“Dariy Be’ Ni Kaa Welthin Ni Bod Rogon E Re Moon Nem”
“Ma gubin e girdi’ ni immoy u rom e rogned e sorok ngak, mi yad gin ko pi thin nem nib fel’ ni ke weliy ngorad.”—LUKE 4:22.
1, 2. (a) Mang fan ni piin polis ni kan l’ograd ni ngar koled Jesus e kar sulod ni dariy be’ ni kar feked? (b) Mang e be dag ni gathi kemus ni goo fapi polis e kar gingad nga rogon ni ma fil Jesus ban’en ngak e girdi’?
FAPI polis e de yog rorad ngar lebguyed e n’en ka nog ngorad ni ngara rin’ed. Kan l’ograd ni ngar koled Jesus Kristus, machane kar sulod ndariy be’ ni kar feked. Piin tolang ko prist nge piin Farise e rogned nib t’uf ni ngan weliy ngorad ko: “Mang fan nda mfeked Jesus i yib?” Riyul’, mang fan ni de kol fapi polis facha’ nder puw ni cham ngorad? Fapi polis e lungurad: “Dariy be’ ni kaa welthin ni bod rogon e re moon nem.” Kar ra gingad ko machib ni ta’ Jesus ma de yog rorad ni ngar koled e re moon ney ni be’ ni ba gapas laniyan’.a—John 7:32, 45, 46.
2 Gathi kemus ni goo fapi polis e kar gingad nga rogon ni i machib Jesus. Fare Bible e be yog ngodad ni keb e girdi’ ni yu ulung ni kemus ni ngar rung’aged ni nge non e cha’ nem. Girdi’ ni ma par ko binaw rok e kar gingad “ko pi thin nib fel’ ni ke weliy ngorad.” (Luke 4:22) Gathi kemus ni taab yay ni ke par u daken e bowoch ni nge non ngak e girdi’ ni pire’ ni pire’ ni yad be muulung u dap’e ran u Maday nu Galilee. (Mark 3:9; 4:1; Luke 5:1-3) Ba biyay, ni “pire’ ni pire’ e girdi’” e kar pared rok u lan in e rran, ni dar ma abich.—Mark 8:1, 2.
3. Mang kenggin i fan ni Jesus e ir e sensey ni rib thil nib fel’?
3 Mang e rin’ Jesus ma ke mang reb e sensey nib fel’? T’ufeg e ir kenggin i fan. Fapi thin riyul’ ni i wereg Jesus e ba t’uf rok, ma kub t’uf e girdi’ ni i machibnag rok. Machane Jesus e ri kub salap nga rogon ni ma fanay boch e kanawo’ ni nge fil ban’en ngak e girdi’. U lan e pi study articles ko re ke babyor ney, e gad ra weliy boch e kanawo’ ni i fanay ni ba’ angin nge rogon ni ngad folwokgad riy.
Mom mab Tamilang
4, 5. (a) Mang fan ni i fanay Jesus e thin nib mom ko machib ni ta’, ma mang e n’en ni yira gin ngay ya ke rin’ ni aram rogon? (b) Uw rogon ma Welthin ni pi’ Jesus u daken e Burey e ba dag nib mom rogon ni ma fil ban’en ngak e girdi’?
4 Baga’ ni piin kar uned ko skul nib tolang e yad ma fanay e thin ni girdi’ ni yad be motoyil ngorad e dar nanged fan. Machane faanra gad be yog e thin ni yugu boch e girdi’ e dar nanged fan, uw rogon ni nge fel’ rogorad ko tamilangan’ rodad? Jesus ni ir reb e sensey, e de non u reb e kanawo’ ni nge dabi nang fan yugu boch e girdi’. Mu susunnag feni yoor e thin nrayog ni nge fanay. Machane, yugu aram rogon ni kaygi yoor e tamilangan’ rok, ma ri ma lemang e piin ni be motoyil ngak, ma gathi be lemnag ir. Manang ni boor i yad e “dariy e skul rorad.” (Acts 4:13) Rogon ni nge machibnagrad, e i fanay e thin ni yad manang fan. Sana thin ni ba mom, machane ba riyul’ mab toar fan.
