Watchtower BIBLIOTEKA ONLINE
Watchtower
BIBLIOTEKA ONLINE
Tetun Dili
Á
  • Á
  • á
  • É
  • é
  • Í
  • í
  • Ó
  • ó
  • Ú
  • ú
  • Ã
  • ã
  • Ç
  • ç
  • Ñ
  • ñ
  • ʼ
  • BÍBLIA
  • LIVRU SIRA
  • REUNIAUN SIRA
  • nwt Mateus 1:1-28:20
  • Mateus

La iha video neʼebé bele loke.

Deskulpa, la bele loke vídeo.

  • Mateus
  • Bíblia Sagrada Tradusaun Mundu Foun
Bíblia Sagrada Tradusaun Mundu Foun
Mateus

LIAFUAN DIʼAK HUSI MATEUS

1 Livru neʼe konta istória* kona-ba Jesus Kristu.* Nia mak David+ nia oan-mane* no Abraão+ nia oan-mane:

 2 Abraão nia oan-mane mak Isaac,+

Isaac nia oan-mane mak Jacob,+

Jacob nia oan-mane mak Judá+ ho ninia maun-alin sira,

 3 Judá nia oan-mane sira mak Peres no Zerá,+ sira-nia inan mak Tamar.

Peres nia oan-mane mak Hezron,+

Hezron nia oan-mane mak Ram,+

 4 Ram nia oan-mane mak Aminadab,

Aminadab nia oan-mane mak Nasson,+

Nasson nia oan-mane mak Salmon,

 5 Salmon nia oan-mane mak Boaz; Boaz nia inan mak Raab.+

Boaz nia oan-mane mak Obed; Obed nia inan mak Rute.+

Obed nia oan-mane mak Jessé,+

 6 Jessé nia oan-mane mak Liurai David,+

David nia oan-mane mak Salomão;+ Salomão nia inan mak Urias nia feen.

 7 Salomão nia oan-mane mak Roboão,+

Roboão nia oan-mane mak Abias,

Abias nia oan-mane mak Asa,+

 8 Asa nia oan-mane mak Jeosafát,+

Jeosafát nia oan-mane mak Jeorão,+

Jeorão nia oan-mane mak Uzias,

 9 Uzias nia oan-mane mak Jotão,+

Jotão nia oan-mane mak Acaz,+

Acaz nia oan-mane mak Ezequias,+

10 Ezequias nia oan-mane mak Manasés,+

Manasés nia oan-mane mak Amon,+

Amon nia oan-mane mak Josias.+

11 Josias+ nia oan-mane mak Jeconias+ no Josias iha tan oan-mane sira seluk, neʼebé moris iha tempu* neʼebé ema Judeu sai dadur iha rai-Babilónia.+

12 Jeconias nia oan-mane Sealtiel moris bainhira sira sai ona dadur iha rai-Babilónia.

Sealtiel nia oan-mane mak Zorobabel,+

13 Zorobabel nia oan-mane mak Abiud,

Abiud nia oan-mane mak Eliaquim,

Eliaquim nia oan-mane mak Azor,

14 Azor nia oan-mane mak Zadoc,

Zadoc nia oan-mane mak Aquim,

Aquim nia oan-mane mak Eliud,

15 Eliud nia oan-mane mak Eleazar,

Eleazar nia oan-mane mak Matán,

Matán nia oan-mane mak Jacob,

16 Jacob nia oan-mane mak José, no José mak Maria nia laʼen. Maria sai inan ba Jesus+ neʼebé ema bolu nuʼudar Kristu.+

17 Nuneʼe, jerasaun husi Abraão toʼo David, hamutuk 14; jerasaun husi David toʼo tempu neʼebé ema Judeu sai dadur iha rai-Babilónia, hamutuk 14; jerasaun husi tempu dadur iha rai-Babilónia toʼo Kristu, hamutuk 14.

18 Jesus Kristu nia moris mak hanesan tuirmai neʼe: Ninia inan Maria sai isin-rua liuhusi espíritu santu*+ durante tempu neʼebé Maria promete ona atu sai José nia feen, maski sira seidauk moris hamutuk nuʼudar feen-laʼen. 19 Maibé ninia laʼen José mak ema laran-loos no lakohi hamoe nia, tan neʼe José hanoin atu soe malu ho Maria subasubar deʼit.+ 20 Bainhira José hanoin tiha kona-ba buat sira-neʼe, Jeová* nia anju ida mosu ba nia iha mehi, hodi dehan: “David nia oan-mane José, keta taʼuk atu kaben ho Maria,* tanba oan neʼebé iha ninia knotak mak liuhusi espíritu santu.+ 21 Nia sei tuur-ahi oan-mane ida, no ó tenke hanaran oan neʼe Jesus,*+ tanba nia sei salva ninia povu husi sala.”+ 22 Buat hotu neʼe akontese duni hodi kumpre Jeová* nia liafuan neʼebé nia fó sai ona liuhusi ninia profeta, hodi dehan: 23 “Haree bá! Feto virjen ida sei sai isin-rua no tuur-ahi oan-mane ida, no ema sei hanaran oan neʼe Emanuel”,+ neʼe katak “Maromak hamutuk ho ita”.+

24 Depois neʼe, José hadeer no halo tuir liafuan neʼebé Jeová* nia anju hatete ba nia, no José kaben ho Maria.* 25 Maibé José la halo relasaun seksuál ho Maria toʼo tempu neʼebé Maria tuur-ahi oan-mane ida,+ no José hanaran oan neʼe Jesus.+

2 Jesus moris iha Belein+ iha rai-Judeia durante Liurai Herodes*+ nia tempu. Iha tempu neʼebá, matenek-naʼin sira neʼebé estuda fitun* mai husi área Leste no toʼo iha Jeruzalein. 2 Sira husu: “Ema Judeu nia liurai neʼebé moris ona, iha neʼebé?+ Ami haree ninia fitun kuandu ami iha área Leste, no ami mai atu hakruʼuk* ba nia.” 3 Rona tiha neʼe, Liurai Herodes no ema Jeruzalein tomak sai laran-taridu tebes. 4 Entaun, Herodes halibur ulun-naʼin amlulik sira ho eskriba sira hotu no nia husu sira kona-ba Kristu* sei moris iha neʼebé. 5 Sira hatán ba Herodes: “Iha Belein+ iha rai-Judeia, tanba profeta hakerek ona nuneʼe: 6 ‘Kona-ba ó, oh Belein iha rai-Judá, ukun-naʼin sira iha rai-Judá labele haree ó nuʼudar sidade kiʼik, tanba husi ó mak sei mosu ukun-naʼin ida, no nia sei tau matan ba haʼu-nia povu Izraél nuʼudar bibi-atan.’”+

7 Tuirmai, Herodes bolu subasubar matenek-naʼin sira neʼebé estuda fitun no nia husu ba sira kona-ba tempu loloos neʼebé sira haree fitun neʼe. 8 No bainhira nia haruka sira bá Belein, nia dehan: “Bá buka labarik kiʼik neʼe, no kuandu imi hetan ona nia, fó-hatene fali mai haʼu atu nuneʼe haʼu mós bele bá hodi hakruʼuk* ba nia.” 9 Rona tiha liurai nia liafuan, sira sai husi neʼebá, no fitun neʼebé sira haree ona iha área Leste+ laʼo uluk iha sira-nia oin, no para iha fatin neʼebé labarik neʼe hela. 10 Kuandu sira haree fitun neʼe para, sira haksolok tebetebes. 11 Bainhira tama tiha ba uma laran, sira haree labarik kiʼik neʼe hamutuk ho ninia inan Maria, no sira hakneʼak no hakruʼuk* iha labarik neʼe nia oin. Sira mós hasai osan-mean, olíbanu* no mirra* hodi fó ba nia nuʼudar prezente. 12 Maibé, Maromak fó avizu ba sira iha mehi+ atu labele fila fali ba Herodes, nuneʼe sira fila ba sira-nia rai liuhusi dalan seluk.

13 Bainhira sira bá tiha, Jeová* nia anju mosu ba José iha mehi,+ no hatete: “Hamriik bá, lori labarik neʼe ho ninia inan atu halai ba rai-Ejitu hodi hela iha neʼebá toʼo haʼu fó-hatene ba ó, tanba lakleur tan Herodes sei buka labarik neʼe atu oho.” 14 Entaun iha kalan neʼe José hamriik no lori labarik neʼe ho ninia inan ba rai-Ejitu. 15 Nia hela iha neʼebá toʼo Herodes mate. Neʼe kumpre Jeová* nia liafuan neʼebé fó sai ona liuhusi ninia profeta, hodi dehan: “Haʼu bolu haʼu-nia oan-mane sai husi rai-Ejitu.”+

16 Kuandu Herodes haree katak matenek-naʼin sira neʼebé estuda fitun bosok ona nia, nia sai hirus tebetebes. Entaun nia sura tempu hodi tuir informasaun neʼebé matenek-naʼin sira-neʼe+ fó-hatene ba nia, depois neʼe, nia haruka ninia atan sira bá Belein no mós distritu sira neʼebé besik Belein hodi oho labarik-mane hotu neʼebé tinan rua ba kraik. 17 Neʼe kumpre profeta Jeremias nia liafuan neʼebé dehan: 18 “Ema rona lian halerik no tanis makaʼas iha Ramá. Raquel+ tanis ba ninia oan sira, no nia lakohi ema fó kmaan ba nia, tanba ninia oan sira la iha ona.”+

19 Bainhira Herodes mate ona, Jeová* nia anju mosu ba José liuhusi mehi+ ida iha rai-Ejitu, 20 no dehan: “Hamriik bá, lori labarik kiʼik neʼe no ninia inan bá rai-Izraél, tanba ema sira neʼebé buka atu halakon labarik neʼe nia moris* mate ona.” 21 Entaun, José hamriik hodi lori labarik neʼe ho ninia inan no sira fila fali ba rai-Izraél. 22 Maibé José sai taʼuk atu fila ba rai-Judeia tanba nia rona katak Arkelau mak ukun nuʼudar liurai iha neʼebá hodi troka ninia aman Herodes. Liután neʼe, Maromak mós fó avizu ba José liuhusi mehi,+ tan neʼe nia laʼo fali ba área Galileia+ 23 no hela iha sidade ida naran Nazaré.+ Neʼe akontese atu bele kumpre profeta sira-nia liafuan neʼebé dehan: “Ema sei bolu nia nuʼudar ema Nazaré.”*+

3 Tuirmai João+ Batista haklaken+ iha rai-fuik Judeia. 2 Nia dehan: “Arrepende imi-nia sala bá, tanba Ukun* lalehan nian besik ona.”+ 3 Tuir loloos, profeta Isaias fó sai nanis ona+ kona-ba João, hodi dehan: “Ema ida hasai lian iha rai-fuik, dehan: ‘Prepara Jeová* nia dalan bá! Halo loos ninia dalan sira.’”+ 4 João hatais roupa neʼebé halo husi kuda-kamelu fulun no kesi sintu neʼebé halo husi animál kulit.+ Ninia ai-han mak gafañotu no bani-been husi ai-laran.+ 5 Iha tempu neʼebá, ema husi Jeruzalein, rai-Judeia tomak no mós rai hotu neʼebé besik Mota Jordaun bá hasoru nia,+ 6 no nia fó batizmu* ba sira iha Mota Jordaun,+ no sira fó sai sira-nia sala iha ema nia oin.

7 Bainhira João haree ema Farizeu no Saduseu+ barak mai iha fatin neʼebé nia fó batizmu, nia hatete ba sira: “Imi samea venenu nia oan sira,+ sé mak fó avizu ba imi atu halai sees husi Maromak nia hirus neʼebé atu mai?+ 8 Tan neʼe, hatudu bá liuhusi imi-nia hahalok* katak imi arrepende imi-nia sala. 9 Keta hanoin: ‘Ami-nia aman mak Abraão.’+ Haʼu hatete ba imi katak Maromak iha kbiit atu halo fatuk sira-neʼe sai Abraão nia oan. 10 Baliu tau ona besik ai-hun nia abut. Tan neʼe, ai-hun hotu neʼebé la fó fuan diʼak sei tesi tiha no soe ba ahi.+ 11 Haʼu fó batizmu ba imi ho bee tanba imi arrepende imi-nia sala,+ maibé ema neʼebé atu mai depois haʼu, nia kbiit boot liu fali haʼu, no haʼu la merese atu hasai ninia sandálias.+ Nia sei fó batizmu ba imi ho espíritu santu*+ no ahi.+ 12 Nia kaer ona ninia garfu boot atu haliri* trigu, no nia sei hamoos hotu fatin sama trigu nian no haloot trigu ba armazén, maibé nia sei sunu trigu-kulit ho ahi+ neʼebé labele hamate.”

13 Iha tempu neʼebá, Jesus sai husi Galileia no bá toʼo Mota Jordaun atu João fó batizmu ba nia.+ 14 Maibé João koko atu hanetik nia, hodi dehan: “Haʼu mak presiza hetan batizmu husi Ita. Tanbasá mak Ita hakarak hetan batizmu husi haʼu?” 15 Jesus hatán ba nia: “Keta hanetik haʼu, tanba hodi halo nuneʼe mak ita kumpre Maromak nia hakarak hotu.” Ho ida-neʼe, João la hanetik tan nia. 16 Depois Jesus hetan tiha batizmu, nia sai kedas husi bee laran. Iha momentu neʼebá, lalehan nakloke,+ no nia* haree Maromak nia espíritu hanesan manu-pombu ida tun ba Jesus.+ 17 No mós lian ida sai husi lalehan+ dehan: “Neʼe mak haʼu-nia Oan-Mane+ neʼebé haʼu hadomi, neʼebé halo haʼu-nia laran kontente.”+

4 Liutiha neʼe, Maromak nia espíritu lori Jesus ba rai-fuik, no Diabu*+ tenta+ nia iha neʼebá. 2 Depois Jesus halo tiha jejún ba loron 40 no kalan 40, nia sente hamlaha. 3 Iha tempu neʼebá, Diabu*+ mai tenta nia, hodi dehan: “Se ó Maromak nia oan karik, haruka fatuk sira-neʼe atu sai paun.” 4 Jesus hatán: “Hakerek nanis ona: ‘Ema labele moris deʼit ho paun,* maibé ho liafuan hotu neʼebé sai husi Jeová* nia ibun.’”+

5 Tuirmai Diabu lori Jesus ba sidade santu,+ no tau nia iha templu nia moru leten,*+ 6 no hatete ba nia: “Se ó Maromak nia oan karik, soe ó-nia an ba kraik, tanba hakerek nanis ona: ‘Nia sei fó mandamentu ba ninia anju sira kona-ba ó’ no ‘Sira sei lori ó iha sira-nia liman, atu nuneʼe ó-nia ain labele kona fatuk’.”+ 7 Jesus hatán ba nia: “Dala ida tan, hakerek nanis ona: ‘Imi labele koko Jeová,* imi-nia Maromak.’”+

8 Tuirmai, Diabu lori Jesus ba foho neʼebé aas tebes, no hatudu ba nia nasaun* hotu iha mundu tomak ho sira-nia glória.+ 9 Diabu hatete: “Haʼu sei fó buat hotu neʼe ba ó, se ó hakneʼak hodi adora haʼu dala ida deʼit.” 10 Jesus hatete ba nia: “Bá dook tiha Satanás! Tanba hakerek nanis ona: ‘Imi tenke adora Jeová,* imi-nia Maromak,+ no ba nia deʼit mak imi tenke halo serbisu sagradu.’”+ 11 Tuirmai Diabu husik Jesus.+ Depois neʼe, anju sira mai no hahú ajuda Jesus.+

12 Bainhira Jesus rona katak ema kaer ona João,+ nia bá Galileia.+ 13 Depois Jesus sai tiha husi Nazaré, nia bá hela iha Kafarnaum+ neʼebé besik tasi iha área Zebulão no Naftali. 14 Neʼe akontese hodi kumpre profeta Isaias nia liafuan neʼebé dehan: 15 “Oh, rai-Zebulão no rai-Naftali, iha dalan tasi nian, iha Mota Jordaun nia sorin parte oeste, Galileia nasaun sira-nian! 16 Ema sira neʼebé tuur iha nakukun laran haree ona naroman boot ida, no naroman nabilan+ ona ba sira neʼebé hela iha rai ho lalatak metan.”+ 17 Husi tempu neʼe ba oin, Jesus hahú haklaken no dehan: “Arrepende imi-nia sala bá, tanba Ukun* lalehan nian besik ona.”+

18 Bainhira Jesus laʼo daudaun iha tasi-ibun Galileia nian, nia haree maun-alin naʼin-rua, Simão neʼebé ema bolu Pedro,+ no André. Sira soe hela rede ba tasi tanba sira mak peskadór.+ 19 Nia hatete ba sira: “Mai tuir haʼu, no haʼu sei halo imi sai peskadór ba ema.”+ 20 Sira husik kedas sira-nia rede no laʼo tuir nia.+ 21 Bainhira Jesus laʼo uitoan ba oin, nia haree maun-alin naʼin-rua tan, Zebedeu nia oan-mane Tiago no João.+ Sira iha ró laran hamutuk ho sira-nia aman Zebedeu no hadiʼa hela sira-nia rede, no nia bolu sira.+ 22 Sira husik kedas sira-nia aman no ró hodi laʼo tuir nia.

23 Tuirmai, Jesus laʼo haleʼu Galileia tomak+ hodi hanorin iha sinagoga* sira+ no haklaken liafuan diʼak kona-ba Maromak nia Ukun. Nia mós kura moras hotu iha ema nia leet.+ 24 Ema iha rai-Síria tomak rona kona-ba nia, no sira lori mai ema hotu neʼebé hetan moras oioin no terus boot,+ sira neʼebé anju aat domina,+ sira neʼebé hetan moras bibi-maten,+ no mós sira neʼebé isin-matek, no Jesus kura sira hotu. 25 Tan neʼe, ema-lubun boot laʼo tuir nia. Ema sira-neʼe mai husi Galileia, Dekápolis,* Jeruzalein, Judeia no mós husi Mota Jordaun nia sorin seluk.

5 Kuandu Jesus haree ema-lubun, nia saʼe ba foho ida. Bainhira nia tuur ona, ninia dixípulu sira hakbesik ba nia. 2 Jesus hahú hanorin sira, hodi dehan:

3 “Ksolok ba sira neʼebé hatene katak sira presiza Maromak nia matadalan,*+ tanba Ukun* lalehan mak sira-nian.

4 “Ksolok ba sira neʼebé triste, tanba sira sei hetan kmaan.+

5 “Ksolok ba sira neʼebé laran-maus,*+ tanba sira sei simu rai nuʼudar liman-rohan.+

6 “Ksolok ba sira neʼebé hamlaha no hamrook+ ba buat neʼebé loos,* tanba sira sei sai bosu.*+

7 “Ksolok ba sira neʼebé hatudu laran-sadiʼa,+ tanba ema* sei hatudu laran-sadiʼa ba sira.

8 “Ksolok ba sira neʼebé laran-moos,+ tanba sira sei haree Maromak.

9 “Ksolok ba sira neʼebé buka dame,*+ tanba ema* sei bolu sira Maromak nia oan.

10 “Ksolok ba sira neʼebé hetan terus bainhira halo hahalok loos,+ tanba Ukun lalehan mak sira-nian.

11 “Ksolok ba imi kuandu ema koʼalia aat imi,+ fó-terus ba imi+ no koʼalia liafuan aat oioin hodi bosok kona-ba imi tanba haʼu.+ 12 Haksolok no kontente bá,+ tanba imi-nia kolen+ boot tebes iha lalehan. Tanba uluk sira mós fó-terus hanesan neʼe ba profeta sira neʼebé moris antes imi.+

13 “Imi mak masin+ ba mundu neʼe. Maibé se masin lakon ninia meer, oinsá mak masin neʼe bele sai meer fali? Ema sei la uza tan masin neʼe ba buat ida, maibé sei soe tiha ba liʼur+ atu ema sama.

14 “Imi mak naroman ba mundu.+ Kuandu sidade ida harii iha foho leten, fasil loos ba ema atu haree. 15 Bainhira ema sunu ahi-oan, nia la taka ida-neʼe ho raga,* maibé nia tau iha fatin aas, hodi nuneʼe ahi-oan neʼe bele fó naroman ba ema hotu iha uma laran.+ 16 Nuneʼe mós, husik imi-nia naroman nabilan iha ema nia oin,+ atu sira bele haree imi-nia hahalok diʼak+ no fó hahiʼi ba imi-nia Aman neʼebé iha lalehan.+

17 “Keta hanoin katak haʼu mai atu halakon Ukun-Fuan ka Profeta sira-nia liafuan.* Haʼu mai laʼós atu halakon, maibé atu kumpre.+ 18 Haʼu hatete loloos ba imi katak, maski karik lalehan no rai bele lakon, maibé letra kiʼik ida ka sinál kiʼik husi letra ida sei la lakon husi Ukun-Fuan toʼo buat hotu sai loos.+ 19 Neʼe duni, ema naran deʼit neʼebé la halo tuir mandamentu kiʼik sira-neʼe ida no hanorin ema atu la halo tuir, nia la merese atu tama ba Ukun lalehan nian. Maibé, ema neʼebé halo tuir no hanorin kona-ba buat sira-neʼe, nia merese atu tama Ukun lalehan nian. 20 Haʼu hatete ba imi katak se imi la hatudu hahalok neʼebé loos liu fali eskriba no ema Farizeu sira,+ imi sei la tama ba Ukun lalehan nian.+

21 “Imi hatene liafuan iha tempu uluk neʼebé dehan: ‘Imi labele oho ema,+ no ema neʼebé oho ema seluk, sei hatán iha tribunál.’+ 22 Maibé haʼu dehan ba imi katak, ema naran deʼit neʼebé kontinua hirus+ ninia maun-alin sei hatán iha tribunál, no ema naran deʼit neʼebé koʼalia liafuan aat hodi hatún ninia maun-alin, nia sei hatán iha tribunál aas liu,* no liután neʼe, ema neʼebé hatete: ‘Ó beik-teen loos!’ sei hetan kastigu iha Gehena*+ neʼebé ahi lakan.

23 “Neʼe duni, se ó lori daudaun ó-nia prezente ba altár+ no ó hanoin-hetan katak ó-nia maun-alin hirus ó, 24 husik lai ó-nia prezente iha altár oin, no bá hasoru nia. Halo dame uluk ho ó-nia maun-alin. Tuirmai, kuandu ó fila fali, ó bele hasaʼe ó-nia prezente neʼe.+

25 “Hadiʼa lalais problema ho ema neʼebé iha kazu ruma hasoru imi. Imi tenke halo dame ho nia kuandu imi laʼo hamutuk ba tribunál. Se lae karik, nia sei entrega imi ba juís no juís sei entrega imi ba guarda, no sei hatama imi ba komarka.+ 26 Haʼu hatete loloos ba imi katak, imi sei la sai husi fatin neʼe toʼo imi selu hotu osan.*

27 “Imi hatene liafuan iha tempu uluk neʼebé dehan: ‘Imi labele halo sala seksuál ho ema neʼebé laʼós imi-nia kaben.’*+ 28 Maibé haʼu hatete ba imi katak ema neʼebé hateke beibeik ba feto ida+ toʼo kaan nia, ema neʼe halo ona sala seksuál* ho feto neʼe iha ninia laran.+ 29 Neʼe duni, se ó-nia matan sorin loos halo ó sidi,* losu sai ó-nia matan neʼe no soe tiha.+ Tanba diʼak liu ó lakon ó-nia isin parte ida duké ó-nia isin-lolon tomak soe ba Gehena.*+ 30 No mós, se ó-nia liman sorin loos halo ó sidi, tesi sai ó-nia liman neʼe no soe tiha.+ Tanba diʼak liu ó lakon ó-nia isin parte ida duké ó-nia isin-lolon tomak soe ba Gehena.*+

31 “Liután neʼe, imi rona liafuan neʼebé dehan: ‘Ema neʼebé soe ninia feen, nia tenke fó surat soe-malu nian ba ninia feen.’+ 32 Maibé haʼu hatete ba imi katak mane ida bele soe malu ho ninia feen só deʼit kuandu feen halo sala seksuál.* Se lae, mane neʼebé soe ninia feen, tau feen iha perigu laran tanba nia bele monu ba adultériu.* No ema naran deʼit neʼebé kaben ho feto neʼebé soe malu* hanesan neʼe, nia mós halo adultériu.+

33 “Dala ida tan, imi hatene liafuan iha tempu uluk neʼebé dehan: ‘Imi labele jura se imi la halo tuir,+ maibé imi tenke kumpre buat neʼebé imi jura ba Jeová.’*+ 34 Maibé haʼu dehan ba imi: Keta jura kona-ba buat ida.+ Keta jura hodi lalehan tanba neʼe mak Maromak nia kadunan. 35 Keta jura hodi rai, tanba neʼe mak fatin ba Maromak atu tau ninia ain.+ No mós keta jura hodi Jeruzalein, tanba neʼe mak Liurai boot nia sidade.+ 36 Keta jura hodi ó-nia ulun, tanba ó labele halo fuuk-lahan ida sai mutin ka metan. 37 Maibé, se imi dehan ‘sin’, tenkesér sin, no ‘lae’, tenkesér lae,+ tanba se imi halo liu fali ida-neʼe, neʼe mai husi aat-naʼin.*+

38 “Imi hatene liafuan iha tempu uluk neʼebé dehan: ‘Matan troka matan no nehan troka nehan.’+ 39 Maibé haʼu hatete ba imi: Keta kontra ema aat. Se ema ruma basa ó-nia hasan sorin loos, see tan ó-nia hasan sorin karuk ba nia.+ 40 No se ema ida hakarak lori ó ba tribunál no foti ó-nia roupa ida, fó tan ó-nia roupa liʼur ba nia.+ 41 Se ema ruma neʼebé iha podér obriga ó atu halo serbisu ba nia hodi laʼo ba kilómetru* ida, laʼo tan ho nia ba kilómetru rua. 42 Fó ajuda ba ema, kuandu ema husu ajuda, no keta fila kotuk ba ema neʼebé hakarak husu empresta.*+

43 “Imi hatene liafuan iha tempu uluk neʼebé dehan: ‘Imi tenke hadomi imi-nia maluk+ no odi imi-nia inimigu.’ 44 Maibé haʼu hatete ba imi: Hadomi nafatin imi-nia inimigu+ no harohan ba ema neʼebé haterus imi.+ 45 Ho ida-neʼe, imi bele hatudu katak imi mak imi-nia Aman iha lalehan nia oan sira,+ tanba nia halo loro-matan saʼe ba ema aat no mós ba ema diʼak, no halo udan tun ba ema laran-loos no mós ba ema aat.+ 46 Tanba se imi hadomi deʼit ema neʼebé hadomi imi, imi hetan kolen saida?+ Kobradór impostu sira mós halo hanesan neʼe, loos ka lae? 47 Se imi kumprimenta deʼit imi-nia maun-alin sira, imi halo buat diʼak saida? Ema husi nasaun seluk mós halo hanesan neʼe, loos ka lae? 48 Imi tenke sai perfeitu* hanesan imi-nia Aman iha lalehan mós perfeitu.+

6 “Kuidadu bá atu la hatudu hahalok loos iha ema nia oin deʼit hodi ema bele haree.+ Se imi halo hanesan neʼe, imi sei la hetan kolen husi imi-nia Aman iha lalehan. 2 Tan neʼe, kuandu ó fó buat diʼak ruma ba ema kiak,* keta huu uluk trombeta* hanesan ema laran-makerek sira halo iha sinagoga no iha dalan, atu nuneʼe ema bele hahiʼi sira. Haʼu hatete loloos ba imi katak, sira simu ona sira-nia kolen tomak. 3 Maibé kuandu ó fó buat diʼak ruma ba ema kiak, keta husik ó-nia liman-karuk hatene buat neʼebé ó-nia liman-loos halo, 4 atu nuneʼe, ema sei la haree kuandu ó fó buat diʼak ruma ba ema kiak. Tuirmai ó-nia Aman neʼebé haree buat hotu* sei fó kolen ba ó.+

5 “No mós kuandu imi halo orasaun, keta halo tuir ema laran-makerek sira,+ tanba sira gosta halo orasaun hodi hamriik iha sinagoga sira no iha dalan boot nia sikun, atu nuneʼe ema bele haree sira.+ Haʼu hatete loloos ba imi katak, sira simu ona sira-nia kolen tomak. 6 Maibé kuandu ó halo orasaun, tama iha ó-nia kuartu laran no taka odamatan, depois neʼe, halo orasaun ba ó-nia Aman iha lalehan.+ Hodi halo nuneʼe, ó-nia Aman neʼebé haree buat hotu sei fó kolen ba ó. 7 Maibé kuandu ó halo orasaun, keta repete beibeik liafuan neʼebé hanesan, hodi tuir toman husi nasaun seluk, tanba sira hanoin katak Maromak sei rona sira tanba sira uza liafuan barabarak. 8 Tan neʼe, keta halo hanesan sira, tanba imi-nia Aman hatene saida mak imi presiza+ antes imi husu ba nia.

