Pi Engel​—Mang e Yad Ma Rin’ ko Girdi’

“Ma faani mu’ e biney mu gguy yugu reb e engel ni be yib u tharmiy nga but’; ni bay mat’awun ni ba ga’ ni kan pi’ ngak . . . Me non ni ba ga’ laman ni gaar, ‘Ke war! Fare Babylon nib gilbuguwan e ke war!’”​—REVELATION 18:1, 2.

1, 2. Mang e be dag ni ma fanay Jehovah e pi engel ni ngar rin’ed e tin nib m’agan’ ngay?

NAP’AN ni immoy apostal John u bochi donguch ni Patmos fithingan, me pig e changar rok. I guy fapi pow ni yira ngat ngay ni ‘kan thagthagnag ngak’ ke guy e n’en nra yib ko “chirofen ni rran rok Somol.” I tabab e re rran nem ko ngiyal’ ni pilung Jesus Kristus riy ko 1914 nge yan i mada’ ko ngiyal’ nra mus e gagiyeg rok u lan Fare Biyu’ i Duw.​—Revelation 1:10.

² Fare n’en ni guy John e gathi ban’en ni yib rok Jehovah Got nib puluw ngak. Ya bay reb e kanawo’ ni fanay. Revelation 1:1 be gaar: “U lan e re ke babyor ney e kan yoloy fapi n’em ngay ni fini dag Jesus Kristus nga ni guy. Pi n’ey e pi’ Got ngak John ni nge dag ngak e pi tapigpig rok Got e n’en nthingari m’ug ndab ki n’uw nap’an. Kristus e l’og e engel rok nge yan i dag me weliy e pi n’ey ngak John, ni ir e tapigpig rok Kristus.” U daken Jesus e fanay Jehovah reb e engel riy ni nge dag ngak John fapi n’en nib fel’ ni murung’agen e “chirofen ni rran rok Somol.” Immoy ba ngiyal’ ni ki guy John “yugu reb e engel ni be yib u tharmiy nga but’; ni ba’ mat’awun ni ba ga’ ni kan pi’ ngak.” Mang e kan l’og e re engel ney ni nge rin’? “Me non ni ba ga’ laman ni gaar, ‘Ke war! Fare Babylon nib gilbuguwan e ke war!’” (Revelation 18:1, 2) Re engel ney nib gel gelngin e kan pi’ mat’awun ni nge wereg e thin ni ke war fare Babylon nib Gilbuguwan, ni aram e pi yurba’ i teliw ni googsur. Ere, dariy e maruwar riy ni ma fanay Jehovah e pi engel u reb e kanawo’ nib ga’ fan ni ngar rin’ed e tin nib m’agan’ ngay. U m’on ni ngad yaliyed nib fel’ rogon e maruwel rok e pi engel nge n’en ni yad ma rin’ ngodad, ma gad ra guy ko uw e gin ni yib e pi kan ney riy.

Uw Rogon ni Sum e Pi Engel?

3. Mang lem nde puluw u murung’agen e pi engel ni ke mich u wan’ boor e girdi’?

³ Bokum milyon e girdi’ e ngiyal’ ney nib mich u wan’rad nriyul’ ni bay e engel. Machane boor i yad e ba thil e n’en nib mich u wan’rad u murung’agrad nge gin nra bad riy. Ni bod rogon ni, boch e piin nib m’ing ko galesiya ni yad ma lemnag ni nap’an nra yim’ be’ nib t’uf rorad, ma fa cha’ e kan pining nga tharmiy ni nge mang reb e engel. Riyul’ ni ireray e n’en ni be fil e Thin Rok Got u murung’agen rogon ni sum e engel, nge fan ni yad bay, fa danga’?

4. Mang e be fil e Bible ngodad u murung’agen rogon ni sum e pi engel?

⁴ Fare engel nth’abi gel gelngin ma th’abi ga’ mat’awun—ni ir pilungen e engel e Mikael fithingan. (Jude 9) Re engel ney e ireram Jesus Kristus. (1 Thessalonika 4:16) Kakrom u nap’an ni m’agan’ Jehovah ngay ni nge Sunumiy gubin ban’en, ma n’en nth’abi som’on ni sunumiy e re engel ni fak ney. (Revelation 3:14) Boch nga tomuren me sunumiy Jehovah e pi kan u daken e bin nganni’ i Fak. (Kolose 1:15-17) Ke sap Jehovah ko pi engel nem ni aram pi fak, me fith ngak Job ni patriarch ni gaar: “Um moy ko ngiyal’ ni gu sunumeg e fayleng riy? Faanra er feni yoor e tin ni ga manang murung’agen, me ere mu weliy boch nggu rung’ag. . . . I mini’ e sunumeg e n’en ni nge gif e fayleng ngay? Rofen nem ni be puf e woch e tang e pi t’uf u taabang, ma pi fak Got e ur tolulgad u fithik’ e felfelan’.” (Job 38:4, 6, 7) Rib tamilang, ni pi engel e yad bang ko pi n’en ni sunumiy Got, ma u m’on ni ngan sunumiy e girdi’ ma yad ba’.

5. Uw rogon ni kan yarmiy e pi engel?

⁵ “Yi Got e gathi ke piningdad ni nge dab kud yaramgad, machane ngad pired ni gadad ba gapas,” ireray e n’en ni yog e 1 Korinth 14:33. Rogon e n’en ni kan weliy, ma Jehovah e bay pi fak ni bogi kan ni ke yarmiyrad ni dalip ulung: (1) serafim, ni maruwel rorad e bay u tagil’ Got, ni yad ma gagiyelnag feni thothup, maku yad ma tay e girdi’ rok nib beech ko tirok Got ban’en; (2) kerubim, ni yad ma ayuweg e gagiyeg rok Jehovah nib tolang; nge (3) yugu boch e engel ni yad ma rin’ e tin nib m’agan’ Got ngay. (Psalms 103:20; Isaiah 6:1-3; Ezekiel 10:3-5; Daniel 7:10) Mang boch e kanawo’ ni bay rogon e pi engel ney riy ko girdi?​—Revelation 5:11.

Mang e Maruwel ko Pi Engel?

6. Uw rogon ni fanay Jehovah e pi kerubim nib l’ag rogon ko fare milay’ nu Eden?

⁶ Bin som’on ni kan weliy murung’agen e pi kan e bay ko Genesis 3:24, ma u rom e gad ra beeg riy ni: “[Jehovah] e chuweg e girdi’ u Eden, me fek e kerubim nge bangi sayden ni be daramram ni urngin yang ni be chel ngay, nge ta’ ko ngek ko gi woldug nem nu Eden. Gali n’ey e nge ta’ e girdi’ u urel nge dabi chugur be’ ko fare ke gek’iy ni ma pi’ e yafos.” Pi kerubim ney e yad e ra k’aring ni nge dakiyog rok Adam nge Efa ni ngar sulow ko fare milay’ nra tafanayew ko som’on. Re n’em e buch aram ko som’on u chepin e girdi’. Mang e maruwel ko pi engel ni ka nap’an aram i yib?

7. Mang e be dag e n’en nri ir e be yip’ fan fare bugithin ni “engel” u murung’agen reb e maruwel ni ku ma rin’ e pi engel?

⁷ Gonap’an 300 yay ni kan weliy murung’agen e pi engel u lan e Bible. Fa gal bugithin nu Hebrew nge Greek ni fan ko “engel” e rayog ni ngan piliyeg ni “tamol’og.” Engel e yad e tamol’og u thilin Got nge girdi’. Rogon ni bay ko fa gal nsom’on e paragraph ko re article ney e fanay Jehovah e engel ni nge thapeg e thin rok ngak John ni apostal.

8, 9. (a) Uw rogon ni rin’ ban’en e wub ni tay reb e engel ni nge guy Manoah nge ppin rok? (b) Mang e rayog ni nge fil e piin gallabthir ko n’en ni rin’ Manoah u nap’an ni yib fare engel i guy?

⁸ Ku yima fanay e pi engel ni fan e nge pi’ e athamgil nga laniyan’ e pi tapigpig rok Got u fayleng. Ni bod e ngiyal’ ni baaram ni immoy e pi Judges u Israel kakrom, ma Manoah nge ppin rok e ri yow baadag ni ngar fakayew reb e bitir. I pi’ Jehovah e engel rok ni nge yog ngak leengin Manoah nra fakay reb e bitir ni pumoon. Ireray e n’en ni yog ngak: “Bay mu diyen ngam gargelnag bochi pagel. Ma dab mu th’ab piyan lolugen, ya rofen ni yira gargeleg e nga ni pi’ nga pa’ Got ni bod rogon ba Nazarite. Ya bayi tabab i maruweliy ni nge chuweg piyu Israel u tan pa’ e pi Filistine.”​—Judges 13:1-5.

