Hobennan Sa Puntra . . .
Di Con Mi No Por Ta Mas Sociabel?
“Ora bo ta tímido esei ta paralisá bo. E ta un miedu fuerte cu bo tin cu lucha cuné. E ta asina real.”—Richard.a
“Mi tabatin ègt un problema cu timides ora mi tabata crece. Tabata ègt como si fuera mi tabata den mi propio mundu chikitu.”—Elizabeth di 18 aña.
‘TIN algu robes cu mi? Di con mi no por ta mas sociabel?’ Bo sa haci bo mes e preguntanan aki? Mescos cu Richard citá ariba, podisé bo ta sinti bo nervioso of anshá ora bo topa un hende desconocí. Kisas bo ta krimp den otro ora bo ta rond di hende cu autoridad. Of tal bes bo ta preocupá asina tantu tocante kico otro hende lo ta pensa di bo cu ora duna bo un chens pa expresá bo sintimentu of opinion, bo ta klap cera. E hóben Tracey ta admití: “Mi ta haña cu ta masha difícil mes pa acercá hende cu mi no conocé masha bon i papia cu nan.”
Kico precis ta sconde tras dje sintimentunan ei? Comprendé e problema por ta e promé paso pa venc’é. (Proverbionan 1:5) Un señora a bisa: “Nunca mi no tabata sa di con mi ta sinti mi incómodo den hende. Pero awor cu mi sa ta kico ta mi problema, mi por traha riba dje.” Pues, laga nos considerá un par di motibu pakico algun hóben kisas ta haña ta difícil pa ta sociabel.
E Problema di Timides
Probablemente e motibu mas comun ta timides. Miéntras cu un hóben sociabel por lo general tin vários amistad, un hóben tímido, cerá den su mes, por sintié solitario i isolá. Elizabeth di 18 aña ta bisa: “Mi tabatin ègt un problema cu timides ora mi tabata crece. Tabata ègt como si fuera mi tabata den mi propio mundu chikitu.” Diane ta corda tur e stres cu e tabatin durante su promé aña na scol secundario. “Mi no tabata gusta pa hende sa cu mi t’ei. Mi tabatin un maestro cu a laga nos duna un punto pa mustra ki importante ser popular ta pa nos. Riba un escala di sero pa cincu, sero a nificá niun tiki importante i cincu a nificá importante. Tur e mucha muhernan cu tabata popular na scol a skirbi cincu. Ami a skirbi sero. Pa mi, timides tabata casi un miedu di ta popular. Bo no kier pa hende sa cu bo t’ei ni bo no kier ta e centro di atencion pasobra bo tin miedu cu podisé otro hende lo no gusta bo.”
Claro cu e tendencia pa ta un tiki tímido no ta completamente robes. Estrechamente relacioná cu timides ta modestia, esta, ser conciente di nos limitacionnan. Eigenlijk Bijbel ta manda nos pa ta ‘modesto den cana cu nos Dios.’ (Mikéas 6:8) Ta mas fácil pa ta den compania di un persona modesto of asta un poco tímido, cu den compania di un hende dominante, agresivo of exigente. I maske ta cierto cu tin “un tempu pa papia,” tin tambe “un tempu pa keda ketu.” (Eclesiástes 3:7) Kisas pa hende tímido no ta un problema pa keda ketu. Hopi bes otro hende ta apreciá nan como bon scuchadó dor cu nan tin e tendencia di ta “lihé pa tende [i] slow pa papia.”—Santiago 1:19.
Pero mayoria bes, un hóben ta asina ketu, tímido of yen di bergwensa cu ta difícil p’e cera amistad. I den algun caso extremo, timides por crea loke un escritor a yama “un tipo di encarcelacion propio neurótico,” esta, isolacion social.—Proverbionan 18:1.
Timides Ta un Problema Comun
Si bo ta sufri di timides, realisá cu esei ta un problema masha comun. Den un estudio di studiantenan di scol secundario i universidad, “82 porciento dje studiantenan a considerá nan mes como tímido na dado momento den nan bida.” (Adolescence, di Eastwood Atwater) Asta den tempu bíblico, timides tabata un problema pa algun persona. Hombernan destacá, manera Moises i Timoteo, a lucha cu timides.—Exodo 3:11, 13; 4:1, 10, 13; 1 Timoteo 4:12; 2 Timoteo 1:6-8.
Tuma Saul, e promé rey dje antiguo nacion di Israel. Saul tabata normalmente un homber balente. Ora su tata a perde su tou di bestia, Saul a sali cu curashi pa bai rescatá nan. (1 Samuel 9:3, 4) Pero ora a nombr’é rey dje nacion, di ripiente el a haña un atake di timides. En bes di enfrentá e multitud cu tabata aploudié, Saul a bai sconde entre e ekipahe!—1 Samuel 10:20-24.
E aparente falta di confiansa di Saul por parce straño, ya cu Bijbel ta describié como un yoncuman masha atractivo i cu bon tipo. Sí, “for di su scouder bai ariba e tabata mas haltu cu henter e pueblo”! (1 Samuel 9:2) Ademas, Dios su profeta a sigurá Saul cu Jehova lo bendicioná su reinado como rey. (1 Samuel 9:17, 20) Tog, Saul a sintié insigur di su mes. Ora a bis’é cu lo e ta rey, el a respondé modestamente: “No ta un benjamita dje tribu mas chikitu dje tribunan di Israel mi ta, i mi famia no ta esun mas insignificante di tur e famianan dje tribu di Benjamin? Pues, pakico bo a papia un cos asina cu mi?”—1 Samuel 9:21.
