armazén sira no harii fali sira neʼebé boot liu. Iha neʼebá mak haʼu sei halibur haʼu-nia trigu no buat seluk hotu, 19 no haʼu sei hatete ba haʼu-nia an: “Ó iha buat diʼak barak neʼebé bele uza ba tinan barak. Hakmatek bá, han, hemu no halo kontente ó-nia an bá.”’ 20 Maibé Maromak hatete ba nia: ‘Ema beik-teen, iha kalan neʼe kedas ó sei lakon ó-nia moris.* Neʼe duni, sasán sira neʼebé ó rai hela sei sai sé-nian?’+ 21 Neʼe mós sei akontese ba ema neʼebé halibur deʼit rikusoin ba ninia an maibé la sai riku ba Maromak.”+
22 Tuirmai, Jesus hatete ba ninia dixípulu sira: “Tan neʼe haʼu hatete ba imi: Keta* hanoin resin kona-ba imi-nia moris atu han saida, ka kona-ba imi-nia isin atu hatais saida.+ 23 Tanba moris iha folin boot liu fali ai-han no isin iha folin boot liu fali roupa. 24 Haree didiʼak ba manu-metan sira, sira la kari fini no la koʼa, no sira la iha uma ka armazén, maibé Maromak fó ai-han ba sira.+ Imi mak folin-boot liu fali manu sira, loos ka lae?+ 25 Imi ida-neʼebé mak hodi hanoin resin bele hanaruk ninia moris ba tempu uitoan tan?* 26 Entaun, se imi labele halo buat kiʼik hanesan neʼe, tanbasá mak imi hanoin resin kona-ba buat seluk?+ 27 Haree didiʼak oinsá ai-funan líriu moris. Sira la serbisu no la suku roupa,* maibé haʼu hatete ba imi katak, maski Salomão iha buat furak oioin, nia la hatais hanesan ai-funan sira-neʼe ida.+ 28 Entaun, se Maromak fó-hatais ai-horis iha rai-luan neʼebé ohin iha no aban soe tiha ba ahi, nia sei hakarak duni atu fó-hatais imi neʼebé fiar kiʼik, loos ka lae? 29 Tan neʼe, keta* hanoin resin kona-ba buat neʼebé imi atu han no hemu, no keta hanoin demais,+ 30 tanba nasaun seluk iha mundu buka namanas buat hotu neʼe, maibé imi-nia Aman hatene katak imi presiza buat sira-neʼe.+ 31 Maibé, kontinua buka ninia Ukun,* no nia sei fó mós buat sira-neʼe ba imi.+
32 “Bibi-lubun kiʼik,+ keta taʼuk, tanba imi-nia Aman deside ona atu fó Ukun neʼe ba imi.+ 33 Faʼan imi-nia rikusoin no fó ida-neʼe atu ajuda ema kiak sira.*+ Halo osan-fatin neʼebé la sai bosan, katak rikusoin iha lalehan neʼebé sei nunka lakon.+ Iha neʼebá naʼok-teen la besik ka kukulai* sira la han. 34 Tanba iha fatin neʼebé imi rai imi-nia rikusoin, imi-nia laran mós sei hela iha neʼebá.
35 “Prepara imi-nia an no sai prontu bá*+ no halakan imi-nia ahi-oan.+ 36 Imi tenke sai hanesan ema sira neʼebé hein hela sira-nia naʼi atu fila+ husi festa kazamentu nian,+ atu nuneʼe kuandu nia toʼo no tuku odamatan, sira loke kedas ba nia. 37 Ksolok ba atan sira-neʼe neʼebé matan-moris hela kuandu sira-nia naʼi fila mai! Haʼu hatete loloos ba imi: Sira-nia naʼi sei prepara ninia an* atu halo serbisu no haruka sira tuur iha meza no nia sei mai atu serbí sira. 38 No se sira-nia naʼi mai iha kalan fahe-rua,* ka kuandu manu kokoreek,* no hetan sira prontu hela, sira sei haksolok duni! 39 Maibé hatene ida-neʼe bá, se uma-naʼin hatene ona oras saida mak naʼok-teen sei mai, nia sei la husik naʼok-teen tama ninia uma.+ 40 Imi mós prontu nafatin bá, tanba imi la hatene iha oras saida mak Oan-Mane husi Ema sei mai.”+
41 Tuirmai Pedro dehan: “Naʼi, Ita konta ai-knanoik neʼe ba ami deʼit ka ba ema hotu?” 42 Naʼi hatete: “Sé loos mak atan* neʼebé laran-metin no matenek neʼebé ninia naʼi sei hili atu tau matan ba atan sira* hodi kontinua fó ai-han neʼebé sira presiza iha tempu loloos?+ 43 Ksolok ba atan neʼe, se ninia naʼi mai no hetan nia halo nuneʼe! 44 Haʼu hatete loloos ba imi: Nia sei foti atan neʼe atu tau matan ba ninia rikusoin tomak. 45 Maibé se atan neʼe hanoin iha nia laran, dehan: ‘Haʼu-nia naʼi sei demora’, no atan neʼe hahú baku atan-feto ka atan-mane seluk, no han-hemu no sai lanu,+ 46 atan neʼe nia naʼi sei mai iha loron neʼebé nia la hein no iha oras neʼebé nia la hatene, no ninia naʼi sei fó kastigu todan ba nia no sei tau nia hamutuk ho ema neʼebé la hatudu laran-metin. 47 Kona-ba atan neʼebé hatene ninia naʼi nia hakarak maibé la prepara an ka la halo tuir ninia naʼi nia hakarak, nia naʼi sei baku nia dala barak.+ 48 Maibé ba atan neʼebé la hatene no halo buat neʼebé merese atu hetan baku, nia sei hetan baku uitoan deʼit. Tuir loloos, se ema ida simu responsabilidade barak, nia tenke kumpre ida-neʼe; no se ema ida simu knaar atu tau matan ba buat barak, ema sei husu nia atu kumpre knaar hotu neʼe ho didiʼak.+
49 “Haʼu mai atu hamosu ahi iha rai, no se haʼu halo lakan ona ida-neʼe, saida tan mak haʼu hakarak? 50 Tuir loloos, haʼu sei hetan batizmu ida, no haʼu sei laran-susar duni toʼo buat hotu neʼe remata!+ 51 Imi hanoin katak haʼu mai atu lori dame ba mundu ka? Lae, haʼu hatete ba imi, haʼu mai atu halo ema haketak malu.+ 52 Husi ohin ba oin, ema naʼin-lima iha uma-laran sei haketak malu, naʼin-tolu kontra naʼin-rua no naʼin-rua kontra naʼin-tolu. 53 Sira sei haketak malu: aman kontra oan-mane no oan-mane kontra aman, inan kontra oan-feto no oan-feto kontra inan, banin-feto kontra feto-foun no feto-foun kontra banin-feto.”+
54 Tuirmai, Jesus hatete mós ba ema-lubun: “Kuandu imi haree kalohan mosu husi parte oeste, imi dehan kedas: ‘Anin no udan boot sei mosu’, no ida-neʼe mosu duni. 55 No kuandu imi haree katak anin huu husi parte súl, imi hatete: ‘Rai sei manas’, no ida-neʼe mosu duni. 56 Ema laran-makerek, imi hatene oinsá haree buat neʼebé mosu iha rai no lalehan, maibé tanbasá mak imi la hatene loloos buat neʼebé akontese iha tempu neʼe?+ 57 Tanbasá mak imi la hanoin atu halo buat neʼebé loos? 58 Porezemplu, kuandu imi laʼo hamutuk ho imi-nia inimigu neʼebé iha kazu ida hasoru imi, no imi bá atu hasoru ukun-naʼin, buka atu hadiʼa problema ho nia bainhira imi laʼo iha dalan, atu nuneʼe nia sei la entrega imi ba juís, no juís entrega imi ba guarda komarka, no guarda sei hatama imi ba komarka.+ 59 Haʼu hatete ba imi: Imi sei la sai husi fatin neʼe toʼo imi selu hotu osan* neʼebé imi debe.”
13 Iha tempu neʼebá, ema balu mai no fó-hatene Jesus katak Pilatos oho ona ema Galileia sira neʼebé hasaʼe hela sakrifísiu iha templu. 2 Jesus hatán ba sira: “Tuir imi-nia hanoin, ema Galileia sira-neʼe mate tanba sira halo sala neʼebé aat liu fali ema Galileia sira seluk ka lae? 3 Lae! Maibé haʼu hatete loloos ba imi katak, se imi la arrepende imi-nia sala, imi hotu sei mate hanesan sira.+ 4 Ka ema naʼin-18 neʼebé mate tanba uma-andár* iha Siloé monu no oho sira, tuir imi-nia hanoin sira halo sala aat liu fali ema seluk neʼebé hela iha Jeruzalein ka lae? 5 Lae! Maibé haʼu hatete loloos ba imi katak, se imi la arrepende imi-nia sala, imi hotu sei mate hanesan sira.”
6 Tuirmai, Jesus hatoʼo ai-knanoik neʼe ba sira: “Mane ida iha ai-figeira hun ida iha ninia toʼos-uvas, no nia mai atu buka nia fuan maibé la iha.+ 7 Entaun, nia dehan ba ema neʼebé serbisu iha toʼos-uvas: ‘Tinan tolu ona haʼu mai atu buka ai-figeira neʼe nia fuan, maibé la hetan fuan ida. Tesi tiha ai neʼe. Tanbasá mak husik nia moris saugati deʼit iha rai?’ 8 Serbisu-naʼin neʼe hatán: ‘Naʼi, husik lai nia moris ba tinan ida tan toʼo haʼu keʼe rai haleʼu nia hun no tau adubu. 9 Se nia fó fuan, neʼe diʼak, maibé se lae, tesi tiha nia.’”+
10 Kuandu Jesus hanorin daudaun iha sinagoga ida iha loron Sábadu, 11 iha mós feto ida neʼebé moras tanba anju aat* domina ba tinan 18, nia bonko no labele hamriik loos. 12 Kuandu Jesus haree nia, Jesus koʼalia ba nia: “Feto, agora ó livre ona husi ó-nia moras.”+ 13 Jesus tau liman ba nia, no iha tempu neʼe kedas nia hamriik loos no hahú fó glória ba Maromak. 14 Maibé sinagoga nia ulun-naʼin ida sai hirus tanba Jesus kura ema iha loron Sábadu, no nia hahú dehan ba ema-lubun: “Iha loron neen atu bele halo serbisu,+ tan neʼe iha loron sira-neʼe deʼit mak imi bele mai no hetan kura, laʼós iha loron Sábadu.”+ 15 Maibé, Naʼi dehan ba nia: “Ema laran-makerek,+ imi ida-idak mós kore imi-nia karau-aman ka kuda-burru husi ninia luhan iha loron Sábadu no lori nia hodi fó bee ba nia atu hemu, loos ka lae?+ 16 Neʼe duni, feto neʼe, neʼebé mós Abraão nia bei-oan, neʼebé Satanás kesi metin ba tinan 18 ona, nia mós merese atu sai livre husi ninia situasaun iha loron Sábadu, loos ka lae?” 17 Rona tiha neʼe, ninia inimigu hotu sente moe, maibé ema-lubun boot haksolok tebes ho buat furak hotu neʼebé nia halo.+
18 Nuneʼe, nia dehan tan ba sira: “Maromak nia Ukun* mak hanesan saida? Haʼu sei kompara ida-neʼe ho saida? 19 Ukun neʼe hanesan mostarda-musan neʼebé ema ida lori no kuda iha ninia toʼos, no mostarda neʼe moris no sai boot hanesan ai-hun ida, no manu sira iha lalehan hela iha ninia sanak sira.”+
20 Dala ida tan Jesus dehan: “Haʼu sei kompara Maromak nia Ukun ho saida? 21 Ukun neʼe hanesan fermentu neʼebé feto ida foti no kahur hamutuk ho trigu uut sukat tolu,* toʼo masa tomak saʼe.”+
22 Bainhira Jesus laʼo daudaun ba Jeruzalein, nia laʼo husi sidade ida ba sidade seluk no husi knua ida ba knua seluk hodi hanorin ema. 23 Tuirmai, ema ida dehan ba nia: “Naʼi, ema uitoan deʼit mak sei hetan salvasaun, loos ka lae?” Nia hatete ba sira: 24 “Hakaʼas an* makaʼas atu tama liuhusi odamatan kloot,+ tanba haʼu hatete ba imi katak ema barak sei koko atu tama maibé labele. 25 Se uma-naʼin hamriik no xave ona odamatan, imi sei hamriik iha liʼur no dere odamatan, hodi dehan: ‘Naʼi, loke odamatan ba ami.’+ Maibé nia sei hatán ba imi: ‘Haʼu la hatene imi mai husi neʼebé!’ 26 Tuirmai imi sei dehan: ‘Ami han-hemu iha Ita-nia oin, no Ita hanorin ami iha dalan boot sira.’+ 27 Maibé nia sei hatete ba imi: ‘Haʼu la hatene imi mai husi neʼebé! Hadook an tiha husi haʼu, imi hotu neʼebé halo hahalok aat!’ 28 Kuandu imi haree Abraão, Isaac, Jacob no profeta sira hotu iha Maromak nia Ukun, imi sei tanis no ruun nehan, maibé imi sei soe tiha ba liʼur.+ 29 Liután neʼe, ema sei mai husi parte leste no oeste no husi parte norte no súl no sira sei tuur iha meza iha Maromak nia Ukun. 30 Loos duni! Sira neʼebé ikus sei sai primeiru, no sira neʼebé primeiru sei sai ikus.”+
31 Iha oras neʼe, ema Farizeu balu mai no dehan ba Jesus: “Sai husi fatin neʼe, tanba Herodes hakarak atu oho ó.” 32 Nia hatete ba sira: “Bá, dehan ba asu-rapoza* neʼe: ‘Ohin no aban haʼu duni sai anju aat sira no kura ema, no iha loron terseiru mak haʼu sei remata.’ 33 Haʼu tenke kontinua laʼo ba Jeruzalein ohin no aban no loron tuirmai, tanba profeta ida labele mate iha Jeruzalein nia liʼur.+ 34 Jeruzalein, Jeruzalein, ó neʼebé oho profeta sira no tuda ema neʼebé Maromak haruka ba ó!+ Dala hira ona mak haʼu hakarak atu halibur ó-nia oan sira hanesan manu-inan halibur ninia oan iha ninia liras okos! Maibé imi lakohi.+ 35 Tan neʼe, Maromak sei husik imi-nia uma.+ Haʼu hatete ba imi: Imi sei la haree tan haʼu toʼo imi dehan: ‘Bensaun ba ida neʼebé mai hodi Jeová* nia naran!’”+
14 Iha loron Sábadu kuandu Jesus bá ulun-naʼin Farizeu ida nia uma atu han, sira hotu hateke ba nia. 2 Iha momentu neʼebá, iha nia oin iha mane ida neʼebé moras isin-bubu.* 3 Entaun, Jesus husu ba ema sira neʼebé hatene didiʼak Ukun-Fuan no ba ema Farizeu sira: “Tuir ukun-fuan, bele kura ema iha loron Sábadu ka lae?”+ 4 Maibé sira nonook deʼit. Ho ida-neʼe, Jesus tau liman ba mane neʼe, kura nia no haruka nia bá. 5 Tuirmai nia hatete ba sira: “Iha imi-nia leet, sé mak sei la bá lalais atu dada sai ninia oan ka karau-aman neʼebé monu iha bee-posu+ maski iha loron Sábadu?”+ 6 Sira labele hatán buat ida kona-ba neʼe.
