Hikuyini hi faneleko ku chava Jehovha?

1-2. Hi kuya hi Lisimu 25:14, zvini hi faneleko ku maha loku hi lava kuva ni wunghana ga hombe na Jehovha?

HI MAWONELA ya wena, matshamela muni ma lavekako kasi hiva ni wunghana ga hombe ni wokari? Kuzvilava u ngaku a vanghana va hombe va fanele ku randzana ni ku vhunana. Kuzvilava a kuchava u wa nga ta ku wona na ku laveka kasi uva ni wunghana ga hombe ni wokari. Kanilezvi, kota lezvi wu wulako a mutsalo-tshinya wa ndzima leyi, lava va xuvako kuva ni wunghana ga hombe na Jehovha va fanele ku ‘mu chava’.— Lera Lisimu 25:14.

² Kani ku hundza cikhati muni na hi tirela Jehovha, hontlheni hi fanele ku simama hiva ni cichavo ca hombe hi yena. Ka ndzima leyi, hi ta hlamula zviwutiso lezvi: Zvi wula yini a ku chava Jehovha? Hi nga gondzisa kuyini a ku mu kombisa cichavo Jehovha? Zvini hi nga gondzako ka Obhadhiya, loyi wa nandza ga hosi; ni ka Jehoyadha, a Mupristi wa Hombe, ni ka Hosi Jowaxi xungetano hi ku chava Jehovha?

ZVI WULA YINI A KU CHAVA JEHOVHA?

3. Zvini zvi nga hi mahako hi chava, niku a kuchava loko ku nga hi kuca ku maha yini?

³ Loku hi tiva lezvaku hi nga humelelwa hi zvokari zva hava, hi nga chava. A kuchava loko ku ngava ku nene niku ku nga hi kuca ku maha zviboho zva zvi nene. Loku hi chava kuwa zvi nga hi kuca ku hi nga fambi hi laha magumo ka citsunga. Loku hi chava ku bayisiwa zvi nga hi kuca ku hi tsutsuma laha ku nga ni mhango. A ku chava ku luza wunghana ga hina ni wokari hi mu randzako zvi nga hi kuca ku hi nga mahi kutani hi nga wuli nchumu wokari wo kala wu nga hi wu nene.

4. Sathani i lava ku hi mu chavisa kuyini Jehovha?

⁴ Sathani i lava ku a vanhu va chava Jehovha a ku khwatsi hi loku a hi munhu wo biha. I maha zvontlhe kasi Jehovha a wonisiwa ku khwatsi hi lezvi a nga wula Elifaze— zva ku Jehovha i Nungungulu wo tlhelisela kubiha hi kubiha, wa ku tshama na a zangarile, loyi zvi nga kotekiko ku mu tsakisa. (Joba 4:18, 19) Sathani i lava ku hi mu chava nguvhu Jehovha laha ka ku hi tsika ku mu tirela. Kasi hi nga phasiwi hi ntlhamu lowo, hi fanele ku chava Jehovha hi ndlela ya yi nene — ku nga cichavo hi yena.

5. Zvi wula yini a ku chava Jehovha?

⁵ Loyi a chavako Nungungulu hi ndlela ya yi nene, wa mu randza niku a nga lavi ku maha ni wihi nchumu wu nga wa ta wonha wunghana legi a nga nago naye. Jesu i wa “chava Nungungulu” hi ndlela leyo. (Mah. 5:7) I wa nga mu chavi ku khwatsi ova munhu wo biha. (Isa. 11:2, 3) Kanilezvi, i wa mu randza nguvhu niku i wa lava ku mu ingisa. (Joh. 14:21, 31) A ku fana na Jesu hi na ni cichavo ca hombe hi Jehovha hakuva i na ni lirandzo, ni wutlhari, ni kululama ni ntamu. Ha zvi tiva kambe ku Jehovha wa hi randza nguvhu niku lezvi hi mahako loku a hi gondzisa zva mu khumba— hi nga mu tsakisa kutani ku nga mu tsakisi.— Lis. 78:41; Mav. 27:11.

