BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w13 4/15 pp. 7-11
  • Mwenaingamo Mu Kutanga Baibolo

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Mwenaingamo Mu Kutanga Baibolo
  • Kyamba kya Usopa—2013
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • TANGAINGA NE KULANGULUKAPO
  • IBIKAINGAKO PA KUBA’MBA MUMVWISHE BAIBOLO
  • INGIJISHAINGA BYO MUFUNDA PA KUKWASHA BAKWENU
  • KUTANGA MAMBO A LESA KWITUZHIKIJILA
  • KUTANGA BAIBOLO KUKETULENGELA KUPULUKA
  • Teshai Muchima ku Kutanga
    Mwenaimo mu Sukulu wa Lufunjisho lwa Mwingilo wa Lesa
  • Sekelainga mu Mambo a Lesa
    Mwenaimo mu Sukulu wa Lufunjisho lwa Mwingilo wa Lesa
  • Sapwilainga ne Kulenga Baana ba Bwanga
    Kyamba kya Usopa—2003
  • Kwachishai Mambo a Lesa
    Popwelai Lesa Yenka wa Kine
Monai Bikwabo
Kyamba kya Usopa—2013
w13 4/15 pp. 7-11

Mwenaingamo Mu Kutanga Baibolo

“Mu muchima wami nsekela bingi mu mizhilo ya Lesa.”—LOMA 7:22.

KEBAI BINO BISHINKA

Mukamwenamo byepi mu kutanga Baibolo ne ‘kulangulukapo’?

Mwakonsha kuyuka byepi Binembelo bya kwingijisha pa kukwasha bakwenu?

Kutanga Baibolo kwimuzhikijila byepi?

1-3. Ñanyi bintu byawama bifuma mu kutanga Baibolo ne kwingijisha byo mufunda?

“NAMUSANCHILA bingi Yehoba pa juba pa juba lukelo pa kunkwasha kumvwisha biji mu Baibolo.” Nyenga wakikulumpe waambile bino byambo watanga Baibolo kukila pa bimye 40, kabiji ne luno kechi waleka ne. Nyenga wakyanyike wanembele’mba, kutanga Baibolo kwamukwasha kuyuka’mba Yehoba ko aji. Kino kyamulengela kufwenya kwipi ne Shanji wa mwiulu. Waambile’mba, “Nkyangye kwikalapo na lusekelo lo nji nalo luno ne.”

2 Mutumwa Petelo watundaikile bonse amba “mukebenga mukaka wabula kuweluka wa mu mambo a Lesa.” (1 Pe. 2:2) Aba bapwisha kino kilaka kupichila mu kufunda Baibolo ne kwingijisha byo bafunda bekala na jiwi ja mu muchima jatoka ne kuyuka kyo baikela na bumi. Bekala na bulunda bwawama na bakwabo batemwa Lesa wa kine ne kumwingijila. Bino byonse ke bintu bilengela ‘kusekela bingi mu mizhilo ya Lesa.’ (Loma 7:22) Pano bino, kuji ne bintu bikwabo byawama byo bamwenamo. Ñanyi bintu byonkabyo?

3 Inge mwafunda byavula pe Yehoba ne Mwananji, popo mukakilamo ne kwibatemwa kabiji ne kutemwa bakwenu. Kwikala na maana alumbuluka a mu Binembelo kukemukwasha kuyuka’mba katatakatu Lesa akapulushe bantu balukokelo mu ino ntanda ibena konaika. Ano ke mambo awama o mwafwainwa kubulako bantu mu mwingilo. Yehoba ukemupesha inge ke mufunjisheko bakwenu bintu byo mwafunda kupichila mu kutanga Mambo a Lesa.

