Taim Bilong Krismas—Wanem Bikpela Tingting Bilong En?

LONG planti milion manmeri, Krismas em i taim bilong ol famili na pren i bung wantaim, em taim bilong strongim gen pasin laikim namel long ol. Ol narapela i tingim Krismas em i taim bilong tingim de mama i karim Jisas Krais, na wok em i mekim bilong kisim bek ol manmeri. Long Rasia​​—⁠ol i no olsem planti narapela kantri⁠—​pasin bilong amamas long Krismas em samting pastaim i gat tambu long en. Inap planti handet yia bipo lain bilong Misin Otodoks Bilong Rasia i bin mekim ol amamas bilong Krismas, tasol long planti yia namel long 1900 i go 2000, gavman i tambuim ol long mekim. Wanem samting i as bilong dispela senis?

Bihain tasol long taim lain Komiunis i pait na daunim gavman bilong Rasia long 1917, gavman i wok strong long kamapim long olgeta hap bilong Rasia dispela tingting olsem i no gat God. Em nau, ol i rausim olgeta pasin bilong mekim Krismas na Nuyia wantaim ol pasin bilong lotu. Gavman i kirap sutim kain kain tok bilong daunim ol amamas bilong Krismas na Nuyia. Na tu, ol i tokaut olsem ol bilas bilong ol asples long mekim Krismas​—⁠diwai bilong Krismas na Santa Klaus​—⁠ol i samting nogut.

Long 1935, wanpela samting i kamap na i senisim tru pasin bilong ol Rasia long amamas long dispela taim bilong malolo. Ol Rasia i kamapim bek pasin bilong mekim Santa Klaus, diwai bilong Krismas, na mekim pati na amamas long Nuyia​​—⁠tasol ol i senisim sampela samting. Ol i tok Santa Klaus bai bringim ol presen long de bilong Nuyia, i no long Krismas. Na tu, diwai bilong Krismas bai kamap olsem diwai bilong Nuyia. Em nau, bikpela senis i kamap long tingting bilong ol man long Soviet Yunion. Ol bung bilong amamas long Nuyia i kisim ples bilong ol samting ol i save mekim long Krismas.

Taim bilong Krismas i kamap olsem taim bilong mekim ol wok bisnis tasol, na gavman i rausim olgeta pasin bilong lotu i insait long en. Ol i no bilasim diwai bilong Nuyia long ol samting bilong lotu, nogat, ol i putim ol bilas i makim Soviet Yunion i wok long kamap strong. Nius Vokrug Sveta (Raun Long Graun) bilong Rasia i tok: “Taim yumi skelim bilas ol i save putim long diwai bilong Nuyia long ol narapela narapela yia taim gavman Soviet i bosim Rasia, dispela inap helpim yumi long save long wanem taim lain Komiunis i bin kirap. Ol i wokim ol liklik rabit, ol liklik ais olsem stik, na ol raunpela bret em ol i bilasim na i luk olsem ol naip, hama, na trakta. Bihain ol i senisim na putim ol piksa bilong ol wokman bilong main na ol man Rasia i go long mun, ol masin bilong painim wel, ol roket, na ol liklik ka bilong raun long mun.”

Olsem wanem long De Bilong Krismas? Ol i no tingim moa dispela de. Gavman bilong Soviet i mekim em i kamap wanpela de nating tasol bilong wok. Ol man husat i laik mekim lotu long Krismas ol i ken mekim, tasol ol i mas bihainim savepasin. Ol i sakim lo, olsem na Gavman inap givim strafe long ol. Em nau, kirap long yia 1900, tingting bilong ol Rasia long taim bilong Krismas i senis, pastaim ol i save tingim dispela taim i olsem taim bilong mekim bung bilong lotu, tasol nau em i kamap wanpela de nating bilong amamas.

Narapela Senis Gen

Long 1991 Soviet Yunion i bruk na ol man i stap fri moa. Tingting em Gavman i bin kamapim olsem i no gat God, dispela tingting i pinis. Ol narapela narapela nupela gavman i kamap em planti bilong ol i no bungim samting bilong Misin na Gavman. Planti man bilong lotu ol i pilim olsem nau ol inap bihainim ol bilip bilong lotu bilong ol. Ol i ting wanpela rot bilong mekim olsem em ol i mas amamas long bikpela de bilong lotu long Krismas. Tasol amamas bilong ol i stap liklik taim tasol. Bilong wanem?

Long olgeta yia, dispela taim bilong malolo i senis senis na nau em i kamap olsem taim bilong wok bisnis tasol. Tru tumas, wankain long ol man bilong hap bilong Wes, taim bilong Krismas i kamap olsem gutpela taim bilong ol kampani, ol bakstua, na ol bisnisman long kisim bikpela winmani. Ol i save bilasim tru ai bilong ol stua long taim bilong Krismas. Ol musik na singsing bilong Krismas bilong lain bilong Wes em bipo ol Rasia i no save long en, nau i save kamap long ol stua. Ol man bilong salim ol samting i save karim ol bikpela bek i gat ol bilas bilong Krismas na raun long tren na bas samting bilong salim. Long nau yu inap lukim dispela pasin long Rasia, long taim bilong Krismas na Nuyia.

