October

Uzye mpindi zimwi cikamitalila ukuwa ni civwila? Nga cikamitalila lyo mutawa mwenga. Amuno avyo calinji na ku mfumu David. Acino wapefile kwe Yehova ukuti: “njavwa uleke mbe numuzimu wakutontela.” (Amalu. 51:12) E David watemilwe nkaninye e Yehova. Lelo nanti ciwe wo-o, mpindi zimwi camutalilanga ukuwa ni civwila. Amulandu ci? Ica kutalicila, amuno twapyana ukukanawa ni civwila. Icaciti wili acakuti, e Satana akakwelezya na maka ukutwelezya pa kuti tupondocele Yehova ngati avino weni wacisile. (2 Kor. 11:3) Icaciti tatu, tukakwikala na wantu wano wawa ni miwele ya wucipondoka wo wakatungululwa nu “muzimu wuno kanonzi wukawomba mu wana wa ntatontela.” (Efes. 2:2) Fwandi tutazipizile vye ukupelela pa kulwisya uluwembu luno twapyana lelo tuzipizile ukwelezya na maka ukukana amelezyo ya kwe Satana ni vintu vyamwe yo-o insi pa kuti twakwivwila Yehova na wano wasonta ukutungulula. w23.10 6 ¶1

Avyani vino tungasambililako ku cizungusyo cino Yesu wapiluzile aminzi ukuwa alipala? Tukusambililako ukuwa awayicefye. E Yesu atayivwile pacizungusyo cino wacisile swinya asitela ayivwepo pe vyonsinye vino wacitanga. Lelo wayicefizye swinya lyonsinye walekanga ilumbo nu mucinzi ukuya ku Mukwasi wakwe. (Yoha. 5:​19, 30; 8:28) Nga cakuti tukukolanya e Yesu ukupitila mukuwa awayicefye, tutaliwayivwa pe vyonsinye vino tukucita. Lelo tuzipizile ukuyivwila pe Yehova wino tukawombela. (Jere. 9:​23, 24) Tuzipizile ukumupa umucinzi wuno azipizile ukupocelela. Amuno pasi icili consinye cino tungacita nga cakuti Yehova atatwavwizye.? (1 Kor. 1:​26-31.) Nga tuyicefizye, tutaliwalenga awantu watucindika pa vizima vino tukucitilako wanji. Cinji acakuti, tukakwivwa icete ukumanya ukuti e Yehova akalola swinya akamanya na vino tukucita. (Linganyaniko Mateyu 6:​2-4; Hebe. 13:16) Ukwasowa nu kuvwilika, e Yehova akasecelela nkaninye nga cakuti tukukolanya e Yesu pe vino walinji amuyicefye.—1 Pet. 5:6. w23.04 4 ¶9; 5 ¶11-12

Pe lyo-o iwaliko umutumwa Paulo wawomelezizye awina Klistu ukuti wazipizile ukucita vino vingazipila wanji. Nga sweswe tungawomvya wuli ko-o ukusunda pano tuli pa kulongana? Tuzipizile twakwizuka ukuti, na wanjinye wakulonda ukwasukapo. Teyelenganyani pe co-o. Tuti muli ni viwuza vinu mukusimika, uzye vwilani mungatemwa ukuti mulange mukulanda mwenganye ukwasowa nu kuleka iviwuza vinu nawo awalandako? Ukwasowa nu kuvwilika asa vino mungacita. Mungamyalalako pakuti na wonye awalandako. Wonye avino cawa na pakulongana. Tukamyalala nu kuleka wanji nawo awasukako. Ukucita wo-o yawa anzila iyizima iyakuwomelezezyamo awanawitu na wankazi. Amuno tukaleka nawo awawa nu longo lwa kulanda pi suwilo lyawo. (1 Kor. 10:24) Acino tuzipizile ukufupizya ivyasuko, pakuti na wanji wasukeko. Mwakwizuka ukuti asa mulandu icasuko cinu acifupi, mutazipizile ukulanda ivisinka vyonsi. Amuno nga mwasuka vyonsinye mwe paragrafu, lyo mutandi musyale nanti cimwi cino wanji wandi wasukepo. w23.04 22-23 ¶11-13.

Tuzipizile twakwizuka ivizima vino vikafumamo mukwavwa wanji, maka maka mukuwomba umulimo wakuwizya. Pano tuli mu mulimo wakuwizya, tuzipizile twapiluka ukulingana na wantu wano twazana. Amuno tukazana awantu wano watamanya ivili vyonga pe Leza swinya awankulilo ni ntambi izipusane pusane. Tungasambililako ku mutumwa Paulo wino wapilukanga ukulingana na wantu wano wazana. E Yesu wasonsile e Paulo ukuwa ‘amutumwa ku nko.’ (Roma. 11:13) Acino e Paulo wawizizyanga wonsinye awaYuda, awa Greek, awasambilile, wano watasambilila, awa mutwaya, awamuma wuteko ni zya mfumu. Pakuti afike wonsinye wa-a pamwezo ‘wawanga ndi vino awantu wonsi wano ali nawo.’ (1 Kor. 9:​19-22) Cinji acakuti, wawikanga sana amano ku ntambi, inkulilo na vino awantu wazumizilemo na co-o camwavwanga ukupiluka nu kulanzyanya na wantu mu nzila yino yalenganga wavwambisya ukusambilila pe Yehova. Nasweswenye tungawomba icete umulimo wakuwizya nga cakuti tukupiluka nu kwelenganya pa nzila izizima zino tungavwilamo umuntu wenga na wenga wino tukuwizizya. w23.07 23 ¶11-12

