LUMU LUIMPE LUFUNDA KUDI MATAYI
1 Mukanda wa malu a mu nsombelu* wa Yezu Kristo,* muana wa Davidi,+ muana wa Abalahama:+
2 Abalahama wakalela Izaka;+
Izaka wakalela Yakoba;+
Yakoba wakalela Yuda+ ne bana babu;
3 Yuda wakalela Pelese ne Zela,+ mamuabu uvua Tamâ;
Pelese wakalela Heselona;+
Heselona wakalela Lama;+
4 Lama wakalela Aminadaba;
Aminadaba wakalela Nashona;+
Nashona wakalela Salamona;
5 Salamona wakalela Boaza, mamuende uvua Lahaba;+
Boaza wakalela Obeda, mamuende uvua Luta;+
Obeda wakalela Yishai;+
6 Yishai wakalela mukalenge Davidi.+
Davidi wakalela Solomo,+ wakalelaye ne mukaji wa Uliya;
7 Solomo wakalela Lehabama;+
Lehabama wakalela Abiya;
Abiya wakalela Asa;+
8 Asa wakalela Yehoshafata;+
Yehoshafata wakalela Yolama;+
Yolama wakalela Uziya;
9 Uziya wakalela Yotama;+
Yotama wakalela Ahaza;+
Ahaza wakalela Hizikiya;+
10 Hizikiya wakalela Manashe;+
Manashe wakalela Amona;+
Amona wakalela
Yoshiya;+
11 Yoshiya+ wakalela Yekonya+ ne bana babu tshikondo tshivuabu baye nabu ku Babilona.+
12 Panyima pa diya nabu ku Babilona, Yekonya wakalela Shalatiele;
Shalatiele wakalela Zelubabela;+
13 Zelubabela wakalela Abihuda;
Abihuda wakalela Eleyakima;
Eleyakima wakalela Azô;
14 Azô wakalela Sadoka;
Sadoka wakalela Akime;
Akime wakalela Eliyuda;
15 Eliyuda wakalela Eleazâ;
Eleazâ wakalela Matana;
Matana wakalela Yakoba;
16 Yakoba wakalela Jozefe bayende wa Mariya wakalela Yezu+ udibu babikila ne: Kristo.+
17 Nunku, bipungu bionso bia bantu, kumbukila ku Abalahama too ne ku Davidi, bivua bipungu bia bantu 14; kumbukila ku Davidi too ne ku diya nabu ku Babilona, bipungu bia bantu 14; kumbukila ku diya nabu ku Babilona too ne ku Kristo, bipungu bia bantu 14.
18 Kadi diledibua dia Yezu Kristo divua nunku: tshikondo tshivuabu babangile mamuende Mariya kudi Jozefe, wakapeta* difu ku bukole bua nyuma muimpe*+ kumpala kua kudisangabu kaba kamue. 19 Kadi bu muvua bayende Jozefe muntu muakane ne kayi musue kumuela patoke, wakapangadija bua kumubenga mu musokoko.+ 20 Kadi yeye mumane kuelangana meji a malu aa, monayi! muanjelu wa Yehowa* wakamumuenekela mu tshilota, wamba ne: “Jozefe, muana wa Davidi, kutshinyi bua kuya ne mukajebe Mariya kuebe, bualu tshidi tshimitshibue* munda muende ntshia ku nyuma muimpe.*+ 21 Yeye nealele muana wa balume ne udi ne bua kumuinyika ne: Yezu,*+ bualu yeye neapandishe bantu bende ku mpekatu yabu.”+ 22 Bulelela malu onso aa akenzeka bua kukumbaja mêyi avua Yehowa* muambe mukana mua muprofete wende, wamba ne: 23 “Tangilayi! Nsongakaji utshidi kamama neimite difu, nealele muana wa balume, nebamuinyike ne: Emanuele,”+ padibu bakudimuna biumvuija ne: “Nzambi udi netu.”+
24 Nunku, Jozefe wakabika ku tulu, kuenzaye muvua muanjelu wa Yehowa* mumuambile bua kuenza, kuyaye ne mukajende kuende. 25 Kadi kakasangila nende, too ne pakalelaye muana wa balume,+ kumuinyikaye ne: Yezu.+
2 Yezu mumane kuledibua mu Beteleheme+ wa mu Yudaya mu matuku a mukalenge Helode,*+ monayi! bena lubuku lua mitoto* ba ku Est bakalua ku Yelushalema, 2 bebeja ne: “Mmuaba kayi udibu balelele mukalenge wa bena Yuda?+ Bualu tuvua bamone mutoto wende patuvua ku Est, nunku tudi balue bua kumunemekela.”* 3 Pakumvua mukalenge Helode bualu ebu, wakalubakana bikole ne bena mu Yelushalema bonso bavua nende. 4 Wakasangisha bamfumu ba bakuidi bonso ne bafundi, kubakonkaye muaba uvuabu ne bua kulelela Kristo.* 5 Bakamuambila ne: “Mmu Beteleheme+ wa mu Yudaya, bualu ke tshivuabu bafunde ku butuangaji bua muprofete ne: 6 ‘Kadi wewe, Beteleheme wa mu buloba bua Yuda, kuena anu musoko mutambe kushadila munkatshi mua banguvena ba mu Yuda to, bualu munda muebe nemupatuke mukokeshi walama bantu banyi bena Isalele.’”+
7 Pashishe, Helode wakabikidisha bena lubuku lua mitoto abu mu musokoko, kubakonkaye bimpe bimpe dîba divua mutoto mumueneke. 8 Pakabatumaye ku Beteleheme, wakabambila ne: “Ndayi nukebe muana au bimpe menemene, panudi numupeta, nulue kummanyisha, bua meme panyi mmone mua kuya ne kumunemekela.” 9 Bobu bamane kumvua tshivua mukalenge mubambile, bakatungunuka ne luendu luabu, monayi! mutoto uvuabu bamone pavuabu ku Est+ wakapita kumpala kuabu too ne pakimanawu muulu muaba uvua muana. 10 Pakamonabu mutoto au, bakasanka bikole. 11 Nunku, pakabuelabu mu nzubu, bakamona muana ne mamuende Mariya, kudielabu panshi, bobu kumunemekela.* Bakakangula kabidi bibutshilu biabu ne bakamupesha mapa: or, ne budimbu bua mupuya muimpe ne mire. 12 Kadi bu muvua Nzambi mubadimuije mu tshilota+ bua kubenga kupinganyina kudi Helode, bakalonda njila mukuabu bua kuya mu ditunga diabu.
13 Bobu bamane kuya, monayi! muanjelu wa Yehowa* wakamuenekela Jozefe mu tshilota,+ wamba ne: “Juka, angata muana ne mamuende nunyemene mu Ejipitu, nushalamu too ne pangakuambila dîyi, bualu Helode udi usua kukeba muana bua kumushipa.” 14 Ke Jozefe kujuka, kuangataye muana ne mamuende butuku butuku, kuyabu mu Ejipitu. 15 Wakashalamu too ne pakafua Helode. Bualu ebu buakakumbaja tshivua Yehowa* muambe mukana mua muprofete wende ne: “Ngakabikila muananyi bua apatuke mu Ejipitu.”+
16 Pashishe Helode, umona ne: bavua bamushime kudi bena lubuku lua mitoto, kufiikaye munda bikole, kutumaye bantu ne kushipabu bana ba balume bonso ba mu Beteleheme ne ba mu distrike yende yonso, kumbukila ku bidimu bibidi kupueka, bilondeshile dîba divuaye mukonke bimpe bimpe bena lubuku lua mitoto abu.+ 17 Nunku, mêyi avuabu bambe ku butuangaji bua muprofete Yelemiya akakumbana, wakamba ne: 18 “Dîyi diakumvuika mu Lama, muadi ne kabobo kakole ka muadi. Lakele+ ke uvua udila bana bende, kavua musue bua bamusambe, bualu kabatshienaku to.”+
19 Pakafua Helode, monayi! muanjelu wa Yehowa* wakamuenekela Jozefe mu tshilota+ mu Ejipitu, 20 kuambaye ne: “Juka, angata muana ne mamuende, nupingane mu buloba bua Isalele, bualu bavua bakeba muoyo* wa muana bakadi bafue.” 21 Nunku wakajuka, kuangataye muana ne mamuende wa muana, kubuelabu mu buloba bua Isalele. 22 Kadi pakumvuaye ne: Âkelao uvua ukokesha mu Yudaya pa muaba wa tatuende Helode, wakatshina bua kuyamu. Kabidi, bu muvua Nzambi mumudimuije mu tshilota,+ wakaya mu buloba bua Galela.+ 23 Nunku wakalua, kusombelaye mu tshimenga tshivuabu babikila ne: Nazaleta,+ bua kukumbaja tshivuabu bambe mukana mua baprofete ne: “Nebamubikile ne: muena Nazaleta.”*+
3 Mu matuku au, Yone+ Mubatiji wakalua wenda uyisha+ mu tshipela tshia Yudaya, 2 wamba ne: “Nyingalalayi bua mpekatu yenu, bualu Bukalenge bua mu diulu mbusemene pabuipi.”+ 3 Bushuwa, yeye eu ke uvuabu bakule bualu buende mukana mua muprofete Yeshaya+ mu mêyi aa ne: “Dîyi dia muntu udi wela lubila mu tshipela ne: ‘Longololayi njila wa Yehowa!* Lulamijayi njila yende.’”+ 4 Kadi Yone uvua muvuale tshilamba tshia miosa ya kamelu ne uvua ne mukaba wa tshiseba mu tshimono tshiende.+ Biakudia biende bivua mpasu ne buitshi bua muitu.+ 5 Nunku, bantu ba mu Yelushalema, ba mu Yudaya mujima ne ba mu misoko yonso ya pabuipi ne Yadene bavua bapatuka baya kudiye,+ 6 ne wakababatiza* mu Musulu wa Yadene,+ batonda mpekatu yabu patoke.
7 Pakamonaye Bafalese ne Basadoke+ ba bungi balua ku batismo, wakabambila ne: “Nuenu bana ba nyoka,+ udi munudimuije bua kunyema tshiji tshikole tshidi tshilua nnganyi?+ 8 Nanku, kuamayi dimuma didi dikumbanangane ne dinyingalala bua mpekatu. 9 Kanudiambidi munda muenu ne: ‘Tatu utudi nende ng’Abalahama’ to.+ Bualu ndi nnuambila ne: Nzambi udi ne bukole bua kujudila Abalahama bana ku mabue aa. 10 Kasuyi kakadi kalale ku muji wa mitshi; nunku mutshi wonso udi kawuyi ukuama bimuma bimpe, badi ne bua kuwukosa ne kuwela mu kapia.+ 11 Meme, ndi nnubatiza ne mâyi bua dinyingalala bua mpekatu yenu,+ kadi yeye udi ulua panyima panyi udi ne bukole kumpita meme, tshiena mukumbane bua kukopola sandala yende.+ Yeye au neanubatize ne nyuma muimpe*+ ne kapia.+ 12 Tshikasu tshiende tshia kushipula natshi tshidi mu tshianza tshiende, ne yeye neatokeshe muaba wende wa kushipuila bimpe menemene ne neasangishe ntete yende ya blé mu diyeba, kadi neoshe bisote mu kapia+ kadibu kabayi mua kujima.”
13 Pashishe Yezu wakafuma ku Galela, kuyaye ku musulu wa Yadene kudi Yone bua amubatize.+ 14 Kadi Yone wakateta bua kumupangisha, wamba ne: “Meme ke udi ukengela kulua kuudi bua umbatize, kadi wewe udi ulua kundi meme anyi?” 15 Yezu wakamuandamuna ne: “Lekela bikale nanku musangu eu, bualu mushindu eu ke udi mukumbane bua tuetu kukumbaja malu onso adi makane.” Nunku yeye wakalekela kumupangisha. 16 Yezu mumane kubatijibua, wakajuka diakamue mu mâyi; ne monayi! diulu diakabululuka,+ yeye kumona nyuma wa Nzambi upueka bu nyunyi wa nkutshi, ulua pambidi pende.+ 17 Monayi! Dîyi diakafuma kabidi mu diulu+ diamba ne: “Eu mMuananyi+ munanga, undi muanyishe.”+
4 Pashishe nyuma wakalombola Yezu mu tshipela bua Diabolo+ kumuteta.+ 2 Yeye mumane kujila biakudia matuku 40, munya ne butuku, wakumvua nzala. 3 Nunku, Mutetshianganyi+ wakalua kudiye, kumuambilaye ne: “Biwikala muana wa Nzambi, ambila mabue aa andamuke mampa.” 4 Kadi yeye wakandamuna ne: “Mbafunde ne: ‘Muntu udi ne bua kuikala ne muoyo, kabuyi anu bua diampa nkayadi, kadi bua dîyi dionso didi dipatuka mukana mua Yehowa.’”*+
5 Pashishe Diabolo wakaya nende mu tshimenga tshia tshijila,+ wakamuimanyika pa tshibumba tshia pa mutu* pa ntempelo,+ 6 kumuambilaye ne: “Biwikala muana wa Nzambi, diela panshi, bualu mbafunde ne: ‘Yeye neatumine banjelu bende dîyi bua bualu buebe,’ kabidi ne: ‘Nebakuambule mu bianza biabu bua wewe kututshi dikasa diebe ku dibue.’”+ 7 Yezu wakamuandamuna ne: “Mbafunde kabidi ne: ‘Kuena ne bua kuteta Yehowa* Nzambi webe.’”+
8 Diabolo wakaya kabidi nende ku mukuna mule wa dikema, kumulejaye makalenge onso a pa buloba ne butumbi buawu.+ 9 Nunku, wakamuambila ne: “Nenkupeshe bintu ebi bionso, wewe mudiele panshi, muenze tshienzedi tshia dinkukuila.” 10 Pashishe Yezu wakamuambila ne: “Umbuka, Satana! Bualu mbafunde ne: ‘Yehowa* Nzambi webe ke uudi ne bua kutendelela,+ ne yeye nkayende ke uudi ne bua kuenzela mudimu wa tshijila.’”+ 11 Ke Diabolo kumushiya,+ ne monayi! banjelu bakalua, kutuadijabu kumukuatshila mudimu.+
12 Mpindieu, pakumvuaye ne: mbakuate Yone,+ wakumbuka kuya mu Galela.+ 13 Kabidi, yeye mumane kumbuka mu Nazaleta, wakalua, kusombelaye mu Kapênuma+ kumpenga kua mbuu, mu distrike dia Zebulona ne dia Nafatale, 14 bua kukumbaja tshivuabu bambe ku butuangaji bua muprofete Yeshaya, wakamba ne: 15 “Wewe buloba bua Zebulona ne buloba bua Nafatale budi mu njila wa ku mbuu, dishiya dia Yadene, Galela wa bisamba! 16 Bantu badi basombe mu mîdima bakamona butoke bunene, ne bua badi basombe muaba wa mundidimbi wa lufu, butoke+ buakabapatukila.”+ 17 Kutuadijila anu dîba adi, Yezu wakabanga kuyisha, wamba ne: “Nyingalalayi bua mpekatu yenu, bualu Bukalenge bua mu diulu mbusemene pabuipi.”+
18 Pavuaye wendakana ku muelelu kua mbuu wa Galela, wakamona bana ba muntu babidi, Simona udibu babikila kabidi ne: Petelo,+ ne muanabu Andele bela kapamba* mu mbuu, bualu bavua balobi.+ 19 Nunku, wakabambila ne: “Ndondayi, nennuvuije balobi ba bantu.”+ 20 Diakamue, bakalekela tupamba tuabu, kumulondabu.+ 21 Pakumbukaye muaba au kusemenaye kumpala, wakamona bakuabu babidi bavua bana ba muntu, Yakobo muana wa Zebedayi ne muanabu Yone.+ Bavua mu buatu ne tatuabu Zebedayi, balongolola tupamba tuabu, yeye kubabikila.+ 22 Diakamue, bakashiya buatu ne tatuabu, bakamulonda.
23 Pashishe, wakanyunguluka mu Galela mujima,+ ulongesha mu nsunagoga yabu,+ uyisha lumu luimpe lua Bukalenge, wondopa masama a mishindu yonso ne matekete a mishindu yonso munkatshi mua bantu.+ 24 Nunku, lumu luende luakatangalaka mu Sulia mujima; bakamutuadila bantu bonso bavua bakenga ne masama ne ntatu mishilashilangane,+ bavuabu bakuate kudi bademon,+ bavua ne tshiseki+ ne bavua batekete mubidi, yeye kubondopa. 25 Bua bualu abu, misumba minene ya bantu yakamulonda, yumbukila ku Galela, ku Dekapoli,* ku Yelushalema, ku Yudaya ne dishiya dia Yadene.
5 Pakamonaye misumba ya bantu, wakabanda ku mukuna; yeye mumane kusomba, bayidi bende bakalua kudiye. 2 Pashishe, wakabulula mukana muende, kutuadijaye kubalongesha, wamba ne:
3 “Badi bamanye ne: badi dijinga ne malu a mu nyuma* mba diakalenga,+ bualu Bukalenge bua mu diulu mbuabu.
4 “Badi badila mba diakalenga, bualu nebabasambe.+
5 “Badi ne malu mapole*+ mba diakalenga, bualu nebapiane buloba.+
6 “Badi ne nzala ne nyota+ ya buakane mba diakalenga, bualu nebukute.+
7 “Badi ne luse mba diakalenga,+ bualu nebabaleje luse.
8 “Badi bakezuke mu muoyo mba diakalenga,+ bualu nebamone Nzambi.
9 “Bakebi ba ditalala* mba diakalenga,+ bualu nebababikile ne: bana ba Nzambi.
10 “Bantu badibu bakengesha bua buakane mba diakalenga,+ bualu Bukalenge bua mu diulu mbuabu.
11 “Nudi ba diakalenga padi bantu banupenda,+ banukengesha+ ne banushiminyina malu mabi a mishindu yonso bua bualu buanyi.+ 12 Nusanke, nuikale ne disanka dia bungi,+ bualu difutu dienu+ ndinene mu diulu, bualu mushindu eu ke uvuabu bakengeshe baprofete bavua kumpala kuenu.+
13 “Nudi mukele+ wa buloba; kadi mukele wowu mujimije bukole buawu, nebawutuishe kabidi ne tshinyi? Kawena wambuluisha ku tshintu nansha tshimue, ukadi anu wa kuimansha pambelu+ bua bantu bawudiatakaje.
14 “Nudi butoke bua pa buloba.+ Kabena mua kusokoka tshimenga paditshi tshiasa pa mukuna to. 15 Bantu batu batemesha muendu, ki mbua kuwuteka muinshi mua tshibondo* to, kadi mbua kuwuteka pa tshitekelu tshia muendu, ne udi ukenkesha bantu bonso badi mu nzubu.+ 16 Bia muomumue, butoke buenu bukenkeshe kumpala kua bantu,+ bua bamone bienzedi bienu bimpe,+ batumbishe Tatu wenu udi mu diulu.+
17 “Kanuedi meji ne: mvua mulue bua kushipa Mikenji anyi mêyi a Baprofete. Tshivua mulue bua kushipa, kadi mbua kukumbaja.+ 18 Bulelela ndi nnuambila ne: diulu ne buloba bidi mua kujimina lukasa, kadi kaleta kamue katambe bukese anyi katupa ka dileta kakakujimina mu Mikenji eyi, too ne padi malu onso akumbana.+ 19 Nunku, muntu udi ushipa umue wa ku mikenji mitambe bukese eyi ne ulongesha bakuabu bua kuenza nunku, nebamubikile ne: mutambe bukese pa bidi bitangila Bukalenge bua mu diulu. Kadi muntu udi uyitumikila ne uyilongesha, nebamubikile ne: munene pa bidi bitangila Bukalenge bua mu diulu. 20 Bualu ndi nnuambila ne: bikala buakane buenu kabuyi bupite bua bafundi ne Bafalese,+ kanuakubuela mu Bukalenge bua mu diulu nansha kakese.+
21 “Nuakumvua tshivuabu bambile bantu ba bikondo bia kale ne: ‘Kuena ne bua kushipa muntu,+ kadi muntu udi ushipangana neapite ku tshilumbuluidi.’+ 22 Kadi meme ndi nnuambila ne: muntu yonso udi utungunuka ne kukuatshila muanabu tshiji tshikole,+ neapite ku tshilumbuluidi; muntu yonso udi wamba muanabu dîyi dibi dia kapeja, neapite ku Kabadi Kanene; kadi muntu yonso udi wambangana ne: ‘Wewe mutshimbakane wa dikema,’ mmukumbanyine Ngena*+ wa kapia.
23 “Nunku, wewe uya ne dipa diebe ku tshioshelu+ ne kuoku aku udi uvuluka ne: muanenu udi nebe tshilumbu, 24 shiya dipa diebe muaba au kumpala kua tshioshelu, ne ndaku. Anji lengejangana ne muanenu, pashishe upingane ne ufile dipa diebe.+
25 “Akaja malu ne lukasa ne uudi nende tshilumbu, panutshidi nende mu njila amu, bua uudi nende tshilumbu kalu kukufila kudi nzuji, ne nzuji pende kalu kukufila kudi mulami wa buloko, ne bakuele mu buloko.+ 26 Ndi nkuambila bulelela ne: kuakupatukamu bushuwa too ne paudi ufuta dikuta diebe dikese dia tshinjanja dia ndekelu.*
27 “Nuakumvua tshivuabu bambe ne: ‘Kuena ne bua kuenda masandi.’+ 28 Kadi meme ndi nnuambila ne: muntu yonso udi utungunuka ne kutangila mukaji+ mu mushindu wa kumualakana, ukadi muende nende masandi mu muoyo wende.+ 29 Mpindieu, bikala dîsu diebe dia balume dikulenduisha, uditule, udimanshe kule nebe.+ Bualu mbimpe bua wewe kujimija tshimue tshia ku bitupa biebe bia mubidi pamutu pa kuelabu mubidi webe mujima mu Ngena.*+ 30 Kabidi, bikala tshianza tshiebe tshia balume tshikulenduisha, utshikose, utshimanshe kule nebe.+ Bualu mbimpe bua wewe kujimija tshimue tshia ku bitupa biebe bia mubidi pamutu pa mubidi webe mujima kumatawu mu Ngena.*+
31 “Bakamba kabidi ne: ‘Muntu udi ushipa dibaka ne mukajende amupeshe mukanda wa kushipa nawu dibaka.’+ 32 Kadi ndi nnuambila ne: muntu yonso udi ushipa dibaka ne mukajende kabuyi bua masandi,* udi umuteka mu njiwu ya kuenda masandi, ne muntu yonso udi usela mukaji udi dibaka difue udi wenda masandi.+
33 “Nuakumvua kabidi tshivuabu bambile bantu ba bikondo bia kale ne: ‘Kuena ne bua kuditshipa kuyi ukumbaja,+ kadi udi ne bua kukumbaja mitshipu yebe kudi Yehowa.’*+ 34 Kadi meme ndi nnuambila ne: kanuditshipi nansha kakese;+ ni mmu dîna dia diulu, bualu didi nkuasa wa bukalenge wa Nzambi; 35 ni mmu dîna dia buloba, bualu budi tshitekelu tshia makasa ende;+ ni mmu dîna dia Yelushalema, bualu ntshimenga tshia Mukalenge munene.+ 36 Kuditshipi mu dîna dia mutu webe, bualu kuena mua kuvuija lusuki lumue lutoke anyi lufiike. 37 Dîyi dienu dia ne: ‘Eyowa,’ dikale anu eyowa; dia ne: ‘Tòo,’ dikale anu tòo;+ bualu dîyi disakidila didi difuma kudi mubi.+
38 “Nuakumvua tshivuabu bambe ne: ‘Dîsu ku dîsu, dînu ku dînu.’+ 39 Kadi meme ndi nnuambila ne: Kanukokianganyi ne muntu mubi; kadi muntu yeye mukutape dipi ku ditama dia balume, umutekele kabidi dikuabu.+ 40 Muntu yeye musue kuya nebe ku tshilumbuluidi ne kuangata tshilamba tshiebe tshia muinshi, mulekele angate kabidi ne tshilamba tshiebe tshia pa mutu;+ 41 ne bikala muntu udi ne bukokeshi ukuenzeja mudimu ku bukole ntanta wa kilometre umue,* uye nende ntanta wa kilometre ibidi. 42 Udi ukulomba tshintu mupeshatshi, ne kunyemi muntu udi usua kukusomba tshintu.*+
43 “Nuakumvua tshivuabu bambe ne: ‘Udi ne bua kunanga mukuebe,+ kadi kukina muena lukuna webe.’ 44 Kadi meme ndi nnuambila ne: Tungunukayi ne kunanga bena lukuna benu,+ ne kusambila bua badi banukengesha,+ 45 bua numone mua kuleja munudi bana ba Tatu wenu udi mu diulu,+ bualu utu ubandishila bantu babi ne bantu bimpe dîba diende ne ulokeshila bantu bakane ne badi kabayi bakane mvula.+ 46 Bualu, binuikala banange anu badi banunange, nudi nupeta difutu kayi?+ Balambuishi ba bitadi kabatu pabu benza nunku anyi? 47 Binuikala nuela anu bana benu muoyo, mbualu kayi bua pa buabu bunudi nuenza? Bantu ba bisamba kabatu pabu benza nunku anyi? 48 Nunku nudi ne bua kuikala bapuangane* bu mudi Tatu wenu wa mu diulu mupuangane.+
6 “Nudimuke bua kanuikadi nuenza malu makane ku mêsu kua bantu bua bobu banumone;+ tshianana kanuakupeta difutu kudi Tatu wenu udi mu diulu to. 2 Nunku, paudi upeshangana bintu bia luse,* kuedi mpungi kumpala kuebe bu mudi bena lubombo benza mu nsunagoga ne mu misesu bua bantu babatumbishe. Bulelela ndi nnuambila ne: bakadi bapete difutu diabu dionso. 3 Kadi wewe, paudi upeshangana bintu bia luse, tshianza tshiebe tshia bakaji katshimanyi tshidi tshianza tshiebe tshia balume tshienza, 4 bua bintu biebe bia luse biudi upeshangana bikale mu musokoko. Nunku, Tatu webe udi umona mu musokoko neakufute.+
5 “Kabidi, panudi nusambila, kanuenji malu bu bena lubombo,+ bualu batu basue kusambila bimane mu nsunagoga ne mu masangu a misesu minene bua bantu babamone.+ Bulelela ndi nnuambila ne: bakadi bapete difutu diabu dionso. 6 Kadi wewe paudi usambila, buela mu nzubu webe wa munda, kanga tshiibi ne sambila Tatu webe udi muaba musokome.+ Nunku, Tatu webe udi umona mu musokoko neakufute. 7 Panudi nusambila, kanuambuludi malu amue amue misangu ne misangu bu mutu bantu ba bisamba bikuabu benza to, bualu badi bela meji ne: nebabumvuile bua mêyi a bungi adibu bakula. 8 Nunku kanuikadi bu bobu to, bualu Tatu wenu mmumanye binudi nabi dijinga+ kumpala mene kua nuenu kumulomba.