9 “Neʼe duni, imi tenke halo orasaun hanesan neʼe:+

“‘Ami Aman iha lalehan, halo Ita-nia naran+ sai santu.*+ 10 Halo Ita-nia Ukun*+ toʼo mai rai. Halo Ita-nia hakarak+ sai loos iha rai,+ hanesan iha lalehan. 11 Fó mai ami ai-han* ba ohin nian,+ 12 no fó perdua ba ami-nia sala,* hanesan ami mós fó perdua ona ba ema neʼebé halo sala hasoru ami.+ 13 Keta husik ami monu ba tentasaun,*+ maibé salva ami husi aat-naʼin.’*+

14 “Se imi fó perdua ba ema neʼebé halo sala hasoru imi, imi-nia Aman iha lalehan mós sei fó perdua ba imi.+ 15 Maibé se imi la fó perdua ba ema neʼebé halo sala hasoru imi, imi-nia Aman mós sei la fó perdua ba imi-nia sala.+

16 “Kuandu imi halo jejún,+ keta* hatudu oin triste hanesan ema laran-makerek sira, tanba sira la tau matan ba sira-nia an atu nuneʼe ema bele haree katak sira halo jejún.+ Haʼu hatete loloos ba imi katak sira simu ona sira-nia kolen tomak. 17 Maibé kona-ba ó, kuandu ó halo jejún, tau mina ba ó-nia ulun no fase ó-nia oin, 18 atu nuneʼe ema la haree katak ó halo jejún, maibé ó-nia Aman iha lalehan deʼit mak haree. Hodi halo nuneʼe, ó-nia Aman neʼebé haree buat hotu sei fó kolen ba ó.

19 “Keta* haloot rikusoin iha rai ba imi-nia an,+ tanba kukulai* no ferrujen bele han mohu, no naʼok-teen bele naʼok. 20 Maibé, imi tenke haloot rikusoin iha lalehan ba imi-nia an,+ tanba kukulai no ferrujen labele han mohu,+ no naʼok-teen mós labele naʼok. 21 Tanba iha fatin neʼebé ó rai ó-nia rikusoin, ó-nia fuan mós sei hela iha neʼebá.

22 “Matan mak ahi-oan ba ó-nia isin.+ Tan neʼe, se ó-nia matan haree momoos,* ó-nia isin-lolon tomak sei nabilan.* 23 Maibé se ó-nia matan hateke ho laran-moras,*+ ó-nia isin-lolon tomak sei sai nakukun. Neʼe duni, se naroman neʼebé iha ó-nia laran sai nakukun, ó-nia isin-lolon tomak sei sai nakukun tebes!

24 “La iha ema ida mak bele sai atan ba patraun naʼin-rua, tanba nia sei odi ida no hadomi ida seluk,+ ka nia sei apoia ida no hakribi ida seluk. Imi labele sai atan ba Maromak no mós ba Rikusoin.+

25 “Tan neʼe haʼu hatete ba imi: Keta* hanoin resin+ kona-ba imi-nia moris,* atu han saida ka atu hemu saida, ka kona-ba imi-nia isin, atu hatais saida.+ Moris* iha folin boot liu fali ai-han, no mós isin iha folin boot liu fali roupa, loos ka lae?+ 26 Haree didiʼak ba manu sira iha lalehan.+ Sira la kari fini, la koʼa, no la halibur ai-han ba armazén, maibé imi-nia Aman iha lalehan fó ai-han ba sira. Imi mak folin-boot liu fali sira, loos ka lae? 27 Imi ida-neʼebé mak hodi hanoin resin bele hanaruk ninia moris ba tempu uitoan tan?*+ 28 No mós tanbasá mak imi hanoin barak kona-ba roupa? Aprende husi ai-funan líriu iha rai-luan, no haree oinsá sira moris. Sira la serbisu no la suku roupa, 29 maibé haʼu hatete ba imi katak, maski Salomão+ iha buat furak oioin, nia la hatais hanesan ai-funan sira-neʼe ida. 30 Entaun, se Maromak fó-hatais ai-horis iha rai-luan neʼebé ohin iha no aban soe tiha ba ahi, nia sei hakarak duni atu fó-hatais imi neʼebé fiar kiʼik, loos ka lae? 31 Tan neʼe, keta hanoin barak+ no dehan: ‘Saida mak ami sei han?’ ka, ‘Saida mak ami sei hemu?’ ka, ‘Saida mak ami sei hatais?’+ 32 Tanba nasaun seluk buka namanas buat hotu neʼe. Maibé imi-nia Aman iha lalehan hatene katak imi presiza buat hotu neʼe.

33 “Neʼe duni, kontinua buka uluk Maromak nia Ukun no buat neʼebé loos tuir Maromak nia haree,* no nia sei fó mós buat sira seluk ba imi.+ 34 Tan neʼe, keta hanoin resin kona-ba loron aban,+ tanba loron aban iha ninia susar rasik. Loron ida-idak iha ninia problema rasik.

7 “Keta* tesi-lia+ ba ema, atu nuneʼe imi mós la hetan tesi-lia, 2 tanba imi sei hetan tesi-lia tuir dalan neʼebé imi tesi-lia ba ema,+ no buat neʼebé imi sukat ba ema, nuneʼe mós ema sei sukat ba imi.+ 3 Entaun, tanbasá mak ó haree duʼut-lahan iha ó-nia maluk nia matan, maibé la haree ai-kabelak* iha ó-nia matan rasik?+ 4 Oinsá mak ó bele dehan ba ó-nia maluk: ‘Husik haʼu hasai duʼut-lahan husi ó-nia matan’, maibé iha ai-kabelak ida iha ó-nia matan rasik? 5 Ema laran-makerek! Hasai uluklai ai-kabelak husi ó-nia matan rasik, depois neʼe, ó bele haree ho momoos oinsá atu hasai duʼut-lahan husi ó-nia maluk nia matan.

6 “Keta fó buat neʼebé santu ba asu, no mós keta soe imi-nia pérola* iha fahi sira-nia oin,+ tanba sira sei sama deʼit no fila hodi ataka imi.

7 “Kontinua husu, no imi sei simu.+ Kontinua buka, no imi sei hetan. Kontinua dere odamatan, odamatan sei loke ba imi.+ 8 Tanba ema neʼebé husu sei simu,+ no ema neʼebé buka sei hetan, no ema neʼebé dere odamatan, odamatan sei loke. 9 Tuir loloos, imi ida-neʼebé mak sei fó fatuk ba imi-nia oan kuandu nia husu paun? 10 Ka, se imi-nia oan husu ikan, imi sei la fó samea ba nia, loos ka lae? 11 Tan neʼe, se imi ema sala-naʼin mós hatene fó buat diʼak ba imi-nia oan sira, sá tan ho imi-nia Aman iha lalehan! Nia sei fó duni buat diʼak+ ba ema neʼebé husu ba nia.+

12 “Neʼe duni, buat hotu neʼebé imi hakarak ema halo ba imi, imi mós tenke halo ba sira.+ Tuir loloos, neʼe mak buat neʼebé importante husi Ukun-Fuan no Profeta sira-nia liafuan.*+

13 “Laʼo liuhusi odamatan kloot bá,+ tanba odamatan boot no dalan luan mak lori ema ba mate, no ema barak laʼo liuhusi dalan neʼe. 14 Maibé odamatan kloot no dalan kiʼik tebes mak lori ema ba moris, no ema uitoan deʼit mak hetan dalan neʼe.+

15 “Imi tenke matan-moris kona-ba profeta falsu sira+ neʼebé mai toʼo imi hodi finje hanesan bibi-malae,+ maibé tuir loloos, sira mak hanesan asu-lobu*+ neʼebé hamlaha tebes. 16 Imi bele hatene sira liuhusi sira-nia hahalok.* Ema nunka kuʼu uvas-fuan ka figeira-fuan husi ai-hun tarak, loos ka lae?+ 17 Nuneʼe mós, ai-hun hotu neʼebé diʼak sei fó fuan diʼak, maibé ai-hun hotu neʼebé dodok sei fó fuan aat.+ 18 Ai-hun neʼebé diʼak labele fó fuan aat, no ai-hun neʼebé dodok labele fó fuan diʼak.+ 19 Ai-hun hotu neʼebé la fó fuan diʼak sei tesi tiha no soe ba ahi.+ 20 Entaun, imi bele hatene ema sira-neʼe liuhusi sira-nia hahalok.*+

21 “Laʼós ema hotu neʼebé dehan mai haʼu: ‘Naʼi, Naʼi’, sei tama ba Ukun* lalehan nian, maibé ema neʼebé halo tuir haʼu-nia Aman iha lalehan nia hakarak mak sei tama ba Ukun neʼe.+ 22 Iha loron neʼebá ema barak sei dehan mai haʼu: ‘Naʼi, Naʼi,+ ami fó sai profesia no duni sai anju aat sira, no ami mós halo milagre barak hodi Ita-Boot nia naran, loos ka lae?’+ 23 Maibé haʼu sei hatete ba sira: ‘Haʼu la hatene imi! Hadook an tiha husi haʼu, imi neʼebé halo hahalok aat!’+

24 “Neʼe duni, ema hotu neʼebé rona haʼu-nia liafuan sira-neʼe no halo tuir, sira hanesan ema matenek neʼebé harii ninia uma iha fatuk boot leten.+ 25 Udan boot tun, bee saʼe, no anin boot huu hasoru uma neʼe, maibé uma neʼe la monu tanba harii iha fatuk boot leten. 26 Maibé ema hotu neʼebé rona haʼu-nia liafuan sira-neʼe no la halo tuir, sira hanesan ema beik neʼebé harii ninia uma iha rai-henek leten.+ 27 Udan boot tun, bee saʼe, no anin boot huu hasoru uma neʼe,+ uma neʼe monu no naksobu hotu.”

28 Bainhira Jesus koʼalia tiha liafuan sira-neʼe, ema-lubun hakfodak ho dalan neʼebé nia hanorin,+ 29 tanba nia hanorin hanesan ema neʼebé iha podér,+ laʼós hanesan eskriba sira.

8 Bainhira Jesus tun tiha husi foho, ema-lubun boot laʼo tuir nia. 2 Iha tempu neʼebá, ema moras-lepra ida mai no hakruʼuk* ba nia, hodi hatete: “Naʼi, haʼu hatene katak se Ita-Boot hakarak, Ita bele halo haʼu sai moos.”*+ 3 Ho ida-neʼe, Jesus lolo liman hodi kaer mane neʼe, no dehan: “Haʼu hakarak! Sai moos bá.”+ Mane neʼe nia moras-lepra lakon kedas.+ 4 Tuirmai Jesus hatete ba nia: “Keta fó-hatene ema ida,+ maibé bá hatudu ó-nia an ba amlulik+ no fó prezente neʼebé tuir Moisés nia Ukun-Fuan,+ nuʼudar prova ba sira katak ó sai diʼak ona.”

5 Bainhira Jesus tama tiha ba Kafarnaum, xefe tropa nian* ida mai hasoru nia no husu,+ 6 hodi dehan: “Señór, haʼu-nia atan-mane latan hela iha uma tanba isin-matek, no nia terus tebetebes.” 7 Jesus hatete ba nia: “Kuandu haʼu toʼo iha neʼebá, haʼu sei kura nia.” 8 Xefe neʼe hatán: “Señór, haʼu la merese atu simu Ita-Boot iha haʼu-nia uma, maibé hatoʼo deʼit liafuan ruma bá, no haʼu-nia atan sei sai isin-diʼak. 9 Tanba haʼu mós iha ema seluk neʼebé ukun haʼu, no haʼu iha tropa sira neʼebé haʼu manda. Kuandu haʼu hatete ba tropa ida: ‘Laʼo bá!’, nia bá, no ba ida seluk: ‘Mai!’, nia mai, no kuandu haʼu haruka haʼu-nia atan: ‘Halo ida-neʼe!’, nia halo.” 10 Rona tiha neʼe, Jesus admira no hatete ba sira neʼebé laʼo tuir nia: “Haʼu hatete loloos ba imi: Haʼu seidauk hasoru ema ida neʼebé iha fiar boot hanesan neʼe iha rai-Izraél tomak.+ 11 Haʼu hatete ba imi katak ema barak husi parte leste no oeste sei mai no tuur iha meza hamutuk ho Abraão, Isaac no Jacob iha Ukun* lalehan nian.+ 12 Maibé kona-ba oan sira neʼebé atu tama ba Ukun neʼe, sei soe tiha ba liʼur iha nakukun laran. Iha neʼebá mak sira sei tanis no ruun nehan.”+ 13 Tuirmai Jesus hatete ba xefe neʼe: “Laʼo bá. Buat neʼebé ó fiar sei akontese duni.”+ Xefe neʼe nia atan sai isin-diʼak kedas iha oras neʼebá.+

14 Kuandu Jesus toʼo tiha Pedro nia uma, nia haree Pedro nia banin-feto+ toba hela tanba isin-manas.+ 15 Jesus kaer nia liman+ no isin-manas lakon kedas, tuirmai feto neʼe hadeer no hahú prepara hahán ba nia. 16 Maibé kuandu rai kalan ona, ema lori mai ema barak neʼebé anju aat mak domina, no nia duni sai anju aat* sira-neʼe ho liafuan ida deʼit, no nia kura sira hotu neʼebé moras. 17 Nia halo nuneʼe atu bele kumpre profeta Isaias nia liafuan neʼebé dehan: “Nia rasik halakon ami-nia moras sira no nia lori ami-nia moras.”+

18 Bainhira Jesus haree tiha ema-lubun neʼebé haleʼu nia, nia haruka ninia dixípulu sira atu bá tasi sorin.+ 19 No eskriba ida hakbesik nia no hatete: “Mestre, haʼu sei laʼo tuir Ita ba fatin naran deʼit neʼebé Ita bá.”+ 20 Maibé Jesus hatete ba nia: “Asu-rapoza* sira iha fatin atu toba no manu sira iha lalehan iha knuuk, maibé Oan-Mane husi Ema* la iha fatin atu sadere ninia ulun.”+ 21 Tuirmai, dixípulu ida seluk husu ba Jesus: “Naʼi, fó lisensa mai haʼu atu bá hakoi uluklai haʼu-nia aman.”+ 22 Jesus hatete ba nia: “Kontinua laʼo tuir haʼu, no husik ema mate hakoi ema mate.”+

23 Tuirmai Jesus no ninia dixípulu sira saʼe ró.+ 24 Iha tempu neʼebá, tasi hahú sai siʼak tebes, no laloran baku makaʼas toʼo bee tama ba ró laran, maibé Jesus toba hela.+ 25 Nuneʼe dixípulu sira fanu Jesus, hodi dehan: “Naʼi, salva ami! Ita hotu besik atu mate ona!” 26 Maibé nia hatete ba sira: “Imi neʼebé fiar kiʼik, tanbasá mak imi sai taʼuk?”*+ Tuirmai nia hamriik hodi koʼalia makaʼas ba anin no tasi, no buat hotu sai hakmatek.+ 27 Entaun, mane sira-neʼe sai hakfodak no dehan: “Sé mak ema neʼe toʼo anin no tasi mós halo tuir nia?”

28 Bainhira Jesus toʼo tiha tasi sorin hodi tama ba ema Gadara nia área, ema naʼin-rua neʼebé anju aat domina laʼo sai mai husi rate sira-nia leet hodi hasoru nia.+ Sira forsa boot no siʼak tebes, tan neʼe la iha ema ida mak brani atu liu dalan neʼe. 29 Sira hahú hakilar dehan: “Maromak nia Oan, saida mak Ita hakarak husi ami?+ Ita mai iha neʼe atu fó-terus ami+ maski tempu neʼe seidauk toʼo ka?”+ 30 Iha tempu neʼebá, iha fahi-lubun boot neʼebé han hela dook husi sira.+ 31 Tan neʼe, anju aat sira hahú husu Jesus, hodi dehan: “Se ó duni sai ami karik, haruka ami tama ba fahi-lubun neʼe.”+ 32 Nuneʼe, nia hatete ba sira: “Bá!” Depois neʼe, sira sai no tama ba fahi sira, no fahi-lubun neʼe halai lalais no haksoit tun husi rai naruk hodi tama ba tasi no mate iha bee laran. 33 Haree tiha neʼe, ema sira neʼebé tau matan ba fahi halai ba sidade, no sira fó-hatene buat hotu ba ema iha neʼebá, inklui mós buat neʼebé akontese ba mane sira neʼebé anju aat mak domina. 34 Entaun, ema hotu husi sidade neʼe mai hasoru Jesus, no kuandu sira haree nia, sira husu nia atu sai husi sira-nia rai.+

9 Tan neʼe, Jesus saʼe ró no hakur ba tasi sorin hodi bá sidade neʼebé nia hela.*+ 2 Ema lori mai mane isin-matek ida neʼebé latan iha maka. Kuandu Jesus haree sira-nia fiar, nia hatete ba ema isin-matek neʼe: “Haʼu-nia oan, aten-brani bá! Ó-nia sala perdua tiha ona.”+ 3 Ho ida-neʼe, eskriba balu dehan ba malu: “Ema neʼe nia liafuan kontra Maromak.” 4 Maibé Jesus hatene buat neʼebé sira hanoin, no nia dehan: “Tanbasá mak imi hanoin buat aat iha imi-nia laran?+ 5 Ida-neʼebé mak fasil liu atu hatete? ‘Ó-nia sala perdua tiha ona’, ka ‘Hamriik no laʼo bá’?+ 6 Maibé haʼu sei hatudu ba imi katak Oan-Mane husi Ema* iha kbiit atu perdua sala iha mundu.” Tuirmai, nia hatete ba ema isin-matek neʼe: “Hamriik bá, foti ó-nia maka no bá ó-nia uma.”+ 7 Ema neʼe hamriik kedas hodi laʼo ba ninia uma. 8 Haree tiha ida-neʼe, ema-lubun sai taʼuk tebes, no sira hahiʼi Maromak neʼebé fó kbiit hanesan neʼe ba ema.

9 Tuirmai, kuandu sai tiha husi fatin neʼebá, Jesus haree mane ida naran Mateus tuur hela iha fatin selu impostu nian. Jesus hatete ba nia: “Mai tuir haʼu.” Mateus hamriik kedas hodi laʼo tuir Jesus.+ 10 Depois neʼe, kuandu Jesus han hela* iha Mateus nia uma, kobradór impostu barak no mós sala-naʼin sira mai han* hamutuk ho Jesus no ninia dixípulu sira.+ 11 Maibé, kuandu ema Farizeu haree ida-neʼe, sira hatete ba Jesus nia dixípulu: “Tanbasá mak imi-nia mestre han hamutuk ho kobradór impostu no sala-naʼin sira?”+ 12 Rona tiha neʼe, Jesus hatete: “Ema neʼebé isin-diʼak la presiza doutór, maibé ema moras presiza.+ 13 Tan neʼe, imi laʼo bá no buka-hatene liafuan sira-neʼe katak sá: ‘Haʼu hakarak laran-sadiʼa, laʼós sakrifísiu.’+ Tanba haʼu mai laʼós atu bolu ema diʼak, maibé atu bolu ema sala-naʼin.”

14 Tuirmai, João nia dixípulu sira bá hasoru Jesus no husu: “Tanbasá mak ami no ema Farizeu sira halo jejún, maibé Ita-nia dixípulu sira la halo jejún?”+ 15 Jesus hatán ba sira: “Noivu nia belun sira lalika sente laran-susar bainhira noivu+ sei hamutuk ho sira, loos ka lae? Maibé tempu sei toʼo mai bainhira noivu la iha tan iha* sira-nia leet,+ no iha tempu neʼebá mak sira sei halo jejún. 16 La iha ema ida mak taka roupa bosan nia kuak ho hena foun, tanba hena foun neʼe sei dada roupa bosan no halo ninia kuak sai boot liután.+ 17 No mós, ema la tau tua foun iha tua-fatin* neʼebé tuan, tanba se sira halo nuneʼe, tua-fatin neʼe sei nakfera no sai aat no tua sei nakfakar. Maibé ema tau tua foun iha tua-fatin neʼebé foun, no buat rua neʼe sei la sai aat.”

18 Bainhira Jesus sei koʼalia hela ho sira kona-ba buat sira-neʼe, ukun-naʼin ida hakbesik no hakruʼuk* ba Jesus, hodi dehan: “Karik oras neʼe haʼu-nia oan-feto mate ona, maibé se Ita-Boot bá tau liman ba nia, nia sei moris fali.”+

19 Entaun, Jesus hamriik no laʼo hamutuk ho ninia dixípulu sira hodi tuir ukun-naʼin neʼe. 20 Iha tempu neʼebá, iha feto ida neʼebé hetan terus ba tinan 12 tanba moras raan suli,+ nia hakbesik Jesus husi kotuk no kona saren iha Jesus nia roupa ninin,+ 21 tanba feto neʼe hatete beibeik ba nia an: “Se karik haʼu kona deʼit ninia roupa, haʼu sei sai isin-diʼak.” 22 Jesus fila oin hodi haree nia, no dehan: “Haʼu-nia oan-feto, aten-brani bá! Ó-nia fiar mak halo ó sai diʼak.”+ Iha tempu neʼe kedas feto neʼe hetan isin-diʼak.+

23 Bainhira Jesus toʼo iha ukun-naʼin neʼe nia uma, nia haree ema neʼebé toka knananuk triste nian* no ema-lubun neʼebé barullu.+ 24 Jesus hatete: “Sai husi fatin neʼe, tanba labarik-feto neʼe la mate, nia toba deʼit.”+ Rona tiha neʼe, sira hahú hamnasa nia. 25 Kuandu ema-lubun sai tiha ba liʼur, Jesus tama no kaer labarik-feto neʼe nia liman+ no nia hadeer.+ 26 Ema husi fatin hotu iha área neʼebá koʼalia kona-ba buat neʼebé Jesus halo.

27 Bainhira Jesus sai tiha husi fatin neʼebá, ema matan-delek naʼin-rua+ laʼo tuir nia no hakilar, hodi dehan: “David nia Oan, hatudu laran-sadiʼa mai ami.” 28 Kuandu Jesus tama tiha ba uma ida, ema matan-delek sira-neʼe hakbesik nia, no Jesus husu sira: “Imi fiar duni katak haʼu bele kura imi ka?”+ Sira hatán: “Sin, Naʼi.” 29 Tuirmai, nia tau liman ba sira-nia matan,+ hodi dehan: “Buat neʼebé imi fiar, imi sei simu.” 30 No sira bele haree fali. Depois neʼe, Jesus fó avizu makaʼas ba sira, hodi dehan: “Kuidadu bá katak ema ida labele hatene kona-ba neʼe.”+ 31 Maibé bainhira sira sai tiha ba liʼur, sira fó-hatene ba ema barak iha área neʼebá kona-ba Jesus.

32 Bainhira sira bá tiha ona, ema lori mane monok ida neʼebé anju aat mak domina+ hodi bá hasoru Jesus. 33 Kuandu Jesus duni sai tiha anju aat, mane monok neʼe koʼalia.+ Tan neʼe, ema-lubun hakfodak, hodi dehan: “Seidauk akontese buat ida hanesan neʼe iha Izraél.”+ 34 Maibé ema Farizeu sira dehan: “Ho kbiit husi anju aat sira-nia ukun-naʼin mak nia duni sai anju aat sira-neʼe.”+

35 Depois neʼe, Jesus laʼo ba sidade no knua hotu atu hanorin iha sinagoga sira no atu haklaken liafuan diʼak kona-ba Maromak nia Ukun* no kura ema moras oioin.+ 36 Kuandu nia haree ema-lubun, nia hanoin tebes sira,+ tanba nia haree katak ema hanehan no la tau matan ba sira,* no sira hanesan bibi neʼebé bibi-atan la iha.+ 37 Tuirmai, nia hatete ba ninia dixípulu sira: “Tuir loloos, serbisu koʼa nian boot tebes, maibé serbisu-naʼin uitoan deʼit.+ 38 Tan neʼe, husu Toʼos-Naʼin* atu haruka tan ema hodi halo serbisu koʼa nian.”+

10 Jesus bolu ninia dixípulu naʼin-12 no fó kbiit ba sira atu duni sai anju aat* sira,+ no atu kura moras oioin.

2 Apóstolu naʼin-12 nia naran mak neʼe:+ Primeiru mak Simão, neʼebé ema bolu Pedro+ no ninia alin* André;+ Zebedeu nia oan-mane Tiago no ninia alin* João;+ 3 Filipe no Bartolomeu;+ Tomé+ no Mateus,+ neʼebé serbisu nuʼudar kobradór impostu; Alfeu nia oan-mane Tiago; no Tadeu; 4 Simão neʼebé laran-manas;* no Judas Iscariotes neʼebé ikusmai sai traidór.+

5 Jesus haruka sira naʼin-12 neʼe no fó matadalan ba sira,+ hodi dehan: “Keta laʼo tuir nasaun seluk nia dalan, no keta tama ba ema Samaria nia sidade.+ 6 Maibé bá buka deʼit bibi-malae neʼebé lakon husi umakain Izraél.+ 7 Bá haklaken, hodi dehan: ‘Ukun* lalehan nian besik ona.’+ 8 Kura ema moras,+ fó moris-hiʼas ba ema mate, halo ema moras-lepra sai moos, no duni sai anju aat sira. Imi simu hodi la selu, tan neʼe fó mós hodi la hein atu ema selu imi. 9 Keta buka osan-mean, osan-mutin ka osan-riti atu rai iha imi-nia osan-fatin,+ 10 keta lori fatin ai-han nian, roupa tahan rua,* sandálias ka ai-tonka,+ tanba serbisu-naʼin merese atu simu ninia kolen.*+

11 “Iha sidade ka knua naran deʼit neʼebé imi tama, buka ema neʼebé mak merese atu imi vizita, no hela iha neʼebá toʼo imi sai husi fatin neʼe.+ 12 Kuandu imi tama iha uma ida, kumprimenta ema iha uma neʼe. 13 Se sira simu imi, sira sei hetan bensaun.*+ Maibé se sira la simu imi, bensaun neʼe sei fila fali ba imi. 14 Iha fatin naran deʼit neʼebé ema la simu imi ka la rona imi-nia liafuan, kuandu imi sai husi uma neʼe ka sidade neʼe, liki tiha rai-rahun husi imi-nia ain.*+ 15 Haʼu hatete loloos ba imi katak, iha Loron Tesi-Lia nian, rai-Sodoma no Gomorra+ nia kastigu sei kmaan liu fali sidade neʼe nia kastigu.