7 Tuirmai, Jesus konta ai-knanoik ida ba bainaka sira, tanba nia haree sira hili tuur-fatin neʼebé importante liu.+ Nia dehan: 8 “Kuandu ema konvida ó ba festa kazamentu nian, keta tuur iha fatin neʼebé importante liu.+ Tanba karik nia mós konvida ona ema neʼebé boot liu ó. 9 Tuirmai ema neʼebé konvida imi naʼin-rua sei mai no dehan ba ó: ‘Fó fatin neʼe ba mane neʼe.’ No ó sei moe boot hodi hamriik no bá tuur iha fatin neʼebé iha kotuk liu. 10 Maibé kuandu ema konvida ó, bá no tuur iha kotuk liu, atu nuneʼe kuandu ema neʼebé konvida ó mai, nia sei dehan ba ó: ‘Belun, bá tuur iha oin.’ Ho ida-neʼe, nia sei hatudu respeitu ba ó iha bainaka hotu nia oin.+ 11 Ema neʼebé foti an, Maromak sei hatún nia, no ema neʼebé haraik an, Maromak sei foti aas nia.”+
12 Tuirmai, Jesus dehan ba mane neʼebé konvida nia: “Kuandu ó halo festa ka han-kalan, keta bolu ó-nia belun sira, ó-nia maun-alin, ó-nia família, ka ó-nia viziñu sira neʼebé riku, tanba se ó halo nuneʼe, karik loron ida sira mós sei konvida fali ó, no neʼe katak sira selu fali ona buat neʼebé ó halo. 13 Maibé kuandu ó halo festa, konvida ema kiak, ain-kudeʼik, matan-delek no aleijadu.+ 14 No ó sei haksolok, tanba sira la iha kbiit atu selu fali ó. Ó sei simu kolen kuandu ema laran-loos sira moris hiʼas.”+
15 Rona tiha buat sira-neʼe, bainaka ida hatete ba nia: “Ksolok ba ema neʼebé han ai-han* iha Maromak nia Ukun.”*
16 Jesus hatete ba nia: “Mane ida halo festa boot,+ no nia konvida ona ema barak. 17 Kuandu oras festa nian toʼo ona, nia haruka ninia atan bá bolu ema neʼebé nia konvida ona, hodi dehan: ‘Mai, tanba buat hotu prontu ona.’ 18 Maibé sira hotu hahú fó razaun oioin.+ Ida primeiru dehan ba nia: ‘Haʼu husu deskulpa. Haʼu labele bá tanba haʼu foin sosa toʼos ida no haʼu presiza bá atu haree toʼos neʼe.’ 19 Ida seluk dehan: ‘Haʼu husu deskulpa. Haʼu labele bá tanba haʼu foin sosa karau pár lima no haʼu sei bá haree karau sira-neʼe.’+ 20 Ida seluk tan dehan: ‘Haʼu labele bá tanba haʼu foin kaben.’ 21 Ho ida-neʼe, atan neʼe fila fali no fó-hatene buat hotu ba ninia naʼi. Entaun, uma-naʼin neʼe sai hirus no dehan ba ninia atan: ‘Bá lalais dalan boot sira no dalan sidade nian, no lori mai iha neʼe ema neʼebé kiak, ain-kudeʼik, matan-delek no aleijadu.’ 22 Kuandu atan neʼe fila fali nia dehan: ‘Naʼi haʼu halo tiha ona buat neʼebé Ita hatete, maibé sei iha fatin mamuk.’ 23 Entaun naʼi neʼe dehan ba ninia atan: ‘Laʼo ba dalan boot no dalan kiʼik sira, no obriga ema atu mai, atu nuneʼe haʼu-nia uma bele sai nakonu.+ 24 Tanba haʼu hatete ba imi katak sira hotu neʼebé uluk haʼu konvida sei la koko han-kalan neʼebé haʼu prepara.’”+
25 Iha tempu neʼebá ema-lubun laʼo tuir Jesus, no nia fila oin ba sira, hodi dehan: 26 “Se ema ida mai besik haʼu no hadomi liu* ninia inan no aman, feen no oan, maun no biin, no mós ninia moris* rasik,+ nia labele sai haʼu-nia dixípulu.+ 27 Ema naran deʼit neʼebé la lori ninia ai-riin terus nian* hodi tuir haʼu, nia labele sai haʼu-nia dixípulu.+ 28 Porezemplu, se ema ida hakarak harii uma-andár,* nia sei tuur uluklai hodi sura ninia osan, loos ka lae? Nia halo nuneʼe hodi bele hatene se nia iha osan toʼo atu halo hotu uma neʼe. 29 Se nia la halo nuneʼe karik, nia sei tau deʼit uma nia fundasaun maibé labele halo toʼo hotu, no ema neʼebé haree sei goza nia, 30 hodi dehan: ‘Ema neʼe hahú atu harii maibé labele halo toʼo hotu.’ 31 Ka se liurai ida ho tropa naʼin-10.000 bá atu halo funu hasoru liurai seluk neʼebé iha tropa naʼin-20.000, nia sei tuur uluklai no husu konsellu husi ema seluk atu hatene se nia bele manán ka lae. 32 Tuir loloos, se nia labele manán, kuandu nia dook hela nia sei haruka uluk ninia reprezentante* sira hodi halo dame. 33 Nuneʼe mós se imi la husik hela* imi-nia rikusoin tomak imi labele sai haʼu-nia dixípulu.+
34 “Masin mak diʼak. Maibé se masin lakon ninia meer, oinsá mak imi bele halo masin neʼe sai meer fali?+ 35 Masin neʼe la diʼak atu kahur ho rai ka atu halo rai bokur. Ema sei soe deʼit nia ba liʼur. Ema neʼebé iha tilun, rona bá.”+
15 Kobradór impostu no sala-naʼin sira hotu kontinua halibur hamutuk atu rona ba Jesus.+ 2 Tan neʼe, ema Farizeu no eskriba sira kontinua muramura kona-ba nia, hodi dehan: “Mane neʼe simu ema sala-naʼin no han hamutuk ho sira.” 3 Entaun nia konta ai-knanoik neʼe ba sira, hodi dehan: 4 “Se ema ida iha bibi-malae 100, no nia lakon tiha bibi ida, nia sei husik hela bibi 99 seluk iha rai-fuik hodi bá buka bibi neʼebé lakon toʼo nia hetan fali, loos ka lae?+ 5 Kuandu nia hetan tiha bibi neʼe, nia tau iha nia kabaas no kontente loos. 6 Kuandu nia toʼo ninia uma, nia bolu ninia belun ho viziñu sira atu halibur hamutuk no nia dehan: ‘Haksolok hamutuk ho haʼu, tanba haʼu hetan ona haʼu-nia bibi neʼebé lakon.’+ 7 Nuneʼe mós haʼu hatete ba imi katak kuandu ema sala-naʼin ida arrepende ninia sala,+ sei iha ksolok boot iha lalehan, duké ho ema laran-loos naʼin-99 neʼebé la presiza arrepende sala.
8 “Ka se feto ida iha osan-besi drakma* sanulu, no lakon tiha drakma* ida, nia sei sunu ahi-oan no dasa ninia uma laran hodi buka didiʼak toʼo nia hetan fali, loos ka lae? 9 Kuandu nia hetan tiha, nia bolu ninia belun* ho viziñu sira atu halibur hamutuk no nia dehan: ‘Haksolok hamutuk ho haʼu, tanba haʼu hetan ona haʼu-nia osan drakma* neʼebé lakon.’ 10 Nuneʼe mós haʼu hatete ba imi, Maromak nia anju sira sei haksolok kuandu ema sala-naʼin ida arrepende ninia sala.”+
11 Tuirmai Jesus dehan: “Ema ida iha oan-mane naʼin-rua. 12 Oan ida kiʼik hatete ba ninia aman: ‘Aman, fó mai haʼu liman-rohan neʼebé haʼu-nian.’ Entaun nia fahe liman-rohan ba sira. 13 Loron balu liutiha, oan kiʼik neʼe halibur buat hotu hamutuk no laʼo ba rai dook, no iha neʼebá nia gasta ninia rikusoin hodi moris arbiru deʼit. 14 Kuandu nia gasta hotu tiha buat neʼebé nia iha, hamlaha boot mosu iha rai neʼe tomak, no nia hetan susar. 15 Nia mós bá hodi sai atan ba ema ida iha rai neʼe, no ema neʼe haruka nia bá ninia toʼos hodi tau matan ba fahi sira.+ 16 Nia hakarak tebes atu han fahi nia hahán,* maibé ema ida la fó buat ida ba nia.
17 “Bainhira ninia hanoin loos ona, nia dehan: ‘Haʼu-nia aman nia atan sira iha ai-han barak, maibé haʼu iha neʼe atu mate tan deʼit hamlaha! 18 Haʼu sei hamriik no fila ba haʼu-nia aman no dehan: “Aman, haʼu halo ona sala hasoru lalehan no mós hasoru Ita. 19 Haʼu la merese tan atu Ita bolu haʼu nuʼudar oan. Halo haʼu sai nuʼudar Ita-nia atan ida.”’ 20 Entaun, nia hamriik no fila ba ninia aman. Kuandu nia sei dook hela, ninia aman haree nia no hanoin tebetebes nia. Ninia aman halai hasoru nia hodi hakoʼak* no reʼi nia. 21 Tuirmai ninia oan hatete ba nia: ‘Aman, haʼu halo ona sala hasoru lalehan no mós hasoru Ita.+ Haʼu la merese tan atu Ita bolu haʼu nuʼudar oan.’ 22 Maibé aman neʼe hatete ba ninia atan sira: ‘Lalais! Lori mai roupa neʼebé furak liu no fó-hatais nia, tau kadeli ba ninia liman no tau sandálias iha ninia ain. 23 Lori mai karau-oan bokur hodi oho, no mai ita han no haksolok hamutuk, 24 tanba haʼu-nia oan neʼe mate tiha maibé moris fali ona.+ Nia lakon tiha maibé hetan fali ona.’ No sira hahú haksolok hamutuk.
25 “Iha tempu neʼe ninia oan-mane boot sei iha hela toʼos. Kuandu nia fila no besik ona uma, nia rona múzika lian no ema dansa. 26 Entaun nia bolu atan ida hodi husu kona-ba saida mak akontese daudaun. 27 Atan neʼe hatete: ‘Ó-nia alin mai fali ona ho isin-diʼak,* tan neʼe ó-nia aman oho karau-oan neʼebé bokur.’ 28 Maibé nia sai hirus no lakohi tama ba uma laran. Tuirmai, ninia aman sai hodi hamaus nia atu tama. 29 Nia hatán ba ninia aman: ‘Ba tinan barak ona haʼu serbí Ita, no haʼu sempre halo tuir Ita, maski nuneʼe Ita seidauk fó haʼu bibi-timur oan ida atu haʼu bele haksolok hamutuk ho haʼu-nia belun sira. 30 Maibé kuandu Ita-nia oan neʼe toʼo mai, oan neʼebé gasta* Ita-nia rikusoin hodi hela ho feto-aat* sira, Ita oho kedas karau-oan neʼebé bokur ba nia.’ 31 Aman neʼe hatete ba ninia oan: ‘Haʼu-nia oan, ó sempre hamutuk ho haʼu, no buat hotu neʼebé haʼu-nian mak ó-nian. 32 Maibé ita presiza haksolok no kontente, tanba ó-nia alin neʼe mate tiha maibé moris fali ona, lakon tiha maibé hetan fali ona.’”