TANGAINGA NE KULANGULUKAPO

4. Kutanga Baibolo ne ‘kulangulukapo’ kwatala mu ka?

4 Yehoba kechi ukeba bakalume banji kutanga Mambo anji kya lubilo ne. Wabujile Yoshua amba: “Byambo bya mu ye uno buku wa mizhilo kechi ukebileke bikafume mu kanwa kobe ne; kabiji ukebilangulukenga mute ne bufuku.” (Yosh. 1:8; Sala. 1:2) Uno mukambizho ubena kulumbulula kuba’mba mwafwainwa kutanganga mu jishinda ja kwimulengela kulanguluka languluka pa byo mubena kutanga. ‘Kulanguluka’ pa byo mubena kutanga mu Baibolo, kukemulengela kuta muchima pa bishinka byakonsha kwimukwasha ne kwimutundaika kimye kyo mubena kutanga. Umvwe mwatana byambo, byepelo nangwa mashimikila a uno mutundu, mwafwainwa kwiatanga pache pache, kampe ne kunongota pa kutanga kukila kupitamotu lubilo. Inge ke mutange mu jino jishinda, kishinka kiji mu Binembelo kyakonsha kwimufika pa muchima. Kuba bino kwanemena ka? Mambo kuyuka mwatala lujimuno lwa Lesa kukemutundaika kwingijisha lolo lujimuno.

5-7. Ambai bya kumwenako bibena kumwesha kutanga Mambo a Lesa ne kulangulukapo byo kwakonsha kwimukwasha (a) kutwajijila kwikala na byubilo byawama; (b) kubila bakwenu lusa ne kwibatekenya; (c) kuketekela mwi Yehoba ne mu bimye bya makatazho.

5 Kutanga ne kulanguluka langulukapo kwakonsha kwimukwasha inge mubena kutanga mabuku a mu Baibolo akatazha kumvwisha. Kyakumwenako, akifwanyikizhai bino bintu bisatu. Kitanshi, akilangulukai pa mulongo mwina Kilishitu uji na mutanchi wa kutanga Baibolo wamufikizha mu bungauzhi bwa kwa Hoseya. Byo afika mu kitango 4, panyuma ya kutanga kyepelo 11 kufika ku 13 watulumana ne kulangulukapo. (Tangai Hoseya 4:11-13.) Mambo ka? Bino byepelo bya mufika pa muchima mambo bakwabo pa sukulu bamukanjikizha kuba byatama. Walanguluka pa bino byepelo ne kulanguluka’mba: ‘Yehoba umona bintu byatama byuba bantu nangwa bya mu bufyamfya. Kechi nkeba kumufichisha ku muchima ne.’ Uno mulongo wafuukulapo kutwajijila kwikala watoka ku meso a Lesa.

6 Mu kyakumwenako kya bubiji, nyenga mwina Kilishitu ubena kutanga bungauzhi bwa kwa Yoela kabiji wafika mu kitango 2, kyepelo 13. (Tangai Yoela 2:13.) Byo atanga kino kyepelo ne kulangulukapo, walanguluka pa byo afwainwa kwikala byonka biji Yehoba, “wa bibusa ne wa lusa, ubanda kuzhingila, wayula butemwe bubula kwaluka.” Wafuukulapo kwibikako kuleka ñambilo ya mukeyu ne byambo bya bukaji byo ambila bamwatawanji pa bimye bimo ne bantutu bakwabo.

7 Kya busatu, fwanyikizhai mwanamulume mwina Kilishitu waingilanga nkito pano yapwa, kabiji waakamwa na mambo a mwakulamina bakazhi banji ne baana. Pa Nahumi 1:7 watangapo kuba’mba Yehoba “ye kyamba kyakosa kya kufyamamo mu juba ja malwa; wibayuka aba bamuketekela.” Bino byambo byamutekenesha bingi. Wamona kuba’mba Yehoba wamutemwa bingi kabiji waleka ne kukizhamo kwikala na bijikila. Kepo atanga kyepelo 15 ne kulangulukapo. (Tangai Nahumi 1:15.) Uno mulongo wetu wamona kuba’mba kupichila mu kusapwila mambo awama mu bino bimye byakatazha, ubena kumwesha’mba Yehoba kyo kyamba kyanji kyakosa. Aku saka abena kukeba nkito, uno mulongo pano wafuukulapo kuyanga mu mwingilo mukachi ka mulungu.

