Watchtower INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Watchtower
INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Aymara
ʼ
  • kʼ
  • tʼ
  • pʼ
  • chʼ
  • qʼ
  • BIBLIA
  • QELLQATANAKA
  • TANTACHÄWINAKA
  • nwt Éxodo 1:1-40:38
  • Éxodo

Janiw videojj utjkiti

Disculpapjjeta, janiw aka video uñjañjamäkiti

  • Éxodo
  • Biblia Aymara. Machaq Mundon Jakirinakataki
Biblia Aymara. Machaq Mundon Jakirinakataki
Éxodo

ÉXODO

1 Kunapachatï Jacobojja, mä arunjja Israelajj Egiptor sarjjäna ukhajja, sapa mayni yoqanakapajj taqpach familiapampiw sarapjjarakïna.+ Jacobun yoqanakapan sutinakapajj akanakänwa: 2 Rubén, Simeón, Leví, Judá,+ 3 Isacar, Zabulón, Benjamín, 4 Dan, Neftalí, Gad, Aser.+ 5 Taqe jupanakaw Jacobut jutapjjäna, taqpachanejj 70 jaqenakäpjjänwa. Ukampis Joseajj Egipto markankjjänwa.+ 6 Tiempompejja Joseasa, taqe jilanakapasa, uka tiempon jakir taqe jaqenakas jiwarjjapjjänwa.+ 7 Israelitanakajj walja wawanëjjapjjänwa, walipuniw jiljjattapjjarakïna. Jukʼamp waljaniruw tukusipkakïna, jankʼakirakiw wali chʼaman markar tukusipkäna. Ukhamasti Egipto oraqejj jupanakamp phoqantatänwa.+

8 Tiempompejja yaqha reyiw Egipto markan utj-jjäna, jupasti janiw Josear uñtʼkänti. 9 Uka reyejj akham sasaw markapar säna: “¡Uñjapjjam! Israelitanakajj jiwasat sipansa jukʼamp waljanëjjapjjewa, wali chʼamanëjjapjjarakiwa.+ 10 Jan jiljjattasipkakiñapatakejja jupanakar kuns lurañasapuniwa. Mä guerratï utjaspa ukhajja, jupanakajj enemigonakasampi mayachtʼasisaw jiwas contra nuwasipjjaspa, markatsa sarjjapjjarakispawa” sasa.

11 Ukatwa jupanakajj israelitanakjjarojj pʼeqtʼirinak uttʼayapjjäna, ukhamat jupanakar wali chʼama tukuñ trabajonakan munkir jan munkir trabajiyapjjañapataki.+ Israelitanakajja Pitom ukhamarak Raamsés+ markanakwa faraonatak lurarapipjjäna, uka markanakajj faraonan utjirinakap imañatakïnwa. 12 Kunapachatï israelitanakar jukʼamp tʼaqesiyapjjäna ukhajja, jukʼampiw israelitanakajj jiljjattapjjäna, walja cheqanakanwa jakjjapjjarakïna. Uk uñjasajja egipcionakajj israelitanakar wal ajjsarjjapjjäna.+ 13 Ukatwa egipcionakajj israelitanakar wali chʼama tukuñ trabajonakan munkir jan munkir trabajiyapjjäna.+ 14 Wali chʼama tukuñ trabajonakampiw israelitanakar wal tʼaqesiyapjjäna, munkir jan munkiriw ñeqʼempi ukhamarak ladrillonakampi* jupanakar trabajiyapjjäna. Kunayman trabajonakanwa campon trabajiyapjjarakïna. Jïsa, walpun israelitanakar tʼaqesiyapjjäna, kunayman chʼama tukuñ trabajonakanwa esclavot trabajiyapjjäna.+

15 Uka qhepatjja Egipto markan reyipajj hebrea* parteranakaruw parläna, jupanakajj Sifrá ukhamarak Pua satäpjjänwa. 16 Akham sasaw jupanakar säna: “Kunapachatï jumanakajj hebrea warminakar ususiñ+ yanaptʼapkäta ukhajja, yoqall wawati jan ukajj imill wawach nasini uk sum uñjapjjäta. Yoqall wawäni ukhajja jiwayapjjañamawa, imill wawäni ukhasti jakayasipkakiñamawa” sasa. 17 Ukampis parteranakajj cheqpach Diosaruw ajjsarapjjäna, ukatwa kuntï Egipto markan reyipajj jupanakar siskäna uk jan lurapkänti. Jupanakajj yoqall wawanakarojj jakayasipkakïnwa.+ 18 Tiempompejja Egipto marka apnaqer reyejj parteranakaruw jawsäna, akham sarakïnwa: “¿Kunatsa jumanakajj yoqall wawanakar jakayasipkakta?” sasa. 19 Parteranakasti faraonarojj akham sapjjarakïnwa: “Hebrea warminakajj janiw egipcia warminakjamäpkiti. Jupanakajj wali fuerte warminakäpjjewa, parterajj janïr jupanakan ukar mantki ukhaw jupanakajj ususjjapjje” sasa.

20 Ukatwa Diosajj parteranakar bendisïna. Israelitanakasti jiljjattasipkakïnwa, wali chʼaman markaruw tukjjapjjarakïna. 21 Cheqpach Diosar ajjsarapjjatap laykojja, Diosajj wawanakampiw parteranakar qhepat bendisïna. 22 Ukatjja faraonajj akham sasaw taqpach markapar mä orden churäna: “Hebreonakan jichhak nasit yoqall wawanakaparojja Nilo jawiraruw jaqontapjjäta, ukampis taqe imill wawanakarojj jakayasipkakïtawa”+ sasa.

2 Uka tiemponjja Leví tribunkir mä chachaw pachpa tribupankir mä warmimp casarasïna.+ 2 Ukatjja uka warmejj usurëjjänwa, mä yoqall wawa ususirakïna. Wawapan wali suma uñnaqtʼanïtap uñjasajja, kimsa phajjsiw uka wawar imantäna.+ 3 Kunapachatï wawapar jan imantañ puedjjäna+ ukhajja, papirot* lurat mä canastaruw* alquitranampi* jawsüna. Uka canastar wawar ichuntasasti cañanak taypiruw uchäna, Nilo jawir lakaru. 4 Ukampis uka wawan kullakapajja+ uka lugarat jaya cheqaruw saytʼasïna, ukhamat kunas uka wawar pasani uk uñjañataki.

5 Kunapachatï faroanan phuchapajj Nilo jawirar bañasiñatak saraqanïna ukhajja, sirvientanakapajj Nilo jawir lakanwa sarnaqasipkäna, ukhamaruw faraonan phuchapajj cañanak taypin mä canasta uñjäna. Ukatjja jankʼakiw mä esclavapar uka canasta aptaniñapatak khitäna.+ 6 Kunapachatejj faraonan phuchapajj uka canasta jistʼaräna ukhajja, mä yoqall wawaruw jachaskir uñjäna. Uk uñjasajja uka wawat sinttʼasïnwa, ukampis akham sänwa: “Aka wawajj hebreonakan wawaparakisä” sasa. 7 Ukatjja uka wawan kullakapajj akham sasaw faraonan phuchaparojj säna: “¿Aka wawar uywañapatakejj hebrea warminakat mä wawa uywirir jawsir sariristti?” sasa. 8 Faraonan phuchapajj sarakïnwa: “¡Saraskakim!” sasa. Ukatsti jankʼakiw uka imill wawajj sarasin uka wawan mamapar jawsanïna.+ 9 Faraonan phuchapasti uka warmirojj sarakïnwa: “Aka wawar apasin nayatak uywarapita, nayajj pagaskämawa” sasa. Ukhamasti uka warmejj uka wawar apjjasaw uywäna. 10 Kunapachatï uka wawajj jilsjjäna ukhajja, uka warmejj faraonan phuchapan ukaruw irpjjäna. Uka wawasti faraonan phuchapan wawapäjjänwa,+ juparusti Moisés* sutimpiw uchäna, akham sarakïnwa: “Nayajj umatwa aka wawarojj apsta,+ ukatwa uka sutimp uchta” sasa.

11 Kunapachatï Moisesajj jilïrëjjäna ukhajja,* kunjamsa jilanakaparojj chʼama tukuñ trabajonakan munkir jan munkir trabajiyapjjäna uk uñjiriw saräna.+ Ukatsti mä egipcio jaqeruw hebreo jilapar jawqʼjaskir uñjäna. 12 Ukatjja Moisesajj taqe cheq uñatatasajj janiw khitirus uñjkänti, ukatwa uka egipcio jaqerojj jiwayäna, ukatsti chʼallaruw imantjjarakïna.+

13 Qhepürusti mayampiw Moisesajj jilanakapan ukar saräna, ukatjja pä hebreo chachanakaruw nuwasiskir uñjäna. Ukatwa kawkïritï juchanïkäna ukarojj akham säna: “¿Kunatsa jilamar nuwta?”+ sasa. 14 Uk satajja jupajj sarakïnwa: “¿Khitis jumarojj principetsa juezatsa nanakjjar uttʼaytam? ¿Kunjamtï egipcior jiwaykta ukhamarakti nayar jiwayañ munista?”+ sasa. Uk istʼasajja Moisesajj ajjsarayasïnwa, akham sasaw chuymapan sarakïna: “¡Kuntï nayajj lurkta uk yatjjapjjpachawa!” sasa.

15 Kuntï Moisesajj lurkäna ukjja faraonajj yatjjänwa, ukatwa jupajj Moisesar jiwayañ munäna. Moisesasti faraonat escapjjänwa, Madián+ oraqer jakiriw sarjjarakïna, ukatjja mä phuju jakʼaruw qontʼasïna. 16 Madián oraqenkir sacerdotejja+ paqallqo phuchanakanïnwa, uka phuchanakapasti um apsuñataki ukhamarak uka umamp uywa umayañanakar phoqantañatakiw jutapjjäna, ukhamat awkipan uywanakapar umtʼayañataki. 17 Ukampis yaqhep uywa awatirinakajja, kunjamtï sapa kutejj lurapjjerïkäna ukhamarakiw jupanakar alisnukupjjäna. Uk uñjasasti Moisesajj uka warminakarojj arjjatänwa,* uywanakaparus umtʼayarakïnwa. 18 Kunapachatï uka warminakajj Reuel*+ awkipan utapar purjjapjjäna ukhajja, akham sasaw jupanakar säna: “¿Kunatsa jichhürojj jankʼak utar kuttʼanipjjta?” sasa. 19 Jupanakasti sapjjarakïnwa: “Mä egipcio jaqew+ awatirinakat arjjatapjjetu, um apsusaw uywanakar umtʼayaraki” sasa. 20 Awkipajj phuchanakapar akham sarakïnwa: “¿Kawkinkarak uka jaqesti? ¿Kunatsa juparojj jaytaniwayapjjta? Jiwasamp chika manqʼasiñapatak jawsanipjjam” sasa. 21 Ukatjja Moisesajj Reuel chachampiw iyaw sasin quedasjjäna, Reuelasti Ziporá+ phuchapampiw Moisesar casarjjarakïna. 22 Ukatsti Ziporá warmejj mä yoqall wawa ususïna, uka wawarusti Moisesajj Guersom*+ sutimpiw uchäna, akham sarakïnwa: “Mä extranjerjamaw nayajj yaqha oraqen jakaskta”+ sasa.

23 Walja maranak qhepatjja,* Egiptonkir reyejj jiwjjänwa,+ ukampis israelitanakajj esclavöpjjatap laykojj wal wararipjjäna, wal jachapjjarakïna. Esclavot servis tʼaqesipjjatap laykojja cheqpach Diosarojj artʼasisipkakïnwa.+ 24 Tiempompejja Diosajj israelitanakan wararitanakap istʼänwa.+ Ukatjja Diosajj Abrahanampi, Isaacampi, Jacobump lurkäna uka pacto+ phoqañ amtäna. 25 Israelitanakajj kunjamsa tʼaqesipjjäna ukjja Diosajj uñjänwa, ukatsti jupanakatjja wal sinttʼasïna.

3 Moisesajj Jetró* suegropan+ ovej awatiripäjjänwa, Jetró chachajj Madián oraqen mä sacerdotënwa. Kunapachatï Moisesajj wasarat inti jalanta toqer ovejanak anakiskäna* ukhajja, cheqpach Diosan qolluparuw purïna,+ mä arunjja Horeb qolluru. 2 Ukatjja Jehová Diosan angelapaw juparojj uñstäna, nina aqaskir mä chʼapi taypina.+ Kunapachatï Moisesajj uka chʼapi uñchʼukiskäna ukhajja, uka chʼapin nakhaskirwa uñjäna, ukampis uka chʼapejj janiw nakhantkänti. 3 Ukatwa Moisesajj akham säna: “¡Wali musparkañarakisä! ¿Kunatsa uka chʼapejj jan nakhantkpacha? Uk uñjañatak jakʼachasï” sasa. 4 Kunapachatï Jehová Diosajj Moisesar uka chʼapir jakʼachasiskir uñjäna ukhajja, akham sasaw uka chʼapi taypit jupar säna: “¡Moisés! ¡Moisés!” sasa. Moisesajj sarakïnwa: “Akankasktwa” sasa. 5 Diosajj sarakïnwa: “Jan jukʼamp jakʼachasinimti. Kayumat wiskhunak* apsusim, jumajj saytʼatäskta uka oraqejj sagrado oraqewa” sasa.

6 Diosasti akham sarakïnwa: “Nayajj nayra awkinakaman* Diosapätwa, Abrahanana,+ Isaacana,+ Jacobun+ Diosapätwa” sasa. Cheqpach Diosar uñjañ ajjsarayasitap laykojja, Moisesajj ajanupwa imantasïna. 7 Jehová Diosajj akham sarakïnwa: “Egiptonkir markajajj kunjamsa tʼaqesiski ukjja nayajj cheqpachapuniw uñjta, munkir jan munkir trabajiyapki uka jaqenak kawsa arnaqasitanakapsa istʼaraktwa. Jupanakan tʼaqesitanakapjja nayajj sum yatta.+ 8 Egipcionakat salvañatakiw saraqäjja,+ uka oraqet jupanakar irpsusinjja wali jachʼa ukhamarak suma oraqeruw jupanakar irpäjja, kawkjantï leches miskʼis wal utjki uka oraqeru.+ Jupanakarusti cananeonakana, hititanakana, amorreonakana, perizitanakana, heveonakana, jebuseonakan+ oraqeparuw irpäjja. 9 Israelitanakan arnaqasitanakapwa nayajj istʼta, egipcionakajj kunjamsa chʼama tukuñ trabajonakampi jupanakar tʼaqesiyapjje uksa uñjaraktwa.+ 10 Jichhajj jutam, faraonan ukaruw khitäma, jumaw markajarojja, mä arunjja israelitanakarojj Egipto markat irpsüta”+ sasa.

11 Ukampis akham sasaw Moisesajj cheqpach Diosar säna: “Faraonan ukar sarañatakisa israelitanakar Egiptot irpsuniñatakis janiw nayajj wakichtʼatäkti” sasa. 12 Diosasti sarakïnwa: “Nayaw jumampïskäjja.+ Nayaw jumarojj khitasksma, uk yatiñamatakejj aka promesa jumampejj luraskta: kunapachatï jumajj markajar Egiptot irpskäta ukhajja, taqe jumanakaw aka qollur jutapjjäta, naya cheqpach Diosaruw servipjjarakitäta”*+ sasa.

13 Ukampis Moisesajj akham sasaw cheqpach Diosarojj säna: “Nayatï israelitanakan ukar sarirista, ukat ‘nayra awkinakaman Diosapaw jumanakan ukar khitanitu’ sasin sirista, ukat jupanakajj ‘¿kunas sutipajja?’+ sasin sapjjarakitaspa ukhajja, ¿nayajj jupanakar kamsarakiriststi?” sasa. 14 Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “Kunar tukuñtï nayajj ajllkäjja* ukaruw tuköjja”*+ sasa. Diosasti sarakïnwa: “Israelitanakarojj akham sasaw säta: ‘Kunar tukuñtï nayajj ajllkäjja ukaruw tuköjja’ sasin satäki ukaw jumanakan ukar khitanitu”+ sasa. 15 Ukatjja Diosajj mayampiw Moisesar akham sarakïna:

“Israelitanakarojj akham sätawa: ‘Nayra awkinakaman Jehová Diosapa, Abrahanana,+ Isaacana,+ Jacobun+ Diosapaw jumanakan ukar khitanitu’ sasa. Ukaw nayan wiñayatak sutijajja,+ ukhamwa jutïr taqe jaqenakajj wiñayatak nayar amtapjjetani. 16 Jichhajja israelitanakan ukar saram, jupanak taypit ancianonakar* tantachthapinim, jupanakarojj akham sätawa: ‘Nayra awkinakaman Jehová Diosapa, Abrahanana, Isaacana, Jacobun Diosapaw nayar uñstitu. Jupajj akham sarakiwa: “Nayaw jumanakarojj yanaptʼapjjäma,+ nayarakiw Egipto markan tʼaqesipkta ukatsa salvapjjäma. 17 Ukatwa ak lurañ amtta: egipcionak kawsa tʼaqesipkta ukatjja nayajj salvapjjämawa.+ Jumanakarusti cananeonakana, hititanakana, amorreonakana,+ perizitanakana, heveonakana, jebuseonakan+ oraqeparuw apapjjäma, kawkjantï leches miskʼis wal utjki uka oraqeru”+ sasa’.

18 ”Jupanakajj cheqpachapuniw jumar istʼapjjätam.+ Jumajj Israelankir ancianonakampiw Egipto apnaqer reyin ukar saräta, jumanakajj akham sasaw jupar sapjjañama: ‘Hebreonakan Jehová Diosapaw+ nanakamp parli. Mirä amp suma, nanakajj kimsa uruw wasarnam sarañ munapjjta, ukhamat Jehová Diosajar sacrificionak loqtapjjañajataki’+ sasa. 19 Nayajj sum yatta, Egipto apnaqer reyejj janiw khitañ munapkätamti, kunapachatï nayajj chʼamaj+ jupar uñachtʼaykä ukhakiw khitapjjätam. 20 Chʼamajampiw Egipto markar castigäjja, walja milagronakwa uka markan lurarakëjja. Ukatsti faraonajj jumanakar khitjjapjjätamwa.+ 21 Egipcionak nayraqatan markajajj suma uñjatäñapatakejj nayaw yanaptʼäjja. Kunapachatï jumanakajj sarjjapjjäta ukhajja, janiw chʼusa amparak sarapkätati.+ 22 Ukatjja sapa mayni warmejj vecinapampiru utapan jakir warmimpiruw kunanakatï qollqeta qorita luratäki ukanaka ukhamarak isinak mayiñapa. Ukatjja yoqanakamampiru phuchanakamampiruw ukanakamp isthapiyapjjañama. Jumanakaw egipcionakar saqueysupjjäta”+ sasa.

4 Ukampis Moisesajj sarakïnwa: “Jupanakatï jan creyipkitani janirak istʼapkitani ukhajj ¿kunsa nayajj luräjja?+ Jupanakajj akham sapjjetaniwa: ‘Jehová Diosajj janiw jumar uñstktamti’ sasa”. 2 Jehová Diosajj jupar sarakïnwa: “¿Kunas amparamanki?” sasa. Moisesajj sarakïnwa: “Mä varaw amparajanki” sasa. 3 Diosajj jupar sarakïnwa: “Uka vara oraqer jaqonoqam” sasa. Ukatwa Moisesajj uka vara oraqer jaqonoqäna, ukatjja uka varajj mä asiruruw* tuküna,+ uk uñjasasti Moisesajj tʼijtjjänwa. 4 Jehová Diosajj Moisesar sarakïnwa: “Uka asirur* wichʼinkat katthapim” sasa. Ukatwa Moisesajj uka asirur katthapïna, uka asirojj mä vararuw tukjjarakïna. 5 Diosajj akham sarakïnwa: “Jumajj ukwa luräta, ukhamat jupanakajj nayra awkinakapan Jehová Diosapa, Abrahanana, Isaacana, Jacobun Diosap+ jumar uñstatap+ creyipjjañapataki” sasa.

6 Jehová Diosajj mayampiw Moisesarojj akham säna: “Mirä amp suma, amparamjja pechomäki ukawjat isimar loqantam” sasa. Moisesasti iyaw sasaw loqantäna. Kunapachatï amparap apsusjjäna ukhajja, ¡amparapajj lepra usumpi katuntatänwa, khunjam janqʼorakïnwa!+ 7 Ukatjja Diosajj sarakïnwa: “Amparamjja pechomäki uka cheqat wasitamp isimar loqantam” sasa. Moisesasti iyaw sasaw wasitamp loqantäna. Kunapachatï amparap apsusjjäna ukhajja, ¡nayrjam walikëjjänwa! 8 Diosajj sarakïnwa: “Jumarutï jan creyipkätam, nayrïr milagro uñjasas janirak yäqapkani ukhajja, ukjjar lurkäta uka milagro+ uñjasaw jupanakajj creyipjjani. 9 Jupanakatï uka pä milagronak uñjasas jan creyipkani, jumar istʼañsa janirak munapkani ukhajja, Nilo jawirat um apsusaw waña oraqer waranuküta, waña oraqenjja uka umajj wilaruw tukjjani”+ sasa.

10 Moisesajj akham sasaw Jehová Diosar sarakïna: “Jehová, perdontʼita, janiw kunapachas nayajj sum parlirïkti, janiw nayras sum parlkayätti, jumajj naya servirimamp parlkayäta ukhat uksarus janirakiw sum parlkti. Nayajj janiw sum parlañ yatkti”+ sasa. 11 Jehová Diosajj Moisesar akham sarakïnwa: “¿Khitis jaqen lakap luri, khitis jaqerojj amut jaqer tukuyi, khitis oqararus tukuyi, khitis jaqerojj sum uñjayi jan ukajj juykhuptayi? ¿Janit naya Jehová Diosajj ukanak lurktjja? 12 Jichhajj saram, jumajj parlkäta ukhajj nayaw jumampïskäjja,* kuntï parlañamäki uksa nayaw yaticharakïma”+ sasa. 13 Moisesajj sarakïnwa: “Jehová, perdontʼita, naya lanti yaqhar khitam” sasa. 14 Uk istʼasajja Jehová Diosajj Moisesatakejj wal colerasïna, akham sarakïnwa: “¿Janit Leví tribunkir Aarón chachajj jilamäki?+ Jupan wali suma parlirïtapwa nayajj yatta. Jupajj jumamp jikisiriw jichhajj jutaski. Kunapachatï jumar uñjätam ukhajja jupajj* wal kusisini.+ 15 Ukhamajj Aarón jilamaruw parlañama, kuntï nayajj sisksma ukanakwa jupar yatiyañama.+ Jumanakajj parlapkäta ukhajja nayaw jumanakampïskäjja,+ kuntï lurapjjañamäki uksa nayaw yatichapjjarakïma. 16 Aarón jilamaw juma lantejj markarojj parlani, kuntï jumajj parlkäta ukjja jupaw yatiyarakini, jumasti Diosan representantepatwa jupatakejj saytʼäta.+ 17 Aka varjja amparamaruw jumajj apäta, aka varampirakiw milagronak luräta”+ sasa.

18 Ukatjja Moisesajj Jetró suegropan+ ukaruw kuttʼäna, akham sasaw jupar sarakïna: “Mirä amp suma, jilanakajan ukaruw Egipto markar kuttʼañ munta, ukhamat jupanakajj jakasipkiti janicha uk uñjañataki” sasa. Jetró suegropajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “Sumak sarjjam” sasa. 19 Kunapachatï Moisesajj Madián oraqenkaskäna ukhajja, akham sasaw Jehová Diosajj jupar säna: “Saram, Egipto markar kuttʼam, taqe khitinakatï jiwayañatak jumar thaqapkayätam* ukanakajj jiwaratäjjapjjewa”+ sasa.

20 Ukatjja Moisesajj esposapampiru yoqall wawanakapampiruw mä asnor makatayäna, ukatjja Egipto oraqeruw kuttʼawayjjäna, cheqpach Diosajj apam siskäna uka varsa aparakïnwa. 21 Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “Milagronak lurañatakiw jumarojj chʼam chursma. Kunapachatï jumajj Egipto markar kuttʼjjäta ukhajja, taqe uka milagronakwa faraón nayraqatan lurañama.+ Ukampis nayajj faraonan chuymap qalarayäwa,*+ jupasti janiw markajarojj khitañ munkaniti.+ 22 Faraonarojj akham sarakïtawa: ‘Jehová Diosajj akham siwa: “Israelajj nayan jilïr wawajawa.+ 23 Nayasti sissmawa: nayar serviñapatakejj wawajar khitjjam, ukampis jumatï jan khitañ munkäta ukhajja, jilïr yoqall wawamaruw nayajj jiwayäjja”+ sasa’”.

24 Kunapachatï Moisesajj thak saraskäna, ukat sarmartʼañatak mä lugarar purïna ukhajja, Jehová Diosaw*+ jupampejj jikisïna, jupasti jiwayañatakiw+ jupar* thaqaskäna. 25 Ukatjja Ziporá+ warmejj mä ari qala aptasaw wawapar circuncidäna,* ukatsti khareqkäna uka jañchjja jupan* kayuparuw uchäna, akham sarakïnwa: “Aka wila taypiw nayan esposojätajja” sasa. 26 Ukatjja Diosajj janiw juparojj kamachkänsa. Uka tiemponjja wawapar circuncidatap laykojja Ziporá warmejj akham sänwa: “Aka wila taypiw nayan esposojätajja” sasa.

27 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Aaronar säna: “Moisesamp jikisiñatakejj wasarar saram”+ sasa. Ukatwa Aaronajj saräna, cheqpach Diosan qollupanwa+ Moisesampejj jikisirakïna, juparusti jampʼattʼasaw aruntäna. 28 Ukatjja Moisesajj taqe kunanaktï Jehová Diosajj jupar siskäna ukanakwa Aaronar awisäna,+ kuna milagronak lurañaptï Diosajj jupar maykäna ukanaksa awisarakïnwa.+ 29 Ukatjja Moisesampi Aaronampejj Egipto markaruw sarapjjäna, ukar purisasti israelitanakan taqpach ancianonakaparuw tantachthapipjjäna.+ 30 Ukatsti taqe kunanaktï Jehová Diosajj Moisesar siskäna ukanakwa Aaronajj jupanakar yatiyäna, Moisesasti markan uñjkataw milagronak lurarakïna.+ 31 Ukatjja markankirinakajj Moisesar creyipjjänwa.+ Jehová Diosajj israelitanakar yanaptʼañwa amti,+ tʼaqesitanakapsa+ uñjarakiwa sasin parlir istʼapjjäna ukhajja, jupanakajj oraqer puriñkamaw altʼasipjjäna.

5 Ukatjja Moisesampi Aaronampejj faraonan ukaruw sarapjjäna, akham sapjjarakïnwa: “Israel markan Jehová Diosapajj akham siwa: ‘Markajar khitjjam, ukhamat jupanakajj mä fiesta nayatak wasaran lurapjjañapataki’ sasa”. 2 Faraonajj akham sarakïnwa: “¿Khitis uka Jehová Diosajja,+ ukhamat jupar istʼasin Israel markar khitañajatakejja?+ Janipuniw nayajj uka Jehová Diosarojj uñtʼkti, janiw kunäkipansa Israel markarojj khitkäti”+ sasa. 3 Ukampis jupanakajj akham sapjjänwa: “Hebreonakan Diosapaw nanakamp parli. Mirä amp suma, kimsa uruw wasarnam sarañ munapjjta, ukhamat nanakan Jehová Diosajar sacrificionak loqtapjjañajataki.+ Janitï ukhamäkanejja, Diosajj usunakampiw castigapjjetani jan ukajj espadampiw jiwarayapjjetani” sasa. 4 Egipto marka apnaqer reyejj akham sasaw jupanakar sarakïna: “¿Kunatsa jumanakajj jaqenakan jan trabajipjjañap munapjjta? ¡Trabajonakamar kuttʼapjjam!”+ sasa. 5 Faraonajj akham sarakïnwa: “Markamankir qhawqha jaqenakas akan utji uk uñtapjjam, ¿trabajonakapat samarapjjañapti jumanakajj munapjjta?” sasa.

6 Ukürpachaw faraonajj capatazanakampiru israelitanak taypit pʼeqtʼirinakampir akham säna: 7 “Ladrillonak* lurapjjañapatakejja janiw jumanakajj pajanak esclavonakar churjjapjjätati.+ Jupanakaw pajanak apthapisinipjjañapa. 8 Ukampis qhawqha ladrillonaktï sapürojj lurapjjerïki ukha ladrillonakwa jupanakajj lurasipkakiñapa. Janiw ni mä jukʼsa minustʼayapjjätati, jupanakajj jayrasisipkiwa. Ukatwa akham sasin arnaqasisipki: ‘¡Nanakajj sarjjañ munapjjta, Diosajaruw sacrificionak loqtañ munapjjta!’ sasa. 9 Jupanakarojj walpun trabajiyapjjam, jan tiemponiw jupanakar trabajiyapjjäta, ukhamat uka kʼari arunakar jan istʼapjjañapataki” sasa.

10 Ukatjja capatazanakampi+ israelitanak taypit pʼeqtʼirinakampejj akham sasaw esclavonakar sapjjäna: “Faraonajj akham siwa: ‘Janiw jukʼampejj pajanak churjjapjjämati. 11 Sarapjjam, kawkjanjjay pajanak jikjjatapjjchïta ukjanakat pajanak apthapisinipjjam, ukampis qhawqha ladrillonaktï lurapjjerïkta ukajj janipuniw minustʼayatäkaniti’ sasa”. 12 Ukatjja esclavonakajj Egipto oraqpacharuw sarapjjäna, ukhamat pajanak* apthapiniñataki. 13 Capatazanakajj israelitanakarojj waytʼasipkakïnwa, akham sasa: “Qhawqha ladrillonaktï pajanak churatajj lurapjjerïkayäta ukha ladrillonakwa lurasipkakiñama” sasa. 14 Faraonan capatazanakapajja israelitanak taypit uttʼayapkäna uka pʼeqtʼirinakarojj jawqʼjapjjänwa.+ Akham sasaw jupanakar sapjjarakïna: “¿Kunatsa jumanakajj qhawqha ladrillonaktï lurapjjañamäkäna uk jan lurapkta? Jumanakajj janiw masürus ni jichhürus phoqapktati” sasa.

15 Ukatsti israelitanak taypit pʼeqtʼirinakajja faraonan ukaruw sarapjjäna, akham sasaw jupar quejasipjjarakïna: “¿Kunatsa servirinakamarojj ukham jan wal lurapjjesta? 16 Janiw nanakarojj pajanak churapkituti, ukampis jupanakajj akham sasaw sapjjetu: ‘¡Ladrillonak lurapjjam!’ sasa. Nanakajj jawqʼjataw uñjasipjjta, ukampis juman markamaw ukatakejj juchanïski” sasa. 17 Faraonasti akham sarakïnwa: “¡Jumanakajj jayranakäpjjtawa! ¡Jumanakajj jayranakäpjjtawa!+ Ukatwa jumanakajj akham sasipktajja: ‘¡Nanakajj sarjjañ munapjjta, Jehová Diosaruw sacrificionak loqtañ munapjjta!’+ sasa. 18 ¡Jichhajj sarapjjam, trabajonakamar kuttʼapjjam! Janiw pajanakajj jumanakar churatäjjaniti, ukampis qhawqha ladrillonaktï sapürojj lurapjjerïkta ukha ladrillonakwa lurasipkakiñama” sasa.

19 Niyakejjay israelitanakajj qhawqha ladrillonaktï sapürojj lurapjjerïkäna ukha ladrillonak lurapjjañapächïnjja, israelitanak taypit pʼeqtʼirinakajj sinti jan walinwa uñjasipjjäna. 20 Uka qhepatjja israelitanak taypit pʼeqtʼirinakajj Moisesampi Aaronampiw jikisipjjäna, jupanakajj israelitanak taypit pʼeqtʼirinakaruw faraonan ukat mistunipjjañap suyasipkäna, ukhamat jupanakamp jikisiñataki. 21 Israelitanak taypit pʼeqtʼirinakajj akham sasaw jupanakar sapjjäna: “Jehová Diosay jumanakar uñjpan ukhamarak juchañchpan, jumanak kawsaw faraonasa servirinakapas uñisipjjetu. Mä espadsa nanakar jiwayañatakejj amparanakapar uchapkasma ukhamawa”+ sasa. 22 Ukatwa Moisesajj Jehová Diosar akham säna: “Jehová, ¿kunatsa aka markarojj tʼaqesiyta? ¿Kunatsa nayar khitanista? 23 Faraonan ukar juman sutimjjar+ parlir sarkta ukhat aksarojja, jukʼamp jan walinakwa jupajj markamar luri,+ ukampis jumajj janiw kunäkipansa markamarojj salvktati”+ sasa.

6 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Kuntï faraonar nayajj lurkä ukjja jichhaw uñjäta.+ Jumanakar khitjjañapatakejja chʼamajampiw munkir jan munkir jupar iyawsayäjja, chʼamaj uñjasaw jupajj oraqepat alisnukjjapjjätam”+ sasa.

2 Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “Nayaw Jehová Diosätjja. 3 Nayarakiw Abrahanarusa, Isaacarusa, Jacoburus Taqe Chʼamani Diosjamajj+ uñstayäta. Ukampis janiw nayajj Jehová sutijat+ jupanakamp uñtʼayaskayätti.+ 4 Canaán oraq jupanakar churañatakejja, nayajj mä pacto jupanakampejj lurta, uka oraqenwa jupanakajj extranjerjam jakapjjäna.+ 5 Jichhajj Israel markan arnaqasitanakapwa nayajj istʼta, jupanakajj egipcionakampi esclavisataw uñjasipjje, nayajj pacto luratajatjja janiw armaskti.+

6 ”Ukhamajj israelitanakarojj akham sätawa: ‘Nayaw Jehová Diosätjja, egipcionakajj munkir jan munkir trabajiyapktam ukatsa nayarakiw salvapjjäma, jupanakar esclavot serviñatsa salvapjjarakïmawa.+ Nayasti Egipcionakarojj castigäwa, chʼamajampirakiw jumanakarojj salvapjjäma.+ 7 Jumanakasti nayan markajaruw tukupjjäta, nayasti jumanakan Diosamarakïyäwa.+ Nayajj jumanakan Jehová Diosamätwa, cheqpachapuniw uk jumanakajj yatipjjäta, egipcionakajj munkir jan munkir trabajiyapktam ukat nayaw salvasipksma. 8 Kawkïr oraqtï Abrahanarusa, Isaacarusa, Jacoburus churämawa sasin mä juramentompi arskayäta* uka oraqeruw jumanakarojj irpapjjäma. Jumanakan katupjjañamatakiw uka oraqjja churapjjäma.+ Nayaw Jehová Diosätjja’+ sasa”.

9 Ukatjja Moisesajj kuntï Diosajj siskäna ukanakwa israelitanakar yatiyäna, ukampis desanimatäpjjatap layku ukhamarak esclavjam tʼaqesipjjatap laykojja janiw Moisesar istʼapkänti.+

10 Ukatwa Jehová Diosajj Moisesar akham säna: 11 “Egipto markankir faraón reyin ukar saram, juparojj akham sarakïtawa: ‘Israelitanakarojj oraqemat khitjjañamawa’ sasa”. 12 Moisesajj akham sasaw Jehová Diosar sarakïna: “Israelitanakajj janiw istʼapkituti.+ Janirakiw nayajj sum parlañsa yatkti,+ ¿kunjamarak faraonajj nayar istʼitanisti?” sasa. 13 Ukatjja israelitanakar Egipto oraqet irpsuñatakejja, Jehová Diosajj mayampiw Moisesampi Aaronampejj parläna, ukhamat kuna mandatonaktï israelitanakampiru Egiptonkir faraón reyimpir sapjjañapäkäna ukanak yatiyañataki.

14 Israelitanakan familianak pʼeqtʼirinakapajj akanakänwa: Israel chachan Rubén jilïr yoqapan+ wawanakapajja Hanok, Palú, Hezrón, Carmí ukanakänwa.+ Jupanakaw Rubén chachan familianakapänjja.