16 Tuirmai Jesus dehan ba ninia dixípulu sira: “Iha ema riku ida, no nia iha atan* neʼebé tau matan ba ninia umakain, no ema duun atan neʼe katak nia halakon ninia naʼi nia rikusoin sira. 2 Entaun, nia bolu atan neʼe no dehan: ‘Haʼu rona buat la diʼak kona-ba ó. Tan neʼe, entrega ó-nia knaar hotu nuʼudar atan tanba ó labele tau matan tan ba haʼu-nia uma.’ 3 Tuirmai atan neʼe hanoin iha ninia laran dehan: ‘Saida mak haʼu sei halo kuandu haʼu-nia naʼi hasai haʼu husi haʼu-nia serbisu? Haʼu la iha forsa atu keʼe rai, no haʼu moe atu husu ezmola. 4 Oh, sin! Haʼu hatene ona saida mak haʼu sei halo, atu nuneʼe kuandu haʼu sai husi haʼu-nia serbisu, ema sei simu haʼu iha sira-nia uma.’ 5 Nuneʼe nia bolu ema ida-idak neʼebé debe ninia naʼi, no nia dehan ba ida primeiru: ‘Ó debe hira husi haʼu-nia naʼi?’ 6 Ema neʼe hatán: ‘Mina-oliveira litru 2.200.’* Nia dehan: ‘Tuur lai, foti fali kontratu neʼebé ó halo no hakerek lalais litru 1.100.’* 7 Tuirmai, nia dehan ba ida seluk: ‘Oinsá ho ó, ó debe hira husi haʼu-nia naʼi?’ Ema neʼe hatán: ‘Trigu saku 100.’* Nia dehan: ‘Foti fali kontratu neʼebé ó halo no hakerek 80.’ 8 Maski atan neʼe laʼós ema laran-loos, maibé ninia naʼi gaba nia tanba nia hatudu matenek. Haʼu hatete nuneʼe ba imi tanba ema iha mundu* neʼe hatudu matenek ba ema iha sira-nia jerasaun; sira matenek liu fali ema sira neʼebé laʼo iha naroman.+
9 “Haʼu hatete mós ba imi: Uza imi-nia rikusoin husi mundu aat neʼe+ hodi halo belun, atu nuneʼe kuandu rikusoin sira-neʼe lakon, belun sira-neʼe sei simu imi atu hela iha fatin rohan-laek nian.+ 10 Ema neʼebé laran-metin iha buat kiʼik sei laran-metin mós iha buat boot, no ema neʼebé la hatudu laran-loos iha buat kiʼik sei la hatudu laran-loos iha buat boot. 11 Tan neʼe, se imi la hatudu laran-metin ba Maromak hodi la tau matan didiʼak ba rikusoin husi mundu aat neʼe, sé mak sei fiar imi atu tau matan ba rikusoin neʼebé loos? 12 No se imi la hatudu laran-metin kona-ba buat neʼebé ema seluk nian, sé mak sei fó ba imi kolen neʼebé imi merese simu?+ 13 Atan ida labele serbí patraun naʼin-rua, tanba nia sei odi ida no hadomi ida seluk, ka nia sei apoia ida no hakribi ida seluk. Imi labele sai atan ba Maromak no mós ba Rikusoin.”+
14 Kuandu ema Farizeu sira rona kona-ba buat sira-neʼe hotu, sira hahú goza Jesus,+ tanba sira hadomi deʼit osan. 15 Ho ida-neʼe, nia dehan ba sira: “Imi mak ema neʼebé hatudu an nuʼudar ema laran-loos iha ema nia oin,+ maibé Maromak hatene imi-nia laran.+ Tanba buat neʼebé importante ba ema mak folin-laek iha Maromak nia oin.+
16 “Ema haklaken Ukun-Fuan no Profeta sira-nia liafuan* toʼo deʼit João nia tempu. Husi tempu neʼe ba oin ema haklaken Maromak nia Ukun* nuʼudar liafuan diʼak, no ema oioin hakaʼas an atu tama Ukun neʼe.+ 17 Tuir loloos, maski karik lalehan no rai sei lakon, maibé sinál kiʼik ida husi letra ida iha Ukun-Fuan sei la lakon toʼo sira hotu sai loos.+
18 “Ema hotu neʼebé soe ninia feen* no kaben fali ho ema seluk halo adultériu,* no ema naran deʼit neʼebé kaben ho feto neʼebé soe malu hanesan neʼe, nia mós halo adultériu.+
19 “Iha mane riku ida neʼebé baibain hatais roupa kór-violeta no hena-liñu. Loroloron nia haksolok ho moris diʼak neʼebé nia iha. 20 Maibé iha mós mane ida naran Lázaro neʼebé ema sempre tau iha ema riku neʼe nia portaun atu husu ezmola, no nia iha fisur barak. 21 Nia hakarak atu han ai-han neʼebé monu husi ema riku neʼe nia meza no asu sira mós mai hodi lambe ninia fisur. 22 Loron ida, ema kiak neʼe mate no anju sira lori nia hodi tuur iha Abraão nia sorin.*
“Ema riku neʼe mós mate no ema hakoi nia. 23 Iha rate* laran nia hetan terus barak, no nia foti matan hodi haree Abraão husi dook no Lázaro tuur hela iha Abraão nia sorin.* 24 Entaun, nia bolu, hodi dehan: ‘Aman Abraão, hatudu laran-sadiʼa mai haʼu, haruka Lázaro atu hatama ninia liman-fuan tutun ba bee hodi halo malirin haʼu-nia nanál, tanba haʼu terus tebes iha ahi neʼebé lakan.’ 25 Maibé Abraão hatete: ‘Haʼu-nia oan, hanoin-hetan bá katak ó hetan ona buat diʼak iha ó-nia moris, maibé Lázaro fali hetan susar deʼit. Maibé, agora nia sente kmaan iha neʼe, no ó simu terus barak. 26 Liután neʼe, iha rai-kuak kleʼan neʼebé haketak ami no imi, atu nuneʼe sira neʼebé hakarak laʼo ba imi husi neʼe labele, nuneʼe mós imi labele hakat mai ami.’ 27 Mane riku neʼe dehan: ‘Se nuneʼe, haʼu husu ba Ita aman, atu haruka Lázaro ba haʼu-nia aman nia uma, 28 tanba haʼu iha maun-alin naʼin-lima. Nia bele fó sasin ho didiʼak ba sira, hodi nuneʼe sira mós labele tama iha fatin terus nian neʼe.’ 29 Maibé Abraão hatete: ‘Sira iha ona Moisés no profeta sira, entaun husik sira atu rona ba ema sira-neʼe.’+ 30 Mane riku neʼe dehan: ‘Lae aman Abraão, se ema ida moris hiʼas husi mate no bá hasoru sira, sira sei arrepende sira-nia sala.’ 31 Maibé Abraão hatete ba nia: ‘Se sira la rona Moisés+ no profeta sira, neʼe katak sira mós sei la fiar maski ema ida moris hiʼas husi mate.’”
17 Depois neʼe, Jesus hatete ba ninia dixípulu sira: “Tuir loloos, buat neʼebé halo ema sidi sei mai duni. Maibé susar ba ema neʼebé halo ema seluk sidi. 2 Se nia halo kiʼikoan sira-neʼe ida sidi, diʼak liu tara fatuk dulas trigu nian ba ninia kakorok no soe nia ba tasi.+ 3 Imi kuidadu imi-nia an bá. Se imi-nia maun ka alin halo sala, korrije nia bá,+ no se nia arrepende ninia sala, fó perdua ba nia.+ 4 Maski nia halo sala hasoru imi dala hitu iha loron ida no nia mai hasoru imi dala hitu, hodi dehan: ‘Haʼu arrepende haʼu-nia sala’, imi tenke fó perdua ba nia.”+
5 Apóstolu sira hatete ba Naʼi: “Halo ami iha fiar boot liután.”+ 6 Tuirmai Naʼi hatete: “Se imi-nia fiar boot hanesan mostarda-musan, imi bele dehan ba ai-amora neʼe:* ‘Fokit ó-nia an no kuda fali iha tasi laran!’ no ai neʼe sei halo tuir imi.+
7 “Se ema ida iha atan no atan neʼe fila husi toʼos depois halo tiha serbisu atu fila rai ka hein bibi, atan neʼe nia naʼi sei la dehan: ‘Mai lalais iha neʼe no tuur iha meza’, loos ka lae? 8 Duké halo ida-neʼe, nia sei dehan ba atan neʼe: ‘Prepara buat ruma ba haʼu atu han-kalan, no tau ó-nia roupa serbisu nian no serbí haʼu toʼo haʼu han no hemu hotu tiha. Depois neʼe mak ó bele han no hemu.’ 9 Ema neʼe sei la gaba ninia atan tan deʼit atan neʼe halo ninia knaar, loos ka lae? 10 Nuneʼe mós ho imi, kuandu imi halo tiha ona imi-nia knaar hotu, dehan nuneʼe bá: ‘Ami mak atan neʼebé folin-laek. Serbisu neʼebé ami halo mak ami-nia knaar deʼit.’”+
11 Bainhira Jesus laʼo ba Jeruzalein, nia laʼo liu Samaria no mós Galileia nia baliza. 12 Kuandu nia tama ba knua ida, mane naʼin-sanulu neʼebé moras-lepra mai hasoru nia, maibé sira hamriik deʼit iha dook.+ 13 Sira bolu ho lian makaʼas dehan: “Mestre Jesus, hatudu laran-sadiʼa mai ami!” 14 Kuandu nia haree sira, nia hatete ba sira: “Bá, hatudu imi-nia an ba amlulik sira.”+ Tuirmai, kuandu sira bá, sira-nia isin sai moos.+ 15 Kuandu ema sira-neʼe ida haree katak nia sai isin-diʼak ona, nia fila fali hodi fó hahiʼi ba Maromak ho lian makaʼas. 16 Nia hakneʼak ho oin ba rai iha Jesus nia ain hodi fó obrigadu. Mane neʼe mak ema Samaria ida.+ 17 Jesus dehan ba nia: “Ema naʼin-sanulu mak hetan isin-diʼak, loos ka lae? Entaun, sira naʼin-sia iha neʼebé? 18 Tanbasá mak ema sira-neʼe ida la mai fali hodi fó glória ba Maromak, só ema neʼe neʼebé husi nasaun seluk?” 19 Tuirmai, nia dehan ba mane neʼe: “Hamriik no laʼo bá. Ó-nia fiar mak halo ó sai diʼak.”+
20 Kuandu ema Farizeu sira husu kona-ba bainhira mak Maromak nia Ukun* sei mai,+ Jesus hatán ba sira: “Iha tempu neʼebé Maromak nia Ukun mai, laʼós ema hotu mak hatene. 21 No ema mós sei la dehan: ‘Haree, Ukun neʼe iha neʼe!’ ka, ‘Ukun neʼe iha neʼebá!’ Tanba loloos, Maromak nia Ukun iha imi-nia leet.”+
22 Tuirmai, nia hatete ba ninia dixípulu sira: “Tempu sei toʼo mai bainhira imi hakarak atu haree loron sira husi Oan-Mane husi Ema,* maibé imi sei la haree ida-neʼe.” 23 No ema sei hatete ba imi: ‘Haree, nia iha neʼebá!’ ka, ‘Haree, nia iha neʼe!’ Keta bá ka keta halai tuir sira.+ 24 Tanba hanesan rai-lakan hasai ninia naroman hodi halo nabilan lalehan nia rohan ida toʼo rohan seluk, nuneʼe mós ho loron neʼebé Oan-Mane husi Ema+ hatudu sai nia an.+ 25 Maibé ulukliu, nia tenke hasoru susar barak no ema iha jerasaun neʼe sei la simu nia.+ 26 Liután neʼe, hanesan akontese iha Noé nia tempu,+ nuneʼe mós iha Oan-Mane husi Ema nia loron sira:+ 27 Sira han-hemu, mane no feto sira kaben, toʼo loron neʼebé Noé tama ba ró* laran,+ no rai-nabeen akontese hodi halakon sira hotu.+ 28 Nuneʼe mós, hanesan akontese iha Lot nia tempu:+ Ema han-hemu, sosa no faʼan, halo toʼos no harii uma sira. 29 Maibé iha loron neʼebé Lot sai husi Sodoma, ahi no enxofre* tun husi lalehan hodi halakon sira hotu.+ 30 Ida-neʼe mós sei akontese iha loron neʼebé Oan-Mane husi Ema hatudu nia an.+
31 “Iha loron neʼebá, ema neʼebé iha uma-leten keta tun atu foti ninia sasán sira iha uma laran, nuneʼe mós ema neʼebé iha toʼos keta fila fali ba buat sira neʼebé nia husik hela. 32 Hanoin-hetan Lot nia feen.+ 33 Ema neʼebé buka atu salva ninia moris* sei lakon ninia moris, maibé ema neʼebé lakon ninia moris sei salva ninia moris.+ 34 Haʼu hatete ba imi: Iha kalan neʼebá ema naʼin-rua toba iha kama ida: Maromak sei lori tiha ida, no husik hela ida seluk.+ 35 Sei iha feto naʼin-rua neʼebé dulas hela trigu hamutuk; Maromak sei lori tiha ida, no husik hela ida seluk.” 36 *—— 37 Entaun sira dehan ba nia: “Iha neʼebé, Naʼi?” Nia hatán ba sira: “Iha fatin neʼebé mate-isin iha, iha neʼebá mós manu-makikit sira halibur hamutuk.”+
18 Tuirmai, Jesus konta ai-knanoik ida atu hanorin ninia dixípulu sira katak sira presiza atu halo orasaun nafatin no la rende an.+ 2 Nia dehan: “Iha sidade ida, iha juís neʼebé la hamtaʼuk Maromak no la respeitu ema. 3 Maibé iha sidade neʼe, iha mós feto-faluk ida neʼebé bá hasoru beibeik juís neʼe no dehan: ‘Haʼu-nia inimigu foti kazu hasoru haʼu, tan neʼe favór ida ajuda haʼu atu hetan justisa.’ 4 Foufoun juís neʼe lakohi, maibé depois neʼe, nia hatete ba nia an: ‘Maski haʼu la hamtaʼuk Maromak no la respeitu ema, 5 maibé tanba feto-faluk neʼe kontinua halo problema ba haʼu, haʼu sei ajuda nia atu nia hetan justisa, atu nuneʼe nia labele mai beibeik no halo haʼu kole.’”+ 6 Tuirmai Naʼi hatete: “Hanoin toʼok saida mak juís neʼe dehan maski nia laʼós ema laran-loos! 7 Entaun, oinsá ho Maromak? Maromak hatudu duni pasiénsia ba ema+ neʼebé nia hili ona, neʼebé halerik ba nia loron-kalan,+ no nia sei halo sira hetan duni justisa. 8 Haʼu hatete ba imi: Maromak sei halo sira hetan justisa lalais. Maski nuneʼe, kuandu Oan-Mane husi Ema* toʼo mai, nia sei hetan fiar hanesan neʼe iha mundu ka lae?”