8. Lumbululaiko pacheche bya buneme byo mwamwenejilemo mu kutanga Baibolo.

8 Bishinka byanema byo twaambapo byafuma mu mabuku a mu Baibolo bamo o balanguluka’mba akatazha kumvwisha. Kupesa pesa buku wa Hoseya, wa Yoela ne wa Nahumi na mulanguluko wa kukeba kufunda, kusakwimulengela kukeba kutanga ne byepelo bikwabo bya mu ano mabuku ne kulangulukapo. Akilangulukai pa maana ne lutekenesho luji mu ano mabuku a bangauzhi! Pano ibyepi pa mabuku akwabo a mu Baibolo? Mambo a Lesa aji nobe mukochi wa mabwe a buneme. Ingilainga bulongo mu uno mukochi. Onkao mambo, tangai Baibolo yense pa kuba’mba mutane bino bya buneme muji lutangijilo lwa Lesa ne lutundaiko.

IBIKAINGAKO PA KUBA’MBA MUMVWISHE BAIBOLO

9. Twakonsha kuba byepi pa kuba’mba tumvwishe biji mu Baibolo?

9 Nangwa kya kuba kyanema kutanga Baibolo pa juba pa juba, mwafwainwa ne kumvwisha byo mutanga. Onkao mambo, pa kuba’mba mupese pese ne kuyuka bulongo bantu, mapunzha ne bintu byamwekele byo mutanga, mwafwainwa kwingijishanga bulongo mabuku anengezha jibumba ja Yehoba. Nangwa inge kechi mwayuka bulongo mafunjisho amo a mu Baibolo akonsha kwimukwasha mu bwikalo bwenu ne, mwakonsha kwipuzha mukulumpe mu kipwilo nangwa mwina Kilishitu mukwabo wakoma kuba’mba emukwashe. Pa kuba’mba tuyukishe buneme bwa kumvwisha byo tutanga, twayai twisambe pa mwina Kilishitu umo wajingako mu myaka kitota kitanshi wibikileko kuba bino. Jizhina janji Apolosa.

10, 11. (a) Apolosa bamukwashishe byepi pa kuba’mba asapwilenga bulongo mambo awama? (b) Twakonsha kufunjilako ka ku jishimikila ja kwa Apolosa? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “Nanchi Mufunjisha Mafunjisho a Katataka Nyi?”)

10 Apolosa wajinga mwina Kilishitu Muyudea ‘wayukile bingi Binembelo’ kabiji “wajinga wa mukoyo bingi.” Buku wa Byubilo wamulumbulula’mba: “Aye waambilenga ne kufunjisha bulongo bintu byaamba pe Yesu, bino wayukilekotu lubatizhilo lwa Yoano.” Kwa kubula kuyuka, Apolosa wafunjishenga bya kala pa lubatizhilo. Byo bamumvwine na kufunjisha mu Efisesa, bamulume ne mukazhi abo ba Akwila ne Pilisila baishile “kumulumbulwila bulongo jishinda ja Lesa.” (Byu. 18:24-26) Nga kino kyamukwashishe byepi Apolosa?