9 “Nunku, nudi ne bua kusambila mushindu eu:+
“‘Tatu wetu udi mu diulu, dîna diebe+ dijidibue.*+ 10 Bukalenge+ buebe bulue. Disua diebe+ dienzeke kabidi pa buloba muomumue ne mu diulu.+ 11 Utupeshe lelu tshiakudia* tshietu tshia dituku edi;+ 12 utulekeele mabanza etu, bu mutudi petu balekeele badi ne etu mabanza.+ 13 Kutubueji mu ditetshibua,+ kadi utusungile* kudi mubi.’+
14 “Nunku binuabuikidila bantu bilema biabu, Tatu wenu wa mu diulu neanubuikidile penu;+ 15 kadi nuenu kanuyi babuikidile bantu bilema biabu, Tatu wenu kakunubuikidila penu bienu bilema to.+
16 “Panudi nubuela mu tshijila tshia biakudia,+ kanuikadi ne mpala mubungame bu bena lubombo, bualu badi banyanga ku mêsu kuabu* bua kumueneka ku bantu mudibu babuela mu tshijila tshia biakudia.+ Bulelela ndi nnuambila ne: bakadi bapete difutu diabu dionso. 17 Kadi wewe, paudi ubuela mu tshijila tshia biakudia, ulabe mafuta mu mutu muebe, wowe mâyi ku mêsu, 18 bua kumueneki kudi bantu ne: udi mu tshijila tshia biakudia kadi anu kudi Tatu webe udi muaba musokome. Nunku, Tatu webe udi umona mu musokoko neakufute.
19 “Lekelayi kudibutshila biuma pa buloba+ padi bishi bia mbumbu ne dimoma bibidia ne padi bivi babuela ne babiba. 20 Kadi nudibutshile biuma mu diulu+ mudi bishi bia mbumbu anyi dimoma kabiyi bibidia,+ ne mudi bivi kabayi babuela ne babiba. 21 Bualu muaba udi biuma biebe ke wikala muoyo webe kabidi.
22 “Muendu wa mubidi ndîsu.+ Nunku, bikala dîsu diebe dimona bimpe,* mubidi webe mujima newikale bukenke.* 23 Kadi bikala dîsu diebe dialakana,*+ mubidi webe mujima newikale mîdima. Bikala butoke budi munda muebe buikale bushuwa mîdima, mîdima ayi mmikole be!
24 “Muntu nansha umue kena mua kuikala mupika udi wenzela bamfumu babidi mudimu to; bualu neakine umue ne neanange mukuabu,+ anyi nealamate umue ne neapetule mukuabu. Kanuena mua kuikala bapika ba Nzambi ne ba Biuma*+ popamue to.
25 “Bua bualu ebu ndi nnuambila ne: lekelayi kuditatshisha+ bua mioyo* yenu bua tshinuikala mua kudia anyi bua tshinuikala mua kunua, anyi kuditatshisha bua mibidi yenu bua tshinuikala mua kuvuala.+ Muoyo* ki mmupite biakudia anyi? Mubidi ki mmupite bilamba anyi?+ 26 Tangilayi nyunyi ya mu diulu bimpe;+ kayitu ikuna mamiinu anyi inowa peshi ikunguija bintu mu mayeba, kadi Tatu wenu wa mu diulu udi uyidisha. Nuenu kanuena bayipite ku mushinga anyi? 27 Nnganyi wa kunudi udi mua kusakidila nkubita* umue ku bule bua muoyo wende padiye uditatshisha?+ 28 Kabidi, bua tshinyi nudi nuditatshisha bua bilamba? Longelayi malu kudi bilongo bia kapapankole bia mu mpata, mushindu udibi bikola; kabitu bienza mudimu mukole anyi biluka manda; 29 kadi ndi nnuambila ne: nansha Solomo+ mu butumbi buende buonso kavua muvuale bu tshimue tshia kudibi to. 30 Nunku, bikala Nzambi uvuadika bisonsa bia mu mpata bidiku lelu ne malaba babiela mu mfulu nunku, kenaku mua kunuvuadika nuenu, bantu ba ditabuja dikese, anyi? 31 Nunku kanuditatshishi+ nansha ne kanuambi ne: ‘Netudie tshinyi?’ ‘Netunue tshinyi?’ ‘Netuvuale tshinyi?’+ 32 Bualu bintu bionso ebi mbidi bisamba bikeba ne muoyo mujima. Tatu wenu udi mu diulu mmumanye ne: nudi dijinga ne bintu bionso ebi.
33 “Nunku, tungunukayi ne kukeba tshia kumpala Bukalenge ne buakane buende, ne nebanusakidile bintu bikuabu bionso ebi.+ 34 Nanku, kanuditatshishi bua dituku didi dilonda nansha,+ bualu dituku didi dilonda nedikale ne yadi ntatu. Dituku ne dituku didi ne yadi ntatu idi midikumbanyine.
7 “Lekelayi kulumbuluishangana+ bua kabanulumbuluishi penu; 2 bualu nebanulumbuluishe ne dilumbuluisha dinudi nulumbuluisha nadi bakuabu,+ nebanupimine ne tshipiminu tshinudi nupimina natshi bakuabu.+ 3 Nunku, bua tshinyi udi utangila kasonsa kadi mu dîsu dia muanenu, kadi kuyi umona mukamba udi mu diebe dîsu?+ 4 Peshi, mmunyi muudi mua kuambila muanenu ne: ‘Enza nkumbushe kasonsa kadi mu dîsu diebe,’ padi eku mukamba muikale mu diebe dîsu? 5 Muena lubombo! Anji umbusha mukamba udi mu diebe dîsu, pashishe neumone bimpe mua kumbusha kasonsa kadi mu dîsu dia muanenu.
6 “Kanupeshi mbua tshintu tshia tshijila, anyi kuela mabue enu a busanga kumpala kua ngulube+ bua yoyi kayiadiatakaji ne bikono biayi, ne kayilu kukudimuka ne kunupandulula nansha.
7 “Tungunukayi ne kulomba, nebanupeshe;+ tungunukayi ne kukeba, nenupete; tungunukayi ne kukokola, nebanunzuluile;+ 8 bualu muntu yonso udi ulomba, badi bamupesha;+ muntu yonso udi ukeba, udi upeta; ne muntu yonso udi ukokola, nebamunzuluile. 9 Mu bulelela, nnganyi wa kunudi, muanende yeye mumulombe diampa, neamupeshe dibue? 10 Anyi yeye mumulombe mushipa, kakumupesha nyoka to, ki mmuomu anyi? 11 Nunku, binuikala nuenu, nansha munudi bantu babi, bamanye mua kupesha bana benu bintu bimpe, kadi Tatu wenu udi mu diulu kakupesha bantu badi bamulomba+ bintu bimpe+ anyi?
12 “Nunku, malu onso anudi basue bua bantu banuenzele, nudi ne bua kubenzelawu penu.+ Bushuwa, ke tshidi Mikenji ne mêyi a Baprofete biamba.+
13 “Buelelayi ku tshiibi tshikese,+ bualu tshiibi tshidi tshinene ne njila udi mualabale udi ufikisha ku kabutu, bantu ba bungi badi babuelelaku; 14 kadi tshiibi tshidi tshikese ne njila udi mubumbakane udi ufikisha ku muoyo, bantu bakese badi bamupeta.+
15 “Nudimukile baprofete ba dishima+ badi balua kunudi bavuale biseba bia mikoko,+ kadi munda badi mbua ya ditu idi ne lumpukusu.+ 16 Nenubamanyine ku mamuma abu. Bantu kabatu bapuola tumuma tua mvinyo ku mêba anyi tumuma tua mfigi ku bisonsa bia nyiny’a tshisonga* to, ki mmuomu anyi?+ 17 Bia muomumue, mutshi wonso muimpe udi ukuama bimuma bimpe, kadi mutshi wonso mubole udi ukuama bimuma bidi kabiyi ne mushinga.+ 18 Mutshi muimpe kawena mua kukuama bimuma bidi kabiyi ne mushinga to, anyi mutshi mubole kawena mua kukuama bimuma bimpe to.+ 19 Mutshi wonso udi kawuyi ukuama bimuma bimpe, badi bawukosa, bawela mu kapia.+ 20 Nunku, bushuwa nenumanyine bantu abu ku mamuma abu.+
21 “Badi bambikila ne: ‘Mukalenge, Mukalenge,’ kabakubuela bonso mu Bukalenge bua mu diulu to, kadi anu muntu udi wenza disua dia Tatu wanyi udi mu diulu ke wabuelamu.+ 22 Bantu ba bungi nebangambile dituku adi ne: ‘Mukalenge, Mukalenge,+ katuvua bambile bantu mêyi a buprofete mu dîna diebe, bipate bademon mu dîna diebe ne benze midimu ya bukole mu dîna diebe anyi?’+ 23 Kadi dîba adi, meme nembambile ne: ‘Tshitu munumanye to! Umbukayi kundi, nuenu bashipi ba mikenji!’+
24 “Nunku, muntu yonso udi umvua mêyi anyi aa ne uatumikila, neikale mufuanangane ne muena meji uvua muibakile nzubu wende pa dibue dinene.+ 25 Mvula yakaloka, mâyi a bungi akalua, bipepele biakatuta ne biakakuma ku nzubu au, kadi kavua mupuke to, bualu uvua mushimika pa dibue dinene. 26 Kadi muntu yonso udi umvua mêyi anyi aa ne kayi uatumikila, neikale bu muntu mutshimbakane uvua muibakile nzubu wende pa lusenga.+ 27 Mvula yakaloka, mâyi a bungi akalua ne bipepele biakatuta ne biakakuma ku nzubu au,+ wakupuka, ne diupuka diende divua dinene.”
28 Pakajikija Yezu mêyi aa, biakenzeka nunku: misumba ya bantu yakakema bikole bua mushindu uvuaye ulongesha,+ 29 bualu uvua ubalongesha bu muntu uvua ne bukokeshi,+ kadi ki mbu bafundi babu to.
8 Yeye mumane kupueka ku mukuna, misumba minene ya bantu yakamulonda. 2 Monayi! Muena nsudi mukuabu wakalua kudiye, kumunemekelaye,* wamba ne: “Mukalenge, wewe musue udi mua kundengejaku.”+ 3 Nunku, wakolola tshianza, kumulengaye, wamba ne: “Ndi musue! Lengejibua.”+ Diakamue wakalengejibua ku nsudi yende.+ 4 Pashishe Yezu wakamuambila ne: “Wamanya kuambidi muntu bualu ebu to,+ kadi ndaku, udileje kudi muakuidi,+ ufile dipa divua Mose muambe,+ bua tshikale bujadiki kudibu.”
5 Pakabuelaye mu Kapênuma, mfumu kampanda wa basalayi wakalua kudiye, umusengelela,+ 6 wamba ne: “Mukalenge, muena mudimu wanyi mmulale mu nzubu bua disama dia mubidi mutekete, udi ukenga bikole bitambe.” 7 Wakamuambila ne: “Pangafika kuoku aku, nemmuondope.” 8 Mfumu wa basalayi wakandamuna ne: “Mukalenge, tshiena mukumbane bua kukubueja mu nzubu muanyi to, kadi amba anu dîyi, muena mudimu wanyi neondopibue. 9 Bualu meme panyi ndi ku bukokeshi bua bakuabu, muikale ne basalayi kuinshi kuanyi, ne ndi ngambila eu ne: ‘Ndaku!’ yeye udi uya, ngambila mukuabu ne: ‘Luaku!’ yeye udi ulua, ngambila mupika wanyi ne: ‘Enza etshi!’ yeye udi utshienza.” 10 Pakumvua Yezu mêyi aa, wakakema bikole, kuambilaye bantu bavua bamulonda ne: “Ndi nnuambila bulelela ne: tshiena muanji kumona muntu ne ditabuja dinene+ nunku mu Isalele to. 11 Ndi nnuambila ne: bantu ba bungi nebafume ku est ne ku ouest, nebalue ne nebadiadije ku mêsa ne Abalahama, ne Izaka ne Yakoba mu Bukalenge bua mu diulu;+ 12 kadi nebimanshe bana ba Bukalenge pambelu mu mîdima. Muomu amu ke muikala miadi yabu ne disumakaja diabu dia mênu.”+ 13 Pashishe Yezu kuambila mfumu wa basalayi au ne: “Ndaku. Anu bu muudi muleje ditabuja, bikuenzekele nanku.”+ Muena mudimu wende wakumvua bimpe amu dîba adi.+
14 Pakabuela Yezu mu nzubu mua Petelo, wakamona mamuende muenu+ mulale, usama mubidi kapia.+ 15 Nunku, wakamulenga ku tshianza,+ mubidi kapia wakamushila muaba, yeye kujuka kutuadija kumukuatshila mudimu. 16 Kadi pakafika dilolo, bakalua kudiye ne bantu ba bungi bavua ne bademon; wakipata nyuma mibi ne dîyi, wakondopa bonso bavua basama, 17 bua kukumbaja tshivuabu bambe ku butuangaji bua muprofete Yeshaya ne: “Yeye muine wakangata mabedi etu, wakambula masama etu.”+
18 Pakamona Yezu musumba wa bantu mumunyunguluke, wakatuma dîyi bua kuya dishiya.+ 19 Mufundi mukuabu wakalua kudiye, wakamuambila ne: “Mulongeshi, nenkulonde kuonso kuudi uya.”+ 20 Kadi Yezu wakamuambila ne: “Mikenge idi ne mena ayi, nyunyi ya muulu idi ne masua, kadi Muana wa muntu kena ne muaba wa kuteka mutu wende.”+ 21 Pashishe muyidi mukuabu wakamuambila ne: “Mukalenge, nganyishilaku nganji kuya kujiika tatuanyi.”+ 22 Yezu wakamuambila ne: “Tungunuka ne kundonda, lekela bafue bajiike bafue babu.”+
23 Pakabandaye mu buatu, bayidi bende bakamulonda.+ 24 Nunku monayi! tshipepele tshikole tshiakajuka pa mbuu, kuenzabi bua mavuala a mâyi abuikile buatu, kadi yeye uvua mulale.+ 25 Bakalua, kumubishabu, bamba ne: “Mukalenge, tupandishe, tudi tuamba kufua!” 26 Kadi yeye wakabambila ne: “Bua tshinyi nudi ne buôwa nunku, nuenu bena ditabuja dikese?”+ Pashishe wakajuka, kutandishaye bipepele ne mbuu, ditalala dia dikema kubueladi.+ 27 Nunku bantu bakakema bikole, kuambabu ne: “Eu mmuntu wa mushindu kayi eu? Badi bamutumikila too ne kudi bipepele ne mbuu.”
28 Pakafikaye dishiya mu buloba bua bena Gadala, bantu babidi bavuabu bakuate kudi bademon bavua bapatuka mu nkita* bakasambakena nende.+ Bavua ne tshikisu tshia dikema, nunku kakuvua muntu uvua ne dikima dia kupitshila mu njila au to. 29 Monayi! bakela dîyi dikole, bamba ne: “Tudi nebe tshilumbu kayi, Muana wa Nzambi?+ Udi mulue bua kutukengesha+ tshikondo tshisungula katshiyi tshianji kukumbana+ anyi?” 30 Ntanta ne muaba uvuabu au, kuvua tshisumbu tshia ngulube ivua idia.+ 31 Ke bademon kutuadija kumusengelela, bamba ne: “Wewe mutuipate, ututumaku mu tshisumbu tshia ngulube tshiatshia.”+ 32 Nunku wakabambila ne: “Ndayi!” Bobu kupatuka, kubuelabu mu ngulube, ne monayi! tshisumbu tshijima tshia ngulube tshiakaya lubilu ku tshibungubungu* kudielayi mu mbuu, kufuayi mu mâyi. 33 Kadi balami ba ngulube bakaya lubilu, kuyabu mu tshimenga, kulondabu malu onso too ne bualu bua bantu bavuabu bakuate kudi bademon. 34 Monayi! Tshimenga tshijima tshiakapatuka bua kutuilangana ne Yezu, ne pakamumonabu, bakamusengelela bua umbuke mu buloba buabu.+
9 Nunku wakabuela mu buatu, yeye kusabuka, kuyaye mu tshimenga tshiabu.+ 2 Monayi! bavua bamutuadila muntu mutekete mubidi mulale pa kalalu. Pakamona Yezu ditabuja diabu, wakambila muntu uvua mutekete mubidi au ne: “Kolesha muoyo, muananyi! Mpekatu yebe mmijimijibue.”+ 3 Bamue bafundi bakadiambila munkatshi muabu ne: “Muntu eu udi upenda Nzambi.” 4 Bu muvua Yezu mumanye meji abu, wakamba ne: “Bua tshinyi nudi nuela meji a malu mabi mu mioyo yenu?+ 5 Tshilejilu, ntshinyi tshidi tshitekete bikole, nkuamba ne: ‘Mpekatu yebe mmijimijibue’ anyi nkuamba ne: ‘Juka, enda’?+ 6 Kadi bua nuenu kumanya ne: Muana wa muntu udi ne bukokeshi pa buloba bua kujimija mpekatu . . .” wakambila muntu uvua mutekete mubidi au ne: “Juka, ambula kalalu kebe, ndaku kuebe.”+ 7 Nunku wakajuka, yeye kuya kuende. 8 Pakamona misumba ya bantu bualu ebu, bakumvua buôwa, kutumbishabu Nzambi uvua mupeshe bantu bukole bua nunku.
9 Pashishe, pavua Yezu umbuka muaba au, wakamona muntu mukuabu diende Matayi, musombe ku nzubu wa dilambuila bitadi, kumuambilaye ne: “Ndonda.” Nunku wakajuka, kumulondaye.+ 10 Pashishe, pavuaye udia* mu nzubu, monayi! balambuishi ba bitadi ne benji ba mpekatu ba bungi bakalua, kutuadijabu kudia* ne Yezu ne bayidi bende.+ 11 Kadi pakamona Bafalese bualu ebu, bakambila bayidi bende ne: “Mulongeshi wenu udi udia ne balambuishi ba bitadi ne benji ba mpekatu bua tshinyi?”+ 12 Pakabumvuaye, wakamba ne: “Bantu badi ne makanda a mubidi kabatu dijinga ne munganga to, kadi badi basama ke batu nende dijinga.+ 13 Nunku, ndayi nulonge tshidi mêyi aa umvuija: ‘Ndi musue luse, tshiena musue mulambu.’+ Bualu tshivua mulue bua kubikila bantu bakane, kadi mbua kubikila benji ba mpekatu.”
14 Pashishe bayidi ba Yone bakalua kudiye, bakamuebeja ne: “Tuetu ne Bafalese tutu tubuela mu tshijila tshia biakudia, kadi bayidi bebe kabatu babuela mu tshijila tshia biakudia bua tshinyi?”+ 15 Ke Yezu kubambila ne: “Balunda ba musedianganyi kabena ne bualu bua kudila patshidi musedianganyi+ muikale nabu, ki mmuomu anyi? Kadi matuku nealue umbushabu musedianganyi kudibu,+ dîba adi nebabuele mu tshijila tshia biakudia. 16 Muntu kena mua kutelela tshipese tshia tshilamba tshidi katshiyi tshianji kutunyama pa tshilamba tshia pa mutu tshia kale to, bualu tshipese tshipiatshipia tshidi tshikoka tshilamba atshi ne kupandika kuatshi kudi kulua kubi menemene.+ 17 Kabidi, bantu kabatu bela mvinyo mupiamupia mu milondo ya biseba ya kale to. Bobu benze nanku, dîba adi milondo idi ipandika ne mvinyo udi uya panshi, ne milondo ya biseba idi inyanguka. Kadi bantu batu bela mvinyo mupiamupia mu milondo ya biseba mipiamipia; nunku bionso bibidi bidi bilamibua.”
18 Pavuaye ubambila malu aa, monayi! mfumu kampanda wakasemena pabuipi, kumunemekelaye,* wamba ne: “Muananyi wa bakaji udi ne bua kuikala ukadi mufue dîba edi, kadi luaku, umutentekele tshianza tshiebe ne yeye neapetulule muoyo.”+
19 Nunku, Yezu wakajuka ne bayidi bende, wakamulonda. 20 Monayi! mukaji mukuabu uvua muenze bidimu 12 ne disama dia mashi apueka+ wakaluila panyima, kulengaye ku luzembe lua tshilamba tshiende tshia pa mutu,+ 21 bualu uvua anu udiambila ne: “Meme anu mulenge ku tshilamba tshiende tshia pa mutu, nengumvue bimpe.” 22 Yezu wakakudimuka, kumumonaye, kumuambilaye ne: “Kolesha muoyo, muananyi wa bakaji! Ditabuja diebe ndikuondope.”+ Kumbukila anu dîba adi, mukaji au wakumvua bimpe.+
23 Pakafikaye mu nzubu mua mfumu au, wakamona bedi ba nshiba ne musumba wa bantu benza mitoyi ya bungi,+ 24 Yezu wakamba ne: “Shiyayi muaba, bualu bua muana wa bakaji ki mmufue to, kadi mmulale.”+ Bua bualu abu, bakatuadija kumuseka ne kapeja. 25 Pakapatulabu musumba wa bantu pambelu, yeye wakabuela, kumukuataye ku tshianza,+ muana wa bakaji kujukaye.+ 26 Bushuwa, lumu lua bualu ebu luakatangalaka mu tshitupa atshi tshijima.
27 Pakumbuka Yezu muaba au, bampofu babidi+ bakamulonda benda bela mbila ne: “Muana wa Davidi, tumvuilaku luse.” 28 Yeye mumane kubuela mu nzubu, bampofu abu bakalua kudiye, Yezu wakabebeja ne: “Nudi nuitabuja ne: ndi mua kuenza bualu ebu anyi?”+ Bobu kumuandamuna ne: “Eyowa Mukalenge.” 29 Pashishe, wakalenga mêsu abu,+ wamba ne: “Binuenzekele bilondeshile ditabuja dienu.” 30 Nunku, mêsu abu akatuadija kumona. Kabidi, Yezu wakabakandika ne muoyo mujima, wamba ne: “Nudimuke bua muntu mukuabu kamanyi bualu ebu to.”+ 31 Kadi pakapatukabu pambelu, bakamuangalaja lumu lua bualu buende mu tshitupa atshi tshionso.
32 Pakavuabu baya, monayi! bantu bakamutuadila muntu mukuabu muikale kamama mukuata kudi demon;+ 33 yeye mumane kuipata demon au, muntu uvua kamama au wakakula.+ Bulelela, misumba ya bantu yakakema, kuambabu ne: “Katutu banji kumona bualu bua mushindu eu mu Isalele to.”+ 34 Kadi Bafalese bavua bamba ne: “Muntu eu udi wipata bademon ne bukole bua mfumu wa bademon.”+
35 Yezu uvua unyunguluka mu bimenga bionso ne mu misoko, ulongesha mu nsunagoga yabu, uyisha lumu luimpe lua Bukalenge, wondopa mabedi a mishindu yonso ne matekete a mishindu yonso.+ 36 Pakamonaye misumba ya bantu, wakabumvuila luse,+ bualu bavua batatshishibue, balekelela bu mikoko idi kayiyi ne mulami.+ 37 Pashishe wakambila bayidi bende ne: “Eyowa, bia kunowa bidi bia bungi, kadi bena mudimu mbakese.+ 38 Nunku, lombayi Mfumu wa dinowa bua atume bena mudimu mu dinowa diende.”+
10 Wakabikila bayidi bende 12, kubapeshaye bukokeshi pa nyuma ya bukoya+ bua kuyipata ne bua kuondopa masama a mishindu yonso ne matekete a mishindu yonso.