9 Jesus mós konta ai-knanoik tuirmai neʼe ba ema balu neʼebé haree sira-nia an nuʼudar ema laran-loos, no sira haree ema seluk folin-laek: 10 “Ema naʼin-rua bá templu atu halo orasaun, ida ema Farizeu no ida seluk kobradór impostu. 11 Ema Farizeu neʼe hamriik no komesa halo orasaun iha ninia laran dehan: ‘Oh Maromak, haʼu fó obrigadu ba Ita-Boot, tanba haʼu la hanesan ema neʼebé hamatak ema seluk, ema aat, ema neʼebé halo sala seksuál,* no haʼu mós la hanesan ho kobradór impostu neʼe. 12 Haʼu halo jejún dala rua iha semana ida nia laran, no haʼu mós fó porsentu sanulu husi buat hotu neʼebé haʼu simu.’+ 13 Maibé, kobradór impostu neʼe hamriik dook deʼit, no la brani atu foti ninia matan ba leten. Nia baku beibeik ninia hirus-matan, hodi dehan: ‘Oh Maromak, hatudu laran-sadiʼa mai haʼu, haʼu ema sala-naʼin.’+ 14 Haʼu dehan ba imi: Kuandu mane neʼe fila ba uma, Maromak haree nia nuʼudar ema laran-loos liu fali ema Farizeu neʼe.+ Tanba ema neʼebé foti an, Maromak sei hamoe nia, no ema neʼebé haraik an, Maromak sei foti aas nia.”+
15 Iha momentu neʼe, ema lori sira-nia oan kiʼikoan ba Jesus atu tau liman ba sira, maibé kuandu dixípulu sira haree ida-neʼe, sira hahú siʼak ema sira-neʼe.+ 16 Maski nuneʼe, Jesus bolu labarik kiʼik sira-neʼe hodi besik nia, no nia dehan: “Husik labarik sira-neʼe mai besik haʼu. Keta koko atu hapara sira, tanba ema hanesan labarik sira-neʼe mak sei simu Maromak nia Ukun.*+ 17 Haʼu hatete loloos ba imi: Ema neʼebé la simu Maromak nia Ukun hanesan labarik ida, nia sei la tama duni ba Ukun neʼe.”+
18 Ukun-naʼin ida husu Jesus, dehan: “Mestre Diʼak, saida mak haʼu tenke halo atu hetan moris rohan-laek?”+ 19 Jesus hatete ba nia: “Tanbasá mak ó bolu haʼu diʼak? La iha ema ida mak diʼak, só Maromak mesak deʼit mak diʼak.+ 20 Ó hatene ukun-fuan sira: ‘Labele halo sala seksuál ho ema neʼebé laʼós imi-nia kaben;*+ labele oho ema;+ labele naʼok;+ labele fó sasin falsu;+ hatudu respeitu ba imi-nia inan-aman.’”+ 21 Mane neʼe hatete: “Haʼu halo tuir ukun-fuan sira-neʼe hotu husi kiʼik kedas.” 22 Rona tiha neʼe, Jesus hatete ba nia: “Iha buat ida deʼit mak ó falta: Faʼan buat hotu neʼebé ó iha no fahe ba ema kiak sira, no ó sei hetan rikusoin iha lalehan, no mai tuir haʼu.”+ 23 Rona tiha neʼe, nia sai laran-triste tebes, tanba nia riku tebes.+
24 Jesus hateke ba nia no dehan: “Susar duni ba ema neʼebé iha osan barak atu tama ba Maromak nia Ukun!+ 25 Fasil liu ba kuda-kamelu ida atu tama liuhusi daun-kuak duké ema riku ida tama ba Maromak nia Ukun.”+ 26 Sira neʼebé rona ida-neʼe dehan: “Sé loos mak bele hetan salvasaun?”+ 27 Nia dehan: “Buat neʼebé ba ema labele, ba Maromak bele deʼit.”+ 28 Maibé Pedro hatete: “Haree bá! Ami husik ona ami-nia sasán hodi laʼo tuir Ita.”+ 29 Jesus dehan ba sira: “Haʼu hatete loloos ba imi katak, ema neʼebé husik ona uma, feen, maun-alin, inan-aman, ka oan tanba Maromak nia Ukun+ 30 sei simu barak liu fali iha tempu agora, no sei simu moris rohan-laek iha tempu* neʼebé atu mai.”+
31 Tuirmai, nia lori ketak sira naʼin Sanulu-Resin-Rua no dehan ba sira: “Agora ita saʼe daudaun ba Jeruzalein, no buat hotu neʼebé profeta sira hakerek ona kona-ba Oan-Mane husi Ema sei sai loos.*+ 32 Porezemplu, ema sei entrega nia ba ema husi nasaun seluk+ no sira sei goza nia,+ halo aat ba nia no tafui kabeen ba nia.+ 33 Kuandu sira baku tiha nia ho xikote, sira sei oho nia,+ maibé iha loron terseiru nia sei moris hiʼas fali.”+ 34 Maski nuneʼe, sira la hatene liafuan sira-neʼe katak sá, tanba buat sira-neʼe subar husi sira, no sira la komprende buat neʼebé nia koʼalia.
35 Bainhira Jesus besik daudaun Jerikó, ema matan-delek ida tuur hela iha dalan ninin hodi husu ezmola.+ 36 Tanba nia rona ema-lubun laʼo liu daudaun, nia hahú husu kona-ba saida mak akontese. 37 Sira hatete ba nia: “Jesus, ema Nazaré, mak liu daudaun!” 38 Ho ida-neʼe, nia hakilar dehan: “Jesus, David nia Oan, hatudu laran-sadiʼa mai haʼu!” 39 Ema sira neʼebé iha ninia oin hahú koʼalia makaʼas ba nia atu nonook, maibé nia hakilar makaʼas liután, hodi dehan: “David nia Oan, hatudu laran-sadiʼa mai haʼu!” 40 Rona tiha neʼe, Jesus para no haruka ema atu lori mane neʼe ba nia. Kuandu mane neʼe hakbesik, Jesus husu nia: 41 “Saida mak ó hakarak haʼu halo ba ó?” Nia dehan: “Naʼi, halo haʼu haree fali.” 42 Jesus hatete ba nia: “Haree fali bá. Ó-nia fiar mak halo ó sai diʼak.”+ 43 Nia bele haree fali kedas, no hahú laʼo tuir Jesus+ hodi hahiʼi Maromak. Ema hotu neʼebé haree ida-neʼe mós fó hahiʼi ba Maromak.+
19 Tuirmai, Jesus toʼo iha sidade Jerikó no atu laʼo liu daudaun sidade neʼe. 2 Iha neʼebá iha mane ida naran Zaqueu, nia mak xefe ba kobradór impostu sira, no nia ema riku ida. 3 Nia hakarak tebes atu haree Jesus, maibé nia labele haree tanba ema-lubun neʼe no tanba nia mós ain-badak. 4 Entaun nia halai uluk no saʼe ba ai-figeira* ida atu bele haree Jesus, tanba Jesus atu laʼo liu dalan neʼe. 5 Kuandu Jesus toʼo iha fatin neʼe, nia hateke ba leten no dehan: “Zaqueu, tun lalais mai, tanba ohin haʼu sei hela iha ó-nia uma.” 6 Ho ida-neʼe, nia tun lalais no ho haksolok simu Jesus nuʼudar ninia bainaka. 7 Maibé kuandu ema hotu haree ida-neʼe, sira muramura no dehan: “Nia sai bainaka iha ema sala-naʼin nia uma.”+ 8 Maibé Zaqueu hamriik hodi dehan ba Naʼi: “Naʼi, haʼu sei fahe haʼu-nia rikusoin ba rua hodi fó sorin ba ema kiak sira, no buat naran deʼit neʼebé haʼu foti husi ema hodi hamatak* sira, haʼu sei fó dala haat liu fali buat neʼebé haʼu foti ona.”+ 9 Ho ida-neʼe, Jesus dehan ba nia: “Ohin salvasaun mai ona iha uma neʼe, tanba nia mós Abraão nia oan ida. 10 Tanba Oan-Mane husi Ema* mai atu buka no salva ema neʼebé lakon.”+
11 Bainhira dixípulu sira rona daudaun buat sira-neʼe, Jesus konta tan ai-knanoik ida tanba nia besik ona Jeruzalein no dixípulu sira hanoin katak Maromak nia Ukun* sei mosu mai derrepente deʼit.+ 12 Tan neʼe nia dehan: “Ema ida husi família liurai nian halo viajen ba rai dook+ atu sai liurai, depois neʼe, nia sei fila fali. 13 Antes nia bá, nia bolu ninia atan naʼin-sanulu hodi fó sira osan-mutin* sanulu no dehan ba sira: ‘Fila-liman bá toʼo haʼu mai fali.’+ 14 Maibé povu iha ninia rai odi nia no haruka ema sira neʼebé lori lia-menon hodi bá tuir nia no dehan: ‘Ami lakohi mane neʼe sai ami-nia liurai.’
15 “Ikusmai kuandu sai tiha liurai,* nia fila fali, no nia haruka ema atu bolu atan sira neʼebé nia fó ona osan-mutin, atu nuneʼe nia bele hatene osan hira mak sira manán husi fila-liman.+ 16 Entaun atan ida primeiru mai no dehan: ‘Naʼi, ho Ita-nia osan-mutin ida, haʼu manán osan-mutin sanulu.’+ 17 Ho ida-neʼe, ninia naʼi dehan: ‘Ó atan diʼak, ó halo diʼak tebes! Tanba ó hatudu laran-metin iha buat kiʼik, entaun haʼu fó ó knaar atu ukun sidade sanulu.’+ 18 Atan ida segundu mai no dehan: ‘Naʼi, ho Ita-nia osan-mutin ida, haʼu manán lima tan.’+ 19 Naʼi dehan mós ba atan neʼe: ‘Haʼu mós fó knaar ba ó atu ukun sidade lima.’ 20 Maibé atan ida seluk mai no dehan: ‘Naʼi, Ita-nia osan-mutin mak neʼe. Haʼu falun ho hena no subar tiha. 21 Loloos, haʼu taʼuk Ita-Boot tanba Ita mak ema neʼebé siʼak-teen. Ita foti osan neʼebé Ita la rai, no Ita koʼa buat neʼebé Ita la kuda.’+ 22 Nia hatete ba atan neʼe: ‘Husi ó-nia ibun rasik mak haʼu tesi-lia ba ó, atan aat. Ó rasik hatene katak haʼu ema siʼak-teen, haʼu foti osan neʼebé haʼu la rai no haʼu koʼa buat neʼebé haʼu la kuda.+ 23 Entaun, tanbasá mak ó la rai haʼu-nia osan-mutin iha banku? Se ó halo nuneʼe, kuandu haʼu fila haʼu bele foti osan neʼe hamutuk ho ninia funan.’
24 “Ho ida-neʼe, nia hatete ba sira neʼebé hamriik besik: ‘Foti tiha osan-mutin neʼe husi atan neʼe no fó fali ba atan neʼebé iha osan-mutin sanulu.’+ 25 Maibé sira hatete: ‘Naʼi, nia iha ona osan-mutin sanulu!’ 26 Nia hatán: ‘Haʼu hatete ba imi: Ba ema neʼebé iha buat ruma, nia sei simu barak tan, maibé ba ema neʼebé la iha buat ruma, buat uitoan neʼebé nia iha mós sei foti hotu husi nia.+ 27 No mós, lori haʼu-nia inimigu sira neʼebé lakohi haʼu atu ukun sira, no oho sira iha haʼu-nia oin.’”
28 Bainhira Jesus koʼalia tiha buat sira-neʼe, nia kontinua laʼo hodi saʼe ba Jeruzalein. 29 Kuandu nia besik ona Betfage no Betánia iha Foho Oliveira,+ nia haruka dixípulu naʼin-rua,+ 30 hodi dehan: “Bá knua neʼebé imi haree daudaun, depois imi tama tiha, imi sei hetan kuda-burru oan ida kesi hela, no ema ida seidauk saʼe kuda-burru neʼe. Imi kore kuda-burru neʼe no lori mai iha neʼe. 31 Maibé se ema ruma husu: ‘Tanbasá mak imi kore kuda-burru neʼe?’, imi tenke hatán: ‘Naʼi presiza kuda-burru neʼe.’” 32 Entaun, dixípulu naʼin-rua neʼe bá no hetan ida-neʼe tuir buat neʼebé nia hatete ba sira.+ 33 Maibé kuandu sira kore daudaun kuda-burru oan neʼe, nia naʼin hatete ba sira: “Tanbasá mak imi kore kuda-burru oan neʼe?” 34 Sira hatete: “Naʼi presiza kuda-burru neʼe.” 35 Sira lori kuda-burru oan neʼe ba Jesus, no sira tau sira-nia roupa ba kuda-burru leten no Jesus saʼe kuda-burru neʼe.+
36 Bainhira Jesus liu daudaun, sira nahe sira-nia roupa iha dalan.+ 37 Kuandu nia besik ona dalan atu tun husi Foho Oliveira, ninia dixípulu lubun boot hahú haksolok no hahiʼi Maromak ho lian makaʼas tanba milagre hotu neʼebé sira haree ona. 38 Sira dehan: “Bensaun ba ida neʼebé mai nuʼudar Liurai hodi Jeová* nia naran! Dame iha lalehan, no glória iha fatin aas!”+ 39 Maibé ema Farizeu balu neʼebé hamutuk ho ema-lubun hatete ba nia: “Mestre, haruka Ita-nia dixípulu sira nonook.”+ 40 Maibé nia hatán ba sira: “Haʼu hatete ba imi, se ema sira-neʼe nonook, fatuk sira mak sei hakilar.”
41 Kuandu Jesus besik Jeruzalein, nia hateke ba sidade neʼe no tanis,+ 42 hodi dehan: “Haʼu hakarak ó hatene buat neʼebé sei lori dame ba ó, maibé agora buat sira-neʼe subar ona husi ó-nia matan.+ 43 Tanba tempu sei toʼo mai bainhira ó-nia inimigu harii lutu ho ai-meik hodi haleʼu ó, no sira sei halo serku ba* ó husi sorin-sorin.+ 44 Sira sei harahun ó no ó-nia oan sira,+ no sira sei la husik fatuk ida hela iha fatuk seluk nia leten,+ tanba Maromak mai hodi tesi-lia ba ó maibé ó la hatene ida-neʼe.”