11 Byo apwishishe kusapwila mu Efisesa, Apolosa wayile ku Akaya. “Byo afikileko, wakwashishe bingi baitabijile na mambo a lusa lwa Lesa; mambo wibashinawijilenga patoka Bayudea kuba amba mafunjisho abo a bubela kupichila mu byo ebalumbulwijile mu Binembelo amba Yesu ye Kilishitu.” (Byu. 18:27, 28) Pa kikye kimye Apolosa walumbulwile bingi bulongo mwatala lubatizhilo lwa bwina Kilishitu. Na mambo a kuba wayukile bino bintu, “wakwashishe bingi” bakatataka kuyilako palutwe mu mpopwelo ya kine. Twakonsha kufunjilako ka ku jino jishimikila? Byonka byaubile Apolosa, twafwainwa kwibikangako kumvwisha byo tutanga mu Baibolo. Nangwa byonkabyo, inge mukwetu mwina Kilishitu wapijilwa witubula’mba tuwamisheko mfunjishisho yetu, twafwainwa kwipelula ne kumvwina byo etubulako ne kumusanchila. Inge twauba bino, tukengilanga bulongo mwingilo wetu wazhila.

INGIJISHAINGA BYO MUFUNDA PA KUKWASHA BAKWENU

12, 13. Lumbululai kwingijisha bulongo Binembelo byo kwakonsha kukwasha babena kufunda Baibolo kutwajijila kukomenako.

12 Byonka byajinga Pilisila, Akwila ne Apolosa, ne atweba twakonsha kukwasha bakwetu. Inge lutundaiko lwenu lwakwasha muntu ukeba kufunda bukine kushinda mikiika, mumvwa byepi? Nangwa inge mwi bakulumpe mu kipwilo, mumvwa byepi inge mukwenu wa mu lwitabilo wimusanchila pa lujimuno lwa mu Binembelo lo mwamupele lwamukwashishe mu lukatazho lo ajinga nalo? Kwa kubula nangwa kuzhinaukatu ne, kukwasha bakwetu kuwamishako bwikalo bwabo kupichila mu kwingijisha Mambo a Lesa ke kintu kileta bingi lusekelo.a Akimonai byo mwafwainwa kuba bino.

13 Mu kimye kyajingako Elaija, bena Isalela bavula bafwainwe kusalapo kwikala mu bupopweshi bwa kine nangwa mu bwa bubela. Lujimuno Elaija lo ajimwineko bano bantu lwakonsha kukwasha ufunda Baibolo ubena kukankazhama kusalapo kwingijila Lesa. (Tangai 1 Bamfumu 18:21.) Langulukai pa kino: Inge muntu ukeba kufunda bukine keachine byakonsha kuba balunda nanji nangwa ba mu kisemi kyanji, mwakonsha kumukwasha kutwajijila kupopwela Yehoba kupichila mu kwisamba nanji byambo biji mu Isaya 51:12, 13.—Tangai.

14. Ñanyi kintu kikemukwasha kuvuluka binembelo bya mu Baibolo kimye kyo mubena kwibikeba pa kuba’mba mukwashe bakwenu?

14 Kine, mu Baibolo muji byambo byakonsha kutundaika, kololako nangwa kukosesha bebitanga. Mwakonsha kwiipuzha’mba, ‘Nakonsha kuvuluka byepi binembelo byo nkeba kwingijisha?’ Tangainga Baibolo ne kulanguluka languluka pa milanguluko ya Lesa pa juba pa juba. Kuba bino, kukemulengela kuyuka Binembelo kya kuba mupashi wa Yehoba ukemukwashanga kwibivuluka kimye kyo mubena kukeba kwibingijisha.—Mako 13:11; tangai Yoano 14:26.

15. Ki ka kikemukwasha kumvwisha bulongo Mambo a Lesa?

15 Byonka byaubile Mfumu Solomone, lombai kwi Yehoba kuba’mba emupe maana pa kwingila mingilo yanji. (2 Moba 1:7-10) Kabiji byonka byaubile bangauzhi ba kala, mwafwainwa ‘kukeba ne kupalanguzha’ mu Mambo a Lesa pa kuba’mba muyuke maana alumbuluka a Yehoba ne kyaswa muchima wanji. (1 Pe. 1:10-12) Mutumwa Paulo watundaikile Timoti “kwikomesha na byambo bya lwitabilo ne na lufunjisho lwawama.” (1 Timo. 4:6) Umvwe mwauba bino, mukayuka bya kwingijisha Mambo a Lesa pa kukwasha bakwenu. Kabiji ne anweba bene mukakosesha lwitabilo lwenu.

