Watchtower INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Watchtower
INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Aymara
ʼ
  • kʼ
  • tʼ
  • pʼ
  • chʼ
  • qʼ
  • BIBLIA
  • QELLQATANAKA
  • TANTACHÄWINAKA
  • nwt 2 Samuel 1:1-24:25
  • 2 Samuel

Janiw videojj utjkiti

Disculpapjjeta, janiw aka video uñjañjamäkiti

  • 2 Samuel
  • Biblia Aymara. Machaq Mundon Jakirinakataki
Biblia Aymara. Machaq Mundon Jakirinakataki
2 Samuel

2 SAMUEL
SAMUELUN PAYÏR QELLQAT LIBROPA

1 Saúl reyejj jiwjjäna uka qhepatjja, Davidajj amalequitanakar atipjañat kuttʼanjjasajj Ziclag+ markanwa pä uru quedasïna. 2 Kimsïr urunsti mä jaqew Saúl reyin ejercitopat isipas chʼiyjata, pʼeqepas laqʼarara ukham jutäna. Davidar jakʼachasisajj qonqortʼasisaw oraqer puriñkam altʼasïna.

3 Davidajj akham sasaw jupar jisktʼäna: “¿Kawkitsa jutta?” sasa. Jupasti sarakïnwa: “Nayajj Israelan campamentopat escapanta” sasa. 4 Davidasti jisktʼarakïnwa: “¿Kunas ukan pasi? Mirä amp suma, yatiyita” sasa. Jupajj sarakïnwa: “Jaqenakajj guerran nuwasiñat escapjjapjjewa, waljanirakiw jiwarapjje. Saúl reyis Jonatán yoqapas jiwapjjarakiwa”+ sasa. 5 Ukatjja Davidajj ukanak yatiyir waynarojj akham sasaw jisktʼäna: “¿Kunjamatsa jumajj Saúl reyimpi Jonatán yoqapamp jiwapjjatap yatta?” sasa. 6 Uka waynasti akham sarakïnwa: “Nayajj Guilboa qollunkaskayätwa,+ ukanwa Saúl reyejj lanzapar apoytʼatäskäna, juparojj carronakampi caballot sarir soldadonakampiw jakʼachasisipkäna.+ 7 Kutikipstasin nayar uñjitu ukhajja, jupajj nayaruw jawsitu, nayasti ‘¿kunansa yanaptʼirisma?’ sasaw sarakta. 8 Jupasti akham sasaw jisktʼarakitu: ‘¿Jumajj khitïtasa?’ sasa. ‘Nayajj mä amalequita jaqëtwa’+ sasaw sista. 9 Ukatsti jupajj sarakituwa: ‘Mirä amp suma, akjar jutasin jiwayjjeta. Nayajj walpun tʼaqesiskta, ukhampachas jakaskaktwa’ sasa. 10 Ukatwa jupa jakʼar sarasajj jiwayta.+ Jupajj janiw ukham usuchnoqatajj jakkaniti sasaw amuyarakiyäta. Ukatsti nayajj pʼeqepat coronap apaqta amparapankir brazaletep apsurakta, jichhajj juman ukaruw apanirapsma” sasa.

11 Uk satasti Davidajj isip chʼiyjasïna, jupamp chikäpkäna uka chachanakas ukhamarak lurapjjäna. 12 Saúl reyimpi, Jonatán yoqapampi, Jehová Diosan markapampi, walja israelitanakampi+ espadamp jiwarayat uñjasipjjatap laykojja, jupanakajj wal wararipjjäna, jachapjjäna, jaypʼukamaw ayunapjjarakïna.+

13 Yatiyir jutkäna uka waynarojj akham sasaw Davidajj jisktʼäna: “¿Jumajj khitïtasa? ¿Kawkinkirïtasa?” sasa. Jupasti sarakïnwa: “Nayajj mä amalequitan yoqapätwa, Israel markan mä extranjerorakïtwa” sasa. 14 Davidajj jupar sarakïnwa: “¿Kunatsa jumajj Jehová Diosan ajllitapar jiwayañatakejj amparam aytañ jan ajjsarayaskta?”+ sasa. 15 Uk sasasti Davidajj jaqenakapat mayniruw akham sasin jawsäna: “Jutam, jupar jiwayam” sasa. Ukatwa jupajj mä espadamp jununtas jiwayäna.+ 16 Davidasti akham sasaw säna: “‘Nayaw Jehová Diosan ajllitaparojj jiwayta’ sasajj pachpa lakamaw juma contra testigot saytʼi, ukhamajj juma pachpaw jiwañamatak juchanïsktajja”+ sasa.

17 Ukatsti Davidajj Saúl reyimpi Jonatán yoqapampi jiwapjjatap laykojj mä llakkañ canción cantäna,+ 18 ukatjja uka llakkañ canción Judá oraqenkir jaqenakar yatichasiñapatakiw arsüna, uka cancionajj “Flechtʼañ arco” satawa, Jasar libron qellqatarakiwa,+ akham siwa:

19 “¡Ay Israel marka! Jachʼañchat jaqenakajj qollunakam patjjanwa jiwat uñjasipjje.+

¡Kunjamsa wali chʼamani jaqenakajj guerran nuwasis jiwarapjje uk uñjapjjam!

20 Jan ukanak Gat markan yatiyapjjamti;+

janirak Asquelón markan callenakapans yatiyapjjamti,

ukhamäspa ukhajj filistea warminakaw kusisipjjaspa,

jan circuncidat* jaqenakan phuchanakapaw wal kusisipjjaspa.

21 Guilboa qollunaka,+

jan jumanakjjarojj sullasa ni jallus purpanti,

janiraki oraqenakajj Diosar loqtasiñapäki uka achunak achoqaypanti,+

ukanwa wali chʼamani chachanakan escudopajj jiskʼachat uñjasi,

Saúl reyin escudopas janirakiw aceitemp warjjattʼatäjjeti.

22 Jonatanan flechtʼañ arcopajj janipuniw pantjkänti,

Saúl reyin espadapajj atipjapunïnwa.+

Flechtʼañ arcosa espadasa enemigonakan wilapkamakïnwa, wali chʼamani enemigonakaruw jiwarayäna.+

23 Saúl reyimpi Jonatanampejj+ jakañ vidanjj wali munatäpjjänwa, sumat uñjatäpjjarakïnwa,

janirakiw jiwañans jaljtapkänti.+

Pakanakat sipans jukʼamp jalirïpjjänwa,+

leonanakat sipans jukʼamp chʼamanïpjjänwa.+

24 ¡Ay Israelan phuchanakapa! Saúl reyitjam jachapjjam,

jupaw jumanakarojj suma adornat llijkir wila color isinakamp isthapiyapjjayätamjja,

juparakiw isinakamarojj qori adornonak uchänjja.

25 ¡Wali chʼamani jaqenakajj guerran nuwasisaw jiwarapjje!

¡Jonatanajj qollunak patjjanwa jiwat uñjasi!+

26 Jonatán, nayan jilaja, juman jiwjjatamat wali llakitapunïtwa;

nayatakejj wali munatapunïyätawa.+

Warminakan munasiñapat sipansa munasiñamaw jukʼamp sumänjja.+

27 ¡Wali chʼamani jaqenakaw jiwarapjje,

guerran nuwasiñatak armanakas chhaqtjjarakiwa!”.

2 Ukatjja Davidajj akham sasaw Jehová Diosar jisktʼasïna:+ “¿Judá tribun mä markapar makatañajäspati?” sasa. Jehová Diosajj jupar sarakïnwa: “Makataskakim” sasa. Davidajj jisktʼaskakïnwa: “¿Kawkirus sarirista?” sasa. Jupajj “Hebrón+ markar saram” sasaw Davidar säna. 2 Ukatwa Davidajj pä warmipamp ukar makatäna. Jezreel markankir Ahinoam+ warmipampi Abigaíl+ warmipampi. Abigailajj Carmelo markankir Nabal sat jiwiri chachan warmipänwa. 3 Davidasti jupamp chik sarir chachanakampiw makatarakïna,+ sapa mayniw jupanakat familiapamp chik saräna, Hebrón marka jakʼankir markanakanwa jakapjjarakïna. 4 Ukatjja Judá tribunkir chachanakaw jutapjjäna, ukanwa jupanakajj Judá tribun reyipäñapatak Davidar uttʼayapjjäna.*+

Davidarojj akham sasaw yatiyapjjäna: “Jabés-Galaad markankir chachanakaw Saúl reyir imtʼjjapjje” sasa. 5 Ukatwa Davidajj Jabés-Galaad markankir chachanakan ukar jaqenak khitäna, akham sapjjañapataki: “Jehová Diosajj jumanakar bendispan, Saúl reyimar imtʼjjasajj munasiñat jan jaytjasirïpjjatam jupar uñachtʼayapjjtajja.+ 6 Jehová Diosajj wiñayatak jumanakarojj munasiñat jan jaytjasirïtap uñachtʼaypan, jupasti jumanakatakejj confiykañarakïpan. Ukham lurapjjatamat nayajj khuyaptʼayasirïtajwa uñachtʼayapjjarakïma.+ 7 Jumanakajj chʼamani saytʼasipjjam,* jan ajjsarapjjamti, Saúl reyimajj jiwatäjjewa, ukampis Judá tribunkirinakajj nayaruw jupanakan reyipäñajatak uttʼayapjjetu”* sasa.

8 Ukampis kawkïritejj Ner chachan yoqapäki, Saúl reyin ejercitopan pʼeqtʼiripäkaraki uka Abner+ chachajja, Saúl reyin Is-Bóset+ yoqaparuw jawir paskatasin Mahanaim+ sat cheqar irpäna, 9 juparuw reyit uttʼayarakïna, ukhamat Galaad+ oraqenkirinakaru, asuritanakaru, Jezreel+ cheqankirinakaru ukhamarak Efraín,+ Benjamín tribunkirinakar apnaqañapataki, Israel markpachar apnaqañapataki. 10 Kunapachatï Saúl reyin Is-Bóset yoqapajj Israel markan reyipat apnaqañ qalltäna ukhajja, jupajj 40 maranïnwa, pä maraw apnaqarakïna. Ukampis Judá tribunkirinakajj Davidaruw apoyapjjäna.+ 11 Qhawqha tiempotï Davidajj Hebrón markan Judá tribunkirinakar reyit apnaqkäna ukajja, paqallqo marampi sojjta phajjsinakampïnwa.+

12 Tiempompejja Ner chachan Abner sat yoqapasa Saúl reyin Is-Bóset yoqapan servirinakapasa Mahanaim+ cheqat mistusajj Gabaón+ markaruw sarapjjäna. 13 Zeruyá+ warmin Joab+ sat yoqapampi Davidan servirinakapampejj mistupjjarakïnwa, ukhamatwa jupanakajj Gabaón markan uma estanquep jakʼan jikisipjjäna. Mä grupojj uma estanquet aksäjjaruw qontʼasïna, mä gruposti uma estanquet khursäjjaruw qontʼasirakïna. 14 Ukatjja Abner chachajj akham sasaw Joab chachar säna: “Waynanakajj sartasipjjpan, jiwas nayraqatan nuwtʼasipjjpan”* sasa. Uk satasti Joab chachajj sarakïnwa: “Sartasipjjpan” sasa. 15 Ukatwa jupanakajj sartasipjjäna. Nuwasipjjañapatakejj pä grupo ajllipjjäna: Saúl reyin Is-Bóset yoqapankir 12 benjaminitanakampi Davidan 12 servirinakapampi. 16 Sapa mayniw enemigopar pʼeqet katusin chʼillat espadamp jununtäna, taqenirakiw jiwarapjjäna. Ukatwa uka cheqarojj Helcat-Hazurim* sutimpi uchapjjäna, uka cheqajj Gabaón markankiwa.

17 Uka urunsti jupanakajj walpun nuwtʼasipjjäna, ukapachaw Abner chachasa Israelankir chachanakas Davidan servirinakap nayraqatan atipjat uñjasipjjäna. 18 Zeruyá+ warmin Joab,+ Abisái,+ Asahel+ sat kimsa yoqanakapas ukankapjjarakïnwa. Asahel chachajj gacela animalar uñtataw wal tʼijurïna. 19 Asahel chachajj Abner chacharuw wal arktäna, Abner chachar arktasajj janipuniw ni kupirus ni chʼeqarus saranukkänti. 20 Kunapachatï Abner chachajj qhepar uñtäna ukhajja, akham sasaw Asahel chachar jisktʼäna: “Asahel, ¿jumätati?” sasa. Jupajj “nayätwa” sasaw sarakïna. 21 Ukatsti Abner chachajj akham sasaw jupar säna: “Jan jukʼamp arktanistati, antisas mä waynar katjanim, kunatï jupankki ukanak jumatak katuntasim” sasa. Ukampis Asahel chachajj jan istʼasisaw jupar arktaskakïna. 22 Ukatwa Abner chachajj Asahel chachar wasitat akham säna: “Jan jukʼamp arktanistati, jan ukasti jiwayämawa. Nayatï jiwayirismajja, Joab jilamar uñkatañs phenqʼasiristwa” sasa. 23 Ukampis jupajj jan istʼasis arktaskakïnwa, ukatwa Abner chachajj lanzapan maysa puntapamp purakat jununtäna,+ lanzajj jikhanit junstarakïna, ukhamaw jupajj ukjar liwitattasin ukspach jiwjjäna. Taqe khitinakatejj Asahel chachajj jiwkäna uka cheqar puripkäna ukhajja, ukjar saytʼasaw wal musparapjjerïna.

24 Ukatjja Joab chachampi Abisái chachampejj Abner chacharuw arktapjjäna. Inti jalantjjaruw jupanakajj Amá sat jiskʼa qollur puripjjäna, ukajj Guíah uñkatasinkiwa, Gabaón wasarar sarki uka thakina. 25 Benjaminitanakasti Abner chachan qhepäjjapanwa tantachtʼasipjjäna, jupanakajj mä tropakiw mayachtʼasipjjäna, mä jiskʼa qollu patjjanwa filtʼasipjjarakïna. 26 Ukatjja Abner chachajj akham sasaw Joab chachar artʼäna: “¿Kunapachkamas espadanakamp nuwasiskakiñäni? ¿Janit jumajj amuyaskta? Ukham nuwasisajj jan walinakan uñjasiñäni. ¿Kunapachkamas jaqenakamarojj jilanakapar jan jukʼamp arknaqapjjañapatak jan maykäta?” sasa. 27 Uk satasti Joab chachajj akham sänwa: “Kunjamtï cheqpach Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäkejja, jumatï jan kamskasamänjja, jaqenakajj qharür alwakamaw jilanakapar arktasipkakisapäna” sasa. 28 Ukatwa Joab chachajj pututu phustʼasïna, ukhamatwa jaqenakapajj Israel markar jan arktjjapjjänti, janirakiw jukʼamp nuwasjjapjjänti.

29 Ukatsti Abner chachasa jaqenakapasa uka arumajj paqaraw Arabá+ oraqnam sarapjjäna, Jordán jawira paskatasasti barranco toqe sarapjjarakïna,* Mahanaim+ sat cheqar puriñkama. 30 Abner chachar jan jukʼamp arktjjasajja, Joab chachajj jaqenakaparuw tantachtʼäna. Davidan servirinakapat 19 chachanakaw jiwapjjäna, Asahel chachas jiwarakïnwa. 31 Ukhampachas Davidan servirinakapajj benjaminitanakarus Abner chachan jaqenakaparus atipjapjjänwa. Jupanakat 360 chachanakaw jiwarapjjäna. 32 Asahel+ chachar apasajj tatapan sepulturaparuw Belén+ markan imtʼanjjapjjäna. Ukatjja Joab chachampi jaqenakapampejj arum paqaraw kayuk* sarapjjäna, Hebrón+ markarojj qhantatiruw puripjjarakïna.

3 Saúl reyin familiapampi Davidan familiapampejj jaya tiempow guerran nuwasipjjäna. Davidan familiapajj jukʼamp chʼamaniruw tukuskäna,+ Saúl reyin familiapasti jukʼampiw aynachtʼaskarakïna.+

2 Uka tiemponwa Davidajj Hebrón+ markan wawanakanëjjäna. Davidan jilïr yoqapajj Amnón+ satänwa, mamapajj Jezreel markankir Ahinoam+ warmïnwa. 3 Payïri yoqapasti Kileab* satänwa, mamapajj Abigaíl+ warmïnwa, jupajj Carmelo markankiri Nabal sat jiwiri chachan warmipänwa. Kimsïri yoqapasti Absalón+ satänwa, mamapajj Maacá sat warmïnwa. Maacá warmejj Guesur toqenkir Talmái+ sat reyin phuchapänwa. 4 Pusïri yoqapasti Adonías+ satänwa, mamapajj Haguit sat warmïnwa. Phesqëri yoqapasti Sefatías satänwa, mamapajj Abital sat warmïnwa. 5 Sojjtïri yoqapasti Itream satänwa, mamapajj Davidan Eglá sat warmipänwa. Hebrón markan jakkäna ukapachaw taqe uka wawanakapajj Davidatak nasirapipjjäna.

6 Saúl reyin familiapampi Davidan familiapampejj guerran nuwasisipkakïnwa, ukapachaw Abner+ chachajj Saúl reyin familiap taypin jukʼamp chʼamanir tukuskäna. 7 Saúl reyejj mä concubina warminïnwa, jupajj Rizpá+ satänwa, Ayá sat chachan phuchaparakïnwa. Mä urusti Is-Bóset+ chachajj akham sasaw Abner chachar säna: “¿Kunatsa jumajj tatajan concubinapampi ikintasta?”+ sasa. 8 Uk satasti Abner chachajj Is-Bóset chachatakejj walpun colertʼasïna, juparojj akham sarakïnwa: “¿Judá oraqenkir anütti? Jichhürkamaw nayajj Saúl tataman familiaparusa, jilanakaparusa, amigonakaparus munasiñat jan jaytjasirïtaj uñachtʼayta, janirakiw Davidan amparaparus katuyksmati. Ukhamäkasas jumajj uka warmimpi jan wal lurtajja sasaw juchañchistajja. 9 Janitï nayajj kuntï Jehová Diosajj Davidatak juramentompi arski ukarjam lurkäjja,+ Diosajj kutin kutin naya Abner chachar castiguitpan. 10 Jupajj Davidatakiw mä juramentomp arsüna: Saúl reyin familiapat reino* apaqañataki, Davidan tronop Israel markampin Judá oraqempin uttʼayañataki, ukhamat Dan oraqet Beer-Seba+ cheqakam apnaqañapataki” sasa. 11 Is-Bóset chachajj Abner chachar ajjsaratap laykojj janiw jupar kamsirjamäjjänsa.+

12 Abner chachajj jankʼakiw Davidan ukar jaqenak khitäna, akham sapjjañapataki: “¿Aka oraqejj khitinkisa?” sasa. Ukatsti saskakïnwa: “Nayampejj mä pacto luram, nayaw kunjamatsa taqe Israel markan jumar apoyañapatak kuns luraskäjja”+ sasa. 13 Ukham satajja Davidajj akham sänwa: “¡Walikiwa! Nayajj mä pacto jumamp luräjja. Ukampis aka mayak mayïma, nayan ukar jutkäta ukhajja Saúl reyin Mical+ sat phuchaparuw irpaniñama, ukhakiw nayar uñjitasma” sasa. 14 Ukjjarusti Davidajj Saúl reyin Is-Bóset+ yoqapan ukarojj jaqenak khitäna, akham sapjjañapataki: “Mical esposajar kuttʼayjjeta, jupamp casarasiñatakejj 100 filisteonakar jiwarayataj uñachtʼayañatakiw mä señal* apayäta”+ sasa. 15 Ukatwa Is-Bóset chachajj Mical warmirojj chachapat irparanipjjañapatak khitäna, chachapasti Lais chachan Paltiel*+ yoqapänwa. 16 Mical warmin Paltiel chachapajj Bahurim+ markakamaw jupan qhepap jachtʼasis arkäna. Ukatjja Abner chachajj akham sänwa: “¡Sarjjam, kuttʼjjam!” sasa. Ukatwa jupajj kuttʼjjäna.  

17 Ukañkamasti Abner chachajj Israel markan ancianonakaparuw* mä yatiyäwi apayäna, akham sasa: “Jumanakajj nayratpachaw Davidan jumanakar reyit apnaqañap munapjjayätajja. 18 Jichhajj reyit uttʼayasipjjamaya, Jehová Diosajj David chachat akham satap layku: ‘David servirij+ taypiw Israel markajarojj filisteonakan amparapatsa taqe enemigonakapan amparapatsa salväjja’ sasa”. 19 Ukatjja Abner chachajj taqe benjaminitanakaruw+ parlarakïna. Kuntï Israel markasa benjaminitanakasa amtapkäna ukanak Davidar jamasat yatiyañatakejja, Hebrón markaruw Abner chachajj saräna.

20 Kunapachatï Abner chachajj Davidan ukar Hebrón markar 20 chachanakamp saräna ukhajja, Davidajj Abner chachatakisa, jupamp chikäpkäna uka chachanakatakis mä jachʼa manqʼäwi wakichäna. 21 Ukatjja Abner chachajj Davidar akham sänwa: “Jachʼa rey, saram sakitaya, taqe Israel markar juman ukar tantachtʼañataki, ukhamatwa jupanakajj jumampi mä pacto lurapjjani. Jumasti markpachan reyipäyätawa” sasa. Ukatwa Davidajj Abner chachar khitäna, jupasti sumakiw sarjjarakïna.

22 Ukapachaw Davidan servirinakapasa Joab chachasa mä markar akatjamat katuntanisajj kuttʼanipjjäna, jupanakasti kunanaktï katuntanipkäna ukanakat waljpun apanipjjäna. Abner chachasti janiw Hebrón markan Davidamp chikäjjänti, Davidaw juparojj sumak sarjjañapatak khitanukjjäna. 23 Kunapachatï Joab+ chachasa jupampïpkäna taqe uka ejercitos purinipjjäna ukhajja, Joab chacharojj akham sasaw yatiyapjjäna: “Ner+ chachan Abner+ yoqapaw reyin ukar juti, reyisti khitjjarakiwa, Abner chachajj sumakirakiw sarjje” sasa. 24 Ukatwa Joab chachajj reyin ukar mantasin akham säna: “¿Kamachtasa? Abner chachajj juman ukarurakis jutataynajjä, ¿kunatsa ukhamak khitanukta? 25 ¿Janit jumajj Ner chachan Abner yoqapar uñtʼkta? Jupajj jumar engañjiriw juti, jumar uñaqasajj kunsa luraskta uk yatjjatirikiw juti” sasa.

26 Ukatjja Joab chachajj Davidan ukat sarjjänwa, jupajj chachanakwa Abner chachan qhepap khitäna. Jupanakasti Sirá sat uma estanquetwa Abner chachar kuttʼayanipjjäna. Davidajj janiw uk yatkänti. 27 Kunapachatï Abner chachajj Hebrón+ markar kuttʼanïna ukhajja, Joab chachajj yaqha cheqar irpaqasaw jamasat parltʼañatak markan punkup manqhar irpäna. Ukampis ukanwa Abner chacharojj espadampi purakat jununtäna, jupasti jiwjjänwa.+ Asahel+ jilapar jiwayatap laykuw* Joab chachajj ukham luräna. 28 Davidajj qhepat uk istʼäna ukhajja, akham sänwa: “Ner chachan Abner yoqapan jiwatapatjja, nayasa nayan apnaqat markasa janiw Jehová Dios nayraqatan kunapachas juchanïpkäti.+ 29 ¡Joab+ chachasa tatapan taqpach familiapas castigatäpjjpan! Joab chachan familiapanjj chhojjorasiñapat usut+ chachasa, leprani+ chachasa, qapumpi trabajiri chachasa,* espadampi jiwayat chachasa, manqʼat pistʼat+ chachas utjapunpan” sasa. 30 Ukhamwa Joab chachampi Abisái+ chachampejj Abner+ chachar jiwayapjjäna, kuna laykutejj Abner chachaw jupanakan Asahel jilaparojj guerran nuwaskasin+ Gabaón markan jiwayatayna.

31 Ukatjja Davidajj akham sasaw Joab chacharusa jupamp chikäpkäna taqe uka jaqenakarus säna: “Isinakam chʼiyanoqasipjjam, llakisiñ isimp* uchasipjjam, Abner chachatjamajj walrak jachapjjam” sasa. David reyis jiwatar apapkäna uka camillan qhepap sararakïna. 32 Jupanakajj Hebrón markanwa Abner chachar imtʼjjapjjäna. Reyejj walpun Abner chachan sepulturapan jachäna, markpachaw jacharakïna. 33 Reyejj Abner chachatakiw cantäna, akham sasa:

“¿Kunatsa Abner chacharojj jan amuytʼasir jaqëkaspas ukham jiwayapjje?

34 Amparanakamajj janiw ñachʼantatäkänti,*

kayunakamas janiw cadenanakampi* chinuntatäkänti.

Jan wali jaqenakan jiwayat jaqjamaw jiwtajja”+ sasa.