5 Ni bod rogon, fare Welthin u daken fare Burey, ni bay ko Matthew 5:3–7:27. Sana ke pi’ Jesus e re welthin nem ni kemus nu lan 20 e minit. Yugu aram rogon, ma pi machib ni bay riy e ba toar fan, ni be weliy murung’agen kenggin e motochiyel nra taw nga gum’irchaey ni bod e ngongol ni darngal, mabgol ni ma dar, nge chogowen e chugum. (Matthew 5:27-32; 6:19-34) Machane, dariy e thin riy ni rib mo’maw’ ni ngan nang fan ara thin ni tolang. Riyul’, ya ba chuchugur ni nge dariy taa bugithin riy ni musko bitir e mo’maw’ rok ni nge nang fan! Arfan ni rayog ni nga dogned ni nap’an ni ke mu’ ko welthin rok, ma fare ulung—e baga’ nib muun ngay boor e piin tamilay’, nge tachugol saf, nge tafita—“ni kar gingad nga rogon kanawoen ni ma machib”!—Matthew 7:28.
6. Mu dag reb e kanawo’ u rogon ni yog boch e thin nib mom machane ri baga’ fan.
6 Baga’ ni ma fanay Jesus buchuw e thin mab tamilang, mab ngoch, machane ri baga’ fan. Nap’an ndawor ni fal’eg e babyor ni yu ken, ma aram e kari ta’ e thin rok ni nge mit nga laniyan’ nge gum’irchaen e piin be motoyil ngak. Mu guy rogon ni be dag boch ban’en ni aram rogon ni gaar: “Dariy be’ nrayog ni nge mang sib rok l’agruw i masta; . . . Dabiyog ni ngam manged tapigpig rok Got ma ki gimed mang tapigpig rok e salpiy.” “Dabmu turguyed e kireb nga daken e girdi’, nge dabi turguy Got e kireb nga dakenmed.” “Ere gimed ra nang e profet ni goo bogi ban’en u rogon e ngongol rorad.” “Piin ni yad ba gol e dariy fan e togta ngorad, ya ke mus ni piin ni yad mm’ar e ba’ fan e togta ngorad.” “Ya urngin e piin ni yad ra girngiy e sayden e yira li’rad ko sayden ngar m’ad.” “Faanra arrogon me ere mpied ngak e pilung nu Roma e tirok ban’en, mi gimed pi’ ngak Got e tirok Got ban’en.” “Ba gel e felfelan’ ni ma yib ko pi’ ban’en ngak be’ ko bin ni be’ e nge pi’ ban’en ngom.”b (Matthew 6:24; 7:1, 20; 9:12; 26:52; Mark 12:17; Acts 20:35) Ke mada’ ko chiney, ma ke chuchugur ko 2,000 e duw u tomren e welthin ni pi’ Jesus, ma ba mom ni nge yib ngan’uy e pi thin nem ni bay gelngin.
Ngan Fanay Boch e Deer
7. Mang fan ni i fith Jesus boch e deer?
7 Rib fel’ rogon ni ma fanay Jesus boch e deer. Baga’ ni ma rin’ ni aram rogon ni yugu aram rogon nib pey ni kemus ni nge weliy fan ngorad. Ere, mang fan ni ke fith boch e deer? Yu ngiyal’, ma i fanay e deer nrayog ni nge taw nga fithik’ey ni fan ni nge m’ugnag e tin ni be lemnag e piin tatogopuluw, me th’ab gulungrad. (Matthew 12:24-30; 21:23-27; 22:41-46) Machane, boor yay ni ke ta’ Jesus boch e tayim ni nge fith boch e deer ni fan ni nge wereg e thin riyul’, ma nge k’aring e girdi’ ni be motoyil ngak ni nga rogned e n’en ni bay u lan gum’ircharad, ma nge k’aring me ayuweg laniyan’ e pi gachalpen. Ngad yaliyed l’agruw ban’en, ni urngin e ba’ l’ag rogon ku Peter ni apostal.