15 Simeón chachan yoqanakapajja Jemuel, Jamín, Ohad, Jakín, Zóhar, Shaúl ukanakänwa. Shaúl chachasti mä cananea warmin yoqapänwa.+ Jupanakaw Simeón chachan familianakapänjja.

16 Leví chachan+ yoqanakapajj akanakänwa, sutinakapasti familianakaparjam qellqatawa: Guersón, Cohat, Merarí.+ Leví chachajj 137 maranakaw jakäna.

17 Guersón chachan yoqanakapajja Libní, Simeí ukanakänwa. Jupanakajj familianakaparjam qellqatawa.+

18 Cohat chachan yoqanakapajja Amram, Izhar, Hebrón, Uziel ukanakänwa.+ Cohat chachajj 133 maranakaw jakäna.

19 Merarí chachan yoqanakapajja Mahlí, Musí ukanakänwa.

Levitanakan familianakapajj ukanakänwa, jupanakajj familianakaparjam qellqatawa.+

20 Amram chachajja awkipan Jokébed sullka kullakapampiw casarasïna.+ Jokébed warmejja Amram chachatakejj Aaronampiru Moisesampiruw ususïna.+ Amram chachajj 137 maranakaw jakäna.

21 Izhar chachan yoqanakapajja Coré,+ Néfeg, Zicrí ukanakänwa.

22 Uziel chachan yoqanakapajja Misael, Elzafán,+ Sitrí ukanakänwa.

23 Aarón chachajja Aminadab chachan Eliseba phuchapampiw casarasïna, Eliseba warmejj Nahsón+ chachan kullakapänwa. Eliseba warmisti Aaronatakejja Nadab, Abihú, Eleazar, Itamar wawanakaparuw ususïna.+

24 Coré chachan yoqanakapajja Asir, Elcaná, Abiasaf ukanakänwa.+ Jupanakaw Coré chachan familianakapänjja.+

25 Aarón chachan Eleazar+ yoqapajja, Putiel sat chachan mä phuchapampiw casarasïna. Uka warmiw Finehás+ yoqaparojj ususïna.

Levitanakan familianak pʼeqtʼirinakapajj ukanakänwa, jupanakajj familianakaparjam qellqatawa.+

26 Aaronasa Moisesas uka familianakat jutirïpjjewa, jupanakaruw Jehová Diosajj akham sasin parläna: “Israel markarojj grup grupo Egipto oraqet irpsupjjam”+ sasa. 27 Moisesampi Aaronampiw Egiptonkir faraón reyirojj parlapjjarakïna, ukhamat Israel markar Egiptot irpsuñataki.+

28 Uka urunjja kunapachatï Jehová Diosajj Egipto oraqen Moisesamp parlkäna ukhajja, 29 akham sasaw Jehová Diosajj Moisesar säna: “Nayaw Jehová Diosätjja. Taqe kuntï nayajj jumar sisksma ukanakjja Egiptonkir faraón reyir yatiyam” sasa. 30 Moisesajj akham sasaw Jehová Diosar sarakïna: “Nayajj janiw sum parlañ yatkti, ¿kunjamarak faraonajj nayar istʼitanisti?”+ sasa.

7 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Nayaw jumarojj uttʼaysma, ukhamat faraonatakejj Diosjamäñamataki. Aarón jilamasti juma lantiw profetjam parlani.+ 2 Taqe kuntï nayajj jumar siskäma ukanakjja Aarón jilamaruw yatiyañama, jupaw faraonarojj parlani. Ukatsti faraonajj israelitanakarojj aka oraqet khitanukjjaniwa. 3 Nayasti faraonan chuymap qalarayasiñapatakiw jaytäjja,+ walja milagronakwa Egipto oraqen lurarakëjja.+ 4 Ukampis faraonajj janiw istʼapkätamti. Ukatwa nayajj Egipto marka contrajj chʼamaj uñachtʼayäjja,* uka markarojj castigarakïwa. Ukatjja ejercitonakar uñtasitäki uka markajarojja, mä arunjja israelitanakarojj Egipto oraqetwa irpsöjja.+ 5 Kunapachatï Egipto markar castigkä ukhamarak egipcionak taypit israelitanakar irpskä ukhajja, egipcionakajj cheqpachapuniw nayan Jehová Diosätaj yatipjjani”+ sasa. 6 Moisesampi Aaronampejj kuntï Jehová Diosajj siskäna ukhamwa lurapjjäna. Jïsa, jupanakajj kuntï Diosajj siskäna ukhampunwa lurapjjäna. 7 Kunapachatï Moisesampi Aaronampejj faraonar parlapkäna ukhajja, Moisesajj 80 maranïnwa, Aaronasti 83 maranirakïnwa.+

8 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesampir Aaronampirojj säna: 9 “Kunapachatï faraonajj ‘mä milagro lurapjjam’ sasin sapjjätam ukhajja, akham sasaw jumajj Aaronar sañama: ‘Varamjja faraón nayraqatar jaqonoqam’ sasa. Uka varasti mä jachʼa asiruruw* tukjjani”.+ 10 Ukatjja faraonan ukar sarasajja kunjamtï Jehová Diosajj siskäna ukhampunwa Moisesampi Aaronampejj lurapjjäna. Aaronajja faraonana ukhamarak faraonan servirinakap nayraqataruw varap jaqonoqäna, ukatsti uka varajj mä jachʼa asiruruw* tukjjäna. 11 Ukampis faraonajj yatirinakampiru layqanakampiruw jawsayanïna, Egipto markankir magianak lurir sacerdotenakajja,+ kuna milagrtï Aaronajj lurkäna uka pachparakwa lurapjjäna.+ 12 Sapa mayniw varanakap jaqonoqapjjäna, uka varanakajj jachʼa asirunakaruw* tukjjapjjäna. Aaronan asirupasti* jupanakan asirunakaparuw* manqʼantäna. 13 Ukampis kunjamtï Jehová Diosajj siskänjja ukhamapuniw faraonajj chuymap qalarayasïna,+ janirakiw jupanakar istʼkänti.

14 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “Faraonajj jan istʼasir chuymaniwa.+ Jupajj janiw markar khitañ munkiti. 15 Qharür alwajj faraonan ukar saram. Jupajj Nilo jawiraruw sarani, jupamp jikisiñatakejj Nilo jawir lakaruw saytʼasïta, asirur* tukki uka varamsa+ apasiñamarakiwa. 16 Juparusti akham sañamawa: ‘Hebreonakan Jehová Diosapaw juman ukar khitanitu,+ jupajj akham siwa: “Markajar khitam, ukhamat jupanakajj wasaran nayar servipjjañapataki” sasa. Ukampis jumajj janiw jichhakamajj istʼasktati. 17 Jehová Diosajj akham siwa: “Kuntï nayajj lurkä uk uñjasaw jumajj nayan Jehová Diosätaj yatïta.+ Nayajj Nilo jawiran utjki uka umaruw varajampi jawqʼatatäjja, ukatjja Nilo jawir umajj wilaruw tukjjani. 18 Nilo jawirankir chawllanakajj jiwarapjjaniwa, uka jawirajj wal thujsani, egipcionakas janiw uka jawirat umtʼañ puedipkaniti” sasa’”.

19 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Aaronarojj akham sätawa: ‘Varam katjjarusin Egiptonkir umanak toqer aytam.+ Jawiranakapjjaru, canalanakapjjaru,* siniya* lugaranakapjjaru,+ tantat taqpach umanakapjjar aytam, ukhamat wilar tukuñapataki’ sasa. Taqpach Egipto oraqenwa wilajj utjani, lawata ukhamarak qalat lurat uma imañanakan utjki uka umanakasa wilar tukuyatarakïniwa” sasa. 20 Moisesampi Aaronampejja jankʼakiw kunjamtï Jehová Diosajj siskän ukham lurapjjäna. Faraonana ukhamarak faraonan servirinakapan uñjkataw Aaronajj varapamp Nilo jawirar jawqʼatatäna. Ukatjja Nilo jawiran taqpach umapajj wilaruw tukjjäna.+ 21 Nilo jawirankir chawllanakajj jiwarapjjänwa,+ jawiras wal thujsjjarakïna, egipcionakajj janiw uka jawirat umtʼañ puedjjapjjänti.+ Egipto oraqpachanwa wilajj utjäna.

22 Ukampis Egipto markankir magianak lurir sacerdotenakajja uka pachparakwa lurapjjäna.+ Ukatwa faraonajj chuymap qalarayasïna, janirakiw Moisesampir Aaronampirojj istʼkänti, kunjamtï Jehová Diosajj siskänjja ukhama.+ 23 Ukatjja faraonajj utaparuw kuttʼawayjjäna, kunanaktï jupajj uñjkäna ukanakarojj janirakiw yäqkänti. 24 Egipcionakajj janiw Nilo jawirat umtʼañ puedipkänti, ukatwa taqe jupanakajj Nilo jawir jakʼanakan phujunak allipjjäna,* ukhamat um umtʼañataki. 25 Jehová Diosajj Nilo jawir wilar tukuyatapatjja, paqallqo urunakaw uka jawirajj ukhamäskäna.

8 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Faraonan ukar saram, akham sasaw juparojj sarakïta: ‘Jehová Diosajj akham siwa: “Markajar khitam, ukhamat jupanakajj nayar servipjjañapataki.+ 2 Jumatï markajar jan khitañ munkäta ukhajja, kʼayranakampiw taqpach Egipto markamarojj castigäjja.+ 3 Nilo jawiranjja kʼayranakajj waljapunïniwa. Umat mistusasti kʼayranakajj utamaruw mantapjjani, ikiñ utamarusa, ikiñamjjarusa, servirinakaman utanakaparusa, taqe egipcionakjjarusa, hornonakamarusa, tʼantʼa masa lurañatak utjktam ukanakarus mantapjjarakiniwa.+ 4 Juman ukarusa, markamarusa, taqpach servirinakaman ukarus walipuniw mistunipjjani” sasa’”.

5 Ukatsti Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Aaronarojj akham sañamawa: ‘Varamjja jawiranak toqeru, canalanak toqeru, siniya* lugaranak toqer aytam, ukatjja Egipto oraqjjarojj kʼayranak mistuyanim’ sasa”. 6 Ukatwa Aaronajj Egiptonkir umanak toqer varap aytäna, ukatsti kʼayranakajj umat mistunisaw taqpach Egipto oraq phoqantapjjäna. 7 Ukampis magianak lurir sacerdotenakajj uka pachparakwa lurapjjäna. Jupanakajj Egipto oraqjjarojj kʼayranak mistuyanipjjarakïnwa.+ 8 Ukatjja faraonajj Moisesampiru Aaronampiruw jawsäna, akham sarakïnwa: “Nayan ukatsa markajatsa kʼayranak chhaqtayañapatak Jehová Diosar ruwtʼapjjam.+ Jumanakan markamarojj khitañwa nayajj munta, ukhamat Jehová Diosar sacrificionak loqtapjjañapataki” sasa. 9 Moisesasti faraonarojj sarakïnwa: “Kʼayranak chhaqtjjañapatakejja kunapachas nayajj ruwtʼirista ukjja jumaw amtjjañama, ukhamat utanakamatsa, servirinakaman ukatsa, markamatsa chhaqtjjañapataki. Kʼayranakajj Nilo jawiranakwa utj-jjani” sasa. 10 Uk satajja faraonajj sarakïnwa: “Qharürpachaw ruwtʼañama” sasa. Moisesasti sarakïnwa: “Kunjamtï jumajj siskta ukhamaw lurasini, ukhamat nanakajj servipkta uka Jehová Diosjam yaqhajj jan utjatap yatiñamataki.+ 11 Utanakamatsa, servirinakaman ukatsa, markamatsa taqpach kʼayranakaw chhaqtjjani. Kʼayranakajj Nilo jawiranakwa utj-jjani”+ sasa.

12 Ukatjja Moisesampi Aaronampejj faraonan ukat sarjjapjjänwa, ukatsti Moisesajj Jehová Diosaruw ruwtʼäna, ukhamat faraonjjar apayankäna uka kʼayranak chhaqtayañapataki.+ 13 Jehová Diosasti Moisesan ruwtʼasitaparjamaw luräna, ukatwa kʼayranakajj utanakana, pationakana, camponakan jiwarjjapjjäna. 14 Egipcionakasti walja montón montonwa kʼayranak apthapipjjäna, ukatjja Egipto oraqejj wal thujsjjarakïna. 15 Kunapachatï faraonajj kʼayranakan jan utj-jjatap uñjäna ukhajja, chuymap qalarayasïnwa,+ janirakiw Moisesampir Aaronampirojj istʼañ munkänti, kunjamtï Jehová Diosajj siskäna ukhama.

16 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “Aaronarojj akham sañamawa: ‘Varam aytasin oraqenkir laqʼa polvor jawqʼatatam, uka laqʼa polvojj jiskʼa chhichhillankhanakaruw* Egipto oraqpachan tukuñapa’ sasa”. 17 Moisesampi Aaronampejj ukhampunwa lurapjjäna. Aaronajj varap aytasaw oraqenkir laqʼa polvor jawqʼatatäna, ukatjja jiskʼa chhichhillankhanakajj jaqenakampiru uywanakampiruw aqantapjjäna. Taqpach Egipto oraqenjja laqʼa polvojj jiskʼa chhichhillankhanakaruw tukjjapjjäna.+ 18 Magianak lurir sacerdotenakajja laqʼa polvorojj jiskʼa chhichhillankhanakaruw tukuyañ munapjjarakïna,+ ukampis jupanakajj janiw puedipkänti. Jiskʼa chhichhillankhanakajj jaqenakarusa uywanakarus aqantasipkakïnwa. 19 Ukatwa magianak lurir sacerdotenakajj faraonar akham sapjjäna: “¡Diosan chʼamapampiw*+ jupanakajj uk lurapjje!” sasa. Ukampis faraonajj chuymap qalarayasiskakïnwa, janirakiw Moisesampir Aaronampirojj istʼkänti, kunjamtï Jehová Diosajj siskän ukhama.

20 Ukatsti Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “Qharürojj wali alwat sartasisaw faraonan ukar sarañama. ¡Jupasti jawiraruw sarani! Akham sasaw jupar sañama: ‘Jehová Diosajj akham siwa: “Markajar khitjjam, ukhamat jupanakajj nayar servipjjañapataki. 21 Ukampis jumatï markajar jan khitkäta ukhajja, achusir chhichhillankhanakwa* juman ukarusa, servirinakaman ukarusa, markamjjarusa, utanakamjjarusa apayanëjja. Egipcionakajj jakapki uka oraqjja achusir chhichhillankhanakaw phoqantapjjani. 22 Uka urunjja nayan markajajj jakki uka Gosén oraqjja jarkʼaqäwa. Uka oraqenjja janiw achusir chhichhillankhanakajj utjkaniti,+ ukhamatwa naya Jehová Diosajj aka oraqenkataj jumajj yatïta.+ 23 Juman markamarusa nayan markajarus janiw mä pachpak uñjkäti. Arumanthiw uka milagrojj lurasini” sasa’”.

24 Jehová Diosajj ukhampunwa luräna, achusir chhichhillankhanakajj walipuniw faraonan palacioparusa, faraonan servirinakapan utanakaparusa, taqpach Egipto oraqerus aqantapjjäna.+ Oraqesti achusir chhichhillankhanakamp qʼala tukjatänwa.+ 25 Ukatjja faraonajj Moisesampiru Aaronampiruw jawsäna, akham sarakïnwa: “Sarapjjam, Egipto oraqen sacrificionak Diosamar loqtapjjam” sasa. 26 Ukampis Moisesajj akham sänwa: “Ukham lurañajj janiw walïkaspati, Jehová Diosar sacrificionak loqtaskir uñjapjjetaspa ukhajja, egipcionakajj colerasipjjaspawa.+ Nanakatï uka sacrificionak egipcionakan uñjkata loqtapjjerista ukhajja, qalanakampiw jupanakajj jaqjapjjetaspa. 27 Nanakajj kimsa uruw wasarnam sarapjjä, ukanwa Jehová Diosajarojj sacrificionak loqtapjjäjja, kunjamtï jupajj sapkitu ukhama”+ sasa.

28 Ukatjja faraonajj akham sarakïnwa: “Nayasti khitapjjämawa, ukhamat Jehová Diosamar sacrificionak loqtapjjañamataki, ukampis janiw wali jayar sarapjjätati. Diosamar nayatak ruwtʼarapipjjeta”+ sasa. 29 Moisesasti sarakïnwa: “Jichhajj juman ukat sarjjasaw Jehová Diosar ruwtʼäjja. Qharürojj janiw achusir chhichhillankhanakajj juman utamansa, servirinakaman utanakapansa, markamansa utj-jjaniti. Ukampis janiw wasitat nanakar engañapjjetätati, Jehová Diosar sacrificionak loqtapjjañapatakejj israelitanakarojj khitäwa sasaw sistajja, ukampis janiw khitktati”+ sasa. 30 Ukatjja Moisesajj faraonan ukat mistusajj Jehová Diosaruw ruwtʼäna.+ 31 Jehová Diosasti Moisesan ruwtʼasitaparjamaw lurarakïna, achusir chhichhillankhanakajj faraonan ukatsa, servirinakapan ukatsa, markapatsa chhaqtjjänwa. Janiw mayas utj-jjänti. 32 Ukampis faraonajj wasitatwa chuymap qalarayasïna, janiw Israel markarojj khitkänti.

9 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Faraonan ukar saram, akham sarakim: ‘Hebreonakan Jehová Diosapajj akham siwa: “Markajar khitam, ukhamat jupanakajj nayar servipjjañapataki.+ 2 Ukampis jumatï jan khitañ munkäta, jupanakarus katjjasiskakïta ukhajja, 3 naya Jehová Diosajj chʼamajampiw+ uywanakamar jiwarayäjja. Caballonakamarusa, asnonakamarusa, camellonakamarusa, vacanakamarusa, ovejanakamarus usumpiw tukjäjja.+ 4 Ukampis naya Jehová Diosajja israelitanakan uywanakap sum uñjäjja, jupanakan uywanakapajj janiw egipcionakan uywanakapjamajj jiwarkaniti”+ sasa’”. 5 Kunapachas ukajj pasani ukjja Jehová Diosajj akham sasaw amtjje: “Qharüruw Jehová Diosajj markan uk lurani” sasa.

6 Qhepürojj ukhampunwa Jehová Diosajj luräna. Egiptonkir taqe kasta uywanakaw jiwarapjjäna,+ ukampis israelitanakan uywanakapajj janiw mayas jiwkänti. 7 Kunapachatï faraonajj uk yatjjatäna ukhajja, israelitanakan uywanakapajj janiw mayas jiwarkänti. Uk yatkasas faraonajj chuymap qalarayasiskakïnwa, janirakiw jupajj Israel markarojj khitkänti.+

8 Ukatsti Jehová Diosajj akham sasaw Moisesampir Aaronampirojj säna: “Jumanakajj mä hornot qhella amparanakamar aptanipjjam, uka qhelljja Moisesaw faraón nayraqatan altor willtañapa. 9 Uka qhellasti polvoruw Egipto oraqpachan tukjjani, ukatjja uka polvojj jenqʼechir llaganakaruw* jaqenakjjansa uywanakjjansa tukjjani” sasa.

10 Moisesampi Aaronampejj mä hornot qhella apsusaw faraonan nayraqatapar sarapjjäna, ukatjja Moisesaw uka qhella altor willtäna, uka qhellasti jenqʼechir llaganakaruw* jaqenakjjansa uywanakjjansa tukjjäna. 11 Uka jenqʼechir llaganakajj* magianak lurir sacerdotenakampiru taqe egipcionakampiruw mistüna, ukatwa magianak lurir sacerdotenakajj Moisesan nayraqatapankañ jan puedipkänti.+ 12 Ukampis Jehová Diosajj faraonan chuymap qalarayasiñapatakiw jaytäna, faraonajj janiw Moisesampir Aaronampirojj istʼkänti, kunjamtï Jehová Diosajj Moisesar siskäna ukhama.+

13 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Qharürojj wali alwat sartasisaw faraonan ukar saräta, akham sarakïtawa: ‘Hebreonakan Jehová Diosapajj akham siwa: “Markajar khitam, ukhamat jupanakajj nayar servipjjañapataki. 14 Nayasti castigonakwa jumjjarusa, servirinakamjjarusa, markamjjarus apayasinkta, ukhamat taqpach oraqenjja nayat sipansa yaqhajj jan utjatap yatiñamataki.+ 15 Jumarusa markamarus niyaw jan wali usunakamp castigañatakejj amparaj aytjjeriskayäta, niyarakiw jumarojj oraqet chhaqtayjjerismänjja. 16 Ukampis aka laykuw nayajj jumar jakayasksma: chʼamaj jumar uñachtʼayañataki ukhamarak sutijajj taqe oraqpachan yatiyasiñapataki.+ 17 ¿Jumajj jachʼa jachʼa tukuskaktati? ¿Jichhakamat markajarus jan khitkta? 18 Qharürojj aka pachpa horasarjamaw chhijchhi wal purintayäjja, Egipto markanjja janipuniw kunapachas ukham chhijchhejj purintirïkiti. 19 Ukhamajj servirinakamar khitam, ukhamat taqpach uywanakam jarkʼaqasiñ lugarar anantapjjañapataki ukhamarak utjirinakamsa utar apantapjjañapataki. Chhijchhejj wal purintkani ukhatï mä jaqes jan ukajj mä uywas camponkaskakini, janirak utarus apanitäkani ukhajja, jiwaniwa” sasa’”.

20 Khitinakatï faraonan servirinakap taypit Jehová Diosan arupar creyipkäna* ukanakajja, jankʼakiw servirinakaparusa uywanakaparus jarkʼaqasiñ lugaranakar apanipjjäna. 21 Ukampis khitinakatï Jehová Diosan arunakapar jan yäqapkäna ukanakajja, servirinakaparusa uywanakaparus camporuw jaytapjjäna.

22 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Alajjpach toqer amparam loqtam, ukhamat taqpach Egipto oraqjjaru, jaqenakjjaru, uywanakjjaru ukhamarak taqe chʼojjña alinakjjar chhijchhejj purintañapataki”+ sasa. 23 Ukatwa Moisesajj varap alajjpach toqer aytäna, ukatjja Jehová Diosajj qʼejjo qʼejjonakampi, chhijchhimpi, ninampwa* oraqjjar purintayanïna. Jehová Diosasti Egipto oraqjjarojj chhijchhi purintayaskakïnwa. 24 Chhijchhejj purintaskäna ukhajja, chhijchhi taypinjja llijtaskir ninampiw uñjasïna. Walipuniw purintäna, Egiptojj mä markäjjäna ukhat aksarojj janipuniw oraqenjja ukhamajj uñjasirïkänti.+ 25 Jaqenakampiru uywanakampiruw chhijchhejj Egipto oraqen jiwarayäna, taqpach chʼojjña alinaksa qʼal kʼutsüna, camponkir qoqanaksa* qʼal tukjarakïna.+ 26 Kawkjantï israelitanakajj jakapkäna uka Gosén oraqenakwa chhijchhejj jan purintkänti.+

27 Ukatsti faraonajj Moisesampiru Aaronampiruw jawsayanïna, jupanakarojj akham sarakïnwa: “Jichhakuchaw nayajj juchanïtjja. Jehová Diosajj taqe kuns cheqapar lurir Diosawa, nayampi markajampiw juchanïpjjta. 28 Jehová Diosar ruwtʼapjjam, ukhamat qʼejjo qʼejjonakasa chhijchhis jan purjjañapataki. Nayajj jumanakar khitjjapjjämawa, janiw jumanakajj jukʼampejj quedasjjapjjätati” sasa. 29 Moisesasti akham sasaw jupar sarakïna: “Markat mistkä ukspachaw nayajj Jehová Diosar ruwtʼäjja.* Qʼejjo qʼejjonakasa chhijchhis janiw purjjaniti, ukhamat oraqejj Jehová Diosankatap yatiñamataki.+ 30 Ukhamäkchinisa janiw jumasa ni servirinakamas Jehová Diosar ajjsarapkätati, uk nayajj yatjjtwa” sasa.

31 Niyakejjay cebadajj poqorjjchïnjja ukhamarak lino alis panqarjjarakchïnjja, cebadasa lino alisa chhijchhimp qʼala kʼutsutänwa. 32 Ukampis trigompi espeltampejj* qhepatwa achoqaskirïna, ukatwa chhijchhejj jan kʼutskänti. 33 Moisesajj faraonan ukat sarjjasajja markatwa mistuwayjjäna, ukatjja Jehová Diosaruw ruwtʼäna.* Ukatsti qʼejjo qʼejjonakasa, chhijchhis janiw purjjänti, jallus pasarjjarakïnwa.+ 34 Kunapachatejj jallusa, qʼejjo qʼejjosa, chhijchhis pasarjjäna ukhajja, faraonajj mayampiw chuymap qalarayasïna,+ servirinakapas ukhamaraki. 35 Faraonajj chuymap qalarayasiskakïnwa, janiw israelitanakarojj khitkänti, kunjamtï Jehová Diosajj Moisés taypejj siskäna ukhama.+

10 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Faraonan ukar saram, nayajj faraonana ukhamarak servirinakapan chuymanakap qalarayasipjjañapatakiw jaytta,+ ukhamat faraón nayraqatan milagronakaj uñachtʼayañataki.+ 2 Kunjamsa nayajj Egipto markarojj castigawayta, kuna milagronaksa nayajj jupanak nayraqatan lurawayta ukanakjja wawanakamampiru allchhinakamampiruw yatiyañama,+ ukhamatwa jumanakajj nayan Jehová Diosätaj yatipjjäta” sasa.

3 Ukatwa Moisesampi Aaronampejj faraonan ukar sarapjjäna, akham sapjjarakïnwa: “Hebreonakan Jehová Diosapajj akham siwa: ‘¿Kunapachkamas nayar jan istʼañ munkitäta?+ Markajar khitam, ukhamat jupanakajj nayar servipjjañapataki. 4 Jumatejj markajar jan khitañ munkäta ukhajja, arumanthejj langostanakwa* markamar apayanëjja. 5 Uka langostanakajj taqpach oraqwa phoqantapjjani, janirakiw oraqes uñjañjamäjjaniti. Chhijchhejj jan tukjawayki taqe uka jiltʼir chʼojjña alinakwa manqʼsupjjarakini. Campon jilasipki uka qoqanakan* taqe laphinakapsa manqʼsupjjarakiniwa.+ 6 Utanakamarusa, taqe servirinakaman utanakaparusa, Egiptonkir taqpach utanakarus phoqantapjjarakiniwa. Aka oraqen ukham pasirjja janipuniw awkinakamasa nayra awkinakamas uñjawayapkiti’+ sasa”. Ukatsti Moisesampi Aaronampejj faraonan ukat sarjjapjjänwa.

7 Ukatjja faraonan servirinakapajj akham sasaw faraonar sapjjäna: “¿Kunapachkamarak aka jaqejj ukham tʼaqesiyistanisti? Israelitanakar khitjjam, ukhamat jupanakajj Jehová Diosapar servipjjañapataki. ¿Egipto markan qʼala tukjatätap jichhakamat jan amuykta?” sasa. 8 Ukatwa faraonajj Moisesampir Aaronampirojj jawsäna, akham sasaw jupanakar sarakïna: “Jehová Diosamar servir sarapjjam. Ukampis ¿khitinakas sarapjjäta?” sasa. 9 Moisesasti sarakïnwa: “Wayn tawaqonakampi, jilïrinakampi, yoqall wawanakajampi, imill wawanakajampiw sarapjjäjja. Ovejanakajsa vacanakajsa anakisipjjarakïwa.+ Nanakasti Jehová Diosatakiw mä fiesta lurapjjäjja”+ sasa. 10 Faraonajj jupanakar sarakïnwa: “Qhana amuykayawa, jumanakajj jan walinak lurañ amtasipktajja. ¿Jehová Diosajj nanakampïskiwa sasat amuyapjjta, ukatti nanakarus wawanakajarus khitapjjetaniwa sasin amuyapjjta?+ 11 ¡Janiw nayajj khitapkämati! Jumanak taypitjja chachanakakiw Jehová Diosar serviñatakejj sarapjjasma, ukjjay jumanakajj mayipjjstajja” sasa. Ukatsti Moisesampir Aaronampirojj faraonan ukatwa alisnukupjjäna.

12 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Langostanak jutapjjañapatakejja Egipto oraq toqer amparam loqtam, ukhamat chhijchhejj jan tukjawayki uka chʼojjña alinak qʼal manqʼsupjjañapataki” sasa. 13 Ukatsti Moisesajj jankʼakiw Egipto oraq toqer varap aytäna. Ukatjja Jehová Diosajj inti jalsu toqetwa Egipto oraqjjar uka uru jurnälampi arum paqaramp thaytʼayanïna. Qhepür alwasti langostanakaw utj-jjäna, uka langostanakjja inti jalsu toqet thaytʼanir thayaw apanïna. 14 Ukatjja langostanakajj Egipto oraqpacharuw purintapjjäna, taqpach Egipto oraqpacharuw aqantapjjarakïna.+ Walipuniw langostanakajj utj-jjäna,+ janipuniw nayrajj ukham waljajj utjirïkänti, janirakiw mayampis ukhamajj utjkaniti. 15 Uka langostanakajj Egipto oraqpacharuw phoqantapjjäna, oraqejj chʼiyarakiw uñtasïna. Ukatjja chhijchhejj jan tukjawaykäna taqe uka chʼojjña alinaksa qoqanakan* taqpach achunakapsa qʼal manqʼsupjjäna. Egipto oraqpachanjja janipuniw qoqanakan mä laphipasa ni camponkir chʼojjña alinakas jiltʼkänti.

16 Ukatsti faraonajj jankʼakiw Moisesampir Aaronampirojj jawsäna, akham sarakïnwa: “Jumanakan Jehová Diosam contra ukhamarak jumanak contraw nayajj juchachasta. 17 Jichhajj mirä amp suma, aka may kutejj juchaj perdontʼapjjakitaya, Jehová Diosamarus ruwtʼapjjam, ukhamat aka castigo chhaqtayañapataki” sasa. 18 Ukatsti jupajj* faraonan ukat mistuwayasajj Jehová Diosaruw ruwtʼäna.+ 19 Ukatwa Jehová Diosajj inti jalanta toqet thay wal thaytʼayanïna, uka thayaw langostanakar apasajj Mar Rojo qotar willintäna. Egipto oraqpachanjja janiw ni mä langostas utj-jjänti. 20 Ukampis Jehová Diosajj faraonan chuymap qalarayasiñapatakiw jaytäna,+ faraonajj janirakikiw israelitanakar khitkänti.

21 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Alajjpach toqer amparam loqtam, ukhamat Egipto oraqpachan chʼamaktʼañapataki, wali chʼamakäñapataki” sasa. 22 Moisesasti jankʼakiw alajjpach toqer amparap loqtäna, ukatjja Egipto oraqpachanjja kimsa urunakaw sinti chʼamakajj utjäna.+ 23 Egipcionakajj janiw jupanakkamajj uñjasipkänti, janirakiw uka kimsürpachajj kawkirus sarapkänti. Ukampis kawkjantï israelitanakajj jakapkäna uka cheqanjja qhanajj utjaskänwa.+ 24 Ukatjja faraonajj Moisesaruw jawsäna, akham sarakïnwa: “Jehová Diosar servir sarapjjam,+ wawanakamas jumanakamp chikajj sarapjjarakispawa. Ovejanakamampi vacanakamampikiw akan quedasipjjani” sasa. 25 Moisesasti akham sarakïnwa: “Sacrificionak loqtañatakisa nakhantayat ofrendanak loqtañatakisa jumaw uywanak churapjjetäta,* uka uywanakwa nanakajj Jehová Diosajar loqtapjjäjja.+ 26 Uywanakajsa anakisipjjarakïwa, janiw ni mä uywas quedaskaniti.* Jehová Diosar adorañatakejja* uka uywanakatwa sacrificionak loqtañatakejj mä qhawqhanak apaqapjjäjja. Uka lugarar puriñkamajj kunanaksa Jehová Diosar loqtapjjä uk janiw yatipkti” sasa. 27 Ukatjja Jehová Diosajj faraonan chuymap qalarayasiñapatakiw jaytäna, faraonajj janiw israelitanakarojj khitañ munkänti.+ 28 Akham sasaw Moisesar sarakïna: “¡Saram akata! Janiw mayampis nayan ukar jutitätati, kunürutejj nayan ukar jutäta ukhajja, jiwätawa” sasa. 29 Uk satajja Moisesajj akham sarakïnwa: “Kunjamtï jumajj sisktajja, janiw mayampis juman ukar jutkäti” sasa.

11 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Faraonarusa Egipto markarus wasitatwa nayajj mä castigo apayanëjja. Ukatsti faraonajj akat khitjjapjjätamwa.+ Kunapachatï jupajj khitjjapjjätam ukhajja, cheqpachapuniw aka markat alisnukupjjätam.+ 2 Israelitanakarojj akham sañamawa: ‘Chachanakas warminakas taqeniw kunanakatï qollqeta qorita luratäki ukanak vecinonakamar mayipjjañama’+ sasa”. 3 Jehová Diosasti markaparojj egipcionakampi suma uñjatäñapatakiw yanaptʼäna. Egipto oraqenjja Moisesajj faraonan servirinakap taypinsa egipcionak taypinsa wali respetatäjjänwa.

4 Moisesajj akham sasaw faraonar säna: “Jehová Diosajj akham siwa: ‘Niya chika arumaruw nayajj Egipto marknam pasäjja,+ 5 ukatjja Egipto oraqenkir taqe jilïr yoqall wawanakaw jiwarapjjani.+ Tronopan qontʼatäski uka faraonan jilïr yoqall wawapat qalltasinjja, qhonamp trabajiski uka esclava warmin jilïr yoqall wawapamppachaw jiwarapjjani, uywanakan taqe nayrïr qallunakapas jiwarapjjarakiniwa.+ 6 Egipto oraqpachanjja warariñajj walipuniw utjani, ukham warariñajj janipuniw nayrajj utjkänti, janirakiw mayampis utjkaniti.+ 7 Ukampis israelitanakarusa jupanakan uywanakaparus janiw ni mä anus achjkaniti, ukhamat Jehová Diosajj egipcionakarusa israelitanakarus jan mä pachpak uñjatap yatipjjañamataki’+ sasa. 8 Ukatjja taqe servirinakamaw nayan ukar jutapjjani, oraqer puriñkamaw nayatak altʼasipjjarakini, akham sapjjarakiniwa: ‘Jumasa jumar istʼapktam uka markamas sarjjapjjam’+ sasa. Ukatsti nayajj sarjjäwa”. Uk sasajja Moisesajj wali colerataw faraonan ukat mistuwayjjäna.