⁹ Tomur riy me gargeleg e leengin Manoah bochi pagel ni Samson fithingan, me yib i mang be’ nib gilbuguwan u lan e Bible. (Judges 13:24) U m’on ni gargeleg fare tir, me yog Manoah ngak fare engel ni ku ra sul ngorow nge fonownagrow u rogon ni ngar chuguliyew e chi pagel nem. I fith Manoah ni gaar: ‘Uw rogon ni nge par e re tir ney ma mang e thingari rin’?’ I sul fare engel rok Jehovah u daken fapi thin ni ke yog ngak leengin Manoah. (Judges 13:6-14) Dabisiy ni kari yib e athamgil nga laniyan’ Manoah ni bochan e re n’ey! Dabki yib e pi engel ngak e girdi’ e ngiyal’ ney, machane bod rogon Manoah, rayog ko pi gallabthir ni ngar sapgad ko pi fonow rok Jehovah u nap’an ni yad be llowan’nag pi fakrad.​—Efesus 6:4.

10, 11. (a) Uw rogon ma fapi salthaw ni kar longobiyed fare binaw e ke rin’ ban’en ku Elisha nge fare tapigpig rok? (b) Uw rogon nra yib angin ngodad ni faan gad ra fal’eg i lemnag e re n’ey ni buch?

¹⁰ Ku bay ban’en ni buch nib manigil u daken e ayuw ko engel u nap’an Elisha ni profet. I par Elisha u Dothan, ni reb e binaw u Israel. Faani reb e rran u nap’an ni sap e tapigpig ku Elisha nga wen ni ke od ni kakadbul, me guy ni ke liyeg fare binaw e os nge karrow ni fan ko mahl ni ma giringiy e os. Ke l’og fare pilung nu Syria barba’ e salthaw rok nib gel ni ngar koled Elisha. Mang e rin’ fa en ni ma maruwel rok Elisha? Dabi siy ni ke rus, me tolul ni gaar: “Masta, kad gafgowgad, mang e ngad rin’ed?” Ke lemnag ni dakuriy e athap rorad. Machane me fulweg Elisha ni gaar: “Dab mu rus, ya kab pire’ e piin ni bay u ba’ rodad ko piin ni bay u ba’ rorad.” Mang e be yip’ fan?​—2 Kings 6:11-16.

¹¹ Manang Elisha ni bay e pi engel nrayog ni nge ayuwegrad. Machane, fa en ni tapigpig rok e de guy ban’en. Ere “meybil Elisha ni gaar, ‘Somol, mu bing owchen e tapigpig rog nge guy.’ Me pingeg Somol e changar rok fare tapigpig me guy fare burey nib sug ko os nge karrow nnifiy nib liyeg e gin’en ni bay Elisha riy.” (2 Kings 6:17) Fin aram e nang fare tapigpig nriyul’ ni bay e engel u rom. Mus ngodad ma ku rayog ni ngad nanged nriyul’ nu daken e fonow rok Jehovah nge Kristus e ma ayuweg e pi engel e girdi’ rok Jehovah riy ni faanra yog ngodad e tamilangan’ ko tirok Got ban’en.

Ayuw ko Pi Engel u Nap’an Kristus

12. Mang ayuw e yog ngak Maria u daken fare engel ni Gabriel fithingan?

¹² Amu lemnag e ayuw ni yib ngak Maria ni be’ nib ppin ndawori nang e pumoon u nap’an ni rung’ag fare thin ni: “Bay mu diyen ngam gargelnag bochi pagel, ma ngam tunguy fithingan ni Jesus.” U m’on ni nge weliy fare engel ni ke l’og Got ni Gabriel fithingan e pi thin ney ni yira gin ngay, me gaar ngak: “Maria, dab mu tamdag, yi Got e kari tow’athnigem.” (Luke 1:26, 27, 30, 31) Dabi siy ni ke yib e athamgil nge gel nga laniyan’ Maria ni bochan e pi thin ney ni kan micheg ngak nriyul’ ni kan tow’athnag!