Uk istʼasasti markpachaw Abner chachatjam wasitat jachapjjäna.

35 Qhepatjja urüskäna ukhaw taqe jaqenakajj Davidar chuymachtʼañatak tʼantʼa* churapjjäna, ukampis Davidajj juramentompiw akham arsüna: “Nayatejj janïr inti jalantkipan tʼantʼsa jan ukajj kuna manqʼsa malltʼäjja, Diosajj kutin kutin castiguitpan”+ sasa. 36 Markpachaw kunatï paskäna uk uñjapjjäna, reyin ukham luratapajj jupanakatak walikïnwa. Reyin taqe luratanakapas markpachatak walikirakïnwa. 37 Uka urunwa Davidan taqe jaqenakapasa Israel markpachasa, Davidajj Ner chachan Abner yoqapar jiwayapjjatapat jan juchanïtap yatipjjäna.+ 38 Ukatjja reyejj akham sasaw servirinakapar säna: “¿Amuyapjjtati? Jichhürojj Israel markan mä príncipe ukhamarak wali importante jaqew jiwi.+ 39 Reyit uttʼayatäkasinsa*+ jichhürojj jan chʼamaniw nayajj uñjasta. Zeruyá+ warmin aka yoqanakapajj nayatak jan sinttʼasirinakäpjjewa.+ Jehová Diosajj jan wali lurir jaqerojj jan wali lurataparjam castigpan”+ sasa.

4 Kunapachatï Saúl chachan Is-bóset+ yoqapajj Abner chachan Hebrón+ markan jiwjjatap yatïna ukhajja, jupajj walpun ajjsarayasïna,* taqe israelitanakarakiw wal sustjasipjjäna. 2 Saúl chachan yoqapankkäna uka saqueyjir tropanakarojj pä chachanakaw pʼeqtʼapjjäna, sutinakapajj akanakänwa: maynejj Baaná satänwa, maynisti Recab satarakïnwa. Uka chachanakajj Rimón sat beerotita chachan yoqanakapänwa, Benjamín tribunkirïpjjarakïnwa. (Beerot+ markajj Benjamín tribun oraqepankänwa. 3 Beerotitanakajj Guitaim+ cheqaruw escapjjapjjäna, ukanwa extranjero jaqenakjam jichhürkam jakasipki).

4 Saúl chachan Jonatán+ yoqapajj mä yoqanïnwa, uka yoqapajj kayunakapat jan sartirïnwa.*+ Wawajj phesqa maranïskän ukhaw Saúl chachampin Jonatán yoqapampin jiwatapajj Jezreel+ markat yatisïna, ukatwa wawa uywiri warmejj wawa ichjjarusisin escapjjäna, ukampis wal ajjsarayasis escapaskäna ukhaw wawar jalaqtayäna, ukhamatwa wawajj cojöjjäna. Jupajj Mefibóset+ satänwa.

5 Rimón sat beerotita chachan Recab, Baaná sat yoqanakapajj Is-Bóset chachan utaparuw wali caloräkän uka horasan sarapjjäna, jupajj chika uru samartʼañap samartʼaskäna. 6 Jupanakajj trigo thaqeris utar mantapkaspa ukhamwa utar mantapjjäna, ukampis Is-Bóset chacharuw purakat mä espadamp jununtapjjäna. Ukatsti Recab chachampi Baaná+ jilapampejj escapjjapjjänwa. 7 Kunapachatï utar mantapjjäna ukhajja, Is-Bóset chachajj ikiñapanwa ikiñ cuartopan winktʼatäskäna, jupanakasti espadamp jununtasaw jiwayapjjäna, ukatjja pʼeqep apaqapjjäna. Pʼeqep apjjarusisasti arum paqaraw Arabá toqer sarki uka thak sarapjjäna. 8 Jupanakasti Hebrón markaruw David reyin ukar Is-Bóset+ chachan pʼeqep apapjjäna, akham sasaw reyir sapjjarakïna: “Jumar jiwayañ munkayätam+ uka Saúl chachan Is-Bóset yoqapan pʼeqepajj+ akawa. Jachʼa rey, jichhürunwa Jehová Diosajj Saúl enemigomatsa jupat jutir wawanakapatsa vengasiytamjja” sasa.

9 Ukampis Rimón sat beerotita chachan Recab yoqaparusa Baaná sat jilaparus akham sasaw Davidajj säna: “Kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäki, taqe llakinakatsa salvkarakitojja,+ 10 kunapachatï maynejj ‘Saúl reyejj jiwatäjjewa’+ sasin yatiykitu ukhajja, yatiyirejj suma yatiyäwinaksa yatiykitaspa ukhamsa amuykchïnjja, nayajj jupar katusaw Ziclag markan jiwayta.+ ¡Ukhamwa mensajerorojj uka yatiyäwi apanitapat pagta! 11 ¿Janit mä jan juchani chachar jiwayir jan wali jaqenakarojj ukham lurkarakiristjja? ¡Juparojj pachpa utapanwa ikiñapan jiwayapjje! ¿Janit nayajj jupar jiwayapjjatamat jumanakat vengaskäjja?*+ Jumanakajj jiwapjjañamarakiwa” sasa. 12 Ukatjja Davidajj chachanakaruw jupanakar jiwayapjjañapatak+ mayïna. Jupanakajj amparanakapampi kayunakapampi khareqapjjäna,+ jiwat cuerponakapjja Hebrón markanwa uma estanque jakʼaru warkkatapjjäna. Is-Bóset chachan pʼeqepsti, Hebrón markanwa Abner chachan sepulturapar imtʼjjapjjäna.

5 Tiempompejj Israelankir taqe tribunakaw Hebrón markarojj Davidan ukar jutapjjäna,+ jupanakasti akham sapjjänwa: “Nanakajj juman jilanakamäpjjtwa.+ 2 Saúl chachajj nanakar reyit apnaqapkitäna ukapachajja, jumaw Israel markarojj guerran nuwasiñan pʼeqtʼayätajja.+ Jehová Diosajj jumarojj akham sayätamwa: ‘Jumaw Israel markajarojj uñjarapitäta, jumarakiw Israel markan pʼeqtʼiripäyäta’+ sasa”. 3 Ukatwa Israel markan taqe ancianonakapajj Hebrón markan reyin ukar jutapjjäna, David reyisti Hebrón markanwa Jehová Dios nayraqatan jupanakamp mä pacto luräna.+ Ukapachaw jupanakajj Israel markan reyipäñapatak Davidar uttʼayapjjäna.*+

4 Davidajj reyëjjäna ukhajj 30 maranïnwa, 40 maranakaw reyit apnaqarakïna.+ 5 Hebrón markanwa Judá tribunkirinakarojj paqallqo marampi sojjta phajjsinakamp apnaqäna. Taqe Israel markampiru Judá tribumpirojj 33 maranakaw Jerusalén+ markan apnaqarakïna. 6 Ukatjja reyisa jaqenakapasa Jerusalén markaruw sarapjjäna, uka oraqen jakir jebuseo+ jaqenak contra nuwasiñataki. Jebuseonakajj akham sasaw Davidat burlasipjjäna: “¡Janipuniw jumajj akar mantankätati! Juykhunakas cojonakas alisnukupjjätamwa” sasa. Jupanakajj ‘janipuniw Davidajj akar mantankaniti’+ sasaw amuyapjjäna. 7 Ukampis Davidajj jachʼa perqanakamp muyuntat Sion katuntäna, qhepatjja uka lugarajj Davidan Markapa+ satäjjänwa. 8 Ukatwa Davidajj uka urun akham säna: “Jebuseonak contra saytʼirinakajj uma canal manqha pasapjjañapa, ukhamat Davidan uñisit ‘cojonakarusa juykhunakarus’ jiwayañataki” sasa. Ukatwa akham sañajj utjäna: “Cojosa juykhusa janipuniw uka utar mantkaniti” sasa. 9 Ukatjja Davidajj jachʼa perqanakamp muyuntat markanwa jakjjäna, ukajj Davidan Markapa satäjjarakïnwa.* Montículo*+ sat lugaransa markankir yaqha cheqanakansa, Davidajj perqanaka ukhamarak yaqha construccionanak luräna.+ 10 Ukhamatwa Davidajj jukʼampi chʼamanir tukuskäna,+ ejercitonakan Jehová Diosapas* jupampirakïnwa.+

11 Tiro markankir Hiram+ sat reyejj chachanakwa Davidan ukar khitäna, cedro maderanak+ apayäna, carpinteronaksa qalampi perqsuri albañilanaksa khitarakïnwa, jupanakajj Davidatakiw mä uta* lurañ qalltapjjäna.+ 12 Davidasti Jehová Diosajj Israel markan jupar reyit sum uttʼayatap+ yatïnwa, Israel markap laykojj jupan reinop* wali chʼamanir+ tukuyatapsa yatirakïnwa.+

13 Davidajj Hebrón markat jutjjäna uka qhepatjja, Jerusalén markan jukʼamp concubinanakani,+ jukʼamp esposanakanëjjänwa. Davidatak nasiri yoqanakapas phuchanakapas jukʼampirakïnwa.+ 14 Jerusalén markan nasiri yoqanakapan sutinakapajj akanakawa: Samúa, Sobab, Natán,+ Salomón,+ 15 Ibhar, Elisúa, Néfeg, Jafía, 16 Elisamá, Eliadá, Elifélet.

17 Kunapachatï filisteonakajj Israel markan reyipat Davidar uttʼayapjjatap*+ yatipjjäna ukhajja, filisteonakajj taqeniw jupampi guerran nuwasiñatak makatapjjäna.+ Uk istʼasajja Davidajj mä imantasiñ cheqaruw saraqäna.+ 18 Ukatjja filisteonakajj Refaím+ sat valler mantasaw aywitatapjjäna. 19 Davidajj akham sasaw Jehová Diosar jisktʼasïna:+ “¿Filisteonak contrajj makatañajäspati? ¿Jupanakarojj amparajar katuyitätati?” sasa. Ukatwa Jehová Diosajj Davidar akham säna: “Makataskakim, cheqpachansa nayaw filisteonakarojj amparamar katuyäma”+ sasa. 20 Ukhamatwa Davidajj Baal-Perazim cheqar jutasajj filisteonakar atipjäna. Ukatwa jupajj akham säna: “Jehová Diosaw enemigonakajarojj naya nayraqatan atipji,+ kunjamtï mä perqajj jalir umanakamp tukjatäki ukhamaw jupanakar tukjaraki” sasa. Ukatwa uka lugararojj Baal-Perazim*+ suti uchäna. 21 Filisteonakasti uka cheqaruw idolonakap jaytanukupjjäna, Davidampi jaqenakapampejj uka idolonak tukjapjjänwa.

22 Qhepatjja filisteonakajj wasitat makatapjjäna, Refaím+ sat vallenwa aywitatapjjarakïna. 23 Davidajj Jehová Diosaruw jisktʼasirakïna, jupasti akham sänwa: “Jumajj jan cheqak makatamti. Antisas jupanakan ukarojj qhepa toqet makatam, bacá* sat qoqanak* nayraqatan jupanak contra makatam. 24 Kunapachatï jumajj bacá* qoqanakan* puntanakapan jaqenakas marchapkaspa ukham istʼäta ukhajja, jupanak contra nuwasim, naya Jehová Diosaw juman nayraqatam filisteonakan ejercitopar atipjañatak mistunëjja” sasa. 25 Davidasti kunjamtï Jehová Diosajj siskäna ukarjamaw luräna, filisteonakarojj+ Gueba*+ markat Guézer+ markakamaw atipjäna.

6 Davidajj wasitatwa Israel markan suma wakichtʼat soldadonak taqpach tantachtʼäna, 30.000 chachanakaru. 2 Ukatjja cheqpach Diosan arcap+ apaniñatakejj Davidasa jupamp chikäpkäna uka chachanakas Baale-Judá markaruw sarapjjäna. Jaqenakajj uka arca nayraqatanwa ejercitonakan Jehová Diosapan+ sutip jachʼañchapjje, jupajj querubín angelanak patjjanwa* tronopan qontʼasi.+ 3 Ukatjja cheqpach Diosan arcap Abinadab chachan utapat aptaniñatakejj mä machaq carretaruw uchapjjäna,+ Abinadab+ chachan utapasti mä jiskʼa qollu patjjankänwa. Abinadab chachan Uzá, Ahió yoqanakapaw uka machaq carreta apanipjjäna.

4 Ukhamwa Abinadab chachan utapat cheqpach Diosan arcap aptanipjjäna, Ahió chachajj arcan nayraqatap jutarakïna. 5 Davidampi taqe israelitanakampejj Jehová Dios nayraqatanwa wali kusisit fiestachas jutapjjäna, enebro maderat lurat taqe kasta instrumentonakampi, arpanakampi, cuerdanakan instrumentonakampi,+ panderetanakampi,+ platillonakampi,+ yaqha instrumentonakampi. 6 Nacón sat grano takiyañ cheqar puripjjäna ukhajja, toronakajj niyapuniw cheqpach Diosan arcap jaqoqtayapjjäna,+ ukatwa Uzá chachajj amparap aytasin katthapïna. 7 Uk luratapatsti Jehová Diosajj Uzá chachatak walpun colertʼasïna, cheqpach Diosaw leyipar jan respetatap+ laykojj jupar uka pachpan jiwayäna,+ jupasti cheqpach Diosan arcap ladonwa jiwäna. 8 Jehová Diosajj Uzá chachatak wal colerasitap laykuw Davidajj colerasirakïna, uka cheqasti jichhürkamajj Pérez-Uzá* satawa. 9 Ukatwa Davidajj uka urun Jehová Diosat wal ajjsarayasïna,+ akham sarakïnwa: “¿Kunjamarak Jehová Diosan arcap markajar apaniriststi?”+ sasa. 10 Davidajj janiw kawkjankkäntï jupajj uka markar Jehová Diosan arcap apaniñ munjjänti, jupajj Davidan Markapa+ sat markankänwa. Ukat sipansa, Davidajj Obed-Edom+ sat guitita chachan utaparuw apayäna.

11 Jehová Diosan arcapajj kimsa phajjsiw Obed-Edom sat guitita chachan utapankäna. Jehová Diosasti Obed-Edom chacharusa utapankirinakarus bendisiskakïnwa.+ 12 David reyirojj akham sasaw yatiyapjjäna: “Cheqpach Diosan arcapajj Obed-Edom chachan utapankatap laykuw Jehová Diosajj uka chachan utapankirinakarusa kunanakatï jupan utjki ukarus bendisi” sasa. Ukatwa Davidajj Obed-Edom chachan utapar wali kusisit saräna, ukhamat cheqpach Diosan arcap Davidan Markapar aptaniñataki.+ 13 Jehová Diosan arcap apirinakajj+ sojjta chellqta chellqtapjjäna ukhaw Davidajj mä torompi mä likʼi vacampi sacrificiot loqtäna.

14 Davidajj linot lurat efod*+ isimpi uchataw Jehová Diosatak taqe chʼamampi thoqtʼasïna. 15 Davidasa taqe israelitanakasa wali kusisitaw arnaqtʼasisa+ pututus phustʼasisa+ Jehová Diosan arcap+ apkatanipjjäna. 16 Ukampis kunapachatï Jehová Diosan arcap Davidan Markapa sat markar puriyapjjäna ukhajja, Saúl chachan Mical+ phuchapajj ventanat uñtanïna, David reyirusti Jehová Diosatak altor thoqtas thoqtas thoqoskiri uñjäna, ukatwa Mical warmejj chuymapan Davidar jiskʼachañ qalltäna.+ 17 Jupanakajj Davidajj wakichkäna uka carparuw Jehová Diosan arcap apanipjjäna, ukatjja lugaraparuw uchapjjarakïna.+ Davidasti Jehová Diosaruw nakhantayat ofrendanakampi+ sumankañ sacrificionakampi+ loqtäna.+ 18 Kunapachatï Davidajj nakhantayat ofrendanakampi sumankañ sacrificionakamp loqtañ tukuyäna ukhajja, ejercitonakan Jehová Diosapan sutipjjaruw markar bendisïna. 19 Ukatsti Israel markan taqe jaqenakaparu, taqpach markaruw sapa chacharu sapa warmiru mä rosca tʼantʼampi, palmeran achupat lurat mä tʼantʼampi, uvas pasasanakamp* churäna. Uka qhepatsti taqe jaqenakajj sapa mayniw utanakapar sarjjapjjäna.

20 Davidajj pachpa utapankirinakar bendisiñampïskäna ukhajja, Saúl chachan Mical+ phuchapaw jupan ukar mistunïna. Mical warmisti akham sänwa: “¡Jichhürojj servirinakapan esclavanakap nayraqatan niya qʼalalak thoqosajj Israel markan reyipajj jupa pachpaw jiskʼachasi, kunjamtï mä jan amuytʼasir jaqejj jaqen uñjkata isiraski ukhama!”+ sasa. 21 Uk satasti Davidajj akham sasaw Mical warmir säna: “Jehová Dios nayraqatanwa nayajj kusista. Jupaw tatamaru tataman taqe familiaparu ajlliñat sipansa nayar ajllisitu, juparakiw Jehová Diosan Israel markapar pʼeqtʼañajataki uttʼayitu.+ Ukatwa nayajj Jehová Dios nayraqatan kusisëjja, 22 nayasti akat sipansa jukʼamp jiskʼaruw tuköjja, nayan jan kunätaj uñachtʼayañatakejj jukʼampinak lurarakëjja. Ukampis kawkïr esclavanakattï jumajj arskta ukanakajj nayaruw jachʼañchapjjetani” sasa. 23 Saúl chachan Mical+ phuchapasti jiwañkamaw jan wawanïkänti.

7 Kunapachatï David reyejj pachpa utapan* jakjjäna,+ Jehová Diosas jupa jakʼankir taqe enemigonakapat samarayjjarakïna ukhajja, 2 David reyejj akham sasaw Natán+ profetar säna: “Nayajj cedro maderat lurat utanwa+ akan jakaskta, ukampis cheqpach Diosan arcapajj mä carpan uchatakiwa”+ sasa. 3 Ukham satasti Natán profetajj akham sasaw reyir säna: “Saraskakim, kuntï chuymaman lurañ amtkta uk luraskakim, Jehová Diosaw jumampïski”+ sasa.

4 Uka pachpa arumasti, Jehová Diosajj akham sasaw Natán profetar säna: 5 “David servirijan ukar saram, juparojj akham sañamawa: ‘Jehová Diosajj akham siwa: “¿Kunatsa jumajj nayan jakañajatak mä uta lurarapitäta?+ 6 Kunürutï nayajj Israel markarojj Egipto markat apsunkta uka urut jichhürkamajj janiw kuna utansa jakkti,+ jan ukasti mä carpana mä tabernaculon jakasaw uksar aksar sarta.+ 7 Israelitanakamp sarnaqkayäta taqe uka tiemponjja, Israel markankir tribunakat kawkïr tribus Israel markajar awatini uk nayaw amtayäta. ¿‘Khitis utaj cedro maderat lurarapitani’ sasin jupanakar mä kutis jisktʼayätti?” sasa’. 8 Jichhasti David servirijarojj akham sañamawa: ‘Ejercitonakan Jehová Diosapajj akham siwa: “Israel markajar pʼeqtʼañamatakejj+ nayaw pastoni oraqenakat apsunsma, ukanwa jumajj ovejanak uñjaskayätajja.+ 9 Kawkirutï sarkäta ukanjja, nayaw jumampïskäjja,+ juma nayraqatamat taqe enemigonakam chhaqtayarakëjja.+ Nayarakiw juman sutim jachʼar tukuyäjja,+ kunjamtï oraqpachan importante jaqenakan sutipajj jachʼäki ukhama. 10 Israel markajatakejj mä lugar ajllirapëjja, ukjaruw jupanakar uttʼayäjja, ukanwa jakapjjarakini, janirakiw khitis jan waltʼayjjaniti. Jan wali jaqenakas janiw nayra tiemponjam jupanakar tʼaqesiyjjaniti,+ 11 kunjamtï Israel markajatak juezanak uttʼaykayäta+ uka tiempon tʼaqesiyapkän ukhama. Taqe enemigonakamatsa samarayarakïmawa.+

”’”Ukhamarus Jehová Diosaw jumatak mä uta lurarapïtam* sasaw Jehová Diosajj sistamjja.+ 12 Kunapachatï jumajj jiwjjäta,+ nayra awkinakamamp chik imtʼjjapjjarakïtam ukhajja, juma lantejj wawamaruw saytʼayäjja, pachpa yoqamaruw saytʼayäjja, jupan reinop* sum uttʼayarakëjja.+ 13 Jupaw nayan sutij jachʼañchañatakejj mä uta lurani,+ nayasti reinopankir* tronop wiñayatakiw sum uttʼayäjja.+ 14 Nayaw jupan awkipäyäjja, jupajj nayan wawajarakïniwa.+ Jupajj jan wal lurkani ukhajja, nayaw jupar cheqañchäjja,* kunjamtï jaqenakajj* lurapkejj ukhamarak jupar jawqʼjasin castigäjja.+ 15 Janiw munasiñat jan jaytjasirïtaj jupat apaqkäti, kunjamtï Saúl+ chachat apaqkayäta ukhama. Juparojj juma nayraqatat apanukta. 16 Utamasa reinomasa* wiñayatak suma saytʼayatäniwa, tronomas wiñayatak suma uttʼayatäniwa”+ sasa’”.

17 Natán profetajj taqe uka arunaksa uka visión uñjatsa+ ukhampachwa David reyir yatiyäna.

18 Ukatsti David reyejj Jehová Dios nayraqatan qontʼasisaw akham säna: “Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tata, ¿kunarakït nayasti? ¿Kunarak familiajajj* nayar akakam apaniñamatakisti?+ 19 Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tata, janiw ukakïkiti, familiamajj wiñayatakïniwa sasaw naya servirimar sarakistajja. Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tata, janiw jaqenakat khitis uka arunakam phoqasiñap jarkʼkaspati.* 20 Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tata, naya David servirimajj ¿kamsarakirismasti? Jumajj sum nayar uñtʼistajja.+ 21 Chuymaman amtkta uka arunakamarjamajja,* walja sumanakwa nayatak lurarapistajja, naya servirimarojj taqpach ukanak yatiyarakistajja.+ 22 Ukatwa jumajj wali jachʼa Diosätajja,+ Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tata. Nanakajj walja yaqha diosanakatsa parlir istʼapkstjja, janiw jumjamajj khitis utjkiti.+ Juma sapakiw cheqpach Diosätajja.+ 23 ¿Israel markamjamajj aka oraqen yaqha markajj utjarakiti?+ Diosajay, sarasaw juman markamäñapatak jupanakar salvtajja.+ Jupanak layku sumanaka musparkañanaka lurasajja,+ jumatakiw mä jachʼa suti lurastajja.+ Egipto markat salvankta uka markam laykuw yaqha markanakarusa diosanakaparus alisnuktajja. 24 Israel markamarojj wiñayatak markamäñapatakiw uttʼaytajja.+ Jehová Dios Tata, jumaw jupanakan Diosapäjjtajja.+

25 ”Jichhasti Jehová Dios Tata, kuntï naya servirimatakisa familiajatakis wiñayäñapatak arskta ukanak phoqakimaya, kuntï arskta ukarjamay lurarakim.+ 26 Sutimajj wiñayatak jachʼañchatäpan,+ ukhamat jaqenakajj akham sapjjañapataki: ‘Ejercitonakan Jehová Diosapaw Israelan Diosapajja’ sasa. David serviriman familiapas wiñayatak juma nayraqatan suma uttʼayatäpan.+ 27 Ejercitonakan Jehová Diosapa, Israelan Diosapa, ‘nayaw mä uta lurarapïma’*+ sasaw naya servirimar qhanañchistajja. Ukatwa naya servirimajj jan ajjsaras aka oración lurarakta. 28 Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tata, jumaw cheqpach Diosätajja, arunakamajj cheqawa.+ Jumarakiw taqe uka sumanak mä promesa lurasin naya servirimatak arstajja. 29 Ukhamasti serviriman familiaparojj bendisikimaya, wiñayatak juma nayraqatan saytʼatäpan.+ Taqe Kunjjar Munañani Jehová Dios Tata, niyakejjay mä promesa lurasin arstajja, serviriman familiapajj wiñayatak juman bendisitäpan”+ sasa.

8 Mä qhawqha tiempotjja, David reyejj filisteonakar atipjasajj+ jupanakaruw apnaqäna,+ filisteonakankir Meteg-Amá lugaramppach katuntasïna.