45 Tuirmai, Jesus tama ba templu no hahú duni sai ema sira neʼebé faʼan iha neʼebá.+ 46 Nia dehan ba sira: “Hakerek nanis ona: ‘Haʼu-nia uma sei hanaran nuʼudar uma orasaun nian’,+ maibé imi halo uma neʼe sai fali naʼok-teen sira-nia knuuk.”+
47 Loroloron Jesus kontinua hanorin iha templu. Maibé ulun-naʼin amlulik sira, eskriba sira no mós ema-boot sira husi povu nia leet buka atu oho nia.+ 48 Maibé, sira la hetan dalan atu halo nuneʼe tanba povu hotu gosta tebes atu rona ba nia.+
20 Iha loron ida kuandu Jesus hanorin hela ema iha templu no fó sai liafuan diʼak, ulun-naʼin amlulik no eskriba sira hamutuk ho katuas sira mai hakbesik nia 2 no hatete ba nia: “Fó-hatene mai ami, ó simu kbiit husi sé atu halo buat sira-neʼe? Sé mak fó kbiit neʼe ba ó?”+ 3 Nia hatán ba sira: “Haʼu mós sei husu imi pergunta ida, no imi fó-hatene mai haʼu: 4 João nia batizmu mai husi Maromak* ka husi ema?” 5 Sira hahú koʼalia ba malu, dehan: “Se ita hatete: ‘Husi Maromak’,* nia sei husu: ‘Tanbasá mak imi la fiar nia?’ 6 Maibé se ita dehan: ‘Husi ema’, povu tomak sei foti fatuk atu tuda mate ita, tanba sira fiar katak João mak profeta ida.”+ 7 Entaun, sira hatán ba nia katak sira la hatene João simu kbiit husi neʼebé. 8 Jesus dehan ba sira: “Haʼu mós sei la fó-hatene imi ho sé-nia kbiit mak haʼu halo buat sira-neʼe.”
9 Tuirmai, nia konta ai-knanoik neʼe ba povu: “Mane ida kuda uvas iha ninia toʼos+ no fó-aluga ba toʼos-atan sira, depois neʼe, nia bá rai liʼur ba tempu kleur.+ 10 Kuandu toʼo ona tempu koʼa nian, nia haruka ninia ema ida atu bá hasoru toʼos-atan sira, atu nuneʼe sira bele fó ba nia uvas-fuan balu husi ninia toʼos. Maibé, toʼos-atan sira baku nia no haruka nia fila ho liman-mamuk.+ 11 Dala ida tan, nia haruka ema seluk. Toʼos-atan sira mós baku ema neʼe, hamoe* nia, no haruka nia fila ho liman-mamuk. 12 Ba dala terseiru nia haruka tan ema ida, maibé sira mós hakanek ema neʼe no soe nia ba liʼur. 13 Ho ida-neʼe, toʼos-naʼin dehan: ‘Saida mak haʼu tenke halo? Haʼu sei haruka haʼu-nia oan-mane neʼebé haʼu hadomi.+ Karik sira sei respeitu nia.’ 14 Kuandu toʼos-atan sira haree nia, sira hatete ba malu: ‘Nia mak sei simu toʼos neʼe nuʼudar liman-rohan. Mai ita oho nia, atu nuneʼe ninia liman-rohan bele sai ita-nian.’ 15 Ho ida-neʼe, sira lori nia ba toʼos liʼur no oho nia.+ Entaun, toʼos-naʼin sei halo saida ba sira? 16 Nia sei mai no oho toʼos-atan sira-neʼe, no nia sei fó toʼos-uvas ba ema seluk.”
Rona tiha ida-neʼe, sira dehan: “Buat sira-neʼe sei nunka akontese!” 17 Maibé nia hateke ba sira no dehan: “Entaun, eskritura tuirmai neʼe katak sá? ‘Fatuk neʼebé badaen sira la simu sai ona fatuk prinsipál.’*+ 18 Ema hotu neʼebé monu iha fatuk neʼe nia leten sei rahun.+ Nuneʼe mós, ema neʼebé fatuk neʼe monu iha ninia leten, ema neʼe sei rahun.”
19 Eskriba no ulun-naʼin amlulik sira buka atu kaer Jesus iha tempu neʼebá kedas tanba sira hatene katak nia konta ai-knanoik neʼe kona-ba sira. Maibé sira taʼuk povu.+ 20 Entaun, sira buka atu lasu Jesus, tan neʼe ho subasubar sira haruka ema balu neʼebé sira selu hodi finje katak sira ema laran-loos, atu bele buka sala ruma husi ninia liafuan hodi bele kaer nia+ no entrega ba ema-boot no governadór sira. 21 No ema sira-neʼe husu nia, dehan: “Mestre, ami hatene katak Ita-Boot sempre koʼalia no hanorin ho loloos, no Ita la todan ba sorin, tanba Ita hanorin Maromak nia dalan hodi tuir lia-loos: 22 Nuneʼe, bele ka lae atu selu impostu ba César?”* 23 Maibé tanba hatene sira-nia laran-aat, nia hatete ba sira: 24 “Hatudu mai haʼu osan denáriu* ida. Sé-nia oin no naran mak neʼe?” Sira hatán: “César nian.” 25 Nia hatete ba sira: “Neʼe duni, fó ba César buat neʼebé César nian,+ no fó ba Maromak buat neʼebé Maromak nian.”+ 26 Iha momentu neʼe, sira labele hetan sala ruma ho ninia liafuan iha ema nia oin, maibé sira hakfodak ho ninia resposta, no sira sai nonook.
27 Maibé tanba ema Saduseu dehan katak la iha moris-hiʼas,+ sira balu hakbesik ba Jesus, no husu:+ 28 “Mestre, Moisés hakerek mai ita: ‘Se mane ida mate no husik hela nia feen maibé la iha oan, ninia maun ka alin tenke kaben ho feto neʼe no iha oan ba nia.’+ 29 Iha maun-alin naʼin-hitu. Ida primeiru hola feto, maibé kuandu nia mate nia la iha oan. 30 Nuneʼe mós ho ida segundu, 31 no ida terseiru mós kaben ho feto neʼe. Sira naʼin-hitu kaben ho feto neʼe. Sira hotu mate, no sira la iha oan. 32 Ikusmai, feto neʼe mós mate. 33 Neʼe duni, iha tempu moris-hiʼas nian, feto neʼe sei sai sé-nia feen? Tanba uluk sira naʼin-hitu hotu kaben ho nia.”
34 Jesus hatete ba sira: “Mundu* neʼe nia oan sira kaben no fó-kaben, 35 maibé ba sira neʼebé merese atu hetan moris-hiʼas husi mate no hetan moris iha tempu* neʼebé atu mai, sira sei la kaben ka fó-kaben.+ 36 Tuir loloos, sira sei labele mate tan, tanba sira sei sai hanesan anju sira. Sira mak Maromak nia oan tanba sira hetan moris-hiʼas. 37 Kona-ba moris-hiʼas husi mate, Moisés rasik fó sai ona ida-neʼe. Iha istória kona-ba ai-hun tarak, Moisés bolu Jeová* nuʼudar ‘Abraão nia Maromak, Isaac nia Maromak no Jacob nia Maromak’.+ 38 Nia laʼós Maromak ba ema neʼebé mate, maibé Maromak ba ema neʼebé moris. Ba nia* sira hotu sei moris hela.”+ 39 Eskriba balu dehan: “Mestre, Ita-Boot koʼalia loos.” 40 No sira la brani atu husu tan pergunta ida ba nia.
41 Entaun Jesus husu sira: “Tanbasá ema hatete katak Kristu mak David nia oan?+ 42 David rasik dehan iha livru Salmo: ‘Jeová* hatete ba haʼu-nia Naʼi: “Tuur iha haʼu-nia liman-loos 43 toʼo haʼu tau ó-nia inimigu sira iha ó-nia ain okos.”’*+ 44 Se David bolu nia Naʼi, entaun oinsá mak nia David nia oan?”
45 Tuirmai, bainhira ema hotu rona daudaun, Jesus hatete ba ninia dixípulu sira: 46 “Kuidadu bá ho eskriba sira neʼebé gosta laʼo bá-mai ho roupa neʼebé naruk no gosta ema kumprimenta sira iha merkadu, no iha sinagoga laran, sira gosta atu tuur iha oin.* No kuandu sira tuir festa, sira mós hakarak tuur iha fatin neʼebé importante liu.+ 47 Sira hadau feto-faluk sira-nia sasán,* no halo orasaun neʼebé naruk iha ema nia oin.* Sira sei hetan kastigu neʼebé makaʼas liu.”*
21 Kuandu Jesus foti matan, nia haree ema riku sira tau osan ba osan-fatin.+ 2 Tuirmai, nia mós haree feto-faluk kiak ida tau osan kiʼik rua ho folin neʼebé kiʼik tebes.*+ 3 No nia hatete: “Haʼu hatete loloos ba imi katak feto-faluk kiak neʼe tau barak liu fali ema sira seluk hotu.+ 4 Tanba ema sira-neʼe hotu tau buat neʼebé resin husi sira-nia rikusoin, maibé feto neʼe, maski nia kiak, nia fó buat hotu neʼebé nia iha.”+
5 Tuirmai, kuandu ema balu koʼalia kona-ba templu neʼebé hafurak ho fatuk folin-boot no mós buat santu sira neʼebé ema entrega ona ba Maromak,+ 6 Jesus hatete: “Kona-ba buat sira neʼebé imi haree daudaun neʼe, tempu sei toʼo mai bainhira la iha fatuk ida sei husik hela iha fatuk seluk nia leten, fatuk hotu sei naksobu.”+ 7 Entaun sira husu ba nia: “Mestre, bainhira mak buat sira-neʼe sei akontese, no sinál saida mak sei hatudu katak buat sira-neʼe atu akontese?”+ 8 Nia hatete: “Kuidadu bá atu ema la lohi imi,+ tanba ema barak sei mai hodi haʼu-nia naran no dehan: ‘Haʼu mak nia’, no mós: ‘Tempu besik ona.’ Imi keta tuir sira.+ 9 Liután neʼe, kuandu imi rona kona-ba funu no problema sira,* keta sai taʼuk. Tanba buat sira-neʼe tenke akontese uluk, maibé mundu nia rohan seidauk mai kedas.”+
10 Tuirmai, nia hatete ba sira: “Nasaun ida sei kontra nasaun seluk,+ no ukun* ida sei kontra ukun seluk.+ 11 Sei mosu rai-nakdoko makaʼas, no sei mosu moras-peste*+ oioin no rai-hamlaha iha fatin oioin; no ema sei haree buat neʼebé halo sira taʼuk no sei mosu sinál boot sira husi lalehan.
12 “Maibé antes buat hotu neʼe akontese, ema sei kaer imi no fó-terus ba imi,+ no sei lori imi ba sinagoga no ba komarka. Sira mós sei lori imi ba liurai sira no governadór sira-nia oin tanba haʼu-nia naran.+ 13 Ida-neʼe sei loke dalan ba imi atu fó sasin. 14 Tan neʼe, imi la presiza prepara nanis kona-ba oinsá atu koʼalia hodi defende imi-nia an,+ 15 tanba haʼu sei fó imi liafuan no matenek neʼebé halo imi-nia inimigu sira hotu labele koʼalia buat ida atu hatán.+ 16 Liután neʼe, imi-nia inan-aman, maun-alin, família no belun sira rasik sei entrega imi* ba tribunál, no sira sei oho imi balu.+ 17 Ema hotu sei odi imi tanba haʼu-nia naran.+ 18 Maibé, imi-nia fuuk-lahan ida mós sei la lakon husi imi-nia ulun.+ 19 No hodi tahan nafatin mak imi sei hetan imi-nia moris.*+
20 “Maibé, bainhira imi haree tropa sira haleʼu Jeruzalein,+ imi hatene bá katak sidade neʼe besik ona atu lakon.+ 21 Iha tempu neʼebá, ema neʼebé iha Judeia tenke halai ba foho,+ no sira neʼebé iha sidade laran tenke sai, no sira neʼebé iha toʼos labele tama fali ba sidade, 22 tanba loron sira-neʼe mak loron kastigu nian,* atu nuneʼe buat hotu neʼebé hakerek nanis ona bele sai loos. 23 Susar ba feto sira neʼebé isin-rua no mós ba sira neʼebé fó-susu ba bebé iha tempu neʼebá!+ Tanba sei mosu susar boot iha rai no povu neʼe sei hetan kastigu. 24 Sira sei mate tanba surik no ema sei lori sira nuʼudar dadur iha nasaun hotu,+ no nasaun* sira sei sama Jeruzalein toʼo tempu neʼebé hili tiha ona ba nasaun* sira kumpre ona.+
25 “No mós, sei mosu sinál iha loro-matan, fulan no fitun sira,+ no nasaun sira iha mundu sei laran-susar tebetebes, no sira sei la hatene atu halo saida tanba tasi siʼak no laloran tarutu makaʼas. 26 Ema sei dezmaia tanba taʼuk hodi hein hela buat neʼebé sei kona ema iha rai, tanba buat sira neʼebé iha lalehan sei nakdoko. 27 Tuirmai sira sei haree Oan-Mane husi Ema*+ neʼebé mai iha kalohan ho kbiit no ho glória boot.+ 28 Maibé kuandu buat sira-neʼe hahú akontese, hamriik loos bá no foti imi-nia ulun, tanba imi-nia salvasaun mai besik daudaun ona.”
29 Ho ida-neʼe, Jesus konta ai-knanoik ida ba sira: “Haree ba ai-figeira no ai sira seluk:+ 30 Kuandu imi haree sira hahú iha tubun, imi hatene katak tempu atu buat hotu sai buras* besik ona. 31 Nuneʼe mós bainhira imi haree buat sira-neʼe akontese, imi hatene bá katak Maromak nia Ukun* besik ona. 32 Haʼu hatete loloos ba imi: Jerasaun neʼe sei la lakon toʼo buat hotu neʼe akontese.+ 33 Lalehan no rai sei lakon, maibé haʼu-nia liafuan sira sei la lakon.+
34 “Maibé kuidadu didiʼak imi-nia an bá, atu nuneʼe imi-nia laran la todan tanba han demais no hemu barak,+ no hanoin resin kona-ba moris neʼe,+ no derrepente deʼit loron neʼe toʼo ba imi 35 hanesan lasu ida.+ Tanba loron neʼe sei toʼo ba ema hotu neʼebé hela iha mundu tomak. 36 Tan neʼe, matan-moris nafatin bá,+ no harohan bá iha tempu hotu,+ atu nuneʼe imi bele halai sees husi buat sira-neʼe hotu neʼebé atu akontese, no atu Oan-Mane husi Ema bele simu imi.”+
37 Jesus hanorin iha templu durante loron, maibé iha kalan nia sai hodi bá deskansa iha Foho Oliveira. 38 No iha dadeer-saan ema hotu sempre mai sedu iha templu atu rona ba nia.