KUTANGA MAMBO A LESA KWITUZHIKIJILA

16. (a) Nga bena Beliya bamwenejilemo byepi mu ‘kubalaula bulongo Binembelo moba onse’? (b) Mambo ka kutanga Baibolo pa juba pa juba o kwanemena mu ano moba?

16 Bayudea baikalanga mu muzhi mukatampe wa Beliya mu kibunji kya Makedonya bajinga na muteeto wa ‘kubalaula bulongo Binembelo moba onse.’ Paulo byo ebasapwijile mambo awama, baesakenyenga byambo byanji ku Binembelo byo bayukile. Ki ka kyafuminemo? Bavula baswile kuba’mba Paulo wafunjishenga bukine, kabiji “baitabijile.” (Byu. 17:10-12) Kino kimwesha kuba’mba kutanga Baibolo kwitulengela kwikala na lwitabilo lwakosa mwi Yehoba. Lwitabilo lwakosa, “kyo kiyukilo kimwesha amba akya kyo mwaitabila kya kine,” kabiji lwanema bingi inge tukeba’mba tukapuluke ne kutwela mu ntanda ipya ya Lesa.—Hebe. 11:1.

17, 18. (a) Nga lwitabilo lwakosa ne butemwe bizhikijila byepi muchima wa kifwanyikizho wa mwina Kilishitu? (b) Luketekelo lwituzhikijila byepi ku bizumba?

17 O ene mambo Paulo o anembejile’mba: “Atweba byo tuji ba mute, tutekanyenga ne kuvwala pa kyaji kyela kya lwitabilo ne butemwe ne kuvwala ku mutwe kampompo ka luketekelo lwa lupulukilo.” (1 Tesa. 5:8) Muchima wa mushilikale wafwainwa kuzhikijilwa ku balwanyi. Po pamotu ne muchima wa kifwanyikizho wa mwina Kilishitu naye ukebewa kumuzhikijila ku bulume bwa bundengamambo. Ki ka kimweka inge kalume wa Yehoba waikala na lwitabilo lwakosa mu milaye ya Lesa ne kutemwa Lesa ne bantu? Muntu wa uno mutundu wavwala kyela kyakilamo kukosa pa kyaji. Kabiji wibikako kuchinuzhuka kufichisha Lesa ku muchima.

18 Kabiji Paulo watongwele ne kampompo “ka luketekelo lwa lupulukilo.” Bashilikale bajingako mu moba anembejilwengamo Baibolo inge babula kuzhikijila mutwe bebepayanga mu nkondo. Umvwe mushilikale wavwala kampompo, wapulukanga ku miketo kwakubula kumukozha ne. Ne atweba twikala na luketekelo lwa kuba’mba Yehoba uketupulusha kupichila mu kufunda Mambo anji. Luketekelo lwakosa lwitukwasha kuchinuzhuka bansatuki ne byambo byabo “byatu” biji nobe kikola kyakonsha kusambukila ba mu kipwilo. (2 Timo. 2:16-19) Luketekelo lwetu luketulengela kuchinuzhuka boba bakonsha kwitulengela kuba bintu byakanya Yehoba.

KUTANGA BAIBOLO KUKETULENGELA KUPULUKA

19, 20. Mambo ka o twanemekela Mambo a Lesa, kabiji tumwesha byepi amba twianemeka? (Monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “Yehoba wampatu kintu kyonka kyo nkeba.”)

19 Byo tubena kufwenya pepi na mpelo ya buno bwikalo, twafwainwa kuketekela mu byambo bya Yehoba na muchima yense. Lujimuno lo tutanamo, lwitukwasha kuleka byubilo byatama ne miteeto yetu ya bundengamambo. Lutundaiko lujimo ne lutekenesho luketukwasha kuchinchika meseko a kwa Satana ne ntanda yanji. Na mambo a lutangijilo Yehoba lo apana kupichila mu Mambo anji, tukatwajijila kwenda mu jishinda jaya ku bumi.