2 Mêna a bapostolo 12 ngowu aa:+ Kumpala, Simona uvuabu babikila ne: Petelo,+ ne muanabu Andele;+ Yakobo muana wa Zebedayi, ne muanabu Yone;+ 3 Filipo ne Bâtolomayo;+ Tomase+ ne Matayi+ mulambuishi wa bitadi; Yakobo muana wa Alafayo; ne Tadayo; 4 Simona muena Kananayo;* ne Yudasa Isakaliote wakalua kumutungila tshitungu.+
5 Yezu wakatuma bantu 12 aba, ubambila malu a kulonda aa:+ “Kanuyi mu njila wa bisamba, kanubuedi mu tshimenga tshia bena Samalea nansha tshimue,+ 6 kadi tungunukayi ne kuya kudi mikoko mijimine ya nzubu wa Isalele.+ 7 Panudi nuya, nuyishe, nuamba ne: ‘Bukalenge bua mu diulu mbusemene pabuipi.’+ 8 Nuondope babedi,+ nujule bafue, nulengeje bena nsudi, nuipate bademon. Nuvua bapete tshianana, nufile tshianana. 9 Kanuangatshi or anyi arjan anyi tshiamu tshia mitaku bua mikaba yenu ya dilamina makuta,+ 10 anyi tshibombi tshia biakudia bua luendu, anyi bilamba bibidi,* anyi sandala peshi dikombo+ to, bualu muena mudimu mmukumbanyine biakudia biende.+
11 “Mu tshimenga tshionso anyi mu musoko wonso unudi nubuela, nukebamu muntu udi mukumbane, nushalamu too ne panudi numbuka.+ 12 Panudi nubuela mu nzubu, nuele bena nzubu muoyo. 13 Bikala nzubu mukumbane, ditalala dinudi numujingila diluamu;+ kadi bikalayi kayi mukumbane, ditalala dienu dipingane kunudi. 14 Muaba wonso udi muntu kayi unuakidila anyi kayi uteleja mêyi enu, panudi nupatuka mu nzubu au anyi mu tshimenga atshi, nututule lupuishi ku makasa enu.+ 15 Bulelela ndi nnuambila ne: mu Dituku dia Dilumbuluisha, dinyoka dia buloba bua Sodoma ne Amola+ nedikale dipepele menemene kupita dia tshimenga atshi.
16 “Monayi! Ndi nnutuma bu mikoko munkatshi mua mbua ya ditu; nunku nuikale badimuke bu nyoka, kadi kanuyi ne bualu bu nyunyi ya nkutshi.+ 17 Nudimukile bantu, bualu nebanufile ku bilumbuluidi biabu,+ nebanuele mfimbu+ mu nsunagoga yabu.+ 18 Nebaye nenu kumpala kua banguvena ne bakalenge+ bua bualu buanyi bua tshikale bujadiki kudibu ne kudi bisamba.+ 19 Kadi panufilabu, kanuditatshishi bua mushindu wa kuakula anyi bua tshia kuamba to, bualu tshinudi ne bua kuamba nebanupeshatshi pa dîba adi;+ 20 bualu ki nganu nuenu badi bakula to, kadi nyuma wa Tatu wenu ke udi wakuila mukana muenu.+ 21 Kabidi, muntu neafile muanabu ku lufu, tatu neafile muanende, bana nebatombokele baledi babu ne nebabashipeshe.+ 22 Nunku nebanukine kudi bantu bonso bua dîna dianyi,+ kadi muntu udi munanukile* too ne ku nshikidilu neapandishibue.+ 23 Padibu banukengesha mu tshimenga kampanda, nunyemene mu tshikuabu;+ bualu, bulelela ndi nnuambila ne: kanuakutuangaja bimenga bionso bia mu Isalele Muana wa muntu kayi mufike nansha.
24 “Mulongi kena ku mutu kua mulongeshi wende, anyi mupika ku mutu kua mfumuende+ to. 25 Mbikumbane bua mulongi alue bu mulongeshi wende, ne mupika bu mfumuende.+ Bantu bobu babikile muena nzubu ne: Belezebula,*+ nebabikile ba mu nzubu wende mushindu kayi? 26 Nunku, kanubatshinyi, bualu kakuena tshintu tshidi tshibuikila tshikala katshiyi mua kubuludibua, ne kakuena bualu busokoka buikala kabuyi mua kumanyika to.+ 27 Malu andi nnuambila mu mîdima, nuambe patoke, malu anudi numvua nnuambila ne dîyi dia panshi panshi, nuayishile pa mitu ya nzubu.+ 28 Kanutshinyi badi bashipa mubidi kadi kabayi mua kushipa anyima,*+ kadi nutshine yeye udi mua kubutula anyima ne mubidi mu Ngena.*+ 29 Batu bapana mishamisha ibidi ku dikuta dimue dia tshinjanja dia mushinga mukese,* ki mmuomu anyi? Kadi nansha umue wa kudiyi kawakumata panshi Tatu wenu kayi mumanye to.+ 30 Kadi nansha nsuki ya ku mutu kuenu mmibala yonso. 31 Nunku kanutshinyi to; nudi ne mushinga wa bungi kupita mishamisha ya bungi.+
32 “Nunku, muntu yonso udi ungitaba kumpala kua bantu,+ meme panyi nemmuitabe kumpala kua Tatu wanyi udi mu diulu.+ 33 Kadi muntu yonso udi umvila kumpala kua bantu, meme panyi nemmuvile kumpala kua Tatu wanyi udi mu diulu.+ 34 Kanuedi meji ne: mvua mulue bua kufila ditalala pa buloba; tshivua mulue bua kufila ditalala, kadi muele wa mvita.+ 35 Bualu mvua mulue kukebesha ditapuluka: muntu uluisha tatuende, muana wa bakaji uluisha mamuende, mukaji wa muana uluisha mamuende muenu.+ 36 Bushuwa, bena lukuna ba muntu nebikale ba mu nzubu muende. 37 Muntu yonso udi munange tatuende anyi mamuende kupita mudiye munnange, ki mmunkumbanyine to; muntu yonso udi munange muanende wa balume anyi muanende wa bakaji kupita mudiye munnange, ki mmunkumbanyine to.+ 38 Muntu yonso udi kayi witaba mutshi wende wa makenga* ne undonda, ki mmunkumbanyine to.+ 39 Muntu yonso udi upeta anyima* wende, neamujimije; kadi muntu yonso udi ujimija anyima* wende bua bualu buanyi neamupete.+
40 “Muntu yonso udi unuakidila, udi ungakidila panyi, ne muntu yonso udi ungakidila udi wakidila kabidi Yeye uvua muntume.+ 41 Muntu yonso udi wakidila muprofete bualu mmuprofete, neapete difutu dia muprofete,+ muntu yonso udi wakidila muntu muakane bualu mmuntu muakane, neapete difutu dia muntu muakane. 42 Muntu yonso udi upesha umue wa ku bantu bakese aba anu dikopo dia mâyi matalale a kunua patupu bualu mmuyidi, ndi nnuambila mu bulelela ne: kakupangila difutu diende nansha kakese.”+
11 Pakajikija Yezu kuambila bayidi bende 12 malu a kulonda, wakumbuka muaba au bua kulongesha ne kuyisha mu bimenga biabu.+
2 Kadi pakumvua Yone mu buloko+ lumu lua malu a Kristo, wakatuma bayidi bende+ 3 bua kumukonka ne: “Wewe ke Yeye udi ulua anyi tudi ne bua kuindila mukuabu?”+ 4 Yezu wakabandamuna ne: “Ndayi, nuambile Yone malu anudi numvua ne anudi numona:+ 5 Bampofu badi mpindieu bamona,+ balema badi benda, bena nsudi+ badi balengejibua, bampudi matshi badi bumvua, bafue badi bajudibua, ne badi bambila bapele lumu luimpe.+ 6 Wa diakalenga mmuntu udi kayi upeta bualu bua kulendukila mu meme.”+
7 Pakumbukabu, Yezu wakatuadija kuambila misumba ya bantu bualu bua Yone ne: “Tshinuvua bapatukile bua kutangila mu tshipela ntshinyi?+ Ndilenge divua lupepele lunyungisha anyi?+ 8 Nunku, nuvua bapatuke bua kutangila tshinyi? Mmuntu uvua muvuale bilamba binefuke* anyi? Kadi, bantu badi bavuala bilamba binefuke badi mu nzubu ya bakalenge. 9 Kadi mu bulelela, nuvua bapatuke bua tshinyi? Mbua kumona muprofete anyi? Eyowa, ndi nnuambila ne: mmupite muprofete.+ 10 Nyeye udibu bafunde bualu buende ne: ‘Monayi! Ndi ntuma mutuadi wanyi wa mukenji kumpala kuebe,* walongolola njila webe kumpala kuebe!’+ 11 Bulelela ndi nnuambila ne: munkatshi mua bantu badibu balele kudi bakaji kamuena muanji kujuka muntu munene kupita Yone Mubatiji to, kadi muntu udi mukese mu Bukalenge bua mu diulu mmunene kumupita yeye.+ 12 Kumbukila ku matuku a Yone Mubatiji too ne mpindieu, Bukalenge bua mu diulu mbualu budi bantu bipatshila, ne badi babuipatshila badi babubakula.+ 13 Bualu bua baprofete bonso ne Mikenji biakamanyisha mêyi a buprofete too ne ku Yone;+ 14 ne binuasua kuitaba bualu ebu, yeye ke ‘Eliya udi ne bua kulua.’+ 15 Muntu udi ne matshi umvue.
16 “Nemfuanyikije tshipungu tshia bantu etshi ne banganyi?+ Tshidi bu bana batekete badi basombe mu bisalu, badi bela balunda babu badibu banaya nabu mbila, 17 bamba ne: ‘Tuvua banuelele nshiba, kadi kanuvua baje maja to; tuvua bele kabobo ka muadi, kadi kanuvua baditute bua kanyinganyinga.’ 18 Bia muomumue, Yone wakalua kayi udia, kayi unua, kadi bantu badi bamba ne: ‘Udi ne demon.’ 19 Muana wa muntu wakalua udia, unua,+ kadi bantu badi bamba ne: ‘Monayi! Muntu mudiavi, udi mudifile ku dinua dia mvinyo, mulunda wa balambuishi ba bitadi ne benji ba mpekatu.’+ Nansha nanku, meji adi adileja makane* ku bienzedi biawu.”*+
20 Pashishe, wakatuadija kuamba bimenga bivua ya bungi ya ku midimu yende ya bukole mienzekele, bualu kabivua binyingalale bua mpekatu yabi ne: 21 “Diakabi diebe, Kolazina! Diakabi diebe, Betesaida! bualu bu midimu ya bukole ivua mienzeke munda muenu yoyi mienzeke mu Tulo ne mu Sidona, bavua mua kuikala banyingalale bua mpekatu yabu kuonso aku, bavuale bilamba bikayabale ne basombe mu butu.+ 22 Kadi ndi nnuambila ne: mu Dituku dia Dilumbuluisha, dinyoka dia Tulo ne Sidona nedikale dipepele menemene kupita dienu.+ 23 Kadi wewe, Kapênuma,+ newikalaku pamuapa mua kubandishibua too ne mu diulu anyi? Wewe neupueke too ne mu Lukita;*+ bualu bu midimu ya bukole ivua mienzeke munda muebe eyi yoyi mienzeke mu Sodoma, uvua mua kuikala mushalaku too ne lelu. 24 Kadi ndi nnuambila ne: mu Dituku dia Dilumbuluisha, dinyoka dia Sodoma nedikale dipepele menemene kupita diebe.”+
25 Dîba adi Yezu wakandamuna, kuambaye ne: “Tatu wanyi, Mukalenge wa diulu ne buloba, ndi nkutumbisha kumpala kua bantu bualu udi musokoke bena meji ne bamanyi ba mukanda malu aa, kadi udi muasokoluele bana batekete.+ 26 Eyowa, Tatu wanyi, bualu mushindu eu ke uuvua muanyishe. 27 Tatu wanyi mmumpeshe bintu bionso,+ kakuena muntu udi mumanye Muana bimpe menemene, anu Tatu;+ kakuena muntu udi mumanye Tatu bimpe menemene, anu Muana ne muntu yonso udi Muana musue kumusokoluelaye.+ 28 Luayi kundi, nuenu bonso badi batata ne midimu mikole ne bambule majitu mabapite, nennupeshilule bukole. 29 Ambulayi mutshi wanyi wa tshikokedi, nulonge malu kundi, bualu meme ndi mupole malu ne mupuekele mu muoyo,+ nunku nuenu* nenupetulule bukole. 30 Bualu mutshi wanyi wa tshikokedi mmuimpe* ne bujitu buanyi mbupepele.”
12 Tshikondo atshi, Yezu wakapitshila mu madimi a ntete ya blé dituku dia Nsabatu. Bayidi bende bakumvua nzala, kutuadijabu kutula miepu ya ntete, badia.+ 2 Pakamona Bafalese bualu ebu, bakamuambila ne: “Tangila! Bayidi bebe badi benza bualu budi mikenji mikandike dituku dia Nsabatu.”+ 3 Yeye wakabambila ne: “Kanuvua babale tshivua Davidi muenze pavuaye yeye ne bantu bavuaye nabu bumvue nzala anyi?+ 4 Muvuaye mubuele mu nzubu wa Nzambi, kudiabu mampa a mulambu,*+ tshintu tshivua mikenji kayiyi yimuanyishila yeye anyi bantu bavua nende bua kudia, kadi anu bakuidi nkayabu anyi?+ 5 Peshi kanuena babale mu Mikenji ne: mu matuku a Nsabatu bakuidi mu ntempelo badi banyanga Nsabatu ne bashala kabayi ne dipila anyi?+ 6 Kadi ndi nnuambila ne: tshidi tshinene kupita ntempelo tshidi muaba eu.+ 7 Kadi, bu nuenu bumvue tshidi mêyi aa umvuija: ‘Ndi musue luse,+ tshiena musue mulambu,’+ kanuvua mua kupisha bantu badi kabayi ne dipila to. 8 Bualu Muana wa muntu udi Mukalenge wa Nsabatu.”+
9 Pakumbukaye muaba au, wakaya mu nsunagoga wabu, 10 ne monayi! kuvua muntu mukuabu uvua ne tshianza tshiuminyine!*+ Nunku bakamuebeja ne: “Mbianyishibue bua kuondopa dituku dia Nsabatu anyi?” bua bamone mua kumubanda.+ 11 Yeye wakabambila ne: “Nuenu bikale ne mukoko umue ne mukoko au udi ukuluka mu tshina dituku dia Nsabatu, kudiku muntu wa munkatshi muenu wabenga kuwukuata ne kuwupatula anyi?+ 12 Kadi netuambe tshinyi bua muntu udi ne mushinga wa bungi kupita mukoko! Nunku, mbianyishibue bua kuenza bualu buimpe dituku dia Nsabatu.” 13 Pashishe wakambila muntu au ne: “Olola tshianza tshiebe.” Yeye kutshiolola, tshiakakana bu tshianza tshikuabu. 14 Kadi Bafalese bakapatuka, kumuelelabu tshifufu bua kumushipa. 15 Pakamanya Yezu bualu abu, wakumbuka muaba au. Bantu ba bungi bakamulonda pabu,+ yeye wakabondopa bonso, 16 kadi wakabakandika bikole bua kabambidi bantu bualu buende to,+ 17 bua kukumbaja tshivuabu bambe ku butuangaji bua muprofete Yeshaya, wakamba ne:
18 “Monayi! Muena mudimu wanyi+ undi musungule, undi munange, undi* muanyishe!+ Nenteke nyuma wanyi pambidi pende,+ nealeje bisamba tshidi kulumbuluisha kuakane. 19 Kakutanda,+ anyi kuela mbila, peshi muntu kakumvua dîyi diende mu misesu minene. 20 Kakuzaza dilenge didibu baboze, kakujima mukaba wa muendu udi ufuima+ too ne padiye ukokesha bua kutuala kulumbuluisha kuakane. 21 Bushuwa, bisamba nebitekemene mu dîna diende.”+
22 Pashishe, bakamutuadila muntu uvuabu bakuate kudi demon, uvua mpofu ne kamama, wakamuondopa, nunku muntu uvua kamama au uvua mua kuakula ne kumona. 23 Nunku, misumba yonso ya bantu yakakema bikole, kutuadijabu kuamba ne: “Eu kena mua kuikala Muana wa Davidi anyi?” 24 Pakumvua Bafalese bualu ebu, bakamba ne: “Muntu eu udi wipata bademon ku diambuluisha dia Belezebula,* mfumu wa bademon.”+ 25 Bu muvuaye mumanye meji abu, wakabambila ne: “Bukalenge buonso budi bupanduluke budi bubutuka, ne tshimenga tshionso anyi nzubu yonso udi mupanduluke kakushindama to. 26 Bia muomumue, bikala Satana wipata Satana, mmupanduluke yeye nkayende; nunku, mmunyi muashindama bukalenge buende? 27 Kabidi, bingikala meme ngipata bademon ku diambuluisha dia Belezebula, kadi bana benu badi babipata ku diambuluisha dia nganyi? Ke bualu kayi bobu nebikale balumbuluishi benu. 28 Kadi bingikala ngipata bademon ku diambuluisha dia nyuma wa Nzambi, Bukalenge bua Nzambi mbumane kufika bushuwa kunudi.+ 29 Anyi, mmunyi mudi muntu mua kubuela mu nzubu mua muntu wa bukole, kunyenga bintu biende, bikalaye kayi muanji kusuika muntu wa bukole au? Dîba adi udi mua kupawula nzubu wende. 30 Muntu yonso udi kayi ku luseke luanyi mmuluishi wanyi, muntu yonso udi kayi usangisha nanyi udi umuangalaja.+
31 “Bua bualu ebu, ndi nnuambila ne: nebafuile bantu luse bua mpekatu ne bipendu bia mishindu yonso, kadi kabakubafuila luse bobu bapende nyuma nansha.+ 32 Tshilejilu, muntu yonso udi wakula bibi bua Muana wa muntu, nebamufuile luse;+ kadi muntu yonso udi wakula bibi bua nyuma muimpe,* kabakumufuila luse to, nansha mu ndongoluelu wa malu eu,* nansha mu eu utshilualua.+
33 “Anyi nuenza bua mutshi wikale muimpe ne bimuma biawu bikale bimpe peshi nuenza bua mutshi wikale mubole ne bimuma biawu bikale bibole, bualu badi bamanyina mutshi ku bimuma biawu.+ 34 Nuenu bana ba nyoka,+ mmunyi munudi mua kuamba malu mimpe nuenu bikale bantu babi? Bualu mukana mudi muamba anu malu adi mavulangane mu muoyo.+ 35 Muntu muimpe udi upatula bintu bimpe mu tshibutshilu tshiende tshimpe, kadi muntu mubi udi upatula bintu bibi mu tshibutshilu tshiende tshibi.+ 36 Ndi nnuambila ne: mu Dituku dia Dilumbuluisha, bantu nebalumbulule+ bua dîyi dionso dia patupu didibu bamba; 37 bualu nebakubale muntu muakane bua mêyi ebe, ne nebakupishe bua mêyi ebe.”
38 Pashishe, bamue bafundi ne Bafalese bakamuandamuna ne: “Mulongeshi, tudi basue kumona tshimanyinu tshifumina kuudi.”+ 39 Wakabandamuna ne: “Tshipungu tshia bantu babi ne bena masandi* tshidi tshitungunuka ne kukeba tshimanyinu, kadi kabakubapesha tshimanyinu tshikuabu anu tshimanyinu tshia muprofete Yona.+ 40 Bualu anu bu muvua Yona muenze matuku asatu, munya ne butuku, munda mua mushipa munene,+ nunku Muana wa muntu neenze matuku asatu, munya ne butuku, munda mua buloba.+ 41 Bantu ba mu Niniwe nebajuke dîba dia dilumbuluisha pamue ne tshipungu tshia bantu etshi ne bobu nebabapishe, bualu bavua banyingalale bua mpekatu yabu bua malu avua Yona muyishe.+ Kadi monayi! tshidi tshipite Yona tshidi muaba eu.+ 42 Nebajule mukalenge mukaji wa ku sud dîba dia dilumbuluisha pamue ne tshipungu tshia bantu etshi ne yeye neatshipishe, bualu wakafumina ku ntengu ya buloba bua kuteleja meji a Solomo.+ Kadi monayi! tshidi tshipite Solomo tshidi muaba eu.+
43 “Padi nyuma wa bukoya upatuka munda mua muntu, udi upitshila miaba idi kayiyi mâyi wenda ukeba muaba wa kuikishila, kadi kena upeta muaba nansha umue.+ 44 Pashishe, udi wamba ne: ‘Nempingane mu nzubu muanyi mumvua mupatuke,’ padiye ufika, udi usangana nzubu munda mutupu, kadi mukomba mutokesha ne mulengeja. 45 Pashishe udi uya, wangata nyuma mikuabu muanda mutekete mibi kumupita yeye, yoyi mimane kubuela munda, idi isombelamu; nunku nsombelu wa ndekelu wa muntu au udi ulua mubi menemene kupita wa kumpala.+ Ke muikalabi kabidi bua tshipungu tshia bantu babi etshi.”
46 Patshivuaye wakula ne misumba ya bantu, mamuende ne bana babu+ bavua bimane pambelu, bakeba bua kuyukila nende.+ 47 Nunku muntu mukuabu wakamuambila ne: “Tangila! Mamuebe ne bana benu mbimane pambelu, bakeba kuyukila nebe.” 48 Yeye wakandamuna muntu uvua mumuambile au ne: “Mamuanyi nnganyi? Bana betu mbanganyi?” 49 Wakolola tshianza ufunkuna bayidi bende, wamba ne: “Tangila! Mamuanyi ne bana betu!+ 50 Bualu muntu yonso udi wenza disua dia Tatu wanyi udi mu diulu, yeye eu ke muanetu wa balume, muanetu wa bakaji, ne mamuanyi.”+
13 Dituku adi, Yezu wakumbuka ku nzubu, ne uvua musombe ku muelelu wa mbuu. 2 Misumba minene ya bantu yakamunguila, nunku yeye kubanda mu buatu, kusombaye, ne musumba wonso wa bantu uvua muimane ku muelelu kua mâyi.+ 3 Pashishe, wakabambila malu a bungi mu bilejilu,+ wamba ne: “Monayi! Mumiaminyi wakapatuka bua kumiamina mamiinu.+ 4 Pavuaye wenda umiamina, amue mamiinu akamata kumpenga kua njila, ne nyunyi yakalua, yakaazokola.+ 5 Makuabu akamata pa buloba bua mabue muaba uvua kawuyi buloba bua bungi, ne akatoloka diakamue, bualu buloba kabuvua bua bungi muinshi to.+ 6 Kadi pakabanda dîba, akoshika ne akafubidila bualu kaavua ne miji to. 7 Manga akamata mu mêba, ne mêba akakola, kuafimpakaja.+ 8 Makuabu akamata pa buloba buimpe, ne akatuadija kukuama mamuma, aa misangu 100 kupita, makuabu 60 ne manga 30.+ 9 Muntu udi ne matshi umvue.”+
10 Nunku bayidi bakalua kudiye, kumuebejabu ne: “Bua tshinyi udi ubambila malu mu bilejilu?”+ 11 Wakabandamuna ne: “Nuenu mbanuanyishile bua kumvua malu masokoka a tshijila+ a Bukalenge bua mu diulu, kadi bobu ki mbabanyishile to. 12 Bualu muntu yonso udi ne tshintu, nebamupeshe bia bungi, ne neikale nabi bivule; kadi muntu yonso udi kayi ne tshintu, nebamunyenge too ne tshidiye natshi.+ 13 Ke bualu kayi ndi mbambila malu mu bilejilu; bualu badi batangila, batangila mu tshianana, ne badi bateleja, bateleja mu tshianana, kabena nansha bajingulula bualu to.+ 14 Nunku, dîyi dia buprofete dia Yeshaya didi dibakumbanyina. Didi diamba ne: ‘Bushuwa nenuteleje, kadi kanuakujingulula bualu nansha kakese; bushuwa nenutangile, kadi kanuakumona nansha kakese.+ 15 Bualu muoyo wa bantu aba ukadi mupape, mbateleje ne matshi abu kabayi ne tshidibu benza, ne mbakange mêsu abu bua kabamonyi kabidi ne mêsu abu ne bua kabumvu ne matshi abu, kabajinguludi bualu ne mioyo yabu ne kabapinganyi bua meme kubondopa nansha.’+
16 “Kadi mêsu enu nga diakalenga bualu adi amona ne matshi enu nga diakalenga bualu adi umvua.+ 17 Bualu, bulelela ndi nnuambila ne: baprofete ba bungi ne bantu bakane bavua bajinga kumona malu anudi numona aa, kadi kabakaamona to,+ ne bavua bajinga kumvua malu anudi numvua aa, kadi kabakawumvua to.