22 Iha tempu neʼebá, Festa Paun Fermentu-Laek nian,* neʼebé mós hanaran Páskua,*+ besik daudaun ona.+ 2 Ulun-naʼin amlulik no eskriba sira buka dalan diʼak atu oho Jesus,+ tanba sira taʼuk povu.+ 3 Tuirmai Satanás tama ba Judas Iscariotes, neʼebé mós ida husi sira naʼin Sanulu-Resin-Rua,+ 4 no nia sai hodi bá koʼalia ho ulun-naʼin amlulik sira no xefe templu nian kona-ba oinsá atu entrega Jesus ba sira.+ 5 Sira haksolok no promete atu fó osan-mutin ba nia.+ 6 Entaun nia simu sira-nia liafuan, no nia hahú buka oportunidade atu entrega Jesus ba sira-nia liman kuandu ema-lubun la iha.
7 Loron Festa Paun Fermentu-Laek nian toʼo ona, no iha tempu neʼe mak ema tenke hasaʼe sakrifísiu Páskua nian.+ 8 Entaun Jesus haruka Pedro no João, hodi dehan: “Bá prepara han-kalan Páskua nian atu ita han.”+ 9 Sira hatete ba nia: “Ita hakarak ami atu prepara han-kalan neʼe iha neʼebé?” 10 Nia dehan ba sira: “Kuandu imi tama ba sidade, mane ida neʼebé lori hela sanan-rai bee nian sei hasoru imi. Imi laʼo tuir nia bá no tama iha uma neʼebé nia tama.+ 11 No hatete ba uma-naʼin: ‘Mestre dehan: “Kuartu ida-neʼebé mak haʼu sei uza atu han-kalan ba Páskua hamutuk ho haʼu-nia dixípulu sira?”’ 12 Ema neʼe sei hatudu ba imi kuartu boot ida iha andár leten, neʼebé iha ona buat hotu neʼebé ita presiza, no iha neʼebá mak imi prepara hahán.” 13 Sira bá no hetan buat hotu tuir liafuan neʼebé nia hatete ona ba sira, no sira prepara buat hotu ba Páskua.
14 Kuandu tempu toʼo ona, Jesus tuur iha meza hamutuk ho ninia apóstolu sira.+ 15 Nia dehan ba sira: “Haʼu hakarak tebes han ai-han Páskua nian neʼe hamutuk ho imi antes haʼu hetan terus, 16 tanba haʼu hatete ba imi: Haʼu sei la han tan ida-neʼe toʼo tempu neʼebé buat hotu kumpre ona iha Maromak nia Ukun.”* 17 Bainhira nia simu tiha kopu ida, nia hatoʼo agradese no dehan: “Simu ida-neʼe no imi ida-idak hemu husi kopu neʼe, 18 tanba haʼu hatete ba imi: Husi agora ba oin haʼu sei la hemu tan tua-uvas toʼo Maromak nia Ukun mai.”
19 No mós, nia foti paun ida,+ no depois fó tiha agradese, nia silu hodi fó ba sira no dehan: “Neʼe reprezenta haʼu-nia isin+ neʼebé haʼu sei fó ba imi-nia diʼak.+ Kontinua halo ida-neʼe hodi hanoin haʼu.”+ 20 Depois sira han tiha, nia mós halo hanesan ho kopu neʼe, hodi dehan: “Kopu neʼe reprezenta aliansa foun+ liuhusi haʼu-nia raan,+ neʼebé sei fakar ba imi-nia diʼak.”+
21 “Maibé, ema neʼebé sei entrega haʼu ba inimigu nia liman mós hamutuk ho haʼu iha meza neʼe.+ 22 Tuir loloos, Oan-Mane husi Ema* sei mate hodi tuir buat neʼebé fó-hatene nanis ona.+ Maski nuneʼe, susar ba ema neʼebé entrega Oan-Mane ba inimigu nia liman!”+ 23 Entaun sira hahú husu ba malu kona-ba sé loos mak atu halo ida-neʼe.+
24 Maski nuneʼe, sira mós haksesuk malu makaʼas kona-ba sé mak boot liu entre sira.+ 25 Maibé Jesus dehan ba sira: “Liurai nasaun sira-nian domina sira-nia povu, no sira neʼebé iha podér simu naran espesiál.*+ 26 Maibé imi labele hanesan neʼe.+ Ema neʼebé boot liu iha imi-nia leet tenke sai kiʼik liu,+ no ema neʼebé dirije imi tenke serbí imi. 27 Nuneʼe, sé mak boot liu? Ema neʼebé han* iha meza ka ema neʼebé serbí? Ema neʼebé han* iha meza mak boot liu, loos ka lae? Maibé haʼu iha imi-nia leet hodi serbí imi.+
28 “Maibé, imi laran-metin ona ba haʼu+ durante haʼu-nia susar sira.+ 29 No haʼu halo aliansa ida ho imi kona-ba ukun* ida, hanesan haʼu-nia Aman halo aliansa ho haʼu,+ 30 atu nuneʼe imi bele han no hemu iha haʼu-nia meza iha haʼu-nia Ukun,+ no imi sei tuur iha kadunan+ atu tesi-lia ba Izraél nia suku 12.+
31 “Simão, Simão, haree bá! Satanás husu atu nia bele haketak imi hotu hanesan ema neʼebé haketak trigu husi nia kulit.+ 32 Maibé haʼu harohan ona ba Maromak kona-ba ó, atu nuneʼe ó-nia fiar labele sai fraku;+ no kuandu ó fila, hametin ó-nia maluk sira-nia fiar.”+ 33 Tuirmai Pedro dehan ba Jesus: “Naʼi, haʼu prontu atu tama komarka no mate hamutuk ho Ita.”+ 34 Maibé Jesus dehan: “Haʼu hatete ba ó, Pedro, ohin antes manu kokoreek, ó sei nega haʼu dala tolu katak ó la hatene haʼu.”+
35 Nia mós hatete ba sira: “Kuandu haʼu haruka imi la lori osan-fatin no fatin ai-han nian no sandálias,+ imi la falta buat ida, loos ka lae?” Sira hatán: “Loos duni!” 36 Tuirmai, nia dehan ba sira: “Maibé agora, ema neʼebé iha osan-fatin no fatin ai-han nian, lori bá. Ema neʼebé la iha surik, faʼan ninia roupa hodi sosa surik ida. 37 Tanba haʼu hatete ba imi katak eskritura tuirmai neʼe tenke sai loos ba haʼu: ‘Ema sei sura nia hamutuk ho ema neʼebé la tuir lei.’+ Tanba buat neʼebé hakerek ona kona-ba haʼu kumpre daudaun.”+ 38 Tuirmai sira dehan ba nia: “Naʼi, haree bá! iha neʼe iha surik rua.” Nia hatete ba sira: “Neʼe toʼo ona.”
39 Sai tiha husi neʼebá, Jesus laʼo ba Foho Oliveira hodi tuir ninia toman, no ninia dixípulu sira mós laʼo tuir nia.+ 40 Kuandu toʼo tiha iha fatin neʼe, nia hatete ba sira: “Imi tenke harohan beibeik, atu nuneʼe imi labele monu ba tentasaun.”+ 41 No nia laʼo dook uitoan* husi sira, tuirmai nia hakneʼak no hahú halo orasaun, 42 hodi dehan: “Aman, se Ita hakarak, hasai tiha kopu neʼe husi haʼu. Maski nuneʼe, laʼós tuir haʼu-nia hakarak, maibé halo tuir Ita-nia hakarak bá.”+ 43 Tuirmai, anju ida husi lalehan mosu ba nia no hametin nia.+ 44 Maibé nia sente laran-susar tebetebes, no nia kontinua harohan ho laran tomak,+ toʼo ninia kosar sai hanesan raan neʼebé turuk ba rai. 45 Harohan hotu tiha, nia hamriik hodi laʼo besik ninia dixípulu sira no haree katak sira toba hela, tanba sira-nia laran-triste halo sira kole.+ 46 Nia dehan ba sira: “Tanbasá mak imi toba? Hadeer no harohan nafatin bá, atu nuneʼe imi labele monu ba tentasaun.”+
47 Bainhira nia koʼalia hela, ema-lubun mai ho mane ida naran Judas, neʼebé mós husi sira naʼin Sanulu-Resin-Rua, nia laʼo iha sira-nia oin, no nia hakbesik hodi reʼi Jesus.+ 48 Maibé Jesus dehan ba nia: “Judas, ó entrega Oan-Mane husi Ema ba inimigu nia liman ho reʼi ka?” 49 Kuandu sira neʼebé hamutuk ho Jesus haree buat neʼebé atu akontese, sira dehan: “Naʼi, Ita hakarak ami ataka ho surik ka?” 50 No sira ida ataka duni amlulik boot nia atan no sabir tiha ninia tilun sorin loos.+ 51 Maibé Jesus dehan: “Toʼo ona.” No nia kaer atan neʼe nia tilun no kura. 52 Tuirmai Jesus hatete ba ulun-naʼin amlulik no xefe templu nian no katuas sira, neʼebé mai hasoru nia, hodi dehan: “Imi mai ho surik no ai-dona hanesan kontra naʼok-teen ida ka?+ 53 Loroloron haʼu hamutuk ho imi iha templu,+ maibé imi la kaer haʼu.+ Maibé, agora mak imi-nia tempu no mós tempu ba nakukun atu ukun.”+
54 Tuirmai, sira kaer Jesus no lori nia+ ba amlulik boot nia uma, maibé Pedro laʼo tuir husi dook.+ 55 Kuandu sira halakan ahi iha uma nia pátiu* klaran no tuur hamutuk, Pedro mós tuur iha sira-nia leet.+ 56 Maibé atan-feto ida neʼebé haree nia tuur daudaun besik ahi, hateke didiʼak ba nia no dehan: “Mane neʼe mós hamutuk ho Jesus.” 57 Maibé Pedro nega no dehan: “Feto, haʼu la koñese nia.” 58 Liutiha tempu uitoan, ema seluk haree nia no dehan: “Ó mós ida husi sira.” Maibé Pedro dehan: “Haʼu lae.”+ 59 No maizumenus oras ida liutiha, mane ida tan koʼalia makaʼas, hodi dehan: “Loloos, mane neʼe mós hamutuk duni ho nia, tanba nia ema Galileia ida!” 60 Maibé Pedro hatán: “Haʼu la hatene buat neʼebé ó dehan.” Iha momentu neʼe kedas, kuandu nia koʼalia hela, manu ida kokoreek. 61 No Naʼi fila oin hodi hateke ba Pedro, no Pedro hanoin-hetan fali Naʼi nia liafuan kuandu Naʼi dehan ba nia: “Ohin antes manu kokoreek, ó sei nega haʼu ba dala tolu.”+ 62 Tuirmai, nia sai ba liʼur hodi tanis tanba triste tebetebes.
63 Iha tempu neʼebá, ema sira neʼebé kaer Jesus hahú goza+ no baku nia,+ 64 no depois taka tiha nia oin, sira kontinua husu nia, dehan: “Se ó mak profeta ida, siʼik toʼok bá! Sé mak baku ó?” 65 No sira koʼalia buat aat barak tan hasoru nia.
66 Kuandu rai komesa naroman ona, povu nia katuas, inklui ulun-naʼin amlulik no eskriba sira halibur hamutuk,+ no sira lori Jesus ba fatin Sinédriu* nian, no dehan: 67 “Fó-hatene ami se ó mak Kristu ka lae.”+ Maibé nia hatete ba sira: “Maski haʼu fó-hatene ba imi, maibé imi sei la fiar. 68 Liután neʼe, se haʼu husu imi, imi mós sei la hatán. 69 Maibé, hahú husi agora ba oin, Oan-Mane husi Ema+ sei tuur iha Maromak kbiit-naʼin nia liman sorin loos.”+ 70 Ho ida-neʼe, sira hotu dehan: “Entaun, ó mak Maromak nia Oan ka?” Nia hatete ba sira: “Imi rasik mak dehan katak haʼu Maromak nia Oan.” 71 Sira dehan: “Ita presiza sasin saida tan? Ita rasik rona ida-neʼe husi ninia ibun.”+
23 Entaun, ema-lubun tomak hamriik hodi lori Jesus ba Pilatos.+ 2 Tuirmai, sira hahú duun nia+ dehan: “Ami haree ema neʼe lohi ami-nia nasaun, nia bandu ema atu selu impostu ba César,*+ no nia hatete katak nia mak Kristu, liurai ida.”+ 3 Pilatos husu nia: “Ó mak ema Judeu nia Liurai ka?” Nia hatán: “Ita rasik mak hatete nuneʼe.”+ 4 Tuirmai, Pilatos dehan ba ulun-naʼin amlulik sira no ema-lubun: “Haʼu la hetan sala ida iha ema neʼe.”+ 5 Maibé sira koʼalia hodi obriga dehan: “Nia soran povu liuhusi ninia hanorin iha Judeia tomak, hahú husi Galileia toʼo iha neʼe.” 6 Rona tiha ida-neʼe, Pilatos husu se ema neʼe mak ema Galileia ka lae. 7 Kuandu hatene katak nia mai husi área neʼebé Herodes+ mak ukun, Pilatos haruka ema lori nia ba Herodes, neʼebé mós iha Jeruzalein iha tempu neʼebá.
8 Kuandu Herodes haree Jesus, nia haksolok tebetebes. Ba tempu kleur ona nia hakarak haree Jesus tanba nia rona ona buat barak kona-ba Jesus,+ no nia hakarak atu haree Jesus halo milagre ruma. 9 Tan neʼe Herodes hahú husu pergunta barak ba Jesus, maibé Jesus la hatán buat ida.+ 10 Ulun-naʼin amlulik sira no eskriba sira hamriik hodi duun nia ho hirus. 11 Tuirmai, Herodes hamutuk ho ninia tropa sira hamoe nia,+ no Herodes goza nia+ hodi tau roupa furak ida ba nia no haruka nia fila ba Pilatos. 12 Iha loron neʼe duni mak Herodes no Pilatos sai belun, tanba antes neʼe sira haree malu la diʼak.