8, 9. Uw rogon ni i fanay Jesus boch e deer ni fan ni nge ayuweg Peter ko bin nib puluw u rogon ni ngan pi’ e tax ko tempel?
8 Som’mon, mu lemnag fayanem ni piin ni ta mukun tax e kar fithed Peter ko ma pi’ Jesus e tax ko temple.c Peter, ni yu ngiyal’ e ma pi’ e fulweg nib pey, e ke yog ni, “Ma pi’.” Machane, me ta’ boch ndawori n’uw nap’an, e fith Jesus ni gaar: “‘Simon, uw rogon ni ga be finey? Mini’ e ra pi’ e tax ngak e pi pilung nu fayleng ara fare tax ni fan ngak be’ nge be’? Pi fakrad ara girdi’ ni yib u bayang ko fare nam?’ Ma nap’an ni yog ni gaar: ‘Girdi’ yib u bayang ko fare nam,’ Me yog Jesus ngak ni gaar: ‘Ere faanra aram rogon, ma pi fakrad e de t’uf ni ngar pied e tax.’” (Matthew 17:24-27) N’en ni be fil Jesus ko deer rok e susun ke tamilang u wan’ Peter. Mang fan ni aram rogon?
9 U nap’an Jesus, e kan nang ni chon e tabinaw rok fapi pilung e de t’uf ni ngar pied e tax. Meere, Jesus ni ir Fak e Pilung nu tharmiy ni kari maagirag rok e Chitamangin ni ir e yibe liyor ngak u lan fare tempel, e de t’uf ni nge pi’ e tax. Mu lemnag ni gathi kemus ni ke yog Jesus ngak Peter e fulweg nib puluw, ya i fanay e deer nib fel’ rogon machane u fithik’ e gol ni fan ni nge ayuweg Peter ni nge nang fan—ma sana i ayuweg Peter ni nge tamilang u wan’ nib t’uf ni nge lemnag nib fel’ rogon u m’on ni nge non.
10, 11. Mang e i rin’ Jesus ko ngiyal’ ni i th’ab Peter tel be’ u nap’an e Paluk’af ko 33 C.E. ni nep’, ma uw rogon ni re n’ey e be dag ni baga’ fan e deer u wan’ Jesus?
10 Bin l’agruw ni be dag e n’en ni aram rogon e ba l’ag ko fare n’en ni buch u nap’an e Paluk’af ko 33 C.E. ni nep’ ko ngiyal’ ni yib e piin ma k’aring e wagey ngar koled Jesus. Pi gachalpen e kara fithed Jesus ko yad ra un ko cham ni fan ni ngar ayuweged fa. (Luke 22:49) De sonnag Peter e fulweg, me th’ab tel be’ ni fek reb e sayden (machane baga’ ni be lemnag Peter ni ngari maadadnag e cha’ nem). I rin’ Peter ban’en nib togopuluw ko tin baadag e masta rok, ya bochan kari fal’eg Jesus rogon ni nge pi’ ir. Mang e ke rin’ Jesus? I par nib gum’an’, ke fith ngak dalip e deer ni gaar: “Dabgu unum e n’en ni ba’ ko fare kap ni pi’ e Chitamangiy ngog?” “Da mu nang nrayog ni gu non ngak e Chitamag ni nge ayuwegeg ma ka chiney me l’og e engel ngar bad nib pag ragag nge l’agruw ulung? Machane faanra gu rin’ ni aray rogon, ma ra diin me m’ug nib riyul’ e tin ni be yog e babyor nib thothup ni ke yog nthingari m’ug ni aray rogon?”—John 18:11; Matthew 26:52-54.
11 Mu lemnag buchuw e re chep ney. Jesus ni ke longobiy e piin nib damumuw, ma manang ni kari chuchugur ni nge yim’ ma u rogon ni ngan ayuweg me par nib tamilang fithingan e Chitamangin min ayuweg e girdi’ ngar thapgad ngak Got e be tor nga daken. Yugu aram rogon, ma ngiyal’ i nem i fanay e tayim ni nge tay e tin riyul’ nga laniyan’ Peter u daken boch e deer. Gathi rib tamilang ni manang Jesus feni ga’ fan e pi deer nem?