9 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “Faraonajj janiw jumanakarojj istʼapkätamti,+ ukasti nayan milagronakajajj Egipto markan jukʼamp uñjasiñapatakiw pasani”+ sasa. 10 Moisesampi Aaronampejj faraonan uñjkataw taqe uka milagronak lurapjjäna,+ ukampis Jehová Diosajj faraonan chuymap qalarayasiñapatakiw jaytäna, ukatwa faraonajj oraqepat israelitanakar jan khitkänti.+

12 Egipto oraqenjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesampir Aaronampirojj säna: 2 “Aka phajjsejja jumanakatakejj phajjsinakan qalltapäniwa. Jïsa, aka phajjsejj maran utjki uka phajjsinakapan nayrïr phajjsipäniwa.+ 3 Taqpach israelitanakarojj akham sapjjañamawa: ‘Aka phajjsit tunka urunak saraqatarojja, sapa mayniw familiapatakejj mä oveja ajllipjjañama.+ Jïsa, sapa familiaw mä oveja ajllipjjañama. 4 Ukampis mä ovejatakitejj familiamajj jiskʼakïni ukhajja, utam jakʼankir mä familiaruw utamar jawsañama, ukhamat paypach familiajj juntuk uka ovej manqʼapjjañamataki. Qhawqchʼakamas sapa maynejj manqʼani uk amuytʼasajja, qhawqhanis uka ovej manqʼapjjäta ukwa amtapjjañama. 5 Ajllipkäta uka ovejajj mä marani orqo ovejäñapawa, sanöñaparakiwa.+ Jumanakajja mä orqo oveja jan ukajj mä cabrito ajllipjjasma. 6 Aka phajjsit 14 urunak saraqkani+ ukhakamaw uka uywar manqʼayapjjäta. Ukatjja Israel markankir sapa familiaw inti jalantjjar kharirapjjañapa.+ 7 Ukatjja kharipkäta uka uywan wilap mä jukʼa apaqasajja, kawkïr utanakantï manqʼapkäta uka uta punkun marcoparuw chʼallsupjjäta, paypach ladota ukhamarak alay toqeta.+

8 ”’Uka uywan aychapjja uka arumpachaw manqʼapjjañama.+ Ninar kanktʼasaw jan levaduran tʼantʼampi,+ kʼallkʼu verduranakamp chik manqʼapjjañama.+ 9 Uka uywan aychapjja, janiw chʼoqpachsa ni umar qhatiyatsa manqʼapjjañamäkiti, jan ukasti ninaruw pʼeqemppacha, chhuchhullinakapamppacha, jiphillanakapamppacha* kankapjjañama. 10 Uka uywan aychapjja janiw qhepür alwakam imapjjañamäkiti, jan ukasti jiltʼkani taqe ukanakjja ninaruw phichantapjjañama.+ 11 Ukatjja wakʼanakamampi wakʼantasita,* wiskhunakamas* uchtʼasita, thujrunakamas aytʼasita ukhamaw manqʼapjjañama, jankʼakiw manqʼapjjañamaraki. Ukasti Jehová Diosan Pascuapawa. 12 Jichha arumaw nayajj Egipto oraqnam pasäjja. Egipto oraqenkir taqe jilïr yoqall wawanakaruw jiwarayäjja, uywanakan nayrïr qallunakaparus jiwarayarakïwa.+ Egipto markan taqe diosanakaparus castigäwa.+ Nayaw Jehová Diosätjja. 13 Utanakaman marcopar uchatäki uka wilajja, mä señaljamaw utanakamatak servini, uka wila uñjasajj cheqakwa nayajj pasawayäjja. Kunapachatï Egipto oraqer castigkä ukhajja, janiw nayajj jumanakjjar kuna jan walsa apankäti.+

14 ”’Aka urjja jumanakajj amtapjjañamapuniwa, Jehová Diosatak mä fiesta lurasaw amtapjjañama, jutïr wawanakamas amtapjjañaparakiwa. Ukasti walja tiempotak mä leyiwa. 15 Paqallq urunakaw jan levaduran tʼantʼa manqʼapjjañama.+ Paqallq urunakat nayrïr urunjja, levadurjja* utanakamat jaqtjjapjjañamawa. Maynitejj uka paqallqo urunakan kunatï levaduranïki uk manqʼani ukhajja, uka jaqejj jiwayatäñapawa.* 16 Nayrïr urunsa paqallqöri urunsa Diosar adorañatakiw* tantachasipjjañama. Uka urunakanjja janiw trabajipjjañamäkiti,+ qhawqtï sapa maynejj manqʼapkasma ukakwa jumanakatakejj wakichtʼasipjjañama.

17 ”’Jan Levadurani Tʼantʼa Manqʼañ Fiestjja amtapjjañamapuniwa.+ Nayajj aka urunwa taqpach markamar* Egipto oraqet irpsöjja. Aka urjja jumanakasa jutïr wawanakamas amtapjjañamapuniwa, ukasti walja tiempotak mä leyiwa. 18 Nayrïr phajjsit 14 urunak saraqatarojja, arumjjaruw jan levaduran tʼantʼa manqʼapjjañama, nayrïr phajjsit 21 urunak saraqkani uka arumkamaw manqʼapjjañama.+ 19 Uka paqallqo urunakanjja janiw levadurajj utanakaman utjañapäkiti. Maynitejj extranjerökasinsa jan ukajj israelitäkasinsa+ kunatï levaduranïki uk manqʼani ukhajja, uka jaqejj jiwayatäñapawa.*+ 20 Kunatï levaduranïki ukjja janiw jumanakajj manqʼapjjañamäkiti. Taqe utanakamanjja jan levaduran tʼantʼwa manqʼapjjañama’”.

21 Ukatjja Moisesajj jankʼakiw Israelankir taqe ancianonakar+ jawsäna, akham sasaw jupanakar sarakïna: “Familianakamatakejj uywanak* ajllir sarapjjam, ukatsti uka uywanak Pascua sacrificiotak kharirapjjam. 22 Ukatjja hisopo ali mä qʼappach aptasajja fuenten utjki uka wilaruw chilltapjjañama, ukatsti ukampiw uta punku marcorojj chʼallsupjjañama, paypach ladota ukhamarak alay toqeta. Qhepärmanthi alwakamajja janiw khitis utapat mistuñapäkiti. 23 Kunapachatï Jehová Diosajj egipcionakar castigañatak paskani, ukat uta punkun marcop paypach ladota ukhamarak alay toqempit wilamp chʼallsut uñjani ukhajja, Jehová Diosajj cheqakwa utanakam pasawayani, janirakiw jupajj jiwayir castigo* utanakamar mantaykaniti.+

24 ”Aka fiestjja jumanakajj amtapjjañamapuniwa, ukasti jumanakatakisa jutïr wawanakamatakis walja tiempotak mä leyiwa.+ 25 Jehová Diosajj churapjjämawa sasin jumanakar arsuwayki uka oraqer mantjjapjjäta ukhajja, aka fiestjja amtasipkakiñamawa.+ 26 Kunapachatï wawanakamajj ‘¿kunatsa jumanakajj aka fiesta amtapjjta?’ sasin jisktʼapjjätam ukhajja,+ 27 akham sapjjañamawa: ‘Akajj Jehová Diosar loqtañatak Pascua sacrificiowa. Kunapachatï Diosajj Egipto markar castigkäna ukhajja, israelitanakan utanakapjja cheqakwa pasawayäna, familianakasarus perdonarakïnwa’ sasa”.

Ukatjja israelitanakajj altʼasipjjänwa, oraqer puriñkamaw altʼasipjjäna. 28 Ukatsti kunjamtï Jehová Diosajj Moisesampiru Aaronampirojj siskäna ukarjamaw israelitanakajj lurapjjäna.+ Jupanakasti ukhampunwa lurapjjäna.

29 Chika arumarojja Egipto oraqenkir taqe jilïr yoqall wawanakaruw Jehová Diosajj jiwarayäna.+ Tronopan qontʼatäski uka faraonan jilïr yoqall wawapat qalltasinjja carcelan* jistʼantatäski uka jaqen jilïr yoqall wawapamppacharuw jiwarayäna, uywanakan taqe nayrïr qallunakaparus jiwarayarakïnwa.+ 30 Kunapachatï faraonasa, taqe servirinakapasa, taqe egipcionakas uka arumajj ikit sartapjjäna ukhajja, sapa utanakanwa jiwatanakajj utjäna, ukatwa taqe egipcionakajj wali jachʼat wararipjjäna.+ 31 Ukatjja jankʼakiw faraonajj Moisesampir Aaronampirojj uka arumajj jawsäna,+ akham sarakïnwa: “¡Akat mistupjjam! Jumanakasa israelitanakas markajat sarjjapjjam. Jehová Diosar servir sarapjjam, kunjamtï jumanakajj sapkta ukhama.+ 32 Ovejanakamsa, cabranakamsa, vacanakamsa anakisipjjarakim, kunjamtï jumanakajj sapkta ukhama.+ Ukampis jumanakajj nayar bendisipjjañamawa” sasa.

33 Ukatjja egipcionakajj markat jankʼak sarjjapjjañapatakiw israelitanakarojj apurapjjäna,+ akham sasaw jupanakar sapjjarakïna: “¡Jumanakatï jan sarapkäta ukhajja, taqeniw jiwarapjjäjja!”+ sasa. 34 Ukatwa israelitanakajj jan levadurani masanakapjja, masa lurañ fuentenakapamp chik apasjjapjjäna, ukanakjja isinakapamp llawuntasaw kallachinakapar apasjjapjjäna. 35 Kunjamtï Moisesajj siskäna ukhampunwa israelitanakajj lurapjjäna, jupanakajj kunanakatï qollqeta qorita luratäki ukanakwa egipcionakar mayipjjäna, isinaksa mayipjjarakïnwa.+ 36 Jehová Diosasti markaparojj egipcionakampi suma uñjatäpjjañapatakiw yanaptʼäna, ukatwa egipcionakajj kuntï israelitanakajj mayipkäna ukanak jupanakar churapjjäna, israelitanakasti egipcionakaruw saqueysupjjäna.+

37 Ukatjja israelitanakajj Ramesés+ oraqet Sucot+ lugararuw sarapjjäna, niya 600.000 chachanakaw* sarapjjäna, wawanakajj jupanakamp chikaw sarapjjarakïna.+ 38 Jupanakamp chikasti yaqha markat jutir jaqenakaw*+ sarapjjarakïna, walja tama ovejanakapsa, cabranakapsa, vacanakapsa anakisjjapjjarakïnwa. 39 Ukatjja Egipto markat apasipkäna uka jan levaduran masatjja, jan levaduran moroqʼo tʼantʼanakwa lurapjjäna. Niyakejjay Egipto markat jankʼak alisnukutäpjjchïnjja, janiw uka masajj levaduranïkänti, janirakiw jupanakajj manqʼañanaksa wakichtʼasipkänti.+

40 Egipto markat mistupkäna ukhakamajja, israelitanakajj 430 maranakaw+ extranjerjam Egipton jakjjapjjäna.+ 41 Ukatjja 430 maranakajj tukusjjäna ukürpachaw Jehová Diosan markapajj* Egipto oraqet mistjjäna. 42 Jehová Diosaw Egipto oraqet israelitanakar irpsüna, ukatwa jupanakajj aka arum amtapjjañapa. Taqe israelitanakasa jutïr wawanakapasa Jehová Diosar jachʼañchañatakiw aka arum amtapjjañapa.+

43 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesampir Aaronampirojj säna: “Pascuan leyipajj akawa: Pascuatak kharit uywjja janiw mä extranjerojj manqʼañapäkiti.+ 44 Ukampis maynitï qollqemp alat mä esclavonïchi ukhajja, uka esclavoparojj circuncidañapawa.*+ Circuncidatäni ukhakiw jupajj Pascuatak kharit uywatjja manqʼaspa. 45 Pascuatak kharit uywatjja, janiw mä forasterosa ni qollqet trabajir jaqes manqʼañapäkiti. 46 Mä utanwa manqʼapjjañama. Uka kharit uywan aychapjja janiw utat anqar apsupjjañamäkiti, janirakiw ni mä chʼakhapsa pʼakjapjjañamäkiti.+ 47 Taqpach israelitanakaw Pascua amtapjjañapa. 48 Mä extranjer jaqetï jumamp chik jakchi ukat Jehová Diosatak Pascua amtañ munarakchi ukhajja, jupajj utapankir taqe yoqall wawanakapamp chikaw circuncidatäñapa. Circuncidatäni ukhakiw jupajj Pascua amtaspa, ukatjja israelita jaqëjjarakiniwa. Ukampis khitinakatï jan circuncidatäpki ukanakajja, janiw Pascuatak kharit uywatjja manqʼapkaspati.+ 49 Mä israelitatakisa jumanak taypin jakapki uka extranjerotakisa mä sapa leyikiw utjani”+ sasa.

50 Kunanaktï Jehová Diosajj Moisesampir Aaronampir siskäna ukarjamaw taqe israelitanakajj lurapjjäna. Jïsa, jupanakajj ukhampunwa lurapjjäna. 51 Jehová Diosajj uka urunwa taqe israelitanakarojj* Egipto oraqet irpsüna.

13 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: 2 “Israelitanak taypitjja taqe jilïr yoqall wawanakarojj nayatak yaqhacharapita,* mä israelitan nayrïr yoqall wawapasa mä uywan nayrïr orqo qallupas nayankiwa”+ sasa.

3 Ukatsti Moisesajj israelitanakarojj akham sänwa: “Aka urjja jumanakajj amtapjjam, aka urunwa Egipto oraqet mistupjjtajja,+ uka oraqenjja jumanakajj esclavöpjjayätawa. Jehová Diosajj chʼamapampiw akat irpsupjjtamjja.+ Ukhamasti janiw jumanakajj kunanakatï levaduranïki ukanak manqʼapjjañamäkiti. 4 Aka urunwa jumanakajj abib* phajjsin mistupjjäta.+ 5 Kawkjantï cananeonakasa, hititanakasa, amorreonakasa, heveonakasa, jebuseonakas+ jakasipki uka oraqjja jumanakar churañatakiw Diosajj mä juramentompi nayra awkinakamar arsuwayäna.+ Uka oraqenjja leches miskʼis walipuniw utji.+ Kunapachatï Jehová Diosajj uka oraqer irpantjjapjjätam ukhajja, aka phajjsinjja mä wakiskir fiesta amtasipkakiñamawa. 6 Paqallqo urunakaw jan levaduran tʼantʼa manqʼapjjañama,+ ukatjja paqallqöri urunjja Jehová Diosatakiw mä fiestajj utjañapa. 7 Paqallqo urunakaw jan levaduran tʼantʼa manqʼapjjañama,+ janiw jumanak taypinjja kunanakatï levaduranïki ukanakajj utjañapäkiti,+ janirakiw taqpach oraqemanjja* levadurajj utjañapäkiti. 8 Uka urunjja akham sasaw wawanakamar sapjjañama: ‘Kunjamsa Jehová Diosajj Egipto markat irpsunipjjetu uk amtañatakiw ak lurasktanjja’+ sasa. 9 Uka fiestaw kunjamsa Egipto oraqet mistunipjjta uk amtayapjjätam, ukasti amparanakamana paranakamana qellqatäkaspas ukhamwa amtayapjjätam,+ ukhamat Jehová Diosan leyipat parlapjjañamataki. Jehová Diosajj chʼamapampiw Egipto markat irpsunipjjtamjja. 10 Aka leyjja sapa maraw amtapjjañama, tiempoparuw aka fiestjja amtapjjañamaraki.+

11 ”Canaán oraqjja jumanakar churañatakiw Diosajj jumanakarusa nayra awkinakamarus mä juramentompi arsuwayi.+ Kunapachatï Jehová Diosajj cananeonakan oraqepar irpantapkätam ukhajja, 12 taqe jilïr yoqall wawanakarusa, jumanakajj jikjjatapkäta uka uywanakan taqe nayrïr orqo qallunakaparusa Jehová Diosatakiw yaqhachapjjañama. Jilïr yoqall wawanakasa uywanakan nayrïr orqo qallunakapasa Jehová Diosankiwa.+ 13 Asnon nayrïr qallupatjja mä oveja pagapjjañama. Janitï ukham lurapkätajja, uka asno qalljja kunkat leqʼetatasaw jiwayapjjañama. Yoqanakaman jilïr yoqall wawapatjja mä pago churapjjañama.+

14 ”Akat qheparutï wawanakamajj ‘¿kunatsa uk lurapjjta?’ sasin jisktʼapjjätam ukhajja, akham sapjjañamawa: ‘Jehová Diosaw chʼamapampejj Egipto oraqet irpsunipjjetu, uka oraqenjja nanakajj esclavöpjjayätwa.+ 15 Kunapachatï faraonajj chuymap qalarayasïna, janirak khitañ munapkitäna+ ukhajja, Jehová Diosajj Egiptonkir taqe jilïr yoqall wawanakaruw jiwarayäna, jaqenakan jilïr yoqall wawapat qalltasinjja uywanakan nayrïr qallunakapamppacharuw jiwarayäna.+ Ukatwa uywanakan taqe nayrïr orqo qallunakap Jehová Diosar sacrificiot loqtasktanjja, yoqanakasan sapa mayni jilïr yoqall wawapatsa mä pago churaskaraktanjja’ sasa. 16 Aka fiestajja amparanakamatakisa paranakamatakisa mä señaljamaw serviñapa,+ kuna laykutejj chʼamapampiw Jehová Diosajj Egipto markat irpsunistojja”.

17 Kunapachatï faraonajj israelitanakar khitjjäna ukhajja, Diosajj janiw filisteonakan oraqepan utjki uka thaknam irpkänti, uka thakejj jakʼäkchïnsa janiw uka thaknam irpkänti. Diosajj akham sänwa: “Guerran nuwasiñatï israelitanakatak utjaspa ukhajja, kapasakiw jupanakajj Egipto markat mistunipjjatapat arrepentisipjjaspa, ukatjja uka markaruw kuttʼawayjjapjjaspa” sasa. 18 Ukatwa Diosajj Mar Rojo qota jakʼan utjki uka wasarankir thaknam israelitanakar muytayanïna.+ Israelitanakajja soldadonakjam wali suma ordentʼataw grup grupo Egipto oraqet mistupjjäna. 19 Moisesajja Josean chʼakhanakap jupamp chikaw apjjarakïna, kuna laykutejj Israel chachat jutir wawanakaparojja akham sasaw Joseajj mä juramento lurayatayna: “Cheqpachapuniw Diosajj jumanakar yanaptʼasipkätam. Jumanakajja chʼakhanakaj aka lugarat apjjapjjañamawa”+ sasa. 20 Israelitanakajja Sucot lugarat sarjjasajj Ezam lugaran utjki uka wasar thiyaruw* carpanakap saytʼayapjjäna.

21 Jehová Diosajj israelitanak nayraqataw saräna, urojja mä qenayampiw* jupanakar irpäna,+ arumasti mä ninampiw* irparakïna. Ukhamaw israelitanakajj urusa arumas sarapjjäna.+ 22 Urojja qenayajj janiw israelitanakat jitheqtkänti, arumajj janirakiw ninajj jupanakat jitheqtkänti.+

14 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: 2 “Israelitanakarojj akham sañamawa: ‘Kuttʼanipjjam, Pihahirot lugar nayraqatan carpanakam saytʼayapjjam, mä arunjja kawkjantï Migdol lugarampi Mar Rojo qotampi jikjjataski uka chika taypir carpanakam saytʼayapjjam, Baal-Zefón lugar uñkatasiru.+ Jumanakajj Mar Rojo qota jakʼanwa Baal-Zefón lugar uñkatasir carpanakam saytʼayapjjañama’ sasa. 3 Ukatsti faraonajj israelitanakat akham saniwa: ‘Israelitanakajj ukhamakiw paynaqasipki, janiw kawkirus sarirjamäpkiti. Wasaratsa janiw misturjamäpkiti’ sasa. 4 Nayajj faraonan chuymap qalarayasiñapatakiw jaytäjja,+ jupasti jumanakan qhepamwa jutani. Ukatjja nayajj faraonampiru taqe ejercitopampir atipjasaw sutij jachʼañchäjja,+ cheqpachapuniw egipcionakajj nayan Jehová Diosätaj yatipjjani”.+ Ukatjja israelitanakajj ukhampunwa lurapjjäna.

5 Qhepatjja israelitanakajj sarjjapjjewa sasaw Egipto marka apnaqer reyir yatiyapjjäna. Ukatjja faraonampi servirinakapampejj israelitanakar khitjjapjjatapatwa arrepentisipjjäna,+ akham sapjjarakïnwa: “¿Kunatarak uk lurpachätansti? ¿Kunatakirak israelit esclavonakasar khitanukpachätansti?” sasa. 6 Ukatwa faraonajj guerran nuwasiñatak carronakap wakichtʼäna, guerran nuwasir jaqenakaparus jupamp chikaw aparakïna.+ 7 Jupajj 600 suma carronakapampi ukhamarak Egiptonkir yaqha carronakampwa apäna, sapa carronakanjja guerran nuwasir jaqenakaw utjarakïna. 8 Jehová Diosasti Egipto marka apnaqeri faraón reyin chuymap qalarayasiñapatakiw jaytäna. Ukatwa faraonajj israelitanakar arktäna, ukampis israelitanakajj Egiptot mistusajj jan ajjsarasaw sarasipkäna.+ 9 Egipcionakajja israelitanakan qhepapwa tʼijupjjäna,+ faraonajj caballonakamp qatatit taqpach carronakapampi, caballjjat sarir jaqenakapampi ukhamarak ejercitopampiw israelitanakar jakʼachasiskäna. Ukañkamajja israelitanakajj Mar Rojo qota jakʼanwa carpanakap saytʼayasisipkäna, Pihahirot lugar jakʼana, Baal-Zefón lugar uñkatasina.

10 Kunapachatï faraonajj israelitanakar jakʼachasiskäna ukhajja, egipcionakajj jupanakar arktanipjjatapwa israelitanakajj uñjapjjäna. Uk uñjasajja jupanakajj wal sustjasipjjäna, Jehová Diosaruw artʼasipjjarakïna.+ 11 Akham sasaw Moisesar sapjjarakïna: “¿Janit Egipton sepulturajj utjki, ukatti aka wasaran jiwapjjañajatak apanipjjesta?+ ¿Kunatarak ak lurapjjestasti? ¿Kunatsa Egipto markat irpsunipjjesta? 12 ‘Egipcionakar servipjjañajatak jaytapjjeta’ sasinjja, ¿janit nanakajj Egipton sapkayäsma? Aka wasaran jiwañat sipansa walïspaw egipcionakar serviñajja”+ sasa. 13 Ukatjja Moisesajj akham sasaw israelitanakar säna: “Jan ajjsarapjjamti.+ Chʼamamp saytʼasipjjam, kunjamsa Jehová Diosajj aka urojj jumanakar salvapjjätam uksa uñjapjjarakim.+ Jichhürojj uñjapkta uka egipcionakarojj janipuniw mayampis uñj-jjapjjätati.+ 14 Jehová Diosaw jumanak laykojj nuwasini,+ jumanakasti amukiw suyapjjäta” sasa.

15 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “¿Kunatsa jumajj nayar artʼasinkakista? Carpanak apthapisin sarasipkakiñapatak israelitanakar yatiyam. 16 Amparamankki uka vara Mar Rojo qota toqer aytam, ukatjja payar jaljtayam, ukhamat israelitanakajj uka qota taypi waña oraqnam paskatapjjañapataki. 17 Nayajja egipcionakan chuymanakap qalarayasipjjañapatakiw jaytaskta, ukhamat israelitanakan qhepap jutapjjañapataki. Ukhamatwa nayajj faraonampiru, taqe ejercitopampiru, guerran nuwasiñatak carronakapampiru, caballonakat sarir jaqenakapampir atipjasajj sutij jachʼañchäjja.+ 18 Kunapachatï faraonampiru, guerran nuwasiñatak carronakapampiru, caballonakat sarir jaqenakapampir atipjasin sutij jachʼañchasï ukhajja, cheqpachapuniw egipcionakajj nayan Jehová Diosätaj yatipjjani”+ sasa.

19 Ukatjja israelitanakan nayraqatap sarkäna uka cheqpach Diosan angelapajja+ jupanak qheparuw sarjjäna, israelitanak nayrankkäna uka qenayas* jupanak qhepar jittasajja ukanwa quedasirakïna.+ 20 Uka qenayajja egipcionaka ukhamarak israelitanak taypiruw saytʼäna.+ Egipcionak toqerojj chʼamaktʼayänwa, israelitanak toqerusti qhantʼarakïnwa.+ Ukatwa uka arumajj egipcionakajj israelitanakar jan jakʼachasipkänti.

21 Moisesasti Mar Rojo qota toqeruw amparap loqtäna,+ ukatjja Jehová Diosajj arum paqaraw inti jalsu toqet thaytʼayanïna, qotasti jukʼat jukʼatwa payar jaljtäna,+ umajj jaljtkäna uka taypis waña oraqeruw tukjjarakïna.+ 22 Ukhamasti israelitanakajj qota taypnamaw waña oraqnam paskatapjjäna,+ umajj chʼeqa toqetsa kupi toqetsa mä perqjamaw saytʼäna.+ 23 Egipcionakajj israelitanakaruw arktapjjäna, faraonan guerran nuwasiñatak taqpach carronakapampi ukhamarak caballonakat sarir jaqenakapampiw israelitanakan qhepap qota taypir mantapjjäna.+ 24 Qhantat vigilianjja,* Jehová Diosajj nina ukhamarak qenay taypitwa egipcionakar uñtanïna,+ ukatjja egipcionakjjarojj ajjsarañwa apayanïna. 25 Carronakapan ruedanakapsa jalstayaskakïnwa, ukatwa egipcionakajj carronak jan sum apañ puedjjapjjänti. Egipcionakajj akham sapjjarakïnwa: “¡Israelitanakat escapjjañäni, Jehová Diosaw jiwas contrajj nuwasiski!”+ sasa.

26 Jehová Diosasti Moisesarojj sarakïnwa: “Mar Rojo qota toqer amparam loqtam, ukhamat egipcionakasa, guerran nuwasiñatak carronakapasa, caballonakat sarir jaqenakapas qota taypin chhaqtayatäpjjañapataki” sasa. 27 Ukatjja Moisesajj jankʼakiw amparap qota toqer loqtäna, niya qhanjtaniñampïskäna ukhajja, qotajj kunjamäkäntï nayrajj ukhamaruw tukjjäna. Kunapachatï egipcionakajj escapañ munasipkäna ukhajja, Jehová Diosajj qota taypiruw jupanakar jaqontäna.+ 28 Umajja guerran nuwasiñatak carronakampiru, caballonakat sarir jaqenakampiru ukhamarak israelitanakan qhepap qotar mantapkäna uka faraonan taqe ejercitopampiruw chhaqtayäna.+ Taqpach egipcionakaw jiwarapjjäna.+

29 Ukampis israelitanakajj waña oraqnamaw qota taypejj pasapjjäna.+ Umajja chʼeqa toqetsa kupi toqetsa mä perqjamaw saytʼäna.+ 30 Ukhamaw uka urunjja Jehová Diosajj israelitanakarojj egipcionakan amparapat salväna.+ Ukatjja israelitanakajj egipcionakaruw qota lakan jiwarat uñjapjjäna. 31 Kunjamsa Jehová Diosajj egipcionakar jiwarayasajj jachʼa chʼamap* uñachtʼayäna uksa israelitanakajj uñjapjjarakïnwa. Ukatwa israelitanakajj Jehová Diosar ajjsarapjjäna, Jehová Diosaruw confiyapjjarakïna,* Moisés serviriparus confiyapjjarakïnwa.+

15 Uka horasanjja Moisesampi israelitanakampejj aka cancionwa Jehová Diosarojj cantapjjäna:+

“Jehová Diosaruw nayajj cantäjja, jupajj wali jachʼañchatawa.+

Jupajj caballorusa caballot saririrus qotaruw jaqonti.+

 2 Chʼamajasa chʼamañchirijas Jah* Diosawa, jupaw nayan salvirijajja.+

Jupaw nayan Diosajajja, nayajj juparuw alabäjja.+ Jupaw awkijan Diosapajja,+ nayajj juparuw jachʼañchäjja.+

 3 Jehová Diosajj guerran nuwasiri wali chʼaman Diosawa.+ Jupan sutipajj Jehová satawa.+

 4 Jupasti faraonan carronakaparusa ejercitoparus qotaruw jaqonti,+

faraonan guerran nuwasiri wali chʼamani jaqenakapas Mar Rojo qotamp chhaqtayataw uñjasipjje.+

 5 Qotankir oladanakaw jupanakarojj chhaqtayi, mä qalar uñtataw jupanakajj qota manqhar chhaqantasin puripjje.+

 6 Jehová Dios Tata, kupi amparamajj wali chʼamaniwa.+

Jehová Dios Tata, kupi amparamajj mä enemigorojj tʼunjaspawa.

 7 Jumajj wali chʼamani Diosätawa, juma contra saytʼasipki ukanakarojj atipjtawa.+

Juman colerasitamajj mä ninjamaw nakhaski, mä pajar uñtasitaw juma contra saytʼasipki ukanakarojj nakhantaraki.

 8 Mä samsutamampikiw qotankir umajj tantachthapisïna.

Umajj mä perqjamaw saytʼäna,

qota taypinsti oladanakajj mä pachpanakwa saytʼapjjäna.

 9 Enemigojj akham sänwa: ‘¡Jupanakarusti arktäwa! ¡Jikjjatarakïwa!

¡Aparkä ukanaksa chuymas chuyma jikjjatasiñkamaw jalanoqarakëjja!

¡Nayajj espadajwa apsusï! ¡Nayan amparajajj jupanakaruw tʼunjani!’+ sasa.

10 Jumasti thayam phustʼanisaw jupanakarojj qotar chhaqantaytajja,+

jupanakajj plomo metalar uñtataw qota manqhar chhaqantapjje.

11 Jehová Dios Tata, ¡janiw jumjam yaqha diosanakajj utjkiti!+

¡Janirakiw jumjam wali santo Diosajj utjkiti!+

Jumajj ajjsarkañ Diosätawa, jumarukiw cancionanakampejj alabasiñapa, jumajj kunayman musparkañanakwa lurasktajja.+

12 Jumajj kupi amparam loqatatkayäta ukhajja, oraqew jupanakarojj manqʼantäna.+

13 Jumajj munasiñat jan jaytjasirïtamatwa salvankta+ uka markamarojj irpantajja.

Jupanakarusti chʼamampiw sagrado lugaramarojj irparakïta.

14 Taqe ukanakwa markanakajj istʼapjjañapa,+ uk istʼasajja jupanakajj sustjasiñatwa khatatipjjani,

Filistea oraqen jakirinakjjarus jachʼa llakisiñaw jutarakini.

15 Uka tiemponjja Edom oraqen tribu pʼeqtʼirinakajj wali sustjatäpjjaniwa,

Moab oraqe apnaqerinakas khatatipjjaniwa.+

Canaán oraqen taqpach jakirinakas aynachtʼapjjaniwa.+

16 Jupanakjjarojja jachʼa ajjsarañaw jutani.+

Jehová Dios Tata, chʼaman amparam uñjasajja jupanakajj mä qalar uñtasitaw jan onjjtapkaniti,

markamajj jupanak nayraqat paskani ukhakama,

jïsa, jumajj ajllkta uka markamajj+ jupanak nayraqat paskani+ ukhakama.

17 Jumaw markamarojj irpanïta, jumarakiw jupanakarojj qollumar puriyasajj uttʼayäta.+

Jehová Dios Tata, jumaw uka lugarjja ukan jakañatakejj wakichastajja.

Jehová Dios Tata, uka lugarajj mä santuariowa, jumaw ukjja amparamamp saytʼaytajja.

18 Jehová Diosajj mä reyjamaw wiñayans wiñayapatak apnaqani.+

19 Kunapachatï faraonan guerran nuwasiñatak caballonakapasa guerran nuwasiñatak carronakapasa ukhamarak caballonakat sariri jaqenakapas qotar mantapjjäna+ ukhajja,

Jehová Diosaw jupanakarojj umamp chhaqtayäna,+

ukampis israelitanakajj waña oraqnamaw qota taypejj makatapjjäna”.+

20 Ukatjja Aarón chachan Míriam sat profetisa kullakapajj mä panderetwa aptäna, ukatsti taqpach warminakajj panderetanak tuktʼasisa ukhamarak thoqtʼasisaw jupan qhepap sarapjjarakïna. 21 Chachanakajj cantapkäna ukarojja Miriamajj cantasaw jaysarakïna, akham sasa:

“Jehová Diosar cantapjjam, jupajj wali jachʼañchatawa.+

Caballorusa caballot saririrus qotaruw jaqonti”+ sasa.

22 Ukatjja Moisesajj Mar Rojo qotatjja jayaruw israelitanakar irpjjäna, jupanakajj Sur sat wasar toqeruw mistupjjäna. Wasarnamasti kimsa urunakaw sarapjjäna, ukampis janiw um jikjjatapkänti. 23 Ukatsti Mará* sat cheqaruw puripjjäna,+ ukampis uka cheqan utjkäna uka umjja janiw umtʼañ puedipkänti, wali jarütap layku. Ukatwa uka cheqarojj Mará sutimpejj uchasïna. 24 Israelitanakasti akham sasaw Moisés contrajj arusipjjäna:+ “¿Kunsa umañäni?” sasa. 25 Moisesasti Jehová Diosaruw artʼasïna,+ ukatjja Jehová Diosajj mä qoqan* ukaruw irpäna. Kunapachatï Moisesajj umar uk jaqontäna ukhajja, uka umajj mojjsa umaruw tukjjäna.

Kunanakatï uka cheqan paskäna ukanakjja, kunsa jaqenakat suyi uk yatipjjañapatakiw Diosajj mä uñachtʼäwjam jupanakatak jaytäna. Israelitanakajj jupar istʼapjjaniti janicha uk yatiñatakiw Diosajj uk luräna.+ 26 Diosasti akham sänwa: “Jumanakatï Jehová Diosaman arunakap taqe chuyma istʼapjjäta, jupa nayraqatansa kunatï cheqapäki uk lurapjjäta, mandamientonakaparus istʼapjjäta, taqe leyinakapsa phoqapjjarakïta ukhajja,+ janiw egipcionakarjamajj usunakamp castigapkämati.+ Naya Jehová Diosajj janiw jumanakarojj usuntayapkämati”+ sasa.

27 Ukatjja Elim lugararuw israelitanakajj puripjjäna, uka cheqanjja 12 uma jalsurinakampi 70 palmera qoqanakampiw* utjäna. Ukatsti jupanakajj uka uma jalsu jakʼaruw carpanakap saytʼayapjjäna.

16 Elim lugarat sarjjasajja, taqpach israelitanakajj Sin sat wasararuw+ tiempompejj purjjapjjäna. Uka wasarasti kawkjantï Elim lugarasa ukhamarak Sinaí qollus jikjjataski uka taypinkiwa. Egipto oraqet mistupkäna uka urutjja, payïr phajjsit 15 urunak saraqkäna ukhaw ukar puripjjäna.

2 Ukatjja taqpach israelitanakajj Moisés ukhamarak Aarón chachanak contraw wasaran arusipjjäna.+ 3 Israelitanakasti jupanakarojj akham sasipkakïnwa: “¡Jehová Diosajj Egipto oraqen jiwayistaspäna* ukajj walïspänwa! Ukanjja aychwa+ manqʼaskayätanjja, tʼantʼsa sistʼasiñkamaw manqʼarakiyätanjja. Ukampis jumanakajj aka wasararuw irpanipjjestajja, ukhamat Israel congregacionajj manqʼatjam jiwañapataki”+ sasa.

4 Ukatsti Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Jallur uñtasitaw nayajj alajjpachat tʼantʼa apayanipjjäma.+ Uk apthapirejj sapüruw markankir jaqenakajj mistupjjañapa, sapa maynitakejj qhawqhatï munaski ukhakwa apthapisipjjañapa,+ ukhamatwa leyijarojj istʼapjjaniti janicha uk yatiñatakejj yantʼäjja.+ 5 Ukampis sojjtïr urunjja+ sapür apthapipki ukat sipansa mä ukhampwa apthapipjjañapa, ukampejj manqʼwa wakichapjjañaparaki”+ sasa.

6 Ukatjja Moisesampi Aaronampejj akham sasaw taqpach israelitanakar sapjjäna: “Egipto oraqet Jehová Diosajj jumanakar irpsunitapjja cheqpachapuniw jaypʼu toqerojj yatipjjäta.+ 7 Qharür alwaw* Jehová Diosan jachʼa chʼamap uñjapjjäta, Jehová Diosasti jupa contra arusitanakamjja istʼiwa. ¿Kunatsa nanak contra arusipjjta? Nanak contra arusipjjañamatakejj janiw nanakajj khitïpktsa” sasa. 8 Moisesasti akham saskakïnwa: “Kunapachatï Jehová Diosajj aycha manqʼapjjañamatak jaypʼojj churapjjätam ukat alwajj tʼantʼa sistʼasiñkam manqʼapjjañamatak churapjjarakïtam ukhajja, Jehová Diosajj jupa contra arusitanakam istʼatapwa jumanakajj uñjapjjäta. ¿Kunatsa nanak contra arusipjjta? Nanak contra arusipjjañamatakejj janiw nanakajj khitïpktsa. Jumanakajj janiw nanak contrajj arusipktati, jan ukasti Jehová Dios contraw arusipjjtajja”+ sasa.