13. Uw rogon ni ayuweg e pi engel Jesus?

¹³ Ku reb e ban’en ni buch ni ke m’ug e ayuw ko pi engel riy e buch u tomuren ni siyeg Jesus fa dalip i skeng ni yibnag Satan Ngak u nap’an ni bay u daken e ted. Re n’em ni buch e be dag ngodad nu tomuren fapi skeng, “me pag fare moonyan’ Jesus; me yib e pi engel ngar bad ra pigpiggad ngak.” (Matthew 4:1-11) Bay ban’en ni ki buch ni taareb rogon ko re n’ey fare nep’ i n’em u m’on ni nge yim’ Jesus. U fithik’ e amith, me ragbug Jesus nga but’ me meybil ni gaar: “‘Chitamag, faanra mm’agan’um ngay ma ga fek e re kap ney ngam chuweg rog. Machane gathi tin nib m’agan’ug ngay e ngam rin’, ya tin nib m’agan’um ngay.’ Me yib ba engel nu tharmiy i m’ug ngak nge pi’ gelngin.” (Luke 22:42, 43) Machane miti mang ayuw e ma pi’ e pi engel ngodad e ngiyal’ ney?

Ayuw ni Ma Pi’ e Pi Engel ko Ngiyal’ Ney

14. Mang boch e gafgow nge togopuluw ni ki i yib ko Pi Mich Rok Jehovah e ngiyal’ ney nthingar ra gelgad ngay, ma mang angin ni ke yib riy?

¹⁴ Faan gad ra fal’eg i yaliy e pi n’en ni be buch ko machib ni be tay e Pi Mich Rok Jehovah e ngiyal’ ney, ma gathi riyul’ ni be m’ug e mich riy nriyul’ ni bay e pi engel ni be pi’ e ayuw ko re maruwel ney? Ni bod ni yog ko pi tapigpig rok Jehovah ni ngar k’adedan’rad ko gafgow nib gel’ ni i tay e Nazism ngorad u Germany nge Ngal u Europe u m’on nge nap’an e Bin II e Mahl ko Fayleng (1939-45). U tan e gagiyeg ko Katolik u Italy, Spain, nge Portugal, ma thingar ra k’adedan’rad ko gafgow nib n’uw nap’an. Bokum e duw ni kur k’adedan’rad ko gafgow ni un tay ngorad ko fa gin ni immoy ni Soviet Union kafram nge ku boch e pi nam u tan pa’rad. Ku boch e gafgow ndabiyog i pag talin ni ki tay boch e Pi Mich e i buch u boch e nam u Africa.a Dawori n’uw nap’an ni ke yan ma ku boch e pi tapigpig rok Got u Georgia e kun gafgownagrad. Ke rin’ Satan urngin nrayog rok ni nge taleg e maruwel ko Pi Mich Rok Jehovah. Yugu aram rogon, ma kar gelgad ko pi togopuluw ma ka yad be ul’ul ko maruwel rorad ni yad ba ulung nib pasig. Ma re n’ey e bochan e ayuw ni i pi’ e pi engel.​—Psalm 34:7; Daniel 3:28; 6:22.

15, 16. Mang e ayuw ni ma pi’ e pi engel ko Pi Mich Rok Jehovah ko maruwel rorad ni machib ni yad ma tay u ga’ngin yang e fayleng?

¹⁵ Pi Mich Rok Jehovah e rib ga’ fan u wan’rad e maruwel ni kan pi’ ngorad ni ngar machibniged fare thin nib fel’ u murung’agen Gil’ilungun Got u ga’ngin yang e fayleng mar pingeged e girdi’ ngar manged boch pi gachalpen ni aram e ngar filed ngak urngin e piin ni yad ba adag e machib e tin nriyul’ u lan e Bible. (Matthew 28:19, 20) Machane, yad manang ndabiyog ni ngar rin’ed e re maruwel ney ndariy e ayuw ko pi engel riy. Ere, fapi thin ni bay ko Revelation 14:6, 7 e ir e ma pi’ e athamgil nga laniyan’rad. Be gaar: “Mu gguy [apostal John] yugu reb e engel ni be changeg nib tolang u fithik’ e nifeng, ni ba’ rok e thin ndabi math biid, ni Thin Nib Fel’ ni nge weliy ngak e girdi’ nu fayleng, ni urngin e pi nam nge ganong nge thin nge gubin mit e girdi’. Me gaar ni ba ga’ laman: ‘Nge yib madgun Got ngomed, mi gimed ta’ fan nga feni sorok! Ya ke taw nga nap’an ni nge pufthinnag e girdi’. Ere mu siro’gad mi gimed meybil u p’eowchen Got ni ir e sunumiy e tharmiy, nge but’, nge day, nge pi alublub!’”