Hyperbole nib Gagiyel
12, 13. (a) Be mang e hyperbole? (b) Uw rogon ni ke fanay Jesus e hyperbole ni nge giyelnag ni ri dariy fan ni ngan gathibthibnag e oloboch nib achichig rok e pi walagdad?
12 Nap’an ni be wereg Jesus e machib, ma baga’ ni i fanay yugu reb e kanawo’ nib fel’ rogon ni nge fil ban’en ngak e girdi’—ni aram e hyperbole. Ireray fare n’en ni nga nog ban’en nib pag rogon ni fan ni ngari tamilang ban’en. U daken e hyperbole, ma ma sunmiy Jesus yaan ban’en u wan’uy nib mo’maw’ ni ngan pagtalin. Gad ra weliy boch rogon.
13 Nap’an e Welthin rok Jesus u daken e Burey, ma nap’an ni be weliy nrib t’uf ni dabni “turguyed e kireb” nga daken e girdi’, me yog ni gaar: “Ere mang fan ni ga be sap nga ba tabyu’ ni bay u lan mit walagem, ma damur tiyan’um nga ba ley i gek’iy ni bay u lan owchem?” (Matthew 7:1-3) Rayog ni ngam susunnag e n’en ni be yog? Be’ ni tagathibthib e ke yog ni ngan chuweg ba tabyu’ ni bay u “lan mit” walagen. Fa cha’ ni tagathibthib e ke yog ni walagen e dabiyog ni nge guy ban’en nib tamilang ni fan ni nge pufthinnag be’ nib fel’ rogon. Machane fa cha’ ni tagathibthib e ku dariy rogon ni nge pufthinnag ya ke kirebnag e “baley i gek’iy”—ni ba ley i gek’iy nrayog ni ngan fanay nge ayuweg e chigiy. Reb e kanawo’ ni ri dabni pagtalin u rogon ni kan dag ni ri dariy fan ni ngan gathibthibnag e kireb rok e pi walag nib achichig nfaanra gadad e sana bay e tirodad e denen!
14. Mang fan fapi thin rok Jesus u murung’agen e ngan puog e n’en ni ngan unum nga lan bangi mad nbochan taab lal machane ngan ful’ ba kamel ni ka reb e aram reb e hyperbole nib gel gelngin?
14 Ba biyay, ni yog Jesus e thin nib gel ngak e pi Farise ni gaar yad “be pow’iy e girdi’ ma yad mmalmit, ma yad be puog e n’en ni ngar unumed nga lan bangi mad nge lul’ nga lan ban’en ni ir e ngar unumed riy ni bochan taab lal, machane mi yad ful’ ba kamel ni ka reb. (Matthew 23:24) U roy e kan fanay fare hyperbole ni rib gel. Mang fan? Ya rib thil ga’ngin e lal nib achichig nge ba kamel, ni ireray e gamanman nth’abi ga’ ni manang e girdi’ ni be motoyil ngak Jesus ko ngiyal’ nem. Kan susunnag ni 70 million e lal e taareb tomalngin nga reb e kamel ni gathi rib ga’! Maku, manang Jesus ni piin Farise e yad ma puog e wain rorad nga lan bangi mad. Pi cha’ nem ni ma towasariy e girdi’ ngar folgad ko motochiyel rorad e kara rin’ed e re n’em ma dabiyog ni ngar ful’ed reb e lal nra alitnagrad. Yugu aram rogon, ma bod ni kar ful’ed reb e kamel ni ku ba alit. (Leviticus 11:4, 21-24) Ban’en ni be fil Jesus riy e ba tamilang. Piin Farise e ri yad ma athamgil ni ngar folgad ko tin ba achichig ko fapi Motochiyel, machane ka ra dariyfannaged e tin rib ga’fan riy ni aram e—“yal’uw nge runguy nge yul’yul’.” (Matthew 23:23) Ba tamilang rogon ni i dag Jesus ko mit i mang girdi’ e pi cha’ nem!