Si un hende manera Saul por tabatin falta di confiansa, no ta nada straño cu abo por sinti tin biaha un poco falta di confiansa. Como hóben, bo ta den un etapa di bida den cua bo curpa ta cambia rápidamente. Net bo ta cuminsá siña con pa funcioná den e mundu di adulto. P’esei ta natural cu tin biaha bo ta sinti bo un poco tímido i insigur. Dr. David Elkind a skirbi den e revista Parents: “Na principio di adolesencia, mayoria hóben ta pasa dor di un periodo di timides, ora nan ta desaroyá loke mi ta yama un auditorio imaginario: e creencia cu otro hende ta wak nan i ta preocupá cu e hóbennan su aparencia i accionnan.”
Como cu hóbennan ta ser husgá dor di nan pareunan hopi bes a base di nan aparencia, hopi di nan ta preocupá tocante nan aparencia. (Compará cu 2 Corintionan 10:7.) Sin embargo, demasiado preocupacion tocante bo aparencia no ta bon. Un mucha muher na Francia cu yama Lilia ta corda su mes experencia relacioná cu esaki: “Mi tabatin un problema cu hopi hóben tin. Mi tabatin acné, sí peshi! Bo no ta durf acercá otro hende pasobra bo ta preocupá tocante con bo aparencia ta.”
Un Círculo Vicioso
Dor cu hopi bes otronan ta comprendé hende tímido robes, nan por keda fácilmente atrapá den un círculo di isolacion. E buki Adolescence ta observá: “Adolesentenan tímido tin mas problema pa cera amistad dor cu otronan ta malinterpretá nan den un manera negativo. Hende ta incliná na mira personanan tímido como reservá, saai, desinteresá, cu un aire di superioridad, friu i hostil. Ora trata nan di acuerdo cu esei, nan por sinti nan asta mas isolá, solitario i deprimí.” Inevitablemente, esaki ta pone nan actua mas tímido, loke di mes ta reforsá e impresion robes di cu nan ta arogante of orguyoso.
Claro cu dor cu bo ta un cristian bo ta “un exhibicion teatral pa mundu,” i p’esei bo mester ta interesá den e impresion cu bo ta duna otro hende. (1 Corintionan 4:9) Bo ta evitá di wak hende den nan cara ora bo ta papia cu nan? Bo postura i lenguahe di curpa ta duna e mensahe cu bo kier pa hende laga bo na pas? Realisá anto cu otro hende por malinterpretá bo i por incliná na evitá bo. Esaki por hacié mas difícil ainda pa desaroyá amistad.
Otro Factornan
Un otro problema mas masha comun ta e miedu di fracasá. Ta cierto cu ta masha normal pa sinti un poco insigur of pa vacilá ora bo ta haci algu cu ta nobo, algu cu bo no tin experencia cuné. Pero tin hóben ta bai den extremo cu esaki. Como hóben, Gail tabata sufri di loke e ta yama fobia social. E ta bisa: “Mi no tabata duna contesta den klas. I constant mi mayornan tabata ser bombardiá cu comentarionan manera: ‘E no ta hisa dede. E no ta habri su boca papia.’ Haci esei tabata duna mi masha tension i laga mi sinti masha incómodo. Bo sa, te awor ainda ta duru pa mi haci esei.” Miedu di fracasá por paralisá bo. Un hóben cu yama Peter ta bisa: “Mi ta preocupá cu mi ta bai haci fout. Mi no ta ègt sigur di loke mi ta haci.” Tentamentu pisá i crítica di otro hóbennan por empeorá e miedu di fracasá cu un hóben tin i por causa daño duradero na su confiansa propio.
Un falta di abilidad pa trata cu hende den un ambiente social ta un otro problema comun. Podisé bo ta duda pa introducí bo mes na un otro hende, djis pasobra bo no sa kico pa bisa. Por ta un sorpresa pa bo di sa cu asta hende grandi tin biaha ta sinti nan incómodo ora di trata cu otro hende den un ambiente social. Un comerciante cu yama Fred ta bisa: “Den mundu di negoshi, mi ta bon den mi trabou. Si mi tin cu papia di negoshi so, mi no tin duda si mi ta haci un bon impresion. Pero si mi cuminsá un combersacion social cu e mésun hendenan, mi ta vacilá. Kisas nan ta calificá mi como saai of como un persona cu ta papia manera for di buki of muchu técnico of no masha interesante.”
Sea bo ta tímido, of tin hopi bergwensa of simplemente ta sinti bo incómodo den un ambiente social, siña con pa ta mas sociabel ta pa bo mes bon. Bijbel ta animá cristiannan pa ‘hancha nan mes’ i pa siña conocé otro hende! (2 Corintionan 6:13) Pero con bo por haci esaki? Nos lo trata esaki den e siguiente edicion.
[Nota]
a A cambia algun dje nombernan.
[Plachi na página 26]
Otronan ta mira hende tímido hopi bes como reservá
[Plachi na página 26]
Miedu di fracasá ta pone algun hóben alehá nan mes socialmente