NDLELA YA KU GONDZA KU CHAVA NUNGUNGULU

6. Hi yihi yin’we ya tindlela ta ku gondza ku chava Nungungulu? (Lisimu 34:11)

⁶ Hina vanhu a hi pswaliwi na hi mu chava Jehovha; hi fanele ku gondza ku mu chava. (Lera Lisimu 34:11.) A yin’we ya tindlela ta ku maha lezvo ku hlola zvivangwa. Laha hi yako hi wona wutlhari ni ntamu wa Nungungulu ka “zvilo lezvi a zvi mahileko”, ni lezvaku wa hi randza nguvhu, hi taya hiva ni cichavo ca hombe hi yena hi tlhela hi mu randza nguvhu. (Rom. 1:20) A makabye wo kari wa ku hi Adriana i wulile lezvi: “A wutlhari ga Jehovha legi gi wonekako ka zvivangwa ga ndzi hlamalisa nguvhu gi tlhela gi ndzi vhuna ku wona lezvaku wa zvi tiva lezvi zvi nga zvi nene ka mina.” A ku tshamela ku ehleketa hi mhaka leyi zvi mu kucile ku a wula lezvi: “A ndzi lavi ku maha nchumu wu nga wa ta wonha wunghana ga mina na Jehovha, loyi a ndzi nyikileko wutomi.” Zvi ngo yini ku wenawu u ti nyika cikhati a vhiki legi, u ehleketa hi nchumu wokari lowu Jehovha a wu vangileko? Lezvo zvi ta engetela cichavo ca wena hi yena u tlhela u mu randza nguvhu. — Lis. 111:2, 3.

7. A mukhongelo wu nga hi vhunisa kuyini a ku gondza ku chava Jehovha?

⁷ A ndlela yin’wani ya ku gondza ku chava Nungungulu ku khongela hi kukhandzakanya. Laha hi khongelako nguvhu, hiya hi kholwa nguvhu a ku Jehovha i kona futsi. Khati ni khati hi mu kombelako ntamu wa ku timisela cikarato co kari, zvi hi alakanyisa a ntamu wo hlamalisa lowu Jehovha a nga nawo. Loku hi mu bonga hi lezvi a hi nyikileko N’wana wakwe, hi alakanya lezvaku Jehovha wa hi randza. A mikhongelo leyo yi maha ku hi mu kombisa nguvhu cichavo Jehovha. Yi tlhela yi hi kuca ku hi ti yimisela nguvhu a ku hi nga mahi ni cihi ci nga wa ta wonha wunghana ga hina naye.

8. Zvini hi nga mahako kasi hi simama ku chava Nungungulu?

⁸ Hi nga simama ku chava Nungungulu hi ku gondza Bhibhiliya na hi hi ni kungo ga ku gondza cokari ka zvikombiso zvi nene ni zvo biha. A hi bhuleni hi malandza mambiri yo tsumbeka ya Jehovha — Obhadhiya, a nandza ga Hosi Ahabhi, na Jehoyadha, a Mupristi wa Hombe. Hi ta guma hi wona lezvi hi nga gondzako ka cikombiso ca Jowaxi, a Hosi ya Judha, loyi a nga randza Jehovha kusanguleni a guma a mu tsika.

TIYA-HLANHA — A KU FANA NA OBHADHIYA LOYI A NGA CHAVA NUNGUNGULU

9. A ku chava Jehovha zvi mu vhunisile kuyini Obhadhiya? (1 Tihosi 18:3, 12)

⁹ A khati go sangula legi a Bhibhiliya gi kumbukako Obhadhiya,b gi wula lezvi hi yena: ‘Obhadhiya i wa hi munhu a chavako Jehovha.’ (Lera 1 Tihosi 18:3, 12.) A kuchava loko ka ku nene a nga hi nako ku mu vhunisile kuyini? A cin’we ca zvona, ku mu vhunile ku ava nandza ga gi nene ni go tsumbeka, a hosi yi se mu yimisa ku hlayisa muti wa yona. (Wona mongo wa Nehemia 7:2.) Ahandle ka lezvo, a ku chava Nungungulu zvi mu mahile a tiya nguvhu hlanha — a tshamela gi nga laveka nguvhu ka yena. Obhadhiya i hanyile cikhati leci ku nga fuma Ahabhi, a Hosi yo biha, loyi a nga ‘maha lezvi zvi bihileko mahlweni ka Jehovha ku hundza vontlhe lava va mu rangeleko [ku fuma].’ (1 Tih. 16:30) A cin’wani kambe, Jezebheli, loyi a nga khozela Bhaali, i wa mu zonda nguvhu Jehovha laha ka kuza a zama ku fuvisa wukhozeli ga lisine lomu mufun’weni wa le n’walungu. I patsile ni ku daya vaphrofeti vo tala va Nungungulu. (1 Tih. 18:4) Handle ko kanakana, Obhadhiya i khozele Jehovha ka nguva yo bindza nguvhu.