Umuntu umufuke akawoma. Lelo pakuwa wo-o, pakalondekwa ukuwombesya na maka ukuteka umwezo nga cakuti mwawa ni ntazi imbome. Ukufuka kwawa pa ‘vikomwa vya kumuzimu.’ (Gal. 5:​22, 23) Izwi lya ciGreek lino wapiliwula ukuti ukufuka, waliwomvizyepo impindi yimwi pakulondolola pe kavwalo wino wasambilizya ukutekanya. Uzye mukwelenganya ukuti e kavwalo wino wasambilizya ukutekanya akawa wuli? Kweni akatontelela, lelo amaka yeni yasisila akalanga amuwome. Nga sweswe tungawa wuli awafuke swinya pa mpindi iyili yonganye tuwe awawome? Icisinka acakuti tutanga tukumanisye ukucita wo-o palwitu. Tuzipizile ukupepa kwe Yehova ukuti atwavwe ukuwomvya umuzimu wakwe uwutele pa kuti tuwe na co-o icikomwa. Kwawa awantu awavule wano wiza wasambilila ukuwa awafuke. Ku cakulolelako, awanawitu na wankazi awavule wakalanjizya vino wafuka nga cakuti wawanena iviwipe. Na co-o calenga awantu walanda ivizima pa Nte zya kwe Yehova.—2 Tim. 2:​24, 25. w23.09 15 ¶3

Mu cilolwa cakuzungusya, umutumwa Yohani waweni wasongo 24 kwi yulu wa kupepa Yehova. Wamulumbanyanga, nu kuvwanga amazwi yakuti, e Yehova wayana ukupocelela “uwukankala, numuchinzi namaka.” (Ukuwu. 4:​10, 11) Awangeli wa kwe Yehova awa cisinka na wonye wawa ni milandu imivule iya ku mulumbanizizyapo. Teyelenganyani pe co-o, wakakwikala nawe kwi yulu swinya wa mumanya icete sana! Wakalola ni miwele yakwe mwe vyo akacita. Nga walola vyonsinye vyo-o, wakalondesya sana ukumulumbanya nu kumucindika! (Job 38:​4-7) Nasweswenye tuzipizile twalumbanya e Yehova pano tukumunena vino tukuyivwa! Tuwamunena vino twakunda mwe weliwe nu mulandu wuno tukamucindicila. Pano mukuyisambilizya Baibolo, mwakwelezya na maka ukulola imiwele ya kwe Yehova yino yikamifika sana pa mwezo. (Job 37:23; Roma. 11:33) Nga mwayilola, mutasulako vye lelo muwamunena vino mukuyivwa pe vino wawa. Mungamulumbanya na pe vino akatwavwa nu kwavwa awanawitu na wankazi.—1 Sam. 2:​1, 2. w23.05 3-4 ¶6-7

Mu 1919, e Babiloni Mukulu, atakwetipo amaka pa wantu wa kwe Leza. Swinya mwe wulyanye umwaka apano “umuzya wa cisinka swinya uwa mano” watalisile ukuwomba, pa kuti ayavwe awantu wacisinka ukupita mu nzila yakuya ku wulungamane.(Mat. 24:​45-47; Ayize. 35:8) “Umulimo wakuzifya inzila,” wuno awantu wacisinka wano walinjiko kaali wawomvile, wavwizye wano watalisile ukupitamo, ukusambilila ivivule pe Yehova na pa kulonda kwakwe.(Imilu. 4:18) Calenga na wantu wakwikala ukulingana na masundo ya kwe Yehova. Ukufuma na kaali e Yehova asikwenecela awantu wakwe ukupiluka pa muku wonganye, lelo akawavwa katici katici. Cilizipa nkaninye pano tuliwasecelesya e Yehova mwe vyonsinye vino tuliwacita! Pa kuti inzila yitwalillile ukuwa ayizima, ikalondeka ukuyizifya cila mpindi. Ukufuma mu 1919, umulimo wakuzifya ‘inzila yakuya kuwulungamane’ wucili watwalilila, pa kuti cipepucile awantu awavule ukufuma mwe Babiloni Mukulu. w23.05 17 ¶15; 19 ¶16

Awa mwi Wumba Lino Likatungulula wakasambilizya awonsi awa mu ng’onzi zinji ivya kutungulula awantu. Ku cakulolelako, wapekanya ama sukulu ya kusambilizya wa eluda, wa kangalila wa miputule, wano wakalolecesya pa milimo pa bethel, awa mwe Komiti ya Musambo, wamisionari na ma sukulu yanji. Iwumba Lino Likatungulula likasambilizya na wakavwa wawo ivya kuwomba imilimo. Wa-a wakavwa wakawomba ni cisinka mwi wungwe swinya wayipekanya ukusakamala ing’onzi zya kwe Klistu nga cakuti awapakwe wiza waya kwi yulu. Ukupepa kwa cisinka kulitwalilila munsi, asa mulandu nu kuti awapakwe awakulecelezya waliya kwi yulu lyo nu wucuzi wukulu wutani wusile. Swinya nanti acakuti ukulemenkana kwa nko kuno kukakwitwa ukuti e Gogi wa ku Magogi kulisansa awantu wa kwe Leza, ukupepa kwa cisinka kweni kutalitela kulowe. Amuno e Yesu Klistu awino aliwatungulula. (Ezek. 38:​18-20) Ko-o ukusansa kuliwakovye pampindi ntici swinya kutalicimvya awantu wa kwe Yehova nanti ukuwalesya ukumupepa. Umutumwa Yohani waweni “iwumba kulu” ilya ng’onzi zinji mu cilolwa. Wamunenile ukuti lyo-o “iwumba kulu” likufuma ‘mu wucuzi wukulu’ (Ukuwu. 7:​9, 14) Fwandi co-o calenga tusuwile ukuti e Yehova alitupususya! w24.02 5-6 ¶13-14