Na tu, ol man em ol i ting i no gat rong long wok bisinis long Krismas, ating ol i les long narapela samting i save kamap long dispela taim​​—⁠pasin bilong dring spak na ol hevi bilong en. Wanpela dokta bilong wanpela haus sik long Moscow i tok: “Ol dokta i save pinis olsem, long ol pati bilong Nuyia i gat planti bagarap i save kamap, olsem pes na skin i solap, ol sua long skin, na kisim bagarap long naip o gan samting, em planti taim kros pait insait long famili, dring spak, o eksiden long ka i kamapim.” Wanpela bikman bilong saiens i tok: “Namba bilong ol man i dai long alkohol i go antap wantu. Long yia 2000 dispela namba i bikpela tru. Na namba bilong ol man i kilim i dai ol yet na ol man em narapela i kilim ol i dai, em tu i go bikpela tru.”

Tasol sori tru, i gat narapela samting tu long taim bilong Krismas long Rasia i mekim na ol dispela pasin i go nogut moa yet. Aninit long wanpela het tok “Ol Rasia i Mekim Krismas Tupela Taim,” niuspepa Izvestiya i tok: “Long olgeta 10-pela 10-pela Rasia, wanpela i save mekim Krismas tupela taim. Lain Russian Public Opinion and Market Research (ROMIR) i mekim wok painimaut na kisim save olsem, 8 pesen bilong ol man ol i bin toktok wantaim ol i tok, ol i save mekim Krismas long Disemba 25, em Krismas de bilong Lotu Katolik, na long Janueri 7, em Krismas de bilong Lotu Otodoks . . . Pasin bilong sampela i kamapim olsem ol i no tingim pasin bilong lotu long Krismas i bikpela samting, nogat, bikpela samting em ol i gat rot bilong mekim ol pati na amamas.”a

Pasin Bilong Mekim Krismas Long Nau i Givim Biknem Long Krais?

Em i klia tru olsem planti pasin nogut i save kamap long dispela taim. Maski i olsem, sampela i pilim olsem ol i mas mekim ol bung bilong amamas bilong givim rispek long God na Krais. Em gutpela samting long ol i laik amamasim God. Tasol olsem wanem? God na Krais i amamas long bung bilong Krismas? Orait nau yumi ken stori long Krismas i kirap olsem wanem.

Olsem: Maski man i gat wanem tingting long pasin bilong ol Rasia long mekim Krismas, em bai wanbel long dispela stori long ol samting bilong bipo, em buk Great Soviet Encyclopedia i stori long en olsem: “Ol i bin kisim Krismas long ol lain i stap paslain long ol Kristen em ol i lotuim ol god i ‘dai na kirap bek long dai.’ Dispela pasin i bikpela namel long ol man bilong wok gaden, em inap liklik taim ol i save stap tasol long haus long taim bilong kol long Disemba 21-25. Long olgeta yia ol i save bung bilong amamas long tingim God, Man Bilong Kisim Bek ol man em i kamap, em i save givim nupela laip gen long ol diwai samting.”

Ating yu luksave long wanpela samting dispela buk i kamapim: “Lotu Kristen bilong pastaim i no save mekim Krismas. . . . Bihain long yia 350 samting, lotu Kristen i kisim dispela pasin bilong mekim pati bilong amamas long taim bilong kol long lotu bilong god Mitra, na senisim i kamap pati bilong amamas long Krismas. Namba wan lain bilong mekim Krismas em ol lain lotu bilong Rom. Long yia 950 samting, Krismas na lotu Kristen i go kamap long Rasia, we ol i bungim wantaim amamas bilong taim bilong kol em ol Slav bilong bipo i save mekim bilong givim biknem long ol spirit bilong ol tumbuna.”

Ating yu laik save: ‘Tok Bilong God, em Baibel, i tok wanem long dispela tingting olsem mama i karim Jisas long Disemba 25?’ Baibel i no kolim wanpela de stret em mama i bin karim Jisas, na Jisas yet i no bin toktok long dispela na tok ol man i mas amamas long dispela de, nogat. Tasol Baibel i helpim yumi long save long taim em mama i bin karim Jisas.

Sapta 26 na 27 bilong Gutnius Matyu i Raitim i stori olsem: Ol i bin kilim i dai Jisas long Nisan 14, klostu long pinis bilong de Pasova Bilong Ol Juda​—⁠dispela de i kirap long Mas 31, 33 C.E. Yumi kisim save long Gutnius Luk i Raitim olsem Jisas i gat 30 krismas taim em i kisim baptais na kirap autim tok. (Luk 3:​21-23) Em i bin autim tok inap 3-pela yia na hap. Olsem na Jisas i gat 33 krismas na hap long taim em i dai. Em inap kisim 34 krismas long Oktoba 1, 33 C.E. samting. Luk i tok, taim mama i karim Jisas ol wasman bilong sipsip “i stap ausait long taun, na ol i was long ol sipsip bilong ol long nait.” (Luk 2:⁠8) Ol wasman i no inap stap ausait wantaim ol sipsip bilong ol long taim bilong kol long Disemba. Ating long dispela taim sno i save pundaun tu long Betlehem. Tasol ol inap stap wantaim ol sipsip bilong ol long dispela hap long Oktoba 1 samting, na dispela i stret long tok Baibel i mekim long ol samting i bin kamap taim mama i karim Jisas.