18 “Mpindieu, telejayi tshilejilu tshia muntu uvua mumiamine mamiinu.+ 19 Padi muntu umvua dîyi dia Bukalenge kadi kayi udijingulula, mubi+ udi ulua ne udiapula tshivuabu bakune mu muoyo wende; aa ke mamiinu avuabu bamiamine kumpenga kua njila.+ 20 Kadi bua mamiinu avuabu bamiamine pa buloba bua mabue, owu ke muntu udi uteleja dîyi, uditaba diakamue ne disanka.+ 21 Nansha nanku, kena ne miji munda muende to, kadi udi utungunuka bua tshikondo kampanda, padi dikenga anyi buluishi bijuka bua bualu bua dîyi, yeye udi ulenduka diakamue. 22 Kadi bua mamiinu avuabu bamiamine mu mêba, owu ke muntu udi uteleja dîyi, kadi tunyinganyinga tua mu ndongoluelu wa malu eu*+ ne bukole bua mashimi bua biuma bidi bifimpakaja dîyi, ne kadiena dikuama mamuma.+ 23 Kadi bua mamiinu avuabu bamiamine pa buloba buimpe, owu ke muntu udi uteleja dîyi, udijingulula, bushuwa udi ukuama ne upatula mamuma, aa misangu 100 kupita, makuabu 60 ne manga 30.”+
24 Wakabapesha tshilejilu tshikuabu, wamba ne: “Bukalenge bua mu diulu budi mua kufuanyikijibua ne muntu uvua mukune mamiinu mimpe mu budimi buende. 25 Pavua bantu balale, muena lukuna wende wakalua, wakamiamina ntete ya lupela* mu blé,* wakaya. 26 Pakapatuka tukolakola ne kupatulatu ntete, dîba adi lupela palu luakamueneka. 27 Nunku, bapika ba mfumu wa nzubu bakalua, bakamuambila ne: ‘Mfumu, wewe kuvua mukune mamiinu mimpe mu budimi buebe anyi? Kadi mmunyi mudibu ne lupela?’ 28 Wakabambila ne: ‘Muntu kampanda, muena lukuna, ke uvua muenze bualu ebu.’+ Bapika bakamuambila ne: ‘Nunku, udi musue tuye, tulusangishe anyi?’ 29 Yeye wakamba ne: ‘Tòo, bua panudi nusangisha lupela, kanulu kujudilaku blé. 30 Lekelayi bionso bibidi bikolele kaba kamue too ne ku dinowa, ne mu tshikondo tshia dinowa, nengambile banowi ne: Anji sangishayi lupela, nulusuike mu bisumbu bua kuluosha; pashishe kunguijayi blé mu diyeba dianyi.’”+
31 Wakabapesha tshilejilu tshikuabu, wamba ne: “Bukalenge bua mu diulu budi bu lutete lua mutâda luvua muntu mukuabu muangate, mukune mu budimi buende.+ 32 Bushuwa, elu ndutete lutambe bukese ku mamiinu onso, kadi padilu lukola, ludi lulua tshisekiseki tshinene kupita bisekiseki bikuabu ne ludi lulua mutshi, nunku nyunyi ya mu diulu idi ilua ne ipetela muaba wa kusomba mu matamba awu.”
33 Wakabapesha tshilejilu tshikuabu ne: “Bukalenge bua mu diulu budi bu luevene luvua mukaji mukuabu muangate, musambakaje ne bipiminu binene bisatu bia bukula too ne pavua mutanda mujima mutuntumuke.”+
34 Yezu wakambila misumba ya bantu malu onso aa mu bilejilu. Bushuwa, kavua mua kubambila bualu kayi mufile tshilejilu to,+ 35 bua kukumbaja tshivuabu bambe ku butuangaji bua muprofete, wakamba ne: “Nenkangule mukana muanyi ne bilejilu; nemmanyishe malu avua masokoka katshia ku tshibangidilu.”*+
36 Pashishe, yeye mumane kutangalaja misumba ya bantu, wakabuela mu nzubu. Bayidi bende bakalua kudiye, bakamba ne: “Tumvuija tshilejilu tshia lupela luvua mu budimi.” 37 Wakandamuna ne: “Mumiaminyi wa mamiinu mimpe udi Muana wa muntu; 38 budimi ke bukua panu.+ Kadi bua mamiinu mimpe, owu ke bana ba Bukalenge, kadi lupela mbana ba mubi,+ 39 ne muena lukuna uvua mulukune udi Diabolo. Dinowa didi nshikidilu wa ndongoluelu wa malu,* ne banowi mbanjelu. 40 Nunku, anu mudibu basangisha lupela ne baluosha mu kapia, ke muikalabi ku nshikidilu kua ndongoluelu wa malu.*+ 41 Muana wa muntu neatume banjelu bende, nebumbushe mu Bukalenge buende bintu bionso bidi bilenduishangana ne bantu bonso badi bashipa mikenji, 42 nebabiele mu tshikutu tshia kapia.+ Muomu amu ke muikala miadi yabu ne disumakaja diabu dia mênu. 43 Tshikondo atshi, bantu bakane nebakenke bu dîba+ mu Bukalenge bua Tatu wabu. Muntu udi ne matshi umvue.
44 “Bukalenge bua mu diulu budi bu tshiuma tshisokoka mu budimi, tshidi muntu upeta ne usokoka; nunku bua disanka didiye nadi, udi uya, upana bintu bionso bidiye nabi ne usumba budimi abu.+
45 “Bukalenge bua mu diulu budi kabidi bu ngenda mushinga muena ngendu udi ukeba mabue a busanga mimpe menemene. 46 Pakapetaye dibue dia busanga dia mushinga mukole, wakaya, diakamue wakapana bintu bionso bivuaye nabi, kudisumbaye.+
47 “Bukalenge bua mu diulu budi kabidi bu kapamba kela mu mbuu, kadi kenda kakonga mishipa ya mishindu yonso. 48 Pakuwulaku, bakakakoka ku mukuna, bobu kusomba panshi, kusangishabu mishipa mimpe+ mu bintu, kadi bakimansha ivua kayiyi mikumbane.+ 49 Ke muikalabi ku nshikidilu kua ndongoluelu wa malu.* Banjelu nebapatuke ne nebumbushe bantu babi munkatshi mua bantu bakane 50 ne nebabele mu tshikutu tshia kapia. Muomu amu ke muikala miadi yabu ne disumakaja diabu dia mênu.
51 Wakabakonka ne: “Nudi bajingulule malu onso aa anyi?” Bakamuambila ne: “Eyowa.” 52 Pashishe wakabambila ne: “Bu mudibi nanku, mulongeshi yonso wa patoke udibu balongeshe bualu bua Bukalenge bua mu diulu udi bu muntu, bu mfumu wa nzubu, udi upatula bintu bipiabipia ne bia kale mu tshibutshilu tshiende tshia bintu bia mushinga.”
53 Pakajikija Yezu kubapesha bilejilu ebi, wakumbuka muaba au. 54 Yeye mumane kubuela mu buloba buabu,+ wakatuadija kubalongesha mu nsunagoga wabu, nunku bakakema, kuambabu ne: “Muntu eu mmupetele meji aa ne midimu ya bukole eyi penyi?+ 55 Eu ki mmuana wa muena mabaya anyi?+ Dîna dia mamuende ki m’Mariya anyi? Bana babu ba balume ki n’Yakobo ne Jozefe ne Simona ne Yudasa anyi?+ 56 Bana babu ba bakaji bonso kabena munkatshi muetu emu anyi? Kadi nkuepi kudiye mupetele malu onso aa?”+ 57 Nunku bakatuadija kulenduka bua bualu buende.+ Kadi Yezu wakabambila ne: “Muprofete katu utumbila mu buloba buabu ne mu nzubu muende to.”+ 58 Kakenzamu midimu ya bukole ya bungi bua dipanga diabu dia ditabuja.
14 Tshikondo atshi, Helode mfumu wa distrike* wakumvua lumu lua Yezu+ 2 ne kuambilaye bena mudimu bende ne: “Au n’Yone Mubatiji. Mmujudibue ku lufu, ke bualu kayi midimu ya bukole eyi idi yenzeka kudiye.”+ 3 Helode* uvua mukuate Yone, uvua mumusuike, mumuele mu buloko bua bualu bua Helodiya, mukaji wa muanabu Filipo.+ 4 Bualu Yone uvua umuambila ne: “Ki mbianyishibue bua wewe kuikala nende to.”+ 5 Kadi, nansha muvuaye musue kumushipa, uvua utshina bantu bualu bavua bamuangata bu muprofete.+ 6 Kadi pavuabu basekelela mufikilu wa diledibua dia Helode,+ muana wa bakaji wa Helodiya wakaja maja, kusankishaye Helode bikole,+ 7 ke yeye kuditshipa, umulaya bua kumupesha tshionso tshivuaye mua kulomba. 8 Pashishe, nsongakaji musaka kudi mamuende, wakamba ne: “Mpesha mutu wa Yone Mubatiji muaba eu pa dilongo.”+ 9 Nansha muvua mukalenge mumvue bibi, kadi bua mitshipu ivuaye muditshipe ne bua bantu bavua badia* nende, wakatuma dîyi bua bawufile. 10 Nunku wakatuma bantu, kukoseshaye mutu wa Yone mu buloko. 11 Bakalua ne mutu wende pa dilongo, kuwupeshabu nsongakaji ne yeye kuwutuadila mamuende. 12 Pashishe bayidi bende bakalua, kumbushabu tshitalu tshiende ne kumujiikabu; panyima bakalua, kuambilabu Yezu. 13 Pakumvua Yezu bualu ebu, wakumbuka muaba au mu buatu, kuyaye muaba uvua kawuyi bantu bua kuikalaye nkayende. Kadi pakumvua misumba ya bantu bualu abu, bakamulonda ku makasa bafumina mu bimenga.+
14 Pakatulukaye, wakamona musumba munene wa bantu, wakabumvuila luse,+ wakondopa babedi babu.+ 15 Kadi pakafika dilolo, bayidi bende bakalua kudiye, kuambabu ne: “Muaba eu udi kule ne bantu ne dîba dikadi diye; pingaja misumba ya bantu bua baye mu misoko, badisumbile biakudia.”+ 16 Kadi, Yezu wakabambila ne: “Kabena ne bua kuya to; nuenu bapeshayi tshia kudia.” 17 Bakamuambila ne: “Katuena ne tshintu to, anu mampa atanu ne mishipa ibidi.” 18 Yeye wakamba ne: “Luayi nabi kundi.” 19 Nunku yeye wakambila misumba ya bantu bua kudiadija mu mashinde. Pashishe wakangata mampa atanu au ne mishipa ibidi ayi, kutangilaye mu diulu, kusakidilaye Nzambi,+ ne yeye mumane kutshibula mampa, wakaapesha bayidi bende ne bayidi bakaapesha misumba ya bantu. 20 Nunku bantu bonso bakadia, bakukuta, ne bakangula bipese bivua bishale, bisaka 12 biuwule tente.+ 21 Pabi, bavua badie bavua bantu balume batue ku 5 000, kabidi ne bakaji ne bana.+ 22 Pashishe, wakabueja bayidi bende diakamue mu buatu, kubatumaye kumpala kuende dishiya dia mâyi, pavuaye yeye upingaja misumba ya bantu ku mabu.+
23 Yeye mumane kupingaja misumba ya bantu ku mabu, wakabanda ku mukuna nkayende bua kusambila.+ Pakafika dilolo, uvua muaba au nkayende. 24 Dîba adi buatu bukavua ntanta mule* ne buloba, mavuala avua enda abatatshisha bualu tshipepele tshivua tshitangile kudibu. 25 Kadi pa tshilu tshinayi tshia butuku,* yeye wakaya kudibu, wenda wendela pa mbuu. 26 Pakamumona bayidi bende wendela pa mâyi, bakumvua buôwa, bamba ne: “Ntshilengulengu!” Bakela mbila bua buôwa. 27 Kadi Yezu wakabela dîyi, wamba ne: “Koleshayi muoyo! Mmeme; kanutshinyi to.”+ 28 Petelo wakamuandamuna ne: “Mukalenge, pikalabi ne: nguewe, tuma dîyi ndue kuudi pa mâyi.” 29 Wakamba ne: “Luaku!” Ke Petelo kupatuka mu buatu, kuendelaye pa mâyi ne kuyaye mutangile kudi Yezu. 30 Kadi pakatangilaye tshipepele tshikole, wakumvua buôwa. Nunku pakatuadijaye kudina, wakela dîyi ne: “Mukalenge, nsungila!” 31 Diakamue Yezu wakolola tshianza tshiende, kumukuata, kumuambilaye ne: “Wewe muena ditabuja dikese, uvua muelakane bua tshinyi?”+ 32 Pakabuelabu mu buatu, tshipepele tshikole tshiakabatama. 33 Pashishe, bavua mu buatu bakamunemekela,* bamba ne: “Wewe udi bushuwa Muana wa Nzambi.” 34 Bakasabuka, kufikabu ku mukuna mu Genesaleta.+
35 Pakamujingulula bantu ba muaba au, bakatuma dîyi mu nseke ayi yonso, ne bantu bakamutuadila bonso bavua basama. 36 Nanku bakamusengelela bua balenge nansha ku luzembe lua tshilamba tshiende tshia pa mutu,+ ne bonso bavua balulenge bakondopibua menemene.
15 Pashishe, Bafalese ne bafundi bakalua kudi Yezu bafumina ku Yelushalema,+ bamba ne: 2 “Bua tshinyi bayidi bebe badi banyanga bilele bia bantu ba bikondo bia kale? Tshilejilu, kabena bowa mâyi ku bianza* padibu bakeba kudia biakudia to.”+
3 Wakabandamuna ne: “Bua tshinyi nudi nunyanga mukenji wa Nzambi bua bilele bienu?+ 4 Tshilejilu, Nzambi wakamba ne: ‘Nemeka tatuebe ne mamuebe,’+ kabidi ne: ‘Muntu udi wamba tatuende anyi mamuende mêyi mabi* ashipibue.’+ 5 Kadi nudi nuamba ne: ‘Muntu yonso udi wambila tatuende anyi mamuende ne: “Tshintu tshionso tshindi natshi tshivua mua kukuambuluisha tshidi dipa dilambula Nzambi,”+ 6 kena ne bualu bua kunemeka tatuende nansha kakese.’ Nunku nudi bavuije dîyi dia Nzambi tshianana bua bilele bienu.+ 7 Nuenu bena lubombo, Yeshaya wakambilamu mêyi a buprofete bua bualu buenu, pakambaye ne:+ 8 ‘Bantu aba badi bannemeka ne mishiku yabu, kadi mioyo yabu idi kule menemene nanyi. 9 Badi batungunuka ne kuntendelela tshianana, bualu badi balongesha mikenji ya bantu bu malongesha a nshindamenu.’”+ 10 Nunku, wakabikila musumba wa bantu bua basemene pabuipi, kubambilaye ne: “Telejayi ne nujingulule bualu ebu:+ 11 Ki ntshintu tshidi tshibuela mukana mua muntu tshidi tshimunyanga to, kadi tshidi tshipatuka mukana muende ke tshidi tshimunyanga.”+
12 Pashishe bayidi bakalua, kumuambilabu ne: “Udi mumanye ne: Bafalese bavua balenduke pavuabu bumvue tshiuvua muambe anyi?”+ 13 Yeye wakandamuna ne: “Mutshi wonso uvua Tatu wanyi udi mu diulu kayi mukune, nebawujule. 14 Balekelayi. Mbalombodi bampofu. Nunku, bikala mpofu ulombola mpofu mukuabu, bonso babidi nebakuluke mu tshina.”+ 15 Petelo wakandamuna ne: “Tutokeshila tshilejilu etshi.” 16 Ke yeye kuamba ne: “Nuenu penu kanuena banji kuikala ne dijingulula dia malu anyi?+ 17 Kanuena bamanye ne: tshintu tshionso tshidi tshibuela mukana tshidi tshipitshila mu tshifu ne batshipatula tshiya mu nkumba anyi? 18 Kadi tshintu tshionso tshidi tshipatuka mukana tshidi tshifumina mu muoyo, ne bintu abi bidi binyanga muntu.+ 19 Tshilejilu, mu muoyo ke mudi mupatuka meji mabi:+ dishipangana, masandi a basele, masandi,* buivi, dijadika dia malu a dishima ne bipendu. 20 Malu aa ke adi anyanga muntu; kadi kudia biakudia ne bianza kabiyi biowa mâyi* kakuena kubipisha muntu to.”
21 Pakumbuka Yezu muaba au, wakaya mpindieu mu buloba bua Tulo ne Sidona.+ 22 Monayi! Mukaji mukuabu muena Foinike wa mu buloba abu wakalua, kuelaye dîyi ne: “Mukalenge, Muana wa Davidi, ngumvuilaku luse. Muananyi wa bakaji udi ukenga bikole bua demon udi mumukuate.”+ 23 Kadi Yezu kakamuandamuna dîyi nansha dimue. Ke bayidi bende kuluabu, kutuadijabu kumulomba ne: “Umupingaje bualu udi utungunuka ne kuela mbila panyima petu.” 24 Yeye wakandamuna ne: “Kabavua bantume kudi muntu mukuabu, anu kudi mikoko mijimine ya nzubu wa Isalele.”+ 25 Kadi mukaji au wakalua, kumunemekelaye,* wamba ne: “Mukalenge, ngambuluisha koku!” 26 Yezu wakamuambila ne: “Ki mbimpe kuangata biakudia bia bana, kubielela bana ba mbua to.” 27 Yeye wakamba ne: “Mmuomu Mukalenge, kadi bushuwa bana ba mbua batu badia bisunsukile bidi bimata ku mêsa a bamfumu babu.”+ 28 Ke Yezu kumuandamuna ne: “Wewe mukaji, ditabuja diebe ndinene; bikuenzekele bu muudi musue.” Muanende wa bakaji wakondopibua kumbukila anu pa dîba adi.
29 Pashishe pakumbuka Yezu muaba au, wakaya pabuipi ne Mbuu wa Galela,+ yeye mumane kubanda ku mukuna, wakasombaku. 30 Pashishe, misumba minene ya bantu yakalua kudiye, bambule bantu bavua batebuka, balema, bampofu, tumama ne bakuabu ba bungi; bakabateka ku makasa ende, yeye wakabondopa.+ 31 Nunku, musumba wa bantu wakakema bua muvuawu mumone tumama tuakula, balema bumvua bimpe, bavua batebuka benda ne bampofu bamona, bakatumbisha Nzambi wa Isalele.+
32 Kadi Yezu wakabikila bayidi bende, wakabambila ne: “Ndi ngumvuila musumba wa bantu eu luse,+ bualu kukadi matuku asatu adibu bashale nanyi, ne kabena ne tshia kudia. Tshiena musue kubapingaja ku mabu ne nzala* to, bualu badi mua kupangila mu njila.”+ 33 Kadi bayidi bakamuambila ne: “Nkuepi kutudi mua kuya muaba udi kawuyi bantu eu bua kupeta mampa bungi bukumbane bua kukutshisha musumba wa bantu bungi nunku?”+ 34 Ke Yezu kubakonka ne: “Nudi ne mampa bungi kayi?” Bakamba ne: “Muanda mutekete ne ndambu wa mishipa ya mikese.” 35 Nunku, yeye mumane kuambila musumba wa bantu bua kudiadija panshi, 36 wakangata mampa muanda mutekete au ne mishipa, ne yeye mumane kusakidila Nzambi, wakabitshibula, kutuadijaye kubipesha bayidi bende, ne bayidi bakabipesha misumba ya bantu.+ 37 Nunku bantu bonso bakadia, bakukuta, ne bakangula bisaka* binene muanda mutekete biuwule tente ne bipese bivua bishale.+ 38 Pabi, bonso bavua badie bavua bantu balume 4 000, kabidi ne bakaji ne bana. 39 Ndekelu wa bionso, yeye mumane kupingaja misumba ya bantu ku mabu, wakabanda mu buatu, kuyaye mu buloba bua Magadana.+
16 Pashishe, Bafalese ne Basadoke bakasemena kudiye, ne bua kumuteta, bakamulomba bua abaleje tshimanyinu tshia mu diulu.+ 2 Wakabandamuna ne: “Padi dilolo dikumbana, nutu nuamba ne: ‘Kuulu nekuikale kuimpe, bualu diulu ndikunzubile,’ 3 ne mu dinda, nutu nuamba ne: ‘Lelu nekuikale mashika ne mvula, bualu diulu ndikunzubile kadi dikale difikuluke.’ Nudi bamanye mua kujingulula tshimuenekelu tshia diulu, kadi kanuena mua kujingulula bimanyinu bia bikondo to. 4 Tshipungu tshia bantu babi ne bena masandi* tshidi tshitungunuka ne kukeba tshimanyinu, kadi kabakubapesha tshimanyinu tshikuabu+ anu tshimanyinu tshia Yona.”+ Pakambaye nanku, wakaya, kubashiyaye.
5 Bayidi bakaya dishiya dia mâyi ne bavua bapue muoyo bua kuambula mampa.+ 6 Yezu wakabambila ne: “Kangulayi mêsu, nudimukile luevene lua Bafalese ne Basadoke.”+ 7 Nunku bakatuadija kuelangana meji munkatshi muabu, bamba ne: “Katuena bambule mampa to.” 8 Bu muvua Yezu mumanye bualu ebu, wakamba ne: “Nuenu bena ditabuja dikese, bua tshinyi nudi nuambilangana munkatshi muenu ne: kanuena ne mampa? 9 Kanuena banji kumvua, peshi kanuena bavuluke mampa atanu bua bantu 5 000 ne bungi bua bisaka binuvua bangule anyi?+ 10 Anyi kanuena bavuluke mampa muanda mutekete bua bantu 4 000 ne bungi bua bisaka* binene binuvua bangule anyi?+ 11 Mmunyi munudi kanuyi nujingulula ne: tshivua nnuambila bualu bua mampa? Kadi dimukilayi luevene lua Bafalese ne Basadoke.”+ 12 Nunku bakumvua ne: uvua wamba bua kudimukila dilongesha dia Bafalese ne Basadoke, kavua wakula bua luevene lua mu mampa to.
13 Pakafika Yezu mu buloba bua Kaisalia wa Filipoyi, wakebeja bayidi bende ne: “Bantu badi bamba ne: Muana wa muntu nganyi?”+ 14 Bakamba ne: “Bamue badi bamba ne: Yone Mubatiji,+ bakuabu ne: Eliya,+ ne banga pabu ne: Yelemiya anyi umue wa ku baprofete.” 15 Wakabakonka ne: “Kadi nuenu, nudi nuamba ne: meme ndi nganyi?” 16 Simona Petelo wakandamuna ne: “Wewe udi Kristo,+ Muana wa Nzambi udi ne muoyo.”+ 17 Yezu wakamuambila ne: “Simona muana wa Yona, wewe udi wa diakalenga, bualu ki mmubidi ne mashi* bidi bikubuluile bualu ebu to, kadi n’Tatu wanyi udi mu diulu.+ 18 Kabidi, ndi nkuambila ne: wewe udi Petelo,+ ne pa dibue+ edi nengibakilapu tshisumbu tshianyi, biibi bia Lukita* kabiakutshipita bukole to. 19 Nenkupeshe nsapi ya Bukalenge bua mu diulu, ne tshionso tshiudi mua kusuika pa buloba netshikale tshimana kusuika mu diulu, ne tshionso tshiudi mua kusulula pa buloba netshikale tshimana kusulula mu diulu.” 20 Pashishe wakambila bayidi bende ne dîsu dikole bua kabambidi muntu nansha umue ne: yeye uvua Kristo.+
21 Kutuadijila anu dîba adi, Yezu wakabanga kumvuija bayidi bende ne: udi ne bua kuya ku Yelushalema, kukengeshibua bikole kudi bakulu ne bamfumu ba bakuidi ne bafundi, kushipibua, ne kujudibua dituku disatu.+ 22 Bua bualu ebu, Petelo wakamukokela ku luseke, kutuadijaye kumutandisha, wamba ne: “Mukalenge, diumvuilaku luse; bualu ebu kabuakukufikila nansha kakese.”+ 23 Kadi wakakoma nyima, kuambilaye Petelo ne: “Pita panyima panyi, Satana! Wewe udi tshilenduishi kundi, bualu meji audi wela ki mmeji a Nzambi to, kadi nga bantu.”+
24 Pashishe Yezu wakambila bayidi bende ne: “Biasua muntu kundonda, adibenge, ambule mutshi wende wa makenga* ne atungunuke ne kundonda.+ 25 Bualu muntu yonso udi musue kupandisha muoyo* wende neawujimije, kadi muntu yonso udi ujimija muoyo* wende bua bualu buanyi neawupete.+ 26 Bushuwa, muntu yeye mupete buloba bujima, kadi mujimije muoyo* wende, mbualu buimpe kayi buapetaye?+ Peshi ntshinyi tshiafila muntu bua kushintakaja ne muoyo* wende?+ 27 Bualu Muana wa muntu udi ne bua kulua mu butumbi bua Tatu wende ne banjelu bende, ne dîba adi, neafute muntu yonso bilondeshile bienzedi biende.+ 28 Bulelela ndi nnuambila ne: kudi bamue ba ku badi bimane muaba eu bikala kabayi mua kulabula lufu nansha, too ne padibu banji kumona Muana wa muntu ulua mu Bukalenge buende.”+
17 Matuku asambombo pashishe, Yezu wakangata Petelo ne Yakobo ne muanabu Yone, kubandaye nabu ku mukuna mule bobu nkayabu.+ 2 Wakandamuka kumpala kuabu; mpala wende wakatua nsese bu dîba, bilamba biende bia pa mutu biakabalakana* bu butoke.+ 3 Nunku monayi! Mose ne Eliya bakabamuenekela bayukila nende. 4 Ke Petelo kuambila Yezu ne: “Mukalenge, mbitambe buimpe mutudi muaba eu. Wewe musue, nengase ntenta isatu muaba eu: umue webe, umue wa Mose, ne umue wa Eliya.” 5 Patshivuaye wakula, monayi! ditutu divua dikenka diakababuikila, ne monayi! dîyi diakapatuka mu ditutu diamba ne: “Eu mMuananyi munanga, undi muanyishe.+ Mutelejayi.”+ 6 Pakumvua bayidi dîyi edi, bakatua mpala yabu panshi, bakumvua buôwa bua bungi menemene. 7 Ke Yezu kusemena, kubalengaye wamba ne: “Jukayi. Kanutshinyi to.” 8 Pakabandulukabu, kabakamona muntu mukuabu anu Yezu nkayende. 9 Pavuabu benda bapueka mukuna, Yezu wakabatumina dîyi ne: “Kanuambidi muntu nansha umue tshikena kumona etshi too ne pajudibua Muana wa muntu ku lufu.”+
10 Kadi, bayidi bakamukonka ne: “Nunku, bua tshinyi bafundi badi bamba ne: Eliya udi ne bua kuanji kulua kumpala?”+ 11 Wakabandamuna ne: “Bushuwa, Eliya udi ulua, neakajilule malu onso.+ 12 Kadi, ndi nnuambila ne: Eliya ukadi mulue, ne kabavua bamujingulule to, kadi bakamuenzela tshionso tshivuabu basue.+ Mu mushindu eu kabidi, Muana wa muntu neakenge ku bianza biabu.”+ 13 Nunku, bayidi bakajingulula ne: uvua ubambila bua Yone Mubatiji.