Nomba avyani vino tungacita pa kuti e Yehova atupe umuzimu wutele? Tuzipizile ukupepelapo, ukuwazya e Baibolo nga nu kutwalilila ukuwombela ponga ni wungwe lyakwe. Ukucita wo-o kungatwavwa ukuwa ‘nivikomwa vya kumuzimu.’ (Gal. 5:​22, 23) E Yehova akapa vye umuzimu wakwe uwutele ku wantu wano wakatwalilila ukuwa na melenganyo ni miwele imizima. Angaleka ukutupa nga cakuti twatwalilila ukwelenganya iviwipe nu ku vicita. (1 Tes. 4:​7, 8) Cinji acakuti, pa kuti Yehova atwalilile ukutupa umuzimu wakwe uwutele, tutazipizile ‘ukulecelezya amazwi ya masesemo.’ (1 Tes. 5:20) Pe lyo-o iwaliko, izwi lyakuti ‘amasesemo’ likalanda pa mazwi yano Yehova akatunena, ukuwikako na yano yakalanda pa wanda wakwe apano na pa mpindi yino tufisilepo. Sweswe tusikwelenganya ukuti e Amargedoni yitaliyiza pe yo-o impindi. Lelo tukalanjizya ukuti yili mupipi, ukupitila mukuwa awapamviwe ‘mukuwombela Leza’ nu kuzifyako imiwele yitu.—2 Pet. 3:​11, 12. w23.06 12 ¶13-14

Tungacita wuli nga cakuti twalola ivikope vya misiku ukwasowa ukwenecela? Tuzipizile ukufumyako aminso paponye. Cino cingatwavwa ukucita wo-o akwizuka ukuti, twacindamika wuciwuza witu ne Yehova. Kwawa ivikope vimwi vino vitawa avya misiku lelo vino vingalenga twakwelenganya pa kucita iviwipe. Fwandi navyonye tutazipizile twavitamba. Amuno tusilonda nanti katicinye ukucita cino cingalenga tutalike ukwelenganya pa kucita iviwipe. (Mat. 5:​28, 29) E eluda wumwi uwaku Thailand uwizina lyakuti David watili: “Nga nkutamba ivikope nkayikolowozya ukuti ‘Nanti acakuti vyo-o ivikope asa vya misiku, uzye e Yehova wandi ayivwe wuli nganatwalilila ukuvitamba?’ Ukuyikolowozya kwa musango wo-o kukanjavwa ukupingulapo icete pa vintu.” Ukuwa nakatina kwe Yehova kungatwavwa ukupingula icete pa vintu. E Baibolo yikatunena ukuti “pakuwa namano chazipila ukutina Imfumu e Leza pakutalika. w23.06 23 ¶12-13

‘Ing’anda’ zino e Baibolo yalandapo pa-a, yafwile ama wungwe. E Yehova watulaya ukuti alitucinjilila mu wucuzi wukulu, nga cakuti twatwalilila ukuwa awalemenkane ponga na wanawitu na wankazi. Fwandi tutazipizile ukupelela vye pakuwamanya, lelo tuzipizile nu kuwombesya ukuwakunda. Amuno ncepamwi ukucita wo-o, akuno kulilenga tupusuke.“Uwanda wukulu uwa Mfumu e Leza” wulileta amalanda ku wantu wonsinye munsi. (Zefa. 1:​14, 15) Na wantu wa kwe Yehova nye, walicula. Lelo nga twayipekanya kucili pe yonye impindi, tuliteka umwezo swinya tuliwakwavwako na wanji. Tulisipicizya intazi zyonsinye zino tungiza tukwate. Nga cakuti awanawitu na wankazi wacula, tuliwawombesya na maka ukuwavwa. Swinya tuliwawivwila inkumbu nu kuwapa vino wakulondekwa. Cinji acakuti, tulitwalilila ukuwa awalemenkane, amuno lyo twawakunda kaali. Icakuti e Yehova alitulambula pano alituwika munsi muno tuliwakwikala umuyayaya, ukwasowa amasanso nu kuyimba, ivya kaali viliyiwililwa.—Ayize. 65:17. w23.07 7 ¶16-17

Izwi lya kwe Leza lyalondolola awonsi wa cisinka wano walembwamo ukuti walinji awawome. Lelo nawonye asa welyonsi pano aweneco wayilolanga ukuti walinji awawome. Ku cakulolelako, impindi zimwi e David wayilolanga ukuti walinji amuwome ngati ‘amyamba’ ne mpindi zimwi “wawanga nintete.” (Amalu. 30:7) Winji walinji we Samusoni. Nanti acakuti walinji na maka pano umuzimu wutele wamwavwanga, wamanyile ukuti ukwasowa amaka ya kwe Yehova “walinji nu kutonta ndi vino wila muntu.” (Kapa. 14:​5, 6; 16:17) Wa-a awonsi walinji awawome pa mulandu wakuti e Yehova awino wawapanga amaka. Umutumwa Paulo wamanyile ukuti walondekwanga amaka ukufuma kwe Yehova. (2 Kor. 12:​9, 10.) E Paulo walwalanga. (Gal. 4:​13, 14) Mpindi zimwi camutalilanga nu kucita icizima. (Roma. 7:​18, 19) Swinya manda yamwi wasakamikwanga nu kwivwa intete pe vino vingamuciticila. (2 Kor. 1:​8, 9) Lelo pano walolanga ukuti walinji amutonte apano wawanga na maka. Amunzila ci? Amuno e Yehova wamupanga amaka yano walondekwanga pa kuti asipicizye intazi zino wapitangamo. w23.10 12 ¶1-2