16 “Haʼu haruka imi bá hanesan bibi-malae iha asu-lobu* nia leet. Tan neʼe, imi tenke matan-moris hanesan samea, maibé laran-moos hanesan manu-pombu.+ 17 Kuidadu bá, tanba ema sei lori imi ba tribunál+ no sira sei baku imi ho xikote+ iha sira-nia sinagoga sira.+ 18 Sira mós sei lori imi ba governadór no liurai sira-nia oin+ tanba haʼu. No imi sei fó sasin ba sira no ba nasaun seluk.+ 19 Maibé bainhira sira lori imi ba ukun-naʼin sira, keta hanoin resin kona-ba oinsá no saida mak imi sei koʼalia, tanba iha oras neʼebá Maromak sei halo imi hatene buat neʼebé imi atu koʼalia.+ 20 Tanba laʼós imi rasik deʼit mak sei koʼalia, maibé imi-nia Aman nia espíritu mak ajuda imi atu koʼalia.+ 21 Liután neʼe, ema sei entrega ninia maun ka alin rasik ba ema atu oho, nuneʼe mós aman ida ho ninia oan, no oan sira sei hamriik hodi kontra sira-nia inan-aman no entrega sira ba ema atu oho.+ 22 Ema hotu sei odi imi tanba haʼu-nia naran.+ Maibé ema neʼebé tahan toʼo rohan mak sei hetan salvasaun.+ 23 Kuandu ema fó-terus ba imi iha sidade ida, halai ba sidade seluk.+ No haʼu hatete loloos ba imi katak, antes imi remata imi-nia serbisu iha Izraél nia sidade hotu, Oan-Mane husi Ema* sei mai.

24 “Estudante ida la boot liu fali ninia mestre, no atan ida la boot liu fali ninia naʼi.+ 25 Estudante ida kontente atu sai hanesan ninia mestre, nuneʼe mós atan ida kontente atu sai hanesan ninia naʼi.+ Se karik ema bolu uma-naʼin nuʼudar Belzebu,*+ oinsá liután ho ema husi ninia uma-laran? 26 Entaun, keta taʼuk ba sira, tanba buat hotu neʼebé falun hela sei nakloke, no ema sei hatene segredu hotu.+ 27 Buat neʼebé haʼu hatete ba imi mesamesak, fó sai ida-neʼe iha ema barak nia oin. No buat neʼebé haʼu bisubisu ba imi, fó sai fali ba ema husi uma-leten.+ 28 Keta taʼuk ba sira neʼebé oho isin-lolon maibé la iha kbiit atu halakon moris.*+ Maibé imi tenke taʼuk ba ida neʼebé iha kbiit atu halakon moris* no isin-lolon iha Gehena.*+ 29 Ema faʼan manu-liin rua ho osan-besi ida* neʼebé folin kiʼik, loos ka lae? Maibé imi-nia Aman hatene kuandu sira ida monu ba rai.+ 30 Kona-ba imi, fuuk-lahan iha imi-nia ulun mós nia sura hotu. 31 Tan neʼe, keta taʼuk. Imi folin-boot liu fali manu-liin barak.+

32 “Ema hotu neʼebé fó sai iha ema seluk nia oin katak nia fiar haʼu,+ haʼu mós sei fó sai ba haʼu-nia Aman iha lalehan katak ema neʼe haʼu-nia dixípulu.+ 33 Maibé ema neʼebé nega haʼu iha ema seluk nia oin, haʼu mós sei nega nia iha haʼu-nia Aman iha lalehan nia oin.+ 34 Keta hanoin katak haʼu mai atu lori dame ba mundu. Haʼu mai, laʼós atu lori dame, maibé lori surik.+ 35 Haʼu mai atu haketak ema: oan-mane sei kontra ninia aman, oan-feto sei kontra ninia inan, no feto-foun sei kontra ninia banin-feto.+ 36 Neʼe duni, ema nia inimigu sei mai husi ninia umakain rasik. 37 Ema neʼebé hadomi ninia aman ka inan liu fali haʼu, nia la merese sai haʼu-nia dixípulu. No ema neʼebé hadomi ninia oan-mane ka oan-feto liu fali haʼu, nia la merese sai haʼu-nia dixípulu.+ 38 Ema neʼebé la simu ninia ai-riin terus nian* hodi laʼo tuir haʼu, nia la merese sai haʼu-nia dixípulu.+ 39 Ema neʼebé salva ninia moris* sei lakon ninia moris, no ema neʼebé lakon ninia moris tanba haʼu sei hetan fali ninia moris.+

40 “Ema neʼebé simu imi, nia simu mós haʼu. No ema neʼebé simu haʼu, nia simu mós Ida neʼebé haruka haʼu mai.+ 41 Ema neʼebé simu profeta ida tanba nia mak profeta, ema neʼe sei simu kolen hanesan ho buat neʼebé profeta simu.+ Ema neʼebé simu ema laran-loos tanba nia mak ema laran-loos, ema neʼe sei simu kolen hanesan ho buat neʼebé ema laran-loos simu. 42 No haʼu hatete loloos ba imi, ema neʼebé fó bee malirin kopu ida ba kiʼikoan sira-neʼe ida, tanba nia mak haʼu-nia dixípulu, ema neʼe sei la lakon ninia kolen.”+

11 Kuandu Jesus fó tiha matadalan ba ninia dixípulu naʼin-12, nia sai husi neʼebá atu hanorin no haklaken iha sidade sira seluk.+

2 Bainhira João, neʼebé iha komarka laran,+ rona kona-ba buat neʼebé Kristu halo, nia haruka ninia dixípulu rasik bá hasoru Kristu,+ 3 hodi dehan ba nia: “Ita mak Ida neʼebé atu mai, ka ami sei hein ema seluk?”+ 4 Jesus hatán ba sira: “Fila bá, no fó-hatene ba João kona-ba buat neʼebé imi haree no rona:+ 5 Agora ema matan-delek sira haree fali,+ ema ain-kudeʼik sira laʼo, ema moras-lepra sira+ sai moos, ema tilun-diuk sira rona, ema mate moris fali, no ema kiak sira rona liafuan diʼak.+ 6 Ksolok ba ema neʼebé la sidi tanba haʼu.”+

7 Bainhira ema sira-neʼe laʼo fila, Jesus hahú koʼalia ba ema-lubun kona-ba João: “Imi bá rai-fuik atu haree saida?+ Atu haree duʼut-kain ida neʼebé anin huu bá-mai ka?+ 8 Entaun, imi bá atu haree saida? Atu haree mane ida neʼebé hatais roupa furak* ka? Loloos, sira neʼebé hatais roupa furak hela iha liurai sira-nia uma. 9 Nuneʼe, tanbasá mak imi bá? Imi bá atu haree profeta ida ka? Tuir loloos, nia mak profeta duni. Maibé haʼu hatete ba imi katak nia boot liu fali profeta sira.+ 10 Kona-ba nia mak hakerek nanis ona: ‘Haʼu haruka haʼu-nia atan iha ó-nia oin, no nia sei prepara dalan ba ó!’+ 11 Haʼu hatete loloos ba imi: Toʼo agora, seidauk iha ema ida iha rai neʼebé boot liu fali João Batista. Maski nuneʼe, ema neʼebé kiʼik liu iha Ukun* lalehan nian mak boot liu fali nia.+ 12 Husi João Batista nia tempu toʼo agora, ema hakaʼas an atu hetan Ukun lalehan nian, no sira neʼebé la para atu hakaʼas an sei hetan ida-neʼe.+ 13 Tanba Ukun-Fuan no Profeta sira-nia liafuan hotu fó sai profesia kona-ba buat neʼebé sei akontese toʼo João nia tempu.+ 14 Maski imi hakarak fiar ka lae, maibé João mak ‘Elias neʼebé Eskritura fó-hatene nanis atu mai’.+ 15 Ema neʼebé iha tilun, rona bá.

16 “Haʼu sei kompara jerasaun neʼe ho sé?+ Sira hanesan labarik kiʼik neʼebé tuur hela iha merkadu, hodi dehan ba malu: 17 ‘Ami huu flauta ba imi, maibé imi la dansa. Ami tanis hakilar, maibé imi la baku hirus-matan tanba triste.’ 18 Hanesan neʼe mós, João mai, nia la han no la hemu, maibé ema dehan: ‘Nia iha anju aat.’ 19 Oan-Mane husi Ema* mai no han-hemu,+ maibé ema mós dehan: ‘Haree bá! Mane neʼe kaan-teen no lanu-teen, kobradór impostu no ema sala-naʼin sira-nia belun.’+ Maibé, ema hatudu sai ninia matenek* liuhusi ninia hahalok loos.”*+

20 Tuirmai, Jesus komesa koʼalia kontra sidade sira neʼebé nia halo ona milagre barak, tanba sira la arrepende sira-nia sala. 21 Nia dehan: “Susar ba ó, Korazim! Susar ba ó, Betsaida! Tanba se milagre boot sira neʼebé mosu iha imi leet mak mosu tiha iha Tiro no Sidon, karik kleur ona sira arrepende sira-nia sala hodi hatais hena karón* no tuur iha ahi-kadesan.+ 22 Maibé haʼu dehan ba imi: Iha Loron Tesi-Lia nian, Tiro no Sidon nia kastigu sei kmaan liu fali imi-nian.+ 23 Kona-ba ó Kafarnaum,+ ó hanoin katak Maromak sei foti ó toʼo lalehan ka? Lae! Nia sei hatún ó toʼo rate.*+ Tanba se milagre boot sira neʼebé mosu iha imi leet mak mosu tiha iha Sodoma, karik Sodoma sei iha toʼo ohin loron. 24 Maibé haʼu dehan ba imi: Iha Loron Tesi-Lia nian, rai-Sodoma nia kastigu sei kmaan liu fali imi-nian.”+

25 Iha tempu neʼebá Jesus dehan: “Aman, Naʼi lalehan no rai nian, haʼu hahiʼi Ita-Boot iha ema nia oin, tanba Ita subar buat sira-neʼe husi ema matenek sira hodi fó sai ba labarik kiʼik sira.+ 26 Loos duni, Aman, ida-neʼe tuir Ita-nia hakarak. 27 Haʼu-nia Aman entrega ona buat hotu mai haʼu,+ no la iha ema ida mak hatene didiʼak Oan-Mane, só Aman deʼit.+ No, la iha ema ida mak hatene Aman, só Oan-Mane deʼit no mós ema neʼebé Oan-Mane hakarak hanorin kona-ba Aman.+ 28 Mai besik haʼu, imi hotu neʼebé kole tanba serbisu makaʼas no lori naha todan. Haʼu sei fó kmaan ba imi. 29 Lori haʼu-nia ai-leba* no aprende husi haʼu,* tanba haʼu laran-maus no haraik an,+ no imi sei sente kmaan. 30 Tanba haʼu-nia ai-leba fasil atu lori, no haʼu-nia naha kmaan.”

12 Iha tempu neʼebá, Jesus laʼo liu toʼos-trigu iha loron Sábadu. Ninia dixípulu sira hamlaha no komesa kuʼu trigu-musan hodi han.+ 2 Haree tiha ida-neʼe, ema Farizeu sira dehan ba nia: “Ó-nia dixípulu sira halo buat neʼebé ukun-fuan bandu iha loron Sábadu.”+ 3 Jesus dehan ba sira: “Imi seidauk lee buat neʼebé David halo bainhira nia no ema sira neʼebé hamutuk ho nia hamlaha?+ 4 Nia tama ba Maromak nia uma, no sira han paun santu,+ maski ukun-fuan bandu atu han ida-neʼe, tanba amlulik sira deʼit mak bele han.+ 5 Ka imi la lee iha Ukun-Fuan katak iha loron Sábadu amlulik sira iha templu serbisu nafatin? Maibé sira la halo sala kontra ukun-fuan kona-ba loron Sábadu, loos ka lae?+ 6 Maibé haʼu dehan ba imi katak iha neʼe iha ema ida neʼebé boot liu fali templu.+ 7 Se imi komprende karik liafuan neʼebé dehan: ‘Haʼu hakarak laran-sadiʼa,+ laʼós sakrifísiu’,+ entaun imi sei la tesi-lia ba sira neʼebé la halo sala. 8 Tanba Oan-Mane husi Ema* mak Sábadu nia Naʼi.”+

9 Sai tiha husi fatin neʼebá, Jesus bá sira-nia sinagoga. 10 Iha neʼebá iha mane ida neʼebé liman sorin matek.+ Entaun sira husu Jesus: “Tuir ukun-fuan, bele kura ema iha loron Sábadu ka lae?” Sira husu nuneʼe hodi buka razaun atu duun Jesus.+ 11 Nia dehan ba sira: “Iha imi-nia leet, sé mak la bá atu dada sai ninia bibi-malae kuandu bibi neʼe monu ba rai-kuak iha loron Sábadu?+ 12 Ema ida folin-boot liu fali bibi ida, loos ka lae? Nuneʼe, atu halo buat neʼebé diʼak iha loron Sábadu mak la kontra ukun-fuan.” 13 Tuirmai, nia dehan ba mane neʼe: “Lolo ó-nia liman.” Mane neʼe lolo liman, no ninia liman neʼe sai diʼak hanesan ida seluk. 14 Maibé ema Farizeu sira sai ba liʼur no futu lia atu oho Jesus. 15 Tanba Jesus hatene kona-ba neʼe, nia sai husi fatin neʼebá. Ema barak mós tuir nia,+ no nia kura sira hotu. 16 Maibé nia bandu sira atu labele fó-hatene ema seluk kona-ba nia,+ 17 hodi nuneʼe bele kumpre Maromak nia liafuan liuhusi profeta Isaias, neʼebé dehan:

18 “Haree bá! Haʼu-nia atan+ neʼebé haʼu hili ona, ida neʼebé haʼu hadomi, neʼebé halo haʼu-nia* laran kontente!+ Haʼu sei tau haʼu-nia espíritu iha nia,+ no nia sei fó sai ba nasaun sira kona-ba saida mak justisa. 19 Nia sei la diskute malu+ no la hakilar, no ema sei la rona ninia lian iha dalan boot sira. 20 Nia sei la halo tohar duʼut-kain neʼebé kleʼuk ona, no nia sei la hamate ahi-oan neʼebé besik atu mate,*+ toʼo tempu neʼebé nia halo loos buat hotu* ho susesu. 21 Neʼe duni, nasaun sira sei tau esperansa iha ninia naran.”+

22 Tuirmai, sira lori mai mane ida neʼebé matan-delek no monok tanba anju aat domina. No Jesus kura nia, no ema monok neʼe koʼalia no haree fali. 23 Ema-lubun hakfodak no dehan: “Karik ema neʼe mak David nia Oan.” 24 Rona tiha ida-neʼe, ema Farizeu sira dehan: “Ema neʼe duni sai anju aat sira ho kbiit husi Belzebu,* anju aat sira-nia ukun-naʼin.”+ 25 Tanba Jesus hatene sira-nia hanoin, nia dehan ba sira: “Nasaun ida sei lakon se ninia povu funu malu, no sidade ka umakain ida sei la metin se ninia ema funu malu. 26 Nuneʼe mós, se Satanás mak duni sai Satanás, nia halo funu hasoru ninia an rasik. Entaun, oinsá mak ninia ukun bele metin? 27 Liután neʼe, se haʼu duni sai anju aat ho kbiit husi Belzebu, ho sé-nia kbiit mak imi-nia dixípulu duni sai sira? Tan neʼe mak imi-nia dixípulu rasik sei hatudu katak imi koʼalia sala. 28 Maibé se haʼu duni sai anju aat sira ho Maromak nia espíritu, neʼe katak Maromak nia Ukun* toʼo ona ba imi no imi la hatene.+ 29 Ka, se ema ida hakarak tama mane forte ida nia uma hodi hadau ninia sasán, maibé nia la kesi uluklai mane neʼe, entaun oinsá mak nia bele naʼok sasán iha mane neʼe nia uma? 30 Ema neʼebé la apoia haʼu, nia kontra haʼu. No ema neʼebé la serbisu hamutuk ho haʼu atu halibur ema seluk mai haʼu, nia halo ema hadook an husi haʼu.+

31 “Tanba razaun neʼe, haʼu dehan ba imi: Ema nia liafuan aat* no sala hotu sei hetan perdua. Maibé ema neʼebé koʼalia aat hasoru espíritu santu sei la hetan perdua.+ 32 Porezemplu, ema naran deʼit neʼebé koʼalia aat hasoru Oan-Mane husi Ema, nia sei hetan perdua.+ Maibé ema neʼebé koʼalia aat hasoru espíritu santu* sei la hetan perdua, laʼós deʼit iha tempu* agora maibé mós iha tempu neʼebé atu mai.+

33 “Se imi mak ai-hun neʼebé diʼak, imi sei fó fuan diʼak. Se imi mak ai-hun neʼebé aat, imi sei fó fuan aat. Tanba ema bele hatene ai-hun ida mak diʼak ka aat liuhusi ninia fuan.+ 34 Imi samea venenu nia oan sira,+ oinsá mak imi bele koʼalia buat neʼebé diʼak se imi ema aat? Tanba buat neʼebé sai husi ema nia ibun mai husi laran.+ 35 Ema neʼebé diʼak koʼalia sai buat diʼak tanba ninia laran nakonu ho buat diʼak. Maibé ema neʼebé aat koʼalia sai buat aat tanba ninia laran nakonu ho buat aat.+ 36 Haʼu hatete ba imi katak iha Loron Tesi-Lia nian ema sei hatán+ kona-ba liafuan folin-laek hotu neʼebé sira koʼalia. 37 Tanba tuir imi-nia liafuan mak Maromak sei dehan sai katak imi ema laran-loos, no tuir imi-nia liafuan mak nia sei tesi-lia ba imi.”

38 Tuirmai, eskriba no ema Farizeu balu dehan ba Jesus: “Mestre, ami hakarak haree sinál husi Ita neʼebé hatudu katak buat neʼebé Ita koʼalia mak loos.”+ 39 Nia hatán ba sira: “Jerasaun neʼebé aat no la hatudu laran-metin* ba Maromak kontinua buka sinál, maibé sira sei la hetan sinál ida, só deʼit sinál profeta Jonas nian.+ 40 Hanesan Jonas hela iha ikan boot nia kabun laran ba loron tolu no kalan tolu,+ nuneʼe mós Oan-Mane husi Ema sei hela iha rai laran ba loron tolu no kalan tolu.+ 41 Iha tempu tesi-lia nian, ema Nínive sira sei hamriik no dehan sai katak jerasaun neʼe merese atu hetan kastigu. Tanba bainhira Jonas haklaken, ema Nínive arrepende sira-nia sala.+ Maibé iha neʼe iha ema ida neʼebé boot liu fali Jonas.+ 42 Iha tempu tesi-lia nian, liurai-feto husi parte súl sei moris hiʼas fali hamutuk ho ema husi jerasaun neʼe no nia sei hatudu sai katak ema sira-neʼe merese atu hetan kastigu. Tanba nia mai husi rai neʼebé dook tebes hodi rona Salomão nia matenek.+ Maibé iha neʼe iha ema ida neʼebé boot liu fali Salomão.+

43 “Kuandu anju aat* ida sai husi ema, nia laʼo liu rai-fuik maran hodi buka uma. Se nia la hetan,+ 44 nia sei dehan: ‘Haʼu sei fila ba haʼu-nia uma neʼebé haʼu husik tiha.’ No kuandu nia toʼo, nia haree uma neʼe mamuk, dasa moos no furak ona. 45 Entaun, anju aat neʼe bá hodi lori tan anju aat hitu neʼebé aat liu nia. Sira tama no hela iha neʼebá, no ikusmai ema neʼe nia situasaun sai aat liu fali uluk.+ Nuneʼe mós ho jerasaun aat neʼe.”

46 Bainhira Jesus koʼalia hela ho ema-lubun, ninia inan no alin-mane sira+ mai hamriik iha liʼur, no sira hakarak atu koʼalia ho nia.+ 47 Entaun, ema ida dehan ba Jesus: “Ita-nia inan no alin sira hamriik iha liʼur, no sira hakarak atu koʼalia ho Ita.” 48 Jesus hatán ba ema neʼebé koʼalia ba nia: “Sé mak haʼu-nia inan, no sé mak haʼu-nia alin sira?” 49 Tuirmai, nia lolo liman ba ninia dixípulu sira, hodi dehan: “Sira-neʼe mak haʼu-nia inan no haʼu-nia alin sira!+ 50 Tanba ema naran deʼit neʼebé halo haʼu-nia Aman iha lalehan nia hakarak, ema neʼe mak haʼu-nia alin, feton no inan.”+

13 Iha loron neʼebá, Jesus sai husi uma no tuur iha tasi-ibun. 2 Tuirmai ema-lubun boot hakbesik nia. Tan neʼe, nia saʼe ró no tuur iha laran, no ema-lubun neʼe hamriik iha tasi-ibun.+ 3 Nia hanorin sira buat barak hodi konta ai-knanoik,+ dehan: “Toʼos-naʼin ida bá atu kari fini.+ 4 Bainhira nia kari hela fini, fini balu monu iha dalan ninin, no manu sira mai no han tiha.+ 5 Fini balu tan monu iha fatuk leten neʼebé iha rai uitoan deʼit, no fini sira-neʼe moris lalais tanba rai la kleʼan.+ 6 Maibé kuandu loro-matan saʼe, loron manas kona fini sira-neʼe, no tanba sira-nia abut la naruk, sira sai namlaek no mate. 7 Fini seluk monu iha ai-tarak laran, no ai-tarak sira-neʼe sai boot no hanehan fini sira-neʼe.+ 8 Fini seluk tan monu iha rai neʼebé diʼak, no sira komesa fó fuan. Balu dala 100, balu dala 60, no balu seluk dala 30.+ 9 Ema neʼebé iha tilun, rona bá.”+

10 Entaun, dixípulu sira hakbesik no husu Jesus: “Tanbasá mak Ita koʼalia ba sira hodi konta ai-knanoik?”+ 11 Nia hatán: “Ba imi, Maromak ajuda imi atu komprende ninia segredu santu sira+ kona-ba Ukun* lalehan nian. Maibé nia la ajuda ema sira-neʼe atu komprende. 12 Tanba ema neʼebé iha kbiit atu komprende, Maromak sei halo nia komprende liután, no ikusmai nia sei komprende buat barak. Maibé ema neʼebé la iha kbiit atu komprende, Maromak sei hasai tiha buat uitoan neʼebé nia komprende.+ 13 Tan neʼe mak haʼu koʼalia ba sira hodi konta ai-knanoik, tanba sira haree maibé la hatene buat neʼebé sira haree, no sira rona maibé la hatene buat neʼebé sira rona, no sira la komprende.+ 14 Isaias nia profesia sai loos ona kona-ba sira, dehan: ‘Imi sei rona, maibé sei la komprende, no imi sei hateke, maibé sei la haree ho momoos.+ 15 Tanba povu neʼe taka sira-nia laran. Sira rona maibé la halo tuir. Sira taka sira-nia matan hodi la haree no taka sira-nia tilun hodi la rona buat ida. Tan neʼe, sira-nia laran la komprende no la fila fali ba haʼu atu haʼu kura sira.’+

16 “Maibé ksolok ba imi, tanba imi-nia matan haree no imi-nia tilun rona.+ 17 Haʼu hatete loloos ba imi katak, profeta no ema laran-loos barak hakarak haree buat neʼebé imi haree daudaun, maibé sira la haree,+ no sira hakarak atu rona buat neʼebé imi rona daudaun, maibé sira la rona.

18 “Nuneʼe, rona fali ai-knanoik kona-ba ema neʼebé kari fini.+ 19 Fini neʼebé monu iha dalan ninin mak ema neʼebé rona liafuan kona-ba Maromak nia Ukun, maibé la komprende, no aat-naʼin*+ mai hodi hasai buat neʼebé kuda ona iha ninia laran.+ 20 No fini neʼebé monu iha fatuk leten mak ema neʼebé rona liafuan kona-ba Maromak nia Ukun no nia simu kedas ho haksolok,+ 21 maibé liafuan neʼe la iha abut iha ninia laran. Nia bele tahan ba tempu uitoan, maibé kuandu nia hasoru terus ka susar tanba liafuan neʼe, nia monu kedas. 22 Fini neʼebé monu iha ai-tarak laran mak ema neʼebé rona liafuan neʼe, maibé nia hanoin resin kona-ba moris iha mundu* neʼe+ no rikusoin sai hanesan lasu ba nia,* entaun buat sira-neʼe hanehan liafuan neʼe, no neʼe la fó fuan.+ 23 No fini neʼebé monu iha rai neʼebé diʼak mak ema neʼebé rona no komprende loloos liafuan neʼe. Nia fó fuan duni. Balu fó fuan dala 100, balu dala 60, no balu seluk dala 30.”+

24 Jesus konta ai-knanoik ida tan ba sira, dehan: “Ukun lalehan nian mak hanesan ema neʼebé kari fini diʼak iha ninia toʼos. 25 Kuandu ema toba hela, ninia inimigu mai kari duʼut aat iha trigu nia leet, no depois neʼe, inimigu neʼe bá tiha. 26 Bainhira trigu moris no iha isin, duʼut aat mós mosu. 27 Tan neʼe, uma-naʼin nia atan sira hakbesik ba nia no dehan: ‘Naʼi, Ita-Boot kari fini diʼak iha Ita-nia toʼos, loos ka lae? Entaun, tanbasá mak duʼut aat sira mosu?’ 28 Nia dehan ba sira: ‘Inimigu ida mak halo nuneʼe.’+ Entaun atan sira hatete: ‘Ita-Boot hakarak ami bá atu fokit sai duʼut aat sira-neʼe?’ 29 Nia hatán: ‘Lae, tanba kuandu imi fokit duʼut neʼe, karik imi sei fokit sai mós trigu. 30 Husik sira rua moris hamutuk toʼo tempu koʼa nian. No iha tempu koʼa nian haʼu sei dehan ba serbisu-naʼin sira: Fokit sai uluk duʼut aat no futu hamutuk hodi sunu tiha. Tuirmai halibur trigu ba haʼu-nia armazén.’”+

31 Jesus konta ai-knanoik ida tan ba sira, dehan: “Ukun lalehan nian mak hanesan mostarda-musan ida,* neʼebé ema kuda iha ninia toʼos.+ 32 Fini neʼe kiʼik liu fali fini hotu. Maibé kuandu moris, nia sai boot liu modo hotu, no sai hanesan ai-hun ida. No manu sira iha lalehan mai hela iha ninia sanak sira.”

33 Nia konta tan ai-knanoik ida seluk ba sira: “Ukun lalehan nian mak hanesan fermentu, neʼebé feto ida kahur ho trigu uut kilograma sanulu,* toʼo masa tomak saʼe.”+

34 Jesus koʼalia buat sira-neʼe hotu ba ema-lubun ho ai-knanoik. Tuir loloos, nia sempre koʼalia ba sira hodi uza deʼit ai-knanoik.+ 35 Neʼe kumpre profeta nia liafuan neʼebé dehan: “Haʼu sei loke haʼu-nia ibun hodi koʼalia ai-knanoik, no haʼu sei fó sai buat neʼebé subar ona husi tempu uluk kedas.”*+

36 Tuirmai, Jesus haruka ema-lubun sai, no depois neʼe nia tama ba uma. Ninia dixípulu sira hakbesik nia no dehan: “Esplika mai ami ai-knanoik kona-ba duʼut aat iha toʼos.” 37 Nia hatán: “Ida neʼebé kari fini diʼak mak Oan-Mane husi Ema,* 38 no toʼos mak mundu.+ Fini diʼak mak oan sira neʼebé atu tama ba Ukun lalehan nian, maibé duʼut aat mak aat-naʼin* nia oan sira.+ 39 Inimigu neʼebé kari fini aat mak Diabu, tempu koʼa nian mak mundu neʼe nia rohan,* no serbisu-naʼin neʼebé koʼa mak anju sira. 40 Tan neʼe, hanesan duʼut aat neʼebé halibur tiha hodi sunu iha ahi, neʼe mós sei akontese iha mundu neʼe nia rohan.*+ 41 Oan-Mane husi Ema sei haruka ninia anju sira, no sira sei haketak ema hotu neʼebé halo ema seluk sidi no mós ema neʼebé halo aat husi ninia Ukun. 42 Anju sei soe sira ba fornu neʼebé lakan,+ no iha neʼebá mak sira sei tanis no ruun nehan. 43 Iha tempu neʼebá ema sira neʼebé laran-loos sei sai nabilan hanesan loro-matan+ iha sira-nia Aman nia Ukun. Ema neʼebé iha tilun, rona bá.

44 “Ukun lalehan nian mak hanesan rikusoin neʼebé subar iha toʼos, neʼebé mane ida hetan no subar fali. Tanba nia kontente tebes, nia bá faʼan buat hotu neʼebé nia iha hodi sosa rai neʼe.+

45 “No mós, Ukun lalehan nian mak hanesan negósiu-naʼin neʼebé laʼo rai hodi buka pérola neʼebé diʼak. 46 Hetan tiha pérola ida neʼebé folin-boot, nia bá faʼan kedas buat hotu neʼebé nia iha hodi sosa pérola neʼe.+

47 “Dala ida tan, Ukun lalehan nian mak hanesan rede neʼebé peskadór sira soe ba tasi hodi dada ikan oioin. 48 Kuandu rede neʼe nakonu, sira dada sai ba tasi-ibun. Sira tuur hodi halibur ikan, no tau ikan diʼak sira+ ba raga, maibé ikan neʼebé la diʼak sira+ soe tiha. 49 Neʼe mós sei akontese iha mundu neʼe nia rohan.* Anju sira sei mai hodi haketak ema aat husi ema laran-loos, 50 no sei soe sira ba fornu neʼebé lakan. Iha neʼebá mak sira sei tanis no ruun nehan.

51 “Imi komprende ho loloos buat sira-neʼe hotu ka lae?” Sira hatán: “Sin.” 52 Tuirmai, nia dehan ba sira: “Tanba imi komprende ona, entaun hatene ida-neʼe bá: Mestre hotu neʼebé aprende kona-ba Ukun lalehan nian mak hanesan uma-naʼin ida neʼebé lori sai buat foun no buat tuan husi ninia rikusoin fatin.”

53 Bainhira Jesus konta tiha ai-knanoik sira-neʼe, nia sai husi fatin neʼebá. 54 Toʼo tiha iha ninia rai,+ nia komesa hanorin sira iha sira-nia sinagoga, no sira sai hakfodak, hodi dehan: “Mane neʼe hetan matenek no kbiit atu halo milagre husi neʼebé?+ 55 Nia mak badaen-ai nia oan, loos ka lae?+ Ninia inan naran Maria, no ninia alin-mane sira mak Tiago, José, Simão no Judas, loos ka lae?+ 56 Ninia alin-feto sira hotu hela iha neʼe hamutuk ho ita, loos ka lae? Entaun, ema neʼe hetan matenek no kbiit neʼe husi neʼebé?”+ 57 Tan neʼe sira lakohi fiar nia.*+ Jesus dehan ba sira: “Ema hatudu respeitu ba profeta ida iha rai sira seluk, maibé iha ninia rai rasik no iha ninia uma rasik ema la respeitu nia.”+ 58 No nia la halo milagre barak iha neʼebá tanba sira la iha fiar.

14 Iha tempu neʼebá, Herodes mak ukun-naʼin distritu nian.* Bainhira nia rona kona-ba Jesus,+ 2 nia hatete ba ninia atan sira: “Ema neʼe mak João Batista. Nia moris hiʼas fali ona husi mate, no tan neʼe mak nia iha kbiit atu halo milagre sira-neʼe.”+ 3 Uluk Herodes* kaer ona João no kesi nia no hatama nia ba komarka. Herodes halo nuneʼe tanba ninia maun Filipe nia feen Herodias.+ 4 Dala barak ona João hatete ba Herodes: “Tuir ukun-fuan, Ita-Boot labele kaben ho nia.”+ 5 Maski Herodes hakarak oho João, maibé nia taʼuk ema-lubun tanba sira haree João nuʼudar profeta ida.+ 6 Maibé bainhira Herodes selebra ninia loron-moris,+ Herodias nia oan-feto dansa ba sira no ida-neʼe halo Herodes laran-haksolok tebetebes.+ 7 Tan neʼe, nia jura hodi promete atu fó buat naran deʼit neʼebé feto neʼe husu. 8 Tuirmai, feto neʼe husu hodi tuir ninia inan nia liafuan, no dehan: “Fó mai haʼu João Batista nia ulun iha bandeja ida.”+ 9 Maski liurai la gosta ida-neʼe, maibé tanba ninia juramentu sira no mós tanba ema neʼebé han* hamutuk ho nia, entaun nia haruka atu fó buat neʼebé feto neʼe husu. 10 Nuneʼe, nia haruka ema bá komarka hodi tesi João nia ulun. 11 Ema lori João nia ulun iha bandeja hodi fó ba feto neʼe, no nia lori ba ninia inan. 12 Tuirmai, João nia dixípulu sira mai no hasai ninia mate-isin hodi hakoi, no sira fó-hatene ba Jesus. 13 Rona tiha kona-ba neʼe, Jesus husik fatin neʼe no saʼe ró hodi bá fatin neʼebé ema la iha atu mesamesak, maibé ema-lubun husi sidade oioin rona kona-ba neʼe, no sira laʼo ain hodi tuir nia.+

14 Bainhira Jesus toʼo iha tasi-ibun, nia haree ema-lubun boot, no nia hanoin tebes sira,+ no nia kura ema sira neʼebé moras.+ 15 Maibé kuandu lokraik ona, ninia dixípulu sira mai no hatete ba nia: “Fatin neʼe dook husi fatin hotu, no rai besik kalan ona. Haruka ema-lubun neʼe fila, hodi sira bele bá knua sira no sosa hahán.”+ 16 Jesus hatete ba sira: “Sira lalika fila, imi mak fó buat ruma ba sira atu han.” 17 Sira hatán ba nia: “Ami la iha buat ida, só iha deʼit paun fuan lima no ikan rua.” 18 Nia dehan: “Lori paun no ikan sira-neʼe mai haʼu.” 19 Tuirmai, nia haruka ema-lubun neʼe tuur iha duʼut leten, depois neʼe, nia foti paun fuan lima no ikan rua neʼe, no nia hateke ba lalehan hodi husu bensaun.+ Nia silu paun hodi fahe ba ninia dixípulu sira, no dixípulu sira fahe fali ba ema-lubun neʼe. 20 Ema hotu han toʼo bosu, no sira halibur hahán resin ba bote 12 nakonu.+ 21 Ema neʼebé han maizumenus mane naʼin-5.000, no iha mós feto no labarik sira.+ 22 Tuirmai, nia haruka kedas ninia dixípulu sira atu saʼe ró no bá uluk tasi sorin, maibé nia hela atu haruka ema-lubun neʼe fila.+

23 Depois haruka tiha ema-lubun neʼe fila, Jesus mesak saʼe ba foho ida hodi halo orasaun.+ Nia mesamesak iha neʼebá maski rai nakukun ona. 24 Iha tempu neʼebá, ró dook loos* ona iha tasi klaran, no anin huu makaʼas hodi halo laloran baku ró neʼe. 25 Maibé bainhira dadeer-saan nakukun hela,* Jesus hakbesik ba sira hodi laʼo iha tasi leten. 26 Kuandu dixípulu sira haree nia laʼo iha tasi leten, sira sai taʼuk, no hatete: “Neʼe mak vizaun ida!” No sira hakilar makaʼas ho taʼuk. 27 Maibé Jesus hatete kedas ba sira: “Aten-brani bá! Neʼe mak haʼu. Labele taʼuk.”+ 28 Pedro hatán ba nia: “Naʼi, se neʼe mak Ita, haruka haʼu laʼo iha bee leten hodi toʼo Ita.” 29 Nia hatete: “Mai!” Entaun, Pedro tun husi ró no laʼo iha bee leten hodi toʼo Jesus. 30 Maibé kuandu Pedro haree anin boot, nia sai taʼuk no hahú atu mout, no nia hakilar: “Naʼi, salva haʼu!” 31 Jesus lolo kedas nia liman hodi kaer Pedro no hatete: “Ó neʼebé fiar kiʼik, tanbasá ó sai laran-rua?”+ 32 Kuandu sira tama tiha ba ró laran, anin boot neʼe para. 33 Tuirmai, sira neʼebé iha ró laran hakruʼuk* ba nia no hatete: “Ita mak Maromak nia Oan duni.” 34 Ikusmai sira hakur tasi, no tama ba rai-Genesaré.+

35 Tanba ema husi fatin neʼe hatene Jesus, entaun sira haruka lia-menon ba rai hotu neʼebé besik, no ema lori ba nia ema hotu neʼebé moras. 36 No sira husu ba nia atu sira bele kona deʼit ninia roupa nia saren,+ no ema hotu neʼebé kona ninia roupa hetan duni isin-diʼak.

15 Tuirmai, ema Farizeu no eskriba sira husi Jeruzalein mai hasoru Jesus,+ no sira hatete: 2 “Tanbasá mak Ita-nia dixípulu sira la halo tuir lisan husi beiʼala sira? Porezemplu, sira la fase sira-nia liman* antes han.”+

3 Jesus hatán ba sira: “Tanbasá mak imi mós la halo tuir Maromak nia mandamentu tan deʼit imi-nia lisan?+ 4 Porezemplu, Maromak hatete: ‘Hatudu respeitu ba imi-nia inan-aman’+ no ‘Ema neʼebé koʼalia aat ninia inan ka aman tenke mate’.+ 5 Maibé imi hatete: ‘Ema neʼebé dehan ba ninia inan ka aman: “Buat naran deʼit neʼebé haʼu iha atu bele apoia imi mak prezente neʼebé haʼu fó ona ba Maromak”,+ 6 ema neʼe la presiza tan hatudu respeitu ba ninia aman.’ Nuneʼe, imi halo ona Maromak nia liafuan sai folin-laek tanba imi-nia lisan.+ 7 Imi ema laran-makerek sira, Isaias fó sai profesia ho loloos kona-ba imi bainhira nia dehan:+ 8 ‘Povu neʼe respeitu haʼu ho ibun-tutun deʼit, maibé sira-nia laran dook husi haʼu. 9 Sira-nia adorasaun ba haʼu mak saugati deʼit, tanba sira hanorin ema nia ukun-fuan nuʼudar Maromak nia doutrina.’”+ 10 Depois neʼe, nia bolu ema-lubun atu hakbesik mai no dehan ba sira: “Rona no komprende bá:+ 11 Laʼós buat neʼebé tama ba ibun mak hafoʼer ema, maibé buat neʼebé sai husi ema nia ibun mak hafoʼer ema.”+

12 Tuirmai, Jesus nia dixípulu sira hakbesik nia no dehan: “Ita hatene ka lae, ema Farizeu sira sai hirus* tanba rona buat neʼebé Ita hatete?”+ 13 Nia hatán: “Ai-horis hotu neʼebé haʼu-nia Aman iha lalehan la kuda, sei fokit sai tiha. 14 Husik deʼit sira. Sira hanesan ema matan-delek neʼebé hatudu dalan ba matan-delek seluk. Entaun, se matan-delek ida lori matan-delek seluk, sira naʼin-rua sei monu ba rai-kuak.”+ 15 Pedro hatete ba Jesus: “Esplika ai-knanoik neʼe mai ami.” 16 Jesus hatán: “Imi mós seidauk komprende ka?+ 17 Imi la hatene ka? Buat hotu neʼebé tama ba ibun sei liu ba kabun no depois neʼe hasai tiha ba liʼur. 18 Maibé buat neʼebé sai husi ibun mai husi laran, no buat sira-neʼe mak hafoʼer ema.+ 19 Porezemplu, husi laran mak mosu hanoin aat+ hanesan oho ema, adultériu,* sala seksuál,* naʼok, fó sasin falsu no koʼalia lia­fuan aat.* 20 Buat sira-neʼe mak hafoʼer ema. Maibé han hodi la fase liman* la hafoʼer ema.”

21 Bainhira Jesus husik tiha fatin neʼe, nia bá área Tiro no Sidon.+ 22 Iha tempu neʼebá, feto Fenísia ida husi área neʼebá mai no husu ho lian makaʼas dehan: “Naʼi, David nia Oan, hatudu laran-sadiʼa mai haʼu. Anju aat domina haʼu-nia oan-feto hodi halo nia terus tebes.”+ 23 Maibé nia la hatán liafuan ida ba feto neʼe. Tan neʼe ninia dixípulu sira hakbesik no dehan: “Haruka feto neʼe bá tiha, tanba nia kontinua tuir ita no husu beibeik ho lian makaʼas.” 24 Jesus dehan: “Maromak haruka haʼu atu ajuda deʼit bibi-malae neʼebé lakon husi umakain Izraél.”+ 25 Maibé feto neʼe hakbesik mai no hakruʼuk* ba Jesus, hodi dehan: “Naʼi, ajuda haʼu!” 26 Nia hatán: “La diʼak atu foti oan sira-nia paun no soe ba asu-oan.” 27 Feto neʼe hatete: “Loos duni, Naʼi. Maibé tuir loloos asu-oan sira mós han paun-rahun neʼebé monu husi sira-nia naʼin nia meza.”+ 28 Jesus hatán: “Feto, ó-nia fiar boot duni. Buat neʼebé ó hakarak sei sai loos.” Iha oras neʼebá kedas, ninia oan-feto hetan fali isin-diʼak.

29 Bainhira Jesus husik tiha fatin neʼe, nia laʼo toʼo besik Tasi Galileia,+ no saʼe foho ida hodi tuur iha neʼebá. 30 Tuirmai, ema-lubun hakbesik nia. Sira lori mós ema sira neʼebé ain-aat, liman-aat, matan-delek, monok, no moras seluseluk. Sira tau ema sira-neʼe besik ninia ain no nia kura sira.+ 31 Ema-lubun hakfodak bainhira sira haree ema monok koʼalia, ain-aat sira laʼo, liman-aat sira diʼak fali no matan-delek sira haree, no sira fó hahiʼi ba Izraél nia Maromak.+

32 Maibé Jesus bolu ninia dixípulu sira no dehan: “Haʼu hanoin tebes ema-lubun neʼe+ tanba sira hamutuk ho haʼu loron tolu ona no sira la iha buat ida atu han. Haʼu lakohi haruka sira fila ho hamlaha, tanba karik sira sei sai fraku no monu iha dalan.”+ 33 Maibé, ninia dixípulu sira dehan ba nia: “Fatin neʼe dook husi fatin hotu, entaun iha neʼebé mak ami bele hetan paun natoon ba ema-lubun neʼe atu han?”+ 34 Jesus husu sira: “Imi iha paun fuan hira?” Sira hatán: “Paun hitu, no ikan kiʼik balu.” 35 Bainhira Jesus haruka tiha ema-lubun neʼe tuur iha rai, 36 nia foti paun fuan hitu no ikan sira-neʼe, no nia fó agradese ba Maromak, depois neʼe, nia silu hodi fahe ba ninia dixípulu sira, no sira fahe fali ba ema-lubun.+ 37 Ema hotu han toʼo bosu, no sira halibur hahán resin ba bote boot hitu nakonu.+ 38 Ema neʼebé han mak hamutuk mane naʼin-4.000, no iha mós feto no labarik sira. 39 Ikusmai, bainhira Jesus haruka tiha ema-lubun neʼe fila, nia saʼe ró hodi bá área Magadan.+

16 Iha tempu neʼebá, ema Farizeu no Saduseu sira hakbesik Jesus, no sira koko nia hodi husu nia atu hatudu ba sira sinál ida husi lalehan.+ 2 Nia hatán ba sira, dehan: “Kuandu rai besik kalan ona, imi iha toman atu hatete: ‘Udan sei la tun, tanba lalehan mean.’ 3 Iha dadeer imi dehan: ‘Rai sei malirin no udan, tanba lalehan mean maibé iha mós kalohan.’ Imi hatene atu esplika kona-ba buat neʼebé mosu iha lalehan, maibé imi la hatene atu esplika kona-ba sinál neʼebé mosu iha tempu neʼe. 4 Jerasaun neʼebé aat no la hatudu laran-metin* ba Maromak kontinua buka sinál, maibé sira sei la hetan sinál ida,+ só deʼit sinál Jonas nian.”+ Koʼalia tiha neʼe, nia husik hela sira hodi sai husi fatin neʼe.

5 Iha tempu neʼebá, dixípulu sira hakur tasi, maibé haluha atu lori paun.+ 6 Jesus hatete ba sira: “Matan-moris bá, no kuidadu kona-ba ema Farizeu no Saduseu sira-nia fermentu.”+ 7 Tan neʼe, sira komesa koʼalia ba malu, hodi dehan: “Ita la lori paun.” 8 Jesus hatene kona-ba neʼe, entaun nia dehan: “Imi neʼebé fiar kiʼik, tanbasá mak imi koʼalia ba malu katak imi la lori paun? 9 Imi la komprende haʼu-nia liafuan ka? Imi haluha ona kona-ba paun fuan lima neʼebé mane naʼin-5.000 han ka? No imi halibur paun resin ba bote hira?+ 10 Imi haluha ona paun fuan hitu neʼebé mane naʼin-4.000 han ka? No imi halibur paun resin ba bote boot hira?+ 11 Tanbasá mak imi seidauk komprende katak haʼu la koʼalia kona-ba paun? Haʼu dehan katak imi presiza kuidadu ho ema Farizeu no Saduseu sira-nia fermentu.”+ 12 Ho ida-neʼe mak sira foin komprende katak Jesus haruka sira laʼós atu kuidadu kona-ba fermentu atu halo paun, maibé kuidadu kona-ba ema Farizeu no Saduseu sira-nia hanorin.

13 Bainhira Jesus toʼo tiha iha área Sezareia Filipe, nia husu ninia dixípulu sira: “Ema dehan katak Oan-Mane husi Ema* mak sé?”+ 14 Sira hatán: “Ema balu dehan João Batista,+ balu tan dehan Elias,+ no seluk fali dehan Jeremias ka profeta ruma.” 15 Nia hatete ba sira: “Maibé tuir imi-nia hanoin, haʼu neʼe sé?” 16 Simão Pedro hatán: “Ita mak Kristu,+ Maromak moris nia Oan-Mane.”+ 17 Jesus dehan ba nia: “Ó Jonas nia oan-mane Simão, ksolok ba ó tanba isin no raan* la hatudu sai ida-neʼe ba ó, maibé haʼu-nia Aman iha lalehan mak hatudu sai.+ 18 No mós, haʼu hatete ba ó: Ó mak Pedro,+ no iha fatuk boot neʼe+ nia leten mak haʼu sei harii haʼu-nia kongregasaun,* no rate* sei la iha kbiit atu manán nia. 19 Haʼu sei fó ba ó xave sira ba Ukun* lalehan nian, no buat naran deʼit neʼebé ó futu iha rai, futu ona iha lalehan, no buat naran deʼit neʼebé ó kore iha rai, kore ona iha lalehan.” 20 Tuirmai, nia fó avizu makaʼas ba ninia dixípulu sira atu labele fó sai ba ema ida katak nia mak Kristu.+

21 Hahú husi tempu neʼe ba oin, Jesus komesa esplika ba ninia dixípulu sira katak nia tenke bá Jeruzalein no nia sei hetan susar barak husi katuas sira, ulun-naʼin amlulik sira no eskriba sira, no sira sei oho nia no iha loron terseiru nia sei moris hiʼas fali.+ 22 Tan neʼe, Pedro lori nia ba sorin no hahú korrije nia hodi hatete: “Naʼi, hatudu laran-sadiʼa* ba Ita-nia an. Susar sira-neʼe sei la kona Ita.”+ 23 Maibé Jesus fila kotuk, no hatete ba Pedro: “Sees tiha husi haʼu,* Satanás! Ó hanesan fatuk sidi nian ba haʼu tanba ó-nia hanoin la tuir Maromak nian, maibé tuir ema nian.”+

24 Tuirmai Jesus hatete ba ninia dixípulu sira: “Se ema ruma hakarak tuir haʼu, nia tenke nega ninia an rasik no lori ninia ai-riin terus nian* no kontinua laʼo tuir haʼu.+ 25 Tanba ema neʼebé hakarak salva ninia moris* sei lakon ninia moris, maibé ema neʼebé lakon ninia moris tanba haʼu sei hetan fali ninia moris.+ 26 Tuir loloos, buat diʼak saida mak ema ida hetan se nia manán mundu tomak maibé lakon ninia moris?*+ Ka saida mak ema ida bele fó hodi troka ninia moris?*+ 27 Tanba Oan-Mane husi Ema sei mai iha ninia Aman nia glória hamutuk ho ninia anju sira, no nia sei fó kolen ba ema ida-idak tuir sira-nia hahalok.+ 28 Haʼu hatete loloos ba imi katak, ema balu neʼebé hamriik iha neʼe sei la mate toʼo sira haree uluk Oan-Mane husi Ema mai iha ninia Ukun.”+

17 Liutiha loron neen, Jesus lori Pedro, Tiago no mós ninia alin* João bá foho aas ida hodi mesamesak.+ 2 No Jesus nakfila an iha sira-nia oin. Ninia oin sai naroman hanesan loro-matan, no ninia roupa sai nabilan* loos.+ 3 Iha momentu neʼebá, Moisés no Elias mosu iha sira-nia oin no koʼalia ho Jesus. 4 Entaun, Pedro hatete ba Jesus: “Naʼi, ami kontente tebes atu mai iha neʼe. Se Ita hakarak, haʼu sei harii tenda tolu iha neʼe, ida ba Ita, ida ba Moisés, no ida ba Elias.” 5 Kuandu Pedro sei koʼalia hela, kalohan nabilan ida taka sira no lian ida sai husi kalohan, dehan: “Neʼe mak haʼu-nia Oan-Mane neʼebé haʼu hadomi, neʼebé halo haʼu-nia laran kontente.+ Rona nia bá.”+ 6 Rona tiha neʼe, dixípulu sira hakneʼak ho oin ba rai no sira sai taʼuk tebetebes. 7 Tuirmai, Jesus hakbesik ba sira no kona sira, hodi dehan: “Hamriik bá, keta taʼuk.” 8 Kuandu sira foti matan, sira la haree ema ida, só Jesus deʼit. 9 Bainhira sira tun daudaun husi foho, Jesus bandu sira, hodi dehan: “Keta fó-hatene ba ema ida kona-ba vizaun neʼebé imi haree toʼo Oan-Mane husi Ema* moris hiʼas fali husi mate.”+

10 Maibé dixípulu sira husu ba Jesus: “Entaun, tanbasá mak eskriba sira dehan katak Elias tenke mai uluk?”+ 11 Nia hatán: “Loloos, Elias sei mai uluk hodi hadiʼa fali buat hotu.+ 12 Haʼu hatete ba imi katak Elias mai tiha ona, maibé sira la hatene loloos kona-ba nia, no sira halo aat ba nia tuir deʼit sira-nia hakarak.+ Iha dalan hanesan neʼe mós, Oan-Mane husi Ema sei hetan terus iha sira-nia liman.”+ 13 Nuneʼe dixípulu sira foin komprende katak nia koʼalia kona-ba João Batista.

14 Kuandu sira laʼo besik ba ema-lubun,+ mane ida hakbesik Jesus, hakneʼak iha ninia oin no hatete: 15 “Naʼi, hatudu laran-sadiʼa ba haʼu-nia oan-mane tanba nia moras bibi-maten no terus tebetebes. Dala barak ona nia monu ba ahi no monu ba bee laran.+ 16 Haʼu lori nia ba Ita-Boot nia dixípulu, maibé sira labele kura nia.” 17 Maibé Jesus dehan: “Oh jerasaun neʼebé la iha fiar no aat,+ toʼo bainhira mak haʼu sei hamutuk ho imi? Toʼo bainhira mak haʼu tenke hatudu pasiénsia ba imi? Lori nia mai haʼu.” 18 Tuirmai, Jesus fó orden ba anju aat no anju aat neʼe sai husi labarik-mane neʼe, no iha oras neʼebá labarik neʼe sai diʼak kedas.+ 19 Depois neʼe, dixípulu sira hakbesik ba Jesus mesamesak no husu: “Tanbasá mak ami labele duni sai anju aat neʼe?” 20 Nia hatán ba sira: “Tanba imi-nia fiar kiʼik. Haʼu hatete loloos ba imi: Se imi-nia fiar boot hanesan mostarda-musan, imi sei hatete ba foho neʼe: ‘Muda husi neʼe hodi bá fali neʼebá’, no foho neʼe sei muda, no la iha buat ida neʼebé imi labele halo.”+ 21 *——

22 Kuandu sira halibur hamutuk iha Galileia, Jesus hatete ba sira: “Ema* sei entrega Oan-Mane husi Ema ba inimigu sira-nia liman,+ 23 no sira sei oho nia, no iha loron terseiru nia sei moris hiʼas fali.”+ Rona tiha ida-neʼe, sira sente triste tebetebes.

