Julayi

Ukongelezyapo pa viswigho vyo akabombagha, u Yesu akakonka bula-bula akinong’onele aka Baba wache na mo akiyivwilagha pa vyosi vyo akanenagha nu kubomba. (Yoha. 14.9) Nkimba tungamanyilako ichoni ukufuma ku viswigho vyo u Yesu akabombagha? U Yesu nu Baba wache batughanite sana. Pakabalilo ko akaba pachisu ichapasi, u Yesu akalangizya ukuti abaghanite abantu pakubombezya iviswigho pakubavwa abantu bo batamiwa. Pa chakubombiwa chimo, abanavuli bamo babili abafwamaso bakamulaba u Yesu ukuti abavwe. (Mata. 20.30-34) U Yesu “akabapelela ichisa” nu kubapozya. Ilizyu ilya Chigiliki lyo ling’anamuliwe kuti “akabapelela ichisa” lyo twabombezya apa, likung’anamula ukuti akabapelela ichisa ukufuma pasi pa moyo. Ichisa ichakufuma pasi pa moyo ichi, chikulangizya mo u Yesu akabaghanilagha abantu, vyo vikamupangisya ukuti alyesye abantu bo bakaba ni zala sona ukumupozya uwamambombo. (Mata. 15.32; Mali. 1.41) Tukusubila ukuti u Yehova we Chala “wachisa nkani,” poka nu Mwana wache batughanite sana sona vikubababa nanti bakwennya ukuti tukutamiwa. (Luka 1.78; 1 Pita. 5.7) Bakulonda hee ukuti bize bafumyepo intamyo zyosi zyo tukutamiwa nazyo! w23.04 3 ¶4-5

Tuyezye ukubomba chilichosi cho tungakwanisya ukuti tutakabelenge nu kwivwisya ivintu ivibibi vyo vibalite muchisu icha Satana ichi. Tungizuzya ivintu ivyiza mu nyinong’ono zyitu umwakubelenga nu kumanyila Ibayibolo. Ukwayiwapo pa nkomano nu kusendapo ichigaba pa mbombo iya kulumbilila, vingatwavwa ukufighilila inyinong’ono zyitu. U Yehova akutulayizya ukuti atakwiza pakwitikizya ukuti tuyeliwe ukuchila amaka ghitu. (1 Koli. 10.12, 13) Pakabalilo aka, aliwesi akulondiwa ukuti iputaye nkani kwa Yehova ukuti abukilile ukuba musubaliwa, ichifukwa chakuti tuli mumasiku aghabumalilo aghakutamya agha. U Yehova akulonda ukuti ‘tupungulilaghe imyoyo yitu kukwache’ mu lwiputo. (Sali. 62.8) Mumupalaghe u Yehova nu kumupalizya pa chilichosi cho ababombeye. Mumulabe ukuti abavwe umwakuti mube mwe bakujimba po mukulumbilila. Mumulabe ukuti abavwe umwakuti mujimbe ku ntamyo ni njelo yiliyosi yo mungakomana nayo. Mutakitikizye chilichosi pamo aliwesi ukubalesya ukuti akabalilo kosi mwiputaye kwa Yehova. w23.05 7 ¶17-18

Choni cho tukwayiwapo pa nkomano? Tukwayiwapo pa nkomano ukuti tumupale u Yehova. (Sali. 26.12; 111.1) Tukwayiwapo sona pa nkomano ukuti tukazannyanje mukabalilo aka ntamyo aka. (1 Tesa. 5.11) Tukubomba vyosi ivi, nanti tukwimika nu kwamulapo pa nkomano. Loli pali ivintu vyo vingapangisya ukuti tupotwe ukwamula. Tungaba ni lyogha ukuti twamulepo pamo uswe tungalonda ukuti twamule akinji pa nkomano, loli umukamu atangatusala po twimika inyobe. Choni cho chingatwavwa ukuti tumalane ni ntamyo izi? Umutumiwa u Pabuli akanena ukuti “tukazannyanje.” Tungachepesya ilyogha nanti twamanya ukuti abamwitu bakukaziwa napo tungamula akaansala akafupi bulo akakunena izya lusubilo lwitu. Tukwiza ukuba bakuhoboka nanti abamwitu baba nu lusako ulwakuti bamulepo napo uswe batatusala ukuti twamulepo.—1 Pita. 3.8. w23.04 20 ¶1-3

Umwene akalamula ukuti Abayuda bo bakaba bazya ku Babeloni kwa myaka 70, banganyokela kukwabo ku Izilayeli. (Ezra 1.2-4.) We Yehova weka yo akaba wakwenelela ukukwanilisya ivi. Ichifukwa chakuti aba Babeloni batakabasatulagha abazya babo. (Yesa. 14.4, 17) Pa kabalilo kala u Babeloni akaba ukuti amongoliwa, po umwene umupya weyo akababuzya Abayuda ukuti banyokele. Umuyuda aliwesi nkani-nkani bo bakaba mitu ya mbumba, bakaba nu budindo ubwakusala ukuti banyokele pamo babukilile ukwikala ku Babeloni. Chitakaba chipepe ukuti basale ichakubomba pa nkani iyi. Abinji chikaba chipala ukuti banyokele, ichifukwa chakuti bakaba ukuti bagosipite abakuti batangenda ubulendo ubutali. Abayuda bamo bo bakaba ukuti bapapiwa ku Babeloni kula-kula bakaba ukuti batikayepo kuchisu ichamwabo. Abayuda bo bakapapiwa ku Babeloni, bakennyanga ukuti akaya aka Izilayeli kakaba kaya aka basekulu babo. Abayuda bamo bakaba bakabi ku Babeloni, cho chifukwa chikaba chipala kukwabo ukuti baleke inyumba zyabo izyakuboneka akiza pamo amabizinesi ghabo nu kuya pakwikala kuchisu ichachilendo. w23.05 14 ¶1-2