15. Mang boch ban’en ni i fil Jesus ngak e girdi’ ni be fanay e hyperbole?
15 N’umngin nap’an e machib ni i tay Jesus, ma baga’ ni ma fanay e hyperbole. Mu lemang boch ban’en ni baaray. “Michan’ ni bod mam’ungun ba awochngin e mustard [nib achichig]” nrayog ni nge mithmitheg fare burey—ke chuchugur ndakuriy ban’en ni ke pirieg Jesus ni kab fel’ u rogon ni ngan dag ni mus ko michan’ nib achichig e rayog ni nge rin’ boor ban’en. (Matthew 17:20) Reb e kamel ni baga’ e be guy rogon ni nge yan u mugufan ba rosom—ma rib fel’ rogon ni kan dag nrib mo’maw’ ngak be’ nrib fel’ rogon ni be guy rogon ni nge pigpig ku Got ni ka be chogownag e chugum! (Matthew 19:24) Dam gin ko thin ni yog Jesus ni be yip’ fan’ ban’en mab tamilang nge rogon nib salap ni nge fanay buchuw e thin ma baga’ fan?
Thin Dabi War
16. Uw rogon ni ma fanay Jesus e lem nib muth ni gubin ngiyal’?
16 Bochan e ba flont e lem rok Jesus, ma arfan nrib salap nga rogon ni nge weliy boch ban’en ngak e girdi’. Yugu aram rogon, de fanay e re n’em u kanawo’ nde puluw. N’umngin nap’an ni be fil ban’en ngak e girdi’, ma ma fanay e lem rok ni rib llowan’ ni fan ni nge mon’eg e tin riyul’. Yu ngiyal’, ma ma weliy ban’en ni rib puluw fan ni fan ni nge taleg e ban ko girdien reb e teliw ni be togopuluw ngak. Boor yay, ni i weliy fan ban’en u fithik’ ni fan ni fan ni nge fil ban’en nib ga’fan ngak pi gachalpen. Gad ra yaliy feni salap Jesus nrogon ni i weliy ban’en ngak e girdi’.
17, 18. Mang e thin ni ke fanay Jesus u fithik’ e salap ni fan ni nge warnag e thin nde riyul’ ni ke yog e piin Farise?
17 Mu lemnag fare rran ni i golnag Jesus be’ nib moon mab malmit ma dabiyog ni nge non ya ke ying e moonyan’ ngak. Ma faani rung’ag e pi Farise murung’agen me lungurad: “Be tuluf e pi moonyan’ rok e girdi’ ni bochan e ke pi’ Beelzebub [Satan], ni pilung rorad gelngin nrayog ni nge tulufrad.” Mu lemnag nib puluw laniyan’ fapi Farise nib t’uf gelngin nib kab gel ko gelngin e girdi’ ni ngan tharbog e pi moonyan’ rok Satan. Machane, bochan dubrad ni nge mich Jesus u wan’ e girdi’, e rogned ni gelngin e i yib rok Satan. Rogon ni dag Jesus ngak e pi cha’ nem ni dar lemnaged nib fel’ rogon e n’en ni ka rogned, me fulweg ngorad ni gaar: “Re nam nra ruwraba’nag ir ngar chamgow ngorow e dabi par nib n’uw nap’an. Ma re binaw fa re tabinaw nra ruw raba’ ngar chamgow ngorow e ra wer. Ere faanra ba’ baraba’ e girdi’ rok ni yad be cham nga baraba’ e girdi’ rok ko gin nsuwon Satan ma aram e ke mudugil ni ke ruw raba’ ndabi n’uw nap’an me kireb?” (Matthew 12:22-26) Jesus e bod ni be yog, ni gaar: ‘Faanra gag, e be fanayeg Satan nrogon ni kam mogned, ni gu be kirebnag e maruwel rok, ere be maruwel Satan ni fan ni nge kirebnag ir ma dabi n’uw nap’an me kireb.’ Rib gel gelngin e thin ni ke yog, fa?