24 Kuandu sira toʼo tiha Kafarnaum, ema neʼebé halibur impostu templu nian* hakbesik Pedro no hatete: “Imi-nia mestre selu impostu templu nian ka lae?”+ 25 Pedro hatán: “Sin.” Maibé kuandu nia tama ba uma laran, Jesus koʼalia kedas ba nia no dehan: “Simão, ó hanoin oinsá? Liurai sira iha mundu neʼe simu impostu sira husi sé? Husi sira-nia oan ka husi ema seluk?” 26 Nia hatán: “Husi ema seluk.” Jesus dehan ba nia: “Entaun, oan sira la presiza selu impostu. 27 Maibé atu la halo sira sidi,+ ó bá tasi no soe kail, foti ikan primeiru neʼebé ó kaer. Kuandu ó loke ninia ibun, ó sei hetan osan-mutin ida.* Lori osan neʼe no fó ba sira atu selu impostu ba haʼu no ba ó.”

18 Iha tempu neʼebá, dixípulu sira hakbesik ba Jesus no hatete: “Sé mak boot liu iha Ukun* lalehan nian?”+ 2 Ho ida-neʼe, nia bolu labarik kiʼik ida mai, no haruka labarik neʼe hamriik iha sira-nia klaran, 3 hodi dehan: “Haʼu hatete loloos ba imi: Se imi la troka dalan neʼebé imi hanoin hodi sai hanesan labarik kiʼik,+ imi sei la tama duni ba Ukun lalehan nian.+ 4 Tan neʼe, ema naran deʼit neʼebé haraik an hanesan labarik kiʼik neʼe, nia mak boot liu iha Ukun lalehan nian,+ 5 no ema naran deʼit neʼebé simu labarik ida hanesan neʼe tanba haʼu-nia naran, nia simu mós haʼu. 6 Maibé haʼu dehan ba imi kona-ba kiʼikoan sira neʼebé tau fiar mai haʼu: Se ema ruma halo sira ida sidi, diʼak liu tara fatuk dulas trigu nian* ba ninia kakorok no soe nia ba tasi laran.+

7 “Susar ba mundu tanba hamosu fatuk sidi nian neʼebé halo ema monu! Loloos, fatuk sidi nian tenke mosu mai, maibé susar ba ema neʼebé halo ema seluk sidi! 8 Entaun, se ó-nia liman ka ain halo ó sidi, tesi tiha ida-neʼe no soe tiha.+ Diʼak liu ba ó atu hetan moris ho liman sorin deʼit ka ain sorin deʼit, duké ó tama ba ahi neʼebé lakan ba nafatin ho liman rua ka ain rua.+ 9 No mós, se ó-nia matan halo ó sidi, losu ida-neʼe no soe tiha. Diʼak liu ba ó atu hetan moris ho matan ida deʼit, duké ó tama ba Gehena* neʼebé ahi lakan ho ó-nia matan rua.+ 10 Kuidadu atu imi la hakribi kiʼikoan sira-neʼe ida, tanba haʼu hatete ba imi katak sira-nia anju sira iha lalehan sempre hateke ba haʼu-nia Aman iha lalehan nia oin.+ 11 *——

12 “Imi hanoin oinsá? Se ema ida iha bibi-malae 100 no bibi ida lakon,+ nia sei husik bibi 99 iha foho no bá buka ida neʼebé lakon, loos ka lae?+ 13 Haʼu hatete loloos ba imi katak se nia hetan bibi neʼe, nia sei haksolok tebes ho bibi neʼe liu fali ho bibi 99 neʼebé la lakon. 14 Nuneʼe mós, haʼu-nia* Aman iha lalehan lakohi kiʼikoan sira-neʼe ida lakon.+

15 “Liután neʼe, se ó-nia maun ka alin ida halo sala hasoru ó, bá koʼalia ho nia mesamesak hodi hatudu sai ninia sala.*+ Se nia rona ba ó, neʼe katak ó lori fali ona ó-nia maun ka alin neʼe ba dalan loos.+ 16 Maibé se nia la rona ba ó, lori tan ema ida ka rua, atu nuneʼe liuhusi sasin naʼin-rua ka tolu nia liafuan* mak bele hametin kazu hotu.+ 17 Se nia la rona sira, bá fó-hatene kongregasaun. Se nia la rona mós ba kongregasaun, haree nia hanesan ó haree ema husi nasaun seluk+ no kobradór impostu sira.+

18 “Haʼu hatete loloos ba imi katak, buat naran deʼit neʼebé imi futu iha rai, futu ona iha lalehan, no buat naran deʼit neʼebé imi kore iha rai, kore ona iha lalehan. 19 Dala ida tan, haʼu hatete loloos ba imi: Se imi naʼin-rua iha rai neʼe deside atu halo orasaun hodi husu buat naran deʼit neʼebé importante, haʼu-nia Aman iha lalehan sei halo ida-neʼe sai loos ba sira.+ 20 Tanba iha fatin naran deʼit neʼebé ema naʼin-rua ka tolu halibur hamutuk hodi haʼu-nia naran,+ haʼu mós iha sira-nia leet.”

21 Tuirmai, Pedro mai no hatete ba Jesus: “Naʼi, toʼo dala hira mak haʼu tenke perdua haʼu-nia maun ka alin neʼebé halo sala hasoru haʼu? Toʼo dala hitu?” 22 Jesus dehan ba nia: “Haʼu hatete ba ó, laʼós toʼo dala hitu, maibé toʼo dala 77.”*+

23 “Tan neʼe, Ukun lalehan nian mak hanesan liurai ida neʼebé hakarak ninia atan sira atu selu fali sira-nia debe ba nia. 24 Kuandu nia hahú halibur debe husi ninia atan sira, ema lori ba nia atan ida neʼebé debe ninia osan talentu 10.000.* 25 Maibé tanba atan neʼe la iha kbiit atu selu fali, ninia naʼi haruka atu faʼan nia hamutuk ho ninia feen no oan sira no buat hotu neʼebé nia iha, atu bele selu debe neʼe.+ 26 Entaun, atan neʼe hakneʼak no hakruʼuk* iha ninia oin no husu ho laran, dehan: ‘Fó tempu mai haʼu, no haʼu sei selu fali buat hotu ba Ita-Boot.’ 27 Tan hanoin tebes atan neʼe, ninia naʼi husik nia no halo nia livre husi ninia tusan.+ 28 Maibé depois atan neʼe sai tiha, nia hetan ninia maluk atan ida neʼebé debe nia osan denáriu* 100, no kaer tiha atan neʼe, nia buti metin atan neʼe nia kakorok no dehan: ‘Selu fali buat hotu neʼebé ó debe husi haʼu.’ 29 Ninia maluk atan neʼe hakneʼak iha ninia oin no husu ho laran, dehan: ‘Fó tempu mai haʼu, no haʼu sei selu fali buat hotu ba Ita.’ 30 Maibé nia lakohi, tan neʼe nia bá no husu ema atu hatama ninia maluk ba komarka toʼo nia bele selu fali buat hotu neʼebé nia debe. 31 Kuandu ninia maluk atan sira seluk haree buat neʼebé akontese, sira laran-susar tebetebes no bá fó-hatene buat hotu ba sira-nia naʼi. 32 Tuirmai, ninia naʼi bolu atan neʼe no dehan: ‘Atan aat, haʼu halo ó livre husi ó-nia debe hotu kuandu ó husu ba haʼu. 33 Entaun, tanbasá mak ó la hatudu laran-sadiʼa ba ó-nia maluk, hanesan haʼu hatudu ona laran-sadiʼa ba ó?’+ 34 Tan neʼe, ho hirus, ninia naʼi entrega nia ba guarda komarka nian, toʼo nia selu fali buat hotu neʼebé nia debe. 35 Haʼu-nia Aman iha lalehan mós sei halo buat neʼebé hanesan ba imi+ se imi la perdua malu husi laran.”+

19 Kuandu Jesus koʼalia tiha liafuan sira-neʼe, nia sai husi Galileia no toʼo iha Judeia nia baliza iha Mota Jordaun nia sorin seluk.+ 2 Ema-lubun mós laʼo tuir nia no nia kura sira iha neʼebá.

3 Ema Farizeu sira mós hakbesik ba Jesus tanba hakarak atu koko nia, hodi dehan: “Tuir ukun-fuan, mane ida bele soe malu ho ninia feen tan razaun naran deʼit ka lae?”+ 4 Nia hatán: “Imi lee tiha ona ka lae, katak horiuluk kedas Maromak kria mane no feto?+ 5 No Maromak hatete: ‘Tan razaun neʼe mak mane ida sei husik ninia inan-aman no nia sei hela hamutuk* ho ninia feen no sira naʼin-rua sei sai isin ida deʼit.’+ 6 Nuneʼe sira laʼós tan naʼin-rua maibé isin ida deʼit. Neʼe duni, buat neʼebé Maromak tau hamutuk,* ema keta haketak.”+ 7 Sira dehan ba nia: “Entaun, tanbasá mak Moisés fó ukun-fuan kona-ba halo surat soe-malu nian hodi ema bele soe ninia feen?”+ 8 Nia dehan ba sira: “Tanba imi-nia ulun-toos mak Moisés husik imi atu soe imi-nia feen,+ maibé horiuluk kedas laʼós hanesan neʼe.+ 9 Haʼu hatete ba imi katak ema naran deʼit neʼebé soe ninia feen no kaben fali ho ema seluk, nia halo adultériu.* Maibé, só deʼit kuandu feen halo sala seksuál* mak ninia laʼen bele soe nia.”+

10 Jesus nia dixípulu sira hatete ba nia: “Se moris kaben nian mak hanesan neʼe, entaun diʼak liu lalika kaben.” 11 Nia hatete ba sira: “Laʼós ema hotu bele halo tuir liafuan sira-neʼe, só deʼit sira neʼebé simu prezente neʼe.+ 12 Mane balu labele kaben* tanba moris mai nuneʼe kedas, no mane balu tan labele kaben tanba ema mak halo sira hanesan neʼe,* maibé iha mós mane neʼebé deside atu la kaben tanba Ukun* lalehan nian. Ema neʼebé hakarak moris hodi la kaben, halo nuneʼe bá.”+

13 Tuirmai, ema lori labarik kiʼik sira ba Jesus atu nia tau liman no harohan ba sira, maibé ninia dixípulu siʼak sira.+ 14 Jesus dehan: “Husik labarik sira-neʼe mai hakbesik haʼu, keta hapara sira, tanba ema hanesan labarik sira-neʼe mak sei simu Ukun lalehan nian.”+ 15 Tuirmai, nia tau liman ba labarik sira-neʼe, no depois neʼe, nia sai husi neʼebá.

16 Iha tempu neʼebá, mane ida hakbesik Jesus no husu: “Mestre, buat diʼak saida mak haʼu tenke halo atu hetan moris rohan-laek?”+ 17 Jesus hatete ba nia: “Tanbasá mak ó husu haʼu kona-ba saida mak diʼak? Maromak mesak deʼit mak diʼak.+ Maibé, se ó hakarak hetan moris, ó presiza halo tuir nafatin ukun-fuan sira.”+ 18 Mane neʼe hatete ba nia: “Ukun-fuan ida-neʼebé?” Jesus hatán: “Imi labele oho ema,+ imi labele halo sala seksuál ho ema neʼebé laʼós imi-nia kaben,*+ imi labele naʼok,+ imi labele fó sasin falsu.+ 19 Hatudu respeitu ba imi-nia inan-aman,+ no imi tenke hadomi imi-nia maluk hanesan imi-nia an rasik.”+ 20 Mane joven neʼe hatete ba nia: “Haʼu halo tuir ukun-fuan sira-neʼe hotu, falta saida tan?” 21 Jesus dehan ba nia: “Se ó hakarak atu sai perfeitu,* bá faʼan ó-nia rikusoin sira no fó ba ema kiak, no ó sei hetan rikusoin iha lalehan,+ no mai tuir haʼu.”+ 22 Kuandu mane joven neʼe rona liafuan neʼe, nia fila ho laran-triste, tanba nia iha rikusoin barak.+ 23 Tuirmai Jesus dehan ba ninia dixípulu sira: “Haʼu hatete loloos ba imi katak, susar duni ba ema riku atu tama ba Ukun lalehan nian.+ 24 Dala ida tan haʼu hatete ba imi: Fasil liu ba kuda-kamelu ida atu tama liuhusi daun-kuak duké ema riku ida tama ba Maromak nia Ukun.”+

25 Rona tiha neʼe, dixípulu sira hakfodak tebetebes no dehan: “Entaun, sé loos mak bele hetan salvasaun?”+ 26 Jesus hateke ba sira no dehan: “Ba ema buat neʼe labele, maibé ba Maromak buat hotu bele deʼit.”+

27 Pedro hatán: “Haree bá! Ami husik ona buat hotu atu laʼo tuir Ita. Entaun, ami sei hetan saida?”+ 28 Jesus dehan ba sira: “Haʼu hatete loloos ba imi katak, Maromak sei halo buat hotu sai foun bainhira Oan-Mane husi Ema* tuur iha ninia kadunan neʼebé nabilan. Iha tempu neʼebá, imi neʼebé laʼo tuir ona haʼu sei tuur mós iha kadunan 12 atu tesi-lia ba Izraél nia suku 12.+ 29 No ema hotu neʼebé husik uma, maun-alin ka feton, inan ka aman, oan, ka rai tanba haʼu-nia naran sei simu dala atus ida barak liu fali no sei simu moris rohan-laek.+

30 “Maibé ema barak neʼebé primeiru sei sai ikus, no sira neʼebé ikus sei sai primeiru.+

20 “Ukun* lalehan nian mak hanesan toʼos-naʼin ida neʼebé sai husi ninia uma iha dadeer-saan, hodi halo kontratu ho serbisu-naʼin ba ninia toʼos-uvas.+ 2 Kuandu nia halo tiha kontratu ho serbisu-naʼin sira atu fó osan denáriu* ida ba loron ida, nia haruka sira ba ninia toʼos-uvas. 3 Kuandu nia sai fali husi ninia uma maizumenus iha tuku 9* dadeer, nia haree ema seluk neʼebé hamriik iha merkadu no sira la halo buat ida. 4 Nia hatete ba sira: ‘Imi mós bá haʼu-nia toʼos-uvas, no haʼu sei selu imi tuir kolen neʼebé loos.’ 5 Entaun sira bá. No nia sai fali tan husi ninia uma iha tuku 12* no mós tuku 3 lokraik,* hodi halo buat neʼebé hanesan. 6 Ikusliu, nia sai fali husi ninia uma iha tuku 5 lokraik,* no hetan ema seluk neʼebé hamriik hela, no nia hatete ba sira: ‘Tanbasá mak imi hamriik iha neʼe loron tomak no la halo buat ida?’ 7 Sira hatán: ‘Tanba la iha ema ida mak fó serbisu ba ami.’ Nia dehan ba sira: ‘Imi mós bá haʼu-nia toʼos-uvas.’

8 “Kuandu rai besik kalan ona, toʼos-uvas nia naʼin hatete ba ema neʼebé tau matan ba ninia toʼos, hodi dehan: ‘Bolu serbisu-naʼin sira no selu sira-nia kolen,+ hahú husi ida neʼebé mai ikus toʼo ida neʼebé mai uluk.’ 9 Kuandu ema sira neʼebé hahú serbisu iha tuku 5 lokraik mai, sira ida-idak simu denáriu* ida. 10 Nuneʼe kuandu sira neʼebé halo serbisu uluk toʼo mai, sira hanoin katak sira sei simu barak liu, maibé sira mós simu denáriu* ida. 11 Simu tiha ida-neʼe, sira hahú muramura hasoru toʼos-naʼin, 12 no hatete: ‘Sira neʼebé ikus halo serbisu oras ida deʼit, maibé Ita-Boot selu sira hanesan ho ami, maski ami serbisu makaʼas ba loron tomak iha loron manas laran.’ 13 Maibé nia hatán ba sira ida, dehan: ‘Maluk, haʼu la halo sala ida hasoru ó. Ó halo kontratu ho haʼu atu simu denáriu* ida ba loron ida, loos ka lae?+ 14 Foti ó-nia kolen no bá. Haʼu hakarak fó ba ida neʼebé ikus neʼe hanesan haʼu fó ba ó. 15 Haʼu iha direitu atu halo buat neʼebé haʼu hakarak ho haʼu-nia rikusoin, loos ka lae? Ó laran-moras tanba haʼu hatudu laran-diʼak* ba sira ka?’+ 16 Nuneʼe mak sira neʼebé ikus sei sai primeiru no sira neʼebé primeiru sei sai ikus.”+

17 Bainhira sira laʼo daudaun tuir dalan atu saʼe ba Jeruzalein, Jesus bolu ninia dixípulu naʼin-12 mesamesak no hatete ba sira:+ 18 “Haree bá! Agora ita saʼe daudaun ba Jeruzalein no ema sei entrega Oan-Mane husi Ema* ba ulun-naʼin amlulik no eskriba sira. Sira sei tesi-lia atu fó kastigu-mate ba nia+ 19 no entrega nia ba ema husi nasaun seluk atu hamoe nia, baku nia ho xikote no atu fó kastigu-mate ba nia iha ai-riin.+ No iha loron terseiru, nia sei moris hiʼas fali.”+

20 Tuirmai, Zebedeu nia feen*+ hamutuk ho ninia oan sira hakbesik ba Jesus, no nia hakruʼuk* ba Jesus hodi husu buat ruma husi nia.+ 21 Jesus hatete ba feto neʼe: “Ita hakarak saida?” Nia hatán ba Jesus: “Favór ida, haʼu husu Ita-Boot katak haʼu-nia oan naʼin-rua neʼe bele tuur hamutuk ho Ita iha Ita-nia Ukun. Ida iha Ita-nia liman-loos no ida iha Ita-nia liman-karuk.”+ 22 Jesus hatete: “Imi la hatene kona-ba saida mak imi husu. Imi bele hemu husi kopu neʼebé haʼu atu hemu ka lae?”+ Sira hatán: “Ami bele.” 23 Nia hatete ba sira: “Imi sei hemu duni husi haʼu-nia kopu,+ maibé kona-ba tuur iha haʼu-nia liman-loos no liman-karuk, laʼós haʼu mak deside. Haʼu-nia Aman mak deside kona-ba sira neʼebé sei tuur iha fatin sira-neʼe.”+

24 Kuandu sira naʼin-sanulu seluk rona kona-ba neʼe, sira sai hirus ba maun-alin naʼin-rua neʼe.+ 25 Maibé Jesus bolu sira, no dehan: “Imi hatene katak nasaun sira-nia ukun-naʼin domina sira-nia povu, no sira neʼebé iha podér hanehan povu.+ 26 Maibé iha imi-nia leet laʼós hanesan neʼe.+ Ema neʼebé hakarak sai ema-boot iha imi-nia leet tenke serbí imi.+ 27 No mós ema neʼebé hakarak sai boot iha imi-nia leet tenke sai imi-nia atan.+ 28 Oan-Mane husi Ema mós halo nuneʼe. Nia mai, laʼós atu ema serbí nia, maibé atu serbí+ no atu fó ninia moris* hodi sosa fali ema barak.”+

29 Bainhira sira sai husi Jerikó, ema-lubun laʼo tuir nia. 30 Iha neʼebá, iha mane naʼin-rua neʼebé matan-delek tuur hela iha dalan ninin no sira rona katak Jesus laʼo liu fatin neʼe. Entaun sira hakilar dehan: “Naʼi, David nia Oan, hatudu laran-sadiʼa mai ami!”+ 31 Tuirmai, ema-lubun korrije sira hodi haruka sira atu nonook, maibé sira hakilar makaʼas liután dehan: “Naʼi, David nia Oan, hatudu laran-sadiʼa mai ami!” 32 Entaun Jesus para no bolu sira hodi husu: “Saida mak imi hakarak haʼu atu halo ba imi?” 33 Sira hatán: “Naʼi, loke ami-nia matan.” 34 Tanba hanoin tebes sira, Jesus tau liman ba sira-nia matan,+ no iha tempu neʼe kedas sira bele haree, no sira laʼo tuir nia.

21 Tuirmai, sira toʼo iha Betfage iha Foho Oliveira besik Jeruzalein. Jesus haruka ninia dixípulu naʼin-rua,+ 2 hodi dehan ba sira: “Bá knua neʼebé imi haree daudaun, no imi sei hetan kuda-burru inan neʼebé kesi hela hamutuk ho kuda-burru oan ida. Imi kore kuda-burru sira-neʼe no lori mai haʼu. 3 Se ema ruma husu, imi tenke dehan: ‘Naʼi presiza kuda-burru sira-neʼe.’ Ho ida-neʼe, nia sei husik kedas imi atu lori kuda-burru sira-neʼe.”

4 Neʼe akontese atu bele kumpre profeta nia liafuan neʼebé dehan: 5 “Hatete ba Siaun nia oan-feto: ‘Haree bá! Ó-nia liurai mai daudaun hodi toʼo ba ó,+ ho laran-maus,+ no nia saʼe kuda-burru ida, sin, nia saʼe kuda-burru oan ida.’”+

6 Ho ida-neʼe, dixípulu sira bá hodi halo tuir buat hotu neʼebé Jesus hatete.+ 7 Sira lori mai kuda-burru inan ho ninia oan, no sira tau sira-nia roupa ba kuda-burru nia leten no Jesus saʼe kuda-burru neʼe.+ 8 Ema barak iha ema-lubun nia leet nahe sira-nia roupa iha dalan+ no ema balu tesi ai-sanak no tau iha dalan. 9 Kona-ba ema-lubun neʼebé laʼo iha ninia oin no mós laʼo iha ninia kotuk, sira kontinua hakilar makaʼas dehan: “Ami harohan, salva* David nia Oan bá!+ Bensaun ba ida neʼebé mai hodi Jeová* nia naran!+ Salva nia bá, Ita-Boot neʼebé iha fatin aas!”+

10 Kuandu Jesus tama tiha ba Jeruzalein, ema hotu iha sidade koʼalia ba malu kona-ba nia, dehan: “Ema neʼe sé?” 11 Ema-lubun neʼe kontinua dehan: “Neʼe mak profeta Jesus+ husi Nazaré iha Galileia!”

12 Jesus tama ba templu no duni sai ema hotu neʼebé faʼan no sosa iha templu, no nia baku fila tiha meza husi ema neʼebé troka osan no banku husi ema neʼebé faʼan manu-pombu.+ 13 Nia hatete ba sira: “Hakerek nanis ona: ‘Haʼu-nia uma sei hanaran nuʼudar uma orasaun nian’,+ maibé imi halo uma neʼe sai fali naʼok-teen sira-nia knuuk.”+ 14 Iha tempu neʼebá, ema matan-delek sira no ain-kudeʼik sira mós hakbesik ba nia iha templu no nia kura sira.

15 Maibé ulun-naʼin amlulik sira no eskriba sira sai hirus kuandu sira haree buat kmanek sira neʼebé Jesus halo+ no rona labarik-mane sira neʼebé hakilar iha templu laran, hodi dehan: “Ami harohan, salva David nia Oan bá!”+ 16 Sira hatete ba Jesus: “Ó la rona buat neʼebé labarik sira-neʼe dehan ka?” Jesus hatán: “Sin, haʼu rona. Maibé imi lee tiha ona ka lae, liafuan neʼebé dehan: ‘Liuhusi labarik kiʼik no bebé sira-nia ibun mak lori hahiʼi ba Ita’?”+ 17 Tuirmai, nia husik hela sidade neʼe no bá Betánia hodi hela kalan neʼe iha neʼebá.+

18 Bainhira Jesus fila fali ba sidade iha dadeer-saan, nia sente hamlaha.+ 19 Nia haree ai-figeira hun ida iha dalan ninin, no nia hakbesik ba ai neʼe, maibé nia la hetan ai-fuan ida, só tahan deʼit.+ Entaun nia dehan ba ai-figeira neʼe: “Husi ohin ba oin, ó sei la fó fuan tan ba nafatin.”+ Iha tempu neʼe kedas, ai-figeira neʼe sai maran. 20 Maibé kuandu ninia dixípulu sira haree ida-neʼe, sira hakfodak no dehan: “Oinsá mak ai-figeira neʼe sai maran kedas?”+ 21 Jesus hatán ba sira: “Haʼu hatete loloos ba imi katak, se imi iha fiar no la laran-rua, imi sei bele halo buat neʼebé haʼu halo ba ai-figeira neʼe, maibé laʼós neʼe deʼit, se imi hatete ba foho neʼe: ‘Hiʼit ó-nia an no soe an ba tasi’, ida-neʼe sei akontese duni.+ 22 Buat hotu neʼebé imi husu iha orasaun, hatudu fiar bá, no imi sei simu.”+

23 Tuirmai, Jesus tama ba templu, no bainhira nia hanorin hela, ulun-naʼin amlulik sira no povu nia katuas sira hakbesik no husu: “Ó simu kbiit husi sé atu halo buat sira-neʼe? Sé mak fó kbiit neʼe ba ó?”+ 24 Jesus hatán ba sira: “Haʼu mós sei husu imi pergunta ida. Se imi fó-hatene mai haʼu, haʼu mós sei fó-hatene imi ho sé-nia kbiit mak haʼu halo buat sira-neʼe: 25 João nia batizmu mai husi sé? Husi Maromak* ka husi ema?” Maibé sira hahú koʼalia ba malu dehan: “Se ita hatete: ‘Husi Maromak’, nia sei husu ita: ‘Entaun, tanbasá mak imi la fiar nia?’+ 26 Maibé se ita dehan: ‘Husi ema’, ita taʼuk ba ema-lubun, tanba sira hotu haree João nuʼudar profeta ida.” 27 Entaun sira hatán ba Jesus: “Ami la hatene.” Nuneʼe, Jesus dehan ba sira: “Haʼu mós sei la fó-hatene imi ho sé-nia kbiit mak haʼu halo buat sira-neʼe.

