Tauhi
Fai ʻa e Ngaahi Ako Tohi Tapu Fakalakalaká
Ko e konga fakalahi ko ení ko ha fakatahaʻi ia ʻo e ngaahi poini tefito mei he ngaahi kupu hokohoko ʻo hono fai ʻa e ngaahi ako Tohi Tapu fakalakalaká ʻa ia kuo hā ʻi he ʻEtau Ngāue Fakafaifekau ʻo e Puleʻanga. ʻOku fakalototoʻaʻi atu ʻa e tokotaha kotoa ke tauhi ʻa e konga fakalahi ko ení pea sio ki ai ʻi he taimi ʻo hono fakahoko ʻa e ngaahi ako Tohi Tapú. Tānaki atu ki ai, ʻe fakamamafaʻi nai ʻa e ngaahi poini mei he konga fakalahi ko ení lolotonga ʻa e ngaahi fakataha ki he malaʻe ngāué, pea ʻe ngāueʻaki nai ia ʻe he kau ʻovasia ngāué ko e makatuʻunga ki he ngaahi malanga ʻoku nau fai ʻi he ʻaʻahi ki he ngaahi kulupu ako tohí.
Konga 1: Ko e Hā ʻa e Ako Tohi Tapu?
Kapau ʻokú ke fai ha ngaahi fetalanoaʻaki Fakatohitapu tuʻumaʻu mo hokohoko lelei, neongo ʻene nounoú, ʻo ngāueʻaki ʻa e Tohi Tapú fakataha mo e taha ʻo e ʻū tohi ʻoku fakataumuʻa ki he akó, ʻokú ke fai ai ha ako Tohi Tapu. ʻE lava ke līpooti ʻa e akó ʻi hono fai ʻo tuʻo ua hili hono fakahāhā ʻa e fokotuʻutuʻu ʻo e akó pea kapau ʻoku ngalingali ʻe hokohoko atu ʻa e akó.—km 7/04 p. 1.
Ngaahi Tohi ʻOku Fokotuʻu Maí
◼ Ko e Hā ʻOku Fiemaʻu ʻe he ʻOtuá Meiate Kitautolú?
◼ ʻIlo ʻA Ia ʻOku Taki Atu ki he Moʻui Taʻengatá
◼ Lotu ki he ʻOtua Moʻoni Pē Tahá
◼ ʻE ngāueʻaki nai ʻa e ʻE Lava Ke Ke Hoko ko e Kaumeʻa ʻo e ʻOtuá! ke ako ai mo e kakai ʻoku fakangatangata honau tuʻunga fakaakó pe malava fakaelautohí.
Konga 2: Teuteu ke Fai ʻa e Akó
ʻOku fiemaʻu ke tau ʻoatu ʻa e fakamatalá ʻi ha founga ʻe ueʻi ai ʻa e loto ʻo e tokotaha akó. ʻOku fiemaʻu heni ʻa e teuteu fakaʻāuliliki fakataha mo e fakakaukau atu ki he tokotaha akó.—km 8/04 p. 1.
Founga ke Teuteu Aí
◼ Vakaiʻi ʻa e kaveinga, ngaahi kaveinga tokoni mo e tokoni ki he mamatá ʻo e vahé pe lēsoní.
◼ ʻAi ke ʻiloʻi ʻa e tali ki he ngaahi fehuʻi kuo pulusí, ʻo fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi foʻi lea mo e kupuʻi lea tefitó pē.
◼ Fakapapauʻi ko fē ʻi he ngaahi konga Tohi Tapu ʻoku haá ʻe lau lolotonga ʻa e akó. Hiki ha ngaahi nouti nounou ʻi he konga ʻatā ʻo e tohi akó.
◼ Teuteu ha fakamanatu nounou ʻo e ngaahi poini tefitó.
Feʻunuʻaki ʻa e Lēsoní ke Feʻungamālie
◼ Lotu ʻo kau ki he tokotaha akó mo ʻene ngaahi fiemaʻú.
◼ Toka fakakaukauʻi ʻa e ngaahi poini ʻe faingataʻa nai hono mahinoʻi pe tali ʻe he tokotaha akó.
◼ Fakakaukau: Ko e hā ʻoku fiemaʻu ke ne mahinoʻi pe ngāue ki ai koeʻuhí ka ne fai ha fakalakalaka fakalaumālie? ʻE lava fēfē ke u aʻu ki hono lotó?
◼ ʻO ka fiemaʻu, teuteu ha fakatātā, ko ha fakamatala pe ko ha holongā fehuʻi ke tokoniʻi ʻa e tokotaha akó ke ne maʻu ʻa e ʻuhinga ʻo ha poini pe ko ha konga Tohi Tapu.
Konga 3: Ngāueʻaki Ola Lelei ʻa e Tohi Tapú
Ko ʻetau taumuʻa ʻi hono fai ʻa e ngaahi ako Tohi Tapú ke ‘ngaohi ākonga’ ʻaki hono tokoniʻi ʻa e kakaí ke nau mahinoʻi pea tali ʻa e ngaahi akonaki ʻa e Folofola ʻa e ʻOtuá pea ngāueʻaki ia ʻi heʻenau moʻuí. (Mt. 28:19, 20; 1 Tes. 2:13) Ko ia ai, ʻoku totonu ke fakatefito ʻa e akó ʻi he Tohi Tapú.—km 11/04 p. 8. (p. 4 pulusinga U.S.)
Akoʻi mei he Folofola ʻa e ʻOtuá
◼ Fakahaaʻi ki he tokotaha akó ʻa e founga ke maʻu ai ʻa e ngaahi konga tohi pau ʻi heʻene Tohi Tapú tonu.
◼ Kumi pea lāulea ki he ngaahi konga tohi Fakatohitapu ʻoku fakahaaʻi ai ʻa e makatuʻunga Fakatohitapu ki heʻetau tuí.
◼ Ngāueʻaki ha ngaahi fehuʻi. ʻI he ʻikai ke fakamatalaʻi ʻa e ngaahi konga Tohi Tapú ki he tokotaha akó, ʻai ke ne fakamatalaʻi atu ia kiate koe.
◼ Tauhi ia ke faingofua. ʻOua ʻe feinga ke fakamatalaʻi ʻa e tafaʻaki kotoa ʻo ha konga Tohi Tapu. Fakakau ki ai ʻa e meʻa pē ʻoku fiemaʻu ke ʻai ai ke mahino ʻa e poiní.
◼ Ngāueʻaki ʻaonga. Tokoniʻi ʻa e tokotaha akó ke ne sio ki he anga ʻo e kaunga fakafoʻituitui kiate ia ʻa e ngaahi konga Tohi Tapú.
Konga 4: Akoʻi ʻa e Kau Akó ke Teuteu
Ko ha tokotaha ako ʻokú ne lau tokamuʻa ʻa e lēsoní, fakaʻilongaʻi ʻa e ngaahi talí pea fakakaukau ki he founga ke fakamatalaʻi ia ʻi heʻene lea pē ʻaʻaná ʻokú ne fai ʻa e fakalakalaka fakalaumālie. Ko ia ai, ko e hili pē hano fokotuʻu ha ako Tohi Tapu tuʻumaʻu, ʻai ke mo teuteuʻi fakataha ha lēsoni ke fakahaaʻi ki he tokotaha akó ʻa e founga ke fai ai iá. Ki he kau ako tokolahi, ʻe tokoni lahi ke mo teuteu fakataha ha vahe pe lēsoni kakato.—km 12/04 p. 1.
Fakaʻilongaʻí mo e Hiki Noutí
◼ Fakamatalaʻi ʻa e founga ke kumi ai ʻa e ngaahi tali fakahangatonu ki he ʻū fehuʻi ʻoku pulusi atú.
◼ Fakahaaʻi ki he tokotaha akó ʻa hoʻo tatau ʻo e tohi ʻoku akó ʻa ia kuó ke ʻosi fakaʻilongaʻi ai ʻa e ngaahi lea pe ngaahi kupuʻi lea tefitó.
◼ Tokoniʻi ʻa e tokotaha akó ke ne mahinoʻi ko e konga Tohi Tapu kotoa pē ʻoku hā kae ʻikai fakaleá ʻokú ne poupouʻi ha foʻi poini ʻi he palakalafí, pea fakahaaʻi kiate ia ʻa e founga ke hikiʻi ai ha ngaahi nouti nounou ʻi he tafaʻaki ʻatā ʻo ʻene tohi akó.