18 Meere miki weliy Jesus boch e thin nib l’ag ngay. Manang ni boch i gachalpen e pi Farise e kar tulufed boch e moonyan’. Meere, i fith reb e deer nib mom machane ra kirebnagey: “Gimed be yog ni gu be tuluf e pi moonyan’ ngar chuwgad ni bochan e ke pi’ Beelzebub gelngig nrayog ni gu rin’. Ere mini’ e ke pi’ gelngin pi gachalpmed ni ngar tulufed e moonyan’ rok e girdi’?” (Matthew 12:27) Thin ni yog Jesus e be yip’ fan ni: ‘Faanra, riyul’ ni kug tuluf e pi moonyan’ u daken gelngin Satan, ere pi gachalpmed e ku yad ma rin’ ban’en ni ku taab gelngin.’ Mang e rayog ni nge yog e piin Farise? Ri dab rogned ni pi gachalprad e yad be maruwel u tan gelngin Satan. Bochan e tin ni yog Jesus ni dabi m’ing, me aw ni thin ni ka rogned nib togopuluw ngak e ke m’ug ndariy fan.
19, 20. (a) Uw rogon ni i fanay Jesus boch e thin u fithik’ e salap nra ayuwegey? (b) Uw rogon ni i fanay Jesus fare bugithin ni ‘uw feni’ u nap’an ni be pi’ e fulweg ngak pi gachalpen ni yad be wenig ngak ni nge fil ngorad rogon ni ngan meybil?
19 Gathi kemus ni i weliy Jesus boch e thin u fithik e salap ni fan ni nge th’ab gulungan e piin tatogopuluw, ya ku ke weliy boch e thin u fithik’ e salap ni fan ni nge fil e tin riyul’ u murung’agen Jehovah u reb e kanawo’ nra pi’ e athamgil nga lanin’uy. Boor yay ni i fanay fare bugithin ni ‘ri kab fel’ ndawori chuchugur’ ni fan ni nge weliy ban’en, ni nge ayuweg e girdi’ ni be motoyil ngak nge gel boch e pagan’ rorad ko tin riyul’ ni kar nanged. Ngad fal’ged i yaliy kemus ni l’agruw ban’en.
20 Nap’an ni be pi’ Jesus e fulweg ngak pi gachalpen ni be wenig ngak ni nge fil ngorad rogon ni ngan meybil, me weliy reb e fanathin u murung’agen fare moon ni “kari mudugil laniyan’ ndabi tal i ning ban’en” ma tomur riy e ke k’aring fare fager rok ni dabun ni nge ayuweg nge pi’ e n’en ni be ning ngak. Maku ke weliy Jesus nib m’agan’ e piin llabthir ngay ni “ngar pied e taw’ath nib fel’” ngak pi fakrad. Ngemu’ me museg e welthin rok ni gaar: “Faanra gimed, ni yugu aram fanmed kireb, e gimed manang ni ngam pied e taw’ath nib fel’ ngak pi fakmed, ma ri kab fel’ ndabi chuchugur ni fare Chitamangiy nu tharmiy e ra pi’ fare kan ni thothup ngak e piin ni yad be ning ngak!” (Luke 11:1-13) De weliy Jesus u roy ban’en ni taab rogon, ya ban’en nib thil rogon. Faanra reb e fager ni dabun ni nge ayuw ma kan sul ni sul ngak me pi’ e n’en nib t’uf rok e buguli yoror rok ngak, ma faanra piin llabthir ndawora flontgad e yad ma pi’ e tin nib t’uf ngak pi fakrad, meere uw feni kab fel’ ndabi chuchugur ko en Chitamangidad nu tharmiy nib tarunguyey ni nge pi’ e kan ni thothup ngak e pi tapigpig rok ni ke chuchugur ngak u fithik’ e sobutan’ u daken e meybil!
21, 22. (a) Mang boch e pi n’en ni weliy Jesus fan u nap’an ni be pi’ e fonow uw rogon ni ngan par nib gel nfaanra ni ke magafan’uy ko chugum? (b) Tomren ni kad sulod nga daken boch e kanawo’ u rogon ni i fil Jesus ban’en ngak e girdi’, ma mang e rayog ni nga dogned?