2 Davidajj moabitanakar atipjarakïnwa.+ Ukatsti jupanakarojj oraqeruw winkurayäna, ukarojj mediñatak mä pitampiw midtʼarakïna. Khitinakatï pä medidankapkäna ukanakarojj jiwarayänwa, mä medidankapkäna ukanakarusti janiw jiwaykänti.+ Ukhamatwa moabitanakajj Davidar servipjjäna, juparuw impuesto pagapjjarakïna.+

3 Rehob chachan Hadadézer yoqapajj Éufrates jawirkam+ wasitat apnaqañatakiw saraskäna, ukhaw Davidajj jupar atipjäna. Hadadézer chachajj Zobá+ markan reyipänwa. 4 Davidajja Hadadézer reyin caballot sariri 1.700 chachanakapampiru ukhamarak kayuk* sariri 20.000 soldadonakapampiruw katuntäna. Ukatsti Davidajj carronak qatatir caballonakan kayunakap usuchjäna, 100 caballonakarukiw jan usuchjkänti.+

5 Kunapachatï Damasco markankiri sirionakajj+ Zobá markan Hadadézer reyipar yanaptʼañatak jutapjjäna ukhajja, Davidajj 22.000 sirionakar atipjasaw jiwarayäna.+ 6 Ukatjja Davidajj Siria markankir Damasco markanwa tropanak uchäna, sirionakajj Davidan serviripäjjapjjänwa, juparuw impuesto pagapjjarakïna. Kawkirutï Davidajj sarkäna ukanjja, Jehová Diosajj jupar atipjayapunïnwa.*+ 7 Davidajj Hadadézer reyin servirinakapan qorit lurat escudonakap apararakïnwa, ukatsti Jerusalén markaruw ukanak apäna.+ 8 Hadadézer reyin Bétah, Berotái sat markanakapatjja, David reyejj walja cobre apasirakïna.

9 Hamat+ markan Toi sat reyipasti, Davidajj Hadadézer reyin taqpach ejercitopar tukjatapwa istʼäna.+ 10 Ukatwa Toi sat reyejj Davidan ukar Joram sat yoqapar khitäna, ukhamat Davidar aruntañapataki ukhamarak Hadadézer reyimp nuwasitamas atipjatamas walikipuniwa sañapataki (Hadadézer reyejj sapa kutiw Toi sat reyi contrajj nuwasirïna). Joram chachajj qollqeta, qorita, cobreta luratanakwa Davidatak aparapïna. 11 David reyejj taqe ukanak Jehová Diosatakiw sagrador tukuyäna. Taqe markanakat aparankäna uka qollqempi qorimpjja, uka kikparak sagrador tukuyäna.+ 12 Ukanakajj sirionakata, moabitanakata,+ ammonitanakata, filisteonakata,+ amalequitanakata+ ukhamarak Rehob chachan Hadadézer+ yoqapat aparanitänwa. Hadadézer chachajj Zobá markan reyipänwa. 13 Kunapachatï Davidajj Jayu+ sat vallen 18.000 edomitanakar atipjas jiwarayasin kuttʼanjjäna ukhajja, sutipajj wali aytatänwa. 14 Jupajj Edom oraqen tropanak uchäna. Cheqas taqe Edom oraqpachanwa jupajj tropanak uchäna, taqe edomitanakarakiw Davidan serviripäjjapjjäna.+ Kawkirutï Davidajj sarkäna ukanjja, Jehová Diosajj jupar atipjayapunïnwa.*+

15 Davidajj taqe Israel markpachar apnaqaskakïnwa.+ Davidasti cheqaparuw taqpach markaparojj+ juzgarakïna.+ 16 Zeruyá warmin Joab+ yoqapaw David reyin ejercitop pʼeqtʼäna, Ahilud chachan Jehosafat+ yoqapajj reyin registriripänwa. 17 Ahitub chachan Sadoc+ yoqapampi Abiatar chachan Ahimélec yoqapampejj sacerdotëpjjänwa, Seraya chachasti secretariorakïnwa. 18 Jehoiadá chachan Benaya+ yoqapajj keretitanakampiru peletitanakampiruw*+ pʼeqtʼäna. Davidan yoqanakapasti palacion pʼeqtʼirinakäpjjänwa.*

9 Ukatsti Davidajj akham sänwa: “¿Saúl chachan familiapat jiltʼirejj maynis utjaskiti? Nayajj Jonatán laykuw juparojj munasiñat jan jaytjasirïtaj uñachtʼayäjja”+ sasa. 2 Saúl chachan familiapan mä serviripaw utjäna, Zibá+ sutini, juparuw reyin ukar jawsanipjjäna. David reyisti akham sasaw jupar jisktʼäna: “¿Jumat Zibá sat chachäta?” sasa. Jupajj sarakïnwa: “Nayätwa, juman servirimätwa” sasa. 3 David reyejj akham saskakïnwa: “¿Saúl chachan familiapat jiltʼirejj maynis utjaskiti? Nayajj Diosjamarakiw juparojj munasiñat jan jaytjasirïtaj uñachtʼayäjja” sasa. Zibá chachajj akham sasaw reyir sarakïna: “Jonatanan mä yoqapaw utjaski, jupajj kayunakapat jan sartiriwa”*+ sasa. 4 Ukatwa reyejj akham sasin jupar jisktʼäna: “¿Jupajj kawkjankaskisa?” sasa. Zibá chachajj akham sasaw reyir säna: “Jupajj Amiel chachan Makir+ yoqapan utapankaskiwa, Lo-Debar cheqana” sasa.

5 David reyejj jankʼakiw Amiel chachan Makir yoqapan utapat jupar irptayanïna, Lo-Debar cheqata. 6 Kunapachatï Saúl chachan Mefibóset allchhipajj David reyin ukar purïna ukhajja, jankʼakiw qonqortʼasisin oraqer puriñkam altʼasïna. Mefibóset chachajj Jonatanan yoqapänwa. Ukatsti David reyejj akham sasaw jupar säna: “¡Mefibóset!” sasa. Mefibóset chachasti sarakïnwa: “Tata, naya servirimajj akankasktwa” sasa. 7 David reyejj sarakïnwa: “Jan ajjsaramti. Jonatán tatam laykuw nayajj munasiñat jan jaytjasirïtaj uñachtʼayäma.+ Saúl achachilaman taqpach oraqenakapwa jumar kuttʼayjjäma, mesajatpunwa manqʼasirakïta”*+ sasa.

8 Uk satasti, Mefibóset chachajj mayampiw oraqer puriñkam altʼasïna, akham sasa: “¿Naya servirimat amtasiñamatakejj* kunarakïtsti? Nayajj mä jiwat anur uñtasitakïtwa”+ sasa. 9 David reyisti Saúl chachan Zibá serviriparuw jawsayanïna, ukatsti jupar akham sänwa: “Taqe kunatï Saúl chachansa familiapansa utjkäna ukanakjja, Saúl uywiriman allchhiparuw churäjja.+ 10 Jumasa, wawanakamasa, servirinakamas jupatakiw yapuchapjjäta, achunakap apthapisasti Saúl uywiriman allchhipan familiaparuw manqʼasipjjañapatak churapjjäta. Ukampis Saúl uywiriman Mefibóset allchhipajj mesajanpunwa manqʼasini”+ sasa.

Zibá chachajj 15 wawanakani, 20 servirinakanïnwa.+ 11 Ukatsti Zibá chachajj akham sasaw reyir säna: “Jachʼa rey, kuntï naya servirimar luram siskista uk taqpach luräjja” sasa. Ukatwa Mefibóset chachajj reyin mä wawapäkaspas ukham David reyin mesapat* manqʼasjjäna. 12 Mefibóset chachajj mä wawanïnwa, jupajj Micá+ satänwa, waynitüskarakïnwa. Zibá chachan utapan jakirinakajj taqeniw Mefibóset chachan serviripäjjapjjäna. 13 Mefibóset chachajj reyin mesapatpunwa manqʼasïna,+ ukatwa Jerusalén markan jakäna. Jupajj kayunakapat jan sartirirakïnwa.+

10 Qhepatjja ammonitanakan reyipajj+ jiwjjänwa, ukatwa Hanún sat yoqapajj jupa lanti reyëjjäna.+ 2 Uk yatisasti David reyejj akham sänwa: “Kunjamtï Hanún sat reyin Nahás tatapajj nayar munasiñat jan jaytjasirïtap uñachtʼaykitänjja, ukhamarakiw nayajj Hanún reyir munasiñat jan jaytjasirïtaj uñachtʼayäjja” sasa. Ukatwa Davidajj tatapan jiwatapat Hanún reyir chuymachtʼapjjañapatak servirinakapar khitäna. Ukampis kunapachatï Davidan servirinakapajj ammonitanakan oraqepar puripjjäna ukhajja, 3 ammonitanakan principenakapajj akham sasaw Hanún sat reyipar sapjjäna: “Davidajj jumar chuymachtʼirinak khitanisajj ¿tatamarus jachʼañchkaspa ukhamti amuyta? ¿Janit Davidajj marka uñjañataki, uñaqañataki ukhamarak tʼunjañatak servirinakap khitankpacha?” sasa. 4 Ukatwa Hanún sat reyejj Davidan servirinakapar katusin chikatpach sunkhanakap mururäna,+ isinakapjja cinturat aynacharuw qʼal khuchoqäna. Ukatsti jupanakar khitanukjjarakïnwa. 5 Davidar uk yatiyapjjäna ukhajja, wali phenqʼachat uñjasipjjatap laykojj jankʼakiw uka chachanakamp jikisinipjjañapatak mä qhawqha chachanak khitäna. Reyejj akham sasaw jupanakar säna: “Jericó+ markan quedasipjjam, sunkhanakamajj wasitat jilantañapkama, ukatsti kuttʼanjjapjjätawa” sasa.

6 Tiempompisti ammonitanakajj Davidamp uñisitäjjapjjatapwa amuyasipjjäna, ukatwa ammonitanakajj Bet-Rehob,+ Zobá+ cheqanakat kayuk* sariri 20.000 sirio soldadonak contratasinipjjäna, ukhamarak Maacá+ markankir reyitjja 1.000 chachanakampi, Istob* markatjja 12.000 chachanakampi.+ 7 Davidajj uk istʼäna ukhajja, Joab chachampiru taqpach ejercitompiruw khitäna, guerran nuwasir wali chʼamani chachanakamp kuna.+ 8 Ammonitanakajj markan punkupar mistusaw nuwasiñatak formtʼasipjjäna. Ukañkamasti Zobá, Rehob cheqanakankir sirionakajj Istob,* Maacá cheqanakankir soldadonakamp chikaw marka jakʼankasipkäna.

9 Joab chachasti nuwasiñatak formtʼatäpkäna ukanakaruw qhepäjj toqempit nayräjj toqempit jupa contra jutasipkatap uñjäna, ukatwa Israelan suma soldadonakap ajllisajj nuwasiñatak formtʼasiyäna, ukhamat sirionakamp nuwasiñataki.+ 10 Jupasti mayni soldadonakar pʼeqtʼañapatakejj Abisái+ jilaparuw jaytäna, juparakiw ammonitanakamp+ nuwasiñatakejj uka soldadonakar formtʼasiyañapäna. 11 Ukatsti Joab chachajj akham sänwa: “Sirionakatejj nayar atipjirjamäpjjani ukhajja, nayar yanaptʼiriw jutañama. Ammonitanakatejj jumar atipjirjamäpjjani ukhajja, nayaw jumar yanaptʼir jutäjja. 12 Markas laykusa Diosan markanakap laykusa chʼamani saytʼasiñasawa, janiw ajjsarayasiñasäkiti.+ Jehová Diosaw kunatï jupatak walïki uk luraskani”+ sasa.

13 Ukatjja Joab chachasa soldadonakapasa sirionakamp nuwasiñatakiw sarantapjjäna, ukampis sirionakajj jupa nayraqatat escapjjapjjänwa.+ 14 Ammonitanakajj sirionakan escapjjapjjatap yatipjjäna ukhajja, jupanakajj Abisái chachat escapjjasajj markaruw mantjjapjjäna. Ukatsti ammonitanakamp nuwasisajj Jerusalén markaruw Joab chachajj kuttʼanjjäna.

15 Sirionakajj israelitanakamp atipjat uñjasisajja, wasitat tantachtʼasipjjäna.+ 16 Ukatwa Hadadézer+ reyejj Éufrates jawira+ toqet sirionakar jawsayanïna, ukhamatwa jupanakajj Helam cheqar Sobac sat chachampi pʼeqtʼat purinipjjäna, jupajj Hadadézer reyin ejercitop pʼeqtʼirïnwa.

17 Davidar uk yatiyapjjäna ukhajja, jankʼakiw jupajj Israelan taqpach ejercitop tantachtʼäna, Jordán jawir paskatasasti Helam cheqaruw purirakïna. Sirionakajj Davidamp nuwasiñatakiw formtʼasipjjäna, David contraw nuwasipjjarakïna.+ 18 Ukampis sirionakajj Israelat escapjjapjjänwa. Davidajj 700 carro apirinakaru, caballot sariri 40.000 sirionakaruw jiwarayäna, sirionakan ejercitop pʼeqtʼkäna uka Sobac chacharus usuchjarakïnwa, ukhamatwa jupajj ukan jiwjjäna.+ 19 Kunapachatï Hadadézer reyir serviri taqe reyinakajj Israelamp atipjat uñjasipjjäna ukhajja, jankʼakiw Israel markamp sumar mantapjjäna, jupanakaruw katuyasjjapjjarakïna.+ Sirionakasti ammonitanakar yanapaskakiñ ajjsarayasipjjänwa.

11 Kunapachatï marajj qalltaskäna,* reyinakas guerran nuwasir mistupjjäna ukhajja, Davidajj ammonitanakar tukjanipjjañapatakiw Joab chachampiru, servirinakapampiru, Israelan taqe ejercitopampir khitäna, ukhamatwa jupanakajj Rabá+ markar muyuntapjjäna. Ukañkamasti Davidajj Jerusalén+ markankaskänwa.

2 Mä kutejja, arumthapiskäna ukhaw* Davidajj ikiñat sartasin reyin utap* terrazan* sarnaqaskäna. Ukhaw Davidajj uta patjjat mä warmir jarisiskir uñjäna, uka warmejj wali suma uñnaqtʼanïnwa. 3 Davidajj uka warmit yatjjataniñapatakejj mayniruw khitäna, jupasti akham sasaw reyir yatiyäna: “Jupajj Eliam*+ chachan Bat-Seba+ phuchapawa, Urías+ sat hitita+ chachan warmiparakiwa” sasa. 4 Ukatjja Davidajj uka warmir irptanipjjañapatakiw chachanak khitäna.+ Ukhamatwa warmejj Davidan ukar mantäna, jupasti uka warmimpiw ikintasïna.+ (Kunapachatï qʼañütapat* qʼomachasiskäna ukhaw ukajj pasäna).+ Ukatsti warmejj utaparuw kuttʼjjäna.

5 Uka warmejj usuriptänwa, ukatwa Davidan ukarojj mä yatiyäwi akham sasin apayäna: “Usurëjjtwa” sasa. 6 Ukatwa Davidajj akham sasin Joab chachatak mä yatiyäwi apayäna: “Urías sat hitita chacharojj nayan ukar khitanita” sasa. Joab chachasti Davidan ukaruw Urías chachar khitarakïna. 7 Kunapachatï Urías chachajj Davidan ukar purïna ukhajja, Joab chachasa soldadonakasa kunjamäsipkisa, guerras kunjamäskarakisa ukanakwa Davidajj jupar jisktʼäna. 8 Ukatjja Davidajj Urías chachar akham sänwa: “Utamar saraqasin samartʼanim”* sasa. Urías chachajj reyin utapat sarjjäna ukhajja, jupan qhepapatwa reyin regalop* apapjjäna. 9 Ukampis Urías chachajj reyin utap mantañawjanwa reyin mayni servirinakapamp chik iktʼäna, janiw utapar saraqkänti. 10 Ukatwa Davidarojj akham sapjjäna: “Urías chachajj janiw utapar saraqkiti” sasa. Davidasti Urías chacharojj sarakïnwa: “Jichhakiw viajet purisinktajja, ¿kunatsa utamar jan saraqkta?” sasa. 11 Urías chachajj akham sasaw Davidar säna: “Diosan arcapasa+ Israel markampin Judá markampin ejercitonakapas carpanakanak jakasipki, Joab tatasa juma reyin servirinakamas marka anqäjjankir campamentonkapjjewa. ¿Ukatti nayajj pachpa utajar mantasin manqtʼasï umtʼasï warmijampis ikthapëjja?+ Juma nayraqatanwa juramentompi arsta, kunjamtï jumajj cheqpachapun jakasktajja, ¡nayajj janiw uk lurkäti!” sasa.

12 Ukatjja Davidajj akham sasaw Urías chachar sarakïna: “Ukhamajj jichhürump akan quedasim, qharüruw khitjjäma” sasa. Ukatwa Urías chachajj ukürusa qhepürusa Jerusalén markan quedasïna. 13 Davidajj manqtʼasiñapataki, umtʼasiñapatakiw Urías chachar irptayanïna, ukatsti machjayarakïnwa. Ukampis arumthapirojja, Urías chachajj reyin ukat mistusajj reyin servirinakapamp chikaw ikiñapan ikjjäna, janiw utapar saraqkänti. 14 Alwarusti Davidajj Joab chachatakiw mä carta qellqäna, Urías chachampiw uka carta apayarakïna. 15 Davidajj akham sasaw carta qellqäna: “Urías chacharojj nayraqataruw uchapjjäta, kawkjantï nuwasiñajj jukʼampïki uka cheqaru. Ukatjja juparojj sapak jaytapjjäta, ukhamatwa jupajj atipjatäsin jiwani”+ sasa.

16 Joab chachajj wali amuyumpiw markar uñchʼukiskäna, kawkjantï enemigon guerran nuwasir chʼamani soldadonakapajj utjkäna ukjaruw Urías chachar ucharakïna. 17 Kunapachatï markankir chachanakajj markat mistunisin Joab chachamp nuwasisipkäna ukhaw Davidan yaqhep servirinakapajj jiwapjjäna, Urías sat hitita chachas jupanakamp chikaw jiwarakïna.+ 18 Ukatsti Joab chachajj kunanakatï guerran paskäna taqe ukanakwa Davidar yatiyäna. 19 Jupajj akham sasaw Davidar yatiyañapäkäna ukarojj säna: “Kunanakatï guerran paski ukanak reyir taqpach yatiyañ tukuykäta ukhajja, 20 inas reyejj colertʼasisin akham sischïtam: ‘¿Kunatsa nuwasiñatakejj markar wal jakʼachasipjjta? ¿Jupanakan murall patjjat flechtʼanipjjañap janit yatipkayäta? 21 ¿Khitis Jerubéset+ chachan Abimélec+ yoqaparojj jiwayäna? ¿Janit mä warmejj Tebez markan jiwaykänjja? Juparojj murall patjjatwa molinon patjja qalapampejj pʼeqet jaqjjatasin jiwayäna. ¿Kunatarak perqar wal jakʼachasipjjtasti?’ sasa. Ukjjarojj sarakïtawa: ‘Urías sat hitita servirimas jiwarakiwa’ sasa”.

22 Ukatwa yatiyirejj sarasin taqe kunanaktï Joab chachajj siskäna ukanak Davidar yatiyäna. 23 Yatiyirejj akham sasaw Davidar säna: “Enemigonakajj nanakat sipansa jukʼamp chʼamanïpjjänwa, marka anqäjjaruw nanak contra mistunipjje. Ukampis nanakajj markan punkupkamaw jupanakar kuttʼayapjjta. 24 Arcomp flechtʼirinakajj murall patjjatwa servirinakam contrajj flechtʼanipjje, ukhamatwa juma reyin yaqhep servirinakamajj jiwapjje. Jumar serviri Urías sat hitita chachas jiwarakiwa”+ sasa. 25 Uk satasti Davidajj akham sasaw yatiyirir säna: “Joab chachar akham sätawa: ‘Jan ukat añch llakisimti, espadampejj khitis jiwakispawa. Antisas uka marka contrajj wali chʼamamp nuwasiskakim, uka markarojj katuntarakim’+ sasa. Joab chacharojj chʼamañchtʼañamarakiwa” sasa.

26 Urías chachan warmipajj chachapan jiwatap yatïna ukhajja, chachapatjamajj wal jachäna. 27 Urías chachatjam jachañ urunakajj tukuyjjäna ukhajja, Davidajj uka warmiruw utapar irptayanïna. Ukhamatwa jupajj esposapäjjäna,+ Davidatakejj mä wawanirakïnwa. Ukampis Davidan ukham luratapajj Jehová Diosatakejj jan walipunïnwa.+

12 Ukatwa Jehová Diosajj Natán+ profetarojj Davidan ukar khitäna. Davidan ukar mantasasti,+ jupajj akham sänwa: “Pä chachanakaw mä markan utjäna, maynejj qamirïnwa, maynisti pobrerakïnwa. 2 Qamirïki ukajj walja ovejanakanïnwa, vacapas waljarakïnwa.+ 3 Ukampis pobrëki ukajj mä jiskʼa ovejanikïnwa, juparakiw uka jiskʼa ovej alasïna.+ Jupajj sum uka ovejitap cuidäna, jupampi wawanakapamp chikaw jilsüna. Jupan utjir jukʼa manqʼapatwa manqʼasïna, vasopat umtʼasïna, amparapan iktʼasirakïna, mä phuchapäkaspas ukhamänwa. 4 Mä urojja qamirin ukarojj mä visitaw purïna, ukampis uka chachajj viajet jutir jaqetak manqʼa wakichañatakejj janiw ovejanakapatsa ni vacanakapatsa aptañ munkänti, antisas pobrëki ukan jiskʼa ovejap katusaw viajet jutiri chachatakejj manqʼa wakicharapïna”+ sasa.

5 Uk istʼasajja Davidajj wal uka chachatak coleräna, ukatwa Natán profetar akham säna: “Kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäkejja,+ ¡uk lurir chachajj jiwañapawa! 6 Ukham luratapatsa jan sinttʼasitapatsa uka jiskʼa ovejat pusi ukhampwa+ jupajj pagañapa” sasa.

7 Ukjjarusti Natán profetajj Davidar akham sänwa: “¡Uka chachajj jumätawa! Israelan Jehová Diosapajj akham siwa: ‘Nayaw Israelan reyipat uttʼaysma,*+ nayarakiw Saúl reyin amparapat salvsma.+ 8 Saúl uywiriman utap jumaruw chursma,+ warminakapsa jumaruw katuyaraksma,+ Israel markampir Judá markampir reyit apnaqañsa jumaruw churaraksma.+ Janiw ukakïkiti, juma laykojj jukʼampinak lurañ munayäta.+ 9 Kunatï naya Jehová Diosatak jan walïki uk lurasajj ¿kunatsa arunakaj jiskʼachta? ¡Urías sat hitita chacharojj espadampiw jiwaytajja!+ Ammonitanakan+ espadapampi jiwayasajj warmip irptayanisaw juman warmimäñapatak katuntastajja.+ 10 Urías sat hitita chachan esposapar irptasisajj nayaruw jiskʼachistajja, ukatwa jichhajj utaman jan waltʼañajj utjakipunini’+ sasa. 11 Jehová Diosajj sarakiwa: ‘Jan waltʼañanakwa pachpa utamat sartayäjja,+ juman uñjkataw warminakam katusajj yaqha chachar* churäjja,+ jupasti taqen uñjkataw* warminakamampi ikintasini.+ 12 Jumajj jamasansa ukanak lurkstajja,+ nayajj taqe Israelan uñjkataw urun uk luräjja’ sasa”.

13 Ukatjja Davidajj akham sasaw Natán profetar säna: “Nayajj Jehová Dios contraw juchachasta”+ sasa. Natán profetasti Davidarojj sarakïnwa: “Jehová Diosajj jucham perdontamwa.*+ Janiw jiwkätati.+ 14 Ukampis Jehová Diosar ukham jan respetompi uñjatamatjja, jichhak naski uka wawamajj jiwaniwa” sasa.

15 Ukatsti Natán profetajj utaparuw sarjjäna.

Jehová Diosasti Urías chachan warmipajj Davidatak wawanïkäna uka wawaruw usuntayäna. 16 Davidajj wawapatakiw cheqpach Diosar wal ruwtʼasïna. Ukatsti Davidajj ayunañwa qalltäna, utapar mantasajj oraqen winktʼataw qhantatirakïna.+ 17 Utapankir ancianonakajj jupan ukar sarasaw oraqet waytañ munapjjäna, ukampis Davidajj janiw munkänti, janirakiw jupanakamp chik manqʼañ munkänti. 18 Paqallqo urunak pasatatwa wawajj jiwjjäna, ukampis Davidan servirinakapajj wawan jiwjjatap jupar yatiyañ ajjsarapjjänwa. Jupanakajj akham sapjjänwa: “Wawajj jakaskäna ukhajja, jupar parlatas janiw istʼañ munkistänti. Ukhamajj ¿kunjamarak wawamajj jiwatäjjewa sañänisti? Jupajj kapasakiw kuna jan walsa luraspa” sasa.