20 Vulukai amba kyaswa muchima wa Lesa ke kya kuba’mba “bantu bonse bapuluke.” Bakalume ba Yehoba baji pa “bantu bonse.” Kubikapotu ne bonse bo twakonsha kukwasha kupichila mu mwingilo wetu wa kusapwila ne kufunjisha. Pano bino, aba bonse bakeba kupuluka bafwainwa “kuyukisha bulongo bukine.” (1 Timo. 2:4) Onkao mambo, kupuluka kwaimena pa kutanga Baibolo ne kwingijisha mikambizho ijimo. Kya kine, inge ke tutange Baibolo pa juba pa juba tumwesha’mba twanemeka bingi Mambo a Yehoba a bukine.—Yoa. 17:17.

[Tubyambo twa mushi]

a Kechi twafwainwa kwingijisha lujimuno lwa mu Baibolo kukanjikizha bakwetu kupimpula bwikalo bwabo nangwa kwibazhachisha ne. Twafwainwa kutekanya ne kubila lusa ye tufunjisha Baibolo byonka Yehoba byo etutekenya ne kwitubila lusa.—Sala. 103:8.

[Kipikichala pa peja 7]

[Kitenguluzha pa peja 9]

NANCHI MUFUNJISHA MAFUNJISHO A KATATAKA NYI?

Twafwainwa kumona’mba byo tufunjisha pa Baibolo bya katataka pa kuba’mba tufunjishenga bakwetu maana a lumbuluka. Byo kiji bino, mwakonsha kukumbula byepi mepuzho alondelapo?

▪ Bañanyi Yesu bo aambilengapo kimye kyo aambile pa “kino kisemi” kyatongolwa mu Mateo 24:34?—Kyamba kya Usopa, April 15, 2010, mapa 10-11.

▪ Nga ‘kwabanya mikooko ne bambuzhi’ kwatongolwa mu Mateo 25:32 kwatendekele kimye ka?—Kyamba kya Usopa, July 15, 2008, mapa 20-21.

▪ Kwesakana na byaamba Luka 21:26, “bantu bakapungila na mambo a moyo ne na mambo a bintu byaketekelwa kufikila ino ntanda” ñanyi kimye?—Kyamba kya Usopa, July 15, 2010, mapa 3-15.

Inge ke tutange Baibolo pa juba pa juba ne lufunjisho lwa pa bunke, tukakwasha bakwetu kwenda mu kyeya kibena kusamisha Yehoba pa Mambo anji anembwa.—Mana 4:18.

[Kipikichala]

Apolosa bamukwashishe kuwamishako mfunjishisho yanji mu mwingilo

[Kipikichala pa peja 11]

‘YEHOBA WAMPATU KINTU KYONKA KYO NKEBA’

Nyenga wakyanyike wanembele’mba: “Pa mikambizho yonse itupa Yehoba, aya itutundaika kutanga Baibolo pa juba pa juba yankwasha bingi mu bwikalo bwami. Natendekele kutanga Baibolo mu mwaka ye napwishishengamo sukulu, kabiji papichile myaka ibiji pa kuba’mba mpwishe kutanga Baibolo yense. Pa kyokya kimye, mu Mambo a Yehoba natainemo byonse byo nakebelenga pa kuba’mba mfuukulepo bya kuba mu bwikalo bwami. Pano luno mbena kutanga Baibolo ja bubiji. Bino kijitu nobe mbena kutanga bintu byo nkyangye kutangapo kala ne. Kutanga Baibolo kubena kuwamatu byonka byo kwawamine kimye kitanshi kyo na mutangile kabiji kundetela bingi lusekelo. Nakumya bingi kuba’mba Yehoba wampatu kintu kyonka kyo nkeba.”

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu