Rivyu Bilong Skul Bilong Wok Autim Tok
Rivyu bilong ol tok i bin kamap insait long Skul, kirap long Septemba 6 i go inap long Disemba 20, 1999. Long narapela hap pepa, traim raitim planti bekim insait long taim bilong mekim rivyu.
[Harim: Long taim bilong mekim rivyu long Skul, yu ken lukim Baibel tasol bilong helpim yu long bekim ol askim. Long pinis bilong ol askim i gat mak bilong ol buk samting, na taim yu kisim dispela pepa i go long haus paslain long taim bilong mekim rivyu, yu ken lukim ol dispela buk samting bilong helpim yu long raitim stret ol bekim bilong rivyu long Skul. Sampela taim ol i no putim namba bilong pes na paragraf bilong Wastaua.]
Makim ol dispela tok I Stret o I No Stret:
1. Jehova i larim ol man i bosim ol yet bambai em i ken kamapim klia olsem pasin bilong em long mekim wok bos em i stret long olgeta taim. (Lo 32:4; Jop 34:10-12; Jer 10:23) [1, w97 2/15 p. 5 par. 3] I Stret.
2. Baibel i makim olsem long olgeta taim pasin bilong toktok planti em i no stret. [3, w97 12/1 p. 30 par. 3-4] I No Stret. I gat planti samting i no stret i kamap long graun, na i stret ol man i mas mekim sampela samting bilong stretim.
3. Taim papamama i tambuim ol pikinini long bung wantaim sampela yangpela o pasim ol long poromanim wanpela man o meri, ol pikinini i mas tingim dispela i olsem samting bilong lukautim ol na i bilong helpim ol long bihain. (Snd 6:23; 13:20; 3:31) [5, fl p. 166 par. 13] I Stret.
4. Mak 6:31-34 i kamapim olsem Jisas i bin sori long ol manmeri, long wanem, ol i gat sik na ol i stap rabis. [6, w97 12/15 p. 29 par. 1] I No Stret. Jisas i bin sori long ol man, long wanem, ol i stap rabis long ol samting bilong spirit. Ol bikman bilong lotu i bin daunim ol tru.
5. Sapos wanpela Kristen long arapela lain sipsip em i no bin go long Memorial bilong tingim indai bilong Jisas, orait em i mas mekim long mun bihain, olsem lo bilong Namba 9:10, 11 i makim. (Jo 10:16) [7, Hap bilong Baibel yumi kaunim long olgeta wik; lukim w93 2/1 p. 31 par. 9.] I No Stret. Lain bilong “arapela sipsip” i no save kisim bret na wain, olsem na i no gat wok long mekim narapela bung.
6. Sapos man i mekim rong long narapela man o narapela man i mekim bikpela rong long em, orait dispela man yet i mas mekim ol samting bilong stretim dispela hevi. (Mt 5:23, 24; Ef 4:32) [7, rs p. 35 par. 5-8] I Stret.
7. Ol Witnes Bilong Jehova i save mekim pasin i stret na narapela i bilip long narapela, olsem na taim tupela i wok bisnis wantaim, i no gat wok long raitim pepa bilong kontrak. [10, w97 8/1 p. 30-31] I No Stret. Pasin bilong tupela Kristen i raitim kontrak em i stret wantaim tok bilong Baibel, na dispela i no makim olsem narapela i no bilip long narapela, nogat. Dispela inap helpim tupela, na em i pasin bilong laikim narapela.
8. Long 1530, Wiliam Tindel i namba wan man long kamapim nem bilong God, Jehova, long Ol Skripsa Hibru em i tanim i go long tok Inglis. [12, w97 9/15 p. 28 par. 3] I Stret.
9. Long nau, dispela taun bilong hait em samting God i bin putim bilong lukautim yumi na bai yumi no ken dai, long wanem, yumi bin brukim lo bilong em long blut. (Nam 35:11) [15, Hap bilong Baibel yumi kaunim long olgeta wik; lukim w95 11/15 p. 17 par. 8.] I Stret.
10. Dispela nem Diuteronomi, insait bilong en i olsem “Namba Tu Lo,” na dispela i stret, long wanem, dispela buk bilong Baibel i kolim gen ol Lo. [16, Hap bilong Baibel yumi kaunim long olgeta wik; lukim si Disemba 20 par. 4.] I No Stret. Olsem Lo 1:5 i tok, dispela buk i kamapim insait bilong Lo, na dispela buk i gat planti gutpela tok bilong helpim yumi long nau.