Nga ca kuti mpindi zimwi na sweswe tukayilola ngati tutacindama, tuzipizile twakwizuka ukuti e Yehova umweneco awino watupalamika kwe weliwe. (Yoha. 6:44) Kwawa cimwi icizima cino walola mwe sweswe cino calenga acite wo-o, swinya awino wamanya na vino vyawa mu myezo yitu. (2 Imila. 6:30) Fwandi tuzipizile ukumusuwila nga watunena ukuti twacindama. (1 Yoh. 3:​19, 20.) Swe wamwi pano tutani tusambilile icine, kuli vimwi vino twawembusile vyo vyalenga twayivwa uwuwi ukufika na peyo-o impindi. (1 Pet. 4:3) Na wina Klistu nye wano wakawombela e Yehova ni cisinka, kwawa vimwi vino vikalenga wakwivwa uwuwi. Uzye na mwemwe mukalola ngati e Yehova atanga amitetele? Nga vino cawa, lyo ukumanya ukuti na wawomvi wa kwe Yehova nye awa cisinka avino wakayivwa kwandi kumyavwe. Ku cakulolelako, umutumwa Paulo wivwanga uwuwi nkaninye nga cakuti welenganya pa viwipe vino wacitanga pa mulandu nu kukanapwililika. (Roma. 7:24) Kweni nanti aca kuti wayivwanga wo-o, lyo walapila kaali kwe vino wawembukanga swinya lyo wabatizwa nu kubatizwa. Lelo nanti ciwe wo-o, umweneco wayilolanga ukuti ‘awakupelelechezya’ pa watumwa wonsinye swinya ‘amuwembu umulutilizye.’—1 Kor. 15:9; 1 Tim. 1:15. w24.03 27 ¶5-6

Cimwi cino tukusambililako ku mfumu Joashi acakuti, tuzipizile ukupanga iviwuza wano wakunda e Yehova swinya wano wakavwambisya ukumusecelesya. Iviwuza vya musango wo-o, vingatwavwa ukuwacita ivizima. Tutazipizile ukupanga vye iciwuza na wano tulingine icimo, lelo na wa songo nye nanti awatici pe sweswe wangawa aviwuza vitu. Nga mukwizuka, e Joashi walinji amutici nkaninye pe ciwuza wa kwe e Jehoiada. Fwandi nga mukulonda ukumanya wano wazipizile ukuwa aviwuza vinu, mwayikolowozya ukuti: ‘Uzye wakanjavwa ukusuwila Yehova? Uzye wakambomelezya ukwivwila amasundo ya kwe Yehova? Uzye wakalandapo pe Yehova na pa vintu vino wasambilila mu Baibolo? Uzye wakalanjizya ukuti wacindika amasundo ya kwe Yehova? Uzye nga naluvyanya wakalanda vye ivya kunjivwisya icete nanti uzye wakasipa nu kunena muno nzipizile ukuzifya?’ (Imilu. 27:​5, 6, 17) Ukulanda vye icisinka, nga cakuti wano mukazanwa nawo watakunda e Yehova, lyo watazipizile ukuwa aviwuza vinu. Lelo nga cakuti wamukunda, muzipizile ukutwalilila ukuwa mwe viwuza nawo, amuno wangamyavwa.—Imilu. 13:20. w23.09 9-10 ¶6-7

Izwi lyakuti Alfa lino likasula mukuti intaliko alino lyatalicilako mu vilembo vya ciGreek vino wakakwita ukuti alphabet. Swinya izwi lyakuti Omega lino likasula mukuti impelelecezya, alino lyalecelezyako mwe vyo-o ivilembo. Fwandi wo-o vino Yehova wayilondolola ukuti “Nenji ne Alfa swinya ne Omega” cikalanjizya ukuti ngawatalika cimwi mpakanye akacificilisya. Pano Yehova welewuzile e Adamu ne Eva wawanenile ati: “Kavulanji muwakwatana mwize mwizuzye insi muyitonsye.” (Inta. 1:28) Pe yo-o impindi calinji ngati Yehova walanda ukuti ne “Alfa.” Wo-o vino wacisile calenzile ukulonda kwakwe kumanyikwe, ukwakuti kwalinji nu kuwa impindi pano wa mwana Adamu awapwililike swinya awacivwila walinji nu kwizuzya insi nu kuyilenga ukuwa we paradaise. Nga cakuti vyonsinye vyo-o viza vyacitika ku nkolelo, ciliwa ngati Yehova walanda ukuti ne “Omega.” Pano Yehova wamazile ukwelewula “iyulu ninsi navyonsi ivyamwenemo,” wacisile cimwi pa kulanjizya ukuti alificilisya ko-o ukulonda kwakwe. Wasozile uwanda wakupuza ku milimo yino wawombanga yino yakumile vino akalonda ukucitila awantu munsi. Fwandi pano wapawuzileko uwanda waciti 7 ukuwa awutele, calinji ngati akulanda ukuti alimalilicizya ukuficilisya ukulonda kwakwe kukusila kwe wo uwanda.—Inta. 2:​1-3. w23.11 5 ¶13-14