¹⁶ Pi thin ney e ba tamilang ni be dag ni fare maruwel ko machib ko Pi Mich Rok Jehovah u ga’ngin yang e fayleng e ma ayuweg ma ma pow’iyey e pi engel. Be fanay Jehovah e pi engel rok ni nge pow’iy e piin nib yul’yul’ i yan ko Pi Mich rok. Maku pi engel ney e ku ra pow’iyed e Pi Mich ngak e piin ni bay rogorad ni ngar nanged e machib. Re n’ey e rayog ni nge weliy fan ni kaygi yoor yay ni bayi n’en me mada’nag reb e Pi Mich Rok Jehovah be’ ni bay e magawon rok ni ke t’uf e ayuw rok ko tirok Got ban’en.

Ba Maruwel ni Yira Gin Ngay Boch nga M’on

17. Mang e buch ko fapi salthaw nu Assyria u nap’an ni cham taareb e engel ngorad?

¹⁷ Tin ni kub muun ko maruwel ko pi engel ni yad ma wereg e thin maku yad ma gelnag e pi tapigpig rok Jehovah, ku yugu reb e maruwel. Kakrom e ma fanayrad Got ngar gechignaged e girdi’. Ni bod ni, nap’an e bin meruk e chibog B.C.E., me yib e salthaw rok yu Assyria ni ngar chamgad ngak piyu Jerusalem. Mang e rin’ Jehovah? I gaar: “Bay gu yororiy e re binaw ney mu gu ayuweg u pa’ fare pilung nu Assyria, ni nggu rin’ ni bochan e nge gilbuguwag nge bochan ni thin ni kug micheg ngak e tapigpig rog i David.” Re n’em e yog ngodad e n’en ni buch ni gaar: “Re nep’ i n’em e yan ba engel rok Somol ko gin ni be par e salthaw nu Assyria riy me thang e pogofan rok 185,000. Ma faani puf e woch ma yad gubin ni yad bay u but’ ni kar m’ad.” (2 Kings 19:34, 35) Ri kab gel gelngin taareb e engel ni faanra ngan taareb rogonnag ko pi salthaw ko girdi’!

18, 19. Mang maruwel nra rin’ e pi engel boch nga m’on ni yira gin ngay, ma mang e ra rin’ e re n’em ko girdi’?

¹⁸ Pi engel e yad ra mang e pi salthaw rok Got ni ngar thanged e pogofan ko girdi’ boch nga m’on. Dab ki n’uw nap’an ma ra yib Jesus “ni yad e pi engel rok nib yargel, nge nifiy ni be daramram.” Maruwel rorad e ngar “gechignaged e piin nde t’uf rorad ni ngar nanged murung’agen Got nge piin ndarir folgad ko Thin nib Fel’ ni yib rok Got ni murung’agen e Somol rodad i Jesus.” (2 Thessalonika 1:7, 8) Re n’ey nra buch e ra rin’ ban’en ngak e girdi’ ni gubin! Piin dubrad ni ngar motoyilgad ko fare thin nib fel’ ni murung’agen Gil’ilungun Got ni yibe wereg u ga’ngin yang e fayleng e chiney e yira thangrad. Ke mus ni piin ni yad ra gay Jehovah, nge tin nib mat’aw ban’en, nge sobut’an’ e rayog nra “mithgad u nap’an fare rran ko damumuw rok Jehovah” ma dariy ban’en nra buch rorad.​—Zefaniah 2:3, NW.

¹⁹ Gad be pining e magar ya be fanay Jehovah e pi engel rok nib gel gelngirad ni ngar ayuweged mi yad gelnag e pi tapigpig rok u roy u fayleng. Bochan ni kad nanged e maruwel ko pi engel ma ma fal’eg laniyan’dad, nbochan ni bay boch e pi engel ni kar togopuluwgad ngak Jehovah kar uned nga tan e gagiyeg rok Satan. Bin migid e article e gad ra weliy riy e pi n’en nib t’uf ni nge rin’ e tin nriyul’ e Kristiano ni ngar ayuweged gad ko pi n’en ni ma rin’ Satan ni Moonyan’ nge pi kan nib kireb rok nrayog ni nge kirebnagdad.

[Footnote]

Mang e Kam Fil?

• Uw rogon ni sum e pi engel?

• Uw rogon ni kan fanay e pi engel u lan e Bible?

• Mang e be dag e Revelation 14:6, 7 u murung’agen e maruwel ko pi engel e ngiyal’ ney?

• Mang maruwel e ra rin’ e pi engel boch nga m’on?

[Picture on page 23]

I pi’ ba engel e athamgil nga laniyan’ Manoah nge ppin rok

[Picture on page 25]

“Kab pire’ e piin ni bay u ba’ rodad ko piin ni bay u ba’ rorad”