28 “Imi hanoin oinsá? Mane ida iha oan naʼin-rua. Nia hakbesik ba ida primeiru no dehan: ‘Oan, ohin ó bá hodi halo serbisu iha toʼos-uvas.’ 29 Oan neʼe hatán: ‘Haʼu lakohi bá’, maibé depois neʼe, nia arrepende an no nia bá. 30 Nia hakbesik ba oan ida seluk no hatete buat neʼebé hanesan. Oan neʼe hatán: ‘Haʼu sei bá, apá.’ Maibé nia la bá. 31 Husi oan naʼin-rua neʼe, ida-neʼebé mak halo ninia aman nia hakarak?” Sira hatete: “Ida primeiru.” Jesus dehan ba sira: “Haʼu hatete loloos ba imi katak, kobradór impostu no feto-aat* sira sei tama uluk liu imi iha Maromak nia Ukun.* 32 Tanba João mosu ba imi no hatudu ba imi dalan neʼebé loos, no imi la fiar nia. Maibé kobradór impostu no feto-aat sira fiar nia.+ Maski imi haree ida-neʼe, maibé imi la arrepende an hodi tau fiar ba nia.

33 “Rona tan ai-knanoik ida-neʼe: Iha mane toʼos-naʼin ida. Nia kuda uvas iha ninia toʼos+ no tau lutu haleʼu no nia keʼe fatin sama uvas nian no harii mós uma aas* ida,+ depois neʼe, nia fó-aluga ba toʼos-atan sira no bá rai liʼur.+ 34 Kuandu toʼo ona tempu atu kuʼu uvas, nia haruka ninia ema sira bá hasoru toʼos-atan sira atu foti ai-fuan sira neʼebé ninian. 35 Maibé, toʼos-atan sira kaer tiha toʼos-naʼin nia ema, no sira baku ida, oho ida seluk, no tuda mate ida seluk tan.+ 36 Tuirmai, nia haruka tan ema barak liu fali uluk, maibé toʼos-atan sira halo buat neʼebé hanesan ba ema sira-neʼe.+ 37 Ikusliu, nia haruka ninia oan-mane ba sira tanba nia hanoin: ‘Sira sei respeitu haʼu-nia oan.’ 38 Kuandu haree oan-mane neʼe, toʼos-atan sira hatete ba malu: ‘Nia mak sei simu toʼos neʼe nuʼudar liman-rohan.+ Mai ita oho nia no foti ninia liman-rohan.’ 39 Entaun sira kaer nia no lori nia ba toʼos liʼur no oho nia.+ 40 Nuneʼe, kuandu toʼos-naʼin mai, saida mak nia sei halo ba toʼos-atan sira-neʼe?” 41 Sira hatete ba Jesus: “Tanba ema sira-neʼe aat, entaun nia sei oho sira no sei fó-aluga toʼos neʼe ba toʼos-atan seluk, neʼebé sei fó ba nia uvas-fuan kuandu tempu toʼo.”

42 Jesus hatete ba sira: “Imi seidauk lee buat neʼebé Eskritura sira dehan ka? Eskritura hatete: ‘Fatuk neʼebé badaen sira la simu sai ona fatuk prinsipál.*+ Ida-neʼe mai husi Jeová,* no furak tebes tuir ita-nia haree.’+ 43 Tan neʼe mak haʼu hatete ba imi: Maromak nia Ukun sei foti tiha husi imi no fó fali ba nasaun neʼebé halo tuir ninia hakarak.* 44 Ema neʼebé monu iha fatuk neʼe nia leten sei rahun.+ Nuneʼe mós, ema neʼebé fatuk neʼe monu iha ninia leten, ema neʼe sei rahun.”+

45 Kuandu ulun-naʼin amlulik sira no ema Farizeu sira rona tiha ai-knanoik sira-neʼe, sira hatene katak Jesus koʼalia kona-ba sira.+ 46 Maski sira hakarak kaer nia, maibé sira taʼuk ema-lubun, tanba ema sira-neʼe haree nia nuʼudar profeta ida.+

22 Dala ida tan, Jesus koʼalia ba sira ho ai-knanoik, hodi dehan: 2 “Ukun* lalehan nian mak hanesan liurai ida neʼebé halo festa kazamentu nian+ ba ninia oan-mane. 3 Nia haruka ninia atan sira atu bolu ema sira neʼebé nia konvida ona atu tuir festa kazamentu nian, maibé ema sira-neʼe lakohi bá.+ 4 Dala ida tan, nia haruka atan seluk, hodi dehan: ‘Bá fó-hatene sira neʼebé haʼu konvida: “Haʼu prepara ona ai-han, oho ona haʼu-nia karau-aman sira no mós animál neʼebé bokur liu, no buat hotu prontu ona. Mai tuir festa kazamentu nian.”’ 5 Maibé sira la hafolin no sira bá hodi halo buat seluk, ida bá ninia toʼos, ida seluk bá halo negósiu,+ 6 no sira seluk kaer atan sira-neʼe hodi baku no oho sira.

7 “Entaun, liurai sai hirus, no nia haruka ninia tropa sira hodi halakon ohodór sira-neʼe no sunu sira-nia sidade.+ 8 Tuirmai, liurai hatete ba ninia atan sira: ‘Festa kazamentu nian prontu ona, maibé ema neʼebé haʼu konvida la merese atu tuir.+ 9 Tan neʼe, bá iha dalan boot, no konvida ema naran deʼit neʼebé imi hasoru atu mai tuir festa kazamentu nian.’+ 10 Nuneʼe, atan sira halo tuir hodi bá dalan boot sira no halibur ema hotu neʼebé sira hasoru, ema aat no ema diʼak, no fatin kazamentu nian sai nakonu ho bainaka.*

11 “Kuandu liurai mai atu haree bainaka sira-neʼe, nia haree mane ida hatais roupa neʼebé laʼós ba festa kazamentu nian. 12 Entaun nia hatete: ‘Haʼu-nia maluk, oinsá mak ó tama mai iha neʼe no la hatais roupa festa nian?’ Ema neʼe la hatene atu hatán saida. 13 Nuneʼe, liurai dehan ba ninia atan sira: ‘Kesi ninia liman ho ain no soe tiha ba liʼur iha nakukun laran. Iha neʼebá mak nia sei tanis no ruun nehan.’

14 “Tanba nia konvida ema barak, maibé hili deʼit ema uitoan.”

15 Tuirmai, ema Farizeu halo planu hamutuk hodi lasu Jesus ho ninia liafuan.+ 16 Entaun, sira haruka sira-nia dixípulu, hamutuk ho ema neʼebé apoia Herodes nia partidu,+ no sira hatete: “Mestre, ami hatene katak Ita-Boot sempre koʼalia buat loos no Ita hanorin ho loloos kona-ba Maromak nia dalan, no Ita la todan ba sorin, tanba Ita la haree deʼit ema husi liʼur. 17 Neʼe duni, fó-hatene Ita-nia hanoin mai ami. Bele ka lae atu selu impostu ba César?”* 18 Maibé tanba hatene sira-nia laran-aat, Jesus hatete: “Imi ema laran-makerek, tanbasá mak imi koko haʼu? 19 Hatudu mai haʼu osan-besi impostu nian.” Entaun sira fó osan denáriu* ida ba nia. 20 Nia hatete ba sira: “Sé-nia oin no naran mak neʼe?” 21 Sira hatán: “César nian.” Tuirmai, nia dehan: “Fó ba César buat neʼebé César nian, no fó ba Maromak buat neʼebé Maromak nian.”+ 22 Rona tiha ida-neʼe, sira admira nia, no sira husik hela nia.

23 Iha loron neʼebá, ema Saduseu sira, neʼebé dehan katak la iha moris-hiʼas,+ hakbesik ba Jesus no husu:+ 24 “Mestre, Moisés hatete: ‘Se mane ida mate maibé la iha oan, ninia maun ka alin tenke kaben fali ho nia feen no iha oan ba nia.’+ 25 Iha maun-alin naʼin-hitu iha ami-nia leet. Ida primeiru kaben no depois neʼe mate, no nia la iha oan, entaun nia husik hela nia feen ba ninia alin.* 26 Neʼe mós akontese ba ida segundu, no ba ida terseiru, no ba sira naʼin-hitu. 27 Ikusmai, feto neʼe mós mate. 28 Entaun, iha tempu moris-hiʼas nian, husi sira naʼin-hitu neʼe, feto neʼe sei sai sé-nia feen? Tanba uluk sira hotu kaben ho nia.”

29 Jesus hatán ba sira: “Imi hanoin sala, tanba imi la hatene Eskritura no mós la hatene Maromak nia kbiit.+ 30 Iha tempu moris-hiʼas nian, mane sira sei la kaben no feto sira mós sei la sai ema nia kaben, maibé sira sei sai hanesan anju sira iha lalehan.+ 31 Kona-ba moris-hiʼas husi mate, imi seidauk lee saida mak Maromak koʼalia ba imi ka? Nia dehan: 32 ‘Haʼu mak Abraão nia Maromak, Isaac nia Maromak no Jacob nia Maromak.’+ Nia laʼós Maromak ba ema neʼebé mate, maibé Maromak ba ema neʼebé moris.”+ 33 Rona tiha ida-neʼe, ema-lubun hakfodak ho ninia hanorin.+

34 Bainhira ema Farizeu sira rona tiha katak Jesus halo ema Saduseu sira sai nonook, ema Farizeu sira halibur hamutuk hodi bá hasoru Jesus. 35 No ema Farizeu ida neʼebé hatene didiʼak Ukun-Fuan koko Jesus hodi husu: 36 “Mestre, iha Moisés nia Ukun-Fuan, mandamentu ida-neʼebé mak boot liu?”+ 37 Jesus hatán ba nia: “‘Imi tenke hadomi Jeová,* imi-nia Maromak, ho imi-nia laran tomak, ho imi-nia moris* tomak no ho imi-nia neon tomak.’+ 38 Neʼe mak mandamentu neʼebé boot liu no primeiru. 39 Ida segundu neʼebé hanesan mandamentu neʼe mak: ‘Imi tenke hadomi imi-nia maluk hanesan imi-nia an rasik.’+ 40 Mandamentu rua neʼe mak hun ba Ukun-Fuan tomak no Profeta sira-nia liafuan.”*+

41 Kuandu ema Farizeu sira sei halibur hamutuk hela, Jesus husu sira:+ 42 “Imi hanoin oinsá kona-ba Kristu? Nia sé-nia oan?” Sira hatán: “David nia oan.”+ 43 Nia husu ba sira: “Entaun, tanbasá mak liuhusi espíritu santu, David bolu nia Naʼi?+ David dehan: 44 ‘Jeová* hatete ba haʼu-nia Naʼi: “Tuur iha haʼu-nia liman-loos toʼo haʼu tau ó-nia inimigu sira iha ó-nia ain okos.”’*+ 45 Entaun, se David bolu nia Naʼi, oinsá mak nia David nia oan?”+ 46 La iha ema ida mak bele hatán ba nia, no mós husi loron neʼe kedas la iha ema ida mak brani atu husu tan pergunta ba nia.

23 Tuirmai, Jesus dehan ba ema-lubun no ba ninia dixípulu sira: 2 “Eskriba no ema Farizeu sira hadau Moisés nia tuur-fatin. 3 Tan neʼe, halo tuir bá buat hotu neʼebé sira hatete, maibé keta halo tuir sira-nia hahalok, tanba sira la halo tuir buat neʼebé sira rasik hatete.+ 4 Sira futu naha todan no tau iha ema nia kabaas,+ maibé sira rasik lakohi hiʼit ho sira-nia liman-fuan.+ 5 Sira halo buat hotu atu ema haree.+ Sira halo boot liután kaixa* neʼebé sira tau iha sira-nia reen-toos no iha sira-nia liman-karuk.+ No sira mós hanaruk saren iha sira-nia roupa ninin.+ 6 Kuandu tuir festa, sira buka tuur-fatin neʼebé importante liu, no iha sinagoga laran, sira gosta atu tuur iha oin.*+ 7 Sira hakarak atu ema kumprimenta sira iha merkadu, no hakarak atu ema bolu sira Mestre.* 8 Maibé kona-ba imi, keta husik ema bolu imi Mestre, tanba imi-nia Mestre ida deʼit,+ no imi hotu mak maun-alin. 9 Liután neʼe, keta bolu ema ida iha rai nuʼudar aman,* tanba imi-nia Aman ida deʼit,+ neʼebé iha lalehan. 10 Nuneʼe mós, keta husik ema bolu imi ulun-naʼin, tanba imi-nia Ulun-Naʼin ida deʼit, neʼe mak Kristu. 11 Maibé, ema neʼebé boot liu iha imi-nia leet tenke sai imi-nia atan.+ 12 Ema neʼebé foti an, Maromak sei hatún nia,+ no ema neʼebé haraik an, Maromak sei foti aas nia.+

13 “Susar ba imi eskriba no Farizeu sira, imi ema laran-makerek! Imi taka netik odamatan ba ema atu tama ba Ukun* lalehan nian. Imi rasik la tama, no imi mós hanetik ema neʼebé hakarak atu tama.+ 14 *——

15 “Susar ba imi eskriba no Farizeu sira, imi ema laran-makerek!+ Imi hakur tasi no laʼo liu rai-maran atu halo ema foun ida halo tuir imi-nia fiar,* no kuandu nia fiar ona, imi halo nia merese tama Gehena,* no aat liu fali imi ba dala rua.

16 “Susar ba imi tanba imi hanesan ema matan-delek neʼebé hatudu dalan ba ema seluk.+ Imi hatete: ‘Se ema ruma jura hodi templu, neʼe la buat ida, maibé se ema ruma jura hodi osan-mean templu nian, nia tenkesér kumpre ida-neʼe.’+ 17 Beik-teen no matan-delek sira! Loloos, ida-neʼebé mak importante liu? Osan-mean ka templu neʼebé halo santu osan-mean neʼe? 18 Imi mós dehan: ‘Se ema ruma jura hodi altár, neʼe la buat ida, maibé se ema ruma jura hodi prezente neʼebé iha altár leten, nia tenkesér kumpre ida-neʼe.’ 19 Matan-delek sira! Loloos, ida-neʼebé mak importante liu? Prezente ka altár neʼebé halo santu prezente neʼe? 20 Tan neʼe, ema neʼebé jura hodi altár, nia jura laʼós deʼit hodi altár neʼe, maibé mós hodi buat hotu neʼebé iha altár leten. 21 Ema neʼebé jura hodi templu, nia jura laʼós deʼit hodi templu neʼe, maibé mós hodi Ida neʼebé hela iha templu neʼe.+ 22 Ema neʼebé jura hodi lalehan, nia jura hodi Maromak nia kadunan no hodi Ida neʼebé tuur iha kadunan neʼe.

23 “Susar ba imi eskriba no Farizeu sira, imi ema laran-makerek! Maski imi fó porsentu sanulu husi ortelaun, endru no komiñu,*+ maibé imi la halo tuir buat neʼebé importante iha Ukun-Fuan, hanesan justisa,+ laran-sadiʼa+ no laran-metin. Maski fó porsentu sanulu husi buat kiʼik sira-neʼe mak importante atu halo, maibé keta haluha buat sira seluk.+ 24 Imi ema matan-delek neʼebé hatudu dalan ba ema seluk!+ Maski imi taʼes susuk,+ maibé imi tolan kuda-kamelu.+

25 “Susar ba imi eskriba no Farizeu sira, imi ema laran-makerek! Imi hamoos kopu no bikan nia liʼur,+ maibé iha laran nakonu ho hahalok kaan-teen+ no hanoin an deʼit.+ 26 Imi Farizeu neʼebé matan-delek, hamoos uluklai kopu no bikan nia laran atu nuneʼe iha liʼur bele sai moos.

27 “Susar ba imi eskriba no Farizeu sira, imi ema laran-makerek!+ Imi hanesan rate neʼebé pinta mutin.+ Maski iha liʼur haree furak, maibé iha laran nakonu ho mate-ruin no buat foʼer oioin. 28 Nuneʼe mós ho imi. Husi liʼur ema haree imi hanesan ema laran-loos, maibé iha imi-nia laran nakonu ho hahalok laran-makerek no hahalok aat.+

29 “Susar ba imi eskriba no Farizeu sira, imi ema laran-makerek!+ Imi hada profeta sira-nia rate no halo furak ema laran-loos sira-nia rate,+ 30 no imi hatete: ‘Se karik ami moris iha ami-nia beiʼala sira-nia tempu, ami sei la hola parte iha sira-nia sala atu oho profeta sira.’ 31 Ho liafuan sira-neʼe, imi rasik fó sasin hasoru imi-nia an katak imi mak oan husi ema sira neʼebé oho profeta sira.+ 32 Entaun, halo toʼo hotu buat neʼebé imi-nia beiʼala sira hahú ona.

33 “Imi samea sira, no samea venenu nia oan sira.+ Oinsá mak imi bele halai sees husi kastigu Gehena* nian?+ 34 Tan razaun neʼe, haʼu sei haruka profeta sira+ no ema matenek sira no mós mestre sira ba imi.+ Sira balu imi sei oho+ no fó kastigu-mate iha ai-riin, no sira seluk imi sei baku ho xikote+ iha imi-nia sinagoga sira no fó-terus+ ba sira husi sidade ba sidade, 35 atu nuneʼe imi sei lori todan ba ema laran-loos hotu nia raan neʼebé fakar ona iha rai, hahú husi ema laran-loos Abel+ nia raan toʼo Barakias nia oan-mane Zacarias nia raan. Imi oho Zacarias iha fatin sagradu no altár nia klaran.+ 36 Haʼu hatete loloos ba imi katak, buat sira-neʼe hotu sei kona jerasaun neʼe.

37 “Jeruzalein, Jeruzalein, ó neʼebé oho profeta sira no tuda ema neʼebé Maromak haruka ba ó!+ Dala hira ona mak haʼu hakarak atu halibur ó-nia oan sira hanesan manu-inan halibur ninia oan iha ninia liras okos! Maibé imi lakohi.+ 38 Tan neʼe, Maromak sei husik imi-nia uma.*+ 39 No haʼu hatete ba imi katak hahú husi agora imi sei la haree tan haʼu, toʼo tempu neʼebé imi dehan: ‘Bensaun ba ida neʼebé mai hodi Jeová* nia naran!’”+

24 Bainhira Jesus sai daudaun husi templu, ninia dixípulu sira hakbesik nia no hatudu ba nia uma sira iha templu. 2 Jesus hatete ba sira: “Imi haree buat sira-neʼe hotu, loos ka lae? Haʼu hatete loloos ba imi: La iha fatuk ida sei husik hela iha fatuk seluk nia leten, fatuk hotu sei naksobu.”+

3 Kuandu nia tuur iha Foho Oliveira, ninia dixípulu hakbesik ba nia mesamesak no husu: “Fó-hatene mai ami, bainhira mak buat sira-neʼe sei akontese, no sinál saida mak sei hatudu katak Ita toʼo ona mai*+ no mundu neʼe nia rohan* mai ona?”+

4 Jesus hatán ba sira: “Kuidadu bá atu ema ida la lohi imi,+ 5 tanba ema barak sei mai hodi haʼu-nia naran no dehan: ‘Haʼu mak Kristu’, no sira sei lohi ema barak.+ 6 Imi sei rona kona-ba funu iha fatin oioin, maibé kuidadu bá katak imi la sai taʼuk. Tanba buat sira-neʼe tenke akontese duni, maibé mundu nia rohan seidauk mai.+

7 “Nasaun ida sei kontra nasaun seluk no ukun* ida sei kontra ukun seluk,+ no rai-hamlaha+ no rai-nakdoko sei mosu iha fatin oioin.+ 8 Buat hotu neʼe hatudu katak terus* foin hahú.

9 “Iha tempu neʼebá, ema sei fó-terus ba imi+ no oho imi,+ no nasaun sira hotu sei odi imi tanba haʼu-nia naran.+ 10 Ema barak sei lakon sira-nia fiar no sira sei la hatudu laran-metin ba malu, no sei odi malu. 11 Profeta falsu barak sei mosu no lohi ema barak.+ 12 Ema barak nia domin sei sai malirin tanba hahalok aat neʼebé aumenta ba beibeik. 13 Maibé ema neʼebé tahan toʼo rohan mak sei hetan salvasaun.+ 14 Ema sei haklaken liafuan diʼak kona-ba Maromak nia Ukun* iha mundu tomak nuʼudar sasin ba nasaun hotu,+ depois neʼe, mundu nia rohan sei mai.

15 “Tan neʼe, bainhira imi haree buat foʼer neʼebé hamosu susar hamriik iha fatin santu,+ hanesan profeta Daniel fó sai nanis ona (atu komprende ida-neʼe, ema neʼebé lee hanoin didiʼak bá), 16 iha tempu neʼebá, ema neʼebé iha Judeia tenke halai ba foho.+ 17 Ema neʼebé iha uma-leten keta tun atu foti ninia sasán iha uma laran. 18 No ema neʼebé iha toʼos keta fila fali atu foti ninia roupa. 19 Susar ba feto sira neʼebé isin-rua no mós ba sira neʼebé fó-susu ba bebé iha tempu neʼebá! 20 Kontinua harohan atu tempu neʼebé imi halai laʼós iha tempu malirin ka loron Sábadu. 21 Tanba iha tempu neʼebá sei mosu terus boot.+ Husi mundu hahú toʼo agora seidauk mosu terus hanesan neʼe, no depois neʼe mós sei la mosu fali.+ 22 Tuir loloos, se Maromak la habadak tempu sira-neʼe, sei la iha ema ida mak bele hetan salvasaun. Maibé tanba ema sira neʼebé Maromak hili ona, tempu sira-neʼe sei habadak tiha.+

23 “Entaun se ema ruma hatete ba imi: ‘Haree bá! Kristu iha neʼe!’,+ ka ‘Kristu iha neʼebá!’, imi keta fiar.+ 24 Tanba Kristu falsu no profeta falsu sira+ sei mosu no sira sei halo sinál no milagre boot oioin tanba koko atu lohi+ mós ema sira neʼebé Maromak hili ona. 25 Hanoin-hetan bá, haʼu fó avizu nanis ona ba imi. 26 Neʼe duni, se ema dehan ba imi: ‘Haree bá! Nia iha rai-fuik’, imi keta bá neʼebá, ka se ema dehan: ‘Haree bá! Nia iha uma laran’, imi keta fiar.+ 27 Hanesan rai-lakan neʼebé mosu husi parte leste no naroman toʼo parte oeste, nuneʼe mós bainhira Oan-Mane husi Ema* toʼo ona mai.*+ 28 Fatin neʼebé iha mate-isin, iha neʼebá mós manu-makikit sira halibur hamutuk.+

29 “Bainhira tempu terus neʼe foin liu tiha, loro-matan sei sai nakukun+ no fulan sei la fó tan ninia naroman no fitun sira sei monu husi lalehan no buat sira neʼebé iha lalehan sei nakdoko.+ 30 Tuirmai, Oan-Mane husi Ema nia sinál sei mosu iha lalehan, no nasaun* hotu iha rai sei baku sira-nia an ho triste,+ no sira sei haree Oan-Mane husi Ema+ neʼebé mai iha kalohan iha lalehan ho kbiit no ho glória boot.+ 31 Nia sei haruka ninia anju sira ho lian trombeta nian neʼebé boot. Sira sei halibur ema neʼebé Maromak hili ona husi fatin hotu-hotu,* husi lalehan nia rohan ida toʼo lalehan nia rohan seluk.+

32 “Aprende husi ai-knanoik neʼe kona-ba ai-figeira: Kuandu ai-sanak nurak mosu no hamosu tahan, imi hatene katak tempu atu buat hotu sai buras* besik ona.+ 33 Nuneʼe mós bainhira imi haree buat hotu neʼe, imi hatene bá katak nia besik atu toʼo mai ona, nia iha ona iha odamatan oin.+ 34 Haʼu hatete loloos ba imi: Jerasaun neʼe sei la lakon toʼo buat hotu neʼe akontese. 35 Lalehan no rai sei lakon, maibé haʼu-nia liafuan sei la lakon.+

36 “Kona-ba loron no oras, ema ida la hatene,+ anju sira iha lalehan la hatene no Oan-Mane mós la hatene, só Aman deʼit mak hatene.+ 37 Hanesan iha Noé nia tempu,+ nuneʼe mós ho tempu neʼebé Oan-Mane husi Ema toʼo ona mai.*+ 38 Iha tempu antes rai-nabeen, ema han-hemu, mane no feto sira kaben, toʼo loron neʼebé Noé tama ba ró* laran.+ 39 Sira la tau atensaun toʼo rai-nabeen akontese no halakon sira hotu,+ nuneʼe mós ho tempu neʼebé Oan-Mane husi Ema toʼo ona mai.* 40 Iha tempu neʼebá, mane naʼin-rua sei iha toʼos laran: Maromak sei lori tiha ida no husik hela ida seluk. 41 Feto naʼin-rua sei dulas hela trigu: Maromak sei lori tiha ida no husik hela ida seluk.+ 42 Tan neʼe, matan-moris nafatin bá, tanba imi la hatene loron neʼebé imi-nia Naʼi sei mai.+

43 “Maibé hatene ida-neʼe bá: Se uma-naʼin hatene ona oras saida* mak naʼok-teen sei mai,+ nia sei hadeer nafatin no la husik naʼok-teen tama ninia uma.+ 44 Nuneʼe mós hatudu imi-nia an prontu bá,+ tanba iha oras neʼebé imi la hanoin Oan-Mane husi Ema atu mai, iha oras neʼe mak nia sei mai.

45 “Sé loos mak atan laran-metin no matenek neʼebé ninia naʼi hili atu tau matan ba naʼi nia atan sira, atu fó ai-han ba sira iha tempu loloos?+ 46 Ksolok ba atan neʼe, se ninia naʼi mai no hetan nia halo nuneʼe!+ 47 Haʼu hatete loloos ba imi: Nia sei foti atan neʼe atu tau matan ba ninia rikusoin tomak.

48 “Maibé se atan neʼe aat no hanoin iha nia laran, dehan: ‘Haʼu-nia naʼi sei mai tarde’,+ 49 no atan neʼe hahú baku ninia maluk atan seluk no han-hemu ho ema lanu-teen sira, 50 atan neʼe nia naʼi sei mai iha loron neʼebé nia la hein no iha oras neʼebé nia la hatene,+ 51 no ninia naʼi sei fó kastigu todan ba nia no sei tau nia hamutuk ho ema laran-makerek sira. Iha neʼebá mak nia sei tanis no ruun nehan.+

25 “Ukun* lalehan nian mak hanesan feto virjen naʼin-sanulu neʼebé foti sira-nia ahi-oan+ no bá atu hasoru noivu.+ 2 Sira naʼin-lima beik no naʼin-lima seluk matenek.+ 3 Feto sira neʼebé beik lori sira-nia ahi-oan maibé la lori mina, 4 no feto sira neʼebé matenek lori sira-nia ahi-oan no lori mós mina. 5 Kuandu noivu demora, sira hotu sai matan-dukur no toba. 6 Iha kalan-boot, ema hakilar dehan: ‘Noivu mai ona! Sai bá hasoru nia.’ 7 Entaun, feto virjen sira-neʼe hotu hadeer no prepara sira-nia ahi-oan.+ 8 Feto sira neʼebé beik hatete ba sira neʼebé matenek: ‘Fó imi-nia mina balu ba ami tanba ami-nia ahi-oan besik atu mate.’ 9 Sira neʼebé matenek hatán: ‘Karik mina neʼe la toʼo ba ami no mós ba imi, entaun imi rasik bá hodi sosa mina husi ema neʼebé faʼan.’ 10 Kuandu sira bá atu sosa mina, noivu toʼo mai, no feto virjen sira neʼebé prontu ona tama hamutuk ho noivu ba festa kazamentu nian,+ tuirmai odamatan taka tiha. 11 Depois neʼe, feto virjen sira seluk toʼo mai no hatete: ‘Señór, señór, loke odamatan ba ami!’+ 12 Maibé nia hatán: ‘Haʼu hatete loloos ba imi katak haʼu la koñese imi.’