19 Kunapachatï Davidajj servirinakapar jupanakkam jiskʼat parlasir uñjäna ukhajja, wawan jiwjjatap amuyäna. Ukatwa Davidajj servirinakapar akham jisktʼäna: “¿Wawajach jiwjje?” sasa. Jupanakajj sapjjarakïnwa: “Jiwatäjjewa” sasa. 20 Ukatwa Davidajj oraqet sartjjäna. Jareqtʼasisajj aceitempiw uchtʼasïna,+ yaqha isimpiw uchasirakïna, ukatjja Jehová Diosan utapar+ sarasaw oraqer puriñkam altʼasïna. Ukjjarusti utapar* sarasaw manqʼa mayïna, ukatsti manqtʼasjjarakïnwa. 21 Davidan servirinakapajj akham sasaw jupar jisktʼapjjäna: “¿Kunatsa ukham lurta? Wawamajj jakaskäna ukhajj ayunayätawa wal jacharakiyätajja, ukampis jiwjjepan jankʼakiw sarthapisin manqtʼasjjaraktajja” sasa. 22 Davidajj sarakïnwa: “Wawajan jakaskipanjja, ‘inas Jehová Diosajj nayat khuyaptʼayasisin wawajar jakayaskakchini’ sasaw ayunayätjja,+ wal jacharakiyätjja.+ 23 Jichhajj jiwatäjjewa, ¿kunatarak ayunästi? ¿Nayajj kuttʼayaniristti?+ Mä urojj jupjamarakiw jiwäjja,+ ukampis jichhajj janiw nayan ukar kuttʼayankiristti”+ sasa.

24 Ukatsti Davidajj Bat-Seba+ warmiparuw chuymachtʼäna. Jupan ukar sarasajj jupampiw ikthapirakïna. Tiempompejja Bat-Seba warmejj wawanëjjänwa, uka wawarojj Salomón*+ suti uchapjjäna. Jehová Diosajj uka wawar munasirakïnwa.+ 25 Niyakejjay Jehová Diosajj uka wawar wal munaschïnjja, Jedidías* suti uchapjjañapatakiw Natán+ profetar khitäna.

26 Joab chachajj ammonitanakan+ Rabá+ markap contrajj nuwasiskakïnwa, ukatsti reyejj jakki uka markwa katuntarakïna.+ 27 Ukatwa Joab chachajj Davidan ukar jaqenak khitäna, akham sasa: “Rabá marka contraw nuwasta,+ ukatjja umanakan marka* katuntarakta. 28 Jichhajj jiltʼki uka soldadonak tantachtʼam, ukatsti marka contra guerran nuwasisajj katuntarakim, janiw nayajj uka marka katuntkiristti, ukhamat jupaw katunti sasin nayat jan sapjjañapataki” sasa.

29 Ukatwa Davidajj taqpach soldadonak tantachtʼäna, ukatsti Rabá markaruw saräna, uka markampi nuwasisajj katuntarakïnwa. 30 Davidajj Malcam sat idolon pʼeqepatwa coronap apaqäna. Uka coronajj qorit luratänwa, 34 kilonakaw pesäna,* suma qalanakanirakïnwa. Ukatsti Davidan pʼeqeparuw uk uchapjjäna. Kunanakatï uka markan utjkäna+ ukanaksa Davidajj waljpun katuntasirakïna.+ 31 Uka markankir jaqenakar apsunisajja, qalanak khuchjañanwa jupanakar trabajiyäna, hierrot lurat puntani herramientanakampi, hierrot lurat hachanakampiw trabajiyäna, ladrillonak kunwa lurayäna. Ammonitanakan taqpach markanakapanwa ukham luräna. Qhepatjja Davidasa taqe soldadonakas Jerusalén markaruw kuttʼjjapjjäna.

13 David reyin Absalón yoqapajj wali suma uñnaqtʼani mä kullakanïnwa, jupajj Tamar+ satänwa. David reyin Amnón+ sat yoqapajj jupat enamorasïna. 2 Tamar kullakapan* virgen tawaqötap laykojj janiw Amnón chachajj jupar kuns kamachirjamäkänti, ukatwa jupajj kullakapatjam wal llakisisajj usuntäna. 3 Amnón chachajj Jehonadab+ sutini mä amigonïnwa. Jehonadab chachajj David reyin Simeá+ sat jilapan yoqapänwa, astuto jaqerakïnwa. 4 Jupajj akham sasaw Amnón chachar säna: “Reyin yoqapa, ¿kunatsa jumajj sapa alwa wali llakitäta? ¿Janit awiskitasma?” sasa. Amnón chachajj jupar sarakïnwa: “Absalón jilajan Tamar kullakapampïñ+ wal munta” sasa. 5 Ukatwa Jehonadab chachajj jupar akham säna: “Ikiñamar mantjjasajj usutäkasmas ukham tukum. Tatamajj jumar uñjir jutkätam ukhajj akham sätawa: ‘Mirä amp suma, Tamar kullakajay jutasin nayar manqʼa wajjtʼitpan. Jupatejj usutanakatak wakichaski uka manqʼa* nayan uñjkat wakichani, nayar wajjtʼarakitani ukhajja, manqtʼasïwa’ sasa”.

6 Ukatwa Amnón chachajj ikiñapar mantasin usutäkaspas ukham tuküna. Reyisti jupar uñjiriw mantarakïna. Amnón chachajj akham sasaw reyir säna: “Mirä amp suma, Tamar kullakajay akar jutpan, ukhamat jupajj nayan uñjkat corazonar uñtasit pä tʼantʼanak lurañapataki, nayajj jupan churataw manqtʼasëjja” sasa. 7 Uk satasti David reyejj utankaskäna uka Tamar phuchaparuw akham sasin mä yatiyäwi apayäna: “Mirä amp suma, Amnón jilaman utaparuy saram, jupatakiw manqʼa* wakichtʼarapïta” sasa. 8 Ukatwa Tamar tawaqojj Amnón jilapan utapar saräna, ukanwa jupajj ikiñankaskarakïna. Tamar tawaqojj tʼantʼa masa katusaw jilapan uñjkat chapuntäna,* uksti qhatiyarakïnwa. 9 Ukatjja tʼantʼanak aptasaw Tamar tawaqojj jilapar churäna. Ukampis Amnón chachajj janiw manqʼañ munkänti, akham sasaw taqenir säna: “¡Jumanakajj taqen sarjjapjjam!” sasa. Ukatwa jupanakajj taqen sarjjapjjäna.

10 Ukatjja Amnón chachajj akham sasaw Tamar tawaqor säna: “Ikiñ utajar manqʼa* apanirapita, nayajj juman churataw manqtʼasëjja” sasa. Ukatwa Tamar tawaqojj corazonar uñtasit tʼantʼanak lurkäna ukanakjja, Amnón jilapatak ikiñ utapar aparapïna. 11 Kunapachatï Tamar tawaqojj manqʼasiñapatak tʼantʼanak aparapïna ukhajja, Amnón chachajj katuntasaw akham säna: “Nayan kullakaja. Jutam, nayamp ikintasim” sasa. 12 Ukampis jupajj akham sänwa: “¡Janiwa! ¡Nayan jilaja, jan deshonristati! Janiw Israel markan ukajj lurasiñapäkiti.+ Jan uka phenqʼaskañ luramti.+ 13 ¿Kunjamarak ukham deshonratajj jakästi? Jumarojj mä jiskʼachat jaqerjamaw Israel markan uñjapjjarakïtam. Mirä amp suma, jichhajj reyimp parlam, jupajj janiw nayat jarkʼaskätamti” sasa. 14 Ukampis Amnón chachajj janiw jupar istʼañ munkänti, munkir jan munkir katuntasaw jupar violäna, ukhamatwa deshonrarakïna. 15 Ukatjja Amnón chachajj walpun Tamar tawaqor uñisjjäna, nayrajj wal munkäna ukat sipansa jukʼamp uñisjjäna. Amnón chachajj akham sasaw jupar sarakïna: “¡Sartam! ¡Sarjjam!” sasa. 16 Uk satasti jupajj akham sasaw säna: “¡Nayan jilaja, janiw sarkiristti! Kuntï nayar lurkista ukat sipansa, nayar khitanukjjatamajj jukʼamp jan walïniwa” sasa. Ukampis Amnón chachajj janiw jupar istʼañ munkänti.

17 Ukjjarusti jupajj mä wayna serviripar jawsasaw akham säna: “Mirä amp suma, aka warmirojj nayan ukat irpsum, jupar irpsusajj trancamp punkurojj trancantarakim” sasa. 18 (Tamar tawaqojj kayukam purir mä suma isimpi* isthapitänwa. Reyin virgen phuchanakapajj ukham isinakampiw uchasipjjerïna). Ukatwa serviripajj tawaqor anqar irpsüna, punkurojj trancampiw trancantarakïna. 19 Ukatjja Tamar tawaqojj qhellampiw pʼeqet uchasïna,+ uchatäkäna uka suma isipsa chʼiyjarakïnwa. Amparanakap pʼeqep patjjar uchasajj warartʼasisaw jupajj sarjjäna.

20 Ukatsti Absalón+ jilapajj akham sasaw jupar jisktʼäna: “¿Amnón jilamat uka jan wal lurtamjja? Nayan kullakaja, jichhajj jan khitirus uk yatiyamti. Jupajj jilamawa.+ Jan chuymamajj ukat anch llakispanti” sasa. Ukatwa Tamar tawaqojj Absalón jilapan utapan mayninakat jayan jakäna. 21 Kunapachatï David reyejj taqe ukanak yatïna ukhajja, walpun colerasïna.+ Ukampis jupajj janiw Amnón yoqaparojj chuym ustʼayañ munkänti, jilïr wawapätap laykojj wal jupar munasïna. 22 Tamar kullakapar deshonratap+ laykojj walpun Absalón chachajj Amnón jilapar uñisïna,+ ukampis Amnón jilaparojj janiw kamskänsa.

23 Pä mara qhepatjja, Absalón chachan ovej tʼarwa yawirinakapajj Baal-Hazor cheqankapjjänwa, Efraín+ marka jakʼana. Absalón chachasti mä fiestaruw reyin taqe yoqanakapar invitäna.+ 24 Ukatjja Absalón chachajj reyin ukar mantasaw akham säna: “¡Naya serviriman ovejanakaparuw tʼarwa yawirasipki! Mirä amp suma, juma reyisa servirinakamasa nayamp chik sarapjjakiñäniya” sasa. 25 Ukampis reyejj akham sasaw Absalón yoqapar säna: “Janik wawa. Taqen sarapjjerista ukhajj jumatak chʼamäspawa” sasa. Absalón chachajj walsa jupar ruwkchïnjja, reyejj janiw sarañ munkänti, ukampis walik pastʼapjjäta sasaw jupar säna. 26 Absalón chachajj akham sarakïnwa: “Janitejj sarirjamäkstajja, mirä amp suma, Amnón jilajay nanakamp chik sarpan”+ sasa. Uk satasti reyejj akham sarakïnwa: “¿Kunats jupan sarañap munta?” sasa. 27 Ukhampachas Absalón chachajj reyir iyaw sayänwa, ukatwa reyejj Amnón yoqaparusa mayni yoqanakaparus jupamp chik taqenir khitäna.

28 Ukatjja Absalón chachajj akham sasaw servirinakapar säna: “Uñjapjjätawa, kunapachatï Amnón jilajan chuymapajj vino umasin kusisitäjjani ukhajja, nayajj akham sapjjämawa: ‘¡Amnón jilajar atacapjjam!’ sasa. Ukatsti jumanakajj jiwayapjjañamawa. Jan ajjsarayasipjjamti, naya pachpaw ukham lurapjjañamatak sapjjsma. Chʼamani saytʼasipjjam, jan ajjsarapjjamti” sasa. 29 Ukatwa Absalón chachan servirinakapajj kunjamtï jupanakar siskäna ukhampun Amnón chachar lurapjjäna. Ukatsti reyin mayni yoqanakapajj sapa mayniw mulanakapar sarjjatasin escapjjapjjäna. 30 Jupanakajj thak sarasipkäna ukhaw David reyir akham sasin yatiyapjjäna: “Absalón chachajj reyin taqpach yoqanakaparuw jan mayan jiwarayi” sasa. 31 Uk yatisasti reyejj sartasaw isip chʼiyjasïna, oraqeruw liwitattarakïna. Servirinakapajj taqenirakiw isinakapas qʼala chʼiyjat jupa jakʼar saytʼasipjjäna.

32 Ukampis David reyin Simeá+ jilapan yoqapäki uka Jehonadab+ chachajja, akham sasaw säna: “Tata, jan jumajj taqe wayna yoqanakamas jiwatäpkaspa ukham amuyamti, Amnón sat yoqamakiw jiwat uñjasi.+ Absalón yoqamaw ukham lurapjjañapatak mayïna,+ Amnón jilapajj Tamar+ kullakapar deshonrkäna+ ukhatpach jupajj ukham lurañ amtäna. 33 Jichhasti jachʼa rey, ‘reyin taqpach yoqanakapaw jiwarata’ sapki uka yatiyäwirojj jan kasumti.* Amnón yoqam sapakiw jiwat uñjasi” sasa.

34 Ukañkamasti Absalón chachajj escapjjänwa.+ Uka qhepatjja marka uñjir guardiaw* walja jaqenak jutaskir uñjäna, uka jaqenakajj qollu jakʼankir thak jutasipkäna. 35 Ukatwa Jehonadab+ chachajj reyir akham säna: “¡Uñtam! Reyin yoqanakapajj kuttʼanjjapjjewa. Kunjamtï naya servirimajj siskayät ukhama” sasa. 36 Kunapachatï jupajj parlañ tukuyjjäna ukhaw reyin yoqanakapajj mantanipjjäna, jupanakajj jachʼat jachapjjäna. Reyisa taqpach servirinakapasa chuymas kawkstʼataw wal jachapjjarakïna. 37 Ukampis Absalón chachajj escapjjänwa, Amihud chachan Talmái+ yoqapan ukaruw sarjjäna, Talmái chachajj Guesur markan reyipänwa. David reyejj walja urunakaw Amnón yoqapatjam jacharakïna. 38 Absalón chachajj escapjjasin Guesur+ toqer sarjjäna ukhajja, kimsa maranakaw ukan quedasïna.

39 Qheparusti David reyejj Amnón yoqapan jiwatapat chuymachasjjänwa, ukatwa Absalón yoqapan ukar sarañ munäna.

14 Zeruyá+ warmin Joab yoqapajja, David reyejj Absalón+ yoqapar uñjañ munatap yatïna. 2 Ukatwa Joab chachajj Tecoa+ markat mä astuta warmi jawsayanïna, juparojj akham sänwa: “Mirä amp suma, jiwirinïkasmas ukham tuküta, llakisiñ isinakampiw* uchasïta, janiw aceitemp uchasïtati.+ Walja tiempos maynin jiwatapat llakitäkasma ukhamaw tukurakïta. 3 Ukatjja reyin ukar mantasajj akham sañamawa” sasa. Uk sasinjja, Joab chachajj kuntï uka warmejj sañapäkäna ukwa jupar säna.*

4 Tecoa markankir warmisti, reyin ukar mantasajj qonqortʼasisaw oraqer puriñkam akham sas altʼasïna: “¡Jachʼa rey, yanaptʼasikitaya!” sasa. 5 Reyejj akham sasaw jupar säna: “¿Kunas llakisiytam?” sasa. Warmisti sarakïnwa: “Nayajj mä viuda warmïtwa, chachajajj jiwatäjjewa. 6 Naya servirimajj pä yoqanïyätwa, paniniw marka jakʼan nuwasipjjäna. Jan khiti jaljtayiri utjipanjja, maynejj jilapar atipjasajj jiwayarakïnwa. 7 Jichhasti taqpach familiaranakajaw naya servirim contrajj saytʼasipjje, jupanakajj akham sapjjarakiwa: ‘¡Jilapar jiwayki ukar katuyapjjeta! Herencia katoqerejj janis utj-jjchinejja, jilapar jakañap apaqatap laykojj jupar jiwayapjjarakïwa’+ sasa. Jakaski uka yoqajajj kunjamtï nina jiwarat taypin mä jiskʼa ninajj aqaski ukar uñtasitawa, juparuw jupanakajj jiwayapjjani. Jupar jiwayasajj esposojan sutipsa jupat jutir wawanaksa qʼal aka oraqet chhaqtayapjjani” sasa.

8 Ukatjja reyejj akham sasaw uka warmir säna: “Utamar sarjjam, nayaw jumatakejj mä orden apsurapïma” sasa. 9 Ukatwa tecoíta warmejj reyir akham säna: “Tata, jachʼa rey, yoqajan jan wali luratapat nayampi tatajan familiapampiw pagapjjäjja. Ukhamatwa juma reyisa reyjam apnaqatamasa* jan kuna juchanïkaniti” sasa. 10 Ukatsti reyejj jupar akham sarakïnwa: “Maynitï uka toqet parlaskakïtam ukhajja, nayan ukaruw irpanïta, jupajj janirakiw jukʼamp uka toqet kamsjjätamsa” sasa. 11 Warmisti sarakïnwa: “Mirä amp suma, reyejj Jehová Diosapat amtasikpanaya, ukhamatwa jiwat jaqen wilapat vengasiri+ jaqejj jukʼamp jan walinak jan utjaykaniti, ni yoqajarus jiwaykaniti” sasa. Reyejj sarakïnwa: “Kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäkejja,+ janiw yoqaman ni mä ñikʼutapas oraqer jalaqtkaniti” sasa. 12 Warmisti akham sarakïnwa: “Mirä amp suma, jachʼa rey, naya servirimarojj arstʼam sakitaya” sasa. Ukatwa reyejj “¡arstʼaskakim!” säna.

13 Warmisti akham sänwa: “Jachʼa rey, ¿kunatsa Diosan markap contrajj ukham jan wal lurta?+ Jumajj pachpa yoqamaru jayar apanukusajj janiw kuttʼayanktati, ukatwa ukham arsusajj juma pachpa juchañchasisktajja.+ 14 Cheqas jiwasajj taqeniw jiwañäni, oraqer wartat umjamaw tukusiñäni, wartatajj janiw wasitat apthapiskaspati. Ukampis Diosajj janiw khitirus jakañap* apaqkaniti, jayar apanukutäki ukajj kunatsa jupan ukar kuttʼaniñapa ukwa amuytʼi. 15 Nayarojj jaqenakaw ajjsarayapjjetu, ukatwa juma jachʼa reyimp parlañatak mantanta. Naya servirimajj akham sasaw chuymajan amuytʼayäta: ‘Reyimpejj parltʼaskakirista. Inas ukhamat reyejj esclavapan mayitaparjam lurchispa, 16 reyejj naya esclavaparojj wasitat istʼitaspawa, nayampita sapa yoqajampit Diosan herenciap apaqañ munapkitu uka chachatsa salvitaspawa’+ sasa. 17 Ukatsti naya servirimajj saraktwa: ‘Jachʼa reyin arunakapajj chuymachtʼakitpanaya’ sasa. Jachʼa rey, kunatï walïki jan walïki uk sum uñjasajj cheqpach Diosan mä angelapjamätawa. Jehová Diosamajj jumampïpan” sasa.

18 Ukjjarusti reyejj akham sasaw warmir säna: “Kuntï jisktʼkäma ukarojj jan kuns imtʼistati” sasa. Warmejj sarakïnwa: “Jachʼa rey, mirä amp suma, saskakita” sasa. 19 Ukatwa reyejj akham jisktʼäna: “¿Joab chachat taqe ukanak sañamatak maytam?”+ sasa. Warmisti sarakïnwa: “Jachʼa rey, kunjamtï jumajj cheqpachapun jakasktajja, kuntï juma reyejj siskta ukajj ukhamapunïskiwa.* Joab servirimaw taqe kuntï jumar sisksma uk situ.* 20 Joab servirimaw jumamp parlañatak khitanitu, ukhamat kuntï Absalón yoqamat amuykta ukham jan amuyjjañamataki. Ukampis juma jachʼa reyejj cheqpach Diosan angelapar uñtasitaw wali yatiñanïtajja, kunatï aka oraqen pasaski uksa taqpach yatiraktajja” sasa.

21 Ukatjja reyejj akham sasaw Joab chachar säna: “Walikiwa, ukham luräjja.+ Jichhajj sarasin Absalón yoqajar kuttʼayanim”+ sasa. 22 Uk satasti Joab chachajj qonqortʼasisaw oraqer puriñkam altʼasïna, reyirusti jachʼañcharakïnwa. Ukatsti akham sänwa: “Jachʼa rey, naya servirimajj juman chuymamar purtʼatajwa jichhürojj yatta, naya serviriman mayitaparjamaw luraraktajja” sasa. 23 Ukatjja Joab chachajj Guesur+ toqeruw saräna. Absalonarojj Jerusalén markaruw irptanirakïna. 24 Ukampis reyejj akham sänwa: “Utapar kuttʼjjpan, janiw nayan ukar jutañapäkiti” sasa. Ukatwa Absalonajj utapar kuttʼjjäna, janirakiw reyin nayraqatapan uñstkänti.

25 Israel markpachanjja, Absalón chachjam suma uñnaqtʼanïtapat wali jachʼañchat jaqejj janiw utjkänti. Kayu plantat pʼeqe puntakamajj janiw kuna jan walis jupan utjkänti. 26 Ñikʼutap khuchuraskäna ukhajja, reyin pesañ qalaparjamajj* niya 2 kilo chikataniw* ñikʼutapajj pesäna. Ñikʼutapan wali jathïtap laykojja, jupajj sapa mara tukuyaw khuchurasiñapäna. 27 Absalón chachatakejj kimsa yoqampi+ mä phuchampiw nasirapïna, phuchapajj Tamar satänwa. Jupasti wali suma uñnaqtʼani warmirakïnwa.

28 Absalonajj pä maraw Jerusalén markan jakjjäna, ukampis janiw reyin nayraqatapan uñstkänti.+ 29 Ukatsti Absalonajj Joab chacharuw David reyin ukar sarañapatak jawsayäna, ukampis Joab chachajj janiw jupan ukar jutañ munkänti. Ukatwa jupar wasitat thaqtanipjjañapatak khitäna, ukampejj pä kutiw jawsayäna. Joab chachasti janirakikiw jupan ukar jutañ munkänti. 30 Qhepatjja Absalonajj akham sasaw servirinakapar säna: “Joab chachan oraqepajj nayan oraqej ladonkiwa, cebadapaw ukan utji. Sarasin ninamp uk phichantanipjjam” sasa. Ukatwa Absalonan servirinakapajj Joab chachan oraqep phichantapjjäna. 31 Uk uñjasinjja Joab chachajj Absalonan ukaruw saräna, juparojj sarakïnwa: “¿Kunatsa servirinakamajj oraqej phichantanipjje?” sasa. 32 Absalonajj Joab chachar akham sänwa: “Juman ukarojj aka yatiyäwi apayansma: ‘Jutam, reyirojj akham sasin jisktʼanirapita: “¿Kunatakis Guesur+ toqet jawsayanista? Ukan quedasiñajaw jukʼamp walïspäna. Jichhajj juma reyin ajanum uñjañ munta, nayatï juchanïsta ukajj jiwayjjeta” sasa’”.

33 Ukatwa Joab chachajj reyin ukar mantasajj ukanak säna. Ukatsti reyejj Absalón yoqaparuw jawsayäna, jupasti reyin ukar mantasajj nayraqatapar qonqortʼasisaw oraqer puriñkam altʼasïna. David reyejj Absalón+ yoqaparojj jampʼattʼarakïnwa.

15 Taqe ukanak pasatatjja, Absalón chachajj jupatak lurat mä carronïnwa, caballonakasa, jupa nayraqat tʼijuri 50 chachanakas jupan utjarakïnwa.+ 2 Absalonajj alwat sartasaw markan punkupar apkäna uka thaki ladon saytʼasirïna.+ Kunapachatï mä jaqejj quejanïsin reyin ukar juzgatäñatak+ saraskirïna ukhajja, Absalonajj jupar jawsasaw akham sirïna: “¿Jumajj kawkinkirïtasa?” sasa. Maynisti akham sirïnwa: “Naya servirimajj Israel markankir mä tribunkirïtwa” sasa. 3 Absalonajj akham sarakirïnwa: “Juman quejanakamajj cheqaparjamäskiwa, walikïskarakiwa. Ukampis quejam istʼañatakejj janiw reyin uchatajj khitis utjkiti” sasa. 4 Ukatsti Absalonajj akham sarakirïnwa: “¡Nayak markan juezapat uttʼayatïrista! Taqe khitinakatejj mä juicionïki jan ukajj mä quejanïki ukajj nayan ukaruw jutaspa, nayasti cheqaparjam uñjatäñapatakiw yanaptʼirista” sasa.

5 Kunapachatï mä jaqejj Absalón nayraqatan altʼasiñatak jakʼachasirïna ukhajja, Absalonajj amparap loqatatasaw jupar katusin jampʼattʼirïna.+ 6 Reyin ukan juzgatäñatak jutapjjerïkäna uka israelitanakarojj taqeniruw ukham lurirïna, ukhamatwa Absalonajj taqe israelit chachanakan chuymap lunthatirïna.+

7 Pusi maranak* qhepatjja, Absalonajj reyir akham sänwa: “Mirä amp suma, Jehová Diosar mä promesa lurkayäta uk phoqerejj Hebrón+ markar saram sakitaya. 8 Naya servirimajj Siria toqen Guesur+ toqenkkayäta ukhaw akham sasin mä promesa+ lurayäta: ‘Jehová Diosatï Jerusalén markar kuttʼayjjetanejja, nayajj Jehová Diosaruw mä ofrenda loqtäjja’* sasa”. 9 Ukatwa reyejj jupar akham säna: “Walikiwa, sumak saräta” sasa. Uk satasti Absalonajj Hebrón markaruw saräna.