14 Pakafikabu kudi musumba wa bantu,+ muntu mukuabu wakalua kudiye, wakamutuila binu, kuambaye ne: 15 “Mukalenge, umvuila koku muananyi wa balume luse bualu udi ne tshiseki ne udi usama. Misangu ne misangu udi ukuluka mu kapia ne mu mâyi.+ 16 Mvua mulue nende kudi bayidi bebe, kadi kabavua bakokeshe bua kumuondopa to.” 17 Yezu wakandamuna ne: “Nuenu tshipungu tshia bantu badi kabayi ne ditabuja ne bakonyangale,+ ndi ne bua kutungunuka ne kuikala nenu too ne dîba kayi? Ndi ne bua kutungunuka ne kunuleja lutulu too ne dîba kayi? Luayi nende kundi.” 18 Pashishe Yezu wakatandisha demon, kupatukaye munda mua muana, ne muana wakondopibua kumbukila ku dîba adi.+ 19 Pashishe bayidi bakalua kudi Yezu pa nkayabu, bakamukonka ne: “Bua tshinyi katuvua bakokeshe bua kumuipata?” 20 Yeye wakabambila ne: “Mbua ditabuja dienu dikese. Bualu, bulelela ndi nnuambila ne: nuenu ne ditabuja bunene bua lutete lua mutâda, nenuambile mukuna eu ne: ‘Umbuka muaba eu, ndaku kuaka,’ wowu newumbuke, ne kakuena bualu buanukolela.”+ 21 * ——
22 Pavuabu badisangishe pamue mu Galela ke pavua Yezu mubambile ne: “Nebafile* Muana wa muntu mu bianza bia bantu+ 23 ne nebamushipe, ne dituku disatu neajudibue.”+ Nanku bakabungama bikole menemene.
24 Pakafikabu ku Kapênuma, bantu bavua balambuisha tshitadi tshia drakma ibidi* bakaya kudi Petelo, bakamuebeja ne: “Mulongeshi wenu katu ufuta tshitadi tshia drakma ibidi anyi?”+ 25 Yeye wakandamuna ne: “Eyowa, utu ufuta.” Kadi pakabuelaye mu nzubu, Yezu wakanji kuyukila nende, wakamba ne: “Simona, udi wela meji kayi? Bakalenge ba pa buloba batu bangata difutu anyi tshitadi tshia pa muntu kudi banganyi? Nkudi bana babu balela anyi nkudi benyi?” 26 Pakambaye ne: “Nkudi benyi,” Yezu wakamuambila ne: “Nunku bana kabatu bafuta bitadi to. 27 Kadi, bua katubalenduishi,+ ndaku ku mbuu, wele ndobo mu mâyi, wangate mushipa wa kumpala udi upatuka, ne paudi ubulula mukana muawu, neusangane dikuta dia tshinjanja tshia arjan.* Udiangate, ubapeshadi buanyi meme ne buebe wewe.”
18 Pa dîba adi, bayidi bakalua pabuipi ne Yezu, bakamuebeja ne: “Nnganyi menemene udi mutambe bunene mu Bukalenge bua mu diulu?”+ 2 Nunku, wakabikila muana mukese, kumuimanyikaye munkatshi muabu, 3 kuambaye ne: “Bulelela ndi nnuambila ne: nuenu kanuyi bakudimuke,* balue bu bana bakese,+ kanuakubuela mu Bukalenge bua mu diulu nansha kakese.+ 4 Nunku, muntu yonso wadipuekesha bu muana mukese eu, yeye ke udi mutambe bunene mu Bukalenge bua mu diulu;+ 5 muntu yonso udi wakidila muana mukese bu eu bua dîna dianyi, udi ungakidila meme kabidi. 6 Kadi muntu yonso udi ulenduisha umue wa ku bana bakese badi bangitabuje aba, bidi mua kuikala bitambe buimpe buende yeye bua bamuele dibue dia mpelu mu nshingu ditu mpunda unyunguluja ne bamuine mu mbuu mualabale.+
7 “Diakabi dia buloba bua malu adi alenduishangana! Bushuwa, malu adi alenduishangana adi anu ne bua kulua, kadi diakabi didi kudi muntu udi bualu budi bulenduishangana buluila kudiye! 8 Nunku, bikala tshianza tshiebe anyi dikasa diebe dikulenduisha, udikose, udimanshe kule nebe.+ Mbitambe buimpe bua wewe kubuela mu muoyo ne bulema anyi utebuka pamutu pa kuedibua mu kapia ka tshiendelele ne bianza bibidi anyi makasa abidi.+ 9 Kabidi bikala dîsu diebe dikulenduisha, uditule, udimanshe kule nebe. Mbitambe buimpe bua wewe kupeta muoyo ne dîsu dimue pamutu pa kuedibua mu Ngena*+ wa kapia ne mêsu abidi. 10 Nudimuke bua kanupetudi umue wa ku bana bakese aba, bualu ndi nnuambila ne: banjelu babu badi mu diulu badi bamona misangu yonso mpala wa Tatu wanyi udi mu diulu.+ 11 * ——
12 “Nudi nuela meji kayi? Muntu yeye muikale ne mikoko lukama ne umue udi ujimina,+ kakushiya mikoko 99 pa mikuna ne kuya kukeba udi mujimine anyi?+ 13 Yeye muwupete, bulelela ndi nnuambila ne: udi usanka bikole bua uvua mujimine au kupita bua 99 idi kayiyi mijimine. 14 Bia muomumue, Tatu wanyi* udi mu diulu ki mmusue bua umue wa ku bana bakese aba ajimine to.+
15 “Bualu bukuabu, muanenu yeye mukuenzele mpekatu, ndaku, umuleje tshilema tshiende* wewe ne yeye nkayenu.+ Yeye mukuteleje, udi mupete muanenu.+ 16 Kadi yeye kayi muteleje, ndaku ne muntu umue anyi babidi, bua ku bujadiki* bua bantemu babidi anyi basatu bualu buonso bujadikibue.+ 17 Yeye kayi mubateleje, ambila tshisumbu bualu ebu. Yeye kayi muteleje tshisumbu, ikale kuudi bu muntu wa bisamba+ ne bu mulambuishi wa bitadi.+
18 “Bulelela, ndi nnuambila ne: malu onso anudi mua kusuika pa buloba neikale malu mamana kusuika mu diulu, malu onso anudi mua kusulula pa buloba neikale malu mamana kusulula mu diulu. 19 Bulelela ndi nnuambila kabidi ne: bikala bantu babidi ba kunudi basuike dîyi bua bualu kayi buonso bua mushinga budibu ne bua kulomba pa buloba, nebubenzekele bua bualu bua Tatu wanyi udi mu diulu.+ 20 Bualu muaba udi bantu babidi anyi basatu badisangishe mu dîna dianyi,+ ndi muaba au munkatshi muabu.”
21 Pashishe, Petelo wakalua, kumuambilaye ne: “Mukalenge, mmisangu bungi kayi idi muanetu mua kungenzela mpekatu meme kumufuila luse? Too ne ku misangu muanda mutekete anyi?” 22 Yezu wakamuambila ne: “Ndi nkuambila ne: ki nganu too ne ku misangu muanda mutekete to, kadi too ne ku misangu 77.+
23 “Ke bualu kayi Bukalenge bua mu diulu budi mua kuikala bu mukalenge kampanda uvua musue kubadika bintu bivua nabi bapika bende. 24 Pakatuadijaye kubikonkonona, bakabuela ne muntu mukuabu uvua ne dibanza diende dia ntalanta binunu 10.* 25 Kadi bu muvuaye kayi ne mushindu wa kudifuta, mfumuende wakatuma dîyi bua bamupane yeye, mukajende, bana bende ne bintu bionso bivuaye nabi bua kufuta dibanza.+ 26 Ke mupika au kudiela panshi, kumunemekela,* wamba ne: ‘Ikalaku nanyi lutulu, nenkufute bintu biebe bionso.’ 27 Bua bualu ebu mfumu wa mupika au wakumvua luse, kumulekelaye bua aye ne kumulekeela dibanza diende.+ 28 Kadi mupika au wakapatuka, kumonaye mupika nende mukuabu uvua ne dibanza diende dia ndenaliyo* lukama, wakamukuata, kutuadijaye kumufiekela mu nshingu, wamba ne: ‘Futa dibanza dianyi dionso.’ 29 Nunku, mupika nende wakadiela panshi, kutuadijaye kumusengelela, wamba ne: ‘Ikalaku nanyi lutulu, nenkufute.’ 30 Kadi au kakitaba to, nunku wakaya, kumueleshaye mu buloko too ne pavuaye mua kufuta dibanza diende. 31 Pakamona bapika nende tshivua tshienzeke, bakanyingalala bikole, kuyabu kulondela mfumuabu malu onso avua menzeke. 32 Nunku mfumuende kumubikidisha, kumuambilaye ne: ‘Mupika mubi, mvua mukulekeele dibanza diebe dionso pauvua mundombe. 33 Kuvuaku pebe mua kumvuila mupika nebe luse bu mumvua mukumvuile pebe luse anyi?’+ 34 Bua bualu abu, mfumuende wakafiika munda bikole, kumufilaye kudi balami ba buloko too ne pavuaye mufute dibanza diende dionso. 35 Tatu wanyi wa mu diulu neanuenzele penu malu mushindu wa muomumue+ bikala yonso wa kunudi kayi ufuila muanabu luse ne muoyo mujima.”+
19 Pakajikija Yezu kuakula malu aa, wakumbuka mu Galela, kuluaye ku mikalu ya Yudaya, dishiya dia Yadene.+ 2 Kabidi, misumba minene ya bantu yakamulonda, ne yeye wakabondopa muaba au.
3 Nanku, Bafalese bakalua kudiye ne meji a kumuteta, bakamukonka ne: “Mbianyishibue bua mulume kushipa dibaka ne mukajende bua bualu kayi buonso anyi?”+ 4 Yeye wakabandamuna ne: “Kanuena babale ne: uvua mubafuke ku tshibangidilu wakabafuka mulume ne mukaji,+ 5 kuambaye ne: ‘Bua bualu ebu mulume neashiye tatuende ne mamuende, nealamate mukajende, ne bubidi buabu nebalue mubidi umue’+ anyi? 6 Nunku kabatshiena kabidi babidi to, kadi bakadi mubidi umue. Bua bualu ebu, muntu kapanduludi tshidi Nzambi musuike kaba kamue to.”+ 7 Bakamuambila ne: “Kadi, bua tshinyi Mose uvua muambe bua kumupesha mukanda wa dimuipata nawu ne kushipa nende dibaka?”+ 8 Wakabambila ne: “Bua mioyo yenu mipape, Mose wakanuanyishila bua nushipe dibaka ne bakaji benu,+ kadi katshia ku tshibangidilu kabivua nanku to.+ 9 Ndi nnuambila ne: Muntu yonso udi ushipa dibaka ne mukajende kabuyi bua bualu bua masandi,* ne usela mukaji mukuabu udi wenda masandi.”+
10 Bayidi bakamuambila ne: “Bikala nsombelu wa mulume ne mukajende muikale nanku, ki mbimpe kusela to.” 11 Wakabambila ne: “Bantu bonso kabena bitaba dîyi adi to, anu aba badi ne tshipedi atshi.+ 12 Bualu kudi batungu badi baledibue nanku, kudi batungu bavuabu bavuije batungu kudi bantu, ne kudi batungu badi badivuije batungu bua Bukalenge bua mu diulu. Muntu udi mua kuitaba bualu ebu, abuitabe.”+
13 Pashishe bakamutuadila bana batekete bua yeye abatentekele bianza ne abalombele Nzambi, kadi bayidi bakabatandisha.+ 14 Kadi, Yezu wakamba ne: “Lekelayi bana batekete, ne kanukebi bua kubapangisha bua kulua kundi to, bualu Bukalenge bua mu diulu mbua bantu badi bu bobu.”+ 15 Nunku, wakabatentekela bianza, ne wakumbuka muaba au.
16 Mpindieu, monayi! muntu mukuabu wakalua kudiye, kuambaye ne: “Mulongeshi, mbualu kayi buimpe bundi ne bua kuenza bua kupeta muoyo wa tshiendelele?”+ 17 Yeye wakamuambila ne: “Bua tshinyi udi ungebeja bua tshidi tshimpe? Umue udiku udi muimpe.+ Kadi, wewe musue kubuela mu muoyo, tungunuka ne kutumikila mikenji.”+ 18 Wakamuebeja ne: “Mmikenji kayi?” Yezu wakamba ne: “Kuena ne bua kushipa muntu,+ kuena ne bua kuenda masandi,+ kuena ne bua kuiba,+ kuena ne bua kujadika bualu bua dishima,+ 19 nemeka tatuebe ne mamuebe,+ ne udi ne bua kunanga mukuebe muudi mudinange.”+ 20 Nsongalume wakamuambila ne: “Ndi mutumikile malu onso aa, ntshinyi tshikuabu tshitshidi tshinshadile?” 21 Yezu wakamuambila ne: “Wewe musue kuikala mupuangane,* ndaku upane bintu biebe, upeshe bapele, ne neupete biuma mu diulu;+ pashishe luaku, undonde.”+ 22 Pakumvua nsongalume bualu ebu, wakaya wenda unyingalala, bualu uvua ne bintu bia bungi.+ 23 Nunku Yezu wakambila bayidi bende ne: “Bulelela ndi nnuambila ne: nebikale bikole bua muntu mubanji kubuela mu Bukalenge bua mu diulu.+ 24 Ndi nnuambila kabidi ne: mbipepele bua kamelu kupitshila mu dîsu dia kashingi kupita mudi muntu mubanji mua kubuela mu Bukalenge bua Nzambi.”+
25 Pakumvua bayidi bualu ebu, bakakema bikole, bamba ne: “Nnganyi menemene udi mua kupandishibua?”+ 26 Yezu wakabajoja bimpe, kubambilaye ne: “Bua bantu, bualu ebu kabuena mua kuenzeka to, kadi bua Nzambi malu onso adi mua kuenzeka.”+
27 Ke Petelo kumuandamuna ne: “Tangila! Tuetu tudi bashiye bintu bionso, bakulonde; nanku, ntshinyi tshikalaku buetu tuetu?”+ 28 Yezu wakabambila ne: “Bulelela ndi nnuambila ne: mu tshikondo tshia difukulula, padi Muana wa muntu usomba mu nkuasa wende wa bukalenge wa butumbi, nuenu badi bandonde nenusombe mu nkuasa ya bukalenge 12, nulumbuluisha bisa 12 bia Isalele.+ 29 Muntu yonso udi mushiye nzubu anyi bana babu ba balume anyi bana babu ba bakaji anyi tatuende anyi mamuende anyi bana anyi madimi bua dîna dianyi, neapete bintu misangu lukama ne neapiane muoyo wa tshiendelele.+
30 “Kadi ba bungi badi ba kumpala nebikale ba ndekelu, ne ba ndekelu nebikale ba kumpala.+
20 “Bualu Bukalenge bua mu diulu budi bu mfumu wa nzubu uvua mupatuke pa dinda bua kuangata bena mudimu bua budimi buende bua tumuma tua mvinyo.+ 2 Yeye mumane kumvuangana ne bena mudimu bua kubafuta ndenaliyo* umue ku dituku, wakabatuma mu budimi buende bua tumuma tua mvinyo. 3 Wakapatuka kabidi bu pa dîba disatu,* yeye kumona bakuabu kabayi ne mudimu wa kuenza, bimane mu tshisalu; 4 wakabambila ne: ‘Nuenu penu ndayi mu budimi bua tumuma tua mvinyo, nennupeshe tshionso tshidi tshiakane.’ 5 Nunku bakaya. Wakapatuka kabidi bu pa dîba disambombo* ne pa dîba dia tshitema,* kuenzaye bia muomumue. 6 Ndekelu wa bionso, wakapatuka bu pa dîba dia dikumi ne dimue,* kusanganaye bakuabu bimane, kubambilaye ne: ‘Nudi bimane muaba eu dituku dijima kanuyi ne mudimu wa kuenza bua tshinyi?’ 7 Bakandamuna ne: ‘Bualu muntu ki mmutuangate ku mudimu to.’ Yeye wakabambila ne: ‘Nuenu penu ndayi mu budimi buanyi bua tumuma tua mvinyo.’
8 “Pakafika dilolo, mfumu wa budimi bua tumuma tua mvinyo wakambila mutangidi wa bintu biende ne: ‘Bikila bena mudimu, bafuta difutu diabu,+ utuadija ne ba ndekelu ne ujikija ne ba kumpala.’ 9 Pakalua bena pa dîba dia dikumi ne dimue, bakapeta muntu ne muntu ndenaliyo* umue. 10 Nunku, pakalua ba kumpala, bakela meji ne: bavua mua kupeta bia bungi, kadi bakabafuta pabu ndenaliyo* umue. 11 Pakamupetabu, bakatuadija kuakula bibi bua mfumu wa nzubu, 12 bakamba ne: ‘Bantu ba ndekelu aba mbenze mudimu anu dîba dimue; kadi udi mubavuije diatshimue ne tuetu bavua bambule bujitu bua dituku ne munya mukole!’ 13 Kadi wakandamuna umue wa kudibu ne: ‘Mukuetu, tshiena nkuenzela bualu bubi to. Mvua mumvuangane nebe bua ndenaliyo* umue, ki mmuomu anyi?+ 14 Angata tshidi bu tshiebe, ndaku. Ndi musue kupesha wa ndekelu eu difutu dia muomumue ne diebe. 15 Tshiena ne bukenji bua kuenza tshindi musue ne bintu bianyi anyi? Peshi dîsu diebe didi dialakana* bualu ndi muntu muimpe* anyi?’+ 16 Mu mushindu eu, ba ndekelu nebikale ba kumpala, ne ba kumpala nebikale ba ndekelu.”+
17 Pavua Yezu ubanda ku Yelushalema, wakakokela bayidi bende 12 ku luseke pa nkayabu, wakabambila mu njila ne:+ 18 “Monayi! Tudi tubanda ku Yelushalema, ne Muana wa muntu neafidibue mu bianza bia bamfumu ba bakuidi ne bafundi. Bobu nebamukosele tshibawu tshia lufu+ 19 ne nebamufile mu bianza bia bantu ba bisamba bua bamuseke, bamuele mfimbu ne bamushipe ku mutshi;+ ne dituku disatu neajudibue.”+
20 Pashishe, mamuende wa bana ba Zebedayi+ wakasemena ne bana bende kudiye, kumunemekelaye,* umulomba tshintu.+ 21 Yezu wakamuambila ne: “Udi musue tshinyi?” Yeye kumuandamuna ne: “Amba dîyi bua bana banyi ba balume babidi aba basombe, umue ku tshianza tshiebe tshia balume ne mukuabu ku tshia bakaji, mu Bukalenge buebe.”+ 22 Yezu wakandamuna ne: “Kanuena bamanye tshinudi nulomba to. Nudi mua kunua dikopo dinkadi pa kunua anyi?”+ Bakamba ne: “Tudi mua kunua.” 23 Yeye wakabambila ne: “Bushuwa nenunue dikopo dianyi,+ kadi bua kusomba ku tshianza tshianyi tshia balume ne ku tshia bakaji, ki mbualu buanyi bua kufila to, kadi nkua bantu bakadibu bakulongoluele kudi Tatu wanyi.”+
24 Pakumvua bakuabu dikumi bualu ebu, bakafiikila bana ba muntu babidi aba munda.+ 25 Kadi Yezu wakababikila, kubambilaye ne: “Nudi bamanye ne: bamfumu ba bisamba badi babakokesha ne bumfumu buonso, bantu banene badi babaleja mudibu ne bukokeshi.+ 26 Kabiena ne bua kuikala nanku munkatshi muenu to;+ kadi muntu yonso udi musue kuikala munene munkatshi muenu udi ne bua kuikala muena mudimu wenu,+ 27 ne muntu yonso udi musue kuikala wa kumpala munkatshi muenu, udi ne bua kuikala mupika wenu.+ 28 Anu bu muakalua Muana wa muntu, ki mbua bamuenzele mudimu to, kadi mbua kuenzela bakuabu mudimu+ ne kufila muoyo* wende bu tshia kupikulangana natshi pa muaba wa bantu ba bungi.”+
29 Pakavuabu bapatuka mu Yeliko, musumba munene wa bantu wakamulonda. 30 Monayi! bampofu babidi bavua basombe ku muelelu kua njila bakumvua ne: Yezu uvua upita, bakela mbila ne: “Mukalenge, Muana wa Davidi, tumvuilaku luse!”+ 31 Kadi musumba wa bantu wakabatandisha, babambila bua bapuwe; kadi bakela mbila mikole, bamba ne: “Mukalenge, Muana wa Davidi, tumvuilaku luse!” 32 Ke Yezu kuimana, kubabikilaye, yeye kubebeja ne: “Nudi basue nnuenzele tshinyi?” 33 Bakamuambila ne: “Mukalenge, mêsu etu atabale.” 34 Luse luakakuata Yezu, yeye kulenga mêsu abu,+ diakamue bakapetulula lumonu, bakamulonda.
21 Pakavuabu basemene pabuipi ne Yelushalema, bakafika ku Betefaje ku Mukuna wa Olive, nunku Yezu wakatuma bayidi bende babidi,+ 2 ubambila ne: “Ndayi mu musoko udi umueneka wawa, nenusangane diakamue mpunda musuika ne muana wa mpunda pamue nende. Nuyisulule, nulue nayi kundi. 3 Muntu yeye munuase bualu, nudi ne bua kuamba ne: ‘Mukalenge udi nayi dijinga.’ Nanku yeye neayitume diakamue.”
4 Bualu ebu buakenzeka bushuwa bua kukumbaja tshivuabu bambe ku butuangaji bua muprofete, wakamba ne: 5 “Ambilayi muana wa bakaji wa Siona ne: ‘Mona! Mukalenge webe udi ulua kuudi,+ mmupole malu+ ne mmubande pa mpunda, eyowa, pa muana wa mpunda, muana wa nyama utu wambula majitu.’”+
6 Nunku, bayidi bakaya, kuenzabu anu muvua Yezu mubambile.+ 7 Bakalua ne mpunda ne muanende, kutekabu bilamba biabu bia pa mutu pa nyima payi, wakasomba pa mutu pabi.+ 8 Bantu ba bungi ba mu musumba wa bantu bakadija bilamba biabu bia pa mutu mu njila,+ pavua eku bakuabu bakosa bisalasala bia mitshi, babiadija mu njila. 9 Kabidi, misumba ya bantu ivua iya kumpala kuende ne ivua imulonda ivua itungunuka ne kuela mbila ne: “Tudi tulomba, pandisha* Muana wa Davidi!+ Eu udi ulua mu dîna dia Yehowa* mmubeneshibue!+ Tudi tulomba, mupandisha muulu mutumbuke amu!”+
10 Pakabuelaye mu Yelushalema, bantu bonso ba mu tshimenga bavua mu dilubakana, bamba ne: “Nnganyi eu?” 11 Misumba ya bantu yakatungunuka ne kuamba ne: “Eu mmuprofete Yezu,+ wa ku Nazaleta wa Galela!”