9 Ukatjja Moisesajj akham sasaw Aaronar säna: “Taqpach israelitanakarojj akham sañamawa: ‘Jehová Dios nayraqatar jakʼachasipjjam, jupasti jumanakan arusitanakam istʼiwa’+ sasa”. 10 Kunapachatï Aaronajj taqpach israelitanakar parlañ tukuyjjäna ukhajja, jupanakajj wasar toqeruw uñtapjjäna, ukatsti Jehová Diosan jachʼa chʼamapaw qenayan uñjasïna.+

11 Jehová Diosasti akham sasaw Moisesar sarakïna: 12 “Israelitanakan arusitanakapjja nayajj istʼtwa.+ Israelitanakarojj akham sañamawa: ‘Inti jalantjjarusti aychwa jumanakajj manqʼapjjäta, alwasti sistʼasiñkamaw tʼantʼa manqʼapjjarakïta.+ Nayajj jumanakan Jehová Diosamätwa,+ uksti cheqpachapuniw jumanakajj yatipjjäta’ sasa”.

13 Ukatjja uka jaypʼojj walja khullunakaw israelitanakan carpanakap jakʼar purintapjjäna.+ Alwasti carpanakap saytʼayapkäna uka cheqanakanjja sullaw utjarakïna. 14 Kunapachatï uka sullajj wañsjjäna ukhajja, wasaranjja chʼimi jathanakjamaw utjäna,+ khunur uñtasitarakïnwa. 15 Uk uñjasajja akham sasaw israelitanakajj jupanakkamajj sasipjjäna: “¿Kunas akajja?” sasa. Israelitanakajj janiw kunätapsa yatipkänti. Ukatwa Moisesajj jupanakar akham säna: “Ukajja jumanakan manqʼapjjañamatak Jehová Diosajj churapktam uka tʼantʼawa.+ 16 Jehová Diosajj akham siwa: ‘Sapa maynejj qhawqtï manqʼkaspa ukhakwa apthapisiñapa. Mä omer medida*+ sapa maynejj apthapipjjañapa, sapa carpan qhawqha jaqenakas utji ukarjamaw apthapipjjañama’ sasa”. 17 Ukatjja israelitanakajj ukarjamaw lurapjjäna, yaqhepanakajj waljwa apthapipjjäna, yaqhepanakasti jukʼakiraki. 18 Kunapachatï jupanakajj omer medidar midtʼapkäna ukhajja, khititï walja apthapkäna ukarojj janiw jiltʼkänti, khititï jukʼak apthapkäna ukarusti janirakiw faltkänti.+ Sapa maynisti qhawqtï manqʼerjamäpkäna ukhakwa apthapisipjjäna.

19 Moisesasti israelitanakarojj sarakïnwa: “Apthapipkta ukanakjja janiw khitis qhepärmanthi alwakamajj jiltʼayañapäkiti”+ sasa. 20 Ukampis yaqhepanakajj janiw Moisesan arunakapar istʼapkänti, kuntï apthapipkäna ukanakatjja qhepärmanthi alwakamaw jiltʼayapjjäna. Uka jiltʼanakanjja laqʼonakaw utj-jjäna, wal thujsjjarakïna, ukatwa Moisesajj jupanakatak wal coleräna. 21 Sapa alwaw israelitanakajj qhawqtï sapa maynejj manqʼerjamäpkäna uk apthapipjjäna. Kunapachatï lupejj juntʼutatanjjäna ukhajja, ukajj chullutatjjerïnwa.

22 Sojjtïri urunjja sapür apthapipjjerïkäna ukat sipansa mä ukhampwa israelitanakajj tʼantʼa apthapipjjäna,+ sapa maynitakejj pä omer medida apthapipjjäna. Ukatjja markankir jilïrinakajj Moisesan ukaruw yatiyir jutapjjäna. 23 Moisesasti jupanakarojj sarakïnwa: “Jehová Diosajj akham siwa: qharürojj Jehová Diosatak sábado uruwa,+ ukatwa jumanakajj ukürojj samarapjjañama.* Ukhamasti kuntï hornon qhatiyapjjañamäki uk qhatiyapjjam, kuntï wallaqeyapjjañamäki uksa wallaqeyapjjarakim,+ ukatjja taqe kunanakatï jiltʼkani ukanakjja qharürkam imapjjam” sasa. 24 Israelitanakasti Moisesan arunakaparjamaw qhepürutakejj uka jiltʼanak imapjjäna, ukampis ukanakajj janiw thujstkänti janirakiw laqʼonïkänsa. 25 Ukatjja Moisesajj akham sänwa: “Jichhürusti Jehová Diosatak sábado uruwa, ukhamajj kunanaktï jiltʼayapkta ukanak manqʼapjjam. Jichhürojj janiw oraqenjja kunsa jikjjatapkätati. 26 Sojjta urunakaw apthapipjjäta, ukampis paqallqöri urunjja, mä arunjja sábado urunjja+ janiw kunas utjkaniti” sasa. 27 Paqallqöri urunjja israelitanakat yaqhepanakajj apthapiriw mistupjjäna, ukampis janiw kunsa jikjjatapkänti.

28 Ukatwa Jehová Diosajj akham sasin Moisesar säna: “¿Kunapachkamas jumanakajj nayan mandamientonakajsa leyinakajsa jan phoqañ munapkäta?+ 29 Jehová Diosaw sábado uru+ imapjjañamatakejj churapjjtamjja. Ukatwa Diosajj sojjtïri urunjja pä urutak tʼantʼa churapjjtamjja. Paqallqöri urunjja pachpa lugaranakamanwa qheparapjjañama, janiw kawkirus sarapjjañamäkiti” sasa. 30 Ukatwa israelitanakajj paqallqöri urunjja sábado uru* imapjjäna.+

31 Israelitanakasti uka tʼantʼarojj “maná”* sutimpiw uchapjjäna. Ukasti janqʼönwa, cilantro jathar uñtasitänwa, miskʼimpi lurat galletanakjam saboranirakïnwa.+ 32 Ukatsti Moisesajj akham sänwa: “Jehová Diosajj akham siwa: ‘Egipto oraqet irpsunisajja, wasaran manqʼapjjañamatakejj maná tʼantʼwa jumanakarojj churapjjsma, ukhamajj kuntï jumanakar churapksma uk jutïr wawanakaman uñjapjjañapatakejja,+ mä omer medida maná tʼantʼa apthapisin imapjjañama’ sasa”. 33 Ukatwa Moisesajj Aaronarojj akham säna: “Mä jarra aptasinjja ukarojj mä omer medida maná tʼantʼa ucham, ukatjja Jehová Dios nayraqatar uchanim, ukhamat jutïr wawanakamatak imatäñapataki”+ sasa. 34 Kunjamtï Jehová Diosajj Moisesar siskänjja ukhamwa Aaronajj Testimonio caja*+ nayraqatar uchäna, ukhamat imatäñapataki. 35 Israelitanakajj 40 maranakaw maná tʼantʼa manqʼapjjäna,+ kawkjantï jaqenakajj jakapki uka oraqer puriñkama.+ Jïsa, jupanakajj Canaán+ oraqen colindapar puriñkamaw maná tʼantʼa manqʼapjjäna. 36 Tunka omer medidajja mä efá medidar* mistutawa.

17 Ukatjja taqpach israelitanakajj Sin sat wasarat+ sarjjasajja mä lugaran samartʼasa yaqha lugaran samartʼasa ukhamaw sarapjjäna, kunjamtï Jehová Diosajj siskäna ukhama.+ Ukatsti Refidim cheqanwa carpanakap saytʼayapjjäna,+ ukampis ukanjja janiw umajj umtʼapjjañapatakejj utjkänti.

2 Ukatwa israelitanakajj akham sasin Moisesamp toqesipjjäna:+ “Um umtʼañatak churapjjeta” sasa. Moisesasti jupanakarojj sarakïnwa: “¿Kunatsa nayamp toqesipjjta? ¿Kunatsa Jehová Diosarojj yantʼasipkakta?”+ sasa. 3 Uka cheqanjja israelitanakajj umat wali pharjatäpjjänwa,* ukatwa Moisés contrajj arusisipkakïna,+ akham sasa: “¿Kunatsa Egiptot irpsunipjjesta, umat jiwarapjjañajatakit irpsunipjjesta? Nanakasa, wawanakajasa, uywanakajas umatjamaw jiwarapjjäjja” sasa. 4 Ukatjja Moisesajj akham sasaw Jehová Diosar artʼasïna: “¿Kunsa aka markampejj luriristjja? ¡Akat mä jukʼampirojj qalampiw jaqjapjjetani!” sasa.

5 Jehová Diosasti Moisesarojj sarakïnwa: “Israelitanakan ukar saram, israelitanak taypit mä qhawqha ancianonakar irparakim, Nilo jawirar jawqʼatatkayäta+ uka varamsa apasirakim. Jïsa, amparamar uk apjjarusin saram. 6 Nayasti Horeb cheqanwa mä qarqa* patjjan suyäma. Uka qarqaruw jumajj jawqʼatatañama, ukatjja umaw uka qarqat jalsunini, israelitanakasti uka umwa umtʼapjjarakini”+ sasa. Ukhamwa Moisesajj israelitanakan ancianonakapan uñjkatajj luräna. 7 Uka lugararusti Moisesajj Masá*+ ukhamarak Meribá*+ sutinakampiw uchäna, kuna laykutejj ukanwa israelitanakajj Moisesampejj toqesipjjäna, ukanarakwa Jehová Diosarojj akham sasin yantʼapjjäna:+ “¿Jehová Diosajj jiwas taypinkiti, jan ukajj janicha?” sasa.

8 Ukatjja amalequitanakaw+ jutapjjäna, Refidim lugararuw israelitanakamp nuwasirejj jutapjjäna.+ 9 Ukatsti Moisesajj akham sasaw Josué+ chachar säna: “Mä qhawqha chachanak ajllisin amalequitanakamp nuwasir saram. Arumanthisti cheqpach Diosan varap aytʼasitaw nayajj qollu patjjan saytʼasëjja” sasa. 10 Josué chachasti kunjamtï Moisesajj siskäna ukarjamaw luräna,+ jupasti amalequitanakamp nuwasiriw saräna. Ukampis Moisesampi, Aaronampi, Hur+ chachampejja qollu patjjaruw makatapjjäna.

11 Kunapachatï Moisesajj amparanakap altor aytaskakïna ukhajja, israelitanakaw nuwasiñan atipapjjäna. Ukampis kunapachatï amparanakap ayaqjjäna ukhajja, amalequitanakaw nuwasiñan atipapjjarakïna. 12 Moisesajj amparanakap jan altor ayjjasirjamäjjäna ukhajja, Aaronampi Hur chachampejj mä qalwa Moisesan qontʼasiñapatakejj aptanipjjäna, Moisesasti uka qala patjjaruw qontʼasïna. Ukatjja Moisesan amparanakap altor aptañapatakiw jupanakajj yanaptʼapjjäna, maynejj maysa ladota maynisti maysa ladotaraki, ukhamatwa Moisesajj amparanakap inti jalantkam altor aytaskakïna. 13 Ukatwa Josué chachajj amalequitanakarojj espadamp atipjäna.+

14 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Jan armatäñapatakejja, kunatï paski ukjja akham sasin libror qellqantam: ‘Amalequitanakarojja qʼalwa oraqet* chhaqtayäjja, janirakiw jupanakajj mayampis amtatäjjapjjaniti’+ sasa. Uka pachpa arunakwa Josué chacharojj sarakïta” sasa. 15 Ukatsti Moisesajj mä altarwa luräna, Jehová-Nisí* sutimpiw ucharakïna, 16 jupajj akham sänwa: “Niyakejjay Amalec markajj Jah+ Diosan tronop conträchejja, Jehová Diosajj amalequitanakan taqpach jutïr wawanakapampiw guerran nuwasini”+ sasa.

18 Ukatjja Madián oraqenkir Jetró sacerdotejja, mä arunjja Moisesan suegropajja+ kunanaksa Diosajj Moisés layku ukhamarak israelitanak laykojj luräna, kunjamsa Jehová Diosajj Egiptot israelitanakar irpsurakïna taqe ukanakwa istʼäna.+ 2 Kunapachatï Moisesajj Ziporá esposaparojj Jetró suegropan ukar khitäna ukhajja, Jetró chachaw Moisesan esposaparusa, 3 pä yoqall wawanakaparus uñj-jjäna.+ Uka yoqall wawanakat maynejj Guersom*+ satänwa, Moisesajj akham sänwa: “Mä extranjerjamaw nayajj yaqha oraqen jakaskta” sasa. 4 Maynisti Eliezer* satarakïnwa, Moisesajj akham sänwa: “Awkijan Diosapaw nayan yanapirijajja, jupaw faraonan espadapatsa salvitu”+ sasa.

5 Ukatsti Moisesan Jetró suegropajj Moisesan yoqall wawanakapampi Moisesan Ziporá esposapampi ukhamaw wasararojj Moisesan ukar sarapjjäna, Moisesajj cheqpach Diosan qollupar+ carpap saytʼaykäna uka cheqaru. 6 Ukatjja Jetró chachajj akham sasaw Moisesarojj yatiyäna: “Naya juman Jetró suegromajja,+ esposamampi ukhamarak pä yoqall wawanakamampiw juman ukar jutaskta” sasa. 7 Moisesasti jankʼakiw suegropamp jikisirejj saräna, jupamp jikisisajj altʼasïna, jampʼattʼasaw aruntarakïna. Moisesampi Jetró chachampejj kunjamäsktasa sasaw jupanakkamajj jisktʼasipjjäna, ukatsti carparuw jupanakajj mantjjapjjarakïna.

8 Taqe kunanaktï Jehová Diosajj israelitanakar salvañatakejj faraonarusa Egipto markarus lurkäna ukanakwa Moisesajj suegropar yatiyäna.+ Thaknam jutkasajj kuna jan walinakansa uñjasipjjäna,+ kunjamsa Jehová Diosajj uka jan walinakat salväna ukanaksa suegroparojj yatiyarakïnwa. 9 Taqe kunanaktï Jehová Diosajj israelitanakar Egiptot* irpsuniñatakejj lurkäna ukanak yatisajja, Jetró chachajj wal kusisïna. 10 Akham sasaw jupajj sarakïna: “Jehová Diosajj jachʼañchatäpan, jupaw Egipto markatsa faraonatsa salvapjjtamjja. Juparakiw israelitanakarojj Egipton esclavot serviñatsa salvaraki. 11 Jehová Diosajj taqe diosanakat sipansa jukʼamp chʼamanïtapjja jichhajj yatjjtwa.+ Kunapachatï jachʼa jachʼa tukuri egipcionakajj Israel markapar tʼaqesiyapjjäna ukhajja, Diosaw jupanakar arjjatäna” sasa. 12 Ukatjja Moisesan Jetró suegropajj nakhantayat mä ofrendampi ukhamarak sacrificionakampwa Diosatak apanïna. Ukatsti Aaronampi Israel markankir taqpach ancianonakapampiw Moisesan suegropan ukar jutapjjäna, ukhamat cheqpach Diosan nayraqatapan manqʼa manqʼañataki.

13 Qhepürusti Moisesajj israelitanakar juzgañatakiw qontʼasïna, kunjamtï lurirïkäna ukhama. Alwat jaypʼukamajja, israelitanakajj Moisesan ukar jutasipkakïnwa. 14 Taqe kunanaktï Moisesajj Israel marka laykojj lurkäna uk uñjasajja, suegropajj akham sasaw Moisesar säna: “¿Kunatsa jumajj marka laykojj akanak lurta? ¿Kunatsa qontʼasisajj juma sapak taqe akanak lurta? ¿Kunatsa alwat jaypʼukam taqe jaqenakajj juman ukar jutasipkaki?” sasa. 15 Moisesasti suegroparojj sarakïnwa: “Israelitanakajja kunas Diosan munañapajja uk jisktʼasiriw nayan ukar jutasipkaki. 16 Kunapachatï pä jaqenakajj mä problemanïpjje ukhajja, nayan ukar jutasaw awisapjjetu. Ukatsti nayajj jupanakar juzgañajawa, kuntï cheqpach Diosajj amtki uksa leyinakapsa jupanakarojj yatiyañajarakiwa”+ sasa.

17 Moisesarusti suegropajj sarakïnwa: “Kuntï jumajj luraskta ukajj janiw walïkiti. 18 Ukham luraskakïta ukhajja jumasa aka markas qarjtapjjätawa. Uka lurañanakajj jumatakejj sinti waljawa, janiw juma sapakejj ukanak lurkasmati. 19 Jichhajj istʼita. Nayasti jumarojj ewjjtʼämawa, Diosajj jumampïskaniwa.+ Cheqpach Diosan nayraqatapanjja jumajj markan representantepätawa,+ problemanakajj utjani ukhajja, jumaw ukanak cheqpach Diosar yatiyañama.+ 20 Ukatjja Diosan amtäwinakapsa leyinakapsa+ jupanakar yatichañamawa, kawkïr thaknamas sarapjjañapa, kunanaksa lurapjjañapa ukanaksa yatichañamarakiwa. 21 Ukampis israelitanak taypitjja amuytʼasiri,+ Diosar ajjsariri, kunatï jupanakatakik walïki ukanak jan thaqerïpki+ uka confiykañ chachanakaruw ajlliñama. Ukatjja markar pʼeqtʼapjjañapatakiw jupanakar uttʼayañama, yaqheparojj 1.000 jaqenakar pʼeqtʼapjjañapataki, yaqheparojj 100 jaqenakar pʼeqtʼapjjañapataki, yaqheparojj 50 jaqenakar pʼeqtʼapjjañapataki, yaqheparusti 10 jaqenakar pʼeqtʼapjjañapataki.+ 22 Problemanakajj utjani* ukhajja, uka pʼeqtʼirinakaw juzgapjjañapa, jachʼa problemanakjja juman ukaruw juzgañamatak apanipjjani,+ ukampis jiskʼa problemanakjja jupanakaw juzgapjjani. Ukhamatwa jupanakampejj yanaptʼayasïta, janirakiw jumatakejj chʼamäjjaniti.+ 23 Jumatï ukham luräta ukat ukajj Diosan munañaparjamäni ukhajja, janiw qarjtkätati, ukatsti taqeniw carpanakaparojj kusisit kuttʼjjapjjani” sasa.

24 Moisesasti jankʼakiw suegropar istʼäna, taqe kunanaktï siskäna ukanaksa lurarakïnwa. 25 Moisesajj taqpach israelitanak taypitjja, amuytʼasiri chachanakaruw ajllïna. Jupanakarusti Israel markjjaruw pʼeqtʼirinakat uttʼayäna, ukhamat yaqhepajj 1.000 jaqenakar pʼeqtʼapjjañapataki, yaqhepajj 100 jaqenakar pʼeqtʼapjjañapataki, yaqhepajj 50 jaqenakar pʼeqtʼapjjañapataki, yaqhepasti 10 jaqenakar pʼeqtʼapjjañapataki. 26 Kunapachatï problemanakajj utjäna ukhajja, uka pʼeqtʼirinakaw jaqenakar juzgapjjäna. Jachʼa problemanakajj utjäna ukhajja Moisesan ukaruw juzgañapatak apanipjjäna,+ ukampis jiskʼa problemanakjja jupanakaw juzgapjjäna. 27 Ukatjja Moisesajj suegroparuw khitjjäna,+ suegropasti oraqeparuw sarawayjjäna.

19 Egipto oraqet mistupkäna uka urut kimsïr phajjsinjja, israelitanakajj Sinaí wasararuw puripjjäna. 2 Uka pachpa urunwa israelitanakajj Refidim+ cheqat sarjjapjjäna, ukatjja Sinaí wasararuw puripjjäna, uka wasaranwa carpanakap saytʼayapjjarakïna. Israelitanakajj uka cheqanwa Sinaí qollu+ uñkatasir carpanakap saytʼayapjjäna.

3 Ukatjja Moisesajj cheqpach Diosan ukaruw qollur makatäna, Jehová Diosajj uka qollutwa+ Moisesarojj akham sasin parlanïna: “Jacobun familiaparojja, mä arunjja israelitanakarojj akanakwa yatiyañama: 4 ‘Kuntï nayajj egipcionakar lurkta+ ukanakjja, jumanak pachpaw uñjapjjtajja. Nayasti mä pakar uñtasitaw jumanakarojj chheqanakaj patjjar nayan ukar apanipjjsma.+ 5 Jichhajj jumanakatï nayan arunakaj taqe kunan istʼapjjäta, jumanakamp lurkä uka pactsa phoqapjjarakïta ukhajja, taqe markanakat sipansa cheqpachapuniw jumanakajj nayan wali munat markajar tukupjjäta,+ taqpach oraqejj nayankiwa.+ 6 Jumanakajja nayatakejj reyinakjam apnaqer sacerdotenakaru ukhamarak mä sagrado markaruw+ tukupjjäta’ sasa. Uka arunakwa israelitanakar yatiyañama”.

7 Ukatsti Moisesajj qollut saraqasajja markankir ancianonakaruw jawsthapïna, ukatjja kuntï Jehová Diosajj jupar siskäna taqe ukanakwa jupanakar yatiyäna.+ 8 Ukatjja taqpach israelitanakajj mä juntukiw akham sapjjäna: “Kuntï Jehová Diosajj siski taqe ukanakjja nanakajj lurapjjäwa”+ sasa. Ukatjja Moisesajj jankʼakiw israelitanakan arunakap Jehová Diosar yatiyir saräna. 9 Ukatsti Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Nayajj juman ukaruw jutaskta, mä chʼamak qenay taypitwa parläma, ukhamat israelitanakajj kuntï jumamp parlkä ukanak istʼapjjañapataki, ukhamatwa jumarus confiyapjjarakïtam” sasa. Ukatjja kuntï israelitanakajj sapkäna ukwa Moisesajj Jehová Diosar yatiyäna.

10 Ukatsti Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Israelitanakan ukar saram, ukatjja jichhürumpi qharürumpejj nayar adorañatak* jupanakar wakichtʼam. Jupanakasti isinakapsa tʼajjsusipjjañapawa. 11 Kimsïri urutakejja jupanakajj wakichtʼatäjjapjjañapawa, uka urunwa Jehová Diosajj taqe israelitanakan uñjkata Sinaí qollur saraqanini. 12 Ukatjja qollu muytpacharojj señalanakwa jumajj israelitanakatakejj uchañama, akham sasaw jupanakarojj sañamaraki: ‘Janiw qollurojj makatapjjañamäkiti, janirakiw qollu kayurus llamktʼapjjañamäkiti. Khititejj qollur llamktʼkani ukajj cheqpachapuniw jiwayatäni. 13 Khititï qollur llamktʼkani ukarojja janiw khitis llamktʼañapäkiti, jan ukasti qalampiw jaqjapjjañama, jan ukajj flechtʼapjjañama. Uywäpas jaqëpas jiwayatäñapawa’+ sasa. Ukampis orqo ovejan wajjrapat lurat pututojj phustʼaskani+ ukhajja, israelitanakajj qollur jakʼachasipjjaspawa”.

14 Qollut saraqasajja Moisesajj israelitanakan ukaruw saräna, ukatjja Diosar adorañatakiw* jupanakar wakichtʼäna. Israelitanakasti isinakapwa tʼajjsupjjarakïna.+ 15 Moisesajj akham sasaw israelitanakar säna: “Kimsïr urutak wakichtʼasipjjam. Janiw jumanakajj esposanakamampejj ikthapipjjañamäkiti”* sasa.

16 Kimsïr urunjja alwajj qʼejjo qʼejjonakampi, lliju llijunakampi, mä chʼamak qenayampiw+ qollu patjjan utjäna, pututun wali jachʼat phustʼasitapaw istʼasirakïna. Ukat taqpach israelitanakaw campamenton ajjsarañat khatatipjjäna.+ 17 Ukatjja Moisesajj campamentotwa israelitanakar irpsüna, ukhamat cheqpach Diosamp jikisipjjañapataki, israelitanakasti qollu kayuruw saytʼasipjjäna. 18 Jehová Diosajj mä aqkir ninjamaw Sinaí qollu patjjar saraqanïna,+ ukatwa uka qollut jewqʼejj taqe cheqat jewqʼsüna, uka jewqʼejja kunjamtï mä hornot chʼiyar jewqʼejj mistki ukhamaw jewqʼsüna, walipuniw uka qollojj khatatirakïna.+ 19 Kunapachatï pututun phustʼasitapajj jukʼamp jachʼat istʼasjjäna ukhajja, Moisesaw parläna, cheqpach Diosasti juparojj jaysarakïnwa.*

20 Jehová Diosajj Sinaí qollu patjjaruw saraqanïna. Ukatjja Jehová Diosajj uka qollu patjjar jutañapatakiw Moisesar jawsäna, Moisesasti uka qolluruw makatarakïna.+ 21 Jehová Diosajj Moisesarojj akham sänwa: “Israelitanakan ukar saraqam, jupanakajj Jehová Diosar uñjañatakejj janiw jakʼachasipjjañapäkiti uk yatiyam, jupanakatï jakʼachasipjjanejja waljaniw jupanakat jiwarapjjani. 22 Ukatjja Jehová Diosar sapa kuti jakʼachasipki uka sacerdotenakajja, Diosar adorañatakiw* qʼomachasipjjañapa, ukhamat Jehová Diosajj jupanakar jan jiwarayañapataki”+ sasa. 23 Moisesasti Jehová Diosarojj sarakïnwa: “Israelitanakajja janiw Sinaí qollurojj makatanipkaspati, juma pachpaw akham sistajja: ‘Qollu muytpacharojj señalanakwa jumajj uchañama, ukatjja sagrado lugararuw uka qollu tukuyañamaraki’+ sasa”. 24 Jehová Diosajj akham sarakïnwa: “Aka qollut saraqam, ukatjja wasitatwa jumajj Aaronamp chik makatanïta, ukampis sacerdotenakarusa israelitanakarusa janiw Jehová Diosan ukar makatayaniñamäkiti, ukhamat jupanakar jan jiwarayañajataki”+ sasa. 25 Ukatjja Moisesajj israelitanakan ukar saraqasajja kuntï Diosajj siskäna ukanakwa jupanakar yatiyäna.

20 Ukatjja Diosajj taqe aka mandamientonakwa churäna:+

2 “Nayaw juman Jehová Diosamätjja, nayaw Egipto oraqet irpsunsmajja, uka oraqenjja jumajj esclavotwa serviyäta.+ 3 Janiw jumajj nayat sipansa yaqha diosanakanïñamäkiti.+

4 ”Janiw jumajj kuna idolsa lurasiñamäkiti, janiw kunanakatï alajjpachan utjki ukanakar uñtasitsa, oraqen utjki ukanakar uñtasitsa, ni uman utjki ukanakar uñtasitsa mä ídolo lurasiñamäkiti.+ 5 Janiw uka idolonak nayraqatan altʼasiñamäkiti ni serviñamäkisa,+ naya Jehová Diosamajj naya saparuk adorasispa* uk mayir Diosätwa.+ Awkinakan pantjasitanakapatjja nayarakiw wawanakaparusa, allchhinakaparusa, allchhinakapan wawanakaparus castigäjja, khitinakatï uñisipkitu ukanakaru. 6 Ukampis nayar munasipkitu, nayan mandamientonakajs phoqapkaraki+ ukanakan wawanakaparojja, nayajj munasiñat jan jaytjasirïtajwa uñachtʼayta, waranq waranqa wawanakapajj jutkani ukhakama.

7 ”Jehová Diosaman sutipjja janiw jan walinakatak aytasiñamäkiti,+ Jehová Diosasti sutip jan walinakatak aytasirirojj castiganiwa.+

8 ”Sábado uru amtañjja janiw armasiñamäkiti, uka urojj sagrado uruwa.+ 9 Sojjta urunakaw trabajiñama,+ taqe kunsa lurañamaraki. 10 Ukampis paqallqöri urojja Jehová Diosamatak sábado uruwa. Ukürojj jumasa, wawanakamasa, esclavonakamasa, uywanakamasa, markanakaman jakir extranjero jaqes janiw kunansa trabajipjjañamäkiti.+ 11 Jehová Diosajj sojjta urunakanwa alajjpachsa, oraqsa, lamar qotsa, taqe kunanakatï ukanakan utjki ukanaksa luräna, ukatjja paqallqöri urunwa samarañ qalltäna.+ Ukatwa Jehová Diosajj sábado urjja bendisïna, sagrado urutwa uttʼayarakïna.

12 ”Awkimarus taykamarus respetam,*+ ukhamat Jehová Diosajj churasktam uka oraqen walja tiempo jakañamataki.+

13 ”Janiw jaqe masimar jiwayañamäkiti.+

14 ”Janiw adulterio jucha lurañamäkiti.+

15 ”Janiw lunthatasiñamäkiti.+

16 ”Kunapachatï testigot saytʼäta ukhajja, janiw jaqe masim contrajj kʼarinak parlañamäkiti.+

17 ”Janiw jaqe masiman utapjja munapayañamäkiti. Janirakiw jaqe masiman esposapsa, esclavonakapsa, toropsa, asnopsa, ni kunanakatï jaqe masimankki ukanaksa munapayañamäkiti”.+

18 Ukatjja taqpach israelitanakaw qʼejjo qʼejjonakan suynatapsa pututun phustʼasitapsa istʼapjjäna, lliju llijunaksa qollut jewqʼskäna uka jewqʼsa uñjapjjarakïnwa. Taqe ukanak pasipanjja israelitanakajj wal khatatipjjäna, janirakiw lugaranakapat onjjtapkänti.+ 19 Ukatwa jupanakajj akham sasin Moisesar sapjjäna: “Jumay nanakar parlapjjeta, nanakasti istʼapjjäwa. Ukampis janiy Diosajj nanakamp parlpanti, ukhamat jan jiwapjjañajataki”+ sasa. 20 Moisesasti israelitanakarojj sarakïnwa: “Jan ajjsarapjjamti, cheqpach Diosajj jumanakar yantʼañatakiw juti,+ ukhamat jupar ajjsarasipkakiñamataki, janirak juchsa lurapjjañamataki”+ sasa. 21 Israelitanakasti janiw lugaranakapat onjjtapkänti, ukampis Moisesajj chʼiyar qenayaruw jakʼachasïna, kawkjankkäntï cheqpach Diosajj ukaru.+

22 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Israelitanakarojj akham sañamawa: ‘Kunjamsa alajjpachat parlanipjjsma ukjja jumanak pachpaw uñjapjjtajja.+ 23 Janiw qollqetsa qoritsa diosanak lurasipjjañamäkiti, nayat sipansa jumanakajj janiw yaqha diosanakanïpjjañamäkiti.+ 24 Mä altar laqʼat lurarapipjjeta, uka patjjaruw nakhantayat ofrendanakamsa, sumankañ sacrificionakamsa, ovejanakamsa, vacanakamsa loqtapjjetäta. Kawkïr lugartï sutij amtasiñapatak nayajj ajllkä uka cheqanjja,+ jumanakan ukar jutasaw bendisipjjäma. 25 Jumanakatï qalanakat mä altar lurarapipjjetäta ukhajja, janiw herramientanakamp lurat qalanakampejj uk lurapjjañamäkiti.+ Jumanakatï altar lurañatak cincelampi qalanak kʼutapjjäta ukhajja, janiw uka altarjja katoqkäti. 26 Janiw jumanakajj altarajarojj escalerat makatapjjañamäkiti, ukhamat altarar makatkasajj partenakamajj jan uñjasiñapataki’ sasa.

21 ”Kunanaktï nayajj Juezjam amtkta ukanakwa israelitanakar yatiyañama:+

2 ”Jumatï mä hebreo esclavo alasïta+ ukhajja, uka esclavojj sojjta maranakaw esclavot servini, ukampis paqallqöri maranjja librëjjañapawa, janirakiw librëjjañatakejj kunsa pagañapäkiti.+ 3 Jupatï sapak purinchi ukhajja, sapakiw sarjjañapa. Jupatï esposapamp purinchi ukhajja, esposapajj jupamp chikaw sarjjañapa. 4 Ukampis patronapatï juparojj mä esposa churani, ukat uka esposapajj yoqall wawanaka jan ukajj imill wawanak jupatak ususini ukhajja, uka esclavojj sapakiw sarjjañapa. Esposapampi wawanakapampejja patronapan ukaruw qheparapjjañapa.+ 5 Ukampis esclavotï ‘patronajarusa, esposajarusa, wawanakajarus wal munasta, janiw nayajj librëñ munkti’+ sasin mayiskakini ukhajja, 6 patronapajj cheqpach Diosan nayraqataparuw juparojj irpañapa. Ukatjja patronapajj punkuru jan ukajj punku marcor saykatayasaw uka esclavorojj jiñchup mä pʼiyañampi pʼiyjañapa, ukatjja uka esclavojj taqe jakäwipanwa patronapar serviñapa.

7 ”Mä chachatï phuchapar esclavat serviñapatak aljani ukhajja, uka esclavajj janiw mä chacha esclavjamajj libre sarjjañapäkiti. 8 Patronapatï jupar jan munkchi, janirak concubinapatakis munkchi, antisas yaqha jaqer uka esclavapar aljañ amtchi ukhajja, esclavapar traicionatap laykojj janiw extranjeronakar aljañatakejj derechonïkaniti. 9 Uka esclavarutï patronapajj yoqapan esposapäñapatak ajllini ukhajja, phuchaparjamaw juparojj uñj-jjañapa. 10 Ukampis jupatï* yaqha esposa katusini ukhajja, manqʼañanakas isis janiw nayrïr esposapat minustʼayatäñapäkiti, chacha warmjamas ikthapisipkakiñapawa.+ 11 Jupatï* ukanakamp jan phoqañ munkani ukhajja, uka esclavajj librëjjañapawa, janirakiw librëjjañatakejj kunsa pagañapäkiti.

12 ”Maynitï mä jaqer usuchrantasin jiwayani ukhajja, uka jiwayir jaqejj jiwayatäñaparakiwa.+ 13 Ukampis maynitï amanut* jan jiwaykchi, cheqpach Diosajj ukham pasañapatak jaytarakchi ukhajja, jiwayki uka jaqen escapañapatakejj mä lugarwa nayajj uñachtʼayäma.+ 14 Maynitï jaqe masipatak wal colerani ukat amanut* jupar jiwayani+ ukhajja, uka jaqejj altarajarus imantasir jutkchinejja, jupajj jiwayatäñapawa.+ 15 Mä jaqetï tataparusa jan ukajj mamaparus nuwjani ukhajja, uka jaqejj jiwayatäñapawa.+

16 ”Maynitï mä jaqer secuestrasin+ aljani jan ukajj secuestrki uka jaqer katuskatap+ katjayasini ukhajja, uka jaqejj jiwayatäñapawa.+

17 ”Mä jaqetï tataparusa mamaparus maldisini ukhajja, uka jaqejj jiwayatäñapawa.+

18 ”Kunapachatï pä chachanakajj toqesipjjani, ukat jupanakat maynïrejj mä qalampi jan ukajj chʼakumpi* mayni chachar usuchjani, uka chachajj janirak jiwkani, ukampis ikiñar jaqontat uñjasini ukhajja, akaw pasañapa: 19 usuchjatäki uka chachatï sartjjani, mä thujrump yanaptʼayasis anqan sarnaqjjarakini ukhajja, jupar usuchjir chachajj juchapat librëjjañapawa. Ukampis usuchjatäki uka chachatï jan trabajiñ puedkani ukhajja, qhawqtï trabajisin ganasirïki ukhwa waliptañapkamajj usuchjirejj jupar churañapa.

20 ”Mä chachatï esclavoparusa jan ukajj esclavaparus mä lawamp usuchrantani, ukatjja patronapan amparapamp usuchrantatäsin jiwarakini ukhajja, uka esclavosa jan ukajj uka esclavas vengatäñapawa.+ 21 Ukampis usuchrantat jaqetï mä uru jan ukajj pä uru jakaskani ukhajja, janiw jupajj vengatäjjaniti, patronapan qollqepampi alatätap layku.

22 ”Pä chachanakatï nuwasisin mä usur warmir usuchjapjjani, ukatjja uka warmejj janïr horasäkipan ususini,+ janirak jupasa ni wawapas jiwapkani ukhajja, kuna jan walinaktï usuchjatapat utjayki taqe ukanakwa usuchjirejj pagañapa, kunjamtï uka warmin chachapajj maykani ukarjama. Juezanakajj+ amtapkani ukarjamaw usuchjirejj pagañapa. 23 Ukampis uka warmitï jan ukajj wawapatï jiwani ukhajja, jakañatjja jakaña,*+ 24 nayratsti nayra, lakatsti laka, amparatsti ampara, kayutsti kayu churañapawa,+ 25 yaqha jaqer phichantki ukajj phichantatäñapawa, usuchjki ukajj usuchjatäñapawa, chʼakuntki ukajj chʼakuntatäñaparakiwa.