10 Jichhasti Absalonajj uñaqerinakwa Israel markan taqpach tribunakapar khitäna, jupanakarojj akham sänwa: “Pututun phustʼasitap istʼapjjäta ukhajja, akham sapjjätawa: ‘¡Absalonajj Hebrón markanwa reyit uttʼayatäjje!’+ sasa”. 11 Absalón chikajj Jerusalenankir 200 chachanakaw uka markar sarapjjäna. Jupanakajj Absalonan invitataw sarapjjäna, janiw kunsa amuyapkänti, janirakiw kunatï pasaskäna uksa yatipkänti. 12 Ukhamarus sacrificionak loqtkäna ukhajja, Absalonajj Guiló+ markankir Ahitofel+ chacharuw irptayanïna, jupajj David reyin amuytʼayiripänwa.+ Absalonamp chika rey contra saytʼasirinakajj jukʼampiw jiljjattäna. Absalonar apoyir jaqenakajj jukʼampiw waljaptarakïna.+

13 Tiempompejj mä yatiyiriw David reyin ukar purïna, akham sasa: “Israel markankir chachanakajj Absalonaruw apoyjjapjje” sasa. 14 Ukatwa David reyejj jankʼak Jerusalenankir taqpach servirinakapar akham säna: “¡Sarjjañäni, escapjjañäni!+ Janiw jiwasat maynis Absalonan amparapat escapkaspati. ¡Apurasipjjam! Absalonajj jankʼak purinisaw jiwasar jan wal luristaspa, markankir taqpach jaqenakarus espadampiw jiwarayaspa”+ sasa. 15 Reyin servirinakapajj akham sasaw reyir sapjjäna: “Jachʼa rey, kun lurañtï amtkäta uk lurañatakejj servirinakamajj listokïpjjtwa”+ sasa. 16 Ukatwa reyejj taqe utapankirinakamp sarjjäna, ukampis reyejj tunka concubina warminakaparuw+ uta* uñjapjjañapatak jaytäna. 17 Reyejj taqe jaqenakamp chikaw markat mistuskakïna, Bet-Merhac cheqaruw saytʼapjjarakïna.

18 Taqe servirinakapaw reyimp chikajj mistupjjäna,* keretitanakasa, peletitanakasa,*+ Gat+ markat arkanipkäna uka 600 guitita+ chachanakasa formtʼataw reyin nayraqatap pasapjjäna.* 19 Ukatsti Ittái+ sat guitita chacharojj reyejj akham sänwa: “¿Kunatsa jumajj nanakamp chik sarañamäspa? Kuttʼjjam, machaq reyimp jakir sarjjam, jumajj extranjerötawa, markamsa apanukuntawa. 20 Jichhakiw akar purisinktajja, ukhamajj ¿kunjamarak nayamp chik sarañamatak mayirismasti? Nayajj janiw kawkir sarañajsa yatiskti. Taqe jaqenakamamp chik kuttʼjjam, ¡Jehová Diosay jumarojj munasiñat jan jaytjasirïtap uñachtʼaypan, jupasti jumatakejj confiykañarakïpan!”+ sasa. 21 Ukampis Ittái sat chachajj reyir akham sänwa: “¡Kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäki, juma jachʼa reyis jakaskaraktajja, kawkirutï juma reyejj sarkäta ukaruw naya servirimajj sararakëjja, jakañatakis jiwañatakis ukankapunïwa!”+ sasa. 22 Uk satasti David reyejj Ittái+ chachar akham sänwa: “Ukhamajj nayamp chik saram” sasa. Ukatwa Ittái sat guitita chachajj taqe jaqenakapampi wawanakapamp chik saräna.

23 Kunapachatï reyimp chik sariri taqe jaqenakajj Cedrón valle pasasipkäna ukhajja, Jerusalén markankirinakasa uka jakʼanakankir jaqenakas jachʼat jachapjjäna, reyejj Cedrón valle+ jakʼan saytʼatäskänwa. Wasarar apki uka thakiruw reyisa jupamp chik sarir taqe jaqenakas sarasipkäna. 24 Sadoc+ chachas ukankarakïnwa, cheqpach Diosan arcap+ apiri taqe levitanakas+ jupamp chikaw sarapjjäna, jupanakajj ukjaruw cheqpach Diosan arcap uchapjjäna.+ Kunapachatï taqpach jaqenakajj markat mistusin valle paskatjjapjjäna ukhaw Abiatar+ chachajj ukar purirakïna. 25 Ukampis reyejj Sadoc chachar akham sänwa: “Cheqpach Diosan arcap markar kuttʼayjjam.+ Nayatï Jehová Dios nayraqatan sumat uñjatäyäjja, jupaw kuttʼayanitani, wasitat arca uñjayitani, kawkjankis uksa uñjayarakitaniwa.+ 26 Ukampis janitejj Diosan chuymapar purtʼkäjja, kunatï jupatak walïki ukarjam nayamp lurpan” sasa. 27 Reyejj Sadoc sacerdoter akham sarakïnwa: “¿Janit jumajj visionanak amuytʼirïkta?+ Jumasa Abiatar chachasa sumak markar kuttʼjjapjjam, Ahimáaz yoqamarusa Abiatar chachan Jonatán+ yoqaparus irpjjarakïtawa. 28 Nayajj Jordán jawir umajj paskatañjamäki ukjanwa wasara jakʼan suyäjja, jumanakat mä yatiyäwi katoqañkamaw ukankäjja”+ sasa. 29 Ukatwa Sadoc chachampi Abiatar chachampejj cheqpach Diosan arcap Jerusalén markar kuttʼayapjjäna, uka markanwa quedasipjjarakïna.

30 David reyejj Olivos+ qollu makataskäna ukhajja, jachtʼasisaw makataskäna, pʼeqepajj chʼoqtʼatänwa, qʼara kayukirakïnwa. Jupamp sarir jaqenakas taqpachaniw pʼeqe chʼoqtʼatäpjjäna, jachtʼasisaw makatapjjarakïna. 31 David reyirojj akham sasaw yatiyapjjäna: “Ahitofel chachajj khitinakatï Absalonamp+ chik juma contra saytʼasipki+ ukanakamp chikarakiwa” sasa. Ukatwa Davidajj akham säna: “¡Jehová Dios Tata, mirä amp suma, Ahitofel chachan amuytʼat arunakap jan amuytʼasir+ chachan arunakapjam tukuyam!”+ sasa.

32 David reyisti kawkjantï jaqenakajj Diosar adorapjjerïkäna* uka qollu patjjaruw purïna, ukanwa Husái+ sat arkita+ chachajj jupamp jikisiñatak suyaskäna, kayukam puriri suma isipas chʼiyjatänwa, pʼeqepas laqʼakamakïnwa. 33 Ukampis Davidajj akham sasaw jupar säna: “Jumatï nayamp chik sarasmajja, nayatak chʼama tukuñäspawa. 34 Ukampirus jumatï markar kuttʼäta, Absalonarojj ‘jachʼa rey, nayajj juman servirimätwa, nayrajj tataman serviripäyätwa, ukampis jichhas juman servirimäjjtwa’+ säta ukhajja, Ahitofel chachan amuytʼat arunakap pantjayasajj yanaptʼitasmawa.+ 35 ¿Janit Sadoc sacerdotesa Abiatar sacerdotes markan jumampïpki? Kunanakatï reyin utapan paskani ukanak yatisajja, Sadoc, Abiatar sacerdotenakaruw taqe ukanak yatiyäta.+ 36 Sadoc sacerdoten Ahimáaz+ yoqapasa Abiatar sacerdoten Jonatán+ yoqapasa ukanwa jupanakampïsipki, uka pä yoqanakapampiw kunanaktï istʼapkäta ukanak taqpach yatiyanipjjetäta” sasa. 37 Ukatwa Davidan Husái amigopajj*+ markar mantjjäna, kunapachatï Absalonajj Jerusalén markar mantkäna uka horasana.

16 Kunapachatï Davidajj qollu patjja pasjjäna+ ukhajja, Mefibóset+ chachan Zibá+ sat serviripajj ukanwa jupamp jikisiñatak suyäna. Jupajj pä karuntʼat asnonakas irptʼasitaw suyäna, uka asnonakajj 200 tʼantʼanakampi, uvas pasasanakamp lurat 100 tʼantʼanakampi, higompit palmeran achunakapampit lurat 100 tʼantʼanakampi, mä vino wakullamp+ khumjjatatänwa. 2 Ukatjja reyejj akham sasaw Zibá chachar säna: “¿Kunats akanak apanta?” sasa. Zibá chachajj akham sarakïnwa: “Uka asnonakajj reyin familiapan sarapjjañapatakiwa, tʼantʼampi frutampejj chachanakan manqʼasipjjañapatakiwa, vinojj khitinakatï wasaran qarjtapkani ukanakatakiwa”+ sasa. 3 Ukatjja reyejj akham sasaw säna: “¿Kawkinkis uywiriman* allchhipajja?”*+ sasa. Uk satasti Zibá chachajj akham sasaw reyir säna: “Jupajj Jerusalén markankaskiwa, akham sarakiwa: ‘Jichhürojj achachilajarjamaw israelitanakajj reyit uttʼayapjjetani’+ sasa”. 4 Ukatjja reyejj akham sasaw Zibá chachar säna: “Taqe kunatï Mefibóset+ chachankki ukajj jumankjjewa” sasa. Zibá chachajj sarakïnwa: “Juma nayraqatanwa altʼasta. Jachʼa rey, sumat uñjakitaya”+ sasa.

5 David reyejj Bahurim markar purïna ukhajja, Simeí+ sutini mä chachaw mistunïna, maldisiñ arunak arnaqasisaw+ Davidar jakʼachasïna, jupajj Guerá chachan yoqapänwa, Saúl chachan utapankir familiat jutirirakïnwa. 6 Jupajj Davidaruw qalanakamp jaqtʼäna, David reyin servirinakaparusa, taqpach jaqenakarusa, Davidan kupëjjapa chʼeqäjjapa sarir wali chʼamani soldadonakarus qalanakampiw jaqtʼarakïna. 7 Simeí chachajj akham sasaw jupar maldisïna: “¡Mistjjam! ¡Sarjjam! ¡Jaqe jiwayiri! ¡Jan kunatak servir jaqe! 8 Saúl chachan familiapar jiwarayatam laykuw Jehová Diosajj uka pachpa kuttʼayasktamjja. Saúl lantiw jumajj reyit apnaqtajja, ukampis Jehová Diosajj Absalón yoqamaruw reyit uttʼayi. ¡Jumajj jaqe jiwayirïtawa,+ ukatwa tʼaqesiñajj jumatak jilarkir utjaraki!” sasa.

9 Ukatsti Zeruyá+ warmin Abisái yoqapajj akham sasaw reyir sarakïna: “¿Kunatsa uka jiwat anur+ uñtat jaqejj jachʼa reyijar ukham maldisiñapa?+ Mirä amp suma, jupan ukar sarä, juparojj pʼeq apaqanï”+ sasa. 10 Ukampis reyejj akham sänwa: “Zeruyá+ warmin yoqanakapa, ¿kun lurañajas jumanakamp utji? Jupajj maldisiskitpan,+ Jehová Diosaw juparojj ‘¡Davidar maldisim!’ sasin saski.+ Ukhamajj ¿khitis Simeí chacharojj ‘kunatsa ukham lurta’ sasin saspa?” sasa. 11 Ukatjja Abisái chacharusa servirinakaparusa akham sasaw Davidajj säna: “Jañchijat jañchini pachpa yoqajatï jakañaj apaqañ munchitojja,+ ¡mä benjaminitajj+ jukʼampiw jiwayañ munitaspa! ¡Jupajj maldisiskitpan, Jehová Diosaw ukham sañapatak jupar saski! 12 Inas Jehová Diosajj nayan wal llakisitaj uñjañchispa,+ jichhürun nayar maldicionanak arnaqjapkitu ukanaksa Jehová Diosajj bendicionaruw tukuyaspa”+ sasa. 13 Ukatsti Davidasa jaqenakapasa thak saraqasipkakïnwa. Ukañkamasti Simeí chachajj qollu jakʼa saraskakïnwa, jupajj maldicionanak arnaqasisa,+ qalanakamp jaqjasa, laqʼamp willjasaw Davidan jakʼap saräna.

14 Ukatsti reyimpi taqe jaqenakampejj kawkjarutï puripjjañapäkän ukjaruw wali qarit puripjjäna, ukatwa samartʼañatak ukjar saytʼapjjäna.

15 Ukañkamasti Absalonasa jupar arkiri taqe israelitanakasa Jerusalén markaruw puripjjäna, Ahitofel+ chachas jupampirakïnwa. 16 Kunapachatï Davidan amigopäki* uka Husái+ sat arkita+ chachajj Absalón chachan ukar mantäna ukhajja, akham sasaw jupajj Absalonar säna: “¡Reyejj walja maranak jakpan! ¡Reyejj walja maranak jakpan!”+ sasa. 17 Uk istʼasasti Absalonajj akham sasaw Husái chachar säna: “¿Ukhamti amigomarojj munasiñat jan jaytjasirïtam uñachtʼayta? ¿Kunatsa amigomamp jan sarkta?” sasa. 18 Husái chachasti Absalonarojj akham sarakïnwa: “Janiw nayajj jupamp sarkiristti. Khititejj Jehová Diosampi, aka jaqenakampi, Israel markankir chachanakamp ajllitäki ukaruw nayajj apoyäjja. Janirakiw jupar jaytjkäti. 19 Mayampiw akham sarakta: ¿Khitirus nayajj serviñajäspa? ¿Janit reyin yoqapar serviñajäkaspa? Kunjamtï nayajj tatamar sirvkayätjja, ukhamarakiw jumar servïma”+ sasa.

20 Ukatsti Absalonajj akham sasaw Ahitofel chachar säna: “Amuytʼayitaya.+ ¿Kun lurañasas walïspa?” sasa. 21 Uk satasti Ahitofel chachajj Absalonar akham sarakïnwa: “Tatamajj uta* uñjapjjañapatak jaytki+ uka concubina warminakapamp ikintasim.+ Kunapachatï Israel markpachajj ukham lurasin tatamar jiskʼachatam yatipjjani ukhajja, jumar apoyirinakajj jukʼampiw chʼamañchtʼasipjjani” sasa. 22 Ukatwa Absalonatakejj techo patjjar mä carpa saytʼayarapipjjäna,+ ukatsti Absalonajj tatapan concubina+ warminakapampiw Israel markpachan uñjat ikintasïna.+

23 Uka urunakanjja Ahitofel+ chachan amuytʼat arunakapajj cheqpach Diosan arunakapäkaspas ukham uñjatänwa.* Davidasa Absalonasa ukhamwa Ahitofel chachan amuytʼat arunakap uñjapjjerïna.

17 Ukatjja Ahitofel chachajj akham sasaw Absalonar säna: “Mirä amp suma, 12.000 chachanak ajllisikëjjaya, jichha arumajj Davidaruw arktañ munta. 2 Qaritäkani jan chʼamanïkani*+ ukhaw mä akatjamat jupan ukar purëjja, juparojj wal sustjarakï, jupampïpki taqe uka jaqenakas escapjjapjjaniwa, ukhamatwa rey saparuk jiwayäjja.+ 3 Ukatsti taqe jaqenakaruw juman ukar kuttʼayanëjja. Jumajj thaqaskta uka jaqetejj jiwatächejja, taqpach jaqenakapaw juman ukar kuttʼanipjjani. Taqe jaqenakaw sumankapjjani” sasa. 4 Kuntï Ahitofel chachajj siskäna ukajja, Absalonatakisa Israel markan taqe ancianonakapatakis walikïnwa.

5 Ukampis Absalonajj akham sänwa: “Mirä amp suma, Husái+ sat arkita chacharojj jawsanipjjarakim, jupajj kamsanis uk istʼañäni” sasa. 6 Ukatwa Husái chachajj Absalonan ukar mantäna. Absalonasti juparojj akham sänwa: “Ahitofel chachajj akham amuytʼayapjjetu. ¿Jupan amuytʼataparjamat lurapjjañajäspa? Janitï ukarjam lurapjjañajajj walïkchejja, kunsa lurapjjerista uk jumay sapjjeta” sasa. 7 Ukatjja Husái chachajj Absalonar akham sänwa: “¡Ahitofel chachan ukham amuytʼatapajj jichha kutin janiw walïkiti!”+ sasa.

8 Husái chachajj akham saskakïnwa: “Tatamasa jaqenakapasa wali chʼamanïpjjewa,+ jumajj sum uk yattajja, jupanakajj kunjamtï mä osajj qallunakap chhaqayasisajj+ jan kamachtʼirjamäki ukhamäsipkiwa. Ukhamarus tatamajj guerranakan nuwasir+ chachawa, janiw arumajj jaqenakapamp chikäkaniti. 9 Anchhitajj mä qollu pʼiyana* jan ukajj yaqha cheqan imantatäskpachawa,+ jupatï nayraqat jiwas contra saytʼasispa ukhajja, uk yatirinakajj akham sapjjaspawa: ‘¡Absalonar apoyirinakajj atipjatäpjjewa!’ sasa. 10 Jan ajjsartʼiri mä chachasa, leonan chuymapanjamäkasas+ ajjsarañat khatatiniwa. Kuna laykutejj tataman wali chʼamanïtapsa+ jupampïpki uka chachanakan jan ajjsarirïpjjatapsa, taqe Israel markpachaw yati. 11 Nayan amuytʼatajajj akäspawa: Dan oraqet Beer-Seba+ cheqakamajj taqpach israelitanak juman ukar tantachtʼasipjjpan, lamar qota lakankir chʼallanakjam+ waljani tantachtʼasipjjpan, jumasti jupanakarojj nuwasiñanwa pʼeqtʼañamaraki. 12 Davidajj kawki cheqankaskpansa, jupa contra sarasajj katjañäniwa, kunjamtï sullajj oraqer purintki ukhamwa jupan ukar puriñäni. Janiw jupanakat maynis salvaskaniti, ni jupasa ni jupampïpki ukanakasa. 13 Jupatï mä markan imantasini ukhajja, taqe Israel markpach sarasaw uka markar tukjaniñäni, vallekamaw pitanakampi* taqpach qatatiñäni, janirakiw ni mä jiskʼa qalas jiltʼkaniti” sasa.

14 Ukatjja Absalonasa jupamp chikäpkäna uka israelit chachanakas akham sapjjänwa: “¡Husái sat arkita chachan amuytʼatapaw Ahitofel+ chachan amuytʼatapat sipans jukʼamp sumajja!”+ sasa. Kuna laykutejj Jehová Diosaw Ahitofel chachan sum amuytʼatap pantjayañ amtäna. Ukhamatwa Jehová Diosajj Absalón chachar jan waltʼañan uñjasiyañapäna.+

15 Ukatsti Husái chachajj akham sasaw Sadoc sacerdotempir Abiatar+ sacerdotempir säna: “Ahitofel chachajj akhamwa Absalonarusa Israel markan ancianonakaparus amuytʼayi, ukampis nayajj akhamwa amuytʼayarakta. 16 Jichhajj jankʼak Davidar akham sasin yatiyapjjam: ‘Jichha arumajj jan wasara jakʼan kawkjantï Jordán jawir umajj paskatañjamäki ukjan quedasimti, jan ukasti jawir paskatañamawa, jan ukhamäkaspa ukhajj juma reyisa taqe khitinakatï jumampïpki ukanakas qʼala tukjatäpjjätawa’*+ sasa”.

17 Jonatán+ chachampi Ahimáaz+ chachampejj jaqenakampi jan uñjayasiñatakiw marka anqäjjan quedasipjjäna, En-Roguel+ cheqana. Ukatwa mä sirvienta tawaqojj jupanakan ukar sarasajj taqe ukanak yatiyäna. Jupanakasti jankʼakiw David reyir yatiyir sarapjjarakïna. 18 Ukampis mä waynaw jupanakar uñjäna, uksti Absalonaruw yatiyarakïna. Ukatwa Jonatán chachampi Ahimáaz chachampejj jankʼak sarasin Bahurim+ markankir mä chachan utapar puripjjäna, uka chachajj patiopan uma phujunïnwa. Jupanakajj uka phujuruw imantasipjjäna. 19 Uka chachan warmipajj mä telampiw uka phujur imjjatäna, uka patjjarojj granonak apjjatarakïna. Ukanak janiw khitis amuykänti. 20 Absalonan servirinakapajj uka warmin utapar purisajj akham sasaw jupar jisktʼapjjäna: “¿Kawkinkapjjesa Ahimáaz chachamp Jonatán chachampejja?” sasa. Warmisti sarakïnwa: “Jawir toqeruw pasapjje”+ sasa. Absalonan servirinakapajj jupanakar thaqeriw sarapjjäna, ukampis jan katjasajj Jerusalén markaruw kuttʼjjapjjäna.

21 Absalonan servirinakapan sarjjapjjepanjja, chachanakajj uma phujut mistusajj David reyir yatiyiriw sarapjjäna. Jupanakajj akham sapjjänwa: “Ahitofel chachajj jumanak contraw amuytʼayi,+ jumanakajj jankʼak jawir paskatapjjam” sasa. 22 Ukatwa Davidasa jupamp chikäpkäna uka jaqenakas Jordán jawir jankʼak paskatapjjäna. Willjtakamajj taqeniw Jordán jawir paskatjjapjjäna.

23 Ahitofel chachajj amuytʼataparjam jan lurasitap yatïna ukhajja, mä asno karuntʼasisaw markapankir utapar sarjjäna.+ Ukanjja utapankirinakaruw kuntï lurapjjañapäki uk säna,+ ukatsti jaychkatasjjarakïnwa.+ Ukhamatwa jiwjjäna, nayra awkinakapan sepulturaparuw jupar imtʼjjapjjäna.

24 Ukañkamajja Davidajj Mahanaim+ cheqaruw saräna. Absalón chachasti Israelankir taqe chachanakampiw Jordán jawir paskatarakïna. 25 Absalonajj Joab+ lantejj Amasá+ chacharuw ejercitor pʼeqtʼañapatak uchäna, Amasá chachajj Itrá sat israelita chachampin Abigaíl warmimpin yoqapänwa. Abigaíl+ warmejj Nahás chachan phuchapänwa, Joab chachan Zeruyá sat mamapan kullakaparakïnwa. 26 Israelitanakampi Absalonampejj Galaad+ oraqenwa campamentop saytʼayapjjäna.

27 Kunapachatï Davidajj Mahanaim cheqar purïna ukhajja, jankʼakiw ammonitanakan Rabá+ oraqepankiri Nahás sat chachan Sobí yoqapasa, Lo-Debar cheqankiri Amiel chachan Makir+ yoqapasa, Roguelim cheqankiri Barzilái+ sat galaadita chachasa, 28 ikiñanakampi, fuentenakampi, ñeqʼe phukunakampi, trigompi, cebadampi, jakʼumpi, grano jampʼimpi, jawasampi, lentejampi, granompi apanipjjäna, 29 miskʼimpi, mantequillampi, ovejanakampi, quesompi* apanipjjarakïna. Jupanakajj Davidampitaki jupampïpkäna uka chachanakampitakiw taqe ukanak apanipjjäna, ukhamat jupanakan manqʼasipjjañapataki,+ akham sapjjatap layku: “Jaqenakajj wasaran manqʼat awtjatäpjjewa, qariratäpjjewa, umat pharjatäpjjarakiwa”*+ sasa.

18 Davidajj jupampïpkäna uka jaqenakaruw jaktʼäna, ukatsti sapa 1.000 chachanakaru sapa 100 chachanakar pʼeqtʼapjjañapatakiw+ jilïrinak uchäna. 2 Davidasti jupampïpkäna uka chachanakarojj kimsa gruponakar jaljasaw khitäna: mä gruporojj Joab+ chachaw pʼeqtʼäna; payïr gruporusti Abisái+ chachaw pʼeqtʼäna, jupajj Joab chachan jilapänwa, Zeruyá+ warmin yoqaparakïnwa; kimsïr gruporojj Ittái+ sat guitita chachaw pʼeqtʼarakïna. Reyejj akham sasaw uka chachanakar säna: “Nayajj jumanakamp chikaw sararakëjja” sasa. 3 Ukampis chachanakajj akham sapjjänwa: “Janiw nanakamp chik sarañamajj+ walïkaspati, jumajj 10.000 chachanakat sipansa jukʼamp valoranïtawa.+ Nanakajj escapapkchïsa jan ukajj chikatpachas jiwarapkchëjja, jupanakatakejj janiw kunäkanisa. Antisas yanaptʼa markat apayaniñamaw jukʼamp walïspa” sasa. 4 Reyejj akham sarakïnwa: “Kunatï jumanakatak walïki ukwa luräjja” sasa. Ukatwa reyejj markan punkup jakʼan saytʼasïna, ukatsti taqpach chachanakaw grup grupo mistupjjäna, sapa grupon 100 ukhamarak 1.000 chachanakaw utjäna. 5 Ukatsti reyejj akham sasaw Joab, Abisái, Ittái sat chachanakarojj säna: “Absalonarojj janiw jiwayapjjätati, jupajj nayan munat yoqajawa”+ sasa. Davidajj Absalón yoqapjjat pʼeqtʼirinakar ukham satapjja, taqe chachanakaw istʼapjjäna.