Amazyu agha Chala ghakutukazya ukuti tube bakujimba, bachisa sona balughano. Pa Luka 21.19 pakunena ukuti: “Wime nkani, po ukwiza pakupokela ubumi.” Pa Aba Kolosi 3.12 pakunena ukuti: “Mubanje . . . bachisa.” Sona pa 1 Aba Tesalonika 4.9, 10 pakunena ukuti: “U Chala umwenecho akabamanyizya mumo mubaghiye pakughananilanagha. . . . Loli po tukubalaba amwe bakamu bitu, pakubomba bunubu ukuchilako pakwanda.” Amavesi ghosi agha bakabasimbila abamanyili bo bakaba ukuti bakulangizya kale ubujivu, ichisa nu lughano. Bakalondiwanga ukubukilila ukumanyila mo bangalangizizya inkalo izi. Nuswe bulo tukulondiwa ukubomba bunubu. Ukuti vibavwe ennya mo Abakilisitu ababwandilo bakalangizizya inkalo izi. Pisinda pache inti mwennye mo mungabombela ukuti mubakonke abamanyili aba nu kulangizya ukuti mwe bakwisengannya ku ntamyo inkulu. Nanti intamyo inkulu yiza yanda, mukwiza pakuba ukuti mwamanya mo mungajimbila sona mukwiza pakuba bakusimikizya ukuti inti mubukilile ukujimba. w23.07 3 ¶4, 8

Napo tungaba swe bakupakaziwa pamo swe “bang’ozi izinji,” tukulondiwa ukuti tubukilile ukwenda mu ‘Izila iya Buzelu.’ Ivi inti vitwavwe ukuti tubukilile ukumwiputa u Yehova pa kabalilo aka na muntazi po Ubumwene bwache bukwiza pakusinta ivintu pachisu ichapasi. (Yoha. 10.16) Ukwandila mu 1919 C.E., abanavuli, abakolo na bana amamiliyoni aminji, bakafumamo mu Babeloni Umukulu yo chinyina icha chipanga ichabumyasi nu kwanda ukwenda pamusebo uwachifwanikizyo. Pa kabalilo ko Abayuda bakafumagha ku Babeloni, u Yehova akenelezya ukuti afumyamo muzila ivintu vyosi ivyakuvulungannya. (Yesa. 57.14) Nkimba vili buli-buli pa kabalilo kano mu ‘Zila iya Buzelu’? Imyaka iyinji kwisinda bo umwaka uwa 1919 ghutafikite, u Yehova akabombezya abanavuli bo bakamuchindikagha pakuyannya izila yo yikabavwa abantu abanji ukuti bafumemo mu Babeloni Umukulu. (Yanisya nu Yesaya 40.3.) Bakabomba imbombo iyakuyannya umusebo uwa buzimu ukuti ghubavwe abantu bo bakaba ni nyinong’ono inyiza, ukuti bafumemo mu Babeloni Umukulu nu kwingila mu paladayiso uwabuzimu, mo u Yehova akanyosezyamo ukwiputa ukwa bwanaloli. w23.05 15-16 ¶8-9

U Yehova akulonda ukuti tumubombelaghe umwakuhoboka sona umwakwiyipa. (2 Koli. 9.7) Ka tukulondiwa ukubukilila akubomba ivintu ivya buzimu vyo twibikiye napo tungiyivwa ukuti tutakulonda ukubomba? Ennya ichifwanikizyo icha mutumiwa u Pabuli. Akanena ukuti: “Loli inkughufunda nu kughukazya umubili wane nu kughupeleka pakuba muzya.” (1 Koli. 9.25-27) Napo u Pabuli akabalilo kamo atakabanga ni chinyonywa ichakuti abombe ivintu vyo u Yehova akalondagha ukuti abombe, loli akikakamizyanga ukuti mupaka abombe. Ka u Yehova akahobokagha na vyo u Pabuli akamubombelagha? Inga! U Yehova akamusaya ichifukwa cha kuyezya-yezya ukubomba bunubu. (2 Timo. 4.7, 8) Umwakuyana bulo, u Yehova akuhoboka nanti akwennya ukuti tukubukilila ukubomba vyo twalondagha ukuti tubombe napo tute ni chinyonywa. U Yehova akuhoboka ichifukwa chakuti akabalilo kamo tukubomba ivintu vyo tutavighanite loli tukuvibomba ichifukwa chakuti tumughanite. U Yehova akwiza pakusaya vyo tukubomba ngati mo akamusayila u Pabuli. (Sali. 126.5) Nanti tukwennya mo u Yehova akutusayila, vingatwavwa ukuti tube ni chinyonywa. w23.05 29 ¶9-10

Umutumiwa u Pabuli akayanisya abantu bo batakwiza pakupona pisiku lya Yehova na bantu bo baghonite utulo. Abantu aba batakumanya ukuti ivintu vyo vikubombiwa muchisu vikulangizya ukuti akabalilo kamalite. Umwakuti batakumanya nanti ivintu vimo ivyakulondiwa vikubombiwa sona batakubombapo zimo. Abantu abinji amasiku ghano bali ngati bantu bo baghonite utulo. (Loma 11.8) Batakusubila ukuti ivintu vyo vikubombiwa, vikulangizya ukuti tukwikala “mumasiku aghabumalilo” sona ukuti intamyo inkulu yili papipi. (2 Pita. 3.3, 4) Loli chakulondiwa sana amasiku ghano ukuti isiku lililyosi tubanje maso. (1 Tesa. 5.6) Chochobene tukulondiwa ukubukilila ukuba bakufwasa sona bakwisengannya. Chifukwa buli? Ichifukwa chakuti vingatwavwa ukuti tutakingililepo pa vintu ivya ndale pamo pa vintu ivibibi vyo vikubombiwa muchisu. Abantu inti babukilile ukusendapo ichigaba pa vyakubombiwa ivi po isiku ilya Yehova likupalamila. Nanti abantu bamo bakutukakamizya ukuti twingililepo pa vintu ivi, tutakulondiwa ukupasya na mo tungabombela ivintu. Umuzimu uwa Chala ghungatwavwa ukuti tubukilile ukubomba ivintu umwakufwasa nu mwamahala umwakuti twinong’onaghe akiza nu kusala akiza ivintu.—Luka 12.11, 12. w23.06 10 ¶6-7