26 ”Mä chachatï esclavopana jan ukajj esclavapan nayrap juykhuptayañkam usuchjani ukhajja, nayrap juykhuptayatap laykojj libre sarjjañapatakiw esclavopar khitjjañapa.+ 27 Jupatï esclavopana jan ukajj esclavapan laka chʼakhap apsuni ukhajja, laka chʼakha apsutap laykojj libre sarjjañapatakiw esclavopar jaytañaparaki.

28 ”Mä torotï mä chacharu jan ukajj mä warmir wajjrantani, ukatjja uka jaqejj jiwani ukhajja, uka torojj qalamp jaqjas jiwayatäñapawa,+ aychapajj janirakiw manqʼasiñapäkiti. Ukampis uka toron dueñopajj janiw castigatäkaniti. 29 Mä torotï wajjrasiñar yatintatächi, uka toron wajjrasirïtap yatkasin dueñopajj janirak sum uñjkchi, ukatjja uka torojj mä chacharu jan ukajj mä warmir wajjrantasin jiwaychi ukhajja, uka torojj qalamp jaqjatäñapawa, dueñopas jiwayatäñaparakiwa. 30 Toron dueñoparutï jiwayat jan uñjasiñapatak mä pago churañap mayisini ukhajja, jakäwip salvasiñatakejj qhawqtï mayiskani ukhwa jupajj pagañapa. 31 Kunapachatï torojj mä yoqall wawaru jan ukajj mä imill wawaru wajjrantani ukhajja, uka toron dueñoparojj kuntï nayajj Juezjam amtkta ukarjam uñjatäñapawa. 32 Ukampis torotï mä esclavoru jan ukajj mä esclavar wajjrantani ukhajja, toron dueñopajj 30 siclo* qollqenakwa esclavona jan ukajj esclavan patronaparojj churañapa, ukatjja wajjrasir torojj qalamp jaqjas jiwayatäñapawa.

33 ”Mä chachatï mä pʼiya taparani jan ukajj mä pʼiya allsuni,* janirak tapantkani, ukat uka pʼiyar mä torosa jan ukajj mä asnos jalantani ukhajja, 34 khititï uka pʼiyan dueñopäki uka jaqew uka uywat pagañapa.+ Uka uywan alaparjamaw dueñoparojj pagañapa, jiwat uywjja jupaw katusjjañaparaki. 35 Mä jaqen toropatï yaqhan toropar wajjrantani, wajjrantasin jiwayarakini ukhajja, jakaski uka tororojj aljapjjañapawa. Aljaski uka qollqjja jaljasipjjañapawa, jiwatäki uka torjja jaljasipjjañaparakiwa. 36 Mä toron wajjrasiñar yatintatätap yatischi, ukampis uka toron dueñopajj jan sum uñjkchi ukhajja, mä torot yaqha toro jupajj churañapa, jiwayatäki uka torjja jupaw katusjjañaparaki.

22 ”Mä jaqetï mä toro jan ukajj mä oveja lunthatasin kharinukuni jan ukajj aljani ukhajja, lunthatasir jaqejj mä torotjja phesqa toronakwa churañapa, mä ovejatsti pusi ovejanakwa churañaparaki.+

2 ”(Mä lunthatatï+ arum mä utar mantaskir katjayasini, jupar nuwantasin maynejj jiwayarakini ukhajja, janiw uka lunthatan wilap wartasitapat juchanïkaniti. 3 Ukampis inti jalsu pasatarutï ukanakajj pasani ukhajja, uka lunthatan wilap wartasitapat juchanïniwa).

”Lunthatajja kunanaktï lunthataski ukanakat pagañapawa. Jan kunanïkchi ukhajja, lunthataski ukanakat pagañatakejj esclavot aljatäñapawa. 4 Ukampis lunthatan amparapantï uywajj jakkirpach katjatäni ukhajja, mä ukhat mä ukhampiw mä torotsa, mä asnotsa, mä ovejatsa churañapa.

5 ”Mä jaqetï uywanakap mä oraqena jan ukajj mä uvas yapun manqʼañatak anakchi, ukatjja yaqha jaqen oraqepat manqʼsuychi ukhajja, manqʼsuyki uka jaqejj oraqepan sumäki ukwa churañapa, jan ukajj uvas yapupat sumäkis ukwa churañapa.

6 ”Maynitï nina naktayani ukat uka ninajj chʼapinakar nakhantasin yaqhan oraqep toqer sarani, ukatjja trigo* marqanakapampiru, aliskir trigonakapampiru jan ukajj taqpach oraqep nakhantani ukhajja, khititï uka nina naktayki uka jaqew phichantatäki ukanakat pagañapa.

7 ”Mä jaqetï qollqe jan ukajj kunanakatï jupankki ukanak imarapiñapatak jaqe masipar churani ukat ukanakatï uka jaqen utapat lunthatatäni, ukatjja lunthatajj katjayasini ukhajja, uka lunthatajj mä ukhat mä ukhampwa churañapa.+ 8 Ukampis lunthatarutï jan katjaskani ukhajja, utanejj cheqpach Diosan ukar apatäñapawa,+ ukhamat jupat jaqe masipankir lunthati janicha uk yatiñataki. 9 Kunapachatï mä jaqerojj kunatï jan jupankki uk katuskatapat maynejj tumpantani, ukajj mä toröpasa, mä asnöpasa, mä ovejäpasa, mä isïpasa, jan ukajj chhaqayasit yaqha ukhamäpasa, ukat ‘¡akajj nayankiwa!’ sasin uka jaqer sani ukhajja, panpachaniw cheqpach Dios nayraqatar sarasin ukanak sapjjañapa,+ jupanakat kawkïris juchani ukjja Diosaw sisjjani. Ukatjja khitirutï Diosajj juchañchkani uka jaqejja mä ukhat mä ukhampwa jaqe masiparojj churañapa.+

10 ”Mä jaqetï mä asno, mä toro, mä oveja jan ukajj yaqha uywa uñjarapiñapatak jaqe masipar jaytani, ukat uka uywajj jiwani jan ukajj usuchjasini jan ukajj jan khitin uñjkata apasjjapjjchini ukhajja, 11 panpachaniw Dios nayraqatar sarapjjañapa, ukatjja khitirutï uywa uñjañapatak jaytaskäna uka jaqejja, jaqe masipan uywapar* jan kuns luratapwa Jehová Dios nayraqatan mä juramento lurañapa, uywan dueñopasti uka juramentorojj creyiñapawa. Uywa uñjañapatak jaytatäkäna uka jaqejj janiw pagañapäkiti.+ 12 Ukampis uywa uñjañapatak jaytatäkäna uka jaqen ukattï uywajj lunthatatächi ukhajja, uka jaqejj uywan dueñoparojj pagañapawa. 13 Uywatï mä salvaje animalamp jiskʼa jiskʼa tukjatächi ukhajja, uka uywat mä prueba apañapawa. Ukham mä salvaje animalamp tukjat uywatjja janiw jupajj pagañapäkiti.

14 ”Maynitï jaqe masipat mä uywa maytʼasini, ukatjja uka uywajj dueñopan jan uñjkata jiwani jan ukajj usuchjasini ukhajja, maytʼasir jaqejj uka uywat pagañapawa. 15 Uka uywan dueñopatï ukankaskani ukhajja, janiw pagañapäkiti. Ukampis uka uywatï alquilatächïnjja, alquilasiñatakejj qhawqha qollqetï dueñopar churaskäna ukaw pagopäjjani.

16 ”Casarasiñatak jan parlatäki uka virgen tawaqorutï mä chachajj parljjayani, uka tawaqomp ikintasirakini ukhajja, uka chachajj qhawqhatï mä virgen tawaqot pagasiñapäki ukhwa pagañapa, ukhamat jupan esposapäjjañapataki.+ 17 Ukampis awkipatï phuchapar janipun churañ munkani ukhajja, uka chachajj qhawqhatï virgen tawaqot pagasiñapäki ukjja churaskakiñapawa.

18 ”Layqa warmirojj janiw jakayañamäkiti.+

19 ”Maynitï mä uywampi qʼañusini ukhajja, cheqpachapuniw jupajj jiwayatäñapa.+

20 ”Mä jaqetï Jehová Dios saparuk sacrificionak loqtañat sipansa, yaqha diosanakar sacrificionak loqtani ukhajja, jupajj jiwayatäñapawa.+

21 ”Jumamp chik jakiri mä extranjero jaqerojj janiw kuna jan walsa lurañamäkiti ni tʼaqesiyañamäkisa,+ Egipto oraqenjja jumanakajj extranjerjamaw jakapjjarakiyätajja.+

22 ”Janiw mä viuda warmirusa ni jan awkin mä wajcha wawarus* tʼaqesiyañamäkiti.+ 23 Jumatï jupanakar tʼaqesiyäta, jupanakajj nayar artʼasinipjjarakini ukhajja, nayajj cheqpachapuniw artʼasitanakap istʼäjja.+ 24 Ukatjja jumanakatakejj wal colerasëjja, espadampiw jiwarayapjjarakïma. Esposanakamajj viudanakaw qheparapjjani, wawanakamasti jan awkin wajchanakaw* qheparapjjarakini.

25 ”Jumatï markajankir mä pobre* jaqer qollqe maytʼäta ukhajja, janiw qollqe maytʼirinakjamajj juparojj interés cobrañamäkiti.+

26 ”Jumatï jaqe masimar mä kunsa maytʼäta, uka maytʼatamat jupan isipa garantiat* katurakïta+ ukhajja, intejj jalantaski ukhaw isip kuttʼayjjañama. 27 Uka isipakiw thayat jarkʼaqasiñatakejj jupan utji, ¿kunsa ikiñatakejj uchasini?+ Kunapachatï jupajj nayar artʼasinitani ukhajja, cheqpachapuniw artʼasitap istʼäjja, kuna laykutejj nayajj khuyapayasirïtwa.*+

28 ”Janiw Diosarojj maldisiñamäkiti,+ ni markaman pʼeqtʼirïki ukarus* maldisiñamäkiti.+

29 ”Kunapachatï walja cosechamatsa, jilarkir vinomatsa, aceitematsa ofrendanak loqtäta ukhajja, janiw payachasiñamäkiti.+ Jilïr yoqall wawamarusti nayaruw churañama.+ 30 Toronakamana ovejanakamana nayrïr qallunakapampejj akwa lurañama:+ naskani uka qhepatjja paqallqo urunakaw taykapampïskañapa. Kimsaqallqo urunsti nayaruw churjjañama.+

31 ”Jumanakajj nayatakejj sagrado markaruw tukupjjañama.+ Jumanakatï campon mä salvaje animalamp tukjata uywa aycha jikjjatapjjäta ukhajja, janiw uka uywan aychapjja manqʼapjjañamäkiti,+ uka aychsti anunakaruw liwjjaruyapjjañama.

23 ”Janiw jumajj kunatï kʼarïki ukanak yaqhanakar parlañamäkiti.+ Mä jan wali jaqerojja janiw jan wali testigot sarasin yanaptʼañamäkiti.+ 2 Walja jaqenakar jan walinak lurir uñjasakejja janiw jan walinak lurañamäkiti. Kunapachatï jumajj testigot saytʼäta ukhajja, janiw mayninakamp sum uñjayasiñ laykukejj kʼarinak parlañamäkiti. Ukham luräta ukhajja, janiw kunatï cheqäki ukajj qhanstkaspati. 3 Kunapachatï jumajj mä pobre jaqer juzgkäta ukhajja, janiw jupan pobrëtap laykukejj jupa toqet saytʼasiñamäkiti.+

4 ”Jumatï enemigoman chhaqat toropsa jan ukajj asnopsa katjäta ukhajja, juparojj kuttʼayjjañamawa.+ 5 Jumar uñisktam uka jaqen asnoparutï jathi cargapamp jiptʼat uñjäta ukhajja, janiw aleq uñjasakejj sarjjañamäkiti, jan ukasti asnopan cargap apaqañatakiw jupar yanaptʼañama.+

6 ”Kunapachatï jumajj mä pobre jaqer juzgkäta ukhajja, janiw kunatï cheqäki uk mayjtʼayañamäkiti.+

7 ”Kunatï jan cheqäki ukjja janiw parlañamäkiti, janirakiw jumajj jan juchani jaqen jiwañapatakisa ni cheqap sarnaqer jaqen jiwañapatakis yanaptʼañamäkiti, kuna laykutejj juchan jaqerojj janiw cheqap sarnaqer jaqewa sasin nayajj siskäti.+

8 ”Janiw jumajj qollqe chilltatajj katoqasiñamäkiti.* Ukham lurañajj wali amuyump juzgki uka jaqerojj engañjaspawa, mä cheqap sarnaqer jaqen amtapsa mayjtʼayaspawa.+

9 ”Janiw jumamp chik jakir mä extranjero jaqerojj tʼaqesiyañamäkiti. Kunjamas extranjero jaqjam jakañajj uk jumanakajj yatipjjtawa, Egipto oraqenjja jumanakajj extranjero jaqenakjamaw jakapjjarakiyätajja.+

10 ”Sojjta maranakaw oraqeman satañama ukhamarak achunakapsa apthapiñama.+ 11 Ukampis paqallqöri maranjja janiw satañamäkiti, ukhamat oraqejj samarañapataki, markamankir pobre jaqenakaw uka oraqen achkani ukanak manqʼapjjani, jaytapkani ukanakjja salvaje animalanakaw manqʼapjjarakini. Uvas yapumampisa olivo yapumampis uka pachparakwa lurañama.

12 ”Sojjta urunakaw trabajiñama, ukampis paqallqöri urunjja janiw trabajiñamäkiti, ukhamat toromasa, asnomasa, esclavaman yoqapasa, jumamp chik jakiri extranjero jaqes samarañapataki.+

13 ”Taqe kunanaktï sapksma ukanakjja phoqapjjañamapuniwa,+ janirakiw yaqha diosanakan sutinakapsa aytapjjañamäkiti, ukanakajj janipuniw lakanakamat istʼasiñapäkiti.+

14 ”Maranjja kimsa kutiw mä fiesta nayatak amtañama.+ 15 Jan Levadurani Tʼantʼa Manqʼañ Fiestwa jumajj amtañama.+ Paqallqo urunakaw jan levaduran tʼantʼa manqʼañama, mä arunjja abib* phajjsinwa señalat tiempopar manqʼañama,+ kunjamtï nayajj siskayäsma ukhama, uka tiemponwa jumajj Egiptot mistuntajja. Janiw khitis nayan ukarojj chʼusa amparak jutañapäkiti.+ 16 Kunapachatï oraqeman yapuchkta uka nayrïr achunak apthapïta ukhajja, Nayrïr Cosecha Fiestwa* amtañama.+ Ukatsti oraqeman yapuchkta ukanakat qhep qhepa achunak apthapïta ukhajja, Qhepa Cosecha Fiestwa* mara tukuyar amtañamaraki.+ 17 Markamankir taqpach chachanakajja, maranjja kimsa kutiw cheqpach Jehová Dios Tatitu nayraqatan uñstapjjañapa.+

18 ”Kunapachatï mä animal kharinuküta, uka animalan wilap loqtarakitäta ukhajja, janiw uka animalan wilapjja kunatï levaduranïki ukamp chikajj loqtitätati. Fiestanakajan sacrificiot loqtkitäta uka likʼinakjja janiw qhepür alwakamajj imañamäkiti.

19 ”Jehová Diosaman utaparojja, yapumankir nayrïr suma achunakapwa apaniñama.+

”Janiw mä cabriton aychapjja taykapan lecheparojj wallaqeyañamäkiti.+

20 ”Juma nayraqat sarañapatakejja nayajj mä ángel khitasinkta,+ ukhamat thakin jumar jarkʼaqañapataki ukhamarak kawkïr oraqtï wakichkta ukar irpañapataki.+ 21 Juparojj istʼañamawa, kuntï siskätam uksa lurañamarakiwa. Janiw jupa contrajj saytʼasiñamäkiti, jumatï jupa contra saytʼasïta ukhajja, jupajj janiw juman juchanakam perdonkaniti,+ nayan sutij apatap layku. 22 Ukampis jumatï taqe kunan arunakaj istʼäta, kuntï siskäma taqe ukanaksa lurarakïta ukhajja, enemigonakaman enemigoparuw tuköjja, khitinakatï juma contra saytʼasipki ukanak contraw saytʼasirakëjja. 23 Nayan angelajajj juman nayraqatamwa sarani, ukatjja amorreonakana, hititanakana, perizitanakana, cananeonakana, heveonakana, jebuseonakan ukaruw irpätam, nayasti jupanakarojj tʼunjäwa.+ 24 Janiw jupanakan diosanakap nayraqatan altʼasiñamäkiti, ni serviñamäkisa,* janirakiw kunanaktï jupanakajj lurapki ukanak yateqasisajj lurañamäkiti.+ Jan ukasti idolonakapjja allthapiñamawa, sagrado columnanakapsa tʼunjañamarakiwa.+ 25 Jumanakajj Jehová Diosamaruw servipjjañama,+ jupasti jilarkirwa manqʼañanaksa umsa churapjjätam.+ Nayaw jumanak taypitjja usunak apaqarakëjja.+ 26 Oraqeman jakir warminakajja janiw abortasajj wawanakap aptʼasipkaniti, ni jan wawachasir warminakarus tukupkaniti,+ nayasti jumarojj walja maranakaw jakayäma.

27 ”Janïr jumajj markanakar purkäta ukhaw uka markanakajj nayar wal ajjsarjjapjjetani,+ kawkïr markanakatï jumamp nuwaskani ukanakjjarojja jan waltʼañanakwa apayanëjja, taqpach enemigonakamarus juman ukat escapayäwa.+ 28 Jumajj janïr purkäta ukhajja, heveonakjjarusa, cananeonakjjarusa, hititanakjjarusa mä jachʼa ajjsarañwa nayajj apayanëjja,+ jupanakasti juman ukat escapapjjaniwa, ukatjja jumajj atipjätawa.+ 29 Janiw jupanakarojj mä maranaki alisnukkäti, ukhamat uka oraqenakajj jan chʼusäñapataki ukhamarak salvaje animalanakajj mirantasin jan jumar jan wal lurañapataki.+ 30 Jukʼat jukʼatwa jupanakarojj juman ukat alisnuköjja, jumajj waljar tukuñamkama ukhamarak oraq katuntañamkama.+

31 ”Juman qorpanakamajja, Mar Rojo qotat filisteonakan lamar qotapkamäniwa,* ukatjja wasarat Éufrates jawirkamarakïniwa.+ Uka markanakan jakirinakarojja jumanakan amparanakamaruw churäjja, jumanakasti jupanakarojj alisnukupjjätawa.+ 32 Janiw jumajj jupanakampisa ni diosanakapampisa mä pacto lurañamäkiti.+ 33 Jupanakajja janiw oraqeman jakapjjañapäkiti, ukhamat jupanak kawsajj jan naya contra juchar purtʼasiñamataki. Jumatï diosanakapar servïta ukhajja, cheqpachapuniw jan walinakar purtʼasïta”.+

24 Ukatjja Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Jumasa, Aaronasa, Nadab chachasa, Abihú+ chachasa, ukhamarak Israelankir 70 ancianonakasa qollur makatanipjjam, ukatjja jaypach cheqatwa naya Jehová Diosatak altʼasipjjañama. 2 Naya Jehová Diosarojj juma sapakiw jakʼachasiniñama, ukampis jupanakajj janiw jakʼachasinipjjañapäkiti, janirakiw Israel markajj jumamp chikajj makataniñapäkiti”+ sasa.

3 Ukatjja Jehová Diosan taqpach arunakapa ukhamarak kunanaktï Diosajj Juezjam amtkäna taqe ukanakwa+ Moisesajj israelitanakan ukar jutasajj yatiyäna, ukatjja taqpach israelitanakajj mä juntukiw akham sapjjäna: “Taqe kunanaktï Jehová Diosajj siski ukanakjja nanakajj lurapjjäwa”+ sasa. 4 Ukatsti kuntï Jehová Diosajj siskäna taqe ukanakwa Moisesajj qellqäna.+ Qhepärmanthejja wali alwat sartasaw qollu kayöjjar mä altar luräna, Israel markan 12 tribunak utjatapatjja 12 qalanakwa ucharakïna. 5 Ukatjja Moisesajj israelit waynanakaruw ajllïna, jupanakasti Jehová Diosarojj nakhantayat ofrendanakwa loqtapjjäna, ukatsti toronak kharinukusajj sumankañ sacrificionakatwa+ loqtapjjarakïna. 6 Ukatsti Moisesajj pʼujru* platonakaruw chikat wil uchäna, mä chikat wilsti altararuw chʼallsurakïna. 7 Ukatjja pacto libro* aptasajj jachʼatwa israelitanakatakejj liytʼäna.+ Israelitanakasti sapjjarakïnwa: “Taqe kunanaktï Jehová Diosajj siski ukanakjja nanakajj lurapjjäwa, arunakapsa phoqapjjarakïwa”+ sasa. 8 Ukatwa Moisesajj wila aptäna, ukampiw markar chʼallsurakïna,+ akham sarakïnwa: “Aka wila toqew Jehová Diosajj jumanakamp lurki uka pactojj qallti, uka pactonjja taqe kunanaktï istʼapkta ukanak phoqañwa amtapjjaraktajja”+ sasa.

9 Ukatsti Moisesampi, Aaronampi, Nadab chachampi, Abihú chachampi ukhamarak Israelankir 70 ancianonakampejj qolluruw makatapjjäna, 10 ukanjja Israel markan Diosaparuw uñjapjjarakïna.+ Kayunakapajj taktʼatäkäna uka cheqajja zafiro suma qalat lurat pisor uñtasitänwa, ukajj alajjpachar uñtasit suma qhanarakïnwa.+ 11 Israel markan wali respetat uka chachanakarojj janiw jupajj jiwaraykänti.+ Jupanakasti mä visionanwa cheqpach Diosar uñjapjjäna, ukatjja jupanakajj manqʼapjjänwa, umapjjarakïnwa.

12 Ukatsti Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: “Nayan ukaru qollur makatanim, ukan qhepararakim. Nayasti tʼalpha qalanakwa jumar churäma, ukaruw leyinaksa mandamientonaksa markar yatichañatakejj nayajj qellqantäjja”+ sasa. 13 Ukatjja Moisesampi Josué yanapiripampejj qollur makatañwa qalltapjjäna,+ ukatsti Moisesajj cheqpach Diosan qolluparojj makataskakïnwa.+ 14 Ukampis Moisesajj ancianonakarojj akham sataynawa: “Nanakan kuttʼanipjjañajkamajja, jumanakajj akanwa suyapjjetäta.+ Aaronampi Hur chachampiw+ jumanakampïski. Kunapachatï maynejj mä kunats leyirjam uñjatäñ munani ukhajja, jupanakan ukaruw sarañapa”+ sasa. 15 Ukatjja Moisesajj qolluruw makatäna, uka qollojj qenayrantatänwa.+

16 Jehová Diosan kʼajkir qhanapajj+ Sinaí qollu patjjankaskakïnwa,+ uka qollojj sojjta urunakaw qenayrantatäna. Paqallqöri urunsti uka qenay taypitwa Diosajj Moisesar jawsanïna. 17 Uk uñjapkäna uka israelitanakatakejj qollu patjjanjja Jehová Diosan kʼajkir qhanapajj mä aqkir ninar uñtasitänwa. 18 Ukatjja Moisesajj qenay taypwa qollur makatäna,+ jupasti 40 urunakampi 40 arumanakampiw ukan qheparäna.+

25 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: 2 “Israel markarojj nayatak mä contribución apthapipjjañapatak yatiyam. Chuymapat churañ munapki taqe jupanakatwa nayatak mä contribución apthapipjjañama.+ 3 Jupanakatjja aka contribucionanakwa katoqapjjañama: qori,+ qollqe,+ cobre,+ 4 azul hilo, morado chʼankha, llijkir wila color hilo, suma linot lurat hilo, cabra tʼarwa, 5 wila color tiñit orqo ovej lipʼichinaka, foca lipʼichinaka, acacia qoqan* maderapa,+ 6 lamparanakatakejj aceite,+ sagrado aceitetakisa+ suma olorani inciensotakisa+ bálsamo, 7 ukatsti efod* isimpiru+ pectoralampir*+ uchañatakejja ónice qalanakampi* yaqha qalanakampi. 8 Jupanakasti mä santuario nayatakejj lurapjjañapa, nayasti jupanak taypinwa jakarakëjja.+ 9 Tabernáculo* lurañatakisa ukhamarak taqe kunanakatï ukan utjkani ukanak lurañatakisa kunjamtï nayajj uñachtʼaykäma ukhampunwa lurapjjañama.+

10 ”Jupanakasti acacia maderatwa mä arca* lurapjjañapa, largorusti 1 metro 10 centimetronïñapawa,* anchorusti 67 centimetronïñapawa,* altorusti 67 centimetronïñaparakiwa.*+ 11 Ukatjja suma qori planchanakampiw+ patjjatsa manqhatsa forrañama, arca muytpachar uchañatakisti qoritwa mä adorno lurañamaraki.+ 12 Ukatsti qori umatatayasajj pusi argollanakwa arcatakejj luräta, uka argollanaksti arcan pusi kayunakap alay cheqaruw uchäta, pä argollanakjja mä ladoru pä argollanaksti maysa ladoruraki. 13 Ukatjja acacia maderatwa barranak lurañama, uka barranaksti qori planchanakampiw forrañama.+ 14 Uka barranakjja arcan purap lador uchatäki uka argollanak taypiw pasayañama, ukhamat ukanakamp arca apañataki. 15 Barranakasti arcan uchatäki uka argollanakanwa qheparañapa, janiw ukanakajj arcat apsusiñapäkiti.+ 16 Uka arcarojja nayajj churkäma uka tʼalpha qalanakwa uchañama.+

17 ”Uka arcatakejja suma qorit mä tapa lurañama, largorusti 1 metro 10 centimetronïñapawa,* anchorusti 67 centimetronïñaparakiwa.*+ 18 Ukatjja pä querubín angelanakwa qorit lurañama, ukanaksti arca tapan purap thiyaparuw* martillomp leqʼsusin lurañama.+ 19 Uka querubín angelanakjja arca tapan purap thiyaparuw* lurañama, purap thiyanwa mä querubinajj utjañapa. 20 Uka querubín angelanakan chheqanakapajja altor aytatäñapawa, ukhamat arcan tapapar chʼiwjjatapjjañapataki.+ Uka querubín angelanakajj uñthapitäpjjañapawa, ajanunakapasti arcan tapapar uñjjatatäpjjañaparakiwa. 21 Uka tapampiw+ arcar tapjjatañama, arca manqharusti nayajj churkäma uka tʼalpha qalanakwa uchañamaraki. 22 Nayasti arca tapa patjjanwa jumarojj uñstäma, uka cheqatwa jumar parlarakïma.+ Pactor mantat arca patjjan utjki uka querubín angelanak taypitwa kuna mandamientonaktï israelitanakarojj yatiyañamäki taqe ukanak nayajj yatiyäma.

23 ”Acacia maderatjja mä mesa+ lurañamaraki, largorusti niya mä metronïñapawa,* anchorusti niya medio metronïñapawa,* altorusti medio metrots jilanïñaparakiwa.*+ 24 Mespacharojj suma qori planchampiw forrañama, uka mesa muytpachatakisti qoritwa adorno lurañamaraki. 25 Uka mesa muytpach aynach thiyarojja* maderampiw uchañama, ukasti anchorojj mä tʼajjlli ukchʼäñapawa,* uka madera muytpacharusti qorit lurata adornompiw uchañamaraki. 26 Ukatjja uka mesatakejj pusi argollanakwa qorit lurañama, uka argollanaksti mesan pusi kayunakapajj uchatäki uka esquinanakaruw uchañama. 27 Uka argollanakasti mesa muytpachar uchatäki uka madera jakʼar uchatäñapawa, ukhamat uka argollanak taypi barranak pasayasin mesa apañataki. 28 Acacia maderatwa barranak lurañama, qori planchanakampiw uka barranakar forrañamaraki. Ukatjja uka barranakampiw mesa apañama.

29 ”Mesa patjjar uchañatakejja platonakapampi copanakapampwa lurañama, vino ofrendanak loqtañatakisti jarranakapampi pʼujru* platonakapampwa lurañamaraki. Taqe ukanaksti suma qoritwa lurañama.+ 30 Mesa patjjarojja nayar loqtat tʼantʼanakjja* uchañamapuniwa, ukhamat naya nayraqatankañapataki.+

31 ”Ukatsti suma qoritwa mä candelabro+ lurañama, ukajj martillomp leqʼsusin luratäñapawa. Uka candelabrosti sayañapatak baseni, mä sayirini, amparanakani, laphinakani,* moroqʼonakani, panqaranakani ukhamäñapawa. Taqe ukanakajj mä qori piezat luratakïñapawa.+ 32 Candelabrotjja sojjta amparanakaw mistuñapa, mä ladotjja kimsa amparanaka, maysatsti kimsa amparanakaraki. 33 Candelabron mä ladopan utjki uka amparanakanjja sapa mayninwa almendro qoqan* panqaranakapar uñtasit kimsa laphinakajj utjañapa, moroqʼonakampi ukhamarak panqaranakampiw utjañaparaki, ukanakajj maykip uchatäñapawa. Maysa ladon utjki uka kimsa amparanakampejj uka pachparakiw lurasiñapa. Candelabron sayiripat mistki uka sojjta amparanakajj ukham luratäñapawa. 34 Candelabron sayiripanjja almendro qoqan* panqaranakapar uñtasit pusi laphinakaw utjañapa, moroqʼonakampi ukhamarak panqaranakampiw utjañaparaki, ukanakajj maykip uchatäñapawa. 35 Candelabron sayiripat mistki uka nayrïr pä amparanak aynachanjja mä moroqʼow utjañapa, payïr pä amparanak aynachansti mä moroqʼow utjañapa, kimsïr pä amparanak aynachanjja mä moroqʼow utjañaparaki. Candelabron sayiripat mistki uka sojjta amparanakajj ukhamäñapawa. 36 Moroqʼonakasa amparanakasa, mä arunjja taqpach candelabrojj mä suma qori piezat luratäñapawa, martillomp leqʼsusin luratäñaparakiwa.+ 37 Ukatjja candelabrotakejj paqallqo lamparanakwa qorit lurañama. Kunapachatï uka lamparanakajj naktayatäni ukhajja, uchatäki uka cheqat nayraqataparuw qhantʼani.+ 38 Ukatsti nina jiwayañ herramientanakapasa* braserillonakapasa suma qorit luratäñapawa.+ 39 Candelabrosa ukhamarak kunanakatï candelabrotakejj munaski ukanakasa 34 kilo* suma qorit luratäñapawa. 40 Taqe ukanakjja kunjamtï nayajj qollun uñachtʼayksma ukhampunwa jumajj lurañama.+

26 ”Tabernaculjja*+ suma linot lurat hilompi, azul hilompi, morado chʼankhampi, llijkir wila color hilomp lurat 10 telanakampwa lurañama. Ukatjja querubín angelanakwa+ uka telanakarojj bordañamaraki.+ 2 Sapa telajja largorojj 12 metro 50 centimetronïñapawa,* anchorusti 1 metro 80 centimetronïñaparakiwa.* Taqpach telanakajj mä pachpa medidakïñapawa.+ 3 Phesqa telanakajj maynit maynikam chʼukthapitäñapawa, ukhamat mä telaruk tukuyatäñapataki, mayni phesqa telanakampisti uka pachparakiw lurasiñapa. Ukhamatwa pä telanakajj utj-jjani. 4 Ukatjja mä telan mä thiyaparojja,* azul hilotwa presillanak lurañama, maynïr telan mä thiyaparusti presillanakwa chʼukkatañamaraki, ukhamat paypach tela juntthapiñataki. 5 Mä telan mä thiyaparojja* 50 presillanakwa lurañama, maynïr telan mä thiyaparusti 50 presillanakwa chʼukkatañamaraki, ukhamatwa uka pä telajj juntthapitäkani ukhajj presillanakapajj juntthaptani. 6 Ukatjja 50 ganchonakwa qorit lurañama, uka ganchonakampiw paypach telanak juntthapiñama. Ukhamatwa tabernaculor tapjjatañatakejj mä telak utj-jjani.+

7 ”Ukatjja tabernaculor tapjjatañatakejj cabra tʼarwatwa+ 11 telanak lurañama.+ 8 Sapa telajja largorojj 13 metronïñapawa,* anchorusti 1 metro 80 centimetronïñaparakiwa.* Uka 11 telanakajj mä pachpa medidakïñapawa. 9 Phesqa telanak mä telar tukuyañatakejja maynit maynikamwa chʼukthapiñama, mayni sojjta telanakampisti uka pachparakwa lurañama. Ukatjja tabernáculo nayräjj toqer jilskani uka sojjtïr teljja tabernáculo patjjaruw dobljjatañama. 10 Mä telan mä thiyaparojja* 50 presillanakwa chʼukkatañama, maynïr telan mä thiyaparusti 50 presillanakwa lurañamaraki, ukhamat paypach tela juntthapiñataki. 11 Ukatjja 50 ganchonakwa cobret lurañama, uka ganchonakamp presillanakar uchasaw paypach telanak juntthapiñama. Ukhamatwa tabernaculor tapjjatañatakejj mä telak utj-jjani. 12 Tabernáculo qhepäjj toqerojja uka telajj niya mä metrow* linot lurat telarojj pasakipañapa. 13 Tabernaculon purap ladoparojja uka telajj niya medio metrow* linot lurat telarojj pasakipañapa, ukhamat tabernaculor tapjjatañapataki.

14 ”Ukatjja tabernaculorojj orqo ovej lipʼichinakat lurat carpampiw tapjjatañama, uka lipʼichinakasti wila colorat tiñitäñapawa, uka patjjarojj foca lipʼichinakat lurat carpampiw tapjjatañamaraki.+

15 ”Acacia maderatjja armazonanakwa*+ tabernaculotakejj lurañamaraki, uka armazonanakasti sayaratkam uchatäñapawa.+ 16 Sapa armazonanakasti altorojj 4 metro 50 centimetronïñapawa,* anchorusti 67 centimetronïñaparakiwa.* 17 Sapa armazonanakanjja pä espiganakaw* utjañapa, uka pä espiganakajj kikpakïpjjañapawa. Tabernaculon taqpach armazonanakapjja ukhamwa lurañama. 18 Tabernáculo aynach toqetakejja* 20 armazonanakwa lurañama.

19 ”Uka 20 armazonanak kayöjjar uchañatakejja, 40 basenakwa*+ qollqe metalat lurañama. Mä armazonanjja pä espiganakaw utjañapa, sapa armazonan pä espiganakapajj pä basenakar uchatäñapawa. Taqpach armazonanakatakejj uka pachparakwa lurañama.+ 20 Tabernáculo maysa ladotakejja, mä arunjja alay toqetakejja* 20 armazonanakwa lurañama. 21 Uka armazonanakatakisti 40 basenakwa* qollqe metalat lurañama, mä armazón kayöjjar uchañatakejj pä basenakaw utjañapa. Mayni armazonanak kayöjjar uchañatakejja pä basenakaw utjañaparaki. 22 Tabernáculo qhepäjj toqetakejja, mä arunjja inti jalanta toqetakejja 6 armazonanakwa lurañama.+ 23 Ukatjja tabernáculo qhepäjj toqetakejja, yaqha pä armazonanakampwa lurañama, ukhamat pä esquinanak katjjasiñapataki. 24 Sapa armazonajj pä maderat luratäñapawa, pä maderajja aynachat qalltasin nayrïr argollajj uchatäki uka alaykamaw puriñapa, uka alayanwa uka pä maderanakajj juntthaptapjjañapa. Ukhamaw armazonanakajj pä esquinanakatakejj lurasiñapa, paypach esquinanakatakejj postenakjamaw servipjjarakini. 25 Tabernáculo qhepäjjansti 8 armazonanakampi ukhamarak qollqe metalat lurat 16 basenakapampiw* utjani. Mä armazón kayöjjar uchañatakejja pä basenakaw utjañapa, mayni armazonanak kayöjjar uchañatakisti pä basenakaw utjañaparaki.