Tasol olsem wanem long amamas bilong Nuyia? Olsem yumi lukim pinis, i gat kain kain pasin nogut long en. Maski ol i traim long rausim ol pasin bilong lotu i insait long en, dispela tu i no gat as tru bilong en.

Yumi skelim pinis ol pasin i save kamap long taim bilong Krismas na Nuyia na yumi save, kain tok olsem Krismas em i taim bilong tingim Jisas tasol, i no gat as bilong en. Sapos yu no amamas long ol wok bisnis na ol kain pasin i save kamap long taim bilong Krismas, na tu, ol pasin em ol haiden i as bilong en, orait no ken bel hevi. I gat wanpela rot bilong yumi ken soim olsem yumi rispek long God na givim biknem long Krais, na long wankain taim strongim famili bilong yumi.

Wanpela Gutpela Rot Bilong Givim Biknem Long God na Krais

Baibel i tok, Jisas Krais i kam “bilong givim laip bilong em bilong baim bek planti manmeri.” (Matyu 20:28) Em i larim ol man i kilim em i dai, long laik bilong em yet em i dai bilong baim bek sin bilong yumi. Sampela i laik givim biknem long Krais, na ol i ting Krismas em i taim bilong ol i ken mekim olsem. Tasol olsem yumi bin lukim, ol i no save tingim tru Krais long Krismas na Nuyia, na ol haiden i as bilong ol dispela amamas. Maski wanem samting i pulim sampela long laikim taim bilong Krismas, ol dispela samting i kamapim wok bisnis tasol. Na tu, long taim bilong krismas ol man i save mekim ol pasin doti em God na Krais i no amamas long en.

Man husat i laik amamasim God em i mas mekim wanem? Gutpela man bai wok long painim rot tru bilong givim biknem long God na Krais, na em i no bihainim tingting bilong ol man long pasin bilong lotu we i no stret wantaim Baibel. Wanem dispela rot? Na yu mas mekim wanem?

Krais yet i tokim yumi: “Laip bilong i stap gut oltaim, em i olsem. Ol man i kisim dispela laip, ol i save long yu, yu wanpela tasol yu God tru. Na ol i save long Jisas Krais, em yu bin salim i kam.” (Jon 17:⁠3) Yes, gutpela man bai wok long kisim stretpela save long olsem wanem em bai givim biknem long God na Krais. Na em i bihainim dispela tok long olgeta samting em i mekim long olgeta de, i no long wanpela kain taim tasol long yia. God i save amamas long kain hatwok man i mekim, dispela bai bringim em long laip i stap oltaim.

Olsem wanem? Yu laik bai famili bilong yu tu i givim biknem long God na Krais long rot em Baibel i makim? Ol Witnes Bilong Jehova i bin helpim planti milion famili bilong olgeta hap long kisim save long Baibel. Mipela i laik bai yu singautim ol Witnes Bilong Jehova long hap bilong yu long helpim yu o raitim pas long wanpela atres i stap long pes 2 bilong dispela nius em i stret long yu.

[Futnot]

[Blok/Piksa long pes 7]

As Tru Bilong Ol Amamas Bilong Nuyia

Wanpela Bruder Bilong Lotu Otodoks Bilong Jojia i Tokaut

“Ol i kisim holide bilong Nuyia long sampela holide bilong ol Rom bilong bipo. Ol i makim Janueri 1 bilong tingim god Janus bilong ol haiden, na ol kisim nem bilong mun Janueri long nem bilong dispela god. Ol imis bilong Janus i gat tupela pes long sait sait, dispela i makim olsem em i lukim ol samting i bin kamap bipo na ol samting i kamap nau. I gat wanpela tok olsem, man i tingim gut de Janueri 1 na em i amamas na lap, na mekim bikpela kaikai, i stap bilong em long yia olgeta bai pulap long amamas na em bai stap gut. Planti lain bilong mipela i bihainim dispela bilip tumbuna na ol i amamas long nuyia . . . Long sampela holide bilong ol haiden, ol i save bringim ol ofa i go stret long ol imis. Sampela i gat nem long mekim pasin pamuk, na pamuk wantaim maritmeri o maritman. Sampela taim, olsem long holide bilong Janus, ol i save kaikai na dring planti, spak, na mekim olgeta kain pasin i no klin. Sapos yumi tingim bek olsem bipo yumi bin mekim amamas olsem long Nuyia, orait yumi ken tok yumi tu i bin insait long dispela amamas bilong ol haiden.”​​—⁠Wanpela niuspepa bilong Jojia.

[Piksa long pes 6]

Kristendom i kisim pasin bilong lotuim god Mitra na ol i bihainim

[Kredit Lain]

Museum Wiesbaden

[Piksa long pes 7]

Ol wasman i no inap stap ausait wantaim ol sipsip bilong ol long taim bilong kol long Disemba