13 “Tan neʼe, matan-moris nafatin bá,+ tanba imi la hatene loron no oras.+

14 “Ukun lalehan nian mak hanesan ho mane ida neʼebé planu atu bá rai seluk. Antes bá, nia bolu ninia atan sira hodi fó ninia rikusoin ba sira atu tau matan.+ 15 Nia fó osan talentu* lima ba atan ida, fó talentu rua ba atan ida seluk, no fó talentu ida ba atan ida seluk tan. Nia fó ba sira tuir sira ida-idak nia kbiit, depois neʼe nia bá rai seluk. 16 Atan neʼebé simu talentu lima uza kedas ida-neʼe hodi halo negósiu no nia manán talentu lima tan. 17 Nuneʼe mós, atan neʼebé simu talentu rua manán rua tan. 18 Maibé atan neʼebé simu osan talentu ida bá keʼe rai hodi hakoi ninia naʼi nia osan.*

19 “Liutiha tempu kleur, atan sira-neʼe nia naʼi mai fali no husu sira kona-ba ninia rikusoin.+ 20 Atan neʼebé simu talentu lima mai no lori tan talentu lima. Nia dehan: ‘Naʼi, Ita-Boot entrega osan talentu lima mai haʼu, no haree bá, haʼu manán talentu lima tan.’+ 21 Ninia naʼi dehan ba nia: ‘Diʼak tebes! Ó atan diʼak no laran-metin. Ó laran-metin ona ba buat neʼebé uitoan. Entaun haʼu sei foti ó atu tau matan ba buat barak.+ Hola parte iha ó-nia naʼi nia ksolok.’+ 22 Tuirmai atan neʼebé simu talentu rua mai no lori tan talentu rua. Nia dehan: ‘Naʼi, Ita-Boot entrega osan talentu rua mai haʼu, no haree bá, haʼu manán talentu rua tan.’+ 23 Ninia naʼi dehan ba nia: ‘Diʼak tebes! Ó atan diʼak no laran-metin. Ó laran-metin ona ba buat neʼebé uitoan. Entaun haʼu sei foti ó atu tau matan ba buat barak. Hola parte iha ó-nia naʼi nia ksolok.’

24 “Ikusliu, atan neʼebé simu osan talentu ida mai no dehan: ‘Naʼi, haʼu hatene katak Ita-Boot mak ema siʼak-teen. Ita koʼa iha toʼos neʼebé Ita la kuda no Ita halibur trigu neʼebé Ita la haliri.*+ 25 Tan neʼe haʼu sai taʼuk, no haʼu bá subar Ita-nia osan talentu iha rai okos. Agora, simu fali bá buat neʼebé Ita-nian.’ 26 Ninia naʼi hatete ba nia: ‘Atan aat no baruk-teen! Ó dehan katak haʼu koʼa iha toʼos neʼebé haʼu la kuda no haʼu halibur trigu neʼebé haʼu la haliri. 27 Se nuneʼe, ó tenke hatama haʼu-nia osan* ba banku no kuandu haʼu fila haʼu bele simu haʼu-nia osan hamutuk ho ninia funan.

28 “‘Tan neʼe, foti tiha osan talentu neʼe husi nia no fó ba atan neʼebé iha talentu sanulu.+ 29 Tanba ema neʼebé iha buat ruma, nia sei simu barak tan, no nia sei iha barak, maibé ema neʼebé la iha buat ruma, buat uitoan neʼebé nia iha mós sei foti hotu husi nia.+ 30 Soe tiha atan folin-laek neʼe ba liʼur iha nakukun laran. Iha neʼebá mak nia sei tanis no ruun nehan.’

31 “Bainhira Oan-Mane husi Ema*+ mai iha ninia glória hamutuk ho anju hotu,+ nia sei tuur iha ninia kadunan neʼebé kmanek. 32 Nasaun hotu sei halibur iha ninia oin, no nia sei haketak ema, hanesan bibi-atan haketak bibi-malae husi bibi-timur. 33 Nia sei tau bibi-malae+ iha ninia liman-loos no bibi-timur iha ninia liman-karuk.+

34 “Tuirmai, Liurai neʼe sei dehan ba sira neʼebé iha ninia liman-loos: ‘Mai, imi neʼebé haʼu-nia Aman fó ona bensaun, mai simu Ukun neʼebé prepara ona ba imi husi mundu hahú.* 35 Tanba haʼu hamlaha, imi fó buat ruma ba haʼu atu han. Haʼu hamrook, imi fó buat ruma ba haʼu atu hemu. Maski haʼu mai nuʼudar ema oin-foun, maibé imi simu haʼu ho laran-diʼak.*+ 36 Kuandu haʼu isin-tanan,* imi fó roupa ba haʼu.+ Haʼu sai moras, imi tau matan haʼu. Haʼu iha komarka laran, imi mai vizita haʼu.’+ 37 Tuirmai, ema laran-loos sei hatán ba nia: ‘Naʼi, horibainhira mak ami haree Ita-Boot hamlaha no fó buat ruma ba Ita atu han, ka Ita hamrook no ami fó buat ruma ba Ita atu hemu?+ 38 Horibainhira mak ami haree Ita mai nuʼudar ema oin-foun no ami simu Ita ho laran-diʼak,* ka Ita isin-tanan no ami fó roupa ba Ita? 39 Horibainhira mak ami haree Ita moras ka iha komarka laran no ami bá vizita Ita?’ 40 Liurai neʼe sei hatán: ‘Haʼu hatete loloos ba imi: Tanba imi halo neʼe ba haʼu-nia alin kiʼik sira-neʼe ida, imi halo neʼe mai haʼu.’+

41 “Tuirmai, nia sei dehan ba sira neʼebé iha nia liman-karuk: ‘Sai tiha husi haʼu-nia oin,+ imi neʼebé hetan malisan; tama ba ahi neʼebé nunka mate,+ neʼebé prepara ona ba Diabu no ninia anju sira.+ 42 Tanba haʼu hamlaha, imi la fó buat ruma ba haʼu atu han. Haʼu hamrook, imi la fó buat ruma ba haʼu atu hemu. 43 Haʼu mai nuʼudar ema oin-foun, maibé imi la simu haʼu ho laran-diʼak. Haʼu isin-tanan, maibé imi la fó roupa ba haʼu. Haʼu moras no iha komarka laran, maibé imi la tau matan ba haʼu.’ 44 Tuirmai, sira mós sei hatán: ‘Naʼi, horibainhira mak ami haree Ita-Boot hamlaha ka hamrook, ka mai nuʼudar ema oin-foun ka isin-tanan ka moras ka iha komarka laran no ami la ajuda Ita?’ 45 Nia sei hatán ba sira: ‘Haʼu hatete loloos ba imi: Tanba imi la halo neʼe ba haʼu-nia alin kiʼik sira-neʼe ida, imi la halo neʼe mai haʼu.’+ 46 Ema sira-neʼe sei lakon* ba nafatin,+ maibé ema laran-loos sira sei hetan moris rohan-laek.”+

26 Kuandu Jesus koʼalia tiha liafuan hotu neʼe, nia hatete ba ninia dixípulu sira: 2 “Imi hatene katak loron rua tan mak Páskua,*+ no sira sei entrega Oan-Mane husi Ema* ba inimigu sira-nia liman atu hetan kastigu-mate iha ai-riin.”+

3 Tuirmai, ulun-naʼin amlulik sira no povu nia katuas sira halibur hamutuk iha pátiu* iha amlulik boot Caifás nia uma.+ 4 Sira halo planu hamutuk+ hodi buka dalan atu kaer Jesus* no oho nia. 5 Maibé sira dehan: “Ita labele kaer nia iha loron festa nian, atu nuneʼe povu la sai hirus.”

6 Kuandu Jesus iha Betánia, iha Simão neʼebé uluk moras-lepra nia uma,+ 7 feto ida hakbesik Jesus no nia lori mina-morin neʼebé karun iha botir ida.* No feto neʼe hahú fui mina neʼe ba Jesus nia ulun bainhira Jesus han hela.* 8 Haree tiha ida-neʼe, ninia dixípulu sira sai hirus no dehan: “Tanbasá mak estraga deʼit mina-morin neʼe? 9 Se karik ita faʼan mina-morin neʼe, ita bele hetan osan barak hodi fó ba ema kiak sira.” 10 Jesus hatene kona-ba neʼe, no nia dehan ba sira: “Tanbasá mak imi halo susar ba feto neʼe? Nia halo buat diʼak ba haʼu. 11 Tanba ema kiak sira nafatin hamutuk ho imi,+ maibé haʼu sei la hamutuk nafatin ho imi.+ 12 Kuandu feto neʼe tau mina-morin ba haʼu-nia isin, nia halo nuneʼe atu prepara haʼu-nia isin atu hakoi.+ 13 Haʼu hatete loloos ba imi katak, iha fatin naran deʼit iha mundu tomak neʼebé ema haklaken liafuan diʼak, ema mós sei fó sai buat neʼebé feto neʼe halo hodi hanoin fali nia.”+

14 Depois neʼe, sira naʼin Sanulu-Resin-Rua* neʼe ida, naran Judas Iscariotes,+ bá hasoru ulun-naʼin amlulik sira,+ 15 no nia hatete: “Imi fó saida ba haʼu se haʼu entrega nia ba imi?”+ Sira promete atu fó osan-mutin 30 ba nia.+ 16 Entaun hahú husi tempu neʼe ba oin, nia kontinua buka oportunidade atu entrega Jesus ba sira-nia liman.

17 Iha loron primeiru ba Festa Paun Fermentu-Laek nian,*+ dixípulu sira hakbesik Jesus no dehan: “Ita hakarak ami prepara han-kalan ba Páskua* iha neʼebé?”+ 18 Nia hatete: “Laʼo ba sidade no imi sei hasoru mane ida, no dehan ba nia: ‘Mestre hatete: “Haʼu-nia tempu atu mate besik ona. Haʼu sei selebra Páskua hamutuk ho haʼu-nia dixípulu sira iha Ita-nia uma.”’” 19 Dixípulu sira-neʼe halo tuir buat neʼebé Jesus hatete no sira prepara buat hotu ba Páskua.

20 Kuandu rai kalan ona,+ Jesus tuur iha meza hamutuk ho ninia dixípulu naʼin-12.+ 21 Bainhira sira han hela, nia hatete ba sira: “Haʼu hatete loloos ba imi katak imi ida sei entrega haʼu ba inimigu nia liman.”+ 22 Sira sente laran-susar tebes, no sira ida-idak hahú husu ba nia: “Naʼi, laʼós haʼu, loos ka lae?” 23 Nia hatán: “Ema neʼebé hatama liman iha manko laran hamutuk ho haʼu, nia mak sei entrega haʼu ba inimigu nia liman.+ 24 Loos duni, Oan-Mane husi Ema sei mate hanesan hakerek nanis ona kona-ba nia, maibé susar+ ba ema neʼebé entrega Oan-Mane neʼe ba inimigu nia liman!+ Diʼak liu se ema neʼe la moris mai.”+ 25 Judas, neʼebé atu entrega Jesus ba inimigu nia liman, hatán: “Mestre,* laʼós haʼu, loos ka lae?” Jesus dehan ba nia: “Ó rasik mak hatene ninia resposta.”

26 Bainhira sira han hela, Jesus foti paun ida, no depois husu tiha bensaun, nia silu+ hodi fó ba ninia dixípulu sira no dehan: “Simu no han bá. Neʼe reprezenta haʼu-nia isin.”+ 27 Tuirmai nia foti tua-uvas kopu ida, no depois fó tiha agradese ba Maromak, nia fó ba sira no dehan: “Imi hotu, hemu bá.+ 28 Tanba ida-neʼe reprezenta haʼu-nia ‘raan+ aliansa nian’,+ neʼebé sei fakar atu ema barak+ hetan perdua ba sala.+ 29 Maibé haʼu hatete ba imi: Haʼu sei la hemu tan tua-uvas neʼe toʼo loron neʼebé haʼu hemu tua-uvas foun hamutuk ho imi iha haʼu-nia Aman nia Ukun.”*+ 30 Depois sira kanta tiha knananuk hahiʼi nian,* sira sai hodi bá Foho Oliveira.+

31 Jesus dehan ba sira: “Iha kalan neʼe, imi hotu sei sidi tanba buat neʼebé sei akontese ba haʼu. Tanba hakerek nanis ona: ‘Haʼu sei baku bibi-atan, no bibi sira sei halai namkari.’+ 32 Maibé kuandu haʼu moris hiʼas fali ona, haʼu sei bá uluk liu imi toʼo Galileia.”+ 33 Rona tiha neʼe, Pedro hatán: “Maski ema seluk hotu sidi tanba buat neʼebé akontese ba Ita, maibé haʼu sei nunka sidi!”+ 34 Jesus dehan ba nia: “Haʼu hatete loloos ba ó: Iha kalan neʼe, antes manu kokoreek, ó sei nega haʼu ba dala tolu.”+ 35 Pedro hatete ba nia: “Maski haʼu tenke mate hamutuk ho Ita, haʼu sei nunka nega Ita.”+ Dixípulu sira seluk mós koʼalia buat neʼebé hanesan.

36 Tuirmai Jesus hamutuk ho sira bá fatin ida naran Getsémani,+ no nia hatete ba ninia dixípulu sira: “Tuur lai iha neʼe. Haʼu sei bá neʼebá atu halo orasaun.”+ 37 Nia lori Pedro ho Zebedeu nia oan-mane naʼin-rua, no nia hahú sai triste no laran-susar tebes.+ 38 Tuirmai nia hatete ba sira: “Haʼu* sente triste tebetebes. Hela iha neʼe no hadeer nafatin ho haʼu.”+ 39 Laʼo uitoan ba oin, nia hakneʼak no hakruʼuk ho oin ba rai, no harohan:+ “Haʼu-nia Aman, se bele karik, hasai tiha kopu neʼe+ husi haʼu. Maibé, halo tuir Ita-nia hakarak bá, laʼós haʼu-nia hakarak.”+

40 Bainhira Jesus fila fali ba ninia dixípulu, nia haree sira toba hela, no nia hatete ba Pedro: “Imi hadeer netik ho haʼu ba oras ida deʼit mós labele ka?+ 41 Matan-moris nafatin bá+ no harohan beibeik,+ atu nuneʼe imi labele monu ba tentasaun.+ Laran* hakarak,* maibé isin fraku.”+ 42 Ba dala segundu, nia laʼo dook uitoan no harohan: “Haʼu-nia Aman, se kopu neʼe labele hasai husi haʼu no haʼu tenke hemu husi kopu neʼe, entaun halo tuir Ita-nia hakarak bá.”+ 43 Dala ida tan, nia fila no haree sira toba hela, tanba sira matan-dukur loos. 44 Ho ida-neʼe, nia husik hela sira, nia laʼo dook uitoan no harohan ba dala terseiru hodi temi buat neʼebé hanesan. 45 Tuirmai, nia fila fali ba ninia dixípulu no hatete ba sira: “Iha oras hanesan neʼe imi toba no deskansa ka? Haree bá! Oras toʼo ona atu traidór ida entrega Oan-Mane husi Ema ba sala-naʼin sira-nia liman. 46 Hamriik ona. Mai ita bá. Haree bá! Traidór mai ona.” 47 Bainhira nia koʼalia hela, Judas, neʼebé husi sira naʼin Sanulu-Resin-Rua, mai hamutuk ho ema-lubun neʼebé lori surik no ai-dona. Sira mai tanba ulun-naʼin amlulik sira no povu nia katuas sira mak haruka sira.+

48 Judas neʼebé sai ona traidór, fó ona sinál ida ba sira, hodi dehan: “Ema neʼebé haʼu reʼi, nia mak neʼe. Kaer nia bá.” 49 Nia hakbesik kedas Jesus no dehan: “Mestre,* dame hela ho Ita!” no nia reʼi Jesus. 50 Maibé Jesus dehan ba nia: “Maluk, tanbasá mak ó mai iha neʼe?”+ Tuirmai, ema-lubun mai no kaer Jesus. 51 Maibé ema ida neʼebé hamutuk ho Jesus, losu ninia surik hodi ataka amlulik boot nia atan no sabir tiha ninia tilun.+ 52 Tuirmai Jesus hatete ba nia: “Hatama fali ó-nia surik ba ninia fatin,+ tanba ema hotu neʼebé kaer surik sei mate ho surik.+ 53 Ó hanoin katak haʼu labele husu ba haʼu-nia Aman atu haruka anju lubun* 12 ba haʼu iha tempu neʼe ka?+ 54 Se haʼu halo nuneʼe karik, oinsá mak Eskritura neʼebé hakerek nanis ona kona-ba buat sira-neʼe sei sai loos?” 55 Iha oras neʼebá, Jesus dehan ba ema-lubun: “Imi mai ho surik no ai-dona atu kaer haʼu hanesan kaer naʼok-teen ida ka? Loroloron, haʼu tuur iha templu hodi hanorin,+ maibé imi la kaer haʼu.+ 56 Maibé, buat hotu neʼe akontese atu kumpre liafuan* neʼebé profeta sira hakerek nanis ona.”+ Tuirmai ninia dixípulu hotu halai no husik hela nia.+

57 Ema sira neʼebé kaer Jesus lori nia ba amlulik boot Caifás nia uma.+ Iha neʼebá, eskriba sira no povu nia katuas sira halibur hamutuk ona.+ 58 Maibé Pedro kontinua laʼo tuir Jesus husi dook toʼo iha pátiu iha amlulik boot nia uma. Bainhira Pedro tama tiha ba uma laran, nia tuur hamutuk ho atan sira iha neʼebá atu haree buat hotu neʼe sei sai oinsá loos.+

59 Iha tempu neʼebá, ulun-naʼin amlulik sira no Sinédriu* tomak buka ema atu fó sasin falsu hodi kontra Jesus atu bele fó kastigu-mate ba nia.+ 60 Maski iha ema barak neʼebé fó sasin falsu, maibé sira la hetan buat ida.+ Ikusmai, sasin naʼin-rua mai 61 no hatete: “Mane neʼe dehan: ‘Haʼu bele sobu tiha Maromak nia templu no harii fali iha loron tolu nia laran.’”+ 62 Ho ida-neʼe, amlulik boot hamriik no hatete ba nia: “Ó la koʼalia liafuan ida ka? Ó sei hatán saida kona-ba ema sira-neʼe nia sasin hasoru ó?”+ 63 Maibé Jesus nonook nafatin.+ Tan neʼe, amlulik boot hatete ba nia: “Haʼu haruka ó jura hodi Maromak neʼebé moris, ó tenke koʼalia loloos mai ami. Fó-hatene ami se ó mak Kristu, Maromak nia Oan ka lae.”+ 64 Jesus dehan ba nia: “Ita rasik mak hatete nuneʼe. Maibé, haʼu hatete ba imi: Hahú husi agora ba oin, imi sei haree Oan-Mane husi Ema+ tuur iha Kbiit-Naʼin nia liman sorin loos+ no mai ho kalohan iha lalehan.”+ 65 Rona tiha ida-neʼe, amlulik boot lees ninia roupa no dehan: “Nia koʼalia aat Maromak! Ita la presiza buka sasin seluk tan. Imi rasik rona nia koʼalia aat Maromak. 66 Imi hanoin oinsá?” Sira hatán: “Nia merese mate.”+ 67 Tuirmai, sira tafui kabeen ba ninia oin+ no tuku nia.+ Ema seluk basa nia oin,+ 68 hodi dehan: “Ó Kristu, se ó mak profeta ida, siʼik toʼok bá, sé mak baku ó?”

69 Iha tempu neʼebá Pedro tuur daudaun iha liʼur iha uma nia pátiu, no atan-feto ida hakbesik nia no dehan: “Ó mós hamutuk ho Jesus, ema Galileia neʼe!”+ 70 Maibé nia nega iha sira hotu nia oin, hodi dehan: “Haʼu la hatene ó koʼalia kona-ba saida!” 71 Nia sai hodi bá besik portaun, no feto ida seluk haree nia no dehan ba ema iha neʼebá: “Mane neʼe uluk hamutuk ho Jesus, ema Nazaré neʼe.”+ 72 Dala ida tan nia nega hodi jura, dehan: “Haʼu la koñese mane neʼe!” 73 Liutiha tempu balu, ema sira neʼebé hamriik iha neʼebá, hakbesik no dehan ba Pedro: “Loloos ó mós ida husi sira. Ami hatene ida-neʼe liuhusi dalan neʼebé ó koʼalia.”* 74 Ho ida-neʼe, nia hahú fó-malisan ba nia an no jura, hodi dehan: “Haʼu la koñese mane neʼe!” Iha momentu neʼe kedas manu ida kokoreek. 75 No Pedro hanoin-hetan fali Jesus nia liafuan neʼebé dehan: “Antes manu kokoreek, ó sei nega haʼu ba dala tolu.”+ Tuirmai, nia sai ba liʼur hodi tanis tanba laran-susar tebes.

27 Kuandu dadeer ona, ulun-naʼin amlulik hotu no povu nia katuas sira halibur hamutuk hodi koʼalia kona-ba oinsá atu fó kastigu-mate ba Jesus.+ 2 Depois kesi tiha nia liman, sira lori nia hodi entrega ba governadór Pilatos.+

3 Iha tempu neʼebá, Judas neʼebé sai ona traidór, sente triste kuandu haree katak Jesus atu hetan kastigu-mate. Entaun nia lori fali osan-mutin 30 ba ulun-naʼin amlulik sira no povu nia katuas sira,+ 4 no dehan: “Haʼu halo sala hodi faʼan ema laran-moos nia raan ba imi.” Sira hatán: “Neʼe ó-nia problema, laʼós ami-nian!” 5 Depois neʼe, nia soe osan-mutin sira-neʼe ba templu laran no nia sai hodi bá tara an.+ 6 Maibé ulun-naʼin amlulik sira foti osan-mutin sira-neʼe no dehan: “Tuir ukun-fuan, osan sira-neʼe labele tau iha osan-fatin templu nian, tanba neʼe mak folin ba ema nia raan.” 7 Bainhira sira koʼalia hamutuk tiha, sira uza osan neʼe hodi sosa badaen rai-mean nia toʼos, no sira uza toʼos neʼe atu hakoi ema husi rai seluk. 8 Tan neʼe, toʼo ohin loron toʼos neʼe hanaran Toʼos Raan nian.+ 9 Neʼe kumpre liafuan sira neʼebé profeta Jeremias fó sai nanis ona: “Sira foti osan-mutin 30. Neʼe mak folin neʼebé ema Izraél balu deside atu selu hodi sosa mane neʼe, 10 no sira fó osan neʼe atu sosa badaen rai-mean nia toʼos, hodi tuir mandamentu neʼebé Jeová* fó sai ona ba haʼu.”+

11 Jesus hamriik iha governadór nia oin no governadór husu nia: “Ó mak ema Judeu nia Liurai ka?” Jesus hatán: “Ita rasik mak hatete nuneʼe.”+ 12 Maibé kuandu ulun-naʼin amlulik sira no katuas sira duun nia, nia la hatán buat ida.+ 13 Tuirmai, Pilatos husu nia: “Ó la rona liafuan barak neʼebé sira koʼalia kontra ó ka?” 14 Maibé Jesus la hatán no la koʼalia liafuan ida. Neʼe halo governadór hakfodak tebes.