Choni cho chikwiza munyinong’ono zyinyu nanti mwivwa izina ilyakuti Samusoni? Mubaghiye ukuti mukwinong’ona ukuti akaba muntu uwa maka nkani. Vyo mukwinong’ona vyabwanaloli. Loli akabalilo kamo, u Samusoni akasala kabibi ivintu vyo vikapangisya ukuti akomane ni ntamyo. Napo vikaba bunubu, u Yehova akabukilila ukumwennya u Samusoni ukuti muntu musubaliwa umwakuti akitikizya inkani yache ukuti yisimbiwe mu Bayibolo ukuti uswe tupindule nayo. U Yehova akamwavwa u Samusoni ukuti akwanisye ukubomba ivintu ivyakuswighisya vyo vikabavwa Abaizilayeli. Imyaka yikati yendapo ukufuma po u Samusoni akafwila, u Yehova akamwavwa umutumiwa u Pabuli ukuti asimbe izina ilya Samusoni pi gulu ilya bantu bo bakaba nu lwitiko. (Hebe. 11.32-34) Ichifwanikizyo icha Samusoni chingatughomya. Akabalilo kosi akamusubalilagha u Yehova na pa kabalilo aka ntamyo bulo. Tungamanyilako kwa Samusoni sona mo ichifwanikizyo chache chingatukazizya. w23.09 2 ¶1-2

Tungaghomya ukujimba kwitu, nanti tukwiputa kwa Yehova papipi-papipi nu kumubuzya ivyakukwafannya ni ntamyo zyitu zyosi. (1 Tesa. 5.17) Vingabombiwa ukuti pa kabalilo aka mutakukomana ni ntamyo inkulu. Napo vili bunubu, ka mukwiputa kwa Yehova nu kumulaba ukuti abavwe nanti mwakalala, mwavulungana inyinong’ono pamo mutakumanya cho mungabomba? Nanti akabalilo kosi mukwiputa kwa Yehova pa ntamyo zyo mukukomana nazyo isiku ni siku napo zingaba zidono-zidono, vikwiza pakubavwa nanti mwakomana ni ntamyo inkulu chifukwa te mwize muchedwe ukusamalila kwa Yehova ukuti abavwe. Nanti mukubomba bunubu, vikwiza pakubavwa ukusubalila ukuti u Chala amenye ubutuli bo mukulondiwa sona vyo angababombela. (Sali. 27.1, 3) Nanti pa kabalilo kano tukubukilila ukuba basubaliwa kwa Yehova napo tungakomana ni ntamyo, tungize tujimbe ku ntamyo inkulu kuntazi. (Loma 5.3) Choni cho tukunena bunubu? Tukunena bunubu ichifukwa chakuti, abakamu na bayemba bitu abinji bakunena ukuti akabalilo kosi nanti bajimba ku ntamyo yimo vikubavwa ukuti bize bajimbe sona nanti bakomana ni ntamyo iyamwabo. Nu butuli ubwa Yehova nanti bajimba ku ntamyo, vikubavwa ukuti babe nu lwitiko ulwakughoma ukuti u Yehova akwiza pakubavwa. Ichifukwa chakuti bali nu lwitiko mwa Yehova, vikubavwa ukuti bajimbe nanti bakomana ni ntamyo iyamwabo.—Yako. 1.2-4. w23.07 3 ¶7-8

Ukwiyisya kwa Yehova ni chisa cho ali nacho vikumupangisya ukuti abe mololo. Umwakufwanikizya, u Yehova akalangizya ukuti wakwiyisya pa kabalilo ko akaba papipi ukubanangannya abantu ababibi aba mu Sodomu. U Yehova akamubuzya u Loti yo akaba muntu umugholosu ukwendela mubantumi ukuti achimbilile kumaghamba. U Loti akoghopa ukuti abuke kumaghamba. U Loti akamulaba u Yehova ukuti amwitikizye ukuchimbilila ku Zowali ni mbumba yache, yo yikaba tawuni yinandi yo u Yehova akalondagha ukuti yope ayinangannye. U Yehova nge akakakamila ukuti u Loti abombe vyo akamubuzya. Loli u Yehova akamwitikizya u Loti ukuti abuke ku Zowali sona atakayinangannya itawuni yila. (Ubwa. 19.18-22) Akabalilo kakati kendapo, u Yehova akalangizya sona ichisa ku bantu aba ku Ninive. Akamutuma umulaghuzi u Yona ukuti aye ababuzye abantu ababibi aba ku Ninive, ukuti u Yehova inti abanangannye poka ni tawuni yabo. Loli abantu aba ku Ninive bakati bapinduka, u Yehova akabapelela ichisa sona atakayinangannya itawuni iya Ninive.—Yona 3.1, 10; 4.10, 11. w23.07 21 ¶5

Nkimba inkani iya Yehowashi yikutumanyisya ichoni? Akaba ngati likwi lyo amagululuzi ghache ghatingiye nkani pasi aghakuti ghangalyavwa ukuti litakawe. U Yehoyada yo akamutulagha akati afwa, u Yehowashi akanda pakubivwila abantu ababibi vyo vikapangisya ukuti aleke ukuba musubaliwa kwa Yehova. Inkani yache yikutumanyisya ukuti tutakulondiwa ukumwivwila u Yehova ichifukwa chakuti aba mumbumba yitu na Bakilisitu abamwitu muchipanga bakumwivwila. Ukuti tubukilile ukupalamila kwa Yehova, tukulondiwa ukumughana nu kumuchindika. Akabalilo kosi tumanyilaghe amazyu ghache, ukwinong’onelapo sona twiputaghe. (Yere. 17.7, 8; Kolo. 2.6, 7) U Yehova atakulonda ukuti tubombaghe ivintu vyo tutangakwanisya. Vyo akulonda ukuti tubombaghe vikwaghiwa pa Undumbilili 12.13, po pakunena ukuti: ‘Mumunyilaghe u Chala uwabwanaloli nu kubukilila ukusunga indaghilo zyache, pakuti ichi chocho umuntu abaghiye ukubomba.’ Nanti tukumunyila u Chala, vingize vitwavwe ukuti tubukilile ukuba basubaliwa pa chilichosi cho chingize chibombiwe kuntazi. Patalipo nachimo-chimo cho chingize chivulungannye ubumanyani bwitu nu Yehova. w23.06 19 ¶17-19