10. Obhadhiya i kombisile kutiya-hlanha ka hombe hi ndlela muni?

¹⁰ Makunu, Obhadhiya i kombisile kutiya-hlanha ka hombe hi ndlela muni? A cikhati leci Jezebheli a nga sangula ku hlota vaphrofeti va Jehovha kasi a va daya, Obhadhiya i no teka 100 wa vona a va avanyisa ‘hi mitlawa yimbiri ya 50 a mun’we, a va fihla lomu timhakweni, a va phamela ni ku va nyika mati.’ (1 Tih. 18:13, 14) Loku va wa no mu pola, handle ko kanakana na va mu dele. A lisine hi ku Obhadhiya yenawu i wa hi munhu wo fana na hina, niku i wa nga zvi lavi kufa. Kanilezvi, i wa mu randza nguvhu Jehovha ni lava va nga mu tirela, a ku hundza lezvi a nga gi randzisa zvona wutomi gakwe.

11. A malandza ya Jehovha masikwini ya hina ma fana na Obhadhiya hi ndlela muni? (Wona ni mufota.)

¹¹ Nyamutlha a malandza yo tala ya Jehovha ma hanya ka matiko lawa a ntiro wa hina wu betelwako. Va kombisa cichavo hi wuhosi ga tiko. Kanilezvi, a ku fana na Obhadhiya, a vamakabye lavo vo randzeka va nyika Jehovha lezvi zvi nga zva yena — ku nga ku khozela yena basi. (Mat. 22:21) Va kombisa ku va chava Nungungulu hi ku ingisa nguvhu yena, a ku hundza ku ingisa vanhu. (Miti. 5:29) Va maha lezvo hi ku simama va chumayela mahungu ya ma nene, ni ku maha mitlhangano cihundleni. (Mat. 10:16, 28) Va maha zvontlhe va zvi kotako kasi a vamakabye va kuma zvakuga zva moya lezvi zvi lavekako. Wona cikombiso ca Henri, a tshamako ka tiko go kari ga Afrika, lomu a ntiro wa hina wu nga betelwa hi cikhati cokari. Ndzeni ka cikhati leco, Henri i no ti hendleleta kasi a famba a va nyika zvakuga zva moya a Vakustumunyu-kuloni. I tsalile lezvi: “Ndzi munhu wa tingana. Hikwalaho, ndza tiyiseka lezvaku a cichavo ca hombe leci ndzi nga naco hi Jehovha hi cona ci nga ndzi nyika kutiya-hlanha loku ku nga laveka.” Wena ke, u wona ku u nga tiya hlanha a ku fana na Henri? Loku u gondza ku chava Jehovha, u nga tiya futsi.

TSUMBEKA — A KU FANA NA JEHOYADHA, LOYI A NGA CHAVA NUNGUNGULU

12. Jehoyadha ni sati wakwe va kombisisile kuyini a kutsumbeka ka hombe ka Jehovha?

¹² Mupristi wa Hombe Jehoyadha i wa chava Jehovha, niku a kuchava loko ku mu kucile ku a tsumbeka a tlhela a kuca van’wani lezvaku va khozela Jehovha. Lezvo zvi wonekile a cikhati leci Ataliya, a n’wana wa Jezebheli, a nga banga wuhosi le Judha. Phela a vanhu va wa hi ni cigelo ca ku mu chava Ataliya. I wa hi ni xapi ni ntamu wa hombe laha ka kuza a zama ku daya vontlhe va nga hi ni fanelo ya ku fuma — a vazukulu vakwe! (2 Kro. 22:10, 11) Ku no pona Jowaxi — a mun’we wa vazukulu vakwe — hi lezvi Jehoxabheyate, a sati wa Jehoyadha, a nga mu ponisa. Yena ni nuna wakwe va no fihla Jowaxi va tlhela va mu hlayisa. Hi ndlela leyo, Jehoyadha na Jehoxabheyate va vhunetele ku vhikela lixaka la wuhosi la ka Dhavhidha. Jehoyadha i wa tsumbeka ka Jehovha niku a nga tsikangi ku maha zva zvi nene hi ku chava Ataliya. — Mav. 29:25.