Bekim ol dispela askim:
11. Tupela bret i gat yis em hetpris i save mekim ofa long en long taim bilong bung bilong Pentikos, ol i makim wanem samting? (Wkp 23:15-17) [3, Hap bilong Baibel yumi kaunim long olgeta wik; lukim w98 3/1 p. 13 par. 21.] Dispela tupela bret i gat yis i olsem piksa na i makim 144,000 manmeri bilong graun ol i gat sin, em Jisas ‘i bin baim ol bilong givim ol long God’ bambai ol i ken mekim wok olsem “pris bilong lain bilong king”; ol dispela king i bilong tupela lain bilong ol sinman bilong graun, em ol Juda na ol narapela lain, na ating dispela tupela bret i makim tu dispela samting. (KTH 5:9, 10; 14:1, 3) (Kain tok olsem em inap)
12. Namba 50 Yia Bilong Ol Kristen i bin kirap long wanem taim? Ol Kristen long dispela taim ol i no aninit moa long wanem samting? (Wkp 25:10) [4, Hap bilong Baibel yumi kaunim long olgeta wik; lukim w95 5/15 p. 24 par. 14.] Em i kirap long Pentikos bilong yia 33 C.E.—long dispela taim ol man i kisim spirit holi ol i no aninit moa long Lo Bilong Moses.
13. Olsem Buk Namba i makim, bilong abrusim bagarap, yumi mas mekim wanem tripela samting? [5, si Oktoba 4 par. 1] (1) Litimapim nem bilong Jehova, (2) bihainim tok bilong em long olgeta taim, maski wanem wanem samting i painim yumi, na (3) daun long ol man em i bin makim bilong bosim yumi.
14. Moses i mekim wanem na yumi save em i no man bilong bel nogut? (Nam 11:29) [8, Hap bilong Baibel yumi kaunim long olgeta wik; lukim w95 9/15 p. 18 par. 11.] Em i amamas taim ol narapela i kisim bikpela wok na namba. Em i no laik litimapim nem bilong em yet.
15. Olsem wanem stori bilong Kora, Datan, na Abiram i makim olsem maski man i lukim samting long ai bilong em, i no olsem dispela bai kirapim em long bilip? [9, w97 3/15 p. 4 par. 2] Ol i bin lukim tenpela bikpela hevi long Isip, God i wokim mirakel na ol Israel i brukim solwara Retsi, Fero wantaim ol ami bilong em i bagarap, na ol i lukim strong bilong Jehova long Maunten Sainai. Tasol bihain liklik long ol dispela samting i kamap, ol i bikhet long Jehova na ol wokman em i bin makim ol bilong mekim wok. (Kis 7:19–11:10; 12:29-32; Nam 16:1-35; Lo 4:11, 12; Sng 136:15) (Kain tok olsem em inap)
16. Ol papamama i mas tingim wanem ol tok i stap long Stat 2:24 na Efesus 5:23 taim ol i laik givim sampela tok long ol pikinini i bikpela pinis? [9, fl p. 174-175 par. 9-11] Taim pikinini i bikpela pinis na i marit, nau senis i kamap namel long papamama na pikinini. Nau wok bilong stretim tok long ol samting tupela marit i laik mekim, em wok bilong het bilong nupela famili, em man marit.
17. Namba 26:64, 65 i skulim yumi long wanem bikpela samting? [12, Hap bilong Baibel yumi kaunim long olgeta wik; lukim g96 1/8 p. 22-23 par. 5-8; w97 12/1 p. 13 par. 14.] Yumi no ken ting yumi inap mekim rong na i no gat wanpela hevi inap painim yumi long dispela rong yumi mekim.
18. Olsem wanem pasin bilong Finias i helpim yumi long save long samting yumi mas mekim bilong truim dediket bilong yumi long Jehova? (Nam 25:11) [12, Hap bilong Baibel yumi kaunim long olgeta wik; lukim w95 3/1 p. 16 par. 12-13.] Olsem Finias i bin strong long lotuim Jehova wanpela tasol, yumi no ken larim wanpela samting i kisim ples bilong dispela dediket yumi bin mekim long Jehova.
19. Olsem wanem man i stap long taun bilong hait long nau em inap ‘kalapim mak bilong taun’ na i go ausait? (Nam 35:26) [15, Hap bilong Baibel yumi kaunim long olgeta wik; lukim w95 11/15 p. 20 par. 20.] Taim em i larim bel bilong em i kirap long laikim ol samting bilong dispela graun bilong Satan.
20. Olsem wanem rait Codex Sinaiticus i bin helpim wok bilong tanim tok bilong Baibel? [13, w97 10/15 p. 11 par. 2] Em i wanpela olpela rait tru long tok ples ol i bin raitim Baibel long en long pastaim, olsem na dispela rait i bin kamapim klia olsem ol tok bilong Ol Skripsa Grik i no bin senis, na tu, em i helpim ol saveman long kisim save long ol popaia i bin kam insait long sampela rait ol i wokim bihain.