Ivesi 5 likwanda na mazyu aghakuti: “Panapo uwakwikala pa Chitengo icha bumwene yula akati.” (Ubuvu. 21.5a) Amazyu agha ghapamwanya sana, ichifukwa chakuti mwibuku ilya Ubuvumbuli muli amabulendo ghatatu bulo gho u Yehova akanena weka. Amazyu amasubaliwa agha, ghatakaneniwa nu wantumi pamo u Yesu loli ghakaneniwa nu Yehova! Amazyu agha ghakutusimikizya ukuti tungavisubalila ivintu ivyakukonkapo vyo inti anene. Chifukwa buli vili bunubu? Ichifukwa chakuti u Yehova “atakutamanta.” (Titi 1.2) Ifundo iyi yikulangizya ukuti amazyu gho tukubelenga pa Ubuvumbuli 21.5, 6, ghakwiza pakukwanilisiwa naloli. Inong’onela amazyu aghakuti, “Losi ulu.” Amazyu agha Chigiliki gho bakang’anamula ukuti “losi ulu” bakaghabombezya umwakupyanizya-pyanizya mwibuku ilya Ubuvumbuli. Nkimba pisinda pache akanena ichoni? Akanena ukuti: “Inkwandula ivintu vyosi pakuba vipya!” U Yehova akwiza pakubomba ivintu ivi muntazi. Loli ichifukwa chakuti vyosi vyo alayizya akukwanilisya, akanena ngati ukuti ivintu ivi avikwanilisya kale.—Yesa. 46.10. w23.11 3-4 ¶7-8

Umutumiwa u Pitala akalimbanagha na vyo akapuvyanga. Za twennye ivifwanikizyo ivyakuchepa bulo. Pa kabalilo ko u Yesu akalongosolagha mo akwiza pakuyimbila nu kufwila ukuti akwanilisye amabulaghuzi agha mu Bayibolo, u Pitala akamususya. (Mali. 8.31-33) U Pitala na batumiwa abamwabo bakadalinkanagha umwakupyanizya-pyanizya ukuti usongo wewenu. (Mali. 9.33, 34) Pabusiku ubwabumalilo bo u Yesu achili atafuye, u Pitala akadumula ikutu ilya muntu yumo. (Yoha. 18.10) Ubusiku bula-bula, u Pitala akaba ni lyogha lyo likapangisya ukuti amukane umumanyani wache u Yesu katatu ukuti atamumenye. (Mali. 14.66-72) Ivi vikapangisya ukuti u Pitala alile nkani. U Yesu atakanyokela kwisinda ichifukwa chakuti abamanyili bache bakapuvyanga ivintu. U Yesu akati azyuka, akamulangizya u Pitala ukuti achili amughanite. U Yesu akamubuzya u Pitala ukuti abombaghe imbombo iyakulyesya ing’ozi zyache umwakwiyisya. (Yoha. 21.15-17) U Pitala akaba wakwisengannya ukubomba chilichosi cho u Yesu akamubuzya. U Pitala akaba ku Yelusalemu pisiku ilya Pentekositi sona akaba pakasi pa bantu bo bakapakaziwa akabwandilo nu muzimu umuzelu. w23.09 22 ¶6-7

U Pitala akabakazya abasongo abamwabo ukuti: “Mudimaye umudimo uwa ng’ozi zizyo u Chala akubapa.” (1 Pita. 5.1-4) Nanti we songo, tukumanya ukuti ubaghanite abakamu na bayemba sona ukulonda ukubapwelelela. Loli akabalilo kamo mungiyivwa ukuti mukutangwanika sana pamo mukulita umwakuti mukwennya ukuti imbombo iyi mutangayikwanisya. Nkimba mungabomba ichoni? Mumubuzye u Yehova mo mukwiyivwila. U Pitala akasimba ukuti: “Umuntu wesi yuyo akubombela abanji, abombaye na maka ghagho u Chala akamupa.” (1 Pita. 4.11) Abakamu na bayemba pa kabalilo aka bangakomana ni ntamyo zyo zitangamala muchisu ichibibi ichi. Loli mukulondiwa ukukumbukila ukuti “umudimi usongo” u Yesu Kilisitu, weyo angabavwa nkani ukuchila vyo umwe mungabomba. U Yesu angabavwa pa kabalilo aka sona akwiza pakubavwa muchisu ichipya. Vyo u Yehova akulonda ukuti abasongo babombaghe ko kubaghana abakamu na bayemba, ukubapwelelela sona ukuti babanje “chifwanikizyo ichiza icha ng’ozi.” w23.09 29-30 ¶13-14