12 Yezu wakabuela mu ntempelo, kuelaye bantu bonso bavua basumbisha ne basumba bintu mu ntempelo pambelu, wakatonkola mêsa a bashintudi ba makuta ne bibasa bia bavua basumbisha nyunyi ya nkutshi.+ 13 Wakabambila ne: “Mbafunde ne: ‘Nebabikile nzubu wanyi ne: nzubu wa disambila,’+ kadi nuenu nudi bamuvuije tshisokomenu tshia banyengianganyi ba bintu.”+ 14 Kabidi, bampofu ne balema bakalua kudiye mu ntempelo, yeye wakabondopa.
15 Pakamona bamfumu ba bakuidi ne bafundi malu a kukema avuaye muenze ne bana bavua bela mbila mu ntempelo ne: “Tudi tulomba, pandisha Muana wa Davidi!”+ bakafiika munda,+ 16 bakamuambila ne: “Udi mumvue bidi bana aba bamba anyi?” Yezu wakabambila ne: “Eyowa. Kanuvua banji kubala bualu ebu: ‘Wewe udi mupatule butumbi mukana mua bana ne mua bana batshidi bamua mabele’ anyi?”+ 17 Wakabashiya, kupatukaye tshimenga kuyaye ku Betania, wakalalaku.+
18 Pavuaye upingana mu tshimenga mu dinda menemene, wakumvua nzala.+ 19 Wakamona mutshi wa mfigi kumpenga kua njila, yeye kuyaku, kadi kakasanganaku tshintu anu mabeji,+ yeye kuwambila ne: “Wewe kukuami kabidi tumuma nansha.”+ Diakamue mutshi wa mfigi wakafubidila. 20 Pakamona bayidi bualu ebu, bakakema, bakamba ne: “Mmunyi mudi mutshi wa mfigi eu mufike ku difubidila diakamue?”+ 21 Yezu wakabandamuna ne: “Bulelela ndi nnuambila ne: nuenu bikale ne ditabuja, kanuyi ne dielakana, kanuakuenza anu tshimvua muenzele mutshi wa mfigi eu to, kadi nansha nuenu bambile mukuna eu ne: ‘Juka, diela mu mbuu,’ bualu ebu nebuenzeke.+ 22 Nunku, bintu bionso binudi nulomba mu disambila ne ditabuja, nenubipete.”+
23 Yeye mumane kubuela mu ntempelo, bamfumu ba bakuidi ne bakulu ba bantu bakalua kudiye pavuaye ulongesha, bakakonka ne: “Mbukokeshi kayi buudi wenza nabu malu aa? Nnganyi udi mukupeshe bukokeshi ebu?”+ 24 Yezu wakabandamuna ne: “Meme panyi nennuebeje bualu bumue. Nuenu bangambile, nunku nennuambile panyi bukokeshi bundi ngenza nabu malu aa: 25 Dibatiza dia Yone divua difumine kuepi? Mu diulu anyi kudi bantu?”* Kadi bakatuadija kuelangana meji munkatshi muabu, bamba ne: “Tuetu bambe ne: ‘Mmu diulu,’ neatuambile ne: ‘Kadi bua tshinyi kanuvua bamuitabuje?’+ 26 Kadi tuetu bambe ne: ‘Kudi bantu,’ tudi ne bua kutshina musumba wa bantu, bualu bonso badi bangata Yone bu mmuprofete.” 27 Nunku bakandamuna Yezu ne: “Katuena bamanye to.” Yeye pende kubambila ne: “Meme panyi tshiena nnuambila bukokeshi bundi ngenza nabu malu aa to.
28 “Nudi nuela meji kayi? Muntu mukuabu uvua ne bana babidi. Wakaya kudi wa kumpala, kumuambilaye ne: ‘Muananyi, ndaku wenze mudimu lelu mu budimi bua tumuma tua mvinyo.’ 29 Muana wakamuandamuna ne: ‘Tshiakuya to,’ kadi pashishe, wakumvua kanyinganyinga, kuyaye. 30 Wakaya kudi muibidi, kumuambila bia muomumue. Yeye wakamuandamuna ne: ‘Nenye, tatu,’ kadi kakaya to. 31 Nnganyi wa ku babidi aba uvua muenze disua dia tatuende?” Bakamuandamuna ne: “Wa kumpala.” Yezu wakabambila ne: “Bulelela ndi nnuambila ne: balambuishi ba bitadi ne bakaji ba ndumba badi banudianjidila mu Bukalenge bua Nzambi. 32 Bualu Yone wakalua kunudi mu njila wa buakane, kadi kanuvua bamuitabuje to. Kadi balambuishi ba bitadi ne bakaji ba ndumba bakamuitabuja,+ nansha panuvua bamone bualu ebu, kanuvua balue kunyingalala bua kumona mua kumuitabuja to.
33 “Telejayi tshilejilu tshikuabu: Kuvua muntu mukuabu, uvua ne tshitupa tshiende tshia buloba, uvua mudime budimi bua tumuma tua mvinyo,+ kubunyungululaye ne lupangu, kumbulamu tshina tshia kukamina mvinyo, kuibaka tshibumba;+ pashishe kubushilaye babidime, kuyaye ku luendu ku babende.+ 34 Pakafika tshikondo tshia tumuma, wakatuma bapika bende kudi babidime bua kuangata tumuma tuende. 35 Kadi babidime bakakuata bapika bende abu, kututabu umue, kushipabu mukuabu ne kuasabu munga mabue.+ 36 Wakatuma kabidi bapika bakuabu, ba bungi kupita ba kumpala, kadi bakabenzela bia muomumue.+ 37 Ndekelu wa bionso, wakabatumina muanende wa balume, wamba ne: ‘Nebanemeke muananyi.’ 38 Pakamona babidime muana au, bakambilangana ne: ‘Mupianyi wa bintu nyeye eu.+ Luayi, tumushipe ne tuangate bumpianyi buende!’ 39 Nunku, bakamukuata, kumuimanshabu pambelu pa budimi bua tumuma tua mvinyo ne kumushipabu.+ 40 Nunku padi muena budimi bua tumuma tua mvinyo ulua, neenzele babidime abu tshinyi?” 41 Bakamuandamuna ne: “Bu mudibu bantu babi, neabashipe bibi bitambe, neashile babidime bakuabu budimi bua tumuma tua mvinyo abu, bikala mua kumupesha tumuma padi tshikondo tshiatu tshikumbana.”
42 Yezu wakabambila ne: “Kanuvua banji kubala mu Mifundu ne: ‘Dibue diakabenga bibaki, diodi edi ndilue dibue dinene dia mu ditumba.*+ Bualu ebu mbufumine kudi Yehowa,* ne budi bukemesha ku mêsu kuetu’ anyi?+ 43 Ke bualu kayi ndi nnuambila ne: nebanunyenge Bukalenge bua Nzambi, nebabupeshe tshisamba tshidi tshikuama mamuma abu. 44 Bualu bukuabu, muntu udi ukuluka pa dibue edi, neatayike.+ Kadi muntu yonso udidi dikulukila, nedimuvingutule.”+
45 Pakumvua bamfumu ba bakuidi ne Bafalese bilejilu biende ebi, bakamanya ne: uvua wakula bua bualu buabu.+ 46 Nansha muvuabu basue kumukuata, bakatshina misumba ya bantu bualu bobu bavua bamuangata ne: mmuprofete.+
22 Yezu wakabambila kabidi malu mu bilejilu, wamba ne: 2 “Bukalenge bua mu diulu budi mua kufuanyikijibua ne mukalenge mukuabu uvua mulongolole tshibilu tshia dibaka+ dia muanende wa balume. 3 Wakatuma bapika bende bua kubikila bantu bavuaye mubikile mu tshibilu tshia dibaka atshi, kadi kabavua basue kulua to.+ 4 Wakatuma kabidi bapika bakuabu, wamba ne: ‘Ambilayi babikidibue abu ne: “Monayi! Ndi mulongolole biakudia bianyi, ndi mushipe ngombe yanyi ne nyama yanyi ya manyi, ne bintu bionso bikadi bilongolola. Luayi mu tshibilu tshia dibaka.’” 5 Kadi bakalengulula dibikila, bakaya mu malu abu: umue kuya ku budimi buende, mukuabu kuya ku mushinga;+ 6 kadi bavua bashale bakakuata bapika bende, kubakengesha ne kubashipa.
7 “Mukalenge wakumvua tshiji tshikole, kutumaye biluilu biende bia basalayi, kushipabu bashipianganyi abu, kuosha ne tshimenga tshiabu.+ 8 Pashishe wakambila bapika bende ne: ‘Tshibilu tshia dibaka tshikadi tshilongolola, kadi babikidibue kabavua batshikumbanyine to.+ 9 Nunku, ndayi mu njila idi miye pambelu pa tshimenga, nubikile muntu yonso unuapeta, alue mu tshibilu tshia dibaka.’+ 10 Nanku, bapika abu bakaya mu njila, kusangishabu bantu bonso bavuabu bapete, babi ne bimpe; nzubu wa tshibilu tshia dibaka uvua muwule tente ne bantu bavua badia.*
11 “Pakabuela mukalenge bua kukonkonona babikidibue, wakamona muntu mukuabu uvua kayi muvuale tshilamba tshia dibaka. 12 Ke yeye kumuebeja ne: ‘Mukuetu, udi mufike muaba eu bishi kuyi ne tshilamba tshia dibaka?’ Au wakashala mupuwe. 13 Nunku, mukalenge wakambila bena mudimu bende ne: ‘Musuikayi bianza ne makasa, numuimanshe pambelu mu mîdima. Muomu amu ke muikala muadi wende ne disumakaja diende dia mênu.’
14 “Bualu babikidibue mba bungi, kadi basungula mbakese.”
15 Pashishe, bafalese bakaya ne bakela tshifufu pamue bua kumona mua kumukuatshila ku mêyi ende.+ 16 Nunku bakamutumina bayidi babu pamue ne bena dia Helode,+ bamba ne: “Mulongeshi, tudi bamanye ne: utu wamba anu malu malelela ne ulongesha njila wa Nzambi mu diumvuangana ne bulelela, ne kuena ukeba dianyishibua kudi muntu, bualu kuena utangila tshimuenekelu tshia bantu to. 17 Nunku tuambilaku: Udi wela meji kayi? Mbianyishibue* bua kufuta Kaisa bitadi* anyi ki mbianyishibue?” 18 Kadi bu muvua Yezu mumanye muoyo mubi wabu, wakamba ne: “Nuenu bena lubombo, nudi nunteta bua tshinyi? 19 Ndejayi dikuta dia tshinjanja dia tshitadi.” Bakamutuadila ndenaliyo.* 20 Wakabebeja ne: “Mpala ne mêyi adi mafundapu mbia nganyi?” 21 Bakamba ne: “Mbia Kaisa.” Ke yeye kubambila ne: “Nunku, nufute Kaisa bintu bia Kaisa, kadi nufute Nzambi bintu bia Nzambi.”+ 22 Pakumvuabu mêyi au, bakakema, bakamushiya, bakaya.
23 Dituku adi, Basadoke batu bamba mudi dibishibua dia bantu ku lufu kadiyiku+ bakalua, bakamuebeja ne:+ 24 “Mulongeshi, Mose wakamba ne: ‘Muntu yeye mufue kayi mulele bana, muanabu wa balume udi ne bua kusela mukajende ne kulelela muanabu bana.’+ 25 Mpindieu, kuvua bana ba muntu ba balume muanda mutekete munkatshi muetu. Wa kumpala wakasela, kufuaye, bu muvuaye kayi mulele bana, wakashila muanabu mukajende. 26 Bualu bua muomumue buakenzekela muibidi ne muisatu, too ne ku wa muanda mutekete. 27 Ndekelu wa bionso, mukaji au wakafua. 28 Nunku ku dibishibua dia bantu ku lufu, mukaji au neikale wa nganyi ku buonso buabu muanda mutekete? Bualu uvua mukaji wabu bonso.”
29 Yezu wakabandamuna ne: “Nudi batupakane, bualu kanuena bamanye Mifundu nansha bukole bua Nzambi to;+ 30 bualu ku dibishibua dia bantu ku lufu, balume kabena basela anyi bakaji kabena basedibua, kadi badi bu banjelu mu diulu.+ 31 Bua dibishibua dia bafue, kanuena babale tshivuabu banuambile kudi Nzambi, wakamba ne: 32 ‘Ndi Nzambi wa Abalahama, Nzambi wa Izaka ne Nzambi wa Yakoba’ anyi?+ Yeye kena Nzambi wa bafue, kadi ngua badi ne muoyo.”+ 33 Pakumvua misumba ya bantu bualu ebu, bakakema bua dilongesha diende.+
34 Pakumvua Bafalese ne: uvua mupuwishe Basadoke, bakalua pamue mu tshisumbu tshimue. 35 Nunku, umue wa kudibu, uvua mumanye Mikenji bikole, wakakonka bua kumuteta ne: 36 “Mulongeshi, mmukenji kayi udi mutambe bunene mu Mikenji?”+ 37 Yeye wakamuambila ne: “‘Udi ne bua kunanga Yehowa* Nzambi webe ne muoyo webe wonso ne anyima* webe yonso ne lungenyi luebe luonso.’+ 38 Eu ke mukenji mutambe bunene ne wa kumpala. 39 Muibidi udi mufuanangane nawu nguowu eu: ‘Udi ne bua kunanga mukuebe bu muudi mudinange.’+ 40 Mikenji yonso ne mêyi a baprofete mbikudika ku mikenji ibidi eyi.”+
41 Mpindieu, pavua Bafalese badisangishe muaba umue, Yezu wakabebeja ne:+ 42 “Nudi nuela meji kayi bua Kristo? Mmuana wa nganyi?” Bakamuandamuna ne: “Mmuana wa Davidi.”+ 43 Wakabakonka ne: “Kadi, mmunyi mudi Davidi muenzeja ku nyuma muimpe*+ umubikila ne: Mukalenge, wamba ne: 44 ‘Yehowa* wakambila Mukalenge wanyi ne: “Somba ku tshianza tshianyi tshia balume too ne pangateka bena lukuna bebe muinshi mua makasa ebe”’?+ 45 Nunku, bikala Davidi umubikila ne: Mukalenge, mmunyi mudiye mua kuikala muanende?”+ 46 Muntu nansha umue kakakokesha bua kumuandamuna to. Kutuadijila ku dituku adi, muntu nansha umue kavua uteta bua kumuela kabidi nkonko to.
23 Pashishe Yezu wakambila misumba ya bantu ne bayidi bende ne: 2 “Bafundi ne Bafalese mbadisombele nkayabu mu nkuasa wa Mose. 3 Nunku, nuenze ne nutumikile malu onso adibu banuambila, kadi kanuenji bu mudibu benza, bualu badi bamba, kadi kabena benza bidibu bamba to.+ 4 Badi basuika majitu manene, baateka pa makaya a bantu,+ kadi bobu bine ki mbasue kuanyungisha ne munu wabu to.+ 5 Malu onso adibu benza, badi baenza bua bantu babamone,+ bualu badi badiundisha tushete tudi ne bitupa bia mifundu tudibu badisuika bu bia kudilama nabi,*+ ne badi balepesha bizembe bia bilamba biabu.+ 6 Mbasue miaba ya lumu lua bungi mu didia dia dilolo ne nkuasa ya kumpala* mu nsunagoga+ 7 ne mbasue bua bantu babele mioyo mu bisalu ne bua bikale bababikila kudi bantu ne: Labi.* 8 Kadi nuenu, kabanubikidi ne: Labi to, bualu Mulongeshi+ wenu udi anu umue, nuenu bonso nudi bana ba muntu. 9 Kabidi, kanubikidi muntu nansha umue pa buloba ne: tatu to, bualu Tatu wenu udi anu umue,+ Yeye udi mu diulu. 10 Anyi kabanubikidi ne: balombodi, bualu Mulombodi wenu udi anu umue, Kristo. 11 Kadi udi mutambe bunene munkatshi muenu udi ne bua kuikala muena mudimu wenu.+ 12 Muntu yonso udi udibandisha, nebamupuekeshe,+ ne muntu yonso udi udipuekesha, nebamubandishe.+
13 “Diakabi dienu, nuenu bafundi ne Bafalese, bena lubombo! bualu nudi nukangila bantu tshiibi tshia Bukalenge bua mu diulu; bualu nuenu bine kanuena nubuelamu, ne kanuena nuanyishila badi bayamu bua kubuelamu to.+ 14 * ——
15 “Diakabi dienu, nuenu bafundi ne Bafalese, bena lubombo!+ bualu nudi nutambakana pa mbuu ne pa buloba bume bua kuitabujija muntu umue buena Yuda,* kadi padiye witabuja, nudi numuvuija mukumbanyine Ngena* misangu ibidi kunupita nuenu.
16 “Diakabi dienu, nuenu balombodi bampofu,+ badi bamba ne: ‘Muntu yeye muditshipe mu dîna dia ntempelo, kakuena bualu; kadi yeye muditshipe mu dîna dia or wa mu ntempelo, udi ne bua kukumbaja mutshipu wende.’+ 17 Nuenu batshimbakane ne bampofu! Mu bulelela, ntshinyi tshidi tshitambe tshikuabu: ng’or anyi nntempelo udi uvuija or wa tshijila? 18 Kabidi, nudi nuamba ne: ‘Muntu yeye muditshipe mu dîna dia tshioshelu, kakuena bualu; kadi muntu yeye muditshipe mu dîna dia mulambu udipu, udi ne bua kukumbaja mutshipu wende.’ 19 Nuenu bampofu! Mu bulelela, ntshinyi tshidi tshitambe tshikuabu: mmulambu anyi ntshioshelu tshidi tshivuija mulambu wa tshijila? 20 Nunku, muntu yonso udi uditshipa mu dîna dia tshioshelu, udi uditshipa mu dîna diatshi ne mu dia bintu bionso bidipu; 21 ne muntu yonso udi uditshipa mu dîna dia ntempelo, udi uditshipa mu dîna diende ne mu dia Yeye udi musombelamu;+ 22 ne muntu yonso udi uditshipa mu dîna dia diulu, udi uditshipa mu dîna dia nkuasa wa bukalenge wa Nzambi ne mu dia Yeye udi musombamu.
23 “Diakabi dienu, nuenu bafundi ne Bafalese, bena lubombo! bualu nudi nufila tshia dikumi tshia tshisonsa tshia mante ne tshisonsa tshia anete ne tshia kimen,*+ kadi nudi balengulule malu a mushinga mukole a mu Mikenji, mmumue ne: kulumbuluisha kuakane,+ luse+ ne lulamatu. Malu aa ke avua ne mushinga bua kuenza, kadi kanuyi nulengulula makuabu au.+ 24 Balombodi bampofu+ badi bataata kamue,+ kadi bamina kamelu!+
25 “Diakabi dienu, nuenu bafundi ne Bafalese, bena lubombo! bualu nudi nusukula pambidi pa dikopo ne pa dilongo,+ kadi munda mbiuwule tente ne lukuka*+ ne lumpukusu.+ 26 Wewe Mufalese mpofu, anji sukula munda mua dikopo ne mua dilongo bua pambidi padi pamone mua kulua papu patoke.
27 “Diakabi dienu, nuenu bafundi ne Bafalese, bena lubombo!+ bualu nudi bafuanangane ne nkita milaba lupemba lutoke,+ idi bushuwa imueneka mimpe pambelu, kadi munda miuwule tente ne mifuba ya bafue ne bintu bia bukoya bia mishindu yonso. 28 Mu mushindu wa muomumue, pambelu nudi numueneka bakane kudi bantu, kadi munda nudi buwule tente ne lubombo ne dishipa dia mikenji.+
29 “Diakabi dienu, nuenu bafundi ne Bafalese, bena lubombo!+ bualu nudi nuibaka nkita ya baprofete ne nulengeja nkita* ya bantu bakane,+ 30 ne nudi nuamba ne: ‘Bu tuetu bikalaku mu matuku a bankambua betu, katuvua mua kubuelakana nabu mu diela dia mashi a baprofete panshi to.’ 31 Nunku, nudi nudituisha nuenu nkayenu ne: nudi bana ba bantu bavua bashipe baprofete.+ 32 Nanku, uwujayi tshipiminu tshia bankambua benu.
33 “Nuenu nyoka, bana ba nyoka+ ya lulengu, mmunyi munuanyema dilumbuluisha dia Ngena?*+ 34 Bua bualu ebu, ndi nnutumina baprofete+ ne bena meji ne balongeshi.+ Nenushipe bamue ba kudibu ne nenubashipele+ ku mitshi, ne bakuabu nenubakume mfimbu+ mu nsunagoga yenu ne nenubakengeshe+ mu tshimenga ne mu tshimenga, 35 bua mashi a bantu bakane bonso avua maye panshi ikale pambidi penu: kumbukila ku mashi a muntu muakane Abele+ too ne ku mashi a Zekâya muana wa Balakiya unuvua bashipele pankatshi pa muaba munsantu ne tshioshelu.+ 36 Bulelela ndi nnuambila ne: malu onso aa nealue pa mutu pa tshipungu tshia bantu etshi.
37 “Yelushalema, Yelushalema, mushipi wa baprofete ne muashi wa badibu bamutumina mabue,+ mmisangu bungi munyi imvua musue kusangisha bana bebe bu mudi nzolo usangisha bana bende mu mapuapua ende! Kadi nuenu kanuvua basue to.+ 38 Monayi! Nzubu wenu mmunulekeela.*+ 39 Bualu ndi nnuambila ne: kutuadijila ku mpindieu, kanuakummona kabidi too ne panuamba ne: ‘Eu udi ulua mu dîna dia Yehowa* mmubeneshibue!’”+
24 Mpindieu, pavua Yezu umbuka ku ntempelo, bayidi bende bakalua bua kumuleja nzubu ya ntempelo. 2 Wakabambila ne: “Kanuena bamone bintu bionso ebi anyi? Bulelela ndi nnuambila ne: kabakushiya dibue pa mutu pa dikuabu muaba eu kabayi badibumbule nansha.”+
3 Pavuaye musombe ku Mukuna wa Olive, bayidi bende bakalua kudiye pa nkayabu, bamba ne: “Tuambila, malu aa neenzeke dîba kayi? Ntshinyi tshikala tshimanyinu tshia dikalaku* diebe+ ne tshia nshikidilu wa ndongoluelu wa malu eu?”*+
4 Yezu wakabandamuna ne: “Nudimuke bua muntu kanupambuishi,+ 5 bualu bantu ba bungi nebalue mu dîna dianyi, bamba ne: ‘Meme ndi Kristo,’ ne nebapambuishe bantu ba bungi.+ 6 Nenumvue bakula bua mvita ne ngumu ya mvita. Dimukayi bua kanupampakanyi to, bualu malu aa adi ne bua kuenzeka, kadi nshikidilu ki mmuanji kulua to.+
7 “Bualu tshisamba netshiluishe tshisamba tshikuabu, bukalenge nebuluishe bukalenge bukuabu,+ nekuikale biyole bia nzala,+ buloba nebukanke ku muaba ne ku muaba.+ 8 Malu onso aa adi ntuadijilu wa tunyinganyinga.
9 “Pashishe, bantu nebanufile mu dikenga+ ne nebanushipe,+ ne bisamba bionso nebinukine bua dîna dianyi.+ 10 Pashishe kabidi, bantu ba bungi nebalenduke, nebatungilangane ne nebakinangane. 11 Baprofete ba dishima ba bungi nebajuke, nebapambuishe bantu ba bungi;+ 12 ne bua divulangana dia dishipa dia mikenji, dinanga dia ba bungi nedikepele. 13 Kadi muntu udi munanukile* too ne ku nshikidilu neapandishibue.+ 14 Nunku nebayishe lumu luimpe elu lua Bukalenge pa buloba bujima budi bantu basombele bua luikale bujadiki kudi bisamba bionso,+ ne pashishe, nshikidilu nealue.
