Kuharibu Vitu Kimakusudi—Kwa Nini Kunatokea?

“SINA la kusema.” Maneno hayo yaliandikwa kwa herufi kubwa juu ya ukuta uliopakwa rangi karibuni katika eneo moja lenye kupendeza la São Paulo. Huenda ukafikiri hilo ni tendo la kuharibu vitu kimakusudi. Na kuandika kwenye kuta ni aina moja tu ya kuharibu vitu kimakusudi.

Ebu wazia kwamba watu wanaoharibu vitu kimakusudi ambao hawajali wameharibu gari lako jipya. Au huenda ukaona kwamba mali ya umma—inayowanufaisha wengi—imeharibiwa na wanaoharibu vitu kimakusudi. Kwa nini? Naam, kwa nini? Je, umewahi kujiuliza ni kwa nini kuharibu vitu kimakusudi kumezidi? Katika sehemu nyingi, wanaoharibu vitu kimakusudi hufurahia kuandika au kuharibu vibanda vya simu. Mara nyingi usafiri wa umma, kama vile magarimoshi au mabasi huharibiwa. Yaonekana kuwa wanaoharibu vitu kimakusudi hawajali chochote. Lakini nini kinachosababisha kuharibiwa kwa vitu kwa wingi, jambo tunaloona au linalotuathiri?

Marco,a kijana mmoja wa Rio de Janeiro, alivunjika moyo baada ya timu yake kushindwa katika mchezo wa soka—alivunjika moyo sana hivi kwamba alianza kulirushia mawe basi lililojaa mashabiki wa timu iliyoshinda. Au fikiria Claus. Aliposhindwa kufanya vema shuleni, alikasirika sana hivi kwamba alirusha mawe na kuvunja madirisha. Hata hivyo, “mchezo” huo ulikoma wakati baba yake alipoombwa alipie uharibifu huo. Kijana mwingine, Erwin, alikuwa anaenda shuleni na wakati huohuo akifanya kazi. Yeye na wenzake walionekana kuwa vijana wenye mwenendo mzuri. Hata hivyo, walipisha wakati kwa kuharibu vitu kimakusudi katika ujirani. Wazazi wa Erwin hawakujua lolote kuhusu hilo. Valter alikuwa yatima aliyelazimika kuishi katika barabara za São Paulo. Rafiki zake wa karibu zaidi walikuwa genge la watu wanaoharibu vitu kimakusudi, naye alishirikiana nao na pia akajifunza karate. Mifano hiyo yaonyesha kwamba watu ndio huharibu vitu kimakusudi, nazo sababu za kufanya hivyo, au hisia zinazohusika, hutofautiana.

“Huenda kuharibu vitu kimakusudi kukawa tendo la kulipiza kisasi au njia ya kudhihirisha maoni ya kisiasa. Nyakati nyingine, vijana na watu wazima hufanya uhalifu kwa ‘kujifurahisha’ tu,’” kichapo The World Book Encyclopedia chasema. Hata hivyo, badala ya kuwa tu shughuli ya vijana ya kujifurahisha, kuharibu vitu kimakusudi kwaweza kusababisha uharibifu mkubwa, hata kifo. Kikundi kimoja cha vijana walitaka “kujifurahisha,” na walipomwona mwanamume fulani akilala, walimmwagia umajimaji unaoweza kushika moto na kumchoma. Mhasiriwa huyo, aliyekuwa Mhindi, alikufa hospitalini baadaye. Kulingana na ripoti fulani, “yadaiwa vijana hao walisema kwamba hawakufikiri yeyote angejali kwa kuwa waombaji kadhaa walikuwa wamechomwa barabarani, na hakuna hatua yoyote iliyochukuliwa.” Hata kama kwaonekana kuwa na wahasiriwa au la, kuharibu vitu kimakusudi kunasababisha hasara kubwa sana kifedha na kihisia moyo. Kwa hiyo, ni nini kiwezacho kudhibiti au kukomesha kuharibiwa kwa vitu?

Ni Nani Awezaye Kukomesha Kuharibiwa kwa Vitu?

Je, polisi na shule zinaweza kukomesha kuharibiwa kwa vitu? Tatizo moja ni kwamba huenda ikawa wenye mamlaka wanashughulikia uhalifu mbaya zaidi, kama vile ulanguzi wa dawa za kulevya au visa vya mauaji, badala ya makosa “yasiyo na wahasiriwa.” Kulingana na ofisa mmoja wa polisi, kijana anapopatwa na matatizo, mara nyingi wazazi “hulaumu mashirika yake, au shule au polisi kwa kumtia mbaroni.” Elimu na utekelezaji wa sheria zinaweza kupunguza kuharibiwa kwa vitu; hata hivyo, namna gani ikiwa mitazamo ya wazazi haibadiliki? Ofisa mmoja anayechunguza mienendo ya watoto asema hivi: ‘Sababu ya tatizo hilo ni uchoshi na fursa. [Watoto] wanachelewa nje, nao hawana jambo la kufanya. Na labda hawasimamiwi—kama sivyo hawangekuwa nje.’

Ingawa kuharibu vitu kimakusudi ni tatizo kubwa mahali pengi, fikiria jinsi mambo yawezavyo kubadilishwa. Wale vijana wenye kuharibu vitu kimakusudi waliotajwa mwanzoni walibadilika; sasa wao huepuka kabisa tabia yenye kuudhi jamii. Ni nini kilichofanya wahalifu hawa wa zamani wabadili mtindo-maisha wao? Pia, je, ungeshangaa ikiwa kuharibu vitu kimakusudi kungekomeshwa na si kupunguzwa tu? Twakualika usome makala ifuatayo.

[Maelezo ya Chini]