Tubaghiye ukuleghuka ukwendela inyinong’ono izya bantu. Nanti tukwinong’ona ngati mo abantu bo batakwivwila indaghilo izya Yehova bakwinong’onela, tunganda ukumuleka u Yehova umwapanandi-panandi nu kukonka indaghilo zyache. (1 Koli. 3.19) “Amahala agha bantu abamuchisu ichi,” ghakubapangisya abantu ukuti batakamwivwilaghe u Chala. Abakilisitu bamo aba muchipanga icha Peligamu nu Tiyatila, abantu bo bakabazyungulila bakabapangisya ukuti bande pakubomba ubwamalaya nu kwiputa ivifwani. U Yesu akapeleka ubulongozi ubwamaka ku vipanga vyosi vibili ivi, ichifukwa chakuti bakanda ukusendelako inkalo iya bwamalaya. (Ubuvu. 2.14, 20) Amasiku ghano, abantu bo batuzyunguliye bangayezya-yezya ukuti batupangisye ukuti twande pakwendela inyinong’ono zyabo imbibi. Abamumbumba yitu na bapalamani bitu bangayezya ukutudeba ukuti tubombe ivintu vyo vingapangisya ukuti tuleke pakwivwila indaghilo izya Yehova. Umwakufwanikizya, banganena ukuti te chakulondiwa nkani ukubukilila ukuba ni nkalo inyiza sona ukuti ifundo izya mu Bayibolo zyo tukwendela zyakale sana. Pa kabalilo kamo tunginong’ona ukuti u Yehova akutupa ubulongozi bo butakwivwika akiza. Tungagheliwa nu kuchila “pa zizyo amasimbo ghakunena.”—11 Koli. 4.6. w23.07 16 ¶10-11

U Maliya umama uwa Yesu akalondiwanga amaka. Akaba ukuti atalelitepo lumo abana, loli pa kabalilo aka akenelagha ukuti alele umunyamata yo inti ize abe we Mesiya. Sona u Maliya akaba ukuti ataghonite lumo nu mwanavuli, ka nge akamulongosolela buli-buli u Jozefu yo chikaba chibwezi chache ukuti ali nu lwanda? (Luka 1.26-33) Ka u Maliya akapokela buli-buli amaka? Akalaba ubutuli ukufuma ku banji. Umwakufwanikizya akamulaba uwantumi u Gabiliyeli ukuti amulongosolele akiza mo inti vibele. (Luka 1.34) Mumasiku ghala-ghala u Maliya akisengannya nu kubuka “kukaya akamwighamba” aka Yudeya ukuti aye amulamuke umukamu wache u Elizabeti. U Elizabeti akamupalizya u Maliya sona nu butuli bwa Yehova akanena amazyu aghakumukazya u Maliya aghakukwafyannya nu bulaghuzi bo bukanenagha ivya mwana uwa Maliya yo akaba ukuti achili atapapiwe. (Luka 1.39-45) Pisinda pache, u Maliya akanena ukuti u Yehova “abomba ivintu ivikulu nkani ni nyobe yache.” (Luka 1.46-51) U Yehova akamughomya u Maliya ukwendela mwa Gabiliyeli nu Elizabeti. w23.10 14-15 ¶10-12

Abamanyili aba Kilisitu abakuchepa bulo, bakupakaziwa nu muzimu umuzelu vyo vikupangisya ukuti babe pabumanyani ubwapadela nu Yehova. U Yesu akwiza pakuba na bantu 144,000 kumwanya bo bakwiza pakubomba ngati basembe. (Ubuvu. 14.1) Ichipinda Ichizelu icha muchihema chikwimila ukuti Abakilisitu abakupakaziwa basaliwa ukuba bana ba Chala ababuzimu po bachili bali pachisu ichapasi. (Loma 8.15-17) Ichipinda Ichizelu Nkani icha muchihema, chikwimila kumwanya ko u Yehova akwikala. “Umwenda uwakuzighila” gho ghukupaghula ichipinda Ichizelu ni chipinda Ichizelu Nkani ghukwimila umubili uwa Yesu uwanyama gho ghukamuzighilagha ukuti ingile kumwanya ngati Wasembe Usongo Nkani mutempeli ilyabuzimu. Pa kabalilo ko akapeleka umubili wache pakuba sembe ku bantu, u Yesu akighula izila iyakubuka kumwanya ku Bakilisitu abakupakaziwa. Bope bakuleka umubili uwanyama ukuti baye bapokele umuvwalo wabo kumwanya.—Hebe. 10.19, 20; 1 Koli. 15.50. w23.10 28 ¶13

Aba Efulayimu bakati bamunena akabibi, u Gidiyoni akamula umwakufwasa. (Balo. 8.1-3) Atakabamula umwabukali. Akalangizya ukuti wakwiyisya pakwivwisya vyo bakadandabulagha nu kubamula umwamuchizi, ivi vikapangizya ukuti aba Efulayimu batonte umoyo. Abasongo abamahala bakubomba ivintu ngati mo u Gidiyoni akabombelagha pakubivwisya akiza abantu bo bakubanena loli bakubamula umwamuchizi. (Yakobo 3.13.) Ivi vikupangisya ukuti muchipanga mubukilile ukuba umutende. Abantu bakati bamupala u Gidiyoni ichifukwa chakuti akabapota Abamidiyani pa nkondo, mumalo mwakuti apokele amapalo, u Gidiyoni akamupala u Yehova. (Balo. 8.22, 23) Ka abasongo bangamuyezya buli-buli u Gidiyoni? Babaghiye ukumupala u Yehova pa vyosi vyo bakukwanisya ukubomba. (1 Koli. 4.6, 7) Umwakufwanikizya, nanti usongo yumo bakumupala ichifukwa chakuti amanyisya akiza, abaghiye ukwamula ukuti ubulongozi bosi bwafuma mu Mazyu agha Chala sona vyo tukumanyila ukufuma mu gulu lyache. Abasongo babaghiye ukuti binong’onelaghepo nanti vyo bakumanyisya vikumupala u Yehova pamo nanti vikuhobosya bulo abantu. w23.06 4 ¶7-8