26 ”Ukatjja acacia maderatwa barranak* lurañama, tabernaculon mä ladopan utjkani uka armazonanakatakejja phesqa barranakwa lurañama,+ 27 maysa ladopan utjkani uka armazonanakatakisti phesqa barranakwa lurañamaraki. Tabernáculo qhepäjjatakejja, mä arunjja inti jalanta toqen utjkani uka armazonanakatakejja phesqa barranakwa lurañama. 28 Armazonanak taypi paskani uka barrajja, mä thiyat mä thiyakamaw* puriñapa.

29 ”Armazonanakjja qori planchanakampiw forrañama,+ uka armazonanakatakisti argollanakwa qorit lurañamaraki, ukhamat barranakar katjjasiñapataki. Uka barranakarusti qori planchanakampiw forrañamaraki. 30 Kunjamtï Sinaí qollun nayajj uñachtʼayksma ukhamwa uka tabernáculo lurañama.+

31 ”Ukatsti mä cortinwa*+ azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilota, suma lino hilot lurañama. Querubín angelanakwa uka cortinarojj bordañamaraki. 32 Ukatjja uka cortinjja, acacia maderat lurata pusi columnanakaruw* warktʼañama, uka columnanakajj qori planchanakamp forratäñapawa, ganchonakapasti qorit luratäñaparakiwa. Uka columnanakajj qollqe metalat lurat pusi basenakar* uchatäñapawa. 33 Cortinjja ganchonakaruw* warktʼañama, ukatsti pactor mantat arcjja+ uka cortin qhepäjjaruw apantañama. Uka cortinaw Santompiru+ Santisimompirojj+ jaljani. 34 Pactor mantat arcarojja tapapampiw uchañama, ukatjja Santisimoruw uka arcjja apantañamaraki.

35 ”Santo manqharusti meswa uchañama, uka mesasti tabernáculo manqhanjja alay toqenkañapawa.* Mesa uñkatasirusti candelabrow+ uchatäñaparaki, uka candelabrojj tabernáculo manqhanjja aynach toqenkañapawa.* 36 Tabernáculo mantañ lugaratakejja, mä cortinwa* azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilota, suma lino hilot lurañama.+ 37 Uka cortinatakejja acacia maderatwa phesqa columnanak lurañama, qori planchanakampiw uka columnanakarojj forrañamaraki. Uka columnanakan ganchonakapajj qorit luratäñapawa, phesqa basenakapajj* cobret luratäñaparakiwa.

27 ”Acacia maderatjja mä altarwa lurañama,+ uka altarasti cuadradöñapawa, largorojj 2 metro 20 centimetronïñapawa,* anchorusti 2 metro 20 centimetronïñapawa,* altorojj 1 metro 30 centimetronïñaparakiwa.*+ 2 Ukatjja altaran pusi esquinaparojj wajjranakwa+ lurañamaraki, uka wajjranakajj altaran esquinanakapatwa mistuñapa, ukatsti uka altarjja cobre metal planchanakampiw forrañama.+ 3 Qhella* apsuñatakejja baldenakampi lampanakampwa lurañama, ukatsti pʼujru* platonaka, jachʼa tenedoranaka, braserillonakwa lurañamaraki. Taqe ukanakjja cobretwa lurañama.+ 4 Ukatsti altaratakejj mä rejillwa cobret lurañama, uka rejillan pusi esquinanakaparusti cobret lurata pusi argollanakwa uchañamaraki. 5 Uka rejilljja altar manqharuw uchañama, altar manqhanjja chik chikankañapawa. 6 Altaratakisti barranakwa acacia maderat lurañama, uka barranakarusti cobre planchanakampiw forrañamaraki. 7 Uka barranakajja altaran argollanakap taypiw pasayasiñapa, ukhamat kunapachatï altarajj apaskani ukhajj uka pä barranakajj altaran purap ladonkañapataki.+ 8 Altarjja mä phusa cajonar uñtasitwa tablanakamp lurañama. Uka altarjja kunjamtï nayajj qollun uñachtʼayksma ukhamwa lurañama.+

9 ”Ukatjja tabernaculotakejj mä patio+ lurañama. Patio aynach toqenjja* suma linot lurat mä cortinaw utjañapa, ukasti largorojj 44 metro chikatanïñapawa.*+ 10 Uka cortinajja cobret lurat 20 barranakani ukhamarak 20 basenakanïñapawa,* barranakan ganchonakapasa argollanakapasa qollqe metalat luratäñapawa. 11 Patio alay toqenjja* mä cortinaw utjañapa, ukasti largorojj 44 metro chikatanïñapawa.* Uka cortinajja cobret lurat 20 barranakani ukhamarak 20 basenakanïñapawa,* barranakan ganchonakapasa argollanakapasa qollqe metalat luratäñapawa. 12 Patio inti jalanta toqenjja mä cortinaw utjañapa, ukasti largorojj 22 metronïñapawa.* Uka cortinajja 10 barranakani ukhamarak 10 basenakanïñapawa.* 13 Patio inti jalsu toqejj 22 metronïñapawa.* 14 Patio punku kupi toqenjja niya 6 metro 50 centimetroni* mä cortinaw utjañapa, uka cortinajj 3 barranakani ukhamarak 3 basenakanïñapawa.*+ 15 Patio punku chʼeqa toqenjja niya 6 metro 50 centimetroni* mä cortinaw utjañaparaki, uka cortinajj 3 barranakani ukhamarak 3 basenakanïñapawa.*

16 ”Patio punkojj mä cortinanïñapawa, uka cortinasti largorojj niya llätunka metronïñapawa,* ukatjja azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilota, suma lino hilot luratäñaparakiwa.+ Uka cortinajja 4 barranakani ukhamarak 4 basenakanïñapawa.*+ 17 Patio muytpachar uchatäkani taqe uka barranakan katurinakapasa ganchonakapas qollqe metalat luratäñapawa, ukampis uka barranakan basenakapajja* cobret luratäñapawa.+ 18 Uka patiojja largorojj 44 metro 50 centimetronïñapawa,*+ anchorusti 22 metronïñapawa,* taqpach patio muytkani uka suma linot lurat telajja altorojj 2 metro 20 centimetronïñapawa,* basenakapasti* cobret luratäñaparakiwa. 19 Kunanakatï tabernaculon serviñatak munaskani taqe ukanakasa, tabernaculon chʼakurunakapasa, pation taqpach chʼakurunakapasa cobret luratäñapawa.+

20 ”Candelabrotakejja suma olivo aceite apanipjjañapatakiw israelitanakar mayïta, ukhamat candelabron lamparanakapajj qhanaskakiñapataki.+ 21 Candelabrosti tabernáculo* manqhankañapawa, pactor mantat arca+ jakʼan uchatäki uka cortin anqäjj toqenkañapawa.* Candelabron lamparanakapjja Aaronampi yoqanakapampiw uñjapjjañapa, ukhamat uka lamparanakajj jaypʼut alwakam Jehová Dios nayraqatan nakhañapataki.+ Ukasti israelitanakatakejj walja tiempotak mä leyiwa, jupanakasa jutïr wawanakapas uka ley phoqapjjañapawa.+

28 ”Israelitanak taypitjja Aarón+ jilamaru, jilaman Nadab, Abihú,+ Eleazar ukhamarak Itamar+ yoqanakapar+ jawsam, ukhamat jupanakajj sacerdotet nayar servipjjañapataki.+ 2 Aarón jilamatakejja sagrado isinakwa lurañama, ukhamat jachʼañchatäñapataki ukhamarak sum uñnaqañapataki.+ 3 Khitinakatï mä kunsa sum lurtʼañ yatipki* taqe ukanakampiw parlañama, mä arunjja khitinakarutï nayajj yatiñ churkta+ ukanakampiw parlañama. Jupanakaw Aaronatakejj isinak lurapjjani, Aaronajj naya nayraqatan santötapjja uka isinakaw uñachtʼayani, ukhamat jupajj sacerdotet nayar serviñapataki.

4 ”Aka isinakwa* jupanakajj lurapjjañapa: mä pectoral,*+ mä efod isi,+ jan manganakan mä isi,+ cuadriculado sawut mä isi, mä suma turbante,+ mä wakʼa.+ Uka sagrado isinakwa Aarón jilamatakisa yoqanakapatakisa lurapjjañapa, ukhamat Aaronajj sacerdotet nayar serviñapataki. 5 Khitinakatï mä kunsa sum lurtʼañ yatipki ukanakajja qorita, azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilota, suma lino hilotwa ukanak lurapjjañapa.

6 ”Efod isjja qorita, azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilota, suma lino hilotwa lurapjjañapa, ukatjja bordatäñaparakiwa.+ 7 Uka efod isejj pä hombreranakanïñapawa,* uka pä hombreranakasti kallachi patjjar juntthapitäñaparakiwa. 8 Efod isir chʼukkatatäkani uka sawut wakʼajja+ qorita, azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilota, suma lino hilot luratäñaparakiwa. Uka wakʼasti efod isir lugarapar chintʼañatakiw servini.

9 ”Ukatjja ónice* pä qalanakarojja+ Israelan* yoqanakapan sutinakapwa qellqantañama.+ 10 Mä qalarojj sojjta sutinaka, mayni qalarusti sojjta sutinakaraki. Uka sutinakasti maranakaparjam qellqantatäñapawa. 11 Israelan yoqanakapan sutinakapjja qalar qellqantir mä artesanow uka pä qalanakar qellqantañapa, kunjamtï sellañatak mä sello lurkaspa ukhama.+ Ukatjja qorit lurat monturanakaruw uka pä qalanak uchayañama. 12 Uka pä qalanakjja efod isin pä hombreranakap patjjaruw uchañama, uka pä qalanakajja Diosajj Israelan yoqanakapat jan armasiñapatakiw servini.+ Kunapachatï Aaronajj Jehová Diosan nayraqatapar sarkani ukhajja, pä hombreranakap patjjaruw uka pä qalanak apañapa, uka pä qalanakajja Diosajj israelitanakat jan armasiñapatakiw servini. 13 Ukatjja monturanakwa qorit lurañama, 14 ukatsti suma qoritwa pä cadenanak lurañamaraki, uka cadenanakajj pitjam kʼanatäñapawa,+ pä monturanakar uchkatatäñaparakiwa.+

15 ”Ukatjja juzgañatak pectoraljja+ mä bordador jaqempiw lurayañama. Uka pectoralajja efod isjam qorita, azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilota, suma lino hilot luratäñapawa.+ 16 Kunapachatï pectoralajj dobltʼaskani ukhajja cuadradöñapawa, largorojj mä chhiya,* anchorojj mä chhiyaraki. 17 Uka pectoralarojja monturanakar uchat qalanakwa pusi fila uchañama. Nayrïr filanjja rubí,* topacio, esmeralda qalanakaw uchatäñapa. 18 Payïr filansti turquesa, zafiro, jaspe qalanakaw uchatäñapa. 19 Kimsïr filansti léshem, ágata, amatista qalanakaw uchatäñapa. 20 Pusïr filansti crisólito, ónice, jade qalanakaw uchatäñaparaki. Uka qalanakasti qorit lurat monturanakar uchatäñapawa. 21 Qalanakanjja Israelan 12 yoqanakapan sutinakapaw uchatäñapa. Sapa sutejja kunjamtï sellañatak sellojj luratäki ukham luratäñapawa. Uka qalanakanjja 12 tribunakan sutinakapaw qellqantatäñapa, mä arunjja sapa qalanwa mä tribun sutipajj utjañapa.

22 ”Pectoralatakisti suma qoritwa cadenanak lurañama, uka cadenanakajj pitjam kʼanatäñapawa.+ 23 Ukatjja pä qori anillonakwa pectoralatakejj lurañama, ukanaksti pectoral alayankir pä esquinanakaparuw uchañama. 24 Uka pä qori cadenanaksti pectoral alayankir esquinanakapar uchatäki uka pä anillonakaruw uchkatañama. 25 Uka pä cadenanakan puntanakapjja efod isin hombreranakapar uchatäki uka pä monturanakaruw uchkatañama, efod isi nayräjjaru. 26 Ukatjja pä qori anillonakwa lurañama, ukanaksti pectoral aynachankir pä esquinanakaparuw uchañama, pectoral qhepäjjaru, mä arunjja efod isi uñkatasiru.+ 27 Ukatjja efod isi nayräjjar uchañatakejja pä qori anillonakampwa lurañama. Ukanaksti efod isin hombreranakapat aynach toqeruw uchañama, kawkjantï efod isejj juntthaptki uka jakʼaru, sawut wakʼa alay toqeru.+ 28 Pectoralajj lugarapankañapatakejja, pectoralar uchatäki uka anillonakaruw azul pitamp chintʼañama, ukatjja efod isir uchatäki uka anillonakaruw chintʼañamaraki, ukhamatwa pectoralajj efod isi patjjanjja lugarapat jan onjjtkaniti, sawut wakʼa alay toqenkarakiniwa.

29 ”Kunapachatï Aaronajj Santo lugarar mantani ukhajja, Israelan yoqanakapan sutinakapwa juzgañatak pectoralarojj apañapa, uka pectoralasti pechop patjjar uchatäñapawa, ukhamat israelitanakajj Jehová Dios nayraqatan janipun armatäpjjañapataki. 30 Juzgañatak pectoral manqharojja Urim, Tumim*+ ukanakwa uchañama. Kunapachatï Aaronajj Jehová Dios nayraqatar mantani ukhajja, ukanakajj Aaronan pechop patjjar uchatäñapawa. Jehová Dios nayraqatanjja Aaronajj juzgañatak pectoraljja pechop patjjarojj apañapapuniwa, ukhamat israelitanakar juzgañataki.

31 ”Ukatjja efod isi manqhatakejja jan manganakan mä iswa lurañama. Uka isejja enterpachajj azul hilot luratäñapawa.+ 32 Uka isejja alayarojj mä cuellonïñapawa. Uka isin cuellopajja metalat lurat chalecon* cuellopjam luratäñapawa, ukhamat jan facilak chʼiyjtañapataki. 33 Ukatjja granada frutar uñtasit adornonakwa azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilot lurañama. Ukanakjja qori campanillanakamp chikaw jan manganakan isi aynach thiyarojj* uchañama, mä arunjja doblkatatäki uka aynach thiya muytpacharu. 34 Qori campanillanaksa granada frutar uñtasit adornonaksa maykipwa uchañama. Ukanaksti jan manganakan isi aynach thiyaruw* uchañama, mä arunjja doblkatatäki uka aynach thiya muytpacharu. 35 Sacerdotet serviñatakejja uka iswa Aaronajj uchasiñapa. Kunapachatï Aaronajj Jehová Dios nayraqatar santuarior mantkani mistkarakini ukhajja, uka isir uchatäki uka campanillanakan chholloqetapajj istʼasiñapawa, ukhamat Aaronajj jan jiwañapataki.+

36 ”Ukatjja suma qoritwa mä llijkir placa lurañama, akham sasaw uka placarojj qellqantañamaraki: ‘Jehová Diosajj santo Diosawa’+ sasa. Ukasti kunjamtï sellañatak mä sellojj luraskaspa ukham luratäñapawa. 37 Uka placjja suma turbanteruw+ mä azul pitamp uchkatañama, ukhamatwa uka placajj turbante nayräjjar uchatäni. 38 Uka placajja Aaronan parapjjar uchatäñapawa. Kunanakatï sagradöki ukanak contra juchachasirinakatjja Aaronaw juchanïni.+ Kunanakatï sagradöki ukanakjja israelitanakajj Diosatakiw sagrado regalonakjam yaqhachapjjañapa. Uka placajja Aaronan parapjjar uchatäñapapuniwa, ukhamat israelitanakajj Jehová Dios nayraqatan suma uñjatäpjjañapataki.

39 ”Ukatjja suma linotwa mä cuadriculado isi sawsuñama, suma linotwa mä suma turbante lurañamaraki, ukatsti mä wakʼa sawsuñamaraki.+

40 ”Aaronan yoqanakapatakejja sawut isinaka, wakʼanaka, turbantenakwa lurañamaraki,+ ukhamat jachʼañchatäpjjañapataki ukhamarak sum uñnaqapjjañapataki.+ 41 Ukatjja Aarón jilamampiru yoqanakapampiruw isthapiyañama. Ukatsti aceitempiw pʼeqenakapat warjjattʼañama,+ sacerdotëpjjañapatakiw uttʼayañamaraki,*+ santo jaqenakaruw tukuyañamaraki, ukhamat jupanakajj nayatak sacerdotet servipjjañapataki. 42 Ukatsti linotwa calzoncillonak jupanakatak lurañamaraki, ukhamat partenakap imtʼasipjjañapataki.+ Uka calzoncillonakajj caderat lankhu charkamaw puriñapa. 43 Kunapachatï Aaronasa yoqanakapas tabernaculor* mantapjjani jan ukajj sagrado lugaran serviñatak altarar jakʼachasipjjani ukhajja, uka calzoncillonakwa uchasipjjañapa, ukhamatwa jan juchanïpkaniti, janirakiw jiwapkaniti. Ukasti Aaronatakisa wawanakapatakis walja tiempotak mä leyiwa.

29 ”Jupanakajj sacerdotenakat nayar servipjjañapatakejja, akanak lurasaw jupanakarojj santor tukuyañama: jan kuna kamachtʼat mä torillompi pä orqo ovejanakampwa ajlliñama.+ 2 Suma trigo jakʼutjja jan levaduran tʼantʼampi, aceitemp lurat jan levaduran rosca tʼantʼanakampi, aceitemp uchata jan levaduran sillpʼa tʼantʼanakampwa lurañama.+ 3 Ukanakjja mä canastar uchasaw nayan ukar apanïta,+ torompi ukhamarak pä orqo ovejanakamp chika.

4 ”Aaronampiru yoqanakapampirojja Diosamp jikisiñ carpa* mantañ lugararuw irpañama,+ umamp jareqasipjjañapatakiw jupanakarojj mayirakïta.+ 5 Ukatjja Aaronarojj sawut isimpi, jan manganakan isimpi,* efod isimpi, pectoralampwa* isthapiyañama.+ Efod isin wakʼapampejja cinturaparuw sum chintʼañamaraki.+ 6 Pʼeqeparusti suma turbantempiw uchañama, uka turbanterojj qorit lurat sagrado placampiw* uchañamaraki.+ 7 Ukatsti sagrado aceitempiw+ pʼeqepat warjjattʼañama, ukhamat jupajj sacerdotet uttʼayatäñapataki.+

8 ”Aaronan yoqanakaparuw irpaniñamaraki, ukatsti sawut isinakampiw isthapiyañama,+ 9 Aaronarus yoqanakaparus wakʼanakampiw wakʼantayañama, turbantenakampiw uchañamaraki. Jupanakasa jutïr wawanakapas sacerdotenakatwa servipjjani, ukasti walja tiempotak mä leyiwa.+ Ukhamwa Aaronarusa yoqanakaparus sacerdotenakat servipjjañapatakejj uttʼayañama.*+

10 ”Ukatjja Diosamp jikisiñ carpa nayräjjaruw mä toro apañama. Aaronasa yoqanakapas amparanakapampiw uka toron pʼeqepjjarojj loqjjatapjjañapa.+ 11 Jehová Dios nayraqatanwa uka toro kharinukuñama, Diosamp jikisiñ carpa nayräjjana.+ 12 Ukatjja toron wilapar lukʼanamamp loqtasajja, altaran wajjranakaparuw+ jawtʼañama, jiltʼkani uka wilsti altaran baseparuw wartʼañamaraki.+ 13 Ukatjja jiphillanakan taqpach likʼinakapsa,+ higadon likʼipsa, pä riñonanaksa, riñonanakan likʼinakapsa apaqañamawa, ukatsti altar patjjan jewqʼeñapatakiw nakhantayañama.+ 14 Ukampis toron aychapsa, lipʼichipsa, phusnupsa campamento anqäjjar apasaw ninamp phichantañama. Uka torojj jucha luratat mä ofrendawa.

15 ”Pä orqo ovejanakatjja maywa apañama, Aaronasa yoqanakapas amparanakapampiw uka ovejan pʼeqepjjarojj loqjjatapjjañapa.+ 16 Uka orqo ovejsti kharinukuñamawa, ukatjja wilapampiw altaran taqpach ladonakap chʼallsuñama.+ 17 Uka orqo ovej-jja jalanoqañamawa, jiphillanakapsa chhuchhullinakapsa jarsuñamarakiwa,+ ukanaksti pʼeqepamp chikaw uchañama. 18 Orqo ovej-jja taqpachwa nakhantayañama, ukhamat altar patjjan jewqʼeñapataki. Ukasti Jehová Diosatak nakhantayat mä ofrendawa, uka ofrendan olorapajj jupatakejj wali sumawa.*+ Uka ovejajj Jehová Diosatak ninamp nakhantayat mä ofrendawa.

19 ”Ukatjja maynïr orqo ovejwa apaniñama, Aaronasa yoqanakapas amparanakapampiw uka ovejan pʼeqepjjarojj loqjjatapjjañapa.+ 20 Uka orqo ovej-jja kharinukuñamawa, ukatsti mä jukʼa wilapampiw Aaronan kupi jiñchuparusa, yoqanakapan kupi jiñchunakaparusa, kupi amparanakapan tayka lukʼananakaparusa, kupi kayunakapan tayka lukʼananakaparus jawtʼañama. Ukatsti altaran taqpach ladonakaparuw wilamp chʼallsuñamaraki. 21 Ukatjja altar patjjankir mä jukʼa wilampi mä jukʼa sagrado aceitempiw+ Aaronarusa isinakaparusa, yoqanakaparusa jupanakan isinakaparus chʼallsuñama, ukhamat Aaronasa isinakapasa, yoqanakapasa jupanakan isinakapas santöpjjañapataki.+

22 ”Ukatjja orqo ovejan likʼipsa, likʼi wichʼinkapsa, jiphillanakan likʼinakapsa, higadon likʼipsa, pä riñonanakapsa, riñonanakan likʼinakapsa,+ kupi charapsa apaqañamawa, uka ovejasti sacerdotenakar uttʼayañatak mä ofrendawa.+ 23 Ukatsti Jehová Dios nayraqatan mä canastar uchatäki uka jan levaduran tʼantʼanakatjja mä moroqʼo tʼantʼampi, aceitemp lurat taypir rosca tʼantʼampi, aceitemp uchat mä sillpʼa tʼantʼampwa apaqañama. 24 Taqe ukanakjja Aaronan amparanakaparu yoqanakapan amparanakaparuw uchañama, ukatsti Jehová Dios nayraqatanwa onoqeyat ofrendjam* nayraru qheparu onoqeyañama. 25 Ukatjja ukanak amparanakapat apaqasajja, altar patjjaruw phichantañama, nakhantayat ofrenda patjjaru. Uka ofrendanakan olorapajj Jehová Dios nayraqatanjja wali sumäniwa.* Ukasti Jehová Diosatak ninamp nakhantayat mä ofrendawa.

26 ”Aaronar sacerdotet uttʼayañatak ofrendat churatäki uka orqo ovejatjja, pechopwa apaqañama,+ ukatjja Jehová Dios nayraqatanwa onoqeyat ofrendjam nayraru qheparu onoqeyañama, ukatsti uka pechojj jumankaniwa. 27 Aaronampiru yoqanakapampiru sacerdotet uttʼayañatak ofrendat churatäki uka orqo ovejatjja, akanakwa sagrador tukuyañama: onoqeyat ofrendjam churatäki uka pecho, sagrado ofrendjam churatäki onoqeyatäkaraki uka chara.+ 28 Ukanakasti mä sagrado ofrendawa, Aaronampiru jutïr wawanakapampir churatarakïniwa, ukajj walja tiempotak mä leyiwa, israelitanakajj uka leyirjamaw phoqapjjañapa.+ Ukanakajj Jehová Diosatak mä sagrado ofrendäniwa, ukanakjja israelitanakaw sumankañ sacrificionakapat churapjje.+

29 ”Aaronajj jiwjjani uka qhepatjja, jutïr wawanakapaw sagrado isinakap+ uchasipjjani,+ uka isinaksti aceitemp warjjattʼatäpkani ukhamarak sacerdotet uttʼayatäpkani ukhaw uchasipjjani. 30 Aaronat jutir wawanakapat kawkïritï jupa lanti sacerdotet uttʼayatäkani ukhamarak sagrado lugaran serviñatak Diosamp jikisiñ carpar mantkani ukajja, paqallqo urunakaw uka isinak uchasini.+

31 ”Sacerdotenakar uttʼayañatak orqo ovejan aychapjja mä sagrado lugaranwa wallaqeyañama.+ 32 Uka orqo ovejan aychapsa canastankir tʼantʼsa, Diosamp jikisiñ carpa mantañ lugaranwa Aaronampi yoqanakapampejj manqʼapjjañapa.+ 33 Sacerdotet uttʼayatäpjjañapatakisa,* santor tukuyatäpjjañapatakis kuna ofrendatï juchanakat perdonayasiñatak loqtaskäna ukanakjja jupanakaw manqʼapjjañapa. Ukampis khititï jan sacerdotëki* ukajj janiw ukanak manqʼañapäkiti, ukanakajj sagradötap layku.+ 34 Sacerdotenakar uttʼayañatak loqtaski uka ovejan aychapatsa tʼantʼatsa qhepärmanthi alwakam jiltʼani ukhajja, uka jiltʼanakjja ninampiw phichantañama.+ Ukanakan sagradötap laykojja janiw manqʼasiñapäkiti.

35 ”Taqe kunanaktï sisksma ukhamwa Aaronarus yoqanakaparus lurañama. Paqallqo urunakanwa jupanakarojj sacerdotet uttʼayañama.*+ 36 Sapüruw mä toro jucha luratat ofrendjam loqtañama. Ukjja Diosat perdón mayisiñataki ukhamarak altarar sagrado tukuyañatakiw lurañama. Altararojj aceitempiw warjjattʼañama, ukhamat sagrador tukuyatäñapataki.+ 37 Juchanak perdonayasiñatak ofrendjja paqallqo urunakaw altar laykojj loqtañama, uka altarjja sagradoruw tukuyañama, ukhamat uka altarajj wali sagrador tukuyatäñapataki.+ Khititejj altar llamktʼkani ukajja santo jaqëñapawa.

38 ”Akanakwa altar patjjan loqtañama: sapürojj mä marani pä orqo ovejanaka.+ 39 Mä orqo ovejsti alwaw loqtañama, mayni orqo ovejsti inti jalantjjaruraki.+ 40 Nayrïr orqo ovejamp chikajja mä litro* aceitemp mezclat niya mä kilo* suma jakʼumpi, mä litro* vino ofrendampwa loqtañama. 41 Payïr orqo ovejsti inti jalantjjaruw loqtañamaraki, grano jakʼumpi vino ofrendamp chika, kunjamtï alwajj lurkäta ukhama. Uksti ninamp nakhantayat mä ofrendjamaw Jehová Diosar loqtäta, uka ofrendan olorapajj jupatak wali sumäñapataki.* 42 Ukjja jutïr wawanakamajj sapüruw Jehová Dios nayraqatan nakhantayat ofrendjam loqtapjjañapa, Diosamp jikisiñ carpa nayräjjana. Ukanwa nayajj markajamp jikisëjja, ukanwa jumamp parlarakëjja.+

43 ”Uka lugaranwa nayajj israelitanakampejj jikisëjja, chʼamaj toqew uka lugarajj sagrador tukuyatarakïni.+ 44 Diosamp jikisiñ carpsa altarsa sagradoruw tukuyäjja, Aaronarusa yoqanakaparus santo jaqenakaruw tukuyarakëjja,+ ukhamat jupanakajj sacerdotet nayar servipjjañapataki. 45 Israel marka taypinwa nayajj jakäjja, jupanakan Diosaparakïyäwa.+ 46 Nayajj jupanakan Jehová Diosapätwa, uksti cheqpachapuniw jupanakajj yatipjjani. Egipto oraqetjja nayaw jupanakarojj irpsunta, ukhamat jupanak taypin jakañajataki.+ Nayajj jupanakan Jehová Diosapätwa.

30 ”Incienso nakhayañatakejja,+ acacia maderatwa mä altar lurañama.+ 2 Ukasti cuadradöñapawa, largorojj niya medio metronïñapawa,* anchorusti niya medio metronïñaparakiwa,* altorusti niya mä metroniraki.* Incienso loqtañatak altarampi wajjranakapampejj mä enterok luratäñapawa.+ 3 Ukatjja altaran patjjapsa, taqpach ladonakapsa, wajjranakapsa suma qori planchanakampiw forrañama. Altar alay muytpacharojja qorit lurata mä adornompiw muytayañamaraki. 4 Incienso loqtañatak altaran purap ladonakapatakejja pusi argollanakwa qorit lurañama. Uka argollanakjja altar alay thiyat manqha toqeruw* uchañama, uka argollanak taypiw barranakajj pasayasiñapa, ukhamat incienso loqtañatak altara apañataki. 5 Barranakjja acacia maderatwa lurañama, qori planchanakampiw forrañamaraki. 6 Incienso loqtañatak altarjja Santisimon cortinap nayräjjaruw uchañama, ukhamat pactor mantat arca jakʼankañapataki.+ Nayasti uka arcan tapap patjjanwa jumamp jikisiñatakejj uñstäma.+

7 ”Incienso loqtañatak altar patjjanjja Aaronaw+ suma olorani incienso+ nakhayañapa,+ lamparanakar aceitemp uchkani ukhaw sapa alwa jewqʼeyañapa.+ 8 Kunapachatï Aaronajj inti jalantjjar lamparanak naktaykani ukhajja, inciensjja nakhayañaparakiwa. Incienso ofrendjja jutïr wawanakamajj Jehová Dios nayraqatan nakhayapjjañapapuniwa. 9 Altar patjjanjja janiw jan autorizat incienso loqtapjjañamäkiti,+ janirakiw nakhantayat ofrendsa grano ofrendsa loqtapjjañamäkiti, ni vino ofrendsa uka patjjar warjjatapjjañamäkiti. 10 Aaronasti jucha luratat ofrendjam loqtaski uka uywan mä jukʼa wilapampiw incienso loqtañatak altaran wajjranakapar jawtʼañapa, ukhamat incienso loqtañatak altar qʼomachañataki.+ Uksti altar sagrador tukuyañatakiw maran may kuti+ Aaronajj lurañapa, jumanakan jutïr wawanakamas uk lurapjjañaparakiwa. Uka altarasti Jehová Diosatakejj wali sagradowa”.

11 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: 12 “Kunapachatï jumajj mä censo lurkäta, Israel markankir chachanakarus jaktʼarakïta ukhajja,+ sapa mayniw jakäwip laykojj Jehová Diosar mä pago churapjjañapa, censojj luraskani ukhaw uk churapjjañapa. Ukhamatwa kunapachatï qellqantatäpkani ukhajj jan kuna castigos jupanakjjar jutkaniti. 13 Taqe khitinakatï qellqantatäpkani ukanakajja akwa churapjjañapa: chikat siclo* qollqe, uka qollqejj sagrado lugaran pesoparjamaw+ churasiñapa. 20 gueranakajj* mä siclow pesäna. Ukhamasti Jehová Diosarojj chikat siclo qollqew churasiñapa.+ 14 Taqe khitinakatï qellqantatäpkani ukhamarak 20 marat jila maranakanïpkani ukanakajja, Jehová Diosaruw mä contribución churapjjañapa.+ 15 Kunapachatï jakäwip layku mä pago Jehová Diosar churapkani ukhajja, mä qamirejj janiw chikat siclo qollqet jukʼamp churañapäkiti, mä pobre jaqesti janirakiw chikat siclo qollqet minus churañapäkiti. 16 Israelitanakajj juchanak perdonayasiñatak churapkani uka qollqjja* jumajj katoqañamawa, ukatjja kunanakatï Diosamp jikisiñ carpan luraskani ukatakiw churañama. Uka qollqejja Jehová Diosajj israelitanakat jan armasiñapatakiw servini, jakäwinakam laykojj mä pagsa churapkasma ukhamarakïniwa” sasa.

17 Jehová Diosajj Moisesarojj akham sarakïnwa: 18 “Mä jachʼa fuente basepamp chika cobret lurañama.+ Uka fuentjja kawkjankkitï Diosamp jikisiñ carpasa nakhantayat ofrendanak loqtañatak altarasa uka chika taypiruw uchañama, ukatjja umampiw ukarojj warantañamaraki.+ 19 Aaronasa yoqanakapasa uka umampiw amparanakapsa kayunakapsa jareqasipjjañapa.+ 20 Diosamp jikisiñ carpar mantañatakisa jan ukajj Jehová Diosar ninamp nakhantayat ofrendanak loqtañataki altarar jakʼachasiñatakisa, umampiw jareqasipjjañapa, ukhamat jan jiwapjjañapataki. 21 Jïsa, amparanakapsa kayunakapsa jareqasipjjañapawa, ukhamat jan jiwapjjañapataki. Ukajja walja tiempotak mä leyiwa, Aaronasa wawanakapas uka leyirjamaw phoqapjjañapa”+ sasa.

22 Jehová Diosajj Moisesarojj akham saskakïnwa: 23 “Ukatjja suma olorani aka plantanakwa apthapiñama: sojjta kilo wañantir mirra, kimsa kilo suma oloran canela, kimsa kilo suma oloran cálamo,* 24 sojjta kilo casia.* Ukanakajj sagrado lugaran pesoparjamäñapawa,+ ukatjja niya pusi litro* olivo aceitempwa wakichañamaraki. 25 Taqe ukanakampejja mä sagrado aceitwa lurañama, wali suma mezclatäñaparakiwa.*+ Ukasti mä sagrado aceitëniwa.

26 ”Uka sagrado aceitempiw Diosamp jikisiñ carparusa pactor mantat arcarusa warjjattʼañama,+ 27 mesarusa mesan utjki taqe ukanakarusa, candelabrorusa candelabron utjki ukanakarusa, incienso loqtañatak altararusa, 28 nakhantayat ofrendanak loqtañatak altararusa altaran utjki taqe ukanakarusa, cobret lurat jachʼa fuenterusa fuenten baseparus sagrado aceitempiw warjjattʼañamaraki. 29 Taqe ukanakjja sagradoruw tukuyañama, ukhamat ukanakajj wali sagrador tukuyatäpjjañapataki.+ Khititï ukanak llamktʼkani ukajja santo jaqëñapawa.+ 30 Ukatjja Aaronampiru yoqanakapampirojj sagrado aceitempiw warjjattʼañama,+ santo jaqenakaruw tukuyañamaraki, ukhamat sacerdotet nayar servipjjañapataki.+

31 ”Israelitanakarojj akham sasaw sañamaraki: ‘Jutïr wawanakamajja aka sagrado aceitempiw maynirojj nayraqatajan santo jaqer tukuyapjjani jan ukajj mä kunarus sagrador tukuyapjjani.+ 32 Jan autorizat jaqen jañchiparojja janiw uka aceitejj uchasiñapäkiti, janirakiw khitis uka aceite kikpa lurasiñapäkiti. Uka aceitejja sagradowa, jumanakajj sagradotwa uñjapjjañamaraki. 33 Maynitï uka aceite kikpa lurani, jan autorizat mä jaqeru* uka aceitemp ucharakini ukhajja, uka jaqejj jiwayatäñapawa’+ sasa”.

34 Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “Aka suma olorani plantanakwa mä igualak apthapiñama:+ estacte,* uña aromática,* suma oloran gálbano,* jan kunamp mezclat janqʼo incienso. 35 Taqe ukanakatjja mä incienso lurañama.+ Uka suma oloran plantanakajja jan kunamp mezclata sagrado ukhamäñapawa, wali suma mezclatäñaparakiwa,* jayunïñaparakiwa.+ 36 Inciensot mä jukʼa apaqasajja ñutʼu polvor tukuyañkamaw muljañama, ukatjja pactor mantat arca nayraqataruw mä jukʼa uchañama, kawkjantï nayajj jumamp jikiskä uka tantachasiñ carpa manqharu. Uka inciensojja jumanakatakejj wali sagradöñapawa. 37 Kunanakampitï uka inciensojj luratäki uka kikpjja, janiw jumanak pachpatakejj lurasipjjañamäkiti.+ Uka inciensojja Jehová Diosatakejj wali sagradowa. 38 Khititejj uka incienson suma olorap muktʼañ layku uka kikpa incienso lurasini ukhajja, uka jaqejj jiwayatäñapawa” sasa.