6 Ukatjja uka chachanakajj israelitanakamp nuwasiñatakiw markat mistupjjäna, Efraín+ oraqenkir montenwa* nuwasipjjarakïna. 7 Ukansti israelitanakajj+ Davidan servirinakapamp+ atipjataw uñjasipjjäna, uka urojj waljanipuniw jiwarapjjäna, 20.000 chachanakaw jiwapjjäna. 8 Taqe uka lugaranwa nuwasipjjäna. Uka urunsti espadamp jiwayatanakat sipansa monte* taypin jiwirinakaw jukʼamp waljäna.

9 Ukatsti Absalonajj Davidan servirinakapampiw jikisïna. Absalonajj mulat saraskäna, uka mulajj walja ramanakani mä jachʼa qoqa* jakʼnam pasäna, Absalonan ñikʼutapajj uka qoqaruw achuntäna. Uka mulan saraskakitap laykojja chʼusa altor warkkatataw jupajj uñjasïna.* 10 Ukatjja mayniw jupar uñjasin Joab+ chachar akham sasin yatiyäna: “Absalonarojj mä jachʼa qoqan* warkkatat uñjta” sasa. 11 Joab chachasti uk yatiyir chacharojj akham sarakïnwa: “Uñjsta ukajj ¿kunatsa ukspach jan jiwaykta? ¡Nayajj ukham luratamat jankʼakiw tunka qollqe metalanakampi lipʼichit lurat mä cinturonampi churirismänjja!” sasa. 12 Ukampis uka chachajj akham sänwa: “1.000 qollqe metalanak churapkitaspa ukasa, nayajj janipuniw reyin yoqap contrajj amparaj aytkiristti. Nanakajj kuntï reyejj jumarusa, Abisái chacharusa, Ittái chacharus sapktam uk istʼapjjtwa, ‘janiw khitis Absalón+ yoqajarojj jiwayañapäkiti’ sasaw sapjjayätamjja. 13 Nayatï reyin uka mayitapar jan istʼasin jupar jiwayiriskayätjja, reyejj kunjamats uk yatispänwa, jumajj janirakiw reyit arjjatkitasmänti” sasa. 14 Uk satasti Joab chachajj akham sänwa: “¡Janiw jumamp tiemp aptʼaskäti!” sasa. Ukatsti ari puntani kimsa lawanak* aptʼataw saräna, ukanakampiw Absalonarojj jachʼa qoqan* warkkatatäskäna ukhajj jakkirpachar chuymat jununtäna. 15 Ukatsti Joab chachan armanakap apiri tunka servirinakapajj sarasaw Absalonarojj jiwayañkam usuchjapjjäna.+ 16 Ukatjja Joab chachajj pututu phustʼäna, uk istʼasaw soldadonakajj israelitanakar arktañat kuttʼanjjapjjäna, Joab chachaw jupanakarojj ukham suytʼayäna. 17 Absalonar katusajj monten* utjir mä jachʼa pʼiyaruw jaqontapjjäna, uka patjjarojj walja qalanak montontʼapjjarakïna.+ Israelitanakajj taqeniw utanakapar escapjjapjjäna.

18 Absalón chachajj jakaskäna ukapachajja, Reyin vallepa+ sat lugaranwa mä qala saytʼayasïna. Jupasti akham sänwa: “Jan yoqanïtaj laykojj sutijajj chhaqtaspawa”+ sasa. Ukatwa uka monumentorojj pachpa sutip uchäna, jichhürkamas uka monumentojj Absalón sutimp uñtʼatawa.

19 Sadoc chachan Ahimáaz+ yoqapajj akham sänwa: “Mirä amp suma, reyir yatiyirejj tʼijum sakitaya, Jehová Diosaw juparojj enemigonakapat salvi”+ sasa. 20 Ukampis Joab chachajj akham sänwa: “Jichhürojj janiw kuna yatiyäwinaksa apkätati. Reyin yoqapajj jiwatawa,+ janiw jichhürojj kuna yatiyäwinaksa apkätati, yaqhüruw apäta” sasa. 21 Ukjjarusti Joab chachajj akham sasaw mä cusita+ chachar säna: “Jum saram, kuntï uñjkta uk reyir yatiyanim” sasa. Uk satasti cusita chachajj Joab chachan nayraqatapan altʼasisajj tʼijukamaw saräna. 22 Sadoc chachan Ahimáaz yoqapajj wasitat Joab chachar akham säna: “Mirä amp suma, kunay paschini, ukampis cusita chachan qhepap tʼijum sakitaya” sasa. Ukampis Joab chachajj akham sänwa: “Wawa, ¿kunatsa juman tʼijuñamäspa? Janiw kuna yatiyäwis juman yatiyañamatak utjkiti” sasa. 23 Ukhampachas Ahimáaz chachajj akham saskakïnwa: “Kunay paschini, ukampis tʼijuyakitaya” sasa. Joab chachasti sarakïnwa: “¡Ukhamajj tʼijumaya!” sasa. Ukatwa Ahimáaz chachajj Jordán valle paski uka thaknam tʼijüna, cusita chachatsa nayrstʼarakïnwa.

24 Davidajj anqäjj punkumpit manqhäjj punkumpit taypinwa+ qonuskäna. Marka uñjir guardiajj*+ murall jakʼankkäna uka punkun techopjjaruw makatäna, jayar uñtasajj mä chacharuw tʼijukam jutaskir uñjäna. 25 Ukatsti marka uñjir guardiajj* jachʼat artʼasaw reyir yatiyäna. Reyisti akham sänwa: “Sapak jutaskchejj yatiyäwinak apanpacha” sasa. Jukʼamp jakʼachasisinkipanjja, 26 marka uñjir guardiajj* yaqha chacharuw tʼijukam jutir uñjarakïna. Ukatwa marka uñjir guardiajj porterorojj akham sasin artʼäna: “¡Uñtam! ¡Yaqha jaqew sapak tʼijusinkaraki!” sasa. Reyisti sarakïnwa: “Jupajj yatiyäwinak apanirakpacha” sasa. 27 Marka uñjir guardiajj* akham sänwa: “Nayraqat jutki ukajj Sadoc chachan Ahimáaz+ yoqapjamaw tʼijuni” sasa. Reyejj akham sarakïnwa: “Jupajj suma jaqewa, suma yatiyäwinak apanpacha” sasa. 28 Ahimáaz chachajj akham sasaw reyir artʼanïna: “¡Taqe kunas walikïskiwa!” sasa. Ukatsti reyi nayraqatanwa oraqer puriñkam altʼasïna. Ukjjarusti akham sarakïnwa: “¡Jehová Diosamajj jachʼañchatäpan! ¡Jachʼa rey, jupaw juma contra saytʼasirinakarojj* katuytamjja!”+ sasa.

29 Ukampis reyejj akham sänwa: “¿Absalón yoqajajj walikïskiti?” sasa. Ahimáaz chachajj akham sänwa: “Kunapachatï Joab chachajj mayni servirimampir naya servirimampir khitanipkitu ukhajja, wal jaqenakajj ojjosipkäna,* ukampis kunatsa ukhamäsipki uk janiw yatiniwaykti”+ sasa. 30 Ukatwa reyejj jupar akham säna: “Uksa toqer sartam, ukjan saytʼasirakim” sasa. Jupasti jankʼakiw mä lador jittasajj ukjan saytʼasïna.

31 Ukhaw cusita chachajj purinirakïna,+ jupajj akham sänwa: “Jachʼa rey, aka yatiyäwinak katoqasikimaya. Jichhürojj Jehová Diosaw juma contra saytʼirinakan amparapat salvtamjja”+ sasa. 32 Ukampis reyejj cusita chachar akham sänwa: “¿Absalón yoqajajj walikïskiti?” sasa. Cusita chachasti sarakïnwa: “¡Jachʼa rey, juman taqe enemigonakamasa jumar jan waltʼayañatak contra saytʼasirinakasa Absalón yoqamjamarak uñjasipjjpan!”+ sasa.

33 Uk istʼasasti reyejj walpun llakthapisïna, punku mantañankki uka patjjankir cuartoruw makatäna, sarnaqkasajj akham sasaw wal jacharakïna: “¡Absalón, munat wawaja! ¡Absalón, waway wawa! ¡Juma lantejj nayak jiwiriskayäta! ¡Absalón, munat wawaja! ¡Waway wawa!”+ sasa.

19 Joab chacharojj akham sasaw yatiyapjjäna: “Reyejj Absalón+ laykojj wali llakitawa, jachaskarakiwa” sasa. 2 Uka urun atipjanisin wal kusisiñat sipansa, reyin yoqap layku wali llakitätap yatisajj taqe soldadonakaw wal llakisipjjäna. 3 Uka urunjja kunjamtï nuwasiñat escapanir soldadonakajj phenqʼasis kuttʼanipkejja, ukhamaw markar+ kuttʼanir soldadonakajj amuki kuttʼanjjapjjäna. 4 Reyisti ajanup imtʼasisajj akham sasaw wali jachʼat warariskakïna: “¡Absalón, munat wawaja! ¡Absalón, munat wawaja! ¡Waway wawa!”+ sasa.

5 Ukatsti Joab chachajj kawkjankkäntï reyejj uka utaruw mantäna, reyirojj akham sarakïnwa: “Khitinakatejj jichhürun jumarusa, yoqanakamarusa,+ phuchanakamarusa,+ esposanakamarusa, concubinanakamarus+ salvapktam taqe uka servirinakamaruw jichhürun jumajj phenqʼachtajja. 6 Jumajj uñisirinakamarojj munastawa, munasipktam ukanakarojj uñisiraktawa. Jichhüruw jumajj qhan uñachtʼaytajja, pʼeqtʼirinakamasa servirinakamas jumatakejj janiw kunäkisa. Nayajj ak amuyarakta, Absalonan jiwañapat sipansa nanakan jiwapjjañajaw jumatakejj jukʼamp walïspänjja. 7 Jichhasti anqar mistusajj servirinakamar chuymachtʼanim.* Jehová Diosan sutipjjaruw nayajj mä juramentomp arsta: janitï ukham lurkätajja, janiw jichha arumajj ni mä jaqes jumamp chikäjjaniti. Ukasti jumatakejj janipuniw walïkaniti, wayna tiempotpach jichhakam pasktam taqe ukanakat sipansa jukʼamp jan walïniwa” sasa. 8 Ukatwa reyejj sartasin markan punkupar qontʼasïna, taqe jaqenakarojj akham sasaw yatiyapjjarakïna: “Reyejj marka punkun qontʼatäskiwa” sasa. Ukatsti taqe jaqenakaw reyin nayraqatapar jutapjjäna.

Ukampis atipjat israelitanakajj sapa mayniw utanakapar escapjjapjjäna.+ 9 Israelan taqpach tribunakapanjja, akham sasaw taqe jaqenakajj chʼajjwarapjjäna: “Reyiw enemigonakasat salvistu,+ juparakiw filisteonakat salvistu, ukampis jichhajj Absalón kawsaw jupajj markat escapjje.+ 10 Jichhasti reyïñapatak ajllisktan uka Absalonajj+ nuwasiñanwa jiwjje.+ Ukhamajj ¿kunatarak reyin kuttʼanjjañapatak jan kuns lurktansti?” sasa.

11 David reyejj Sadoc+ sacerdoterusa Abiatar+ sacerdoterus akham sasaw mä yatiyäwi apayäna: “Judá tribun ancianonakapar+ akham sasin sapjjam: ‘¿Kunatsa jumanakajj naya reyirojj utajar* jichhakam jan kuttʼayanipkista? Taqe Israel markpachaw kuttʼaniñaj munapjje, ukwa nayarojj utan yatiyapjjetu. 12 Jumanakajj jilanakajäpjjtawa, nayan familiajäpjjaraktawa.* Ukhamajj ¿kunatsa jumanakajj naya reyirojj jichhakam jan kuttʼayanipkista?’ sasa. 13 Amasá+ chacharojj akham sapjjarakim: ‘¿Janit jumajj nayan familiajäkta? Janitï jichhat uksarojj Joab+ lanti ejercitojan pʼeqtʼiripäkätajja, Diosajj kutin kutin castiguitpan’ sasa”.

14 Ukhamatwa jupajj Judá tribunkir taqe chachanakan chuymanakapar purtʼäna, ukatwa jupanakajj reyirojj akham sasin mä yatiyäwi apayapjjäna: “Jumasa taqe servirinakamas kuttʼanjjapjjam” sasa.

15 Ukatwa reyejj kuttʼanjjasajj Jordán jakʼar purïna. Judá tribunkir jaqenakajj reyimp jikisiñatakisa jupamp chika Jordán jawir paskatañatakis Guilgal+ cheqaruw sarapjjäna. 16 Guerá chachan Simeí+ yoqapajja, jankʼakiw Judá tribunkir chachanakamp chikajj David reyimp jikisir saraqäna, jupajj Bahurim markankir mä benjaminita jaqënwa. 17 Simeí chachamp chikajj Benjamín tribunkir 1.000 chachanakaw saraqapjjäna. Saúl chachan utapan serviri Zibá+ chachasa, 15 yoqanakapasa, 20 servirinakapasa Jordán jawiraruw jankʼak saraqapjjarakïna, jupanakasti reyit nayraw puripjjäna. 18 Reyin utapankirinakar jawir paskatapjjañapatak yanaptʼañatakisa, reyin amtanakap lurañatakisa, jupajj* kawkjantï jawir umajj paskatañjamäki uka cheqwa paskatäna. Ukampis Guerá chachan Simeí yoqapajja, reyejj Jordán jawir paskatañampïskäna ukhaw reyin nayraqatapan altʼasïna. 19 Jupasti akham sasaw reyir säna: “Jachʼa rey, janikiy nayar juchañchistati. Jumajj Jerusalén markat mistkayäta uka urun kuna jan waltï naya servirimajj lurksma+ uk janikiy amtasimti. Juma reyejj janikiy ukanak chuymamar imjjasimti, 20 naya serviriman juch lurataj sum yatta, ukatwa jichhürun juma jachʼa reyimpi jikisiñatakejj Josean utapankirinakat nayra saraqanta” sasa.

21 Ukspachaw Zeruyá+ warmin Abisái+ yoqapajj akham säna: “¿Janit Simeí chachajj ukham luratapat jiwañapäkaspa? Jupajj Jehová Diosan ajllitaparuw maldisi”+ sasa. 22 Ukampis David reyejj akham sänwa: “Zeruyá+ warmin yoqanakapa, ¿kunatsa jumanakajj ukat llakisipjjta? ¿Kunatsa jumanakajj jichhürun naya contra saytʼasipjjta? ¿Jichhürun Israel markan maynin jiwañapajj walïspati? ¿Janit nayajj jichhürun wasitat Israel markan reyipäktjja?” sasa. 23 Ukatjja reyejj akham sasaw Simeí chachar säna: “Janiw jumajj jiwkätati” sasa. Ukjjarusti reyejj mä juramento jupatak lurarapïna.+

24 Saúl chachan Mefibóset+ allchhipajj reyimp jikisirejj saraqanirakïnwa. Kunürutï reyejj sarjjäna ukatsti sumak kuttʼanjjarakïna ukürkamajja, janiw jupajj kayunakap jareqaskänti, janirakiw sunkhap khuchuraskänti, ni isinakapsa tʼajjsoqaskänti. 25 Kunapachatï Jerusalén markar* reyin ukar saräna ukhajja, reyejj akham sasaw jupar säna: “Mefibóset ¿kunatsa jumajj nayamp chika jan sarkta?” sasa. 26 Uk satasti jupajj akham sarakïnwa: “Jachʼa rey, jumajj naya serviriman+ kayuk* jan sartirïtaj sum yattajja. Nayasti ‘reyin ukar sarañajatakejj asnoy karuntʼarapita’ sasaw servirijar sista. Ukampis jupajj engañituwa.+ 27 Juma tata reyirojj kʼarinakwa jupajj nayat parltamjja.+ Ukhamarus tata rey, jumajj cheqpach Diosan mä angelapjam yatiñanïtawa, ukhamajj kunatï jumatak walïki ukarjam luraskakim. 28 Juma jachʼa reyejj tatajan taqe utapankirinakaruw jiwarayasamänjja, ukampis jumajj janiw uk lurktati, antisas naya servirimarojj mesaman manqʼapki ukanakamp chik manqʼañajatakiw uchistajja.+ Ukhamajj ¿reyir jukʼamp mayiñatakejj kuna derechonirakït nayasti?” sasa.

29 Reyisti juparojj akham sarakïnwa: “Jan uka toqet parljjañäniti. Nayajj ak amtta: jumampi Zibá chachampiw oraq jaljasipjjäta”+ sasa. 30 Uk satasti Mefibóset chachajj akham sasaw reyir säna: “Jachʼa rey, Zibá chachay taqpach oraqe katuspan. Juma reyin utamar* sumaki kuttʼanitamampejj walikïtwa” sasa.

31 Ukatjja Barzilái+ sat galaadita chachajj Roguelim markat Jordán toqeruw saraqanïna, ukhamat reyimp chik Jordán jawirkam sarañataki. 32 Barzilái chachajj wali awkëjjänwa, jupajj 80 maranëjjänwa. Kunapachatï reyejj Mahanaim+ cheqan quedasïna ukhajja, jupaw reyirojj manqʼañanak churäna, jupasti wali qamiri jaqënwa. 33 Reyisti Barzilái chacharojj akham sänwa: “Nayamp chika sarañäni, nayaw Jerusalén markan manqʼañanak churaskäma”+ sasa. 34 Ukampis Barzilái chachajj akham sasaw reyir säna: “Reyimpi chika Jerusalenar makatañajatakejj ¿qhawqha maranakampirak* nayajj jakästi? 35 Nayajj 80 maranëjjtwa,+ kunatï sumäki jan sumäki uksa janiw amuyjjti. Kuntï naya servirimajj manqʼkta umkarakta ukanakan mojjsätapsa janirakiw amuyjjti, ni cantirinakan cantatapsa istʼjjti.+ Ukhamajj ¿kunatarak naya servirimajj jumar chʼam tukuyaskämasti? 36 Jachʼa rey, jumajj janiw nayar kunsa churañamäkiti. Juma jachʼa reyimp chik Jordán jawirkama jutañaw nayatak jukʼamp sumajja. 37 Mirä amp suma, naya servirimarojj kuttʼjjam sakitaya. Nayajj markajanwa jiwañ munta, ukankiw tataj mamajan sepulturapajja.+ Ukhamarus Kimham sat servirimaw akankaski,+ jupay juma jachʼa reyimpejj paskatpan, kunatï jumatakejj walïki ukarjamaw jupatak lurarakisma” sasa.

38 Ukatjja reyejj akham sarakïnwa: “Kimham chachaw nayamp paskatani, nayasti kunatï jumatak walïki ukarjamaw jupatak luräjja. Kuntï jumajj maykitäta ukarjamaw juma layku lurarakëjja” sasa. 39 Ukatsti taqe jaqenakaw Jordán jawir paskatañ qalltapjjäna, reyis paskatjjarakïnwa. Reyejj Barzilái chacharojj jampʼattʼänwa,+ bendisirakïnwa. Barzilái chachasti utaparuw kuttʼjjarakïna. 40 Kunapachatï reyejj Guilgal+ toqer paskatäna ukhajja, Kimham chachaw reyimp paskatäna. Judá tribunkir taqe jaqenakasa Israel markankir chikat jaqenakasa reyimp chikaw jawir paskatapjjarakïna.+

41 Ukatjja Israelankir chachanakajj reyir jakʼachasisaw akham sapjjäna: “¿Kunatsa Judá tribunkir jilanakasajj juma reyirojj jamasat irpanipjjtam? ¿Kunatsa jichhajj juma reyirusa, utamankirinakarusa, taqe jaqenakamarus* Jordán toqe irpanipjjtam?”+ sasa. 42 Judá tribunkir taqe chachanakajj akham sasaw Israelankir chachanakar sapjjarakïna: “Reyejj nanakan familiajawa.+ ¿Kunatsa jumanakajj ukanakat colerasipjjta? ¿Nanakajj reyitti manqʼaqapjjta? Jan ukajj ¿kuncha nanakajj katoqapjjta?” sasa.

43 Ukampis Israelankir chachanakajj akham sasaw Judá tribunkir chachanakar sapjjäna: “Nanakajj tunka tribunakäpjjtwa, ukhamajj David reyir kuttʼayanjjañatakejj nanakaw jumanakat sipansa jukʼamp derechonïpjjta. ¿Kunatsa jumanakajj jiskʼachapjjesta? ¿Janit nanakan reyir nayraqat kuttʼayanjjañajj wakiskänjja?” sasa. Ukampis Judá tribunkir chachanakaw uka chʼajjwañan Israel markankir chachanakar atipapjjäna.

20 Jichhasti Bicrí sat benjaminita chachan mä yoqapaw utjäna, Seba+ sutini, jupajj jaqenakpura apthapirïnwa. Jupasti pututu phustʼasaw+ akham säna: “¡Janiw jiwasan kuna lurañas Davidamp utjkistuti! ¡Jiwasajj janiw Davidat kunsa katoqktanti! Janirakiw Jesé+ chachan yoqapampejj kuna herencias utjkistuti. ¡Israelankir jaqenaka, sapa maynis diosanakamar* kuttʼjjapjjam!”+ sasa. 2 Ukatwa Israelankir taqe chachanakajj Davidamp sarañat sipansa Bicrí+ chachan Seba sat yoqapamp sarjjapjjäna. Ukampis Judá tribunkir chachanakajj janiw reyipar jaytjapkänti, jupanakajj Jordanat Jerusalenkamaw+ jupamp chik sarapjjäna.

3 Kunapachatï David reyejj Jerusalenankir+ utapar* purjjäna ukhajja, uta uñjañatak jaytkäna uka tunka concubinanakaparojj mä utaruw jaytäna,+ guardianakampiw uñjayarakïna. Uka concubina warminakaparusti, Davidajj manqʼañanak churäna, ukampis janiw jupanakamp ikthapkänti.+ Uka warminakajj jiwañapkamaw uka utankapjjäna, jupanakan David chachapajj jakaskchïnsa, viuda warminakjamaw jakapjjarakïna.

4 Ukatsti reyejj akham sasaw Amasá+ chachar säna: “Kimsa urunakanwa jumajj Judá tribunkir chachanakarojj nayan ukar jawsthapiñama, jumas ukankañamarakiwa” sasa. 5 Ukatwa Amasá chachajj Judá tribunkir chachanakar jawsthapir saräna, ukampis janiw horasapar kuttʼankänti, qhawqha urunakattï kuttʼaniñapäkäna ukat sipansa jupajj qheptʼanïnwa. 6 Ukatwa Davidajj Abisái+ chachar akham säna: “Bicrí chachan Seba+ yoqapajj Absalonat+ sipans jukʼamp jan walinak luristaspa. Juparojj servirinakajamp arktam, ukhamat jachʼa perqanakamp muyuntat mä markar jan escapañapataki, ukanwa jupajj imantasispa” sasa. 7 Ukatwa Joab+ chachan jaqenakapasa, keretitanakasa peletitanakasa,*+ wali chʼamani taqe chachanakas jupar arktañatak mistupjjäna. Jupanakajj Jerusalén markat mistusaw Bicrí chachan Seba sat yoqapar arktapjjäna. 8 Kunapachatï Gabaón+ markankir jachʼa qala jakʼankasipkäna ukhaw Amasá+ chachajj jupanakan ukar jutäna. Joab chachasti guerran nuwasiñatak isipampi uchatänwa, cinturaparojj imañapar uchat mä espadamp chinkatatarakïnwa. Joab chachajj Amasá chachar jakʼachasïna ukhajja, jupan espadapajj jalaqtänwa.

9 Joab chachajj akham sasaw Amasá chachar säna: “Jilata, ¿walikïsktati?” sasa. Ukatjja Joab chachajj jampʼattʼirjamaw Amasá chachan sunkhap kupi amparapamp katüna. 10 Ukampis Joab chachan amparapar mä espadanïtapjja, janiw Amasá chachajj yäqkänti. Joab chachajj uka espadampiw Amasá chacharojj purakat jununtäna,+ jiphillanakapas oraqeruw allstarakïna. Janiw mayamp jununtañapajj wakiskänti, juparojj mä kuti jununtasakiw jiwayäna. Ukatjja Joab chachampi Abisái jilapampejj Bicrí chachan Seba yoqaparuw arktapjjäna.