15 “Nunku panudi numona tshintu tshia muendi tshidi tshikebesha kabutu, tshivua muprofete Danyele muakule bualu buatshi, tshimane muaba wa tshijila+ (muntu udi ubala ikale ne dijingulula dia malu), 16 dîba adi badi mu Yudaya batuadije kunyemena ku mikuna.+ 17 Muntu udi pa mutu pa nzubu katuluki bua kuambula bintu bidi mu nzubu muende, 18 ne muntu udi mu budimi kapinganyi bua kuangata tshilamba tshiende tshia pa mutu to. 19 Diakabi bua bakaji bikala ne mafu ne bikala bamusha bana mu matuku au! 20 Tungunukayi ne kusambila bua dinyema dienu kadienzeki tshikondo tshia muvu wa mashika makole* anyi dituku dia Nsabatu; 21 bualu, pashishe nekuikale dikenga dinene+ dia buena ditu kadiyi dianji kuenzeka katshia ku tshibangidilu tshia buloba too ne mpindieu, tòo, kadiakuenzeka kabidi to.+ 22 Mu bulelela, bu matuku au kaayi makepesha, kakuvua muntu uvua mua kupanda; kadi nebakepeshe matuku au bua basungula.+
23 “Nunku muntu yeye munuambile ne: ‘Monayi! Kristo udi apa,’+ anyi ‘Kuaka!’ kanuitabi bualu ebu to.+ 24 Bualu ba-Kristo ba dishima ne baprofete ba dishima+ nebajuke, ne nebenze bimanyinu binene ne malu a kukema bua kupambuisha,+ kuoku mushindu, too ne basungula. 25 Monayi! ndi mudianjile kunudimuija. 26 Nunku, bantu bobu banuambile ne: ‘Monayi! Udi mu tshipela,’ kanuyi to; anyi ne: ‘Monayi! Udi mu bibambalu bia munda,’ kanuitabi bualu ebu to.+ 27 Bualu anu bu mutu mupenyi wa mvula welela ku est ne utokesha too ne ku ouest, ke muikala dikalaku* dia Muana wa muntu.+ 28 Muaba wonso udi tshitalu, nyunyi ya mikanku neyidisangishapu.+
29 “Diakamue panyima pa dikenga dia matuku au, dîba nedifiikuluke,+ ngondo kakufila butoke buende to, ne mitoto neyikuluke mu diulu, ne nebanyukule makole a mu diulu.+ 30 Pashishe, tshimanyinu tshia Muana wa muntu netshimueneke mu diulu, bisa bionso bia pa buloba nebidikume ne kanyinganyinga,+ ne nebimone Muana wa muntu+ ulua pa matutu a mu diulu ne bukole ne butumbi bunene.+ 31 Nunku yeye neatume banjelu bende ne muadi mukole wa mpungi, nebasangishe basungula bende pamue kumbukila ku mpepele inayi, kumbukila ku ditengu dia diulu too ne ku dikuabu.+
32 “Nanku nulongele tshilejilu etshi kudi mutshi wa mfigi: Diakamue padi katamba kawu katekete kasasa kapatula tubeji tuaku, nudi numanya ne: muvu wa luya lukole* udi pabuipi.+ 33 Bia muomumue nuenu kabidi, panudi numona malu aa onso, numanye ne: udi pabuipi ku biibi.+ 34 Bulelela ndi nnuambila ne: tshipungu tshia bantu etshi katshiakupita nansha kakese too ne padi malu aa onso enzeka. 35 Diulu ne buloba nebipite, kadi mêyi anyi kaakupita nansha kakese.+
36 “Bua dituku adi ne dîba adi muntu nansha umue ki mmumanye,+ nansha banjelu ba mu diulu, nansha Muana, kadi anu Tatu.+ 37 Bualu anu bu muvua matuku a Noa,+ ke muikala dikalaku* dia Muana wa muntu.+ 38 Bualu anu muvuabu mu matuku au kumpala kua Mvula wa kabutu, badia ne banua, balume basela ne bakaji basedibua, too ne dituku diakabuela Noa mu buatu,+ 39 ne kabakateya ntema too ne pakalua Mvula wa kabutu kubakomba bonso,+ ke muikala dikalaku dia Muana wa muntu. 40 Nunku, balume babidi nebikale mu budimi; nebangate umue, nebashiye mukuabu. 41 Bakaji babidi nebikale bapela ku dibue dia mpelu dia ku bianza; nebangate umue, nebashiye mukuabu.+ 42 Nunku, nushale batabale, bualu kanuena bamanye dituku didi Mukalenge wenu ulua.+
43 “Kadi numanye bualu ebu ne: bu muena nzubu mumanye dîba dia butuku* divua muivi ulua,+ uvua mua kushala mutabale, kavua mua kuitaba bua batubule nzubu wende to.+ 44 Bua bualu ebu, nuenu penu nuikale badilongolole,+ bualu Muana wa muntu udi ulua pa dîba dinudi kanuyi nuelela meji to.
45 “Nnganyi menemene udi mupika wa lulamatu udi mudimuke* uvua mfumuende muteke ku mutu kua bena mudimu bende, bua kubapesha biakudia biabu mu tshikondo tshiakanyine?+ 46 Mupika au ngua diakalenga biamusangana mfumuende wenza nanku padiye ulua!+ 47 Bulelela ndi nnuambila ne: yeye neamuteke ku mutu kua bintu biende bionso.
48 “Kadi mupika mubi au yeye mudiambile mu muoyo wende ne: ‘Mfumuanyi utshidi unenga,’+ 49 ne mutuadije kukuma bapika nende ne kudia ne kunua ne bakanuayi banene, 50 mfumu wa mupika au nealue dituku didiye kayi mutekemene ne pa dîba didiye kayi mumanye,+ 51 neamupeshe dinyoka dikole menemene ne neamuteke ku luseke lua bena lubombo. Kuoku aku ke kuikala muadi wende ne disumakaja diende dia mênu.+
25 “Nunku, Bukalenge bua mu diulu budi mua kufuanyikijibua ne nsongakaji dikumi itshivua tumama ivua miangate miendu yayi,+ mipatuke bua kuakidila musedianganyi.+ 2 Itanu ya kudiyi ivua mitshimbakane, ne itanu mikuabu ivua midimuke.*+ 3 Bualu mitshimbakane eyi yakangata miendu kadi kayivua miambule manyi to, 4 kadi midimuke ivua miambule manyi mu tulondo tuayi pamue ne miendu yayi. 5 Bu muvua musedianganyi unenga, yonso yakabanga kubungila, kulalayi tulu. 6 Mundankulu, bakela lubila ne: ‘Musedianganyi nyeye eu! Patukayi bua kumuakidila.’ 7 Nunku nsongakaji yonso itshivua tumama ayi yakajuka, kulongololayi miendu yayi.+ 8 Mitshimbakane yakambila ivua midimuke ne: ‘Tupeshayiku ndambu wa manyi enu, bualu miendu yetu ikadi pa kujima.’ 9 Midimuke yakandamuna, yamba ne: ‘Pamuapa kaakukumbana buetu ne buenu to. Kadi ndayi kudi basumbishi ba manyi, nusumbe enu.’ 10 Patshivuabu baya bua kusumba manyi, musedianganyi wakalua. Nsongakaji itshivua tumama ivua midilongolole yakabuela nende mu tshibilu tshia dibaka,+ ne bakakanga tshiibi. 11 Pashishe, nsongakaji itshivua tumama mikuabu ayi yakalua payi, yamba ne: ‘Mukalenge, mukalenge, tunzuluila!’+ 12 Yeye wakabandamuna ne: ‘Ndi nnuambila bulelela ne: tshiena munumanye to.’
13 “Nanku nushale batabale,+ bualu kanuena bamanye dituku ne dîba.+
14 “Kabidi, Bukalenge ebu budi anu bu muntu uvua ukeba kuya ku luendu ku babende, wakabikila bapika bende, kubashilaye bintu biende.+ 15 Wakapesha umue ntalanta* itanu, mukuabu ntalanta ibidi, ne munga ntalanta umue, muntu ne muntu bilondeshile tshivuaye mua kukokesha, ne kuyaye ku babende. 16 Eu uvua mupete ntalanta itanu wakaya diakamue, wakenduluka nayi mushinga, kupetaye itanu mikuabu. 17 Bia muomumue, eu uvua mupete ibidi, wakapeta ibidi mikuabu. 18 Kadi mupika uvua mupete anu umue wakaya, kumbulaye tshina, kusokokaye makuta* a mfumuende.
19 “Matuku a bungi mamane kupita, mfumu wa bapika abu wakalua, kubadikaye nabu bintu.+ 20 Nunku eu uvua mupete ntalanta itanu wakasemena, kutualaye ntalanta mikuabu itanu, wamba ne: ‘Mfumu, uvua munshile ntalanta itanu; tangila, ndi mupete mikuabu itanu.’+ 21 Mfumuende wakamuambila ne: ‘Udi muenze bimpe, mupika muimpe wa lulamatu! Wewe uvua ne lulamatu ku mutu kua bintu bikese. Nenkuteke ku mutu kua bintu bia bungi.+ Buela mu disanka dia mfumuebe.’+ 22 Pashishe eu uvua mupete ntalanta ibidi wakasemena, kuambaye ne: ‘Mfumu, uvua munshile ntalanta ibidi; tangila, ndi mupete mikuabu ibidi.’+ 23 Mfumuende wakamuambila ne: ‘Udi muenze bimpe, mupika muimpe wa lulamatu! Wewe uvua ne lulamatu ku mutu kua bintu bikese. Nenkuteke ku mutu kua bintu bia bungi. Buela mu disanka dia mfumuebe.’
24 “Ndekelu wa bionso, mupika uvua mupete ntalanta umue wakasemena, kuambaye ne: ‘Mfumu, mvua mumanye ne: wewe udi muntu utu wenzejangana malu ku bukole, upuola muaba uuvua kuyi mukune ne usangisha muaba uuvua kuyi mupepule.+ 25 Ke bualu kayi mvua mumvue buôwa, meme kuya, kusokoka ntalanta webe mu buloba. Tangila, angata tshidi bu tshiebe.’ 26 Mfumuende wakamuandamuna ne: ‘Mupika mubi muena lulengu, wewe uvua mumanye ne: ntu mpuola muaba umvua tshiyi mukune ne nsangisha muaba umvua tshiyi mupepule, ki mmuomu anyi? 27 Nunku uvua mua kuikala mutekeshe makuta* anyi kudi bena nzubu ya dilamina makuta, ne pamvua ndua, mvua mua kupeta makuta anyi ne makasa.
28 “‘Nanku, munyengayi ntalanta udiye nende, numupeshe eu udi ne ntalanta dikumi.+ 29 Bualu muntu yonso udi ne tshintu, nebamupeshe bikuabu ne neikale nabi bivule. Kadi muntu udi kayi ne tshintu, nebamunyenge too ne tshidiye natshi.+ 30 Nunku, imanshayi mupika wa tshianana eu pambelu mu mîdima. Muomu amu ke muikala muadi wende ne disumakaja diende dia mênu.’
31 “Padi Muana wa muntu+ ulua mu butumbi buende, ne banjelu bonso bikale nende,+ nunku yeye neasombe mu nkuasa wende wa bukalenge wa butumbi. 32 Bisamba bionso nebisangishibue kumpala kuende, yeye neatapulule bantu anu bu mudi mulami wa mikoko utapulula mikoko ne mbuji. 33 Nunku neateke mikoko+ ku tshianza tshiende tshia balume, kadi mbuji ku tshia bakaji.+
34 “Pashishe, Mukalenge neambile badi ku dia balume diende ne: ‘Luayi, nuenu badi Tatu wanyi mubeneshe, nupiane Bukalenge buvuabu banulongoluele katshia ku mbangilu wa ba pa buloba. 35 Bualu ngakumvua nzala, nuakampesha tshintu tshia kudia; mvua ne nyota, nuakampesha tshia kunua. Mvua muenyi, nuakangakidila bimpe;+ 36 mvua butaka,* nuakamvuadika.+ Mvua musame, nuakambeja. Mvua mu buloko, nuakalua kuntangila.’+ 37 Nunku bantu bakane nebamuandamune mêyi aa ne: ‘Mukalenge, ndîba kayi dituvua bakumone ne nzala, tuetu kukudisha, anyi ne nyota, tuetu kukupesha tshia kunua?+ 38 Ndîba kayi dituvua bakumone muenyi, tuetu kukuakidila bimpe, peshi butaka, tuetu kukuvuadika? 39 Ndîba kayi dituvua bakumone usama anyi mu buloko, tuetu kulua kukutangila?’ 40 Mukalenge neabandamune ne: ‘Bulelela ndi nnuambila ne: mu mushindu unuvua babienzele umue wa ku badi batambe bukese ba ku bana betu aba, nuvua babingenzele meme.’+
41 “Pashishe neambile badi ku dia bakaji diende ne: ‘Umbukayi kundi,+ nuenu badi bedibue mulawu, ndayi mu kapia ka tshiendelele+ kadibu balongoluele Diabolo ne banjelu bende.+ 42 Bualu ngakumvua nzala, kadi kanuakampesha tshiakudia; mvua ne nyota, kadi kanuakampesha tshia kunua. 43 Mvua muenyi, kadi kanuakangakidila bimpe; mvua butaka, kadi kanuakamvuadika; mvua musame ne mubuele mu buloko, kadi kanuakantangila.’ 44 Nunku, bobu pabu nebandamune mêyi aa ne: ‘Mukalenge, ndîba kayi dituvua bakumone ne nzala anyi ne nyota peshi muenyi anyi butaka peshi usama anyi mu buloko, katuyi bakukuatshishe?’ 45 Nanku yeye neabandamune ne: ‘Bulelela ndi nnuambila ne: mu mushindu unuvua kanuyi babienzele umue wa ku badi batambe bukese aba, kanuvua babingenzele meme to.’+ 46 Bantu aba nebaye mu kabutu* ka tshiendelele,+ kadi bantu bakane nebaye mu muoyo wa tshiendelele.”+
26 Nanku pakajikija Yezu kuamba malu onso aa, wakambila bayidi bende ne: 2 “Nudi bamanye ne: mu matuku abidi emu Pasaka* neenzeke,+ nebafile Muana wa muntu bua kumushipelabu ku mutshi.”+
3 Dîba adi bamfumu ba bakuidi ne bakulu ba bantu bakadisangisha mu lubanza lua muakuidi munene, uvuabu babikila ne: Kayifa,+ 4 ne bakela tshifufu pamue+ bua kukuata Yezu ne budimu* ne kumushipa. 5 Kadi, bavua bamba ne: “Mu tshibilu to, bua tshimvundu katshilu kujuka mu bantu.”
6 Patshivua Yezu ku Betania mu nzubu mua Simona muena nsudi,+ 7 mukaji mukuabu wakalua kudiye ne kalondo ka alabasta ka mafuta a mupuya muimpe a mushinga mukole, wakatuadija kuapongolola mu mutu muende pavuaye udia.* 8 Pakamona bayidi bualu ebu, bakafiika munda, kuambabu ne: “Bua tshinyi tshinyangu tshia nunku? 9 Bualu, bavua mua kuapana ku makuta a bungi ne kuapesha bapele.” 10 Pakamanya Yezu bualu ebu, wakabambila ne: “Bua tshinyi nudi nukeba kutatshisha mukaji eu? Mmungenzele bualu buimpe menemene. 11 Bualu nudi ne bapele aba misangu yonso,+ kadi meme kanuakuikala nanyi misangu yonso to.+ 12 Padiye mungele mafuta a mupuya muimpe aa pambidi, mmuenze bualu ebu bua kundongolola bua dijiikibua dianyi.+ 13 Bulelela ndi nnuambila ne: miaba yonso idibu bayisha lumu luimpe elu pa buloba bujima, nebambe kabidi tshidi mukaji eu muenze bua kumuvuluka.”+
14 Pashishe umue wa ku bapostolo 12, uvuabu babikila ne: Yudasa Isakaliote,+ wakaya kudi bamfumu ba bakuidi,+ 15 kubambilaye ne: “Nenumpeshe tshinyi meme mumufile kunudi?”+ Bakamba bua kumupesha bitupa bia arjan 30.+ 16 Nunku, kubangila ku dîba adi, uvua anu ukeba mpunga muimpe wa kumufila.
17 Dituku dia kumpala dia Mampa kaayi mela Luevene,+ bayidi bakalua kudi Yezu, bamuebeja ne: “Udi musue bua tulongolole kua wewe kudiila Pasaka penyi?”+ 18 Wakamba ne: “Ndayi mu tshimenga kudi muntu kampanda, numuambile ne: ‘Mulongeshi udi wamba ne: “Tshikondo tshianyi tshisungula tshikadi pabuipi, nengenzele Pasaka kuebe ne bayidi banyi.”’” 19 Nunku bayidi bakenza muvua Yezu mubambile bua kuenza, kulongololabu Pasaka.
20 Pakafika dilolo,+ uvua mudiadije ku mêsa ne bayidi 12.+ 21 Pavuabu badia, wakamba ne: “Bulelela ndi nnuambila ne: umue wa kunudi neantungile tshitungu.”+ 22 Bakabungama bikole bua bualu ebu, bakatuadija kumukonka ku umue ku umue ne: “Mukalenge, ki mmeme to, ki mmuomu?” 23 Wakabandamuna ne: “Udi utua nanyi tshianza mu dilongo, yeye ke wantungila tshitungu.+ 24 Bulelela, Muana wa muntu udi uya anu mudibu bafunde bua bualu buende, kadi diakabi+ didi kudi muntu udi utungila Muana wa muntu!+ Bivua mua kuikala bitambe buimpe bua muntu au bu yeye kayi muledibue.”+ 25 Yudasa ukavua pa kumutungila tshitungu wakamuebeja pende ne: “Ki mmeme to, Labi, ki mmuomu?” Yezu wakamuambila ne: “Wewe nkayebe ke udi muambe nanku.”
26 Pavuabu batungunuka ne kudia, Yezu wakangata diampa, yeye mumane kudibenesha, wakaditshibula,+ kudipeshaye bayidi, wamba ne: “Angatayi, nudie. Etshi tshidi tshiumvuija mubidi wanyi.”+ 27 Pashishe wakangata dikopo, kusakidilaye Nzambi, yeye kubapeshadi, wamba ne: “Nuayi buonso buenu,+ 28 bualu etshi tshidi tshiumvuija ‘mashi anyi+ a tshipungidi’+ adi ne bua kuedibua panshi bua bantu ba bungi+ bua dibuikidibua dia mpekatu.+ 29 Kadi ndi nnuambila ne: tshiakunua kabidi bintu bia ku muonji wa tumuma tua mvinyo ebi too ne dituku adi dingabinua nenu bipiabipia mu Bukalenge bua Tatu wanyi.”+ 30 Ndekelu wa bionso, bobu bamane kuimba misambu ya kutumbisha nayi Nzambi, bakapatuka kuyabu ku Mukuna wa Olive.+
31 Pashishe Yezu wakabambila ne: “Buonso buenu nenulenduke bua bualu buanyi butuku ebu, bualu mbafunde ne: ‘Nenkume mulami wa mikoko ne mikoko ya mu tshisumbu neyitangalake.’+ 32 Kadi meme mumane kujudibua, nennudianjidile mu Galela.”+ 33 Kadi Petelo wakamuandamuna ne: “Nansha bakuabu bonso balenduke bua bualu buebe, meme tshiakulenduka nansha kakese!”+ 34 Yezu wakamuambila ne: “Bulelela ndi nkuambila ne: butuku ebu kumpala kua tshitala kusama, wewe neumvile misangu isatu.”+ 35 Petelo wakamuambila ne: “Nansha bikalabi bua kufua nebe, tshiakukuvila nansha kakese.”+ Bayidi bakuabu bonso bakamba pabu bia muomumue.
36 Pashishe, Yezu wakaya nabu muaba uvuabu babikila ne: Getesemane,+ kuambilaye bayidi ne: “Sombayi muaba eu pandi meme nya kuaka bua kusambila.”+ 37 Wakaya ne Petelo ne bana babidi ba Zebedayi, kutuadijaye kumvua dibungama ne kupampakana bikole.+ 38 Pashishe wakabambila ne: “Ndi* mubungame bikole too ne ku lufu. Shalayi muaba eu, nushale batabale pamue nanyi.”+ 39 Kuyaye kumpala ndambu, kutuaye mpala wende panshi, usambila+ ne: “Tatu wanyi, bikalaku mushindu, dikopo edi+ diyile kule nanyi. Tshidibi kabienzeki bu mundi musue, kadi bienzeke bu muudi musue.”+
40 Wakapingana kudi bayidi, kubasanganaye balale, kuambilaye Petelo ne: “Kanuena bakokeshe bua kushala batabale pamue nanyi nansha bua dîba dimue?+ 41 Nushale batabale,+ nutungunuke ne kusambila,+ bua kanubuedi mu ditetshibua.+ Bushuwa, muoyo* mmusue,* kadi mubidi udi ne butekete.”+ 42 Kabidi, wakaya musangu muibidi, wakasambila ne: “Tatu wanyi, bikalaku kakuyi mushindu wa dikopo edi kuyiladi kule nanyi tshiyi mudinue, disua diebe dienzeke.”+ 43 Wakalua kabidi, kubasanganaye balale, bualu mêsu abu avua manême ne tulu. 44 Nunku wakabashiya, wakaya kabidi, kusambilaye bua musangu muisatu wamba kabidi bualu bua muomumue. 45 Pashishe wakapingana kudi bayidi, kubambilaye ne: “Nudi nulala ne nuikisha dîba dia nunku! Monayi! Dîba dia kufilabu Muana wa muntu mu bianza bia benji ba mpekatu dikadi pabuipi. 46 Jukayi, tuyayi. Monayi! Muntungidi ukadi pabuipi.” 47 Patshivuaye wakula, monayi! Yudasa, umue wa ku bapostolo 12, wakalua ne musumba munene wa bantu bikale ne miele ya mvita ne mitshi, babatume kudi bamfumu ba bakuidi ne bakulu ba bantu.+
48 Kadi mumutungidi uvua mubapeshe tshimanyinu, wamba ne: “Muntu ungatua mishiku au, nyeye; numukuate.” 49 Nanku wakaya buludiludi kudi Yezu, kuambaye ne: “Muoyo au, Labi!” Yeye kumutua mishiku ne bulenga. 50 Kadi Yezu wakamuambila ne: “Mukuetu, udi muendele tshinyi apa?”+ Nunku bakasemena, kukuatabu Yezu, kuyabu nende, bobu kumulama. 51 Kadi monayi! umue wa ku bavua ne Yezu wakolola tshianza tshiende, kupatulaye muele wende wa mvita, kutapaye mupika wa muakuidi munene, kumukosa ditshi.+ 52 Pashishe Yezu wakamuambila ne: “Pingaja muele webe wa mvita muaba wawu,+ bualu muntu yonso udi wambula muele wa mvita, neafue ku muele wa mvita.+ 53 Peshi udi wela meji ne: tshiena mua kulomba Tatu wanyi bua ampeshe mu mutantshi emu bisumbu bia banjelu bipite pa 12 anyi?+ 54 Bikalabi nanku, mmushindu kayi wakumbana Mifundu idi yamba ne: bidi ne bua kuenzeka nanku?” 55 Dîba adi Yezu wakambila misumba ya bantu ayi ne: “Nudi balue ne miele ya mvita ne mitshi bua kunkuata bu mudibu bakuata muivi anyi? Ku dituku ne ku dituku mvua nsomba mu ntempelo ndongesha,+ kadi kanuvua bankuate to.+ 56 Kadi malu onso aa mmenzeke bua kukumbaja mifundu ya baprofete.”+ Pashishe bayidi bende bonso bakamushiya, kunyemabu.+
57 Bantu bavua bakuate Yezu bakaya nende kua muakuidi munene Kayifa,+ kuvua bafundi ne bakulu badisangishe.+ 58 Kadi Petelo wakatungunuka ne kumulonda pa bule, too ne mu lubanza lua muakuidi munene, yeye mumane kubuela, wakasomba ne bena mudimu ba mu nzubu bua kumona muvua malu mua kupita.+
59 Kadi bamfumu ba bakuidi ne bena ku Tshilumbuluidi Tshinene* bonso bavua bakeba tshijadiki tshia dishima tshia kupisha natshi Yezu bua kumona mua kumushipa.+ 60 Kadi kabakatshipeta nansha, nansha muvua bantemu ba dishima ba bungi balue.+ Pashishe bantemu babidi bakalua, 61 bakamba ne: “Muntu eu uvua muambe ne: ‘Ndi mua kupula ntempelo wa Nzambi, kumuibaka mu matuku asatu.’”+ 62 Bua bualu abu, muakuidi munene wakimana, kumuebejaye ne: “Kuena wandamuna anyi? Mbualu kayi budi bantu aba bakufunda nabu?”+ 63 Kadi Yezu wakashala mupuwe.+ Ke muakuidi munene kumuambila ne: “Ndi nkutshipisha mu dîna dia Nzambi wa muoyo, utuambile ni udi Kristo, Muana wa Nzambi!”+ 64 Yezu wakamuambila ne: “Wewe nkayebe ke udi muambe nanku. Kadi ndi nnuambila ne: kutuadijila ku mpindieu, nenumone Muana wa muntu+ musombe ku tshianza tshia balume tshia bukole,+ ulua pa matutu a mu diulu.”+ 65 Nunku muakuidi munene wakapanda bilamba biende bia pa mutu, wamba ne: “Mmupende Nzambi! Tudi kabidi dijinga ne bantemu bakuabu anyi? Tangilayi! Mpindieu nudi bumvue mudiye mupende Nzambi. 66 Nudi nuamba tshinyi?” Bakamuandamuna ne: “Mmukumbanyine lufu.”+ 67 Nunku bakamutuila mate ku mêsu,+ kumukuma bisusu.+ Bakuabu bakamutapa mapi ku mêsu,+ 68 bamba ne: “Wewe Kristo, biwikala muprofete, tuambila: nnganyi udi mukukume?”
69 Kadi Petelo uvua musombe pambelu mu lubanza, nsongakaji mukuabu muena mudimu wakalua kudiye, kuambaye ne: “Wewe pebe uvua ne Yezu muena Galela!”+ 70 Kadi wakavila bualu ebu kumpala kua bantu bonso, wamba ne: “Tshiena mumanye tshiudi wamba atshi to.” 71 Pakapatukaye ku tshiibi, nsongakaji mukuabu wakamumona, kuambilaye bavua muaba au ne: “Muntu eu uvua ne Yezu muena Nazaleta.”+ 72 Wakavila kabidi bualu ebu, uditshipa ne: “Tshiena mumanye muntu eu to!” 73 Mutantshi mukese pashishe, bantu bavua bimane muaba au bakalua, kuambilabu Petelo ne: “Bushuwa, wewe pebe udi umue wa kudibu, bualu mu bulelela, ngakuilu webe udi ukufunda.” 74 Pashishe wakatuadija kuela milawu, uditshipa ne: “Tshiena mumanye muntu eu to!” Diakamue, tshitala tshiakasama. 75 Ke Petelo kuvuluka tshivua Yezu muambe ne: “Kumpala kua tshitala kusama, wewe neumvile misangu isatu.”+ Nunku wakapatuka pambelu, kudilaye bikole.