31 Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: 2 “Uñjam, Judá tribunkir Bezalel+ chacharuw nayajj ajllta,* jupajj Urí chachan yoqapawa, Hur chachan allchhiparakiwa.+ 3 Nayajj espiritujampiw* jupar phoqantäjja, ukhamat jupajj yatiñani amuytʼasiri jaqëñapataki, taqe kasta artesanía lurañjjat yatiñapataki, 4 mä trabajojj kunjamänisa uk amuytʼasin ukarjam dibujañapataki, qorimpi, qollqempi, cobrempi trabajiñapataki, 5 suma qalanak kʼutsusin monturanakar uchañapataki,+ ukhamarak maderat kunayman trabajonak lurañapataki.+ 6 Bezalel chachar yanaptʼañapatakejja Dan tribunkir Oholiab+ chacharuw uttʼayta, jupajj Ahisamac chachan yoqapawa. Taqe khitinakatï mä kunsa sum lurtʼañ yatipki ukanakarojja, yatiñwa churaskarakta,* ukhamat taqe kunanaktï nayajj jumar sisksma ukanak lurapjjañapataki,+ jupanakajj akanakwa lurapjjañapa: 7 Diosamp jikisiñ carpa,+ pactor mantat arca,+ pactor mantat arcan tapapa,+ kunanakatï Diosamp jikisiñ carpan utjkani taqe ukanaka, 8 mä mesa,+ kunanakatï mesan utjkani ukanaka, suma qorit lurat candelabro, kunanakatï candelabron utjkani taqe ukanaka,+ incienso loqtañatak altara,+ 9 nakhantayat ofrendanak loqtañatak altara,+ kunanakatï altaran utjkani taqe ukanaka, cobret lurat jachʼa fuente, fuenten basepa,+ 10 suma sawut isinaka, Aarón sacerdotetakejj sagrado isinaka, yoqanakapatakisti sacerdotet serviñ isinaka,+ 11 sagrado aceite, santuariotak suma olorani incienso.+ Taqe kunanaktï nayajj jumar sisksma ukanakwa jupanakajj lurapjjañapa” sasa.

12 Jehová Diosajj Moisesar saskakïnwa: 13 “Israelitanakarojj akham sañamawa: ‘Taqe kunat sipansa sábado urjja imapjjañamapuniwa.+ Sábado urojja nayampi jumanakamp lurkta uka pacton señalapawa. Naya Jehová Diosaw jumanakarojj santo jaqenakar tukuyasipksma, uka señalaw jutïr wawanakaman uk amtapjjañapatakejj servini. 14 Sábado urojj jumanakatak sagradötap laykojja, uka urjja imapjjañamapuniwa.+ Sábado uru jan respetomp uñjir jaqejja jiwayatäñapawa. Maynitejj uka urun mä kunansa trabajini ukhajja, uka jaqejj jiwayatäñaparakiwa.+ 15 Sojjta urunakajj trabajipjjasmawa, ukampis paqallqöri urojja samarañ sábado uruwa.+ Uka urojja Jehová Diosatakejj sagradowa. Maynitejj sábado urun trabajini ukhajja, uka jaqejj jiwayatäñapawa. 16 Sábado urjja israelitanakajj imapjjañapapuniwa. Jupanakasa jutïr wawanakapas sábado urjja amtapjjañapapuniwa. Ukasti walja tiempotak mä pactowa. 17 Sábado urojja, nayampi Israel markampi walja tiempotak lurkta uka pacton señalapawa.+ Sojjta urunwa Jehová Diosajj alajjpachsa oraqsa luräna, ukampis paqallqöri urunjja janiw trabaj-jjänti, ukatjja samartʼarakïnwa’+ sasa”.

18 Kunapachatï Diosajj Sinaí qollun Moisesampi parlañ tukuyjjäna ukhajja, arunakapampi qellqantat pä tʼalpha qalanakwa+ jupar churäna.* Uka tʼalpha qalanakajj Diosan amparapampi* qellqantatänwa.+

32 Israelitanakajja Moisesan qollut jan jankʼak kuttʼanitap uñjasajja,+ Aaronan ukar sarasaw tantachasipjjäna, akham sasaw juparojj sapjjarakïna: “Nanak nayra sarañapatakejj mä dios lurarapipjjeta,+ Egipto oraqet irpsunipkitu uka Moisesampejj kunapun kamachjjchi, janiw yatipkti” sasa. 2 Aaronasti jupanakarojj sarakïnwa: “Esposanakamana, yoqanakamana, phuchanakaman jiñchunakapar uchatäki uka qori aretenak nayan ukar apanipjjam”+ sasa. 3 Ukatwa taqpach israelitanakajj jiñchunakapar uchatäkäna uka aretenak apsusipjjäna, ukatsti Aaronan ukaruw apapjjarakïna. 4 Uka qori aretenak katoqasajja, Aaronajj mä cincelampiw vaca qallur uñtasit mä estatua lursüna.+ Ukatjja israelitanakajj akham sapjjänwa: “¡Israel markankir jaqenaka, akaw jiwasan Diosasajja, aka Diosaw Egipto markat irpsunistojja!”+ sasa.

5 Kunapachatï Aaronajj uk uñjäna ukhajja, uka vaca qallu nayraqatarojj mä altarwa luräna, akham sasaw jachʼat artʼarakïna: “Qharürojj mä fiestaw Jehová Diosatakejj utjani” sasa. 6 Qhepürusti israelitanakajj wali alwatwa sartapjjäna, nakhantayat ofrendanaka sumankañ sacrificionakwa loqtapjjarakïna. Ukatjja manqtʼasiñataki umtʼasiñatakiw qontʼasipjjäna, kusistʼañatakejj saytʼasipjjarakïnwa.+

7 Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “Saraqam, Egipto oraqet irpsunkta uka markamajj jachʼa juchwa luri.+ 8 Kawkïr thaknamtejj sarapjjam sasin nayajj siskta uka thakitjja jankʼakiw saranukupjje.+ Jupanakasti vaca qallur uñtasit mä estatua lurasipjje, nayraqatapanwa altʼasisipki, sacrificionakwa loqtasipkaraki, akham sapjjarakiwa: ‘¡Israel markankir jaqenaka, akaw jiwasan Diosasajja, aka Diosaw Egipto markat irpsunistojja!’ sasa”. 9 Jehová Diosasti Moisesarojj sarakïnwa: “Aka markan jan istʼasirïtapwa nayajj uñjta.+ 10 Jan jarkʼistati, nayajj jupanakar tʼunjäwa, kuna laykutejj jupanakatakejj wali coleratätwa, jumarusti mä jachʼa markaruw tukuyäma”+ sasa.

11 Ukatjja Moisesajj akham sasaw Israel marka laykojj Jehová Diosapar ruwtʼäna:+ “Jehová Dios Tata, jumaw markamarojj jachʼa chʼamamampi, milagronak lurasa Egipto markat irpsuntajja, ¿kunatarak markam contrajj colerastasti? ¿Kunatarak jichhajj jupanakar tʼunjañ muntasti?+ 12 Ukhamtï lurätajja, egipcionakajj akham sapjjaniwa: ‘Diosapajj jan wali amtampiw israelitanakarojj Egipto markat irpspachänjja. Jupasti qollunakanwa jupanakar jiwarayañ munpachäna, aka oraqetsa chhaqtayañwa munarakpachäna’+ sasa. Janikiy jukʼamp colerasjjamtejja, kuna jan walinaktï markamar lurañ amtkta uk janikiy luramtejja. 13 Abrahán, Isaac ukhamarak Israel servirinakamat amtasim, jupanakarojj akham sasaw mä juramento sutimjjar lurtajja: ‘Wawanakamarojj alajjpachankir warawaranakjamaw waljar tukuyäjja,+ kawkïr oraqtejj wawanakamar churañ amtkta uka oraqjja taqpachwa jupanakar churäjja, ukhamat uka oraq walja tiempotak katoqapjjañapataki’+ sasa”.

14 Ukatsti Jehová Diosajj kuna castigtejj markapjjar apayaniñ arskäna ukjja janiw apayanjjänti.+

15 Ukatjja Moisesajj pä tʼalpha qalanak+ aptʼasitaw qollut saraqanïna.+ Uka tʼalpha qalanakasti purap lador qellqantatänwa, mä arunjja qhepäjjat nayräjjat qellqantatänwa. 16 Uka tʼalpha qalanakajj Diosan luratänwa, tʼalpha qalanakar qellqantat letranakas Diosan qellqantatarakïnwa.+ 17 Kunapachatï Josué chachajj israelitanakan arnaqasitanakap istʼäna ukhajja, akham sasaw Moisesar säna: “Jaqenakajj mä nuwasïwinkapkaspas ukhamaw campamentot istʼasi” sasa. 18 Ukampis Moisesajj akham sänwa:

“Ukajj janiw nuwasïwin atipjirinakan cantatanakapäkiti,

janirakiw nuwasïwin atipayasirinakan wararitanakapäkisa.

Nayajj istʼkta uka cantatajj yaqha kastawa” sasa.

19 Kunapachatï Moisesajj campamentor jakʼachasïna ukhajja, vaca qallur+ uñtasit mä estatuampiru thoqoskir jaqenakampiruw uñjäna, ukatsti Moisesajj walpun colertʼasïna, ukatwa amparapankkäna uka tʼalpha qalanakjja jaqtʼasin qollu kayun qʼal tʼunjäna.+ 20 Vaca qallur uñtasit estatua lurapkäna uk katusajja, ninampiw phichantäna, polvor tukuyañkam tʼunjasasti+ umaruw willintarakïna, ukatsti uka um umtʼapjjañapatakiw israelitanakar mä orden churäna.+ 21 Ukatjja Moisesajj akham sasaw Aaronar säna: “¿Kunrak aka markajj lurtamsti, ukham jachʼa juchar jupanakar purtʼasiyañamatakisti?” sasa. 22 Aaronasti sarakïnwa: “Tata, janikiy colerasimtejja, aka markajj jan walinak lurañ munirïtap yatiskaraktasä.+ 23 Jupanakajj akham sapjjetuwa: ‘Nanak nayra sarañapatakejj mä dios lurarapipjjeta, Egipto oraqet irpsunipkitu uka Moisesampejj kunapun kamachjjchi uk janiw yatipkti’+ sasa. 24 Ukatsti nayajj akham sasaw jupanakar sista: ‘Khitinakatejj qorinïpkta ukanakajj uka qori apanisin nayar churapjjeta’ sasa. Kunapachatï uka qorinak ninar jaqontta ukhajja, aka vaca qallurukiw tukuwayjje” sasa.

25 Moisesajja Aaronajj israelitanakar jan walinak lurañat jan jarkʼatapwa uñjäna, ukatwa israelitanakajj uñisirinakap taypin mä phenqʼa uñjatäpjjäna. 26 Ukatsti Moisesajj campamento mantañawjar saytʼasisajj akham sänwa: “¡Khititï Jehová Dios toqet saytʼaski ukajj nayan ukar jutpan!”+ sasa. Ukatjja taqpach levitanakaw Moisesan ukan tantachasipjjäna. 27 Moisesajj akham sasaw jupanakar sarakïna: “Israel markan Jehová Diosapajj akham siwa: ‘Sapa mayni jumanakajj mä espada apjjarusipjjam, ukatsti taqpach campamento sarasin jilanakamaru, vecinonakamaru, amigonakamar jiwarayanipjjam’+ sasa”. 28 Levitanakasti kuntï Moisesajj siskäna ukhamwa lurapjjäna. Uka urojj 3.000 chachanakaw jiwarayatäpjjäna. 29 Moisesasti jupanakarojj sarakïnwa: “Jichhürojj Jehová Diosar serviñatak qʼomachasipjjam. Jumanakajj yoqanakamampi jilanakamampiw nuwasipjjtajja,+ ukatwa Diosajj aka urun bendisipjjätam”+ sasa.

30 Qhepürusti akham sasaw Moisesajj israelitanakar säna: “Jumanakajj wali jachʼa juchwa lurapjjtajja, jichhasti Jehová Diosar ruwtʼañatakiw qollur makatäjja, inas jupajj jumanakan juchanakam perdonapjjchïtam”+ sasa. 31 Ukatjja Moisesajj qollur makatasaw Jehová Diosar akham säna: “¡Aka markan juchapajj wali jachʼapuniwa! ¡Jupanakajj mä dioswa qorit lurasipjjatayna!+ 32 Jichhajj jumatï munsta ukhajja, jupanakan juchanakap perdonakimaya,+ janitï juchanakap perdonkäta ukhajja, mirä amp suma, libromar qellqantatäki uka sutij-jja libromat apsjjam”*+ sasa. 33 Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “Khititejj naya contra juch lurki ukan sutipakwa nayajj librojat apsöjja.* 34 Jichhajj saram, nayajj sisksma uka lugararu markar irpam. Nayan angelajaw juma nayra sarani,+ kunapachatï cuenta maykä uka urunjja, jucha luratanakapatwa jupanakar castigäjja” sasa. 35 Ukatsti Jehová Diosajj mä plagampiw markarojj castigäna, vaca qallur uñtasit mä estatua lurapjjatap layku. Aaronaw uka estatua jupanakatak luräna.

33 Jehová Diosasti Moisesarojj sarakïnwa: “Egipto oraqet irpsunkta uka markamp chik aka cheqat saraskakim. Kawkïr oraqtï Abrahanarusa, Isaacarusa, Jacoburus churämawa sasin mä juramentomp arskayäta uka oraqer saram, nayasti jupanakarojj akham sayätwa: ‘Aka oraqjja wawanakamaruw churäjja’+ sasa. 2 Nayajj mä angelaruw jumanak nayra khitäjja.+ Ukatjja cananeonakarusa, amorreonakarusa, hititanakarusa, perizitanakarusa, heveonakarusa, jebuseonakarus alisnukurakïwa.+ 3 Kawkjantï leches miskʼis wal utjki uka oraqer jumanakajj sarapjjam.+ Ukampis nayajj janiw jumanakamp chikajj sarkäti, jumanakajj jan istʼasir markäpjjtawa,+ thakinwa nayajj jumanakar qʼal tʼunjapjjerismajja”+ sasa.

4 Kunapachatï israelitanakajj uka jan wali yatiyäwinak istʼapjjäna ukhajja, walpun llakisipjjäna, janirakiw jupanakat maynis adornonakap uchasjjapjjänti. 5 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesarojj säna: “Israelitanakarojj akham sañamawa: ‘Jumanakajj jan istʼasir markäpjjtawa.+ Jumanak taypi mä rat pasasakiw qʼal tʼunjapjjerismajja.+ Ukhamasti kuntï nayajj jumanakamp lurkä uk amtañajkamajja, jumanakajj janiw adornonakam uchasipjjañamäkiti’ sasa”. 6 Ukatwa israelitanakajj Horeb qollun adornonakap apsusjjapjjäna, janirakiw mayampis uchasjjapjjänti.

7 Ukatjja Moisesajj campamento anqäjjaruw carpap saytʼayäna, campamentot jaypach cheqaru. Uka carparusti Diosamp jikisiñ carpa sasaw sarakïna. Taqe khitinakatï Jehová Diosar jisktʼasiñ+ munapkäna ukanakajja, campamentot mistuwayasaw Diosamp jikisiñ carpar sarapjjäna. 8 Moisesajj sapa kuti uka carpar saräna ukhajja, Israel markpachaw kayut saytʼasipjjäna, jïsa, sapa mayniw carpanakap mantañawjan saytʼasipjjäna, ukatsti carpar mantañapkamaw Moisesar uñchʼukipjjarakïna. 9 Kunapachatï Moisesajj carpar mantäna ukhajja, ukspachaw columnar uñtasit qenayajj+ saraqanïna, ukatsti carpa mantañawjaruw saytʼasirakïna, ukañkamasti Diosajj Moisesampiw parläna.+ 10 Israelitanakajj columnar uñtasit qenayaru carpa mantañawjar saytʼat uñjapjjäna ukhajja, sapa mayniw pachpa carpanakap mantañawjan altʼasipjjäna. 11 Kunjamtï mä chachajj yaqha chachamp parlkejja, ukhamwa Jehová Diosajj Moisesampejj ajanut ajanu parläna.+ Kunapachatï Moisesajj campamentor kuttʼäna ukhajja, Nun chachan Josué+ yoqapajj janiw carpat jitheqtkänti, Josué chachasti Moisesan serviripänwa, yanapiriparakïnwa.+

12 Moisesajja akham sasaw Jehová Diosarojj säna: “‘Aka markar irpam’ sasaw jumajj nayar sistajja, ukampis nayamp chik sarañapatakejj khitirus khitäta ukjja janiw yatiykistati. Ukatsti ‘jumarojj sutimatwa uñtʼsmajja,* nayraqatajansa suma uñjatätawa’ sasaw sarakistajja. 13 Mirä amp suma, nayatï juma nayraqatan suma uñjatästa ukhajja, thakinakam uñtʼayita,+ ukhamat jumar uñtʼañajataki, juma nayraqatansa suma uñjatäskakiñajataki. Aka markajj juman markamawa, uk jan armasimti”+ sasa. 14 Diosajj* akham sarakïnwa: “Nayaw jumamp chik saräjja,+ samarañwa jumarojj churarakïma”+ sasa. 15 Moisesasti Diosarojj sarakïnwa: “Jumatï nanakamp chik jan sarkäta ukhajja, jan aka lugarat khitapjjestati. 16 ¿Kunjamarak nayasa markamasa juma nayraqatan suma uñjatäpjjataj yatipjjästi? Jumatï nanakamp chik saräta ukhajja,+ oraqpachankir taqe markanakat sipansa nanakajj mayjäpjjäwa”+ sasa.

17 Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “Kuntï jumajj maykista ukjja lurarakïwa, naya nayraqatanjja jumajj suma uñjatätawa, sutimatwa jumarojj uñtʼaraksmajja” sasa. 18 Moisesasti sarakïnwa: “Mirä amp suma, jumajj kunja kʼajkir Diosätasa uk uñjayita” sasa. 19 Ukampis Diosajj sarakïnwa: “Nayajj juma nayraqatamwa pasäjja, suma chuyman Diosätajsa uñjarakïtawa, nayan Jehová sutijsa juma nayraqatanwa yatiyarakëjja.+ Khitirutï nayajj sum uñjañ munkä ukarojj sumwa uñjäjja, khitirutï nayajj khuyaptʼayasiñampi uñjañ munkä ukarojj khuyaptʼayasiñampiw uñjarakëjja”+ sasa. 20 Diosajj akham saskakïnwa: “Janiw jumajj nayan ajanuj uñjkasmati, kuna laykutejj janiw khiti jaqes nayar uñjasajj jakjjaspati” sasa.

21 Jehová Diosajj akham sasaw sarakïna: “Naya jakʼanjja mä lugaraw utji. Uka qarqa* patjjar jumajj saytʼasim. 22 Kunapachatï nayajj nayraqatam wali kʼajkir paskä ukhajja, nayajj mä qarqa* pʼiyaruw jumarojj imantäma, nayan pasañajkamajj amparajampiw jarkʼaqarakïma. 23 Juma nayraqatam pasjjä ukhajja, janiw amparajampejj jarkʼaqjjämati, ukatjja nayan jikhanijwa uñjäta. Ukampis nayan ajanuj-jja janiw uñjkätati”+ sasa.

34 Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar sarakïna: “Nayrïr tʼalpha qalanakar uñtasit pä tʼalpha qalanak kʼutsusim.+ Uka tʼalpha qalanakarojja jumajj tʼunjkta+ uka nayrïr tʼalpha qalanakan kuna arunakatï qellqantatäkäna uka pachpa arunakwa nayajj qellqantäjja.+ 2 Arumanthi alwatak wakichtʼasim, arumanthi alwajj Sinaí qolluruw jumajj makatañama, qollu patjjanwa naya nayraqatan saytʼasïta.+ 3 Ukampis jumamp chikajj janiw khitis makatañapäkiti, uka qollunjja janiw kawkjansa khitirus uñjasiñapäkiti. Janirakiw ovejanakasa vacanakas uka qollu nayraqatan manqʼapjjañapäkiti”+ sasa.

4 Ukatjja Moisesajj nayrïr tʼalpha qalanakar uñtasitwa pä tʼalpha qalanak kʼutsüna. Ukatsti wali alwat sartasaw Sinaí qollur makatarakïna, kunjamtï Jehová Diosajj siskäna ukhama, kʼutskäna uka pä tʼalpha qalanaksa aparakïnwa. 5 Ukatjja Jehová Diosajj qenay taypi saraqanisajj+ Moisés jakʼaruw saytʼasïna, Jehová sutipwa yatiyarakïna.*+ 6 Jehová Diosajja Moisés nayraqatan uksar aksar pasakipasajj akham sasaw qhanañchäna: “Jehová, Jehová, jupajj khuyaptʼayasiri,+ sinttʼasiri,+ paciencian Diosawa,*+ wali munasiñat jan jaytjasirïtapasa+ arupar phoqerïtapas jilarkiriwa,+ 7 waranq waranqa jaqenakaruw munasiñat jan jaytjasirïtap uñachtʼayi,+ pantjasitanaksa, jan wali luratanaksa, juchanaks perdonarakiwa.+ Ukampis khitinakarutï castigañ wakiski ukanakarojja castigapuniwa.+ Jupasti awkinakan pantjasitanakapatjja wawanakaparu, allchhinakaparu, allchhinakapan wawanakapar castiguiriwa”+ sasa.

8 Ukatjja Moisesajj jankʼakiw qonqortʼasïna, oraqer puriñkamaw altʼasirakïna. 9 Akham sarakïnwa: “Jehová Dios Tata, nayatejj juma nayraqatan suma uñjatästa ukhajja, mirä amp sum Jehová, nanakajj jan istʼasir markäpkstsa,+ nanakamp chik sarakimaya,+ jan apanukupjjestati, pantjasitanakajsa juchanakajsa perdontʼasipjjakitaya,+ markamarjam katoqtʼasjjapjjeta” sasa. 10 Diosasti akham sarakïnwa: “Nayajj mä pacto jumanakampejj luraskta: taqpach markam nayraqatanjja wali musparkañanakwa nayajj luräjja, ukham musparkañanakajj janipuniw oraqpachansa taqe markanak taypinsa luraskiti.+ Kawkïr markanak taypintï jumanakajj jakasipkta uka markanakajja, taqeniw Jehová Diosan luratanakap uñjapjjani. Kunanaktï nayajj jumanak layku lurkä ukajja wali musparkañäniwa.+

11 ”Kuntï jichhürojj nayajj jumanakar sasipksma ukjja wali amuyumpi istʼapjjam.+ Nayajj amorreonakarusa, cananeonakarusa, hititanakarusa, perizitanakarusa, heveonakarusa, jebuseonakarusa jumanak nayraqatatwa alisnuköjja.+ 12 Wal amuyasipjjam, jumanakajj sarapkäta uka oraqenkir jaqenakampejj janiw kuna pactsa lurapjjañamäkiti.+ Jumanakatï mä pacto lurapjjasma ukhajja, jumanak taypinjja ukajj mä trampäspawa.+ 13 Antisas jupanakan altaranakap allthapipjjañamawa, sagrado columnanakapsa tʼunthapipjjañamarakiwa, sagrado postenakapsa khuchunukupjjañamawa.+ 14 Janiw yaqha dios nayraqatan altʼasipjjañamäkiti,+ Jehová Diosasti jupa saparuk adorapjjaspa* uk mayir Diosawa. Jïsa, jupa saparuk adorapjjaspa uk mayir Diosawa.+ 15 Wal amuyasipjjañamawa, uka oraqenkir jaqenakampejj janiw mä pacto lurapjjañamäkiti. Kunapachatï jupanakajj diosanakapar adoras* qʼañu juchanak lurapjjani ukhamarak sacrificionaksa diosanakapar loqtapjjani ukhajja,+ jupanakat yaqhepajj jawstʼapjjätamwa, ukatsti sacrificionakapatwa manqʼapjjäta.+ 16 Ukatjja cheqpachapuniw yoqanakamarojj jupanakan phuchanakapampi casarapjjäta,+ phuchanakapajja diosanakapar adorasaw* qʼañu juchanak lurapjjani, yoqanakamarus diosanakapar adorayasaw qʼañu juchanak lurayapjjarakini.+

17 ”Janiw jumanakajj metalat diosanak lurasipjjañamäkiti.+

18 ”Jan Levadurani Tʼantʼa Manqʼañ Fiestjja+ amtapjjañamawa. Paqallqo urunakaw jan levaduran tʼantʼa manqʼapjjañama, mä arunjja abib* phajjsinwa señalat tiempopar manqʼapjjañama, kunjamtï nayajj sapksma ukhama. Abib phajjsinwa+ jumanakajj Egiptot mistunipjjtajja.

19 ”Taqe jilïr yoqall wawajj nayankiwa,+ taqe uywanakaman nayrïr qallunakapajj nayankarakiwa, vacan nayrïr orqo qallupasa ovejan nayrïr orqo qallupasa nayankiwa.+ 20 Asnon nayrïr qallupatjja mä oveja pagapjjañama. Janitï ukham lurapkätajja, uka asno qalljja kunkat leqʼetatasaw jiwayapjjañama. Yoqanakaman jilïr yoqall wawapatjja mä pago churapjjañama.+ Janiw khitis nayan ukarojj chʼusa amparak jutañapäkiti.

21 ”Sojjta urunakaw trabajipjjañama, ukampis paqallqöri urunjja samarapjjañamawa.*+ Qholliñ tiempöpasa jan ukajj cosecha tiempöpasa samarapjjañamawa.

22 ”Nayrïr cosechan apthapiski uka trigo achunakampiw Semananakan Fiestap amtapjjañama, Qhepa Cosecha Fiestjja* mara tukuyaruw amtapjjañamaraki.+

23 ”Maran kimsa kutiw taqe chachanakajj cheqpach Jehová Dios Tatitu nayraqatan uñstapjjañapa, mä arunjja Israel markan Diosap nayraqatanwa uñstapjjañapa.+ 24 Jumanak nayraqatatwa nayajj yaqha markanakar alisnuköjja,+ oraqemsa jachʼaptayarakïwa. Kunapachatï maran kimsa kuti Jehová Diosam nayraqatar uñstiri sarapkäta ukhajja, janiw khitis oraqem katuntaskaniti.

25 ”Nayar loqtapkitäta uka sacrificion wilapjja janiw kunatï levaduranïki ukamp chikajj nayar loqtapjjañamäkiti.+ Pascua fiestan sacrificiot loqtapkitäta ukajj janiw qhepür alwakamajj imasiñapäkiti.+

26 ”Jehová Diosaman utaparojja, yapumankir nayrïr suma achunakapwa apanipjjañama.+

”Janiw mä cabriton aychapjja taykapan lecheparojj wallaqeyañamäkiti”.+

27 Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar saskakïna: “Aka arunakwa jumajj qellqantañama,+ uka arunakarjamaw nayajj jumampisa Israel markampisa mä pacto luraskta”+ sasa. 28 Ukatjja Moisesajj Jehová Diosampiw 40 urumpi 40 arumampejj ukan qheparäna. Janiw tʼantʼsa manqʼkänti, ni umsa umkarakïnti.+ Ukatsti tʼalpha qalanakaruw jupajj* pacton arunakapjja, mä arunjja Tunka Mandamientonakjja qellqantäna.+

29 Sinaí qollutjja, Moisesajj pä tʼalpha qalanak aptʼasitaw saraqanïna.+ Moisesajj qollut saraqanjjäna ukhajja, Diosamp parlatap laykojja ajanupajj wal kʼajäna, ukjja jupajj janiw yatkänti. 30 Kunapachatï Aaronasa taqe israelitanakas Moisesar uñjapjjäna ukhajja, Moisesan ajanupajj wal kʼajäna, ukatwa jupanakajj jupar jakʼachasiñ ajjsarapjjäna.+

31 Ukampis Moisesajj jupanakarojj jawsänwa, ukatwa Aaronasa Israel markan taqe pʼeqtʼirinakapas jupan ukar jutapjjäna, Moisesasti jupanakampiw parlarakïna. 32 Ukatjja taqe israelitanakaw juparojj jakʼachasipjjäna, ukatsti Moisesajj kuna mandamientonaktï Jehová Diosajj Sinaí qollun jupar churkäna taqe uka mandamientonakwa jupanakarojj yatiyäna.+ 33 Kunapachatï Moisesajj jupanakamp parlañ tukuyjjäna ukhajja, mä velompiw ajanupar uchasïna.+ 34 Ukampis Jehová Diosamp parlir nayraqatapar saräna ukhajja, Moisesajj uka veljja apaqasjjänwa.+ Diosan ukat mistuwayasajja, kuna mandamientonaktï Diosat katoqkäna ukanakwa israelitanakar yatiyäna.+ 35 Israelitanakajja Moisesan ajanupajj wal kʼajatapwa uñjapjjäna, ukatwa Moisesajj uka velompejj ajanupar mayamp uchasïna, Diosampi parlañatak kuttʼkäna ukhakama.+

35 Ukatjja Moisesajj taqpach israelitanakaruw tantachthapïna, akham sasaw jupanakarojj sarakïna: “Jehová Diosajj akanak lurañasatakiw mä mandato churistu:+ 2 sojjta urunakaw jumanakajj trabajipjjasma, ukampis paqallqöri urojj jumanakatakejj sagrado urüniwa, Jehová Diosatak samarañ sábado uruwa.+ Maynitejj sábado urun trabajini ukhajja, uka jaqejj jiwayatäñapawa.+ 3 Jakapkta uka cheqanakanjja janiw sábado urojj nina naktayapjjañamäkiti” sasa.

4 Ukatjja Moisesajj akham sasaw taqpach israelitanakar säna: “Jehová Diosajj ak lurañaswa mayistu: 5 ‘Jumanak taypitjja Jehová Diosatakejj mä contribucionwa apthapipjjañama.+ Chuymapat churañ munapki taqe jupanakajja,+ Jehová Diosatakejj aka contribucionanakwa apanipjjañapa: qori, qollqe, cobre, 6 azul hilo, morado chʼankha, llijkir wila color hilo, suma linot lurat hilo, cabra tʼarwa,+ 7 wila color tiñit orqo ovej lipʼichinaka, foca lipʼichinaka, acacia qoqan* maderapa, 8 lamparanakatakejj aceite, sagrado aceitetakisa suma olorani inciensotakis bálsamo,+ 9 efod+ isimpiru pectoralampir*+ uchañatakejja ónice qalanaka* ukhamarak yaqha qalanaka.

10 ”’Jumanak taypin taqe khitinakatï mä kunsa sum lurtʼañ yatipki*+ ukanakajja jutapjjpan, kuntï Jehová Diosajj mayki taqe ukanak lurapjjarakpan. 11 Akanakwa jupanakajj lurapjjañapa: tabernáculo, tabernaculon carpapa, ganchonakapa, armazonanakapa, barranakapa, columnanakapa, basenakapa;* 12 pactor mantat arca,+ arcan barranakapa,+ arcan tapapa,+ cortina;+ 13 mä mesa,+ mesan barranakapa, kunanakatï mesatakejj munaski taqe ukanaka, Diosar loqtat tʼantʼanaka;+ 14 qhanañapatak mä candelabro,+ kunanakatï candelabrotakejj munaski ukanaka, candelabron lamparanakapa, lamparanakatakejj aceite;+ 15 incienso loqtañatak altara,+ altaran barranakapa; sagrado aceite, suma olorani incienso;+ tabernáculo mantañawjar uchañatak cortina; 16 nakhantayat ofrendanak loqtañatak altara,+ altaran cobret lurat rejillapa, altaran barranakapa, kunanakatï altaratakejj munaski taqe ukanaka; mä jachʼa fuente, fuenten basepa;+ 17 pation cortinanakapa,+ pation barranakapa, barranakan basenakapa,* patio mantañawjar uchañatak cortina; 18 tabernaculon chʼakurunakapa, pation chʼakurunakapa, pitanakapa;*+ 19 santuarion serviñatak suma sawut isinaka,+ Aarón sacerdoten sagrado isinakapa,+ yoqanakapan sacerdotet servipjjañapatak isinakapa’”.

20 Ukatjja Moisesampi parlañ tukuyasajja, israelitanakajj taqeniw sarjjapjjäna. 21 Taqe khitinakatï chuymapatsa amtapatsa churañ munapkäna ukanakajja,+ Jehová Diosatakiw contribucionanakap apanipjjäna. Uka contribucionanakjja Diosamp jikisiñ carpataki, kunanakatï ukan serviñatakejj munaskäna taqe ukanakataki ukhamarak sagrado isinakatakiw apanipjjäna. 22 Chachanakasa warminakas jutasipkakïnwa, ukatjja chuymaparjamaw sapa maynejj adornon tʼiriñanaksa, aretenaksa, anillonaksa, yaqha joyanaksa, qorit lurat yaqha ukhamanaksa apanipjjäna. Taqe jupanakaw Jehová Diosarojj uka qori ofrendanakap* churapjjäna.+ 23 Taqe khitinakantï azul hilosa, morado chʼankhasa, llijkir wila color hilosa, suma linot lurat hilosa, cabra tʼarwasa, wila color tiñit orqo ovej lipʼichinakasa, foca lipʼichinakas utjkäna ukanakajja, taqe ukanakwa apanipjjäna. 24 Taqe khitinakatï qollqe ukhamarak cobre churapkäna ukanakajja, Jehová Diosatakiw mä contribucionjam apanipjjäna. Taqe khitinakantï acacia maderajj utjkäna ukanakajja, kunatakitejj munaskäna ukatakiw apanipjjarakïna.

25 Kawkïr warminakatï mä kunsa sum lurtʼañ yatipkäna taqe uka warminakajja,+ amparanakapampiw qapupjjäna, ukatsti qaputanakapjja apanipjjarakïnwa, jupanakajj akanakwa apanipjjäna: azul hilo, morado chʼankha, llijkir wila color hilo, suma linot lurat hilo. 26 Kawkïr warminakatï mä kuns sum lurtʼañ yatipkäna ukhamarak chuymapat lurtʼañ munapkäna taqe uka warminakajja, cabra tʼarwa qapupjjarakïna.

27 Ukatjja marka pʼeqtʼirinakajj ónice qalanakampi yaqha qalanakampwa apanipjjäna, ukhamat efod isimpiru pectoralampir uchañataki,+ 28 ukatsti akanakwa apanipjjarakïna: bálsamo, lamparanakatakejj aceite, sagrado aceite,+ suma olorani incienso.+ 29 Chuymapat churañ muniri taqe chachanakas warminakasa, mä kunsa apanipjjapunïnwa, ukhamat kuntï Jehová Diosajj Moisés toqejj lurapjjam sasin siskäna uk lurañataki. Kuntï apanipkäna ukanakjja israelitanakajj voluntadapatwa Jehová Diosatak mä ofrendjam apanipjjäna.+

30 Ukatjja akham sasaw Moisesajj israelitanakar säna: “Uñjapjjam, Jehová Diosajj Judá tribunkir Bezalel chacharuw ajlli, jupasti Urí chachan yoqapawa, Hur chachan allchhiparakiwa.+ 31 Bezalel chachan yatiñanïñapatakisa, amuytʼasirïñapatakisa, taqe kasta artesanía lurañjjat yatiñapatakisa espiritupampiw Diosajj phoqanti, 32 ukhamat mä trabajojj kunjamänisa uk amuytʼasin ukarjam dibujañapataki, qorimpi, qollqempi, cobrempi trabajiñapataki, 33 suma qalanak kʼutsusin monturanakar uchañapataki, ukhamarak kunayman kasta suma trabajonak maderat lurañapataki. 34 Diosasti Bezalel chacharusa Dan tribunkir Oholiab chacharusa yaqhanakar yatichapjjañapatakiw yatiñ churi,+ Oholiab chachasti Ahisamac chachan yoqapawa. 35 Diosajj jupanakan chuymanakaparojja yatiñampiw phoqanti,+ ukhamat taqe kasta artesanía lurapjjañapataki, bordapjjañapataki ukhamarak azul hilompi, morado chʼankhampi, llijkir wila color hilompi, suma linot lurat wila color hilompi sawupjjañapataki ukhamarak telarampi sawupjjañapataki. Uka chachanakaw kunayman trabajonak lurapjjani, kunayman dibujonaksa wakichtʼapjjarakini.