Sio Fakalūkufua mo e Fakamanatu
◼ Fakahaaʻi ki he tokotaha akó ʻa e founga ke sivisiviʻi ai ʻa e kaveinga ʻo e vahé pe lēsoní, ngaahi kaveinga tokoní mo e ngaahi fakatātaá ki muʻa ke kamata ʻene teuteu fakaikiikí.
◼ Fakalototoʻaʻi ʻa e tokotaha akó ke fakamanatu ʻa e ngaahi poini tefitó ʻi he fakaʻosi ʻo e taimi teuteú.
Konga 5: Fakapapauʻi ʻa e Lahi ʻo e Fakamatala ke Kāpuí
Ko e lahi ʻo e fakamatala ʻe lava ke lāulea ki aí ʻe fakatuʻunga pē ia ʻi he malava mo e ngaahi tuʻunga fakatouʻosi ʻa e faiakó mo e tokotaha akó.—km 1/05 p. 1.
Langa ha Tui Fefeka
◼ ʻOku mahuʻinga ange ke tau tokoniʻi ʻa e tokotaha akó ke mahinoʻi māʻalaʻala ʻa e fakamatalá ʻi haʻatau kāpui ha fuʻu fakamatala lahi ʻi ha taimi nounou.
◼ Fakamoleki ha taimi pē ʻoku fiemaʻu ke tokoniʻi ai ʻa e tokotaha akó ke ne mahinoʻi mo tali ʻa e meʻa ʻokú ne akó.
◼ Fakamoleki ha taimi ʻatā feʻunga ke fakahanga ai ʻa e tokangá ki he ngaahi konga Tohi Tapu tefito ʻa ia ʻoku tokonaki mai ai ʻa e makatuʻunga ki he ngaahi akonakí.
Tauhi ki he Kaveinga ʻo e Akó
◼ Kapau ʻoku hehema ʻa e tokotaha akó ke fakamoleki ha taimi lahi ʻi he talanoa ʻo fekauʻaki mo e ngaahi meʻa fakafoʻituituí, ʻe fiemaʻu nai ke ke fokotuʻutuʻu ke toki fetalanoaʻaki ki he ngaahi meʻá ni ʻi he hili ʻa e akó.
◼ ʻOua ʻe fakamatala lahi lolotonga ʻa e akó. Fakangatangata ʻa e lāulea ki he ngaahi poini ʻoku ʻi ai ʻene felāveʻi mo e akó pea mo e hokosia kehé ke ʻoua ʻe taʻofi ai ʻa e tokotaha akó mei hono maʻu ha ʻilo totonu ki he ngaahi tefitoʻi akonaki ʻa e Tohi Tapú.
Konga 6: ʻI Hono ʻEke ʻe ha Tokotaha Ako ha Fehuʻi
ʻI hono fokotuʻu lelei pē ha ako Tohi Tapú, ʻoku faʻa lelei ange ke lāulea ki ha ngaahi akonaki Fakatohitapu ʻi ha founga maau kae ʻikai ko e hiki holo mei he kaveinga ki he kaveinga. ʻOku tokoniʻi ai heni ʻa e tokotaha akó ke ne langa ha makatuʻunga ʻo e ʻilo totonú pea ke fakalakalaka fakalaumālie.—km 2/05 p. 6.
Hoko ʻo ʻIloʻilo
◼ Ko e ngaahi fehuʻi ʻoku felāveʻi mo e fakamatala ʻoku fai ai ʻa e akó ʻoku faʻa lava ke tali ia ʻi he taimi pē ko iá.
◼ Ko e ngaahi fehuʻi ʻoku ʻikai felāveʻi mo e fakamatala ʻoku fai ai ʻa e akó pe ʻe fiemaʻu ke fai ha fekumi ki aí ʻe lava ke lāulea ki ai ʻi ha toe taimi kehe. ʻE ʻaonga nai ke hikiʻi hifo ʻa e ngaahi fehuʻi peheé.
◼ Kapau ʻoku faingataʻa ki he tokotaha akó ke ne tali ha akonaki pau, lāulea ki ha fakamatala lahi ange ʻa ia ʻoku fakamatalaʻi fakaʻāuliliki ai ʻa e kaveingá.
◼ Kapau ʻoku teʻeki ai pē ke tuipau ʻa e tokotaha akó, tuku ʻa e kaveingá ki ha toe taimi kehe pea hokohoko atu ʻa e akó.