13. Jehoyadha i kombisisile kuyini a kutsumbeka kambe a cikhati leci Jowaxi a nga hi ni 7 wa malembe?

¹³ A cikhati leci Jowaxi a nga hi ni 7 wa malembe, Jehoyadha i no kombisa kutsumbeka kambe ka Jehovha. I no maha makungo. Loku a makungo lawo ma famba khwatsi, Jowaxi i wa ta fuma kota hosi, loyi a nga hi ni fanelo kota wa lixaka la Dhavhidha. Loku ma nga fambi khwatsi, zva kanakanisa ku Jehoyadha na a nga dawangi. Kanilezvi, hi ku vhuniwa hi Jehovha, a makungo yakwe ma no famba khwatsi. Hi ku vhuniwa hi varangeli ni vaLevhi, Jehoyadha i no yimisa Jowaxi kota hosi, a tlhela a ruma vanhu va daya Ataliya. (2 Kro. 23:1-5, 11, 12, 15; 24:1) Jehoyadha i no guma a ‘maha civhumelwano cikari ka Jehovha ni hosi ni vanhu, lezvaku vona va tava vanhu va Jehovha’. (2 Tih. 11:17) Jehoyadha i ‘no yimisa a vahlayisi va tinyangwa ta yindlu ya Jehovha, kasi ku nga ngheni a munhu loyi a nyenyezisilweko hi cilo co kari.’ — 2 Kro. 23:19.

14. Lezvi Jehoyadha a nga mu nyika wudzundzo Jehovha, yena i nyikisilwe kuyini wudzundzo?

¹⁴ Jehovha i wa sina a wulile lezvi: ‘Ndzi ta dzundza lava va ndzi dzundzako.’ Jehovha i no guma a chachazela Jehoyadha futsi. (1 Sam. 2:30) Hi cikombiso, i no maha lezvaku a matimu ya zvilo zva zvi nene lezvi Jehoyadha a nga maha zvi tsaliwa lomu ka Bhibhiliya, kasi hi gondza ka wona. (Rom. 15:4) A cikhati leci Jehoyadha a ngafa, i no nyikiwa thomo ga hombe nguvhu kambe ga ku lahliwa lomu Dhoropeni ga Dhavhidha ‘zvin’we ni tihosi, hakuva i wa mahile kululama lomu tikweni ga ka Izrayeli, a tirela Nungungulu ni yindlu ya kona.’ — 2 Kro. 24:15, 16.

15. Zvini hi nga gondzako ka matimu ya Jehoyadha? (Wona ni mufota.)

¹⁵ A matimu ya Jehoyadha ma nga hi vhuna hontlheni a ku gondza ku chava Nungungulu. A madhota lomu bandleni ga wuKristu ma nga pimanyisa Jehoyadha hi ku tshama na ma tlharihile ni ku tsumbeka ma vhikela ntlhambi wa Nungungulu. (Miti. 20:28) Lava va kulileko hi tanga va nga gondza lezvaku loku va chava Jehovha va simama ku tsumbeka ka yena, a nga va tirisa kasi ku tatisa kungo gakwe. A nga va siyi ndzhako. A vaswa loku va wona lezvi Jehovha a nga mu khomisa zvona Jehoyadha, va nga gondza ku kombisa cichavo ka lava va kulileko hi tanga va tlhela va va nyika wudzundzo, nguvhunguvhu lava ku hundzako malembe yo tala na va tsumbeka ntirweni wa Jehovha. (Mav. 16:31) Hi kugumesa, hontlheni hi nga gondza cokari ka varangeli ni vaLevhi lava va nga seketela Jehoyadha. A hi tsumbekeni hi seketela ‘lava va hi rangelako’ hi ku va ingisa. — Mah. 13:17.