Palinji nu kupita imyezi mupipi ne 4 pa kuti awina Israeli wapite ukufuma ku Babiloni ukuya mu kufika ku Yerusalemu. Lelo nanti ciwe wo-o, e Yehova wawalayile ukuti walinji nu kufumya munzila vyonsinye vino vyalinji nu kulenga wapotwe ukupita icete. AwaYuda wano walinji ni suwilo wamanyile ukuti nga wanyocela ku Israeli walinji nu kukwata ivintu ivizima ivivule ukucila na pe vino walinji nu kusya. Pa mapalo amacindamisye yano walinji nu kupocelela palinji nu kupepa Yehova. Amuno mu Babiloni muno walinji, mutalinjipo itempile lya kwe Yehova, mutalinjipo icikomelo cino awina Israeli walinji nu kuwawomvya pakupa inzuwi ngati avino amasundo ya kwe Musa yalandanga swinya kutalinjipo ni wumba lya simapepo awakupa zyo-o inzuwi pa cikomelo. Cinji acakuti mu Babiloni mwalinji awantu awavule wano wapepanga twa leza twawufi ukucila pe wano wacindikanga Yehova nu kukonka amasundo yakwe. Fwandi awaYuda wano walinji na katina kwe Yehova, wavwambisyanga sana ukunyocela kunsi ya kumwawo pa kuti waye wakatalike ukupepa Yehova naswinya. w23.05 14-15 ¶3-4

Cinji acakuti tuzipizile ukuleka umuzimu wa kwe Leza watwavwa pa kuti tutwalilile ukucita ivintu ‘ndivino awantu wano wakapita mu lusyepo.’ Amulandu ci? Amuno citapepuka ukutwalilila ukuwa awasanguluke mwe yo-o insi mbipe. (1 Tes. 4:​3-5, 7, 8) Umuzimu wungatwavwa ukukana yelenganya ndi vino awa mwe yo-o insi wakakwelenganya, ukuwikako na vino wakasambilizya nga na vino wakalola ivintu mu nzila yino yikapusanako na vino Yehova akavilola. Asa vyo-o vitupu, wungatwavwa nu kuwa ni ‘vizawalo vizima nkani, nuwulungamane.’(Efes. 5:9.) E Yehova akatupa umuzimu wakwe uwutele nga ca kuti twamulenga mwipepo. E Yesu watili e Yehova ‘akapa umuzimu wutele kwewensi wino akumulenga.’ (Luk. 11:13) Swinya akatupa umuzimu wutele na pano tuli pakulongana. (Efes. 5:​19, 20) Wonye umuzimu, awuno wukatwavwa ukucita ivintu vino vikamusecelesya. w24.03 23-24 ¶13-15

Uzye mukulonda ukuwa sana awatekanye? Nga avino mukalonda, mwapepelapo. Ukutekanya kwawa pa vikomwa vya ku muzimu. (Gal. 5:​22, 23) Fwandi tungalenga Yehova ukuti atwavwe nu muzimu wakwe uwutele ukuwa na co-o icikomwa. Swinya nga cakuti twapita mu ntazi yino yalenga cituwomele ukuwa awatekanye, tuzipizile ukutwalilila ‘ukulenga’ umuzimu wa kwe Leza ukutwavwa ukutekanya. (Luk. 11:13) Cinji acakuti, tuzipizile ukumulenga ukuti awatwavwa ukulola ivintu ndi vino weni akavilola. Ne nga cakuti twapepa, twakwelezya cila wanda ukuwa awatekanye. Pano tukuya tukupepa nu kwelezya na maka ukuwa na co-o icikomwa, apano tuliwaya tukuwelako naco swinya cililimba mu myezo yitu.It also helps to meditate. Cinji cino cikakwavwa sana, akwelenganya pa wantu wa mu Baibolo. E Baibolo yalandapo pa wantu awavule wano walinji awatekanye. Fwandi nga tukwelenganya pe ya-a amalyasi, na sweswenye tungasambililako ivya kuwa awatekanye. w23.08 22 ¶10-11

E Yesu wacisile vino vyalenzile umutumwa Peter asinincizye ukuti e Yehova walinji nu ku wamusakamala. Pano wazyulupusile wavwizye e Peter na watumwa wanji ukulema inswi mu cizungusyo. (Yoha. 21:​4-6) Co-o icizungusyo calenzile e Peter asinincizye ukuti e Yehova angamupa vyonsinye vino vikulondekwa. Swinya cifwile cizusizye na watumwa wanji amazwi ya kwe Yesu aya kuti e Yehova akasakamala wonsinye wano “wakavwamba Uwufumu wakwe” inkolelo. (Mat. 6:33) Na co-o calenzile e Peter awike umulimo wakuwizya inkolelo mu wumi wakwe ukucila ukuwika amano ku kulema inswi. Cinji acakuti, pa Pentekositi mu 33 C.E., wawizizye mu kusipa, swinya awantu awavule wazumizile ukuteyelezya kwi lyasi lizima. (Imili. 2:​14, 37-41) Atapelezile vye pa-a, wavwizye na wina Samaria na wano watalinji awa Yuda ukusambilila pe Yesu nu kumukonka. (Imili. 8:​14-17; 10:​44-48) Ukwasowa nu kuvwilika, e Yehova awino wavwanga e Peter ukuleta awantu awalekana lekane mwiwungwe lyakwe. w23.09 20 ¶1; 23 ¶11