Nanti tutakupokela vyo tukulaba, tukulondiwa ukwilalusya amalalusyo matatu agha. Ilyabwandilo lyakuti, ‘Ka nkulaba ichintu cho chakulondiwa naloli?’ Akabalilo kamo tunginong’ona ukuti tukumanya cho chakulondiwa nkani kwa uswe. Loli vingabombiwa ukuti ivintu vyo tukulaba vitangatupindulila kwakabalilo akatali. Nanti tukwiputa ivya ntamyo yimo yo tukulonda ukuti tumalane nayo, vingabombiwa ukuti pangaba izila yimo inyiza iyakumalana ni ntamyo iyi ukuchila yo uswe tukulaba. Sona akabalilo kamo ivintu vyo tukulaba vingaba ukuti vitakukolelana na panandi nu bwighane ubwa Yehova. (1 Yoha. 5.14) Umwakufwanikizya, inong’onela ichifwanikizyo icha bapapi bo bakumulaba u Yehova ukuti amwavwe umwana wabo ukuti abukilile ukuba mubwanaloli. Ukulaba kwabo uku kukuboneka ngati kwiza bulo. Loli u Yehova atakutukakamizya ukuti tumubombelaghe. Akulonda ukuti aliwesi ukongelezyapo na bana bitu tusalaghe swebene ukumwiputa. (Kumbu. 10.12, 13; 30.19, 20) Abapapi bakulondiwa ukumulaba u Yehova, ukuti abavwe umwakuti bamumanyisye umwana wabo nu kumufika pa moyo vyo vingamwavwa ukuti ande pakumughana u Yehova sona abe nawe pabumanyani.—Mbupi. 22.6; Efe. 6.4. w23.11 21 ¶5; 23 ¶12

Choni cho ukubakazya abanji zila yoka iyakulondiwa nkani iyakulangizya ukuti tubaghanite? Ukuyana ni buku limo lyo likulongosola ivya Bayibolo, amazyu gho u Pabuli akabombezya imbombo aghakuti “kukazya,” ghakung’anamula “ukuba poka nu muntu umwakuti umukazye pa kabalilo ko akomana ni ntamyo.” Cho chifukwa nanti tukubakazya Abakilisitu abamwitu bo bakukomana ni ntamyo, tukubavwa ukuti babukilile ukumubombela u Yehova umwabusubaliwa. Sona akabalilo kosi ko twamukazya umukamu pamo umuyemba witu, tukulangizya ukuti tumughanite. (2 Koli. 7.6, 7, 13) Ukumupasikizya umuntu nu kumukazya vintu vibili ivyakuyana. Ka vikuyana muzila buli? Nanti umuntu akumupasikizya yumo yo akutamiwa, vikumwavwa ukuti ayezye-yezye ukubomba chilichosi cho angakwanisya umwakuti amwavwe pa ntamyo yo akomana nayo. Ifundo iyi yikulangizya ukuti ichabwandilo nanti tukubapasikizya abamwitu, vikutwavwa ukuti tubombepo zimo ukuti tubakazye. U Pabuli akalongosola ukuti ichifukwa chakuti u Yehova akubapasikizya abantu, vikumupangisya ukuti abakazye. Akamulongosola u Yehova ukuti “we Tata uwa chisa, sona u Chala, umwenecho uwa busangulusu bosi.”—2 Koli. 1.3. w23.11 9-10 ¶8-10

Bosi bo bakumukonka u Kilisitu bangalindilila ukuti bangakomana na mayimba. Inong’onela ichifwanikizyo icha mutumiwa u Pabuli. Akababuzya bo bakikalagha ku Tesalonika ukuti: “Pakuti bo tuchili tuli poka namwe, tukababuzizya zila ukuti tukwiza pakuvwimiwa. Pakuti naloli muzimenye ukuti tukavwimiwa nkani.” (1 Tesa. 3.4) Sona akabasimbila bo bakikalagha ku Kolinti ukuti: “Ilelo bakamu bitu, tukulonda ukuti mumanye intamyo zizyo tukakomana nazyo . . . Umwakuti tutakaba nu lusubilo ulwakuti tungaba nu bumi.” (2 Koli. 1.8; 11.23-27) Amasiku ghano, bope Abakilisitu bakulindilila ukuti bangakomana ni ntamyo. (2 Timo. 3.12) Ichifukwa chakuti mwaba nu lwitiko mwa Yesu sona mwanda pakumukonka, abamanyani na bakamu binyu banganda pakubabombela ivintu umwankaza. Ka ukuba musubaliwa pa vintu vyosi kwapangisya ukuti mwande pakukomana ni ntamyo kumbombo? (Hebe. 13.18) Nkimba mwakomanapo na mayimba ichifukwa chakuti iboma likabakanizya po mukalumbililagha ivya lusubilo lyinyu ku banji? Napo tungakomana ni ntamyo izyakupambana-pambana, loli u Pabuli akanena ukuti tuhobokaghe. w23.12 10-11 ¶9-10

U Yakobo akajimba ku ntamyo izyinji. Abana ba Yakobo babili u Simiyoni nu Levi bakakozya isoni imbumba yabo nu kutukisya izina ilya Yehova. Ichamwabo chakuti, umuchi wache u Lakelo akafwa po akapapagha umwana wache uwabubili. Ichifukwa chazala yo yikabako, vikapangisya ukuti u Yakobo ipatikizye ukusamila ku Ijiputi napo akaba mugosi. (Ubwa. 35.16-19; 37.28; 45.9-11, 28) Napo u Yakobo akakomana ni ntamyo zyosi izi, loli atakaleka ukumusubila u Yehova na malayizyo ghache. U Yehova akalangizya ukuti ali kulubazu ulwa Yakobo. Umwakufwanikizya, u Yehova akamusaya pakumupa ivyuma. Inong’onela mo u Yakobo akamupalizizya u Yehova bo akomana nu mwana wache u Jozefu yo akinong’onagha ukuti akafwa kale hee! Ichifukwa chakuti u Yakobo akaba pa bumanyani ubwiza nu Yehova, vikamwavwa ukuti ajimbe ku ntamyo zyosi zyo akakomana nazyo. (Ubwa. 30.43; 32.9, 10; 46.28-30) Nanti tukubukilila ukuba pa bumanyani ubwiza nu Yehova, nuswe bulo tungamalana ni ntamyo zyo zingiza umwakuchenusya. w23.04 15 ¶6-7