11 Joab chachamp chikäpkäna uka chachanakatjja, mayniw Amasá chachan cuerpop jakʼar saytʼasisajj akham säna: “¡Joab chachamp chikäpki ukanakasa Davidamp chikäpki ukanakasa Joab chachar arkapjjam!” sasa. 12 Ukañkamasti Amasá chachajj chika thakinwa wilapan suntʼiskäna. Kunapachatï Amasá chachan cuerpop jakʼar puripjjäna ukhajja, taqe jaqenakaw ukjar saytʼasin uñapjjäna, uk uñjasaw uka chachajj Amasá chachan cuerpop thakit jayar apäna, ukjjarusti mä isimpiw imjjatarakïna. 13 Uka chachajj cuerpop thakit aptjjäna uka qhepatjja, taqe chachanakaw Joab chachamp chik sarjjapjjäna, Bicrí chachan Seba+ yoqaparuw arktasipkarakïna.

14 Seba chachajj Israelan taqpach tribunakap pasäna, Abel-Bet-Maacá+ markar puriñkama. Bicritanakajj tantachasipjjänwa, ukatsti markaruw jupan qhepap mantapjjarakïna.

15 Joab chachasa jaqenakapasa* puripjjarakïnwa, Seba chacharojj Abel-Bet-Maacá markaruw muyuntapjjäna. Uka markajj jachʼa murallanakanïnwa, ukatwa uka markar atacañatakejj mä laqʼa montón montontʼapjjäna. Ukatjja Joab chachasa jaqenakapasa uka markan murallap tinkuyañatakiw murall manqha allsusipkäna. 16 Ukatsti yatiñani mä warmiw markan murallap patjjapat artʼanïna, akham sasa: “¡Chachanaka, istʼapjjeta! ¡Istʼapjjeta! Mirä amp suma, Joab chacharojj akjar jutañapatak sapjjam, ukhamat nayajj jupamp parlañajataki” sasa. 17 Ukatwa Joab chachajj ukjar jakʼachasïna. Warmisti akham sänwa: “¿Jumätat Joab chachajja?” sasa. Jupajj sarakïnwa: “Nayätwa” sasa. Uk satasti warmejj akham sarakïnwa: “Naya serviriman arunakap istʼakimaya” sasa. Joab chachajj sarakïnwa: “Istʼasksmawa” sasa. 18 Uka warmejj akham saskakïnwa: “Nayratpachaw akham sañ yatipjje: ‘Abel markan jisktʼasipjjpanʼ sasa. Ukatsti jan waltʼañanakapajj askichasjjerïnwa. 19 Nayajj sumankañan jakasipki reyirus jan apanukupkaraki ukanakan sutipjjar arsurïtwa. Jumajj Israel markan mamapjamäki uka markaruw tʼunjañ munasktajja. ¿Kunatsa Jehová Diosan markapar* tukjañ munta?”*+ sasa. 20 Joab chachajj akham sarakïnwa: “Janipuniw nayajj aka markar tʼunjkiristti. 21 Janiw ukajj ukhamäkiti. Antisas Efraín+ qollunak toqenkir Bicrí sat chachan Seba+ yoqapaw David reyi contrajj saytʼasi. Jumanakatï uka chachar katuyapjjetätajja, nayajj aka markat sarjjäwa” sasa. Warmisti Joab chacharojj akham sarakïnwa: “¡Uka jaqen pʼeqepajj aka murall patjjat jaqsunitäniwa!” sasa.

22 Ukatsti jankʼakiw uka warmejj markankirinakan ukar saräna, taqe jupanakarojj yatiñani arunakampiw parlarakïna. Ukatjja Bicrí chachan Seba yoqapan pʼeqep apaqasajja, Joab chachan ukaruw jaqsunipjjäna. Uka pasatatjja Joab chachajj pututu phustʼäna, ukhamatwa uka markat sapa maynejj utanakapar sarjjapjjäna.+ Joab chachasti Jerusalén markaruw reyin ukar kuttʼjjarakïna.

23 Joab chachajj Israel markan taqpach ejercitoparuw pʼeqtʼäna.+ Jehoiadá+ chachan Benaya+ yoqapajj keretitanakampiru peletitanakampiruw+ pʼeqtʼäna.* 24 Adoram+ sat chachajj chʼama tukuñ trabajonakan reyitak trabajipkäna ukanakaruw uñjäna. Ahilud chachan Jehosafat+ yoqapajj reyin registriripänwa. 25 Sevá chachajj reyin secretariopänwa. Sadoc+ chachampi Abiatar+ chachampejj sacerdotenakäpjjänwa. 26 Jaír chachat jutiri Irá sat chachajj David reyin sacerdoteparakïnwa.

21 Davidan urunakapanjja manqʼat pistʼañaw+ kimsa maranak utjäna, ukatwa Davidajj Jehová Diosar jisktʼasïna, Jehová Diosasti akham sänwa: “Saúl chachasa utapankirinakasa jaqen wilap wartapjjatapat juchanïpjjewa, jupanakajj gabaonitanakaruw jiwarayapjje”+ sasa. 2 Ukatwa reyejj gabaonitanakar+ jawsasajj jupanakamp parläna. (Gabaonitanakajj janiw israelitanakäpkänti, jan ukasti amorreonakat+ jiltʼir jaqenakäpjjänwa. Jupanakar jan jiwarayañatakejj israelitanakaw mä juramento lurapjjäna,+ ukampis Saúl chachajj jupanakar chhaqtayañ munäna, jupatakejj israelitanakansa Judá tribunkir jaqenakansa gabaonitanakamp chik jakapjjañapajj janipuniw walïkänti). 3 Davidasti gabaonitanakarojj akham sänwa: “¿Kunsa jumanak laykojj lurirista? Jehová Diosan markapar* bendisipjjañamatakejj ¿kunsa jucha lurapjjatajat churapjjerisma?” sasa. 4 Gabaonitanakajj akham sapjjarakïnwa: “Kuntï Saúl chachasa familiapas lurapkitu ukanakat janiw nanakajj qollqsa ni qorsa mayipkti,+ janirakiw Israel markan mä chacharus jiwayapkiristti” sasa. Uk satasti Davidajj akham sarakïnwa: “Kuntï jumanakajj mayipkitäta ukarjamaw jumanakatak luräjja” sasa. 5 Jupanakajj akham sasaw reyir sapjjäna: “Kawkïr chachatï qʼal jiwarayañ munapkitäna, Israel oraqen jan jakapjjañajatak chhaqtayañ munapkarakitäna,+ 6 uka chachat jutir paqallqo chachanakar churapjjeta. Jupanakar jiwarayasasti nanakajj Saúl chachan Guibeá+ sat markapanwa jiwat cuerponakap+ Jehová Dios nayraqatan warkkatapjjä, Saúl chachajj Jehová Diosan ajllit reyipawa”+ sasa. Uk satasti reyejj sarakïnwa: “Nayaw jupanakarojj jumanakar katuyjjapjjäma” sasa.

7 Ukampis niyakejjay Davidampi Saúl chachan Jonatán yoqapampejj Jehová Dios nayraqatan mä juramento lurapjjchïnjja, reyejj Saúl chachan Jonatán+ yoqapan Mefibóset+ sat yoqapat khuyaptʼayasïnwa. 8 Antisas Saúl chachatak ususkäna Ayá chachan phuchapäkarakïna uka Rizpá+ sat warmin Armoní, Mefibóset sat yoqanakaparuw reyejj ajllïna, Saúl chachan Mical*+ phuchapajj Adriel chachatak ususkäna uka phesqa yoqanakaparus ajllirakïnwa, Adriel+ chachajj Barzilái sat meholatita chachan yoqapänwa. 9 Reyisti gabaonitanakaruw uka chachanakar katuyjjäna, gabaonitanakajj jiwarayasaw jiwat cuerponakap Jehová Dios nayraqatan mä qollun warkkatapjjäna.+ Paqallqonpachaw juntuk jiwarapjjäna. Jupanakarojj cosecha tiempon nayrïr urunakapanwa jiwarayapjjäna, ukapachaw cebada yawthapiñ tiempojj qalltarakïna. 10 Ukatjja Ayá chachan Rizpá+ phuchapajj llakisiñ isi* apasajj mä qarqa* patjjaruw jantʼaktʼasïna. Cosecha tiempojj qalltkäna uka tiempotjja, jallojj walpun purintjjäna ukhakamaw jupajj ukan quedasïna, ukhamat jiwat cuerponak uñjañataki. Urojj janiw jiwat cuerponakarojj jamachʼinakamp jakʼachaykänti, arumasti janirakiw salvaje animalanakampis jakʼachaykänti.

11 Kuntï Saúl chachan Rizpá sat concubinapajj lurkäna ukwa Davidar yatiyapjjäna, Rizpá warmejj Ayá chachan phuchapänwa. 12 Ukatwa Davidajj Jabés-Galaad+ markan pʼeqtʼirinakapan* ukar saräna, Saúl chachan chʼakhanakapsa Jonatán yoqapan chʼakhanakapsa aptanirakïnwa. Uka pʼeqtʼirinakaw Bet-San markan plazapat Saúl chachampin Jonatán yoqapampin jiwat cuerponakap jamasat apasipjjäna. Kunapachatï filisteonakajj Guilboa+ qollun Saúl reyir atipjapkäna ukhaw filisteonakajj Bet-San markan Saúl chachampir Jonatanampirojj warkkatapjjäna. 13 Davidasti uka markatwa Saúl chachan chʼakhanakapsa Jonatán yoqapan chʼakhanakapsa aptanïna, kawkïr chachanakatï warkkatatäpkäna ukanakan chʼakhanakapsa mayarukiw apthapipjjarakïna.+ 14 Ukatjja Saúl chachan chʼakhanakapsa Jonatán yoqapan chʼakhanakapsa Benjamín tribunkir Zelá+ markanwa imtʼjjapjjäna, Saúl chachan Quis+ tatapan sepulturapana. Reyin arsutaparjam taqpach phoqjjapjjäna ukhajja, Diosajj marka layku ruwtʼasitanakap istʼjjarakïnwa.+

15 Filisteonakampi israelitanakampejj wasitat guerran nuwasipjjäna.+ Ukatwa Davidajj servirinakapamp saraqasajj filisteonakamp nuwasipjjäna, ukampis Davidajj qarjtänwa. 16 Ukatsti refaím+ jaqenakat jutiri Isbí-Benob sat mä jaqew Davidar jiwayañ munäna, uka jaqejj mä machaq espadamp armantatänwa, cobre metalat lurat lanzapajj kimsa kilo jilaw pesäna.*+ 17 Ukham pasipanjja jankʼakiw Zeruyá warmin Abisái+ yoqapajj Davidar yanaptʼir jutäna,+ filisteor atipjasasti jiwayänwa. Ukapachaw Davidan jaqenakapajj mä juramentomp akham sasin sapjjäna: “¡Janiw jumajj nanakamp chikajj guerrar nuwasir jukʼamp sarjjätati,+ ukhamat Israelan lamparapajj jan jiwtʼañapataki!”*+ sasa.

18 Uka qhepatjja filisteonakampi+ israelitanakampejj wasitat mä guerran nuwasipjjäna, Gob sat cheqana. Ukapachaw Sibecái+ sutini husatita chachajj Saf sutini jaqer jiwayäna, uka jaqejj refaím+ jaqenakat jutirïnwa.

19 Filisteonakampi+ israelitanakampejj mä kutimpiw Gob cheqan guerran nuwasipjjäna. Ukatjja Jaaré-Oreguim sat betlemita chachan Elhanán yoqapaw Goliat sat guitita jaqer jiwayäna, uka jaqen lanzapan lawapajj telaramp trabajirinakan lawapjam jachʼänwa.+

20 Ukatsti wasitatwa mä guerran nuwasiñajj utjäna. Gat markanwa nuwasipjjäna, ukanjja refaím+ jaqenakat jutiri mä jachʼa jaqew utjäna, sapa amparapanjja 6 lukʼananakaw utjäna, sapa kayupansti 6 lukʼananakaw utjarakïna, ukhamasti jupajj 24 lukʼananakanïnwa. 21 Uka jaqesti Israel marka contra saytʼasajj jiskʼachaskakïnwa.+ Ukatwa David reyin Simeí*+ jilapan Jonatán yoqapajj uka jaqer jiwayäna.

22 Gat markansti uka pusi jaqenakajj refaím jaqenakat jutirïpjjänwa, jupanakajj Davidampi servirinakapampi jiwayataw uñjasipjjäna.+

22 Kunürutï Jehová Diosajj taqe enemigonakapatsa+ Saúl chachatsa salvkäna+ ukhaw Davidajj Jehová Diosar aka canción cantäna.+ 2 Jupasti akham sänwa:

“Jehová Diosaw imantasiñ jachʼa qarqajajja,* jachʼa perqanakamp muyuntat markajasa,+ juparakiw nayar salvitu.+

 3 Diosaw qarqajajja,*+ juparuw nayajj imantasta.

Jupaw escudojasa,+ wali chʼamani salvirijasa,* nayan suma imantasiñajasa,+

escapañatak lugarajasa,+ salvarijasa.+ Juparakiw nuwasir jaqenakat salvitu.

 4 Jehová Diosaruw nayajj artʼasta, juparuw jachʼañchatäñajj waktʼi,

nayasti enemigonakajat salvatäyäwa.

 5 Jiwañar apiri jachʼa oladanakaw nayar muyuntapjjetu,+

jan kunatak servir jaqenakaw uñstanisin wal ajjsarayapjjetu.*+

 6 Sepulturan* pitanakapaw* nayarojj muyuntitu,+

jiwañan lazonakapaw naya contra saytʼasi.+

 7 Nayajj wali llakinkaskayäta ukhaw Jehová Diosat artʼasta,+

Diosajarojj artʼasiskakiyätwa.

Jupajj templopatwa aruj istʼanitu,

yanaptʼayasiñatak artʼasitajsa istʼarakituwa.+

 8 Oraqejj uksar aksaruw onjjtäna, wal khatatirakïna,+

alajjpachan cimientonakapas khatatïnwa,+

jupan colerasitap laykuw uksar aksar onjjtäna.+

 9 Jewqʼew nasapat mistüna,

qʼal nakhantir ninaw lakapat mistüna.+

Aqkir nina sankʼanakaw jupan nayraqatapat misturakïna.

10 Saraqankasajj alajjpachanak altʼayanïna,+

kayunakap manqhanjja chʼiyar qenayanakaw utjäna.+

11 Jupajj mä querubín+ angelatwa jalanïna.

Juparojj mä angelan chheqap patjjar jutirwa uñjta.+

12 Jupajj chʼamakampiw mä carpampjam muytayasïna,+

ukhamarak chʼiyar umanakampi chʼiyar qenayanakampi.

13 Jupa nayraqatan kʼajir qhanatjja, nina sankʼanakaw aqtäna.

14 Jehová Diosajj qʼejjo qʼejjonakwa alajjpachan suynayäna.+

Jachʼa Diosajj arup istʼasiyäna.+

15 Enemigonakapan aywitatapjjañapatakejj flechanak flechtʼanïna,+

lliju llijunak apayanïna, ukhamatwa jupanakar pantjasiyäna.+

16 Lamar qota manqha oraqejj uñstjjänwa.+

Oraqen cimientonakapas uñstjjarakïnwa, Jehová Diosan cheqañchäwip layku,

nasapat mistur samanapajj chʼamampi mistutap layku.+

17 Jupajj alto lugaratpachwa amparap loqtanïna.

Nayar katthapisaw wali manqha umanakat waysurakitu.+

18 Jupaw chʼamani enemigojat salvitu,+

nayar uñisipkitäna, nayat sipans jukʼamp chʼamanïpkäna ukanakatwa salvarakitu.

19 Nayajj jan walinkkayäta ukhaw jupanakajj naya contra saytʼasipjjäna,+

ukampis Jehová Diosaw yanaptʼitäna.

20 Jupaw nayarojj mä seguro cheqar irpsunitu.+

Nayar munasitap laykuw jupajj salvitu.+

21 Cheqapar sarnaqatajarjamaw Jehová Diosajj bendisitu,+

jupa nayraqatan jan juchanïtaj layku.+

22 Nayajj Jehová Diosan thakinakaparjamaw sarnaqta,

janiw nayajj Diosajar apanukti, kuna laykutejj uk lurañajj janiw walïkiti.

23 Nayajj taqe kunanaktï jupajj Juezjam+ amtki ukanak amtapuntwa.

Janiw nayajj mandamientonakapat saranukkäti.+

24 Jupa nayraqatan jan juchanïñatakiw+ chʼamachasï,

juchar jan purtʼasiñatakejj chʼamachasirakïwa.+

25 Jehová Diosajj cheqapar sarnaqatajarjam bendisitpan,+

jupa nayraqatan jan kuna juchanïtaj layku.+

26 Jumar jan jaytjiri jaqerojj janirakiw jaytjktati.+

Cheqapar sarnaqer jaqerojja* cheqaparurakiw uñjtajja.+

27 Qhan parlir jaqempejj qhan parlaraktajja,+

engañir jaqempejj janiw jumajj engañayasktati.+

28 Jumajj humilde chuyman jaqenakarojj salvtawa,+

ukampis jachʼa jachʼa tukur jaqenakatakejj contraw saytʼtajja, jupanakarojj jiskʼacharaktawa.+

29 Jehová Dios Tata, jumaw lamparajätajja.+

Jehová Diosaw nayarojj chʼamak taypin qhantʼanitu.+

30 Juman yanaptʼamampejj mä saqueyjir tropa contras nuwasiristwa.

Diosan chʼamapampejj mä murallsa thoqokipiristwa.+

31 Cheqpach Diosan luratanakapajj perfectowa.+

Jehová Diosan arsutanakapajj qʼomawa.*+

Taqe khitinakatï jupar imantasipki ukanakatakejj mä escudor uñtasitawa.+

32 ¿Khitirak Jehová Diosjam Diosäspasti?+

¿Khitirak Diosasjam mä qarqäspasti?*+

33 Cheqpach Diosaw wali chʼollqhe imantasiñajajja,+

jupaw nayan thakij cheqaptayani.+

34 Jupaw kayunakajarojj mä venadon* kayunakapjam tukuyi,

juparakiw wali parki qollunakan sum taktʼayitu.+

35 Jupaw nayarojj guerran nuwasiñatak yatichitu,

amparanakajajj cobre metalat lurat flechtʼañatak arcsa dobltʼaspawa.

36 Jumaw nayar salvañatakejj escudomamp jarkʼaqestajja,

juman humilde chuymanïtamajj nayaruw jachʼañchitu.+

37 Jumaw nayatakejj thak jachʼaptaytajja,

ukhamat nayan jan lanktʼasiñajataki.+

38 Nayajj enemigonakajar arktasaw jiwarayanëjja,

jupanakar qʼal tʼunjanï ukhaw kuttʼanëjja.

39 Jupanakarojj jiwarayäwa, qʼal tʼunjarakëjja, ukhamatwa jupanakajj jan sartapkaniti.+

Nayan kayujaruw jupanakajj liwirtapjjani.

40 Jumaw nayarojj guerran nuwasiñatak chʼam churitäta.+

Jumarakiw naya contra saytʼirinakarojj nayraqatajan jaqortayäta.+

41 Jumaw enemigonakajarojj nayat jayarstʼayäta.+

Nayar uñisirinakarojj jiwarayäwa.*+

42 Jupanakajj yanaptʼayasiñatakiw artʼasipjje, ukampis janiw jupanakarojj khitis salvkiti.

Jehová Diosarus artʼasipjjewa, ukampis jupajj janiw jupanakar jaysankiti.+

43 Oraqen utjki uka laqʼa polvorjamaw jupanakar ñutʼjäjja.

Jupanakarojj polvor uñtat ñutʼjäjja, callenakan utjki uka ñeqʼenakarjamaw takichasirakëjja.

44 Naya contra parliri markajat jumaw salvitäta.+

Markanakar pʼeqtʼañajatakejj jumaw nayar jarkʼaqetäta,+

jan uñtʼkta uka markaw nayarojj servitani.+

45 Extranjeronakajj nayan ukar jutasaw serviñatak altʼasipjjani.+

Jupanakajj nayar istʼasinwa arunakaj phoqapjjani.

46 Extranjeronakajj ajjsarayasipjjaniwa.*

Khatattʼasisaw imantasiñ lugaranakapat mistunipjjani.

47 ¡Jehová Diosajj jakaskiwa! ¡Nayan Qarqajajj* jachʼañchatäpan!+

¡Nayan Diosajajj jachʼañchatäpan, jupaw nayar salviri qarqajajja!+

48 Cheqpach Diosaw enemigonakajat vengasi.+

Jupaw nayan apnaqañajatak markanak katuyitu.+

49 Jupaw enemigonakajat salvitu.

Nayar atacapkitu ukanakat sipans jukʼamp altoruw jumajj uchistajja.+

Jumaw nayarojj nuwasir jaqet salvistajja.+

50 Jehová Dios Tata, ukatwa nayajj markanak taypin yuspäräma,+

sutimatakejj alabanzanakwa cantarakëjja.*+

51 Jupaw jachʼa atipjäwinakampejj reyipar salvi.+

Jupaw ajllitaparojj munasiñat jan jaytjasirïtap uñachtʼayi,

uksti Davidampiru wawanakapampiruw wiñayatak uñachtʼayi”.+

23 Akanakaw Davidan qhep qhepa arunakapajja:+

“Jesé chachan David sat yoqapan arunakapa,+

kawkïr chacharutï Diosajj jachʼañchkäna,+

Jacob chachan Diosapan ajllitapäkarakïna,+

Israel markan cancionanakap sum cantirïkäna* uka chachan arunakapa.+

 2 Jehová Diosan espiritupajj naya taypiw parläna,+

arunakapajj lajjrajankarakïnwa.+

 3 Israelan Diosapaw parläna,

Israelan Qarqapajj*+ akham sitänwa:

‘Kunapachatï mä apnaqerejj jaqenakar cheqaparjam apnaqki,+

Diosar ajjsartʼas apnaqkaraki ukhajja,+

 4 jupan apnaqatapajj kunjamtï intejj alwan wal qhantʼanki ukhamawa,+

jan kuna qenayanakani alwjamawa.

Kunjamtï jallu pasatat wal qhantʼanki ukhamawa,

uka qhanaw pastonaks oraqet jilsuyaraki’+ sasa.

 5 ¿Janit nayan familiajajj Diosan nayraqatapan ukhamäkaraki?

Diosasti wiñay pacto nayamp luri,+

ukajj suma lurtʼata jan pʼakintkayarakiwa.

Uka pactow nayan salvacionajasa, nayan kusisiñajasa,

Diosaw cheqpachans familiaj jiltayani.+

 6 Ukampis jan kunatak serviri+ taqe chachanakajj chʼapinakjam apanukutäniwa,

uka chʼapinakajj amparampi jan katthapiñjamätap layku.

 7 Mä chachan uka chʼapinakar llamktʼañapatakejja,

jupajj metalat lurat isimpi ukhamarak lanzan lawapampi armantatäñapawa,

ukhamarus uka chʼapinakajj kawkjankkitï uka pachpa lugaranwa qʼala phichkatatäñapa” sasa.

8 Akanakaw Davidan guerran nuwasir chʼamani chachanakan sutinakapajja:+ Joseb-Basébet, jupajj tahkemonita chachänwa,* guerran nuwasiñatak chʼamani kimsa chachanakaruw pʼeqtʼarakïna.+ Mä kutejja Joseb-Basébet chachajj 800 chachanakaruw lanzapamp jiwarayäna. 9 Joseb-Basébet chachjjarusti Dodó+ chachan Eleazar+ yoqaparakïnwa, Dodó chachajj Ahohí chachan yoqapänwa. Mä kutejja filisteonakajj Israel markamp nuwasiñatakiw tantachatäsipkäna, ukhaw Davidamp chikäpkäna uka guerran nuwasir chʼamani kimsa chachanakajj filisteonakar jiskʼachapjjäna, Eleazar chachajj uka taypinkarakïnwa. Uka urunjja Israel markankir chachanakajj nuwasiñat sipansa sarjjapjjänwa, 10 ukampis Eleazar chachajj uka pachpan saytʼasisaw filisteonakar jiwarayäna, amparapan qarjtañapkamaw jupajj filisteonakar jiwarayaskakïna, ukampis amparapajj janiw espadap antutkänti.+ Uka urunsti Jehová Diosaw israelitanakar atipjayäna.*+ Ukatsti soldadonakajj Eleazar chachan qhepapwa kuttʼapjjäna, ukhamat kunanakatï jiwatanakan utjkäna ukanak aparaniñataki.