Papisile imyaka mupipi na yiwili ukufuma pano awina Babiloni wononezile umusumba wa Yerusalemu, Imfumu Nebukadinezara iya mu Babiloni, yalosile iciloto cino calenzile yivwe intete nkaninye. Yo-o Imfumu yanenile impanda mano ukuwikako ne Daniel ukuti wayilondololele muno iciloto casulanga. Nga wapotwa yalinji nu kuwakoma wonsinye. (Dan. 2:​3-5) E Daniel atalemile na kwisote ukucitapo cimwi. Amuno wamanyile ukuti, awantu awavule walinji nu kuwakoma. Acino wayile “alambilizya imfumu ukuti amupe impindi, iyakuti angalanjizizya imfumu ukusula kwachiloto.” (Dan. 2:16) Wo-o vino Daniel wacisile vyalanjizizye ukuti walinji ni suwilo swinya umusipe. Amulandu ci? Amuno wo-o walinji amuku wakutalicilapo ukwilula iciloto. Wanenile awaYuda wawuye ukuti ‘walambilizye inkumbu zyakwe Leza wamwiyulu’ kwe co-o iciloto. Ya-a amazina yano wawitanga wayile awawinika vye ku Babiloni pano wawasenzile. (Dan. 2:18) E Yehova wasusile ya-a amapepo. Swinya wavwizye Daniel ukwilula iciloto ca kwe Nebukadnezara. Na co-o calenzile atawakoma. w23.08 3 ¶4

Mwakwelenganya pa vizima vino vikafuma mukutekanya. Nga cakuti swe watekanye, tukawa ni nsansa nu kuteka umwezo. Swinya kukawa ukwelenganya icete nu kuwa nu wumi uwuzima. Uwuzima wunji awakuti, nga tukutekanizizya wanji kukawa ukwivwana icete. Asa vyo-o vitupu, na mwi wungwe mukawa sana ukulemenkana. Ne cinji nga tutakufulwa zuwa pano wamwi watuluvyanya, tutaliwalenga intazi ukukulilako. (Amalu. 37:​8, Imilu. 14:29) Ni cicindamisye acakuti, tuliwakolanya umukwasi witu uwa kwi yulu nu kupalamila sana kwe weliwe. Ukutekanya kwacindama nkaninye, amuno swensinye tukazanamo ivizima. Kweni asa we lyonsi pano cikapepuka ukutekanya, lelo e Yehova nga watwavwa tungatwalilila ukuwa swe watekanye. Pano tukulindilila ukuti ayize alete insi mpya, tuzipizile ukusuwila ukuti, “Imfumu e Leza akalolecesya wano wakamutina, wano wakalindilila ulukundo lwakwe uluntasila.” [NWT] (Amalu. 33:18) Acino lekani swensinye tutwalilile ukuwa awatekanye. w23.08 22 ¶7; 25 ¶16-17

E Jemusi watili umuntu mpindi zimwi angakwelenganya ukuti wawa ni suwilo. Lelo iwuzyo alyakuti, uzye vino akacita vikulanjizya ukuti wawa ni suwilo? (Jemu. 2:​1-5, 9) E Jemusi walanzile na pa muntu wino walola ‘Umwanawitu nanti e nkazi atakweti ivyakulya nanti ivyakuzwala’ lelo wakana ukucitapo cimwi pa kumwavwa. Mpindi zimwi nawenye angalanda ukuti wawa ni suwilo, lelo vino wacita avino vikulanjizya ukuti atawa nalyo. (Jemu. 2:​14-16) E Jemusi walanzile na pe Rahabu wino walanjizizye ukuti walinji ni suwilo ukupitila mwe vino wacisile. E Rahabu wivwilepo vimwi pe Yehova na vino wavwanga awina Israeli. (Josh. 2:​9-11) Walanjizizye ukuti walinji ni suwilo ukupitila mwe vino wacisile. Wacinjilizile awina Israeli inengu wano walondanga ukuwakoma. Naco cafumilemo acakuti, we-e umwanaci umuwembu swinya wino atalinji amwina Israeli wizile awa amulungamane ndi vino Abrahamu. Kwe Rahabu tukasambililako uwucindami wuno wawa mukuwa ni suwilo lino lyawa ni milimo. w23.12 5-6 ¶12-13

Swe wina Klistu tutazipizile ukupelela vye pa kwivwicisya amasesemo ya mu Baibolo aya kutalicila. Nga cakuti Yehova watwavwa nu muzimu wakwe uwutele, tungasambilila “ivintu vizike vyakwe Leza.” (1 Kor. 2:​9, 10) Fwandi cingazipa nga cakuti mwatalisile ukuyisambilizya Baibolo, swinya ukucita wo-o, kungalenga mupalamile sana kwe Yehova. Ku cakulolelako, mungavwambilizya pe vino vikalanjizya ukuti Yehova wakunzile nkaninye awawomvi wakwe awa ku nsizi, na vino vikalanjizya ukuti wakunda na mwemwenye. Swinya mungayisambilizya na pe vino walondanga awawomvi wakwe awa ku kali wamupepa na vino akalonda twamupepa pe yo-o impindi. Cinji acakuti, mungayisambilizya na pa masesemo yano yakalanda pe Yesu. Mungakwivwa icete nkaninye ukuwazya ya-a amalyasi ukuwomvya Icisontelelo ca Mpapulo sha Watch Tower nanti Icitabo ca Kwafwa Inte sha kwa Yehova Ukusanga Ifyebo. Ukuvwambilizya ivyewo na vinji pano mukuyisambilizya kulimyavwa ukuwa ni suwilo iliwome nu kuzana amano ‘ya kwe Leza.’ —Imilu. 2:​4, 5. w23.10 18-19 ¶3-5