Pa Salimo 23, u Devedi akalongosola ulusubilo lo akaba nalo ulwakuti u Yehova amughanite sona akumupwelela. U Devedi akalongosola ubumanyani bo akaba nabo nu Yehova umwakumwitizya ukuti Mudimi wache. Pa Salimo 23, u Devedi akiyivwanga wakufighililiwa nanti akukonka ubulongozi ubwa Yehova sona akamusubilagha nu moyo wache ghosi. U Devedi akamanya ukuti u Yehova inti abukilile ukumulangizya u lughano pa bumi bwache bosi. Choni cho chikamupangisya ukuti abe nu lusubilo? Ichifukwa chakuti akabalilo kosi u Yehova akamupanga vyosi vyo akalondiwanga, u Devedi akiyivwanga ukuti akupweleleliwa. U Devedi akahobokagha sana nu bumanyani bo akaba nabo nu Yehova sona u Yehova akahobokagha nawe. Cho chifukwa akaba wakusimikizya ukuti mulimosi mo ivintu vingize vibele kuntazi pa bumi bwache, u Yehova akwiza pakubukilila ukumupa vyo akulondiwa. Ichifukwa chakuti u Devedi akasubilagha ukuti u Yehova amughanite sona inti abukilile ukumupwelelela, vikamwavwa ukuti atakapasyange na chilichosi mumalo mwache akabanga wakuhoboka nu wakwikutisiwa.—Sali. 16.11. w24.01 29 ¶12-13

Ukwanda bulo pa kabalilo ko Inkondo iya Bubili iya Pachisu Chosi yikamalila, abantu aba Yehova muvyisu ivyinji bakuhoboka nu bwabuke bo bali nabo sona bali pamutende uwakubomba imbombo iyakulumbilila. Ukunena ubwanaloli, ichifukwa cha mbombo iyakulumbilila pachisu chosi, abantu abinji bamumanya u Yehova sona baba babombi bache. Amasiku ghano abakamu bo bali mu Kagulu Akakwenelezya bakubukilila ukulondelezya ubulongozi ubwakufuma kwa Kilisitu. Bakulonda ukuti ubulongozi bo bakupeleka ku bantu, ghukolelanaghe na vyo u Yehova nu Yesu bakulonda. Pisinda pache, abakwendela idela na basongo bakupeleka ubulongozi ughu kuvipanga. Abasongo abapakaziwa bali “munyobe yache indilo” iya Kilisitu. (Ubuvu. 2.1) Napo vili bubunu, loli abasongo bosi aba bambula ukufikapo sona akabalilo kamo bakupuvya ivintu. Pa kabalilo kamo u Mozesi nu Yoshwa bope bakapuvyapo ivintu ngati mo bakabombela abatumiwa. (Kuba. 20.12; Yoswa 9.14, 15; Loma 3.23) Loli tuli nu bukaboni bosi bo bukulangizya ukuti u Yesu akubikapo umoyo pakulongozya uwambombo umusubaliwa, abasongo abasaliwa sona inti abukilile ukubomba bunubu. Cho chifukwa tuli ni vifukwa ivyakukwana ivyakusubila ubulongozi bo akutupa ukwendela mu bantu bo asalite ukuti balongozyanje. w24.02 23-24 ¶13-14

Amasiku ghano, tungamuhobosya u Yehova nanti tukunena ivintu ivyakukwafannya nu Yehova umwamuchizi, umwakumupalizya sona umwalughano. Nanti tuli mu bulumbilili tukuba ni nyinong’ono izyakuti tubavwe abantu ukupalamila kwa Yehova sona ukuti bamwennyange Ubaba witu ngati mo tukumwenezya. (Yako. 4.8) Twe bakuhoboka ukubalangizya abantu mo Ibayibolo likumulongosolela u Yehova, mo likuvumbulila ulughano lo ali nalo, ubugholosu, amahala, amaka sona ni nkalo izyamwabo. Tukumupala sona u Yehova nanti tukubomba chilichosi cho tungakwanisya ukuti tumweghelele. Nanti tukubomba bunubu, tukuba swe bakupambana na bantu aba muchisu ichibibi ichi. Abantu bangamanya ukuti tukupambana nabo sona bangaswigha ukuti chifukwa buli. (Mata. 5.14-16) Nanti tukubomba nabo ivintu ivyisiku ni siku tungabalongosolela ichifukwa cho tukubomba ivintu muzila yiniyi. Ivyakukonkapo vyache vingaba vyakuti abantu aba myoyo iyiza bangapalamila kwa Chala witu. Nanti tukumupala u Yehova muzila zinizi, vikupangisya ukuti umoyo wache ghuhobokaghe.—1 Timo. 2.3, 4. w24.02 10 ¶7

Ukuti mube mwe bantu abakughoma mwabuzimu, mubaghiye ukuba na maluso. Ivi vikwiza pakubavwa ukuti mwitikizye amabudindo muchipanga, ukwagha imbombo yo yingabavwa umwe ni mbumba yinyu, sona ukuba pa bumanyani ubwiza na banji. Umwakufwanikizya, mumanyile ukubelenga nu kusimba akiza. Ibayibolo likunena ukuti umuntu akuba wakuhoboka sona ivintu vikumwendela akiza, nanti akubelenga Amazyu agha Chala isiku lililyosi nu kwinong’onelapo. Nanti umuntu akubelenga Ibayibolo isiku lililyosi akwiza pakumanya mo u Yehova akwinong’onela. (Sali. 1.1-3.) Vyo vikwiza pakumwavwa ukuti inong’onaghe akiza nu kubombezya vyo akumanyila mu Masimbo. (Mbupi. 1.3, 4) Abakamu na bayemba bakulonda abanavuli bo bangakwanisya ukumanyisya nu kubapa ubulongozi ubwa kufuma mu Bayibolo. Nanti mukubelenga nu kusimba akiza, vikwiza pakubavwa ukuti mwisengannyange akiza inkani, sona mupeleke ifundo zyo zingabavwa nu kughomya ulwitiko lwabo. Vikwiza pakubavwa sona ukuti mughomye ulusubilo lwinyu nu lwa banji. w23.12 26-27 ¶9-11