21 I fanay Jesus ban’en ni taab rogon ngay u nap’an ni be pi’ e fonow u murung’agen e magafan’ ko chugum. I yog ni gaar: “A mu lemnaged nib fel’ rogon e gap’luw ndar ma yung awochngin ban’en ara ra kunuyed e ggan; ma dariy e singgil rorad ara naun ni yad ma ulunguy e ggan ngay, yugu aram rogon yi Got e ma duruiyrad. Gathi kab ga’famed ndabi chuchugur ngak fapi arche’? A mu lemnaged nib fel’ rogon nga rogon ni be tugul e floras u fithik’ e pan; darir maruwelgad ara ur ngongliyed e mad ni fan ngorad. . . . Chiney, faanra Got e ma pi’ e mad ko woldug ni woldug ni bay u roy e daba’, ma gabul e yira n’ag nga fithik’ e nifiy, ma ri kab ga’ famed ni nge pi’ e mad ngomed, gimed e piin ni ba achichig e michan’ romed!” (Luke 12:24, 27, 28) Arrogon, faanra ma ayuweg Jehovah e pi arche’ nge floras, ma kab ga’fan e pi tapigpig rok nge ayuwegrad! Rogon ni ma weliy Jesus ban’en e ba sumunguy, machane bay gelngin e dariy e maruwar riy ni ra taw nga gum’irchaen e piin be motoyil ngak.
22 Tomren ni kan sul nga daken boch e kanawo’ ni i fanay Jesus ni ma fil ban’en ngak e girdi’, mab mom ni nga dogned ni fapi polis nde yog rorad ni ngar koled e da rogned nib pag rogon ko ngiyal’ ni ra gaargad: “Dariy be’ ni kaa welthin ni bod rogon e re moon nem.” Machane rogon kanawoen i fil ban’en ni ma fanay Jesus e fanathin ara thin ni be yip’ fan ban’en e aram e kanawo’ u rogon ni ma fil ban’en ngak e girdi’ ni rib gagiyel ni ma rin’. Mang fan ni i fanay e re kanawo’ nem? Ma mang e ba rin’ e pi fanathin ni i fanay nem ni ri ma yib angin? Gali deer ney e yira weliy ko bin migid e article.
[Footnotes]
a Fapi polis e sana yad be maruwel u Sanhedrin ma yad be par u tan e piin tolang ko prist.
b Fa bin tomur e thin, ni bay ko Acts 20:35, e kemus ni ke fek Paul ni apostal u bang, nyugu aram rogon ni kenggin e pi thin nem e yira pirieg u lan fapi Gospel. Sana ke rung’ag Paul e pi thin nem (ko reb e gachalpen ni ke rung’ag ni be non Jesus ara ke rung’ag Jesus ni be non u tomren ni kan faseg ko yam’) ara Got e dag ngak.—Acts 22:6-15; 1 Korinth 15:6, 8.
c Kan pi’ e motochiyel ngak piyu Jew ni ngar pied e tax ko tempel ni gubin e duw ni l’agruw e drachma (sogonapan aram e puluwon ko maruwel ni ngan ta’ u lan l’agruw e rran). Ma salpiy ko tax ni kan kunuy e yira fanay ni fan ni ngan ayuweg fare tempel, ni fan ko maruwel ni yima ta’ u rom, nge fare maligach nge maligach ni yima pi’ ni gubin e rran ni fan ko fare nam.
Ka Ga Manang?
• Mang boch ban’en ni be dag ni i fil Jesus ban’en ngak e girdi’ nib mom mab tamilang?
• Mang fan ni i fanay Jesus boch e deer u nap’an ni be fil ban’en ngak e girdi’?
• Be mang e hyperbole, ma uw rogon ni i fanay Jesus e re kanawo’ ney?
• Uw rogon ni i fanay Jesus e thin u fithik’ e salap ni fan ni nge fil ban’en ngak pi gachalpen e tin riyul’ u murung’agen Jehovah?
[Picture on page 17]
I fanay Jesus e thin nib mom ni yug girdi’ ni demtrug e rayog ni ngar nanged fan
[Picture on page 18]
Pi Farise e kar ‘puoged e n’en ni ngar unumed nga bangi mad nbochan fare lal machane kar ful’ed fare kamel’