Lekani nomba tusambilile pa mazwi ya mutumwa Peter. Amazwi yakutalicila yano yawa mu vesi 8 yakalanda ukuti tuzipizile ‘ukukundana nkaninye.’ Izwi lya kuti “nkaninye” lino Peter wawomvizye pa-a, lingasula nu kuti “ukuvungulula nanti ukukuzya.” Amazwi yano yakonkapo mwe yo-o vesi yalondolola vino tuliwacita nga cakuti twakundana nkani. Nga twakunda awanawitu na wankazi, tuliwawatetela. Lekani tulanjilile, tuti mwawa ni tebulo mu ng’anda lino lyakwezuluka, lyawa ni milale swinya lyakwata na mandondolozi. Nomba nga cakuti pelyolyo itebulo mwanzikapo umwenda wuno wukukumana mu mbali zyonsinye, ukwasowa nu kuvwilika lingaloleka icete. Wonye avino nu lukundo “lukavwimbila amawembuko mavule.” Izwi lya kuti ‘ukuvwimbila’ anzila yinji iyakulandilamo ukuti ukutetela. Tuzipizile ukukunda nkaninye awanawitu na wankazi pa kuti twawatetela nga watuluvyanya nanti acakuti ukucita wo-o kutapepuka. (Kolo. 3:13) Nga tukutetela wanji tulilanjizya ukuti twawa nu lukundo swinya tukulonda ukusecelesya Yehova. w23.11 11-12 ¶13-15

Pano Imfumu Josia walinji ni myaka 26 watalisile ukuzifya itempele. Pano wawombanga wo-o umulimo, “wazanile kalata wamasundo ya Mfumu e Leza wino wapilwe kwe Musa.” Walile wawazya vye, paponye e Josia watalisile ukukonka vino amasundo yalanzile. (2 Imila. 34:​14, 19-21) Uzye mungakunda ukuwawazya Baibolo lyonsinye? Nga cakuti mwatalika kaali ukuwazya cila wanda, uzye mukayitopwa? Uzye mukalembako ama vesi yamwi yano mukulola ukuti yangamyavwa? Pano e Josia walinji ni myaka mu ma 39 kwalinji cimwi cino atapinguzilepo icete cino calenzile afwe nu kufwa. Wayisuwizile umweneco ukwasowa ukulenga ukuti e Yehova awino amutungulule. (2 Imila. 35:​20-25) Avyani vino tukusambililako? Asa mulandu ni cimo cino tufisilepo nanti imyaka yino twamala mukusambilila Baibolo, tuzipizile ukutwalilila ukuvwamba Yehova. Mukuvwamba Yehova mwasanzyamo ukupepa ukuti awatutungulula, ukuwazya Izwi lyakwe e Baibolo nu kwivwila ukupanda amano ukufuma kwa songo mu vya kwe Leza. Nga twacita wo-o, asa welyonsi pano tuliwaluvyanya swinya tuliwa ni nsansa.—Jemu. 1:25. w23.09 12 ¶15-16

E Baibolo yalanda pa wanaci awamiwele imizima awavule wano wakunzile Yehova swinya wano wamuwombelangaWa-a awanaci walinji “awatecele” swinya “awasuwilwa nanti awacisinka mu vintu vyonsi.” (1 Tim. 3:11) Lelo na peyonye impindi mu mawungwe mwawa wankazi wasongo mu vya kwe Leza wano wankazi awacitici wangasambililako. Uzye mwe wankazi awacitici, mwamanyako wankazi wamwi wasongo mu vya kwe Leza wano mungakolanya? Nga kuno wawa, mwawikako sana amano ku miwele imizima yino wawa nayo. Swinya mwakwelenganya na pe vino mungacita pa kuwakolanya. Cacindama nkaninye ukuwa awayicefye pa kuti tuwe swe wina Klistu awafikepo. Nga cakuti umwanaci amuyicefye, angawa na wuciwuza uwuwome ne Yehova na wantu wanji. Ku cakulolelako, nga cakuti umwanaci wino wakunda Yehova wayicefya, aliwayikundila ukwivwila isundo lino Yehova wawikako lino likalanda pe wano wazipizile ukutungulula. (1 Kor. 11:3) Lyo-o isundo likawomba mwi wungwe nga na mu lupwa. w23.12 18-19 ¶3-5

E Yehova akakwenecela umulume ukukunda umuci, ukumusakamala mwe vino akulonda nu kumwavwa ukuwomya wuciwuza wakwe ne Yehova. Ukucindika awanaci nu kuwa mwe wasuwilwa, vingamyavwa ukwizawa mwe walume awazima. Nga cakuti mwatwala, mpindi zimwi mungasolapo ukuwa na wana. Avyani vino mungasambililako kwe Yehova pa kuwa umukwasi umuzima? (Efes. 6:4) E Yehova wanenile umwana wakwe ukwasowa nu kupita mumbali ukuti wamukunda swinya akasecelela mwe weliwe. (Mat. 3:17) Namwemwenye nga cakuti mwiza mwawa nawana, mwize mwawanena lyonsinye ukuti mwawakunda. Swinya mwize mwawasalifya pa vizima vino waliwacita. Awakwasi wano wakakolanya e Yehova, wakakwavwa awana wawo ukuwa awina Klistu wasongo mu vya kwe Leza. Mungayipekanizizya kucili ukuwa mwe wakwasi ukupitila mu kulanjizya ulukundo nu kusakamala awa mu lupwa na mwi wungwe. Swinya mwawanena ukuti mwawakunda nu kuti wacindama nkaninye kwe mwemwe.—Yoha. 15:9. w23.12 28-29 ¶17-18