27 Pakatshiabu mu dinda, bamfumu ba bakuidi bonso ne bakulu ba bantu bakela tshifufu bua kushipa Yezu.+ 2 Bobu bamane kumusuika, bakaya nende, kumufilabu mu bianza bia nguvena Pilato.+
3 Nunku, pakamona Yudasa, mumutungidi, ne: bavua bakosele Yezu tshibawu, wakumvua bibi menemene ne kupingajaye bitupa bia arjan 30 kudi bamfumu ba bakuidi ne bakulu,+ 4 wamba ne: “Mvua muenze mpekatu pamvua mutungile mashi avua kaayi ne bualu tshitungu.” Bakamba ne: “Abu mbualu buetu anyi? Mbukutangile anu wewe!”* 5 Nunku wakimansha bitupa bia arjan abi mu ntempelo, kuyaye. Pashishe wakaya, kudiowaye.+ 6 Kadi bamfumu ba bakuidi bakangata bitupa bia arjan abi, kuambabu ne: “Ki mbikumbane bua kubiela mu tshibutshilu tshia tshijila to, bualu bidi mushinga wa mashi.” 7 Bobu bamane kumvuangana, bakasumba mpata wa mufumbi ne makuta au bua kuikalaye muaba wa kujiikila benyi. 8 Ke bualu kayi, badi babikila mpata au ne: Mpata wa mashi+ too ne lelu. 9 Nunku bakakumbaja tshivuabu bambe ku butuangaji bua muprofete Yelemiya ne: “Bakangata bitupa bia arjan 30, mushinga uvuabu batue bua muntu, eu uvuabu batuile mushinga kudi bamue bana ba Isalele, 10 ne bakabifila bua kusumba mpata wa mufumbi, bilondeshile tshivua Yehowa* mungambile.”+
11 Mpindieu, Yezu wakimana kumpala kua nguvena, nguvena wakamukonka ne: “Wewe udi Mukalenge wa bena Yuda anyi?” Yezu wakandamuna ne: “Wewe nkayebe ke udi wamba nanku.”+ 12 Kadi pavuabu bamubanda kudi bamfumu ba bakuidi ne bakulu, kavua muandamune to.+ 13 Nanku Pilato wakamuebeja ne: “Kuena mumvue bungi bua malu adibu bakubanda nawu anyi?” 14 Kadi yeye kakamuandamuna, tòo, kakamba dîyi nansha dimue to, kufikishabi nguvena ku dikema bikole.
15 Mu tshibilu tshionso, nguvena uvua ne tshibidilu tshia kulekeleela musumba wa bantu muena buloko kampanda, eu yonso uvuabu basue.+ 16 Tshikondo atshi bavua bakuate muena buloko mukuabu mumanyike bikole uvuabu babikila ne: Balabase. 17 Nunku pavuabu badisangishe, Pilato wakabakonka ne: “Unudi basue nnulekeleele nganyi, Balabase anyi Yezu udibu babikila ne: Kristo?” 18 Bualu Pilato uvua mumanye ne: bavua bamufile bua mukawu. 19 Kabidi, pavuaye musombe mu nkuasa wa dilumbuluishila, mukajende wakamutumina mukenji, wamba ne: “Kubuelakanyi mu bualu bua muntu muakane au to, bualu ndi mukenge bikole lelu mu tshilota bua bualu buende.” 20 Kadi bamfumu ba bakuidi ne bakulu bakitabijija misumba ya bantu bua balombe Balabase,+ kadi bashipe Yezu.+ 21 Nguvena wakabandamuna ne: “Nnganyi wa ku babidi aba unudi basue nnulekeleele?” Bakamba ne: “Balabase.” 22 Pilato wakabakonka ne: “Nunku, ngenze tshinyi ne Yezu udibu babikila ne: Kristo?” Bakamba bonso ne: “Yeye anu ku mutshi!”*+ 23 Wakamba ne: “Bua tshinyi? Mbualu bubi kayi budiye muenze?” Nansha nanku bakatungunuka ne kuela mbila bikole ne: “Yeye anu ku mutshi!”+
24 Bu muvua Pilato mumone ne: kakuvua bualu bua nsongo, kadi tshimvundu tshivua tshienda tshikola, wakangata mâyi, kuowaye bianza kumpala kua musumba wa bantu, wamba ne: “Meme tshiena ne bualu bua mashi a muntu eu to. Mbunutangile anu nuenu.” 25 Bua bualu abu, bantu bonso bakandamuna ne: “Mashi ende ikale pambidi petu ne pa bana betu.”+ 26 Pashishe, wakabalekeleela Balabase, kadi wakelesha Yezu mfimbu,+ kumufilaye bua bamushipele ku mutshi.+
27 Pashishe, basalayi ba nguvena bakaya ne Yezu mu nzubu munene wa nguvena, kusangishabu tshisumbu tshionso tshia basalayi tshimunguile.+ 28 Bakamuvula bilamba, kumuvuadikabu tshilamba tshikunze,+ 29 bakaluka tshifulu tshia butumbi tshia mêba, bobu kumuasatshi ku mutu, kutekabu dilenge mu tshianza tshiende tshia balume. Bakatua binu kumpala kuende, bamuseka, bamba ne: “Muoyo au, Mukalenge wa bena Yuda!” 30 Bakamutuila mate,+ kuangatabu dilenge, kutuadijabu kumututa mu mutu. 31 Ndekelu wa bionso, bobu bamane kumuseka, bakamuvula tshilamba atshi, kumuvuadikabu bilamba biende bia pa mutu, kuyabu nende bua kumupopela ku mutshi.+
32 Pavuabu bapatuka, bakasambakena ne muntu mukuabu wa ku Kulene, dîna diende Simona. Bakenzeja muntu au bua kuambulaye mutshi wa makenga*+ wa Yezu. 33 Pakafikabu muaba uvuabu babikila ne: Gologota, mbuena kuamba ne: Muaba wa kabalubalu ka mutu,+ 34 bakamupesha mvinyo musambakaja ne bintu bia bululu* bua kunua;+ kadi pakamulabulaye, wakabenga bua kumunua. 35 Pakamupopelabu ku mutshi, bakabanyangana bilamba biende bia pa mutu ku nshobo,+ 36 ne bakasomba muaba au bamulame. 37 Bakateka kabidi ku mutu kua mutu wende bualu buvuabu bamubanda nabu, bafunde ne: “Eu udi Yezu Mukalenge wa bena Yuda.”+
38 Pashishe, bavua bakudike bivi babidi ku mitshi pamue nende, umue ku dia balume diende, mukuabu ku dia bakaji diende.+ 39 Bantu bavua bapita bakamuamba mêyi mabi,+ bakupa mitu,+ 40 bamba ne: “Wewe uvua musue kupula ntempelo ne kumuibaka mu matuku asatu,+ dipandisha! Biwikala muana wa Nzambi, tuluka ku mutshi wa makenga!”*+ 41 Bia muomumue kabidi, bamfumu ba bakuidi, bafundi ne bakulu bakatuadija kumuseka, bamba ne:+ 42 “Uvua mupandishe bakuabu; yeye muine kena mua kudipandisha! Yeye ke Mukalenge wa Isalele;+ atuluke mpindieu ku mutshi wa makenga* ne tuetu netumuitabuje. 43 Yeye mmueyemene Nzambi; bikalaye mumusue amusungile mpindieu,+ bualu uvua wamba ne: ‘Ndi Muana wa Nzambi.’”+ 44 Bia muomumue, nansha bivi bavua ku mitshi pamue nende bavua bamuamba.+
45 Kubangila pa dîba disambombo,* mîdima yakabuikila ditunga dijima too ne pa dîba dia tshitema.*+ 46 Bu pa dîba dia tshitema, Yezu wakela lubila ne dîyi dikole, wamba ne: “Eli, Eli, lama sabakatani?” mbuena kuamba ne: “Nzambi wanyi, Nzambi wanyi, udi mundekele bua tshinyi?”+ 47 Pavua bamue ba ku bantu bavua bimane muaba au bumvue dîyi edi, bakatuadija kuamba ne: “Muntu eu udi ubikila Eliya.”+ 48 Diakamue, umue wa kudibu wakaya lubilu, kuangataye musukula-mpampa, kuwutua mu mvinyo wa buanji, kuwasaye ku dilenge, yeye kumupeshawu bua kunua.+ 49 Kadi bakuabu bakamba ne: “Mulekelayi! Tumone Eliya ni udi ulua kumupandisha.” 50 Kabidi, Yezu wakela lubila ne dîyi dikole ne kukulaye muoyo.*+
51 Monayi! tshilamba tshia kukosolola natshi tshia ku muaba munsantu+ tshiakapandika bipese bibidi,+ kuulu too ne kuinshi,+ buloba buakakanka, ne mabue manene akapandika. 52 Nkita* yakakanguka, bitalu bia bungi bia bansantu bavua balale tulu biakapatuka;* 53 (ne bantu bavua bapatukila mu nkita panyima pa dijudibua diende bakabuela mu tshimenga tshia tshijila), ne biakamueneka kudi bantu ba bungi. 54 Kadi pavua mfumu wa basalayi ne bavua nende balama Yezu bamone dikanka dia buloba ne malu avua enzeka, bakumvua buôwa bua bungi menemene, bakamba ne: “Bulelela, muntu eu uvua Muana wa Nzambi.”+
55 Bakaji ba bungi bavua muaba au batangidila pa bule, bobu bavua bumbuke ne Yezu mu Galela bua kumukuatshila mudimu;+ 56 munkatshi muabu muvua Mariya wa ku Magadala, Mariya mamuende wa Yakobo ne Yose, ne mamuende wa bana ba Zebedayi.+
57 Nunku, bu mukavua dîba diye bikole dilolo, muntu mubanji mukuabu wa ku Alimataya wakalua, dîna diende Jozefe, yeye pende wakalua muyidi wa Yezu.+ 58 Muntu eu wakaya kudi Pilato, kulombaye tshitalu tshia Yezu.+ Nunku, Pilato wakatuma dîyi bua bamupeshatshi.+ 59 Jozefe wakangata tshitalu, kutshijingilaye mu tshilamba tshikezuke tshia line muimpe menemene,+ 60 yeye kutshiladika mu lukita* luende lupialupia+ luvuaye mumbule mu dibue dinene. Yeye mumane kubunguluja dibue dinene too ne ku mushiku wa lukita,* wakaya. 61 Kadi Mariya wa ku Magadala ne Mariya mukuabu au bakashala muaba au, basombe kumpala kua lukita.+
62 Dituku diakalonda, divua dia panyima pa Dilongolola,+ bamfumu ba bakuidi ne Bafalese bakadisangisha kumpala kua Pilato, 63 bamba ne: “Mukalenge, tudi tuvuluka tshivua muena dishima au muambe patshivuaye ne muoyo ne: ‘Nenjudibue panyima pa matuku asatu.’+ 64 Nunku, tuma dîyi bua balame ku lukita too ne dituku disatu, bua bayidi bende kabalu kumuiba+ ne kuambila bantu ne: ‘Ukadi mujudibue ku lufu!’ Nunku dishima dia ndekelu edi nedikale dibi ditambe kupita dia kumpala.” 65 Pilato wakabambila ne: “Nudi mua kuangata balami. Ndayi nulame ku lukita bu munudi bamone.” 66 Nunku bakaya, bakateka tshimanyinu ku dibue ne kushiyabu balami bua kulama lukita bimpe.
28 Panyima pa Nsabatu, pakavua panshi penda patoka dituku dia kumpala dia lumingu, Mariya wa ku Magadala ne Mariya mukuabu au bakalua kutangila lukita.+
2 Monayi! Buloba buakakanka bikole bualu muanjelu wa Yehowa* uvua mufume mu diulu, mulue, mubunguluje dibue mudiumbushe, ne uvua musombapu.+ 3 Tshimuenekelu tshiende tshivua bu mupenyi, bilamba biende bivua bitoke zezeze bu neje.+ 4 Eyowa, bua buôwa bua bualu buende, balami bakazakala, kuluabu anu bu bafue.
5 Kadi muanjelu wakambila bakaji abu ne: “Kanutshinyi to, bualu ndi mumanye ne: nudi nukeba Yezu uvuabu bashipele ku mutshi.+ 6 Kena muaba eu to, bualu ukadi mujudibue, anu bu muvuaye muambe.+ Luayi numone muaba uvuaye mulale. 7 Nanku, ndayi lukasa, nuambile bayidi bende ne: ukadi mujudibue ku lufu, bualu monayi! udi udianjila kumpala kuenu mu Galela.+ Nenumumuenenaku. Monayi! Ke meme wanuambidi au.”+
8 Nunku, bakumbuka lukasa ku lukita lua tshivulukilu, bikale ne buôwa ne disanka dia bungi, bakaya lubilu bua kuambila bayidi bende lumu elu.+ 9 Monayi! Yezu wakasambakena nabu, kuambaye ne: “Muoyo wenu au!” Bakasemena, kukuatabu ku makasa ende ne kumunemekelabu.* 10 Pashishe Yezu wakabambila ne: “Kanutshinyi to! Ndayi, nuambile bana betu lumu elu bua bamone mua kuya mu Galela, nebammuenenaku.”
11 Pavuabu mu njila, bamue ba ku balami+ bakaya mu tshimenga, kuambilabu bamfumu ba bakuidi malu onso avua menzeke. 12 Bobu bamane kudisangisha ne bakulu ne bumvuangane, bakapesha basalayi abu bitupa bia arjan bipite bungi, 13 kuambabu ne: “Nuambe ne: ‘Bayidi bende bavua balue butuku, bamuibe patuvua balale.’+ 14 Bualu ebu buobu bufike ku matshi a nguvena, netumumvuije tshilumbu etshi* ne kanuakuikala ne bualu bua kuditatshishila to.” 15 Nunku, bakangata bitupa bia arjan ne kuenzabu anu muvuabu babambile, ne bualu ebu mbutangalake munkatshi mua bena Yuda too ne lelu eu.
16 Kadi, bayidi 11 bakaya mu Galela+ ku mukuna uvua Yezu mubambile bua kutuilanganabu.+ 17 Pakamumonabu, bakamunemekela,* kadi bakuabu bavua belakana. 18 Yezu wakasemena kudibu, wakayukila nabu, wamba ne: “Mbampeshe bukokeshi buonso mu diulu ne pa buloba.+ 19 Nunku, ndayi nuvuije bantu ba mu bisamba bionso bayidi,+ nubabatiza mu dîna dia Tatu,+ dia Muana, ne dia nyuma muimpe,* 20 nubalongesha mua kutumikila malu onso andi munuambile.+ Monayi! Ndi nenu matuku onso too ne ku nshikidilu kua ndongoluelu wa malu eu.”*+
Anyi “mulongo wa bankambua.”
Anyi “Masiya; Muela manyi.”
Ku mua.: “bakamusangana ne.”
Anyi “bukole buenzeji.” Tang. Diumv.
Eu ke muaba wa kumpala wa ku miaba 237 ya mu Mifundu ya tshiena Greke ya buena Kristo idi dîna dia Nzambi Yehowa disanganyibua mu Bible eu. Tang. Tshis. A5.
Anyi “tshiledibue.”
Anyi “spiritu munsantu; nyuma wa tshijila.” Tang. Diumv.
Dîna edi didi dipetangana ne dîna dia mu tshiena Ebelu dia Yeshua, anyi Yoshua, didi diumvuija ne: “Yehowa udi lupandu.”
Tang. Tshis. A5.
Tang. Tshis. A5.
Tang. Diumv.
Anyi “bamanyi ba mitoto.”
Anyi “kumuinamina.”
Anyi “Masiya; Muela manyi.”
Anyi “kumuinamina.”
Tang. Tshis. A5.
Tang. Tshis. A5.
Tang. Tshis. A5.
Anyi “anyima.”
Tshiambilu tshidi tshifumina pamuapa ku muaku wa mu tshiena Ebelu “lutonga.”
Tang. Tshis. A5.
Anyi “wakabatua; wakabina.”
Anyi “spiritu munsantu; nyuma wa tshijila.” Tang. Diumv.
Tang. Tshis. A5.
Anyi “musonga.”
Tang. Tshis. A5.
Tang. Tshis. A5.
Anyi “bukondo.”
Anyi “Tshitupa tshia buloba tshia bimenga dikumi.”
Anyi “badi balombi ba ka pa luse ka nyuma.”
Anyi “Bena bupuekele.”
Anyi “Bena ditalala.”
Anyi “tshibondo tshia kupima natshi bintu.”
Muaba wa kuoshila bintu bia bukoya pambelu pa Yelushalema. Tang. Diumv.
Ku mua.: “kadelana ya ndekelu.” Tang. Tshis. B14.
Tang. Diumv.
Tang. Diumv.
Mu tshiena Greke: porneia. Tang. Diumv.
Tang. Tshis. A5.
Tang. Tshis. B14.
Mmumue ne: kusomba kakuyi tshia kasombela.
Anyi “bakumbanangane.”
Anyi “upesha bapele bintu.” Tang. Diumv.
Anyi “badiangate ne: ndinsantu; badimone ne: ndia tshijila.”
Anyi “diampa.”
Anyi “utupandishe.”
Anyi “badi balengulula tshimuenekelu tshiabu.”
Anyi “ditoke.” Ku mua.: “dipepele.”
Anyi “neuwule tente ne butoke.”
Ku mua.: “dibi; dia luonji.”
Anyi “Mamona.”
Anyi “anyima.”
Anyi “anyima.”
Tang. Tshis. B14.
Anyi “nsasanganyi.”
Anyi “kumuinaminaye.”
Anyi “nkita ya tshivulukilu.”
Anyi “mpulumuku wa ku mâyi.”
Anyi “mudiadije ku mêsa.”
Anyi “kudiadija ku mêsa.”
Anyi “kumuinaminaye.”
Anyi “muena tshisumi.”
Anyi “tshilamba tshikuabu.”
Anyi “udi unanukila.”
Dîna didibu bapeshe Satana, mukokeshi, anyi mfumu wa bademon.
Anyi “muoyo,” mmumue ne: ditekemena dia kuikala ne muoyo.
Tang. Diumv.
Ku mua.: “ku asaliyona umue.” Tang. Tshis. B14.
Tang. Diumv.
Anyi “muoyo.”
Anyi “muoyo.”
Anyi “bilamba bilenga.”
Ku mua.: “kumpala kua mpala webe.”
Anyi “adibingisha.”
Anyi “ku bipeta biawu.”
Anyi “Hadese,” mmumue ne: lukita lua bukua bantu buonso. Tang. Diumv.
Anyi “anyima yenu.”
Anyi “mmupepele bua kuambula.”
Anyi “mampa a dileja.”
Anyi “tshitekete.”
Anyi “udi anyima wanyi.”
Dîna didibu bapeshe Satana.
Anyi “spiritu munsantu; nyuma wa tshijila.” Tang. Diumv.
Anyi “tshikondo etshi.” Tang. Diumv.
Anyi “badi kabayi ne lulamatu.”
Anyi “tshikondo etshi.” Tang. Diumv.
Anyi “tshisonsa tshibi.”
Anyi “mponda.”
Anyi pamuapa: “tshibangidilu tshia buloba.”
Anyi “tshikondo.” Tang. Diumv.
Anyi “tshikondo.” Tang. Diumv.
Anyi “tshikondo.” Tang. Diumv.
Ku mua.: “tetelâka,” mmumue ne: mukokeshi wa tshia binayi tshimue tshia tshitupa tshia buloba kampanda.
Mmumue ne: Helode Antipa. Tang. Diumv.
Anyi “badiadije ku mêsa.”
Ku mua.: “stade ya bungi.” Stade uvua ne metre 185.
Mmumue ne: bu pa dîba 3 wa butuku too ne padi dîba dipatuka bu dîba 6 wa mu dinda.
Anyi “bakamuinamina.”
Mmumue ne: kudikezula bilondeshile mikiya.
Anyi “mêyi a bipendu.”
Muaku wa tshiena Greke porneia ku bungi. Tang. Diumv.
Mmumue ne: kakuyi kudikezula bilondeshile mikiya.
Anyi “kumuinaminaye.”
Anyi “kabayi badie.”
Anyi “bisaka bia biakudia.”
Anyi “badi kabayi ne lulamatu.”
Anyi “bisaka bia biakudia.”
Anyi “bualu ki mmuntu.”
Anyi “Hadese,” mmumue ne: lukita lua bukua bantu buonso. Tang. Diumv.
Tang. Diumv.
Anyi “anyima.”
Anyi “anyima.”
Anyi “anyima.”
Anyi “anyima.”
Anyi “biakalua bitoke.”
Tang. Tshis. A3.
Anyi “Nebatungile.”
Tang. Tshis. B14.
Ku mua.: “tshinjanja tshia statere,” uvuabu bangata bu tetradrakma anyi drakma inayi. Tang. Tshis. B14.
Anyi “bashintuluke.”
Tang. Diumv.
Tang. Tshis. A3.
Anyi pamuapa: “wenu.”
Ku mua.: “umubele.”
Ku mua.: “mukana.”
Ntalanta binunu 10 ya arjan ivua ndenaliyo miliyo 60. Tang. Tshis. B14.
Anyi “kumuinamina.”
Tang. Tshis. B14.
Mu tshiena Greke: porneia. Tang. Diumv.
Anyi “mukumbanangane.”
Tang. Tshis. B14.
Mmumue ne: bu pa dîba 9 wa mu dinda.
Mmumue ne: bu pa dîba 12 wa mu munya.
Mmumue ne: bu pa dîba 3 wa dilolo.
Mmumue ne: bu pa dîba 5 wa dilolo.
Tang. Tshis. B14.
Tang. Tshis. B14.
Tang. Tshis. B14.
Ku mua.: “dibi; dia luonji.”
Anyi “tshipapayi.”
Anyi “kumuinaminaye.”
Anyi “anyima.”
Ku mua.: “Hosana,” biumvuija ne: “Tudi tulomba, pandisha.”
Tang. Tshis. A5.
Anyi “difume kudi bantu?”
Ku mua.: “mutu wa ditumba.”
Tang. Tshis. A5.
Anyi “badiadije ku mêsa.”
Anyi “Mbiakane.”
Bimueneka ne: badi bakula bua tshitadi tshivuabu bafutshisha muntu yonso.
Tang. Tshis. B14.
Tang. Tshis. A5.
Tang. Diumv.
Anyi “spiritu munsantu; nyuma wa tshijila.” Tang. Diumv.
Tang. Tshis. A5.
Anyi “badiundisha mfulakatelio yabu.”
Anyi “mitambe buimpe.”
Anyi “Mulongeshi.”
Tang. Tshis. A3.
Anyi “kukudimuna muntu umue mutshima.”
Tang. Diumv.
Mante, anete ne kimen mbisonsa bia mupuya muimpe bia kulengeja nabi biakudia.
Anyi “dipawula.”
Anyi “nkita ya tshivulukilu.”
Tang. Diumv.
Anyi pamuapa: “mmunushila patupu.”
Tang. Tshis. A5.
Tang. Diumv.
Anyi “tshikondo etshi.” Tang. Diumv.
Anyi “udi unanukila.”
Anyi “hiver.”
Tang. Diumv.
Anyi “été.”
Tang. Diumv.
Anyi “tshilu.”
Anyi “ne meji.”
Anyi “ne meji.”
Ntalanta wa bena Greke uvua ne kilo 20,4. Tang. Tshis. B14.
Ku mua.: “arjan.”
Ku mua.: “arjan.”
Anyi “tshivua muvuale bimpe.”
Ku mua.: “ditapibua; disonjibua.”
Mmumue ne: Kupita kua Yehowa.
Anyi “mayele mabi.”
Anyi “mudiadije ku mêsa.”
Anyi “Anyima wanyi.”
Anyi “nyuma.”
Anyi “udi uzuka.”
Ku mua.: “Sanedren.” Tang. Diumv.
Anyi “Abu mbualu buebe!”
Tang. Tshis. A5.
Anyi “Mushipela ku mutshi!”
Tang. Diumv.
Mâyi a bululu.
Tang. Diumv.
Tang. Diumv.
Mmumue ne: bu pa dîba 12 wa mu munya.
Mmumue ne: bu pa dîba 3 wa dilolo.
Anyi “ne kufilaye nyuma wende.”
Anyi “Nkita ya tshivulukilu.”
Anyi “biakajudibua.”
Anyi “lukita lua tshivulukilu.”
Anyi “lukita lua tshivulukilu.”
Tang. Tshis. A5.
Anyi “kumuinaminabu.”
Ku mua.: “netumuitabijije.”
Anyi “bakamuinamina.”
Anyi “spiritu munsantu; nyuma wa tshijila.” Tang. Diumv.
Anyi “tshikondo etshi.” Tang. Diumv.