11 Eleazar chachjjarojj Agué sat hararita chachan Samá yoqapänwa. Filisteonakajj kawkjantï mä lenteja yapojj utjkäna ukjanwa Lehí sat cheqan tantachtʼasipjjäna, ukatwa soldadonakajj filisteonakat escapjjapjjäna. 12 Ukampis Samá chachajj uka pachpa oraqer saytʼasisaw filisteonakar jiwarayaskakïna, janirakiw jupanakarojj uka oraqe katuntaykänti, ukhamatwa Jehová Diosajj israelitanakar atipjayäna.*+

13 Kunapachatï cosecha tiempökäna ukhajja, 30 pʼeqtʼirinakat kimsa chachanakaw Adulam+ sat qollu pʼiyar Davidan ukar saraqapjjäna. Filisteonakan mä tropapajj Refaím+ vallenwa campamentopankaskäna. 14 Davidajj imantasiñ cheqankaskänwa,+ filisteonakan campamentopajj Belén markankaskarakïnwa. 15 Ukapachaw Davidajj akham säna: “Belén markan punkup jakʼan utjki uka uma estanquen umap mä jukʼaks umtʼirista, nayajj walpun kusisirista” sasa. 16 Uk istʼasasti guerran nuwasir chʼamani kimsa chachanakajj filisteonakamp nuwasisaw uka campamentopar mantapjjäna, ukatjja Belén markan punkup jakʼan utjki uka uma estanquetwa um waysupjjäna. Uka umsti Davidan ukaruw apapjjarakïna, ukampis jupajj janiw uka um umtʼañ munkänti, antisas Jehová Diosatakiw uka um wartäna.+ 17 Davidajj akham sänwa: “¡Jehová Dios Tata, nayan uk lurañajajj janipuniw walïkaspati! ¿Kunjamaraki nayajj niyapun vidap aptʼasipki uka chachanakan wilap umtʼiriststi?”+ sasa. Ukatwa jupajj uka um jan umtʼañ munkänti. Ukanakwa guerran nuwasir chʼamani kimsa chachanakajj lurapjjäna.

18 Yaqha kimsa chachanakarojj Zeruyá+ warmin Abisái+ sat yoqapaw pʼeqtʼarakïna, jupajj Joab chachan jilapänwa. Mä kutejja Abisái chachajj 300 chachanakaruw lanzapamp jiwarayäna, jupajj guerran nuwasiñatak chʼamani kimsa chachanakjam wali uñtʼatarakïnwa.+ 19 Abisái chachajj pʼeqtʼkäna uka kimsa chachanakat sipans wali aytat jaqëkchïnsa, janiw guerran nuwasiri chʼamani mayni kimsa chachanakjamäkänti.

20 Jehoiadá chachan Benaya+ sat yoqapajj jan ajjsariri chachänwa,* jupajj walja musparkañ luräwinakwa Cabzeel+ markan luräna. Jupaw Moab toqenkir Ariel chachan pä yoqanakaparojj jiwarayäna, juparakiw khununtaskir urun mä estanquer mantasajj mä leonar jiwayäna.+ 21 Jupaw wali jachʼa mä egipcio jaqerojj jiwayarakïna. Uka egipcio jaqejj amparapan mä lanzanïkchïnsa, Benaya chachajj mä lawampikiw uka egipcio jaqemp nuwasiñatak jakʼachasïna. Ukatsti egipcion amparapat lanza aparasajj uka pachpa lanzapampiw jupar jiwayäna. 22 Taqe ukanakwa Jehoiadá chachan Benaya yoqapajj luräna, guerran nuwasir chʼamani kimsa chachanakjam wali uñtʼatarakïnwa. 23 Jupajj 30 chachanakat sipans wali aytatäkchïnsa, janiw guerran nuwasir chʼamani mayni kimsa chachanakjamäkänti. Ukampirus Davidajj jupar uñjiri guardianakapar pʼeqtʼañapatakiw uttʼayäna.

24 Joab chachan Asahel+ jilapas 30 chachanak* taypinkarakïnwa, Belén markankir Dodó+ chachan Elhanán yoqapasa, 25 Samá sat harodita chachasa, Elicá sat harodita chachasa, 26 Hélez+ sat paltita chachasa, Iqués sat tecoíta chachan Irá+ sat yoqapasa, 27 Abí-Ézer+ sat anatotita+ chachasa, Mebunái sat husatita chachasa, 28 Zalmón sat ahohíta chachasa, Maharái+ sat netofatita chachasa, 29 Baaná sat netofatita chachan Héleb sat yoqapasa, benjaminitanakan Guibeá markankiri Ribái sat chachan Ittái yoqapasa, 30 Benaya+ sat piratonita chachasa, Gaas+ sat jawiranak toqenkir Hidái chachasa, 31 Abí-Albón sat arbatita chachasa, Azmávet sat bar-humita chachasa, 32 Eliahbá sat saalbonita chachasa, Jasén chachan yoqanakapasa, Jonatán chachasa, 33 Samá sat hararita chachasa, Sarar sat hararita chachan Ahiam yoqapasa, 34 maacatita jaqen Ahasbái yoqapan Elifélet sat yoqapasa, Ahitofel+ sat guilonita chachan Eliam sat yoqapasa, 35 Hezró sat carmelita chachasa, Paarái sat arbita chachasa, 36 Zobá toqenkir Natán sat chachan Igal yoqapasa, Baní sat gadita chachasa, 37 Zélec sat ammonita chachasa, Naharái sat beerotita chachasa, jupajj Zeruyá warmin Joab sat yoqapan armadurap apirïnwa, 38 Irá sat itrita chachasa, Gareb sat itrita+ chachasa, 39 Urías+ sat hitita chachasa. Taqpachanejj 37 chachanakäpjjänwa.

24 Kunapachatï maynejj Davidar Israel contra amtaykäna ukhaw Jehová Diosajj Israel markatak wasitat wal colerasïna.+ Uka amtayiristi akham sasaw Davidar säna: “Sarasin khitinakatï Israelankapki Judá+ tribunkapki ukanakar jakthapinim”+ sasa. 2 Ukatwa reyejj jupamp chikäkäna uka Joab+ sat ejército pʼeqtʼiri chacharojj akham säna: “Mirä amp suma, Israelan taqe tribunakapar sarasin mä censo aptanipjjam, Dan oraqet Beer-Seba+ cheqakama, ukhamat qhawqha jaqenakas* utji uk yatiñajataki” sasa. 3 Ukampis Joab chachajj akham sasaw reyir säna: “Jachʼa rey, Jehová Diosamajj 100 ukhampi jaqenakar* mirtaypan, nayranakamas uk uñjarakpan. Ukampis jachʼa rey, nayajj ak jisktʼäma: ¿kunatsa uk lurañ munta?” sasa.

4 Ukampirus reyejj janiw Joab chachar istʼañ munkänti, ukatwa Joab chachasa ejerciton pʼeqtʼirinakapas reyin ukat mistusajj Israelankir jaqenakar censo aptir sarapjjäna.+ 5 Jordán jawira paskatasasti Aroer+ markanwa carpanakap saytʼayapjjäna, valle taypinkir markat aynach toqena.* Ukatjja gaditanakan oraqep toqer sarasajj Jazer+ markaruw sarapjjäna. 6 Ukatsti Galaad+ oraqempiru Tahtim-Hodsí sat oraqempiruw sarapjjäna, ukatjja Dan-Jaán lugarar sarasajj Sidón+ toqe muytapjjarakïna. 7 Ukatjja jachʼa perqanakani Tiro+ markar sarasajj heveonakana+ cananeonakan taqe markanakaparuw sarapjjäna, tukuyañatakisti Beer-Seba+ cheqaruw sarapjjarakïna, ukajj Judá oraqenkir Négueb+ toqenkiwa. 8 Ukhamaw jupanakajj markpach muytanipjjäna, Jerusalén markarusti 9 phajjsinakat 20 urunakampit puripjjäna. 9 Ukatjja Joab chachajj qhawqha jaqenakatï censon aptatäkäna ukwa reyir yatiyäna. Israelansti guerran nuwasir 800.000 chachanakaw utjäna, Judá tribunjja 500.000 guerran nuwasir chachanakaw utjarakïna.+

10 Ukampis jaqenakar* jakthapisjjäna uka qhepatjja, Davidan chuymapajj* walpun jupar juchañchäna,+ ukatwa Davidajj Jehová Diosar akham säna: “Uk lurasajj wali jachʼa juch lurtjja.+ Mirä amp suma, Jehová Dios, jichhajj serviriman juchap+ perdontʼakimaya, nayajj jan amuytʼasisapuniw uk lurtjja”+ sasa. 11 Kunapachatï Davidajj alwat sartäna ukhajja, Davidatak visionanak uñjiri Gad+ profetarojj akham sasaw Jehová Diosajj säna: 12 “Davidan ukar sarasajj akham sañamawa: ‘Jehová Diosajj akham siwa: “Aka kimsa castigonakat kawkïris jumatak walïspa uk ajllisim”+ sasa’”. 13 Ukatwa Gad profetajj Davidan ukar sarasajj akham säna: “Aka kimsatjja kawkïris jumatak walïspa uk ajllisim: ¿markaman paqallqo maranak manqʼat pistʼaña?+ ¿Kimsa phajjsinak uñisirinakaman arknaqatäña?+ Jan ukajj ¿kimsa urunaka markaman mä jan wali usu* utjañapcha?+ Jichhasti nayar khitankitu ukarojj kunsa yatiyäjja uk sum amuytʼasim” sasa. 14 Uk satasti Davidajj akham sasaw Gad profetar säna: “Nayajj wali llaktʼatapunïtwa. Mirä amp suma, Jehová Diosan amparapar katuyasiñäni,+ jupajj wali khuyaptʼayasiriwa.+ Janikiy jaqen amparapar katuyat uñjasïti”+ sasa.

15 Ukatjja Jehová Diosajj alwat qalltasajj qhawqha tiempotï pasañapäkäna ukhakamaw mä jan wali usu*+ apayanïna, ukhamatwa 70.000 markankir jaqenakajj jiwarapjjäna,+ Dan oraqet Beer-Seba+ cheqakama. 16 Kunapachatï mä angelajj qʼal tukjañatak Jerusalén toqer amparap aytaskäna ukhajja, Jehová Diosajj kuna jan waltï apaykäna ukat wal amtasïna,*+ ukatwa marka taypin qʼal tukjaskäna uka angelarojj akham säna: “¡Ukhakamaki! Jupanakarojj jan jiwarayjjamti” sasa. Jehová Diosan angelapajj Arauna+ sat jebuseo+ chachan grano takiyañ cheqankaskänwa.

17 Kunapachatï Davidajj markar qʼal tukjaskir angelar uñjäna ukhajja, akham sasaw Jehová Diosar säna: “Nayaw juchanïtjja, nayarakiw uka jan wal lurtjja, ukampis uka jaqenakajj*+ ¿kunrak lurapjjesti? Mirä amp suma, juman amparamajj naya contra ukhamarak tatajan utap contray jutpan”+ sasa.

18 Ukatwa Gad profetajj ukürun Davidan ukar mantäna, juparojj akham sarakïnwa: “Arauna sat jebuseo+ chachan grano takiyañ cheqapar makatam, ukanwa Jehová Diosatak mä altar saytʼayañama” sasa. 19 Ukatwa Davidajj Gad profetan arunakapar istʼasajj makatäna, kunjamtï Jehová Diosajj siskäna ukhama. 20 Kunapachatï Araunajj aynach toqer uñtanïna ukhajja, reyimpiru servirinakapampiruw uñjäna, ukatwa Araunajj reyin ukar ratuk jutasajj oraqer puriñkam altʼasïna. 21 Ukatjja Araunajj akham sasaw jisktʼäna: “Jachʼa rey, ¿kunatsa naya serviriman ukar jutta?” sasa. Davidasti sarakïnwa: “Juman grano takiyañ cheqam aliriw jutta, ukaruw Jehová Diosatak mä altar saytʼayäjja, ukhamatwa marka contra utjki uka jan walejj chhaqtjjani”+ sasa. 22 Ukampis Araunajj akham sasaw Davidar säna: “Jachʼa rey, uk katusiskakim, jumatakejj kunatï walïki ukarjam sacrificionak loqtaskakim. Nakhantayat ofrenda loqtañatakejj akanwa vacanakajj utji, nina nakhayañatakisti grano takiñ tablanakasa toronakar yapintañ yukunakas akanwa utjaraki. 23 Jachʼa rey, taqe ukanakwa nayajj jumar chursma”* sasa. Ukatsti Araunajj reyir akham saskakïnwa: “Jehová Diosamay jumarojj bendispan” sasa.

24 Ukampis reyejj akham sasaw Araunar säna: “Janiwa, nayajj uka oraqet pagämawa. Janiw Jehová Diosajarojj nakhantayat sacrificionak jan pagasin loqtkäti” sasa. Ukatwa Davidajj grano takiyañ cheqsa toronaksa 50 siclo* metal qollqenakamp+ aläna. 25 Ukatsti Davidajj uka cheqaruw Jehová Diosatak mä altar saytʼayäna,+ uka cheqanwa nakhantayat sacrificionaksa sumankañ sacrificionaksa loqtarakïna. Jehová Diosajj marka layku ruwtʼasitanakap istʼänwa,+ kuna jan walitï Israel contrajj utjkäna ukas chhaqtjjarakïnwa.

“Circuncisión” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “ajllipjjäna”. “Ajlliña” siski uk glosarion liytʼäta.

Hebreo arunjja, “Amparanakamajj chʼamani tukpan”.

Jan ukajja, “ajllipjjetu”. “Ajlliña” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “atiptʼasipjjpan”.

Ukajja, “qalat lurat cuchillonakan oraqe” sañ muni.

Ukajja, “taqpach Bitrón toqe sarapjjarakïna” sasaw jaqokipasirakispa.

Variante: “kayut”.

1 Crónicas 3:1 textonjja, Daniel satarakiwa.

Jan ukajja, “gobierno”.

Hebreo arunjja, “filisteonakan chhojjorasiñanakapan jañchi lipʼichinakap”.

1 Samuel 25:44 textonjja, Paltí satarakiwa.

Jan ukajja, “jilïr irpirinakaparuw”.

Hebreo arunjja, “Asahel jilapan wilap laykuw”.

Ukham sasinjja, inas kayut usuchjat mä chachat parlaskchi, jupajj kuntï warminakajj lurapjjañapäkäna ukwa lurañapäna.

“Llakisiñ isi” siski uk glosarion liytʼäta.

Variante: “chʼoqantatäkänti”.

Hebreo arunjja, “cobrempi”.

Jan ukajja, “llakisiñ tʼantʼa”.

Jan ukajja, “ajllitäkasinsa”. “Ajlliña” siski uk glosarion liytʼäta.

Hebreo arunjja, “amparanakapajj jan chʼamaniw tuküna”.

Jan ukajja, “cojönwa”.

Jan ukajja, “¿Janit nayajj jumanakan amparanakamat jupan wilap mayipkäma?”.

Jan ukajja, “ajllipjjäna”. “Ajlliña” siski uk glosarion liytʼäta.

Ukajja, “Davidan Markapa sasaw Davidajj sutichäna” sasaw jaqokipasirakispa.

Jan ukajja, “Miló”. Ukajja, hebreo arun “phoqantaña” sañ muni.

Hebreo arunjja, “ejercitonakan Diosapäki uka Jehová Diosapas”.

Jan ukajja, “palacio”.

Jan ukajja, “gobiernop”.

Jan ukajja, “ajllipjjatap”. “Ajlliña” siski uk glosarion liytʼäta.

Ukajja, “tukjañan dueñopa” sañ muni.

Jan ukajja, “bekja”.

Jan ukajja, “arbolanak”.

Jan ukajja, “bekja”.

Jan ukajja, “arbolanakan”.

1 Crónicas 14:16 textonjja, Gabaón satarakiwa.

Ukajja, “angelanak taypinwa” sasaw jaqokipasirakispa.

Ukajja, “Uzá chachatakejj wal colerasïna” sañ muni.

“Efod” siski uk glosarion liytʼäta. Apéndice B5 uñjjattʼarakïta.

Ukham sasinjja, uvas pasasanakampik lurata mä quequetwa parlaski, falso diosanakar adorañatakiw (yupaychañatakiw) apnaqasïna.

Jan ukajja, “palaciopan”.

Jan ukajja, “mä familia uttʼayarapïtam”.

Jan ukajja, “gobiernop”.

Jan ukajja, “gobiernopankir”.

Hebreo arunjja, “nayaw jaqenakan varapamp cheqañchäjja”.

Ukajja, “Adanan yoqanakapajj” sasaw jaqokipasirakispa.

Jan ukajja, “gobiernomasa”.

Hebreo arunjja, “utajajj”.

Hebreo arunjja, “ukajj jaqenakatak mä leyiwa”.

Jan ukajja, “Kuntï munkta ukarjamajja”.

Jan ukajja, “nayaw mä familia uttʼayarapïma”.

Variante: “kayut”.

Jan ukajja, “salvapunïnwa”.

Jan ukajja, “salvapunïnwa”.

Keretitanakasa peletitanakasa, David reyin guardianakapänwa.

Hebreo arunjja, “sacerdotenakäpjjänwa”.

Jan ukajja, “cojowa”.

Hebreo arunjja, “tʼantʼa manqʼasirakïta”.

Hebreo arunjja, “Naya servirimar uñtaniñamatakejj”.

Ukajja, “nayan mesajat” sasaw jaqokipasirakispa.

Variante: “kayut”.

Jan ukajja, “Tob”.

Jan ukajja, “Tob”.

Ukajja, Israel marka toqen utjir qhepa jallu tiempot parlaski (ukajja marzo jan ukajj abril phajjsin qalltäna). Apéndice B15 uñjjattʼäta.

Jan ukajja, “Mä urojja, jaypʼthapiskäna ukhaw”.

Jan ukajja, “palaciop”.

Jan ukajja, “utap patjjan”.

1 Crónicas 3:5 textonjja, Amiel satarakiwa.

Ukham sasinjja, inas phajjsi wilapat parlaskchi.

Hebreo arunjja, “kayunakam jareqasinim”.

Jan ukajja, “reyin manqʼap”. Inas ukajj khititï wali suma invitadöki ukar manqʼa apayañat parlaskchi.

Jan ukajja, “ajllsma”. “Ajlliña” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “jaqe masimar”.

Jan ukajja, “urunwa”.

Jan ukajja, “juchamat armasjjewa”.

Jan ukajja, “palaciopar”.

Uka sutejja, hebreo arun “sumankaña” sañ munki uka arutwa juti.

Uka sutejja, “Jah Diosan munata” sañ muni.

Ukham sasinjja, inas uka markan utjir umanakapat parlaskchi.

Hebreo arunjja, “mä talentow pesäna”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Tamar tawaqompi Amnón chachampejj janiw pachpa taykanïpkänti.

Jan ukajja, “chuymachtʼañatak tʼantʼa”.

Jan ukajja, “chuymachtʼañatak tʼantʼa”.

Variante: “ñatjäna”.

Jan ukajja, “chuymachtʼañatak tʼantʼa”.

Jan ukajja, “adornat isimpi”.

Hebreo arunjja, “uka yatiyäw jan chuymamar katoqamti”.

Jan ukajja, “centinelaw”.

“Llakisiñ isi” siski uk glosarion liytʼäta.

Hebreo arunjja, “Joab chachajj uka warmin lakaparuw arunak uchäna”.

Hebreo arunjja, “tronomasa”.

Jan ukajja, “almap”.

Jan ukajja, “siskta ukarjamajj janiw khitis chʼeqarusa ni kupirus saranukkaspati”.

Hebreo arunjja, “uka arunak lakajar uchitu”.

Uka pesañ qalajja, taqenin apnaqat siclo pesañ qalat sipans mayjäpachänwa, jan ukajj inas reyin palaciopan imat qalächïna, taqenin uñtʼatarakïpachänwa.

Hebreo arunjja, “200 siclonakaw”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Ukajja, “40 maranak” sasaw jaqokipasirakispa. Kunjamtï 1 Samuel 16:13 texton siskejja, inas Davidajj ajllitäkäna ukhat 40 maranak qhepatächïna.

Jan ukajja, “Jehová Diosaruw adoräjja (yupaychäjja)”.

Jan ukajja, “palacio”.

Jan ukajja, “reyin ladop mistupjjäna”.

Keretitanakasa peletitanakasa, David reyin guardianakapänwa.

Jan ukajja, “revista pasapjjäna”.

Jan ukajja, “yupaychapjjerïkäna; Diosatak altʼasipjjerïkäna”.

Jan ukajja, “amuytʼayiripajj”.

Jan ukajja, “Saúl uywiriman”.

Hebreo arunjja, “yoqapajja”.

Jan ukajja, “amuytʼayiripäki”.

Jan ukajja, “palacio”.

Jan ukajja, “cheqpach Diosar jisktʼasitäkaspas ukhamänwa”.

Jan ukajja, “amparanakapajj jan chʼamanïkani”.

Jan ukajja, “mä barrancona”.

Variante: “kawuyanakampi”.

Hebreo arunjja, “qʼala manqʼantatäpjjätawa”.

Hebreo arunjja, “vaca lechet lurat requesonanakampi”.

Variante: “wañjatäpjjarakiwa”.

Jan ukajja, “bosquenwa”.

Jan ukajja, “bosque”.

Jan ukajja, “árbol”.

Hebreo arunjja, “alajjpachampit oraqempit chika taypin warkkatat uñjasïna”.

Jan ukajja, “arbolan”.

Ukajja, “lanzanak” sasaw jaqokipasirakispa.

Jan ukajja, “arbolan”.

Jan ukajja, “bosquen”.

Jan ukajja, “Centinelajj”.

Jan ukajja, “centinelajj”.

Jan ukajja, “centinelajj”.

Jan ukajja, “Centinelajj”.

Hebreo arunjja, “juma contra amparap aytirinakarojj”.

Variante: “chʼajjwarasipkäna”.

Hebreo arunjja, “servirinakaman chuymanakapar purtʼam”.

Jan ukajja, “palaciojar”.

Jan ukajja, “parientenakajäpjjaraktawa”.

Ukajja, “jupanakajj” sasaw jaqokipasirakispa.

Ukajja, “markat” sasaw jaqokipasirakispa.

Variante: “kayut”.

Jan ukajja, “palaciomar”.

Hebreo arunjja, “qhawqha urunakampirak”.

Hebreo arunjja, “Davidan taqe jaqenakaparus”.

Ukajja, “carpanakamar” sasaw jaqokipasirakispa.

Jan ukajja, “palaciopar”.

Keretitanakasa peletitanakasa, David reyin guardianakapänwa.

Hebreo arunjja, “Jupanakajj”.

Hebreo arunjja, “herenciap”.

Hebreo arunjja, “manqʼantañ munta”.

Keretitanakasa peletitanakasa, David reyin guardianakapänwa.

Hebreo arunjja, “herenciap”.

Inas Merab warmit parlaskchi.

“Llakisiñ isi” siski uk glosarion liytʼäta.

Variante: “jaqhe”.

Ukajja, “jachʼa oraqenakani jaqenakan” sasaw jaqokipasirakispa.

Hebreo arunjja, “300 siclonakaw pesäna”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Ukajja, Israel markan pʼeqtʼiripan jan chhaqtañapatwa parlaski.

1 Crónicas 20:7 textonjja, Simeá satawa; 1 Samuel 16:9 textonjja, Samá satarakiwa.

Variante: “jaqhejajja”.

Variante: “jaqhejajja”.

Hebreo arunjja, “salvasiñ wajjrajasa”. “Wajjra” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “jan kunatak servir jaqenakaw wali chʼamamp jalir mä jachʼa jawirjam uñstanisin wal ajjsarayapjjetu”.

Jan ukajja, “Seolan”. “Seol” siski uk glosarion liytʼäta.

Variante: “kawuyanakapaw”.

Hebreo arunjja, “Chʼamani jaqerojja”.

Jan ukajja, “ninamp qʼomachatawa”.

Variante: “jaqhëspasti”.

Jan ukajja, “tarujan”.

Hebreo arunjja, “amuktʼayäwa”.

Jan ukajja, “chhaqtjjapjjaniwa”.

Variante: “Jaqhejajj”.

Jan ukajja, “music tukarakëjja”.

Jan ukajja, “chuymar purtʼkir cantirïkäna”.

Variante: “Jaqhepajj”.

Jan ukajja, “Hacmoní chachat jutirïnwa”.

Jan ukajja, “salväna”.

Jan ukajja, “salväna”.

Hebreo arunjja, “jan ajjsarir chachan yoqapänwa”.

Niyakejjay 30 jila chachanakan sutinakapajj listan uñstchejja, “30 chachanak” sasajj waljanit parlañatakiw aytasispa.

“Jaqenakas” sasinjja, khitinakatï ejercitor mantañatak maranïpki uka chachanakatwa parlaski.

“Jaqenakar” sasinjja, khitinakatï ejercitor mantañatak maranïpki uka chachanakatwa parlaski.

Jan ukajja, “sur toqena”. Hebreo arunjja, “kupi toqena”.

“Jaqenakar” sasinjja, khitinakatï ejercitor mantañatak maranïpki uka chachanakatwa parlaski.

Jan ukajja, “concienciapajj”.

Hebreo arunjja, “epidemia”.

Hebreo arunjja, “epidemia”.

Jan ukajja, “wal llakthapisïna”.

Hebreo arunjja, “uka ovejanakajj”.

Hebreo arunjja, “Araunajj churtam”.

Apéndice B14 uñjjattʼäta.

    Aymara qellqatanaka (2005-2026)
    Mistuñataki
    Mantañataki
    • Aymara
    • Apayañataki
    • Kunjamtï munkta ukarjam askichañataki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ak amtañamapuniwa
    • Aka amtanakanïpjjtwa
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Mantañataki
    Apayañataki