U NGA FANI NA HOSI JOWAXI

16. Cini ci kombako ku Hosi Jowaxi i wa bihile?

¹⁶ Jehoyadha i vhunile Hosi Jowaxi lezvaku ava munhu wa mu nene. (2 Tih. 12:2) Lezvo zvi mahile ku a hosi leyi ya jaha yi lava ku tsakisa Jehovha. Kanilezvi, loku Jehoyadha a file, Jowaxi i no ingisa tihosana ta ku hluwuka. Give gihi wuyelo ga kona? Yena ni lava a nga va rangela va no sangula ku ‘khozela zvifananiso zva Axtarte’. (2 Kro. 24:4, 17, 18) Jehovha i no karateka nguvhu, a ‘rumela vaprofeti cikari kabye kasi ku va wuyisela kakwe, kanilezvi a va ingisangi.’ Hambu Zakariya, a n’wana wa Jehoyadha, loyi a nga tira kota muphrofeti ni mupristi wa Jehovha, tlhelo primo wa Jowaxi, yenawu a va mu ingisangi. Hosi Jowaxi a nga kombisangi kubonga; i no dayisa Zakariya, hambu lezvi a maxaka yakwe ma nga ponisa wutomi gakwe. — 2 Kro. 22:11; 24:19-22.

17. Jowaxi zvi mu fambele cimatse hi ndlela muni?

¹⁷ Jowaxi a nga ti karatelangi ku simama a chava Jehovha; a zvilo zvi se mu fambela cimatse. Jehovha i wa wulile lezvi: ‘Lava va ndzi kanyisako va ta wisiwa tingana.’ (1 Sam. 2:30) Hi ndzhako ka cikhati, a masochwa yo tala nguvhu ya Jowaxi ma no hlaselwa hi masochwa ‘ma tsongwani’ ya vaSiriya ma tlhela ma mu bayisa nguvhu. Loku a vaAsiriya va tlhelile, Jowaxi i no sala a dawa hi malandza yakwe hi lezvi a nga dayisa Zakariya. A hosi leyo yo biha, yi no fisa ku khwatsi i mbyana, ne a yi ringanelwangi hi ku lahliwa lomu ‘cilahleni ca tihosi.’ — 2 Kro. 24:23-25.

18. Hi kuya hi Jeremiya 17:7, 8, zvini hi nga mahako kasi hi nga fani na Jowaxi?

¹⁸ Zvini hi nga gondzako ka cikombiso ca Jowaxi? I wa fana ni sinya ya timitsu to koma yi nga tiyisilwe hi mhandze yo kari. A cikhati leci a mhandze leyo — ku nga Jehoyadha — yi nga semuliwa, ku sangula kuba moya — ku nga wuhluwuki — Jowaxi i nowa a ku khabu. Lezvo zvi komba khwatsi lezvaku a hi faneli ku chava Jehovha hi ku wona maKristu man’wani ma nga cikombiso ci nene basi, hambu kuva maxaka ya hina. Kasi hi tshama hi tiyile hi tlhelo ga moya, hi fanele ku tiyisa lirandzo la hina hi Jehovha hi tlhela hi engetela cichavo leci hi nga naco hi yena, hi ku gondza hi kukhandzakanya, hi ehleketa hi tlhela hi khongela. — Lera Jeremia 17:7, 8; Kol. 2:6, 7.

19. Zvini lezvi Jehovha a zvi lavako ka hina?

¹⁹ Phela Jehovha a nga lavi zvotala ka hina. Lezvi a zvi lavako zvi songiwa hi magezu ma nga ka Mutshawuteli 12:13, ma nge: ‘Chava Nungungulu, u hlayisa zvileletelo zvakwe; hakuva leyo hi yona fanelo yontlhe ya munhu.’ Loku hi chava Nungungulu, hi ta zvi kota ku lwisana ni zviringo hi to kumana nazvo cikhatini ci tako, hi tiya hi ku nde, a kufana na Obhadhiya na Jehoyadha. A ci kona ci to zvi kota ku wonha wunghana ga hina na Jehovha.