Hoko ʻo Anga-Fakanānā
◼ Kapau ʻoku ʻikai te ke ʻiloʻi ʻa e tali ki ha fehuʻi, ʻoua te ke taliʻaki ha fakakaukau fakafoʻituituí.
◼ Akoʻi hokohoko ki he tokotaha akó ʻa e founga ke fai ai ʻa e fekumí.
Konga 7: Fai ʻa e Lotu ʻi he Akó
Ke lava ʻe he kau ako Tohi Tapú ʻo fai ha fakalakalaka fakalaumālie, ʻoku fiemaʻu pau ʻa e tāpuaki ʻa Sihová. Ko ia ai, ʻoku totonu ke kamata mo fakaʻosi ha ako kuo ʻosi fokotuʻu ʻaki ha lotu.—km 4/05 p. 6. (3/05 p. 4 pulusinga U.S.)
Founga ke Kamataʻi Ai ʻa e Lotú
◼ Ki he kakai ko ia ʻoku nau hehema fakalotú, ʻoku faʻa malava ke fai ʻa e lotú ʻi he fuofua akó pē.
◼ ʻI he kau ako kehé, ʻoku fiemaʻu ke tau ʻiloʻilo ki he taimi feʻungamālie ke kamata ai ʻa e lotú.
◼ ʻE lava ke ngāueʻaki ʻa e Sāme 25:4, 5 mo e 1 Sione 5:14 ke fakamatalaʻiʻaki ʻa e ʻuhinga ʻoku fai ai ʻa e lotú.
◼ ʻE lava ke ngāueʻaki ʻa e Sione 15:16 ke fakahaaʻi ʻoku totonu ke tau lotu kia Sihova ʻo fakafou ʻia Sīsū Kalaisi.
Ko e Meʻa ʻe Fakakau Nai ʻi he Lotú
◼ ʻOku feʻungamālie ke fakahīkihikiʻi ʻa Sihova ʻi hono tuʻunga ko e Matavai ia ʻo e fakahinohinó.
◼ Fakahaaʻi ʻa e mahuʻingaʻia moʻoni ʻi he tokotaha akó.
◼ Fakahaaʻi ʻa e houngaʻia ki he kautaha ʻoku ngāueʻaki ʻe Sihová.
◼ Kole ki he tāpuaki ʻa Sihová ʻi he ngaahi feinga ʻa e tokotaha akó ke ngāueʻaki ʻa e meʻa ʻokú ne akó.
Konga 8: Ko Hono Tataki ʻa e Kau Akó ki he Kautahá
Ko ʻetau taumuʻa ʻi hono fai ʻa e ngaahi ako Tohi Tapú ʻoku ʻikai ko hono akoʻi pē ʻa e ngaahi fakamatala fakatokāteliné kae toe tokoniʻi foki ʻa e kau akó ke nau hoko ko ha konga ʻo e fakatahaʻanga Kalisitiané. Vaheʻi ha ngaahi miniti siʻi ʻi he uike taki taha ʻi he akó ke akoʻi ai ha poini ʻo fekauʻaki mo e kautaha ʻa Sihová.—km 5/05 p. 8. (4/05 p. 8 pulusinga U.S.)
Ngaahi Fakataha ʻa e Fakatahaʻangá
◼ Fakamatalaʻi ʻa e fakataha taki taha ʻa e fakatahaʻangá. ʻI he fuofua akó pē, fakaafeʻi kinautolu ke nau maʻu ia.
◼ Vahevahe ʻa e ngaahi poini tuʻu-ki-muʻa naʻe fakahoko ʻi he ngaahi fakatahá.
◼ Langa hake ʻa e loto-māfana ki he Fakamanatú, ngaahi ʻasemipilií pea mo e ʻaʻahi ʻa e ʻovasia sēketí.
◼ Ngāueʻaki ʻa e ʻū tā ʻi heʻetau ngaahi tohí ke tokoniʻi ai kinautolu ke nau fakakaukauloto ki he meʻa ʻoku hokó.
◼ Fakalototoʻaʻi kinautolu ke nau lau ʻa e polosiua Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová—Ko Hai Kinautolu? Ko e Hā ʻOku Nau Tui ki Aí?