15 Tinan-tinan iha Festa Páskua,* governadór iha toman atu husik livre ema dadur ida tuir ema-lubun nia hakarak.+ 16 Iha tempu neʼebá, sira sulan hela ema aat ida neʼebé naran Barrabás, nia naran-boot loos. 17 Nuneʼe, kuandu ema-lubun halibur hamutuk, Pilatos husu sira: “Imi hakarak haʼu husik livre ida-neʼebé: Barrabás ka Jesus neʼebé ema bolu Kristu?” 18 Pilatos hatene katak sira entrega Jesus ba nia tanba sira laran-moras. 19 Liután neʼe, kuandu nia tuur hela iha kadeira tesi-lia nian, ninia feen haruka lia-menon ba nia, dehan: “Keta halo buat ida ba ema laran-loos neʼe, tanba horikalan haʼu mehi kona-ba nia, no ida-neʼe halo haʼu terus tebes ohin.” 20 Maibé ulun-naʼin amlulik sira no katuas sira soran ema-lubun hodi husu atu husik Barrabás+ livre no oho Jesus.+ 21 Nuneʼe, governadór husu sira: “Husi ema naʼin-rua neʼe, imi hakarak haʼu atu husik livre ida-neʼebé?” Sira hatán: “Barrabás.” 22 Pilatos dehan ba sira: “Entaun, saida mak haʼu sei halo ba Jesus, neʼebé ema bolu Kristu?” Sira hotu hatán: “Oho nia iha ai-riin!”*+ 23 Nia hatete: “Tanbasá? Nia halo sala saida?” Maski nuneʼe sira hotu kontinua hakilar makaʼas liután dehan: “Oho nia iha ai-riin!”+

24 Bainhira Pilatos haree katak ema-lubun la simu ninia liafuan, maibé sira hakilar makaʼas liután ho hirus, entaun nia foti bee no fase nia liman iha ema-lubun nia oin no dehan: “Haʼu la iha sala ida ho ema neʼe nia raan. Imi rasik mak tenke lori todan kona-ba neʼe.” 25 Rona tiha neʼe, povu hotu hatán: “Ami no ami-nia oan sira mak sei lori todan kona-ba ema neʼe nia raan.”+ 26 Tuirmai, Pilatos husik livre Barrabás ba sira, maibé nia haruka ema atu baku Jesus ho xikote+ no entrega nia ba tropa sira atu fó kastigu-mate iha ai-riin.+

27 Tuirmai, governadór nia tropa sira lori Jesus ba governadór nia uma no halibur tropa hotu haleʼu nia.+ 28 Sira kolu ninia roupa hodi tau fali hena mean ida ba nia.+ 29 Sira bobar ai-tarak hodi halo koroa ida no tau iha ninia ulun, no sira mós tau ai lotuk* ida iha ninia liman-loos. Depois neʼe, sira hakneʼak iha ninia oin no goza nia, hodi dehan: “Dame hela ho Ita-Boot,* ema Judeu nia Liurai!” 30 Sira tafui kabeen ba nia+ no foti fali ai lotuk neʼe hodi baku ninia ulun. 31 Ikusmai, bainhira sira goza tiha nia, sira hasai fali hena neʼe hodi tau fali ninia roupa ba nia no lori nia bá atu prega iha ai-riin.+

32 Bainhira sira sai daudaun, sira hetan ema Sirene ida naran Simão. Sira obriga mane neʼe atu lori Jesus nia ai-riin terus nian.*+ 33 Kuandu sira toʼo iha fatin ida naran Gólgota, katak Fatin Ulun-Ruin,+ 34 sira fó nia tua-uvas neʼebé kahur ona ho buat moruk ida,*+ maibé koko tiha ida-neʼe, nia lakohi hemu. 35 Kuandu sira prega tiha nia iha ai-riin, sira dada sorteiu* hodi fahe ninia roupa,*+ 36 no sira tuur iha neʼebá hodi hein nia. 37 Sira mós hakerek sinál ida neʼebé duun nia no tau iha ninia ulun leten, neʼebé dehan: “Neʼe mak Jesus, ema Judeu nia Liurai.”+

38 Sira mós tau naʼok-teen naʼin-rua iha ai-riin iha Jesus nia sorin, ida iha ninia liman-loos no ida seluk iha ninia liman-karuk.+ 39 Sira neʼebé laʼo liu fatin neʼe koʼalia aat nia+ no doko sira-nia ulun,+ 40 hodi dehan: “Ó neʼebé bele sobu templu no harii fali iha loron tolu nia laran,+ salva ó-nia an bá! Se ó Maromak nia oan ida karik, tun husi ai-riin terus nian* neʼe!”+ 41 Nuneʼe mós ulun-naʼin amlulik sira, eskriba sira no katuas sira hahú goza nia, hodi dehan:+ 42 “Nia salva ona ema seluk, maibé labele salva ninia an rasik! Se nia mak Liurai Izraél nian,+ mai ita haree toʼok se nia bele tun husi ai-riin terus nian* neʼe, depois mak ita sei fiar nia. 43 Nia tau fiar ba Maromak, entaun se Maromak simu nia, husik Maromak salva nia,+ tanba nia dehan: ‘Haʼu mak Maromak nia Oan.’”+ 44 Naʼok-teen sira neʼebé iha ai-riin iha Jesus nia sorin mós goza nia.+

45 Hahú husi tuku 12 meiudia,* rai tomak sai nakukun toʼo tuku 3 lokraik.*+ 46 Iha tuku 3 lokraik Jesus hakilar ho lian makaʼas, hodi dehan: “Eli, Eli, lama sabaktani?”, neʼe katak: “Haʼu-nia Maromak, haʼu-nia Maromak, tanbasá mak Ita husik hela haʼu?”+ 47 Rona tiha neʼe, ema balu neʼebé hamriik iha neʼebá hatete: “Mane neʼe bolu Elias.”+ 48 Ema sira-neʼe ida halai kedas bá foti esponja no habokon ho tua-uvas siin no tau iha ai lotuk* ida hodi fó-hemu ba Jesus.+ 49 Maibé ema sira seluk hatete: “Husik bá! Ita haree toʼok se Elias mai atu salva nia ka lae.” 50 Dala ida tan Jesus hakilar ho lian makaʼas, depois neʼe, nia iis* kotu.+

51 Iha tempu neʼebá, kortina templu nian*+ naklees fahe ba rua,+ husi leten toʼo kraik,+ no rai-nakdoko no fatuk sira nakfera. 52 Rate sira nakloke, no ema bele haree ema santu* sira-nia mate-isin, katak santu sira barak neʼebé mate ona,* 53 no ema barak haree ida-neʼe. (Bainhira Jesus moris hiʼas ona, ema balu husi rate sira-neʼe nia leet, sai hodi tama ba sidade santu.) 54 Maibé kuandu xefe tropa nian no sira seluk neʼebé hein Jesus haree rai-nakdoko no haree buat sira neʼebé akontese, sira sai taʼuk tebetebes no hatete: “Loloos, neʼe mak Maromak nia Oan duni.”+

55 No mós, feto barak neʼebé laʼo tuir Jesus husi Galileia atu ajuda nia, sira haree hela husi dook.+ 56 Feto sira-neʼe balu mak Maria Madalena, no Tiago ho Josés nia inan Maria, no Zebedeu nia feen.*+

57 Bainhira rai besik kalan ona, mane riku ida naran José, ema Arimateia, neʼebé sai ona Jesus nia dixípulu, toʼo mai.+ 58 Mane neʼe hakbesik Pilatos hodi husu Jesus nia mate-isin.+ No Pilatos haruka atu entrega Jesus nia mate-isin ba nia.+ 59 José foti Jesus nia mate-isin, falun ho hena-liñu neʼebé moos no diʼak,+ 60 no tau Jesus nia mate-isin iha ninia rate foun+ neʼebé nia keʼe iha fatuk. Nia duir fatuk boot ida hodi taka rate, depois neʼe nia bá. 61 Maibé Maria Madalena no mós Maria ida seluk kontinua tuur iha rate nia oin.+

62 Loron tuirmai, neʼe katak liutiha loron Preparasaun,*+ ulun-naʼin amlulik sira no ema Farizeu sira halibur hamutuk iha Pilatos nia oin. 63 Sira dehan: “Señór, ami hanoin-hetan liafuan neʼebé lohidór neʼe hatete bainhira nia sei moris hela. Nia dehan: ‘Liutiha loron tolu haʼu sei moris hiʼas.’+ 64 Tan neʼe, haruka ema atu hein rate neʼe toʼo loron tolu, atu nuneʼe ninia dixípulu sira labele mai hodi naʼok ninia mate-isin+ no hatete ba ema: ‘Nia moris hiʼas ona husi mate!’ Nuneʼe lia-bosok neʼe sei sai aat liu fali ida uluk.” 65 Pilatos hatete ba sira: “Bá hamutuk ho guarda sira-neʼe hodi hein didiʼak rate neʼe.” 66 Entaun, sira bá no taka metin rate neʼe ho fatuk no tau guarda iha neʼebá.

28 Liutiha loron Sábadu, iha loron primeiru ba semana neʼe, kuandu rai komesa naroman ona, Maria Madalena no Maria ida seluk bá haree rate.+

2 Rai-nakdoko makaʼas ida akontese ona, tanba Jeová* nia anju tun husi lalehan no hakbesik rate neʼe no duir tiha fatuk, no nia tuur hela iha fatuk leten.+ 3 Anju neʼe nabilan hanesan rai-lakan, no ninia roupa mutin hanesan jelu-rahun.+ 4 Guarda sira nakdedar tanba taʼuk nia no sai hanesan ema mate.

5 Maibé anju hatete ba feto sira-neʼe: “Keta taʼuk! Haʼu hatene katak imi mai atu buka Jesus neʼebé ema fó kastigu-mate iha ai-riin.+ 6 Nia la iha neʼe tanba nia moris hiʼas ona, hanesan nia hatete nanis ona.+ Mai, haree fatin neʼebé uluk ema tau nia. 7 Depois neʼe, bá lalais hodi fó-hatene ba ninia dixípulu sira katak nia moris hiʼas ona husi mate, no nia bá uluk liu imi toʼo Galileia.+ Imi sei haree nia iha neʼebá. Neʼe mak haʼu-nia lia-menon ba imi.”+

8 Entaun, sira sai lalais husi rate* neʼe ho taʼuk no haksolok boot. Sira halai hodi bá fó-hatene dixípulu sira.+ 9 Derrepente deʼit Jesus hasoru sira no dehan: “Dame hela ho imi!” Sira hakbesik no kaer nia ain hodi hakruʼuk* ba nia. 10 Tuirmai Jesus dehan: “Keta taʼuk! Bá fó-hatene haʼu-nia dixípulu* sira atu sira bá Galileia no sira sei haree haʼu iha neʼebá.”

11 Bainhira sira bá daudaun, guarda balu+ mós bá sidade no fó-hatene ba ulun-naʼin amlulik sira kona-ba buat hotu neʼebé akontese. 12 Kuandu ulun-naʼin amlulik sira halibur hamutuk no koʼalia tiha ho povu nia katuas sira, sira fó osan-mutin barak ba tropa sira, 13 no hatete ba tropa sira-neʼe: “Dehan ba ema katak ninia dixípulu sira mai no naʼok ona ninia mate-isin bainhira imi toba hela iha kalan.+ 14 Se governadór rona kona-ba neʼe, imi lalika taʼuk, ami sei koʼalia ho nia.”* 15 Entaun, tropa sira foti osan-mutin sira-neʼe no halo tuir buat neʼebé sira hatete, no istória neʼe habelar ba ema Judeu sira toʼo ohin loron.

16 Maibé, dixípulu naʼin-11 bá Galileia+ hodi toʼo iha foho ida neʼebé Jesus fó-hatene ona ba sira atu hasoru malu ho nia.+ 17 Kuandu sira haree nia, sira hakruʼuk* ba nia, maibé sira balu laran-rua hela. 18 Jesus hakbesik ba sira no dehan: “Kbiit tomak iha lalehan no rai entrega ona mai haʼu.+ 19 Neʼe duni, laʼo bá no hanorin ema husi nasaun hotu+ atu sai haʼu-nia dixípulu, fó batizmu ba sira+ hodi Aman, Oan no espíritu santu* nia naran. 20 Hanorin sira atu halo tuir mandamentu hotu neʼebé haʼu fó ona ba imi.+ Hanoin-hetan bá katak haʼu sei hamutuk nafatin ho imi toʼo mundu neʼe nia rohan.”*+

Ka “liña jerasaun”.

Ka “Mesias; Ida neʼebé Maromak hili ona”.

Iha lian Gregu, liafuan “oan-mane” bele mós signifika bei-oan ka jerasaun.

Karik neʼe inklui mós tempu antes sira sai dadur.

Ka “Maromak nia forsa”. Haree “Espíritu santu” iha Glosáriu.

Iha tradusaun neʼe, iha Eskritura Lian Gregu, uza Maromak nia naran “Jeová” hamutuk dala 237. Haree Ap. A5.

Orj., “keta taʼuk atu lori ó-nia feen Maria ba uma”.

Naran neʼe hanesan ho naran iha lian Ebraiku, Jesua ka Josué. Naran neʼe katak “Jeová mak fó salvasaun”.

Haree Ap. A5.

Haree Ap. A5.

Orj., “nia lori ninia feen ba uma”.

Haree Glosáriu.

Ka “estuda astrolojia”.

Ka “hatudu respeitu”.

Ka “Mesias; Ida neʼebé Maromak hili ona”.

Ka “hatudu respeitu”.

Ka “hatudu respeitu”.

Haree Glosáriu.

Haree Glosáriu.

Haree Ap. A5.

Haree Ap. A5.

Haree Ap. A5.

Haree “Psiké” iha Glosáriu.

Karik husi liafuan Ebraiku, “ai-tubun”.

Ka “Reinu; Governu”.

Haree Ap. A5.

Haree Glosáriu.

Orj., “Nuneʼe, fó fuan bá”.

Haree “Espíritu santu” iha Glosáriu.

Haree Glosáriu.

Karik neʼe refere ba João Batista.

Haree Glosáriu.

Orj., “Tentadór”.

Ka “ai-han”.

Haree Ap. A5.

Ka “iha fatin neʼebé aas liu”.

Haree Ap. A5.

Ka “ukun; reinu”.

Haree Ap. A5.

Ka “Reinu; Governu”.

Haree Glosáriu.

Ka “Área Sidade Sanulu”.

Ka “sira neʼebé husu espíritu santu”. Orj., “sira neʼebé kiak kona-ba espíritu”.

Ka “Reinu; Governu”.

Ka “haraik an”.

Ka “justu”.

Ka “kontente”.

Neʼe mós bele refere ba Maromak.

Ka “halo dame”.

Neʼe mós bele refere ba Maromak.

Ka “raga atu sukat”.

Haree nota iha Mt 7:12.

Neʼe mak Sinédriu Judeu nian. Haree “Sinédriu” iha Glosáriu.

Neʼe mak fatin ida iha sidade Jeruzalein nia liʼur neʼebé uza atu sunu foʼer. Haree “Gehena” iha Glosáriu.

Orj., “osan kuadrante ikus”. Haree Ap. B14.

Ka “labele halo adultériu”. Haree “Adultériu” iha Glosáriu.

Ka “halo ona adultériu”. Haree “Adultériu” iha Glosáriu.

Ka “halo ó monu ba sala”.

Haree Glosáriu.

Haree Glosáriu.

Lian Gregu, porneia. Haree Glosáriu.

Haree Glosáriu.

Neʼe katak feto neʼebé soe malu maski la halo sala seksuál.

Haree Ap. A5.

Neʼe katak Satanás.

Orj., “milla”. Haree Glosáriu.

Neʼe katak empresta la ho funan.

Ka “kompletu”. Neʼe katak hatudu domin neʼebé perfeitu.

Ka “fó prezente ho laran-sadiʼa”. Haree “Fó prezente ho laran-sadiʼa” iha Glosáriu.

Ka “keta fó sai iha ema nia oin”.

Ka “haree husi fatin segredu”.

Ka “halo Ita-nia naran sai nuʼudar buat sagradu; hetan respeitu”. Haree “Halo santu” iha Glosáriu.

Ka “Reinu; Governu”.

Orj., “paun”.

Ka “tusan”.

Orj., “Keta lori ami ba tentasaun”.

Neʼe katak Satanás.

Ka “para ona”.

Ka “Para ona”.

Neʼe mak ular-oan ida ho liras, neʼebé hanesan ho borboleta. Bainhira seidauk iha liras, ular-oan neʼe han hena.

Ka “haree ho klaru”. Orj., “matan simples”.

Ka “sei nakonu ho naroman”.

Orj., “matan aat”.

Ka “Para ona”.

Haree “Psiké” iha Glosáriu.

Haree “Psiké” iha Glosáriu.

Orj., “ba kóvado 1”. Haree Ap. B14.

Haree “Hahalok loos” iha Glosáriu.

Ka “Para ona”.

Ka “ai neʼebé uza atu tahan netik uma-kakuluk”.

Haree Glosáriu.

Fraze “Ukun-Fuan no Profeta sira-nia liafuan” refere ba Eskritura Lian Ebraiku tomak.

Neʼe mak animál neʼebé siʼak no han animál seluk.

Orj., “ai-fuan”.

Orj., “ai-fuan”.

Ka “Reinu; Governu”.

Ka “hatudu respeitu”.

Haree Glosáriu.

Ka “senturiaun”, neʼe katak xefe ba tropa Roma naʼin-100.

Ka “Reinu; Governu”.

Orj., “espíritu”. Haree “Pneuma” iha Glosáriu.

Ka “Asu-fuik”. Haree “Asu-rapoza” iha Glosáriu.

Haree “Oan-Mane husi Ema” iha Glosáriu.

Ka “sai laran-taridu”.

Neʼe katak sidade Kafarnaum. Dala barak Jesus hela iha sidade neʼe bainhira nia haklaken iha Galileia.

Haree “Oan-Mane husi Ema” iha Glosáriu.

Ka “tuur iha meza”.

Ka “tuur iha meza”.

Orj., “noivu sei hasai tiha husi”.

Neʼe refere ba tua-fatin neʼebé halo husi animál nia kulit.

Ka “hatudu respeitu”.

Ka “huu flauta”.

Ka “Reinu; Governu”.

Orj., “tanba ema hasai tiha sira-nia kulit no soe sira bá-mai”.

Ka “Xefe ba serbisu koʼa nian”.

Orj., “espíritu foʼer”.

Lian Gregu la esplika sé mak maun ka alin.

Lian Gregu la esplika sé mak maun ka alin.

Ka “Simão, ema Kananeu”.

Ka “Reinu; Governu”.

Ka “roupa ida tan”.

Orj., “ai-han”.

Ka “dame”.

Neʼe katak sira la iha ona responsabilidade ba konsekuénsia neʼebé akontese.

Neʼe mak animál neʼebé siʼak no han animál seluk.

Haree “Oan-Mane husi Ema” iha Glosáriu.

Neʼe mak naran seluk ba Satanás, ulun-naʼin ka ukun-naʼin ba anju aat sira.

Haree “Psiké” iha Glosáriu.

Haree “Psiké” iha Glosáriu.

Haree Glosáriu.

Orj., “asáriu 1”. Haree Ap. B14.

Haree “Ai-riin terus nian” iha Glosáriu.

Haree “Psiké” iha Glosáriu.

Ka “roupa neʼebé halo husi hena mamar”.

Ka “Reinu; Governu”.

Haree “Oan-Mane husi Ema” iha Glosáriu.

Ka “hatudu sai nia mak loos”.

Ka “liuhusi ninia rezultadu”.

Haree “Hena karón” iha Glosáriu.

Haree “Hades” iha Glosáriu.

Haree Glosáriu.

Ka “sai haʼu-nia dixípulu”.

Haree “Oan-Mane husi Ema” iha Glosáriu.

Haree “Psiké” iha Glosáriu.

Neʼe refere ba ahi-oan nia kabas neʼebé ninia lakan besik mate ona.

Ka “nia lori justisa”.

Neʼe mak naran seluk ba Satanás.

Ka “Reinu; Governu”.

Neʼe signifika katak koʼalia aat Maromak ka buat santu.

Haree “Espíritu santu” iha Glosáriu.

Ka “sistema”.

Ka “no halo adultériu”. Haree “Adultériu” iha Glosáriu.

Orj., “espíritu foʼer”.

Ka “Reinu; Governu”.

Neʼe katak Satanás.

Ka “sistema”.

Ka “rikusoin iha kbiit atu lohi nia”.

Fini kiʼik neʼe bele hetan iha Izraél. Bainhira fini neʼe moris, neʼe bele aas toʼo metru 4, no iha sanak sira.

Orj., “sea 3”. Neʼe mak 22 L. Haree Ap. B14.

Ka karik “husi tempu neʼebé mundu hahú”. Neʼe refere ba tempu neʼebé Adão no Eva nia oan sira moris.

Haree “Oan-Mane husi Ema” iha Glosáriu.

Neʼe katak Satanás.

Ka “sistema neʼe nia rohan”. Haree Glosáriu.

Ka “sistema neʼe nia rohan”. Haree Glosáriu.

Ka “sistema neʼe nia rohan”. Haree Glosáriu.

Ka “sira hahú sidi tanba nia”.

Orj., “tetrarka”.

Neʼe mak Herodes Antipas. Haree “Herodes” iha Glosáriu.

Ka “tuur iha meza”.

Orj., “estádiu barak”. Estádiu 1 mak 185 m.

Neʼe katak maizumenus husi tuku 3 dadeer toʼo loro-matan saʼe, maizumenus tuku 6 dadeer.

Ka “hatudu respeitu”.

Neʼe katak fase liman tuir ema Judeu nia serimónia.

Ka “sidi”.

Haree Glosáriu.

Lian Gregu, porneia. Haree Glosáriu.

Neʼe signifika katak koʼalia aat Maromak ka buat santu.

Neʼe katak fase liman tuir ema Judeu nia serimónia.

Ka “hatudu respeitu”.

Ka “no halo adultériu”. Haree “Adultériu” iha Glosáriu.

Haree “Oan-Mane husi Ema” iha Glosáriu.

Ka “tanba ema”.

Haree Glosáriu.

Ka “rate nia portaun”. Haree “Hades” iha Glosáriu.

Ka “Reinu; Governu”.

Orj., “hatudu laran-diʼak”.

Orj., “Bá haʼu-nia kotuk”.

Haree “Ai-riin terus nian” iha Glosáriu.

Haree “Psiké” iha Glosáriu.

Haree “Psiké” iha Glosáriu.

Haree “Psiké” iha Glosáriu.

Lian Gregu la esplika sé mak maun ka alin.

Ka “mutin”.

Haree “Oan-Mane husi Ema” iha Glosáriu.

Haree Ap. A3.

Ka “Traidór ida”.

Orj., “osan-besi drakma 2”. Haree Ap. B14.

Orj., “osan-besi estater 1”. Karik estater mak tetradrakma. Haree Ap. B14.

Ka “Reinu; Governu”.

Ka “fatuk boot neʼebé kuda-burru dada”. Fatuk neʼe uza atu harahun trigu.

Haree Glosáriu.

Haree Ap. A3.

Ka karik “imi-nia”.

Orj., “korrije ninia sala”.

Orj., “ibun”.

Orj., “70 dala 7”.

Osan-mutin talentu 10.000 mak hanesan denáriu 60.000.000. Haree Ap. B14.

Ka “hatudu respeitu”.

Haree Ap. B14.

Haree nota iha Gén 2:24.

Orj., “tau hamutuk iha ai-leba ida nia okos”.

Haree Glosáriu.

Lian Gregu, porneia. Haree Glosáriu.

Ka “Mane balu eunuku”.

Orj., “ema mak kapa ona sira”.

Ka “eunuku ba Reinu”.

Ka “halo adultériu”. Haree “Adultériu” iha Glosáriu.

Neʼe katak la falta buat ida iha ninia serbisu ba Maromak.

Haree “Oan-Mane husi Ema” iha Glosáriu.

Ka “Reinu; Governu”.

Haree Ap. B14.

Orj., “maizumenus oras 3”. Neʼe katak sura oras 3 husi loro-matan saʼe.

Orj., “oras 6”.

Orj., “oras 9”.

Orj., “oras 11”.

Haree Ap. B14.

Haree Ap. B14.

Haree Ap. B14.

Ka “laran-luak”.

Haree “Oan-Mane husi Ema” iha Glosáriu.

Orj., “inan ba Zebedeu nia oan-mane sira”.

Ka “hatudu respeitu”.

Haree “Psiké” iha Glosáriu.

Lian Gregu, Hosana. Ema temi liafuan neʼe atu husu ba Maromak hodi fó salvasaun, no mós atu hatudu haksolok.

Haree Ap. A5.

Orj., “lalehan”.

Ka “prostituta”.

Ka “Reinu; Governu”.

Ka “torre”. Haree Glosáriu.

Ka “fatuk neʼebé tau iha uma nia lidun”.

Haree Ap. A5.

Orj., “nasaun neʼebé fó fuan”.

Ka “Reinu; Governu”.

Ka “ho ema neʼebé tuur iha meza”.

Haree Glosáriu.

Haree Ap. B14.

Ka “maun”.

Haree Ap. A5.

Haree “Psiké” iha Glosáriu.

Haree nota iha Mt 7:12.

Haree Ap. A5.

Ka “toʼo haʼu halo ó-nia inimigu sira sai hanesan fatin tau ó-nia ain”.

Kaixa kiʼik neʼebé tau eskritura sira iha laran. Mane Judeu sira uza ida-neʼe tanba fiar katak neʼe bele proteje sira.

Ka “tuur-fatin neʼebé diʼak liu”.

Orj., “Rabi”.

Jesus bandu ema atu uza liafuan “aman” nuʼudar títulu relijiaun nian.

Ka “Reinu; Governu”.

Haree Ap. A3.

Ka “atu halo ema ida sai prozélitu”.

Haree Glosáriu.

Ortelaun, endru no komiñu mak ai-horis kiʼik neʼebé ema kuda iha toʼos no uza atu halo hahán gostu.

Haree Glosáriu.

Ka karik “husik imi-nia uma sai rahun”.

Haree Ap. A5.

Haree “Parousia” iha Glosáriu.

Ka “sistema neʼe nia rohan”. Haree Glosáriu.

Ka “reinu; governu”.

Neʼe hanesan ho moras neʼebé feto ida sente kuandu besik atu tuur-ahi.

Ka “Reinu; Governu”.

Haree “Oan-Mane husi Ema” iha Glosáriu.

Haree “Parousia” iha Glosáriu.

Orj., “suku”.

Orj., “husi anin haat”.

Ka “tempu veraun”.

Haree “Parousia” iha Glosáriu.

Orj., “kaixote”. Neʼe refere ba ró neʼebé boot no karik modelu hanesan kaixote.

Haree “Parousia” iha Glosáriu.

Ka “iha oras saida iha kalan”.

Ka “Reinu; Governu”.

Talentu Gregu nian ida mak 20,4 kg. Haree Ap. B14.

Orj., “osan-mutin”.

Haree Glosáriu.

Orj., “osan-mutin”.

Haree “Oan-Mane husi Ema” iha Glosáriu.

Neʼe refere ba tempu neʼebé Adão no Eva nia oan sira moris.

Ka “imi tau matan haʼu”.

Ka “hatais roupa uitoan deʼit”.

Ka “ami tau matan Ita”.

Orj., “tesi sai; aparu”. Neʼe katak lakon sira-nia moris.

Haree Glosáriu.

Haree “Oan-Mane husi Ema” iha Glosáriu.

Haree Glosáriu.

Sira buka atu kaer Jesus iha dalan neʼebé povu hanoin katak buat neʼebé sira halo mak loos.

Orj., “botir alabastru nian”. Haree “Alabastru” iha Glosáriu.

Ka “tuur hela iha meza”.

Neʼe katak apóstolu naʼin-12.

Haree “Festa Paun Fermentu-Laek nian” iha Glosáriu.

Haree Glosáriu.

Orj., “Rabi”.

Ka “Reinu; Governu”.

Ka “kanta tiha salmo”.

Haree “Psiké” iha Glosáriu.

Ka “Espíritu”. Haree “Pneuma” iha Glosáriu.

Ka “prontu”.

Orj., “Rabi”.

Orj., “lejiaun”. Haree Glosáriu.

Ka “eskritura sira”.

Haree Glosáriu.

Ka “liuhusi ó-nia logat”.

Haree Ap. A5.

Haree Glosáriu.

Ka “Fó kastigu-mate ba nia iha ai-riin!”

Ka “tau duʼut-kain”.

Ka “Viva”.

Haree “Ai-riin terus nian” iha Glosáriu.

Karik neʼe mak droga neʼebé moruk neʼebé halo husi ai-horis.

Haree “Dada sorteiu” iha Glosáriu.

Ka “roupa parte liʼur”.

Haree “Ai-riin terus nian” iha Glosáriu.

Haree “Ai-riin terus nian” iha Glosáriu.

Orj., “oras 6”.

Orj., “oras 9”.

Ka “iha duʼut-kain”.

Haree “Pneuma” iha Glosáriu.

Kortina neʼe mak haketak Fatin Santu ho Fatin Santu Liu Hotu.

Haree “Ema santu” iha Glosáriu.

Orj., “toba”.

Orj., “no Zebedeu nia oan-mane sira-nia inan”.

Haree “Loron Preparasaun” iha Glosáriu.

Haree Ap. A5.

Ka “rate memória nian”.

Ka “hatudu respeitu”.

Orj., “maun-alin”.

Orj., “ami sei halo nia fiar”.

Ka “hatudu respeitu”.

Haree “Espíritu santu” iha Glosáriu.

Ka “sistema neʼe nia rohan”. Haree Glosáriu.

    Livru sira iha lian Tetun Dili (1993-2026)
    Log Out
    Log In
    • Tetun Dili
    • Fahe
    • Organiza tuir Ita-nia hakarak
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Kondisaun atu Uza
    • Informasaun Privadu
    • Setting kona-ba privasidade
    • JW.ORG
    • Log In
    Fahe