13 Tuirmai, Pilatos bolu ulun-naʼin amlulik sira, ukun-naʼin sira no mós povu atu halibur hamutuk. 14 Nia hatete ba sira: “Imi lori ema neʼe mai tanba imi dehan katak nia soran povu. No haʼu husu nia iha imi-nia oin, maibé haʼu la hetan sala ida husi ema neʼe tuir buat neʼebé imi duun ba nia.+ 15 Tuir loloos, Herodes mós la hetan sala ida, tan neʼe nia haruka fali ema neʼe mai ita. Ema neʼe la halo sala ida neʼebé halo nia merese simu kastigu-mate. 16 Tan neʼe, haʼu sei kastigu nia+ no husik nia livre.” 17 *—— 18 Maibé ema-lubun tomak hakilar: “Oho nia,* no husik Barrabás livre!”+ 19 Barrabás tama komarka tanba nia book ema iha sidade laran atu kontra governu no nia oho ema. 20 Dala ida tan Pilatos koʼalia ba sira, tanba nia hakarak atu husik Jesus livre.+ 21 Tuirmai sira hahú hakilar dehan: “Oho nia iha ai-riin! Oho nia iha ai-riin!”+ 22 Ba dala terseiru nia dehan ba sira: “Tanbasá? Nia halo sala saida? Haʼu la hetan sala ida neʼebé halo nia merese simu kastigu-mate. Tan neʼe, haʼu sei kastigu nia no tuirmai husik nia livre.” 23 Ho ida-neʼe, sira husu ho lian makaʼas hodi obriga atu fó kastigu-mate ba nia,* no sira hakilar makaʼas toʼo Pilatos rende an.+ 24 Entaun, Pilatos halo desizaun hodi tuir buat neʼebé sira husu. 25 Nia husik livre ema neʼebé sira husu, ema neʼebé tama komarka tanba kontra governu no oho ema. Maibé Pilatos entrega Jesus atu hetan kastigu-mate hodi tuir sira-nia hakarak.
26 Bainhira sira lori sai Jesus, sira kaer Simão husi Sirene, neʼebé foin mai husi toʼos, no sira tau ai-riin terus nian* iha ninia kabaas no nia laʼo iha Jesus nia kotuk.+ 27 Ema barak laʼo tuir Jesus, inklui mós feto sira neʼebé kontinua baku sira-nia hirus-matan ho triste no tanis tanba nia. 28 Jesus fila oin ba feto sira-neʼe no dehan: “Jeruzalein nia oan-feto sira, keta tanis tanba haʼu. Maibé tanis ba imi-nia an rasik no ba imi-nia oan sira,+ 29 tanba tempu sei toʼo mai bainhira ema sei dehan: ‘Ksolok ba feto sira neʼebé la koʼus oan, no ba sira neʼebé la tuur-ahi no ba sira neʼebé la fó-susu!’+ 30 Tuirmai, sira sei dehan ba foho sira: ‘Monu ba ami-nia leten!’ no dehan ba foho-oan sira: ‘Taka ami bá!’+ 31 Se sira halo buat sira-neʼe kuandu ai-hun sei matak hela, entaun saida mak sei akontese kuandu ai neʼe sai maran?”
32 Sira mós lori ema aat naʼin-rua atu bá hodi oho hamutuk ho Jesus.+ 33 No kuandu sira toʼo iha fatin ida naran Ulun-Ruin,+ sira prega nia iha ai-riin hamutuk ho ema aat sira-neʼe, ida iha Jesus nia liman-loos no ida seluk iha Jesus nia liman-karuk.+ 34 Maibé Jesus dehan: “Aman, perdua sira bá, tanba sira la hatene buat neʼebé sira halo.” Liután neʼe, sira dada sorteiu* hodi fahe ninia roupa.+ 35 No ema hamriik hodi hateke ba nia. Maibé ukun-naʼin sira soe lia kona-ba nia, hodi dehan: “Nia salva ona ema seluk. Entaun se nia mak Kristu neʼebé Maromak hili, husik nia salva nia an rasik.”+ 36 Tropa sira mós goza nia. Sira hakbesik no fó tua-uvas siin ba nia,+ 37 no dehan: “Se ó mak ema Judeu nia Liurai, salva ó-nia an bá.” 38 No iha mós liafuan neʼebé hakerek iha ninia ulun leten dehan: “Neʼe mak ema Judeu nia Liurai.”+
39 Tuirmai ema aat ida neʼebé mós tara iha Jesus nia sorin hahú koʼalia aat nia,+ hodi dehan: “Se ó mak Kristu, salva ó-nia an bá no mós salva ami.” 40 Ema aat ida seluk korrije nia, hodi dehan: “Ó la hamtaʼuk Maromak ka? Ó mós hetan kastigu hanesan nia. 41 Ita merese duni atu simu kastigu neʼe tanba buat neʼebé ita halo ona. Maibé mane neʼe la halo sala ida.” 42 Tuirmai nia dehan: “Jesus, hanoin-hetan haʼu bá kuandu Ita tama iha Ita-nia Ukun.”*+ 43 Jesus hatete ba nia: “Haʼu hatete loloos ba ó ohin, ó sei hamutuk ho haʼu iha Paraízu.”*+
44 Agora maizumenus tuku 12 meiudia,* maibé rai tomak nakukun toʼo tuku 3 lokraik*+ 45 tanba loro-matan la fó naroman. Tuirmai kortina templu nian*+ naklees fahe ba rua iha klaran.+ 46 No Jesus hakilar ho lian makaʼas dehan: “Aman, iha Ita-Boot nia liman mak haʼu entrega haʼu-nia moris.”*+ Koʼalia tiha ida-neʼe, nia iis kotu.+ 47 Haree tiha buat neʼebé akontese, xefe tropa nian komesa fó hahiʼi ba Maromak dehan: “Tebes duni, ema neʼe mak ema laran-loos.”+ 48 Kuandu ema hotu neʼebé halibur iha fatin neʼe haree buat neʼebé akontese, sira fila ba uma no baku sira-nia hirus-matan ho triste. 49 No ema hotu neʼebé koñese nia hamriik iha dook hodi haree buat sira neʼebé akontese, neʼe inklui mós feto sira neʼebé uluk laʼo tuir nia husi Galileia.+
50 Iha neʼebá iha mane ida naran José, neʼebé mós membru Sinédriu ida, nia ema diʼak no laran-loos.+ 51 Mane neʼe la apoia sira-nia desizaun no hahalok sira. Nia husi sidade ida naran Arimateia iha Judeia, no nia hein daudaun Maromak nia Ukun. 52 Nia bá hasoru Pilatos hodi husu Jesus nia mate-isin. 53 Kuandu nia hatún tiha Jesus nia mate-isin,+ nia falun ho hena-liñu neʼebé diʼak, no nia tau iha rate ida neʼebé keʼe iha fatuk,+ no rate neʼe seidauk uza atu hakoi ema ida. 54 Neʼe mak loron Preparasaun,*+ no loron Sábadu+ besik atu hahú ona. 55 Maibé feto sira neʼebé mai ho Jesus husi Galileia mós tuir hodi haree rate neʼe no oinsá ema hakoi Jesus nia mate-isin,+ 56 no sira fila hodi prepara buat morin oioin no mós mina-morin. Maibé, sira deskansa iha loron Sábadu+ hodi tuir ukun-fuan.
24 Iha loron primeiru ba semana neʼe, iha dadeer-saan, sira bá rate no lori buat morin oioin neʼebé sira prepara ona.+ 2 Maibé kuandu sira toʼo iha neʼebá sira haree fatuk duir sai tiha ona husi rate,+ 3 no bainhira sira tama, sira la hetan Naʼi Jesus nia mate-isin.+ 4 Bainhira sira hanoin hela kona-ba ida-neʼe, mane naʼin-rua hamriik besik sira. Mane sira-neʼe nia roupa nabilan loos. 5 Feto sira-neʼe sai taʼuk, no sira hakruʼuk deʼit. Mane sira-neʼe dehan ba sira: “Tanbasá mak imi buka ema neʼebé moris ona iha ema mate sira-nia fatin?+ 6 Nia la iha neʼe, maibé nia moris hiʼas ona. Imi hanoin-hetan ka lae buat neʼebé nia hatete ba imi kuandu nia sei iha Galileia? 7 Nia dehan katak ema sei entrega Oan-Mane husi Ema* ba sala-naʼin sira-nia liman no oho nia iha ai-riin, maibé iha loron terseiru, nia sei moris fali.”+ 8 Sira hanoin-hetan fali ninia liafuan sira.+ 9 No bainhira sira fila fali tiha husi rate, sira konta fali buat hotu neʼe ba sira naʼin Sanulu-Resin-Ida no ba sira seluk hotu.+ 10 Feto sira neʼebé konta fali buat sira-neʼe ba apóstolu sira mak Maria Madalena, Joana, Tiago nia inan Maria, no mós feto sira seluk neʼebé hamutuk ho sira. 11 Maibé, apóstolu no dixípulu sira seluk hanoin katak liafuan neʼebé feto sira-neʼe hatete mak lia bulak, entaun sira la fiar.
12 Maibé Pedro hamriik no halai ba rate. Bainhira nia hakruʼuk atu haree, nia haree deʼit hena-liñu. Entaun nia sai no hanoin iha laran kona-ba saida mak akontese.
13 Iha loron neʼe mós dixípulu naʼin-rua laʼo ba knua ida naran Emaus, neʼebé dook maizumenus kilómetru 11* husi Jeruzalein, 14 no sira koʼalia ba malu kona-ba buat hotu neʼebé akontese ona.
15 Bainhira sira koʼalia hela kona-ba buat sira-neʼe, Jesus rasik hakbesik no hahú laʼo ho sira, 16 maibé sira la hatene nia mak sé.+ 17 Nia hatete ba sira: “Iha dalan, imi koʼalia ba malu kona-ba saida?” Ho ida-neʼe, sira para ho oin triste. 18 Sira ida naran Cléopas hatán: “Oinsá mak Ita la hatene kona-ba buat neʼebé akontese iha Jeruzalein foin lalais neʼe maski Ita hela iha neʼebá?* Ita ema oin-foun ka?” 19 Nia husu sira: “Kona-ba saida?” Sira dehan ba nia: “Kona-ba Jesus ema Nazaré.+ Nia mak profeta ida, no nia koʼalia ho kbiit no halo milagre sira iha Maromak nia oin no mós iha ema hotu nia oin.+ 20 No ita-nia ulun-naʼin amlulik no ukun-naʼin sira entrega nia ba ema atu hetan kastigu-mate+ no prega nia ba ai-riin. 21 Maibé ami hanoin katak mane neʼe mak atu salva Izraél.+ No agora loron tolu ona husi tempu neʼebé buat sira-neʼe akontese. 22 Liután neʼe, feto balu neʼebé hamutuk ho ami mós konta buat neʼebé halo ami hakfodak. Sira bá rate bainhira rai foin naroman,+ 23 no sira la hetan ninia mate-isin no sira mai fali hodi dehan katak sira haree anju sira neʼebé fó-hatene katak nia moris hiʼas ona. 24 Tuirmai, ema balu husi ami-nia leet mós bá rate;+ no sira hetan buat hotu hanesan feto sira-neʼe hatete, maibé sira la haree nia.”
25 Entaun, nia hatete ba sira: “Oh imi neʼebé neineik atu komprende no neineik atu fiar ba buat hotu neʼebé profeta sira dehan ona! 26 Kristu tenke hetan terus ho buat sira-neʼe+ no tama ba ninia glória, loos ka lae?”+ 27 No nia esplika ba sira buat neʼebé hakerek kona-ba nia iha Eskritura, hahú husi Moisés no Profeta sira hotu nia liafuan.+
28 Ikusmai, kuandu sira besik ona ba knua neʼebé sira atu tama, nia kontinua laʼo hanesan atu bá fatin seluk. 29 Maibé sira obriga nia, dehan: “Hela ho ami, tanba loro-matan monu ona no rai besik kalan.” Ho ida-neʼe, nia tama atu hela ho sira. 30 No kuandu nia han* hamutuk ho sira, nia foti paun no halo tiha orasaun, nia silu ida-neʼe no hahú fahe ba sira.+ 31 Ho ida-neʼe, sira-nia matan nakloke no sira koñese nia, maibé nia lakon kedas husi sira-nia leet.+ 32 No sira hatete ba malu: “Ita sente laran-manas tebes kuandu nia koʼalia ba ita iha dalan no esplika Eskritura sira ba ita ho klaru, loos ka lae?” 33 Iha oras neʼe kedas sira hamriik hodi fila ba Jeruzalein, no sira hasoru malu ho sira naʼin Sanulu-Resin-Ida no mós dixípulu seluk neʼebé hamutuk ho sira. 34 Sira dehan ba dixípulu naʼin-rua neʼe: “Loloos, Naʼi moris hiʼas ona, no nia mosu ba Simão!”+ 35 Tuirmai, dixípulu naʼin-rua neʼe konta kona-ba buat neʼebé akontese bainhira sira laʼo iha dalan no kona-ba oinsá sira koñese nia kuandu nia silu paun.+
36 Kuandu sira sei koʼalia hela kona-ba buat sira-neʼe, Jesus rasik hamriik iha sira-nia klaran no dehan ba sira: “Dame hela ho imi.”+ 37 Maibé sira hakfodak no sai taʼuk tanba sira hanoin katak sira haree kriatura espíritu ida.* 38 Entaun, nia hatete ba sira: “Tanbasá mak imi laran-taridu, no tanbasá mak imi laran-rua? 39 Haree haʼu-nia liman no ain bá, neʼe mak haʼu duni. Kaer haʼu bá no haree, tanba kriatura espíritu ida la iha isin no ruin hanesan imi haree haʼu iha.” 40 Bainhira nia koʼalia daudaun, nia hatudu nia liman no ain ba sira. 41 Maibé, sira seidauk fiar tanba sira hakfodak loos no mós haksolok. Nia dehan ba sira: “Imi iha buat ruma atu han ka lae?” 42 Sira fó ba nia ikan tunu pedasuk ida, 43 no nia foti ikan neʼe no han iha sira-nia oin.