Ngāueʻaki ʻa e Ngaahi Foʻi Vitioó ke Langa Hake ʻa e Houngaʻia
◼ Jehovah’s Witnesses—The Organization Behind the Name
◼ Our Whole Association of Brothers
◼ United by Divine Teaching
◼ To the Ends of the Earth
Konga 9: Teuʻi ʻa e Kau Akó ke Faifakamoʻoni ʻIkai ʻi he Founga Anga-Mahení
ʻI he kamata ke ngāueʻi ʻe he kau ako Tohi Tapú ʻa ʻenau tui ki he meʻa ʻoku nau akó, ʻoku ueʻi ai kinautolu ke nau lea ʻo fekauʻaki mo ia.—km 5/05 p. 1.
Fakalototoʻaʻi Kinautolu Ke Nau Faifakamoʻoni
◼ ʻOku ʻi ai ha ngaahi kaungāmeʻa pe mēmipa ʻi he fāmilí ʻa ia ʻe lava ke nau fakaafeʻi ke kau ʻi he akó?
◼ Kuo ʻi ai ha taha ʻi honau kaungāngāué, kaungāakó pe ko ha toe ngaahi maheni kehe kuo nau fakahāhā ha mahuʻingaʻia?
Akoʻi Kinautolu Ke Nau Vahevahe Atu ʻEnau Tuí
◼ ʻI he ngaahi poini kuo filifili lolotonga ʻa e akó, ʻeke ange ki he tokotaha akó, “ʻE anga-fēfē haʻo ngāueʻaki ʻa e Tohi Tapú ke fakamatalaʻi ʻa e moʻoni ko ení ki ho fāmilí?”
◼ Tokoniʻi ʻa e tokotaha akó ke ne mahinoʻi ʻa e fiemaʻu ke hoko ʻo anga-fakaʻapaʻapa pea anga-ʻofa ʻi heʻene lea ki he niʻihi kehé ʻo fekauʻaki mo e ʻOtuá pea mo ʻene ngaahi taumuʻá.
◼ Ko e polosiua Kau Fakamoʻoni ʻa Sihová—Ko Hai Kinautolu? Ko e Hā ʻOku Nau Tui ki Aí? ʻe lava ke ngāueʻaki ia ʻe he kau akó ke tokoniʻiʻaki ʻa e kaungāmeʻá mo e ngaahi mēmipa ʻo e fāmilí ke nau mahinoʻi ʻa ʻetau ngaahi tuí mo e ngaahi ngāue makatuʻunga Fakatohitapú.
Konga 10: Akoʻi ʻa e Kau Akó ʻi he Ngāue Fakafaifekau Fale-ki-he-Falé
ʻI hono fakapapauʻi ʻe he kau mātuʻá ʻoku taau ha tokotaha ako Tohi Tapu ke ne hoko ko ha tokotaha malanga teʻeki papitaisó, te ne kamata nai ke kau fakataha mo e fakatahaʻangá ʻi he ngāue fakamalanga ki he kakaí.—km 6/05 p. 1.
Teuteu Fakataha
◼ Fakahaaʻi ange ki he tokotaha akó ʻa e feituʻu te ne maʻu ai ʻa e ngaahi tuʻuaki ʻoku fokotuʻu maí.
◼ Tokoniʻi ia ke ne fili ha tuʻuaki faingofua ʻa ia ʻoku ʻaonga ki he feituʻu fakalotofonuá.
◼ Fakalototoʻaʻi ia ke ne ngāueʻaki ʻa e Tohi Tapú ʻi heʻene ngāue fakafaifekaú.
◼ ʻAhiʻahi fakataha. Fakahaaʻi kiate ia ʻa e founga ke fekuki pōtoʻi ai mo e ngaahi tali anga-mahení.
Malanga Fakataha
◼ Tuku ʻa e tokotaha akó ke ne sio ʻi hoʻo fai ʻa e tuʻuaki naʻá mo teuteu fakatahá.
◼ Fai ha fakakaukau ki he angaʻitangata mo e ngaahi malava ʻo e tokotaha akó. ʻI he ngaahi tuʻunga ʻe niʻihi, ʻe lelei taha nai ke ʻai ia ke ne fai ha konga pē ʻo e tuʻuakí.
◼ Tokoniʻi ʻa e tokotaha malanga foʻoú ke ne fokotuʻu ha taimi-tēpile tuʻumaʻu ʻi he kau ki he ngāue fakafaifekaú.