Raitim wanem hap tok i stret bilong pinisim ol dispela tok:
21. God i larim pasin nogut i stap bilong kamapim klia wanpela as tok i tru, olsem: em wanpela tasol em i King tru na ol man i mas bihainim ol lo bilong em bambai ol i ken i stap bel isi na amamas. (Sng 1:1-3; Snd 3:5, 6; Sav 8:9) [1, w97 2/15 p. 5 par. 4]
22. Buk Wok Pris i nambawan long kamapim olsem blut em i samting holi, na i soim olsem i gat wanpela wok tasol bilong en—em i bilong tekewe sin. [4, si Septemba 27 par. 33]
23. Olsem Song 144:15b i tok, pasin bilong stap amamas tru em samting bilong bel, na man i laik stap olsem em i mas bilip tru na i mas stap wanbel wantaim Jehova. [7, w97 3/15 p. 23 par. 7]
24. Baibel ol i tanim long tok Hibru i go long tok Grik bilong ol man nating, na ol i bin pinisim long yia 150 B.C.E. samting, ol i kolim olsem Baibel Septuagint; Baibel em Jerom i tanim i go long tok Latin, ol i kolim Vulgate, o Baibel long tok ples bilong ol manmeri nating, na ol i pinisim long yia 400 C.E. samting. [11, w97 8/15 p. 9 par. 1; p. 10 par. 4]
25. Taim Jut i stori long Balam na Kora olsem Buk Namba i stori long en, em i mekim tok lukaut long ol Kristen long was gut—nogut pasin bilong tingting long kisim pe tasol na bikhet na tok nogut i pundaunim ol. [15, si Disemba 13 par. 35]
Makim wanem tok i stret:
26. Wanpela taim long olgeta yia, long taim bilong (Ol Bikpela De Bilong i Stap Long Haus Win; Bikpela De Bilong God i Tekewe Sin Bilong Ol Manmeri; De Pasova), lain Israel olgeta wantaim ol man bilong ol narapela lain i sindaun wantaim ol na ol i lotuim Jehova, ol i (no ken mekim wanpela wok; givim namba 10 hap bilong olgeta samting; givim namba wan lain kaikai olsem ofa) na ol i stap tambu long kaikai. (Wkp 16:29-31) [1, Hap bilong Baibel yumi kaunim long olgeta wik; lukim w96 7/1 p. 10 par. 12.]
27. Wanpela samting komiti bilong tanim tok i laik mekim taim ol i wokim Baibel New World Translation i olsem: (ol i mas tanim stret—no ken senisim tok liklik; stori tasol long ol tok; mekim tok i stret wantaim wanpela bilip bilong ol). [13, w97 10/15 p. 11 par. 5]
28. Olsem Hibru 13:19 i kamapim, taim ol wanlotu i beten strong, dispela inap senisim (ol samting God i orait long larim; taim bilong God long helpim yumi; pasin God bai mekim bilong helpim yumi). [8, w97 4/15 p. 6 par. 1]
29. Ol Israel i mas putim ‘blupela string long arere bilong klos bilong ol’ olsem (wanpela bilas holi; mak bilong pasin daun; samting bilong kirapim tingting bilong ol olsem ol i lain bilong Jehova na ol i narapela kain long ol man bilong dispela graun). (Nam 15:38, 39) [9, Hap bilong Baibel yumi kaunim long olgeta wik; lukim w84 7/1 p. 20 par. 16.]
30. Ol i raitim Buk Lo insait long (tupela mun; wanpela yia; tupela yia), na ol i raitim pinis dispela buk long kirap bilong yia (1513; 1473; 1467) B.C.E. [16, si Disemba 20 par. 6]
Putim wanem skripsa i stret long ol dispela tok:
Nam 16:41, 49; Mt 19:9; Snd 23:22; Mt 20:28; Mt 6:16-18
31. Ofa bilong Krais Jisas tasol i rot bilong tekewe sin. [Mt 20:28] [2, w97 7/15 p. 6-7 par. 6, 7.]
32. Baibel i kamapim wanpela as tasol na man o meri i ken katim marit na bihain em i ken maritim nupela poroman—em pasin pamuk. [Mt 19:9] [8, fl p. 172 par. 5]
33. Man i gat gutpela tingting em i save harim tok bilong papamama bilong em, maski tupela i lapun pinis. [Snd 23:22] [3, fl p. 163-164 par. 7, 8]
34. Sapos yumi toktok planti long wok kot Jehova i mekim long rot bilong ol wokboi em i makim ol long spirit holi, dispela inap kamapim bikpela hevi. [Nam 16:41, 49] [10, Hap bilong Baibel yumi kaunim long olgeta wik; lukim w96 6/15 p. 21 par. 13]
35. Sampela pasin bilong tumbuna long kamapim bel hevi long ai bilong ol man, ol i pait wantaim tok bilong Baibel. [Mt 6:16-18] [14, rs p. 88 par. 1]