Nanti mwaba ni lyogha, mwinong’onelaghepo pa vyo u Yehova akwiza pakubomba muntazi nanti u Satana iza epapo. Akapepala ka pulogilamu aka lukomano ulwa chigaba ulwa 2014, ubaba akanenezannya ni mbumba yache isimbo ilya 2 Timoti 3.1-5 mo lingize lyivwikile mu Paladayiso: Akanena ukuti: “Muchisu ichipya mukwiza pakuba utubalilo utwakuhobosya. Abantu bakwiza pakuba bakughana abanji, na bakughana ivintu ivyabuzimu, na bakwiyisya, na bakumwiputa u Chala, na bakwivwila abapapi, na bakupalizya, na basubaliwa, na bakughana imbumba zyabo, na bakunena ivyiza ivya banji akabalilo kosi, na bakwilema, abololo, na bakughana ubwiza, na bakumughana u Chala mumalo mwakughana ivintu ivyakuhobosya, abakwiyipa pakumubombela u Chala po abantu banaba ube nabo papipi.” Ka mukunenezannyanga ni mbumba yinyu sona Abakilisitu abamwinyu mo ubumi bukwiza pakubela muchisu ichipya? w24.01 6 ¶13-14

Chakuhobosya sana ukumanya ukuti u Yehova akuhoboka na bantu bache! Ibayibolo likunena ukuti: ‘U Yehova akuhoboka na bantu bache.’ (Sali. 149.4) Napo vili bunubu, loli akabalilo kamo bamo bangakayikila nu kwilalusya ukuti: ‘Ka u Yehova akuhoboka nune?’ Ibayibolo likutambula abantu bamo bo bakamubombela u Yehova umwabusubaliwa loli akabalilo kamo bakakayikilagha nanti u Yehova akahobokagha nabo. (1 Samu. 1.6-10; Jobu 29.2, 4; Sali. 51.11) Ibayibolo likulangizya ukuti napo twe bantu bambula ukufikapo loli u Yehova angahoboka nuswe. Ka angahoboka buli-buli? Tukulondiwa ukuti tube nu lwitiko mwa Yesu Kilisitu nu koziwa. (Yoha. 3.16) Cho chifukwa tukulangizya pabuzelu ukuti twapinduka ku mbibi zyitu nu kulayizya ukuti inti tubombaghe ubwighane bwa Chala. (Imbo. 2.38; 3.19) U Yehova akuhoboka sana nanti tukubomba bunubu ukuti tube nawe pabumanyani. Nanti tukubukilila ukwikala ukuyana ni chilapo cho tukalapa pa kabalilo ko tukiyipagha, u Yehova akuhoboka nuswe sona akutwennya ukuti swe bamanyani bache.—Sali. 25.14. w24.03 26 ¶1-2

Tungabayezya abatumiwa nanti tukubukilila ukulumbilila napo iboma lingalamula ukuti tuleke pakulumbilila. Tungaba nu lusubilo ukuti u Yehova angatwavwa ukuti tukwanisye imbombo yitu iya bulumbilili. Tukulondiwa ukuti tulabaghe ukuti tube bajivu sona bamahala. Ukumulaba u Yehova ukuti atwavwe ukulimbana ni ntamyo. Amasiku ghano tukutamiwa ichifukwa cha mabubine, ukutamiwa inyinong’ono, ubufwe, intamyo izya mumbumba, ukupinyiwa pamo intamyo izyakupambana-pambana. Ivintu ngati imbina izyakwambukila ni nkondo vingapangisya ukuti chibe chakutamya ukujimba ku ntamyo zyo tukukomana nazyo. Nanti mwakomana ni ntamyo yiliyosi, mumubuzye u Yehova mo mukwiyivwila. Mumubuzye mo ivintu vibeleye pa bumi bwinyu, ngati mo mungamubuzizya umumanyani winyu uwa pa moyo. Musubilaghe ukuti u Yehova ‘akwiza pakubavwa.’(Sali. 37.3, 5) Nanti akabalilo kosi tukwiputa vikwiza pakutwavwa ukuti tujimbe “mu ntamyo.” (Loma 12.12) U Yehova akumanya intamyo zyo ababombi bache bakukomana nazyo, ‘akwivwa ukulila kwabo nu kubavwa.”—Sali. 145.18, 19. w23.05 5-6 ¶12-15

Pa kabalilo ko tukulonda ukusala ichintu ichakulondiwa nkani, tukulondiwa ukwivwisya “ubwighane ubwa Mwene” nu kubukilila ukubomba umwakuyana na vyo akulonda. (Efe. 5.17) Nanti tukwinong’onela ifundo izya mu Bayibolo pa kabalilo ko tukusala ivintu, tukulangizya ukuti tukwendela inyinong’ono izya Chala pa vyakubomba vyitu. Tungasala akiza ivintu nanti akabalilo kosi tukubombezya ifundo zyache. “Umubibi,” umulwani witu u Satana akulonda ukuti akabalilo kosi tutangwanikaghe ni vintu ivya muchisu ichi umwakuti twennyanje ukuti tu te na kabalilo akakumubombela u Chala. (1 Yoha. 5.19) Ivi vikulangizya ukuti chingaba chipepe ukuti Umukilisitu ande pakutangwanika sana na mo angaghila ivintu ivyakumubili, ukumanyila nkani isukulu pamo ukumalila akabalilo akatali ku mbombo mumalo mwakulondelezya izila izya mo angabombela ukuti amubombelaghe u Yehova. Nanti ivi vyabombiwa vingalangizya ukuti anda pakwendela inyinong’ono izya chisu. Napo ivintu ivi pavyene te vibibi loli vitakulondiwa ukuti vibanje pabwandilo pa bumi bwitu. w24.03 24 ¶16-17