44 Nia hatete ba sira: “Neʼe mak liafuan sira neʼebé haʼu koʼalia ba imi kuandu haʼu sei hamutuk ho imi,+ katak buat hotu neʼebé hakerek iha Moisés nia Ukun-Fuan no Profeta sira-nia liafuan no mós Salmo sira kona-ba haʼu tenke sai loos.”+ 45 Tuirmai, nia loke sira-nia neon hodi hatene didiʼak signifika husi Eskritura sira,+ 46 no nia dehan ba sira: “Eskritura hakerek nanis ona katak Kristu sei hetan terus no iha loron terseiru nia sei moris hiʼas husi mate.+ 47 No hodi ninia naran mak ema sei haklaken ba nasaun hotu+ kona-ba arrepende an husi sala hodi hetan perdua,+ no ida-neʼe sei hahú husi Jeruzalein.+ 48 Imi mak sei sai sasin kona-ba buat sira-neʼe.+ 49 Haʼu sei haruka ba imi buat neʼebé haʼu-nia Aman promete ona. Maibé, kona-ba imi, hein iha sidade toʼo imi sai nakonu ho kbiit husi leten.”+
50 Tuirmai nia lori sira sai husi sidade no bá toʼo Betánia, no nia foti liman hodi haraik bensaun ba sira. 51 Bainhira nia haraik daudaun bensaun ba sira, nia husik sira no saʼe ba lalehan.+ 52 Sira hakruʼuk* iha ninia oin, depois neʼe, sira fila fali ba Jeruzalein ho ksolok boot.+ 53 No sira kontinua bá iha templu atu hahiʼi Maromak.+
Haree Glosáriu.
Ka “Elizabet”.
Haree Ap. A5.
Haree Ap. A5.
Haree Ap. A5.
Haree Ap. A5.
Ka “husi tempu neʼebé nia iha ninia inan nia knotak”.
Haree Ap. A5.
Haree “Pneuma” iha Glosáriu.
Haree Ap. A5.
Haree Ap. A5.
Ka “neʼebé prenda ona”.
Haree Ap. A5.
Ka “kumprimenta”.
Haree Ap. A5.
Ka “Reinu; Governu”.
Ka “Haʼu seidauk halo relasaun seksuál ho mane ida”.
Ka “sei taka ó ho ninia mahon”.
Ka “la iha buat ida neʼebé Maromak fó sai neʼebé labele sai loos”.
Haree Ap. A5.
Ka “hafolin priviléjiu”.
Haree Ap. A5.
Haree Ap. A5.
Haree Ap. A5.
Haree Glosáriu.
Haree Ap. A5.
Haree Ap. A5.
Orj., “dikur salvasaun nian”. Haree “Dikur” iha Glosáriu.
Ka “fó priviléjiu”.
Haree Ap. A5.
Orj., “sai forte iha espíritu”. Haree “Pneuma” iha Glosáriu.
Haree Glosáriu.
Ka “uma nia liʼur”.
Haree Ap. A5.
Haree Ap. A5.
Haree Ap. A5.
Haree Glosáriu.
Haree Ap. A5.
Haree Ap. A5.
Haree Ap. A5.
Haree Ap. A5.
Haree Ap. A5.
Haree “Pneuma” iha Glosáriu.
Haree “Psiké” iha Glosáriu.
Ka “atu halo serbisu sagradu”.
Haree Ap. A5.
Haree Glosáriu.
Ka “hakruʼuk an ba”.
Haree Glosáriu.
Neʼe mak Herodes Antipas. Haree “Herodes” iha Glosáriu.
Orj., “tetrarka”.
Haree Glosáriu.
Haree Ap. A5.
Ka “haree salvasaun husi Maromak”.
Orj., “fó fuan bá”.
Ka “roupa ida tan”.
Ka “kobra”.
Ka “Keta obriga ema ida atu fó osan”.
Ka “ai-han no sasán”.
Haree Glosáriu.
Ka “ai-han”.
Ka “ukun; reinu”.
Haree Ap. A5.
Ka “iha fatin neʼebé aas liu”.
Haree Ap. A5.
Haree Glosáriu.
Ka “surat-tahan lulun”.
Haree Ap. A5.
Orj., “fui mina ba”. Haree “Fui mina” iha Glosáriu.
Haree Ap. A5.
Ka “sai moos”.
Orj., “tanba nia koʼalia ho kbiit”.
Orj., “espíritu foʼer”.
Ka “Reinu; Governu”.
Neʼe katak Tasi Galileia.
Ka “kail ema moris deʼit”.
Haree Ap. A5.
Ka “taʼuk”.
Ka “tuur iha meza”.
Neʼe refere ba tua-fatin neʼebé halo husi animál nia kulit.
Haree “Psiké” iha Glosáriu.
Lian Gregu la esplika sé mak maun ka alin.
Orj., “espíritu foʼer”.
Ka “Reinu; Governu”.
Ka “konsola; kmaan”.
Neʼe katak fó debe hodi la husu osan-funan.
Ka “para ona”.
Ka “husik livre”.
Ka “husik livre”.
Ema lulun sira-nia roupa hodi halo bolsu iha hirus-matan. Sira uza bolsu neʼe atu tau sasán ruma.
Ka “dixípulu”.
Ka “ai neʼebé uza atu tahan netik uma-kakuluk”.
Ka “senturiaun”, neʼe katak xefe ba tropa Roma naʼin-100.
Ka “Maromak hanoin-hetan”.
Orj., “espíritu aat”.
Ka “mamar”.
Ka “Reinu; Governu”.
Ka “konsellu”.
Ka “hatudu sai nia mak loos liuhusi ninia rezultadu”.
Ka “sala-naʼin”.
Ka “tuur hela iha meza”.
Orj., “botir alabastru nian”. Haree “Alabastru” iha Glosáriu.
Haree Ap. B14.
Ka “nia perdua sira naʼin-rua ho laran”.
Ka “boot”.
Ka “Reinu; Governu”.
Neʼe katak apóstolu naʼin-12.
Orj., “espíritu aat”.
Orj., “espíritu foʼer”.
Ka karik “Ba tempu kleur ona anju aat kaer metin mane neʼe”.
Haree Glosáriu.
Lian Gregu, abisos. Haree Glosáriu.
Ka “ema ida neʼebé reprezenta sinagoga nia ulun-naʼin mai”.
Orj., “hetan salvasaun”.
Ka “Ninia forsa moris nian fila ba nia”. Haree “Pneuma” iha Glosáriu.
Ka “Reinu; Governu”.
Orj., “osan-mutin”.
Ka “roupa ida tan”.
Haree nota iha Mt 10:14.
Neʼe mak Herodes Antipas. Haree “Herodes” iha Glosáriu.
Orj., “tetrarka”.
Orj., “espíritu foʼer”.
Orj., “ema neʼebé kiʼik liu”.
Ka “Asu-fuik”. Haree “Asu-rapoza” iha Glosáriu.
Ka “Ema neʼebé tau liman ba xarrua”.
Ka “xefe ba serbisu koʼa nian”.
Neʼe mak animál neʼebé siʼak no han animál seluk.
Ka “hakoʼak”.
Ka “Reinu; Governu”.
Neʼe katak Loron Tesi-Lia nian.
Haree “Hena karón” iha Glosáriu.
Haree “Hades” iha Glosáriu.
Orj., “tanba espíritu”.
Haree Ap. A5.
Haree “Psiké” iha Glosáriu.
Neʼe katak otél kiʼik neʼebé ema laʼo-rai bele aluga atu deskansa kalan.
Haree Ap. B14.
Ka “diʼak liu”.
Ka “halo Ita-nia naran sai nuʼudar buat sagradu; hetan respeitu”. Haree “Halo santu” iha Glosáriu.
Ka “Reinu; Governu”.
Orj., “paun”.
Ka “neʼebé iha tusan”.
Orj., “keta lori ami ba tentasaun”.
Neʼe mak naran seluk ba Satanás.
Orj., “Maromak nia liman-fuan”.
Orj., “espíritu foʼer”.
Ka “raga atu sukat”.
Ka “haree ho klaru”. Orj., “matan simples”.
Ka “sei nakonu ho naroman”.
Orj., “matan aat”.
Neʼe katak fase liman tuir ema Judeu nia serimónia.
Ka “fó prezente ho laran-sadiʼa”. Haree “Fó prezente ho laran-sadiʼa” iha Glosáriu.
Ai-horis neʼebé uza ba ai-moruk no temperus hahán nian.
Ka “tuur-fatin neʼebé diʼak liu”.
Ka “rate neʼebé la iha marka”.
Orj., “Maromak nia matenek mós dehan”.
Neʼe refere ba tempu neʼebé Adão no Eva nia oan sira moris.
Orj., “uma”.
Haree Glosáriu.
Orj., “asáriu 2”. Haree Ap. B14.
Ka karik “ba sinagoga”.
Haree “Psiké” iha Glosáriu.
Ka “Para ona”.
Orj., “ba kóvado 1”. Haree Ap. B14.
Ka “la tiʼi kabas”.
Ka “para ona”.
Ka “Reinu; Governu”.
Ka “fó prezente ho laran-sadiʼa”. Haree “Fó prezente ho laran-sadiʼa” iha Glosáriu.
Neʼe mak ular-oan ida ho liras, neʼebé hanesan ho borboleta. Bainhira seidauk iha liras, ular-oan neʼe han hena.
Ka “Uza imi-nia roupa no kesi hena iha imi-nia knotak”.
Ka “kesi hena iha ninia knotak”.
Maizumenus husi tuku 9 kalan toʼo tuku 12 kalan.
Neʼe katak maizumenus husi tuku 12 kalan toʼo tuku 3 dadeer.
Ka “administradór neʼebé tau matan ba uma”.
Ka “atan sira iha uma laran”.
Orj., “osan lepton ikus”. Haree Ap. B14.
Ka “torre”. Haree Glosáriu.
Ka “espíritu neʼebé halo fraku mak”. Haree “Pneuma” iha Glosáriu.
Ka “Reinu; Governu”.
Orj., “sea 3”. Neʼe mak 22 L. Haree Ap. B14.
Ka “Luta”.
Haree Glosáriu.
Haree Ap. A5.
Ka “hidropisia; edema”.
Orj., “han paun”.
Ka “Reinu; Governu”.
Orj., “no la odi”.
Haree “Psiké” iha Glosáriu.
Ka “torre”.
Ka “embaixadór”.
Ka “fó adeus ba”.
Haree Ap. B14.
Haree Ap. B14.
Ka “kolega feto”.
Haree Ap. B14.
Ka “ai-fuan husi ai-keratonia”.
Orj., “monu ba nia kakorok”.
Ka “ho seguru”.
Orj., “han mohu”.
Ka “prostituta”.
Ka “administradór”.
Orj., “bato 100”. Haree Ap. B14.
Orj., “bato 50”.
Orj., “koro 100”. Koro 1 mak 220 L. Haree Ap. B14.
Ka “sistema”. Haree Glosáriu.
Haree nota iha Mt 7:12.
Ka “Reinu; Governu”.
Neʼe katak mane neʼebé soe ninia feen laʼós tanba sala seksuál.
Haree Glosáriu.
Orj., “lori nia ba Abraão nia hirus-matan”. Neʼe katak Abraão simu nia.
Haree “Hades” iha Glosáriu.
Orj., “nia hirus-matan”.
Ai neʼe bele aas toʼo metru 6 ho tahan boot no ninia fuan kór-metan.
Ka “Reinu; Governu”.
Haree nota iha Mt 24:38.
Haree Glosáriu.
Haree “Psiké” iha Glosáriu.
Haree Ap. A3.
Ka “halo adultériu”. Haree “Adultériu” iha Glosáriu.
Ka “Reinu; Governu”.
Ka “halo adultériu”. Haree “Adultériu” iha Glosáriu.
Ka “sistema”. Haree Glosáriu.
Ka “kompletu”.
Ka “ai-sikómoru”. Haree Glosáriu.
Ka “duun matak”.
Ka “Reinu; Governu”.
Orj., “mina”. Mina Gregu nian ida todan 340 g no folin hanesan drakma 100. Haree Ap. B14.
Ka “simu tiha reinu”.
Haree Ap. A5.
Ka “sira sei haterus”.
Orj., “lalehan”.
Orj., “lalehan”.
Ka “la respeitu”.
Ka “fatuk neʼebé tau iha uma nia lidun”.
Haree Glosáriu.
Haree Ap. B14.
Ka “Sistema”. Haree Glosáriu.
Ka “sistema”.
Haree Ap. A5.
Ka “tuir ninia haree”.
Haree Ap. A5.
Ka “toʼo haʼu halo ó-nia inimigu sira sai hanesan fatin tau ó-nia ain”.
Ka “tuur-fatin neʼebé diʼak liu”.
Orj., “tolan feto-faluk nia uma”.
Ka “naruk atu hatudu an”.
Ka “todan liu”.
Orj., “tau lepton 2”. Haree Ap. B14.
Ka “konflitu sira; povu kontra ukun-naʼin”.
Ka “reinu; governu”.
Haree Glosáriu.
Ka “sei sai traidór hodi entrega imi”.
Haree “Psiké” iha Glosáriu.
Ka “loron justisa nian; loron vingansa nian”.
Ka “jentiu”.
Ka “jentiu”.
Ka “tempu veraun”.
Ka “Reinu; Governu”.
Haree Glosáriu.
Ka “Reinu; Governu”.
Orj., “naran Benfeitór”. Neʼe mak títulu neʼebé respeitu, no ema fó naran neʼe ba sira neʼebé gosta ajuda ema.
Ka “tuur”.
Ka “tuur”.
Ka “reinu; governu”.
Ka “dook hanesan bainhira ema tuda fatuk”.
Haree Glosáriu.
Haree Glosáriu.
Haree Glosáriu.
Haree Ap. A3.
Orj., “Lori tiha ema neʼe”.
Ka “fó kastigu-mate ba nia iha ai-riin”.
Haree “Dada sorteiu” iha Glosáriu.
Ka “Reinu; Governu”.
Haree Glosáriu.
Orj., “oras 6”. Neʼe katak sura oras 6 husi loro-matan saʼe.
Orj., “oras 9”.
Kortina neʼe mak haketak Fatin Santu ho Fatin Santu Liu Hotu.
Ka “forsa moris nian”. Haree “Pneuma” iha Glosáriu.
Orj., “estádiu 60”. Estádiu 1 mak 185 m. Haree Ap. B14.
Ka karik “Ita mak ema laʼo-rai iha Jeruzalein no Ita deʼit mak la hatene ka?”
Ka “tuur iha meza”.
Haree “Pneuma” iha Glosáriu.
Ka “hatudu respeitu”.