Swewawomvi wa kwe Yehova awa cisinka tukapita mu ntazi zino awantu wonsinye wakapitamo. Swinya wakatucuzya kwe wano wapata Inte zya kwe Yehova. Nanti acakuti e Yehova asilesya zyo-o intazi ukuti zitatuciticila, watulaya ukuti wandi awatwavwa. (Ayize. 41:10) Nga cakuti watwavwa, tuliwawa ni nsansa, tuliwapingula icete pa vintu swinya tulitwalilila ukuwa ni cisinka kwe weliwe nanti acakuti tukupita mu ntazi imbome. E Yehova watulaya ukutupa cino Baibolo yikakwita ukuti “umutende wakwe Leza.” (Flpi. 4:​6, 7) Wo-o umutende wa kwe Leza, akuwa na melenganyo amazima nu kuteka umwezo pa mulandu wakuwa na wuciwuza uwuzima na weliwe. Wo-o umutende “walusya amelengania yawuntu,” co-o cikusula mu kuti wazipa nkaninye ukucila nape vino tungelenganya. Uzye mukatela amuyivwapo wo-o pa nsizi yakupepa kwe Yehova? Nga cakuti mwayivwapo, lyo wowonye awuli “umutende wakwe Leza.” w24.01 20 ¶2; 21 ¶4

Ukukunda Leza akuno kukalenga awawomvi wakwe awa cisinka walumbanya izina lwakwe ni myezo yawo yonsinye. E Davidi wamanyile ukuti, nga akulumbanya izina lya kwe Leza, lyo akulumbanya ne Yehova nye umweneco. Nga twivwa vye izina lya kuti Yehova tukakwelenganya pe vino wawa, pa miwele yakwe na pa vintu vyakuzungusya vino akacita. E Davidi walondesyanga sana ukuwalumbanya izina lya kwe Yehova nu kuwalilola ukuti alitele. Walondanga ukuwacita wo-o “na vyonsi vino vili mwakwe” weliwe, akuli ukuti nu mwezo wakwe wonsinye. Wonye avino na wina Levi wacitanga. Wayicefizye nu kulanda ukuti watakweti amazwi amafikepo ayakuwomvya pa kulumbanya izina lya kwe Yehova ilitele. (Nehe. 9:5.) Ukwasowa nu kuvwilika ko-o ukuyicefya nu kulumbanya Yehova ni myezo yawo yonsinye, kwalenzile e Yehova awasecelela. w24.02 9 ¶6

E Yehova ataliwamilola ukuti mwavilwa nga cakuti mutaficilisizye vino mwapanga ukucita pa mulandu wakuti mutanga mukumanisye. (2 Kor. 8:12.) Mwasambililako nga cakuti kwawa vino vyalenga cimiwomele ukuficilisya vyo mwapanga. Mwakwizukako na vino mwacita. E Baibolo yikatunena ukuti e Yehova walungamana “atalitela ayiwilile vino mwacita.” (Hebe. 6:10) Fwandi na mwemwenye mutazipizile ukwiwilila. Muzipizile mwakwelenganyapo sana pe vino mwacita. Pe vyo-o ivintu pangawa ukuwomya wuciwuza winu ne Yehova, ukunenako wanji pe weliwe apano nu kubatizwa. Ndi wulyanye vino mwakumanisizye ukucita vyo-o apano ni vintu vinji, avino muzipizile ukutwalilila ukuwombela na pakuficilisya vino mwapanga ukucita na peyonye impindi. Nga cakuti e Yehova wamyavwa mungaficilisya vino mwapanga ukucita. Nga cakuti mukuwombela pa kuficilisya vino mwapanga ukucita, mwakwivwa icete ukulola vino Yehova akumyavwa nu kumipaala. (2 Kor. 4:7) Nga mutanenusile, alimipaala nkaninye ukucila na pa-a.—Gal. 6:9. w23.05 31 ¶16-18

E Yehova akalola inzila izya kutulanjizizyamo ukuti watuwikako amano swinya watukunda. E Baibolo yalandapo imiku yiwili pano wanenile e Yesu ukuti amwana wakwe umukundikwe swinya wino akasecelelamo. (Mat. 3:17; 17:5) Uzye mungakunda ukuyivwila kuno Yehova akuminena ukuti wamiwikako amano? Kweni tutanga twivwe izwi lya kwe Yehova pano akulanda na sweswe, lelo akalanda nasweswe ukuwomvya Izwi lyakwe e Baibolo. Pano tukuwazya amazwi yano Yesu wanenile awasambi wakwe, cikawa ngati “tukwivwa” kuno Yehova akutunena sweswe ya-a amazwi. E Yesu wakolanyanga nkaninye imiwele ya mukwasi wakwe. Fwandi nga twawazya amazwi yano wanenile awasambi wakwe wano watalinji awapwililike ukuti wawawikako amano, tungalola ngati e Yehova akunena sweswe ya-a amazwi. (Yoha. 15:​9, 15) Nomba nga tukupita mu ntazi lyo citakusula mukuti e Yehova alesile ukutuwikako amano. Yikawavye ampindi ya kuti tulanjizye vino twamukunda na vino twamusuwila.—Jemu. 1:12. w24.03 28 ¶10-11