Konga 11: Tokoniʻi ʻa e Kau Akó ke Fai ha Ngaahi Toe ʻAʻahi
Ko e teuteu ki ha toe ʻaʻahí ʻoku kamata ia ʻi he fuofua ʻaʻahí. Fakalototoʻaʻi ʻa e tokotaha akó ke ne maʻu ʻa e mahuʻingaʻia moʻoni ʻi he faʻahinga ko ia ʻokú ne malanga ki aí. Akoʻi fakalakalaka ia ke ne fakaafeʻi ʻa e kakai ʻi he ngaahi ʻapí ke nau fakahaaʻi ʻenau fakakaukaú, ke fanongo ki heʻenau ngaahi fakamatalá pea ke fakatokangaʻi ʻa e ngaahi meʻa ʻokú ne fakahohaʻasi kinautolú.—km 7/05 p. 1.
Ko e Teuteu ke Toe Foki
◼ Fakamanatu ʻa e fuofua ʻaʻahí, pea tokoniʻi ʻa e tokotaha akó ke ne fili ha kaveinga ʻa ia ʻe fakamānako ki he tokotaha-ʻapí.
◼ Teuteu ha tuʻuaki nounou ʻa ia ʻoku fakahaaʻi ai ha konga Tohi Tapu ʻe taha fakataha mo ha palakalafi ʻi ha tohi.
◼ Teuteu ha fehuʻi ʻa ia ʻe lava ke langaʻi hake ʻi he fakaʻosinga ʻo e fetalanoaʻakí.
Toe Foki Tōtōivi
◼ Fakalototoʻaʻi ʻa e tokotaha akó ke toe foki vave ki he faʻahinga kotoa ʻoku nau fakahaaʻi ha mahuʻingaʻiá.
◼ Tokoniʻi ʻa e tokotaha akó ke ne sio ki he fiemaʻu ke kīvoi ʻi he feinga ke aʻu ki he faʻahinga ʻoku faingataʻa ke maʻú.
◼ Fakahaaʻi ange ki he tokotaha malanga foʻoú ʻa e founga ke fai ai ʻa e ngaahi fokotuʻutuʻú, pea tokoniʻi ia ke ne mahinoʻi ʻa e fiemaʻu ke toe foki ʻo hangē ko ia naʻe ʻosi palōmesí.
Konga 12: Tokoniʻi ʻa e Kau Akó ke Kamata mo Fakahoko ha Ako Tohi Tapu
Ko hoʻo faʻifaʻitaki kia Sīsū ʻaki ʻa hono fokotuʻu ha faʻifaʻitakiʻanga totonu ʻi hoʻo ngāue fakafaifekaú tonu ʻoku mātuʻaki mahuʻinga ia. ʻI he siofi ko ia ʻe hoʻo tokotaha akó ʻa hoʻo takimuʻa ʻi he ngāue fakafaifekaú, te ne mahinoʻi ai ko e taumuʻa ʻo hono fai ʻo e ngaahi toe ʻaʻahí ke kamata ha ngaahi ako Tohi Tapu.—km 8/05 p. 1.
Tuʻuaki ha Ako Tohi Tapu
◼ Fakamatalaʻi ki he tokotaha akó ʻoku ʻikai ke fuʻu fiemaʻu lahi ia ke fakamatalaʻi fakaikiiki ʻa e fokotuʻutuʻu ki he akó.
◼ ʻOku faʻa lelei taha pē ke fakahāhā ʻa e akó ʻaki hono ngāueʻaki ʻa e palakalafi ʻe taha pe ua nai mei ha tohi ako.
◼ Fakamanatu pea ʻahiʻahiʻi ʻa e taha ʻo e ngaahi fokotuʻu ki hono kamata ʻa e ngaahi ako Tohi Tapú.—km 8/05 p. 8; km 1/02 p. 6.
Ko Hono Akoʻi ʻa e Kau Akó Ke Nau Hoko ko e Kau Faiakó
◼ Fakalototoʻaʻi ʻa e kau akó ke nau kau ʻi he Ako Fakafaifekau Fakateokalatí.
◼ Fokotuʻutuʻu ki ha kau malanga foʻou ke nau ō mo koe ʻi he ngaahi ako Tohi Tapu kehé ʻa ia te nau kiʻi kau nai ai ʻi he faiakó.