36 ”Bezalel chachajja Oholiab chachampi ukhamarak khitinakatï mä kunsa sum lurtʼañ yatipki* taqe uka chachanakampiw trabajini. Uka chachanakarojj Jehová Diosaw yatiñsa amuysa churi, ukhamat Jehová Diosan mayitaparjam taqe kunanakatï tabernaculotakejj munaski ukanak lurapjjañapataki”.+

2 Ukatjja Moisesajj Bezalel chachampiru, Oholiab chachampiru ukhamarak khitinakatï mä kunsa sum lurtʼañ yatipki taqe uka chachanakampiruw jawsäna,+ mä arunjja taqe khitinakatï chuymapat amtasin voluntadapat trabajiñ munapkäna ukanakaruw jawsäna,+ Jehová Diosaw uka chachanakan chuymanakaparojj yatiñamp phoqantäna. 3 Ukatsti kunanaktï israelitanakajj tabernáculo lurasiñapatakejj apanipkäna ukanakjja,+ uka chachanakaruw Moisesajj churäna. Ukampis israelitanakajj sapa alwaw voluntadapat ofrendanak apasinipkakïna.

4 Tabernáculo lurañ qalltapkäna taqe uka trabajirinakajja mayn mayniw jutapjjäna, 5 akham sasaw Moisesar sapjjarakïna: “Kuntï Jehová Diosajj mayki uk lurañatakejja, wakiski ukanakat sipans jukʼampwa jaqenakajj apasinipki” sasa. 6 Ukatwa Moisesajj taqpach campamentor akham sasin yatiyasiñapatakejj mä orden churäna: “Kunanakatï tabernáculo lurasiñapatakejj munaski ukanakjja jan jukʼampejj apanjjapjjamti” sasa. Uk istʼasasti jaqenakajj janiw jukʼamp apanjjapjjänti. 7 Taqe kunanakatï tabernáculo lurasiñapatakejj munaskäna ukanakajj waljaw utjäna, jïsa, waljapuniw utjäna.

8 Ukatjja khitinakatï mä kunsa sum lurtʼañ yatipkäna taqe uka jaqenakajja+ suma linot lurat 10 telanakampi, azul hilompi, morado chʼankhampi, llijkir wila color hilompwa tabernáculo+ lurapjjäna. Ukatsti jupajj* querubín angelanakwa uka telanakarojj bordarakïna.+ 9 Sapa telajja largorojj 12 metro 50 centimetronïnwa,* anchorusti 1 metro 80 centimetronirakïnwa.* Taqpach telanakajj mä pachpa medidanikïnwa. 10 Phesqa telanakjja maynimp maynimpwa chʼukthapïna, mayni phesqa telanakampejj uka pachparakwa luräna. 11 Ukatjja mä telan mä thiyaparojja,* azul hilotwa presillanak luräna, maynïr telan mä thiyaparusti presillanakwa chʼukkatarakïna, ukhamat paypach tela juntthapiñataki. 12 Mä telan mä thiyaparojja* 50 presillanakwa luräna, maynïr telan mä thiyaparusti 50 presillanakwa chʼukkatarakïna, ukhamat paypach telanak juntthapiñataki ukhamarak presillanakapas juntthaptañapataki. 13 Ukatjja 50 ganchonakwa qorit luräna, uka ganchonakampiw paypach telanak juntthapïna. Ukhamatwa tabernaculor tapjjatañatakejj mä telaruk tukuyatäjjäna.

14 Ukatjja tabernaculor tapjjatañatakejj cabra tʼarwatwa 11 telanak luräna.+ 15 Sapa telajja largorojj 13 metronïnwa,* anchorusti 1 metro 80 centimetronirakïnwa.* Uka 11 telanakajj mä pachpa medidanikïnwa. 16 Phesqa telanak mä telar tukuyañatakejja maynimp maynimpwa chʼukthapïna, mayni sojjta telanakampisti uka pachparakwa luräna. 17 Ukatjja mä telan mä thiyaparojja* 50 presillanakwa chʼukkatäna, maynïr telan mä thiyaparusti 50 presillanakwa lurarakïna, ukhamat paypach tela juntthapiñataki. 18 Uka pä telanak juntthapiñatakejja 50 ganchonakwa cobret luräna. Ukhamat tabernaculor tapjjatañatakejj mä telaruk tukuyatäjjañapataki.

19 Ukatjja tabernaculor tapjjatañatakejj wila colorampi tiñit orqo ovej lipʼichinakatwa mä carpa luräna, uka patjjar tapjjatañatakisti foca lipʼichinakatwa yaqha carpa lurarakïna.+

20 Ukatsti acacia maderatjja+ armazonanakwa tabernaculotakejj luräna, ukanakajj sayaratkam uchatarakïnwa.+ 21 Sapa armazonanakasti altorojj 4 metro 50 centimetronïnwa,* anchorusti 67 centimetronirakïnwa.* 22 Sapa armazonanakanjja pä espiganakaw* utjäna, uka pä espiganakajj kikpakïpjjänwa. Tabernaculon taqpach armazonanakapjja ukhamwa luräna. 23 Tabernáculo aynach toqetakejja* 20 armazonanakwa luräna. 24 Uka 20 armazonanak kayöjjar uchañatakejja, 40 basenakwa* qollqe metalat luräna. Mä armazonanjja pä espiganakaw utjäna, sapa armazonan pä espiganakapajj pä basenakar uchatänwa. Taqpach armazonanakampejj uka pachparakwa luräna.+ 25 Tabernáculo maysa ladotakejja, mä arunjja alay toqetakejja* 20 armazonanakwa luräna. 26 Uka armazonanakatakejj 40 basenakwa* qollqe metalat luräna, mä armazón kayöjjar uchañatakejj pä basenakaw utjäna. Mayni armazonanak kayöjjar uchañatakisti pä basenakaw utjarakïna.

27 Tabernáculo qhepäjj toqetakejja, mä arunjja inti jalanta toqetakejja 6 armazonanakwa lurarakïna.+ 28 Ukatjja tabernáculo qhepäjj toqetakejja, yaqha pä armazonanakampwa luräna, ukhamat pä esquinanak katjjasiñapataki. 29 Sapa armazonajj pä maderat luratänwa, pä maderajja aynachat qalltasin nayrïr argollajj uchatäki uka alaykamaw purïna, uka alayanwa uka pä maderanakajj juntthaptapjjäna. Ukhamwa pä esquinanakatakejj uka armazonanak luräna. 30 Ukhamasti tabernáculo qhepäjjatakejja 8 armazonanakampi ukhamarak qollqe metalat lurat 16 basenakampiw* utjäna, sapa mayni armazonanak kayöjjar uchañatakisti pä basenakaw utjarakïna.

31 Ukatjja acacia maderatwa barranak luräna, tabernaculon mä ladonkir armazonanakatakejja phesqa barranakwa luräna.+ 32 Maysa ladonkir armazonanakatakisti phesqa barranakwa lurarakïna. Tabernáculo qhepäjjatakejja, mä arunjja inti jalanta toqenkir armazonanakatakejja phesqa barranakwa luräna. 33 Ukatsti armazonanak taypi mä thiyat mä thiyakam* puriñapatakejja mä barra lurarakïna. 34 Armazonanakjja qori planchanakampiw forräna, uka armazonanakatakisti argollanakwa qorit lurarakïna, ukhamat barranak katjjasiñapataki. Uka barranaksti qori planchanakampiw forrarakïna.+

35 Ukatsti mä cortinwa+ azul hilompi, morado chʼankhampi, llijkir wila color hilompi ukhamarak suma lino hilomp luräna. Querubín angelanakwa+ uka cortinarojj bordarakïna.+ 36 Ukatjja uka cortinatakejj pusi columnanakwa acacia maderat luräna, uka columnanakarusti qori planchanakampiw forräna, ganchonakapsti qoritwa lurarakïna. Uka columnanakatakejj qollqe metal umatatayasaw pusi basenak* luräna. 37 Ukatsti tabernáculo mantañ lugaratakejja, mä cortinwa azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilota ukhamarak suma lino hilot luräna.+ 38 Uka cortinatakejja phesqa columnanakampi ganchonakapampwa lurarakïna, ukatjja columnanakan alay toqepsa argollanakapsa qori planchanakampiw forräna, ukampis columnanakan phesqa basenakapjja* cobretwa luräna.

37 Ukatjja Bezalel+ chachajj acacia maderatwa mä arca+ luräna. Uka arcajja largorojj 1 metro 10 centimetronïnwa,* anchorusti 67 centimetronirakïnwa,* altorusti 67 centimetroniraki.*+ 2 Ukatsti suma qori planchanakampiw patjjatsa manqhatsa forräna, arca muytpacharusti qoritwa mä adorno lurarakïna.+ 3 Ukatjja qori umatatayasajj pusi argollanakwa arcatakejj luräna, uka argollanaksti arcan pusi kayunakap alay cheqaruw uchäna, pä argollanakjja mä ladoru pä argollanaksti maysa ladoruraki. 4 Ukatsti acacia maderatwa barranak luräna, uka barranaksti qori planchanakampiw forrarakïna.+ 5 Uka barranakjja arcan purap lador uchatäki uka argollanak taypiw pasayäna, ukhamat ukanakamp arca apañataki.+

6 Ukatjja suma qoritwa arcatakejj mä tapa luräna,+ ukasti largorojj 1 metro 10 centimetronïnwa,* anchorusti 67 centimetronirakïnwa.*+ 7 Ukatjja pä querubín angelanakwa+ qorit luräna, ukanaksti arca tapan purap thiyaparuw* martillomp leqʼsüna.+ 8 Mä querubín angelajj arca tapan mä thiyankänwa,* maynïr querubín angelasti arca tapan maysa thiyankarakïnwa. Jïsa, arca tapan purap thiyaparuw pä querubín angelanak luräna. 9 Uka pä querubín angelanakan chheqanakapajja altor aytatänwa, arcan tapaparuw chʼiwjjatarakïna.+ Uka querubín angelanakan chheqanakapajj uñthapitarakïnwa, ajanunakapasti arcan tapapar uñjjatatäpjjarakïnwa.+

10 Ukatjja acacia maderatwa mä mesa luräna,+ ukasti largorojj niya mä metronïnwa,* anchorusti niya medio metronirakïnwa,* altorusti medio metrots jilaraki.*+ 11 Mespacharojj suma qori planchampiw forräna, uka mesa muytpacharusti qoritwa adorno lurarakïna. 12 Uka mesa muytpach aynach thiyarojja* maderampiw uchäna, ukasti anchorojj mä tʼajjlli ukchʼänwa,* uka madera muytpacharusti qorit lurata adornompiw ucharakïna. 13 Ukatjja qori umatatayasajj pusi argollanakwa uka mesatakejj luräna, uka argollanaksti mesan pusi kayunakapajj uchatäki uka esquinanakaruw ucharakïna. 14 Uka argollanakasti mesa muytpachar uchatäki uka madera jakʼar uchatänwa, ukhamat uka argollanak taypi barranak pasayasin mesa apañataki. 15 Ukatjja acacia maderatwa mesa apañatakejj barranak luräna, qori planchanakampiw uka barranakar forrarakïna. 16 Mesa patjjar uchañatakejja platonakapampi copanakapampwa luräna, vino ofrendanak loqtañatakejja jarranakapampi pʼujru* platonakapampwa lurarakïna. Taqe ukanaksti suma qoritwa luräna.+

17 Ukatjja suma qoritwa mä candelabro+ luräna, ukjja martillomp leqʼsusaw luräna. Uka candelabron sayañapatak basepasa, sayiripasa, amparanakapasa, laphinakapasa,* moroqʼonakapasa, panqaranakapas mä qori piezat luratänwa.+ 18 Candelabrotjja sojjta amparanakaw mistüna, mä ladotjja kimsa amparanaka, maysatsti kimsa amparanakaraki. 19 Candelabron mä ladopan utjki uka kimsa amparanakanjja almendro qoqan* panqaranakapar uñtasit kimsa laphinakaw utjäna, moroqʼonakampi ukhamarak panqaranakampiw utjarakïna, ukanakajj maykip uchatänwa. Maysa ladon utjki uka kimsa amparanakampejj uka pachparakiw lurasïna. Candelabron sayiripat mistki uka sojjta amparanakajj ukham luratänwa. 20 Candelabron sayiripanjja almendro qoqan* panqaranakapar uñtasit pusi laphinakaw utjäna, moroqʼonakampi ukhamarak panqaranakampiw utjarakïna, ukanakajj maykip uchatänwa. 21 Candelabron sayiripat mistki uka nayrïr pä amparanak aynachanjja mä moroqʼow utjäna, payïr pä amparanak aynachansti mä moroqʼow utjäna, kimsïr pä amparanak aynachanjja mä moroqʼow utjarakïna. Candelabron sayiripat mistki uka sojjta amparanakajj ukham luratänwa. 22 Moroqʼonakasa amparanakasa, mä arunjja taqpach candelabrojj mä suma qori piezat luratänwa, martillomp leqʼsutarakïnwa. 23 Ukatjja candelabrotakejj paqallqo lamparanakampi,+ nina jiwayañ herramientanakampi* ukhamarak braserillonakampwa suma qorit luräna. 24 Candelabrsa ukhamarak taqe kunanakatï candelabrotakejj munaski ukanaksa 34 kilo* suma qoritwa luräna.

25 Ukatjja incienso loqtañatak altarjja+ acacia maderatwa luräna, ukasti cuadradönwa, largorojj niya medio metronïnwa,* anchorusti niya medio metronirakïnwa,* altorusti niya mä metroniraki.* Incienso loqtañatak altarampi wajjranakapampejj mä enterok luratänwa.+ 26 Ukatjja altaran patjjapsa, taqpach ladonakapsa, wajjranakapsa suma qori planchanakampiw forräna. Altar alay muytpacharojja qorit lurata mä adornompiw muytayarakïna. 27 Incienso loqtañatak altaran purap ladonakapatakejja pusi argollanakwa qorit luräna. Uka argollanakjja altar alay thiyat manqha toqeruw* uchäna, uka argollanak taypiw barranak pasayarakïna, ukhamat incienso loqtañatak altara apañataki. 28 Ukatsti acacia maderatwa barranak luräna, qori planchanakampiw forrarakïna. 29 Ukatjja sagrado aceitempi,+ jan kunamp mezclata suma olorani inciensompwa+ luräna, ukanakajj wali suma mezclatänwa.*

38 Bezalel chachajja nakhantayat ofrendanak loqtañatakejj acacia maderatwa mä altar lurarakïna. Uka altarasti cuadradönwa, largorojj 2 metro 20 centimetronïnwa,* anchorusti 2 metro 20 centimetronirakïnwa,* altorojj 1 metro 30 centimetroniraki.*+ 2 Ukatjja altaran pusi esquinaparojj wajjranakwa luräna, altarampi wajjranakapampejj mä enterok luratänwa. Uka altarjja cobre metal planchanakampiw forrarakïna.+ 3 Ukatsti taqe kunanakatï altaratakejj munaski ukanakwa luräna, qhellatak baldenaka, lampanaka, pʼujru* platonaka, jachʼa tenedoranaka ukhamarak braserillonakwa luräna. Taqe kunanakatï altaratakejj munaski ukanakjja cobretwa luräna. 4 Ukatjja altaratakejj mä rejillwa cobret luräna, uka rejilljja altar manqharuw uchäna, altar manqha chik chikaru. 5 Ukatsti qori umatatayasajj pusi argollanakwa altaran esquinanakapatakejj luräna, uka argollanakjja cobret lurata rejill jakʼaruw ucharakïna, ukhamat barranak katjjasiñapataki. 6 Altaratakisti barranakwa acacia maderat luräna, uka barranakarusti cobre planchanakampiw forrarakïna. 7 Uka barranakjja altaran purap ladopan uchatäki uka argollanak taypiw pasayäna, ukhamat altar apañataki. Altarjja mä cajonar uñtasitwa tablanakamp luräna, patjjas manqhas phusakïnwa.

8 Ukatjja jachʼa fuentsa,+ fuenten basepsa cobretwa luräna. Ukanaksti Diosamp jikisiñ carpa mantañawjan suma organistʼat servipkäna uka warminakan espejonakapatwa* luräna.

9 Ukatjja tabernaculotakejj mä patio+ luräna. Patio aynach toqetakejja* suma linot lurata mä cortinwa luräna, ukasti largorojj 44 metro chikatanïnwa.*+ 10 Ukatsti cobret lurat 20 barranakampi 20 basenakampiw* utjäna, barranakan ganchonakapasa argollanakapasa qollqe metalat luratänwa. 11 Patio alay toqenjja* mä cortinaw utjarakïna, ukasti largorojj 44 metro chikatanïnwa.* Uka cortinajja cobret lurata 20 barranakani ukhamarak 20 basenakanïnwa,* barranakan ganchonakapasa argollanakapasa qollqe metalat luratarakïnwa. 12 Patio inti jalanta toqenjja mä cortinaw utjarakïna, ukasti largorojj 22 metronïnwa.* Ukatjja 10 barranakampi 10 basenakampiw* utjäna, barranakan ganchonakapasa argollanakapasa qollqe metalat luratarakïnwa. 13 Patio inti jalsu toqejja 22 metronïnwa.* 14 Patio punku kupi toqenjja niya 6 metro 50 centimetroni* mä cortinaw utjäna, uka cortinajj 3 barranakani ukhamarak 3 basenakanïnwa.* 15 Patio punku chʼeqa toqenjja niya 6 metro 50 centimetroni* mä cortinaw utjarakïna, uka cortinajj 3 barranakani ukhamarak 3 basenakanïnwa.* 16 Patio muytpachankir taqpach cortinanakapajja suma lino hilot luratänwa. 17 Barranakan basenakapajj* cobret luratänwa, ganchonakapasa argollanakapasa qollqe metalat luratarakïnwa. Barranakan alay toqepajj qollqe metal planchanakampi forratänwa, pation taqpach barranakapan katurinakapas qollqe metalat luratarakïnwa.+

18 Patio punkun cortinapajja azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilota, suma lino hilot luratänwa. Uka cortinasti largorojj niya 9 metronïnwa,* altorojj 2 metro 20 centimetronirakïnwa,* patio punkun cortinapasa pation taqpach cortinanakapasa altorojj mä pachpa medidakïnwa.+ 19 Patio punkun 4 barranakapasa 4 basenakapasa* cobret luratänwa. Ganchonakapasa argollanakapasa qollqe metalat luratarakïnwa. Barranakan alay toqepajj qollqe metal planchanakamp forratänwa. 20 Tabernaculon taqpach chʼakurunakapasa, pation taqpach chʼakurunakapasa cobret luratarakïnwa.+

21 Ukatjja Moisesajj tabernaculota, mä arunjja kawkjantï pactor mantat arcajj+ uchatäki uka tabernaculot mä inventario lurasiñapatakiw mä orden churäna. Itamar+ chachan pʼeqtʼataw levitanakajj uka inventario lurañampejj phoqapjjäna,+ Itamar chachasti Aarón sacerdoten yoqapänwa. 22 Judá tribunkir Bezalel+ chachajja kunanaktï Jehová Diosajj Moisesar siskäna taqe ukanakwa luräna. Bezalel chachajja Urí chachan yoqapänwa, Hur chachan allchhiparakïnwa. 23 Dan tribunkir Oholiab+ chachaw Bezalel chachampejj trabajïna. Oholiab chachasti artesano, bordador ukhamänwa, azul hilompi, morado chʼankhampi, llijkir wila color hilompi, linot lurat suma hilompi sawurirakïnwa. Oholiab chachasti Ahisamac chachan yoqapänwa.

24 Qhawqha qoritï tabernáculo lurañatakejj aptaskäna uka qorejja, ofrendat* churatänwa.+ Sagrado lugaran pesoparjamajja taqpach qorejj 1.000 kilonakaw pesäna.* 25 Qhawqha metal qollqtï sutinakap qellqantayasir chachanakajj apanipkäna ukajja, 3.440 kilonakaw pesäna.* Ukajj sagrado lugaran pesoparjamänwa. 26 Taqe khitinakatï qellqantatäpkäna ukhamarak 20 marat jila maranïpkäna uka chachanakajja, sagrado lugaran pesoparjamaw sapa maynejj chikat siclo* qollqe apanipjjäna.+ Uka chachanakasti taqpachanejj 603.550 ukhanïpjjänwa.+

27 Tabernaculon basenakapasa, cortinan* basenakapasa 3.420 kilonak* qollqe metal umatatayasaw lurasïna. 100 basenakajja 3.420 kilonakaw pesäna, sapa basejja 34 kilo 200 gramonakanïnwa.*+ 28 Barranakan ganchonakapjja 20 kilo* qollqe metalatwa luräna, uka pachpa qollqe metalampiw barranakan alay toqep forrarakïna ukatsti mayachthapirakïnwa.

29 Ofrendat* churatäkäna uka cobre metalajja 2.420 kilonakaw pesäna.* 30 Uka cobre metalatwa Diosamp jikisiñ carpa mantañawjar uchatäki uka basenaksa,* cobret lurat altarsa,* cobret lurat rejillapsa, taqe kunanakatï altaratakejj munaski ukanaksa, 31 patio muytpachan uchatäkäna uka basenaksa,* patio mantañawjan uchatäkäna uka basenaksa, tabernaculon taqpach chʼakurunakapsa, patio muytpachar uchatäkäna taqe uka chʼakurunakapsa+ Bezalel chachajj luräna.

39 Sagrado lugaran serviñatakejja azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilotwa+ suma sawut isinak lurapjjäna. Uka sagrado isinakjja kunjamtï Jehová Diosajj Moisesar siskäna ukhamwa Aaronatakejj lurapjjäna.+

2 Efod+ isjja qorita, azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilota, suma lino hilotwa Bezalel chachajj luräna. 3 Ukatjja jupanakajj qori planchanak martillomp leqʼsusaw sillpʼa planchanak lurapjjäna. Bezalel chachasti uka sillpʼa planchanak wali juchʼus khuchurasaw qori hilonak luräna, ukhamat azul hilo taypiru, morado chʼankha taypiru, llijkir wila color hilo taypiru ukhamarak suma lino hilo taypir uchañataki. Efod isejja taqe ukanakamp bordatänwa. 4 Uka efod isejj pä hombreranakanïnwa, uka pä hombreranakasti kallachi patjjar juntthapitarakïnwa. 5 Efod isir chʼukkatatäkäna uka sawut wakʼajja qorita, azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilota, suma lino hilot luratarakïnwa, uka wakʼasti efod isi lugarapar chintʼañatakiw servïna.+ Kunjamtï Jehová Diosajj Moisesar siskäna ukham luratänwa.

6 Ukatjja ónice* pä qalanakjja qorit lurat monturanakaruw uchapjjäna, uka qalanakarusti Israelan* yoqanakapan sutinakapwa qellqantapjjarakïna, kunjamtï sellañatak mä sello lurapkaspa ukhamwa lurapjjäna.+ 7 Uka pä qalanakjja efod isin pä hombreranakap patjjaruw Bezalel chachajj uchäna, uka pä qalanakajja Diosajj Israelan yoqanakapat jan armasiñapatakiw servïna.+ Kunjamtï Jehová Diosajj Moisesar siskäna ukham luratänwa. 8 Pectoraljja*+ qorita, azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilota, suma lino hilotwa Bezalel chachajj bordäna, kunjamtï efod isejj luratäkäna ukhama.+ 9 Kunapachatï pectoralajj dobltʼaskäna ukhajja cuadradönwa, dobltʼaskäna ukhajja largorojj mä chhiyanïnwa,* anchorusti mä chhiyanirakïnwa. 10 Uka pectoralarojja pusi fila qalanakwa uchapjjäna. Nayrïr filanjja rubí,* topacio, esmeralda qalanakaw uchatäna. 11 Payïr filansti turquesa, zafiro, jaspe qalanakaw uchatarakïna. 12 Kimsïr filansti léshem, ágata, amatista qalanakaw uchatäna. 13 Pusïr filansti crisólito, ónice, jade qalanakaw uchatarakïna. Uka qalanakasti qorit lurat monturanakar uchatänwa. 14 Qalanakanjja Israelan 12 yoqanakapan sutinakapaw uchatäna. Sapa sutejja kunjamtï sellañatak sellojj luraski ukham luratänwa. Sapa qalanjja 12 tribunakan sutinakapaw qellqantatäna, mä arunjja sapa qalanwa mä tribun sutipajj utjäna.

15 Ukatjja pectoralatakejj suma qoritwa cadenanak lurapjjäna, uka cadenanakajj pitjam kʼanatänwa.+ 16 Ukatsti pä qori monturanakampi pä qori anillonakampwa lurapjjäna, uka pä anillonakjja pectoralan pä esquinanakaparuw uchapjjarakïna. 17 Uka pä qori cadenanaksti pectoralan esquinanakapar uchatäkäna uka pä anillonakaruw uchkatapjjäna. 18 Uka pä cadenanakan puntanakapjja efod isin hombreranakapar uchatäkäna uka pä monturanakaruw uchkatapjjarakïna, efod isi nayräjjaru. 19 Ukatjja pä qori anillonakwa lurapjjäna, ukanaksti pectoral aynachankir pä esquinanakaparuw uchapjjäna, pectoral qhepäjjaru, mä arunjja efod isi uñkatasiru.+ 20 Ukatsti pä qori anillonakampwa lurapjjäna, ukanaksti efod isin hombreranakapat aynach toqeruw uchapjjarakïna, kawkjantï efod isejj juntthaptki uka jakʼaru, sawut wakʼa alay toqeru. 21 Pectoralajj lugarapankañapatakejja, pectoralar uchatäki uka anillonakaruw azul pitamp chintʼapjjäna, ukatsti efod isir uchatäki uka anillonakaruw chintʼapjjarakïna, ukhamat pectoralajj efod isi patjjanjja lugarapat jan onjjtañapataki ukhamarak sawut wakʼa alay toqenkañapataki. Kunjamtï Jehová Diosajj Moisesar siskäna ukhamwa lurapjjäna.

22 Ukatjja efod isi manqhatakejja jan manganakan mä iswa Bezalel chachajj luräna. Uka isisti enterpachajj azul hilot luratänwa, telaramp sawuri mä jaqew uk lurarakïna.+ 23 Uka isejja alayarojj mä cuellonïnwa. Uka isin cuellopajja metalat lurat chalecon* cuellopjam luratänwa, ukhamat jan facilak chʼiyjtañapataki. 24 Ukatjja jan manganakan isi aynach thiyarojja,* mä arunjja doblkatatäki uka aynach thiya muytpacharojja, granada frutar uñtasit adornonakwa azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilot lurapjjäna, taqe ukanakasti mä juntuk tʼullkjatänwa. 25 Ukatsti campanillanakwa suma qorit lurapjjäna. Ukanaksti jan manganakan isi aynach thiyaruw* uchapjjäna, mä arunjja doblkatatäki uka aynach thiya muytpacharuw uchapjjäna, granada frutar uñtasit adornonak taypiru. 26 Qori campanillanaksa granada frutar uñtasit adornonaksa maykipwa uchapjjäna, jan manganakan isi aynach thiyaru,* mä arunjja doblkatatäki uka aynach thiya muytpacharu. Uka isejja sacerdotet serviñatakïnwa, kunjamtï Jehová Diosajj Moisesar siskäna ukham luratarakïnwa.

27 Ukatjja Aaronatakisa Aaronan yoqanakapatakisa suma lino hilotwa sawut isinak lurapjjäna, telaramp sawuri mä jaqew uka isinak luräna.+ 28 Ukatsti suma linot lurat mä suma turbante,+ Aaronan yoqanakapatakejj suma linot lurat turbantenaka,+ suma linot lurat calzoncillonakwa+ lurapjjäna. 29 Ukatjja wakʼanakwa suma lino hilota, azul hilota, morado chʼankhata, llijkir wila color hilota lurapjjäna, kunjamtï Jehová Diosajj Moisesar siskäna ukhama.

30 Ukatjja suma qoritwa mä llijkir placa lurapjjäna, mä arunjja sagrado placwa* lurapjjäna, akham sasaw uka placarojj qellqantapjjarakïna: “Jehová Diosajj santo Diosawa”+ sasa. Ukasti kunjamtï sellañatak mä sellojj luraskaspa ukham luratänwa. 31 Ukatjja uka placarojj azul hilot lurat mä pitampiw chintʼapjjäna, ukhamat suma turbanter uchkatañataki. Kunjamtï Jehová Diosajj Moisesar siskäna ukhamwa lurapjjäna.

32 Ukhamaw taqe kunanakatï tabernaculotakejj munaskäna ukanak lurañajj tukuyasïna, mä arunjja Diosamp jikisiñ carpajj ukhamaw tukuyasïna, israelitanakasti kuntï Jehová Diosajj Moisesar siskäna taqe ukanakwa lurapjjäna.+ Jïsa, jupanakajj ukhampunwa lurapjjäna.

33 Ukatjja taqe kunanakatï tabernaculotakejj+ luraskäna ukanakjja, Moisesan ukaruw apanipjjäna: tabernaculon ganchonakapa,+ armazonanakapa,+ barranakapa,+ columnanakapa, basenakapa;*+ 34 tabernaculotak wila colorampi tiñit orqo ovej lipʼichinakat lurat mä carpa,+ foca lipʼichinakat lurat mä carpa, cortina;*+ 35 pactor mantat arca, arcan barranakapa,+ arcan tapapa;+ 36 mä mesa, kunanakatï mesatak munaski taqe ukanaka,+ Diosar loqtat tʼantʼanaka; 37 suma qorit lurat candelabro, candelabron filtʼat uchatäki uka lamparanakapa,+ kunanakatï candelabrotakejj munaski ukanaka,+ lamparanakatak aceite;+ 38 qorit lurat altara,+ sagrado aceite,+ suma olorani incienso,+ Diosamp jikisiñ carpa mantañawjar uchañatak cortina;+ 39 cobret lurat altara,+ cobret lurat rejillapa, barranakapa,+ kunanakatï altaratakejj munaski taqe ukanaka,+ jachʼa fuente, fuenten basepa;+ 40 pation cortinanakapa, barranakapa, basenakapa,*+ patio mantañawjar uchañatak cortina,+ tabernaculon pitanakapa,* chʼakurunakapa,+ kunanakatejj tabernaculotaki, mä arunjja Diosamp jikisiñ carpatak munaski taqe ukanaka; 41 santuarion serviñatak suma sawut isinaka, Aarón sacerdotetakejj sagrado isinaka,+ Aaronan yoqanakapan sacerdotet servipjjañapatak isinaka.

42 Taqe kunanaktï Jehová Diosajj Moisesar siskäna ukhampunwa israelitanakajj taqe kunsa lurapjjäna.+ 43 Kunapachatï Moisesajj israelitanakan taqe luratanakap uñjäna ukhajja, Jehová Diosajj siskäna ukhampun lurapjjatapwa uñjäna, ukatwa Moisesajj jupanakar bendisïna.

40 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Moisesar säna: 2 “Nayrïr phajjsin nayrïr urupanjja jumajj tabernáculo, mä arunjja Diosamp jikisiñ carpwa saytʼayañama.+ 3 Ukatsti tabernáculo manqharojj pactor mantat arcwa+ uchañama, pactor mantat arcan jan uñjasiñapatakejja cortinampiw yaqhachañamaraki.+ 4 Tabernáculo manqharojja meswa+ apantañamaraki, kunanakatï mesa patjjankkani ukanaksa lugaranakaparuw uchañama, ukatsti tabernaculor candelabro+ apantasinjja lamparanakapwa+ naktayañama. 5 Ukatjja incienso nakhayañatak qorit lurat altarjja,+ Santo lugararuw uchañama, pactor mantat arca nayraqataru, ukatsti tabernáculo mantañawjar uchañatak cortinwa lugarapar uchañamaraki.+

6 ”Nakhantayat ofrendanak loqtañatak altarjja+ tabernaculor mantañäki uka nayraqataruw uchañama, mä arunjja Diosamp jikisiñ carpar mantañäki uka nayraqataru. 7 Jachʼa fuentjja kawkjankkitï Diosamp jikisiñ carpasa nakhantayat ofrendanak loqtañatak altarasa uka chika taypiruw uchañama, umampiw ukarojj warantañamaraki.+ 8 Ukatjja tabernáculo muytpacharojj patio+ saytʼayañama, patio mantañawjarusti cortinwa+ uchañamaraki. 9 Ukatsti tabernaculorusa taqe kunanakatï ukan utjki ukanakarusa sagrado aceitempiw warjjattʼañama.+ Tabernaculorusa taqe kunanakatï ukan utjki ukanakarusa sagradoruw tukuyañama, ukhamatwa ukanakajj sagrador tukuyatäpjjani. 10 Nakhantayat ofrendanak loqtañatak altararusa taqe kunanakatï ukan utjki ukanakarusa sagrado aceitempiw warjjattʼañama, ukatsti altararojj sagradoruw tukuyañamaraki, ukhamatwa uka altarajj wali sagradöni.+ 11 Jachʼa fuentsa, fuenten basepsa sagrado aceitempi warjjattʼañama, ukatsti sagradoruw tukuyañamaraki.

12 ”Ukatjja Aaronampiru ukhamarak yoqanakapampiruw tabernáculo* mantañawjar irpaniñama, umamp jareqasipjjañapatakiw jupanakarojj mayiñamaraki.+ 13 Ukatsti sagrado isinakampiw Aaronarojj isthapiyañama,+ sagrado aceitempi warjjattʼasaw+ santor tukuyañamaraki. Jupajj sacerdotetwa nayar servitani. 14 Ukatjja Aaronan yoqanakaparuw irpaniñama, sawut isinakampiw jupanakarojj isthapiyañamaraki.+ 15 Jupanakarusti kunjamtï Aarón awkipar sagrado aceitempi warjjattʼktajja ukhamarakiw sagrado aceitemp warjjattʼañama,+ ukhamat jupanakajj sacerdotet nayar servipjjañapataki. Sagrado aceitempi warjjattʼatäpjjatapatjja, jupanakasa jutïr wawanakapasa walja tiempow sacerdotet servipjjani”.+

16 Moisesajj kuntï Jehová Diosajj jupar siskäna taqe ukanakwa luräna.+ Jïsa, Diosajj siskäna ukhampunwa luräna.

17 Nayrïr phajjsin mä uru saraqjjäna, payïr maräjjarakïna* ukhaw tabernaculojj saytʼayasïna.+ 18 Kunapachatï Moisesajj tabernáculo saytʼayäna ukhajja, tabernaculon basenakapwa* uchäna,+ armazonanaksa basenakjjaruw saytʼayarakïna,+ barranakapsa ucharakïnwa,+ columnanakapsa saytʼayarakïnwa. 19 Tabernáculo patjjarojja cabra tʼarwat lurat telampiw tapjjatäna,+ uka patjjarusti wila colorat tiñit orqo ovej lipʼichinakat lurat carpampi ukhamarak foca lipʼichinakat lurat carpampiw tapjjatarakïna,+ kunjamtï Jehová Diosajj siskäna ukhama.

20 Pactor mantat arca+ manqharojja tʼalpha qalanakwa uchäna,+ ukatjja arcarojj barranakwa+ uchäna, ukjjarusti tapapampiw tapjjatarakïna.+ 21 Ukatsti pactor mantat arcjja tabernáculo manqharuw apantäna, pactor mantat arcan jan uñjasiñapatakejj cortina+ uchasaw yaqhacharakïna,+ kunjamtï Jehová Diosajj siskäna ukhama.

22 Ukatjja Diosamp jikisiñ carpa manqharuw mesa+ apantäna, tabernáculo alay toqeruw* ucharakïna, cortin maysäjj toqeru. 23 Ukatsti Jehová Dios nayraqatanwa mesa patjjarojj tʼantʼanak tawqtʼat uchäna,+ kunjamtï Jehová Diosajj siskäna ukhama.

24 Candelabrsti+ Diosamp jikisiñ carpa manqharuw apantäna, mesa uñkatasiruw ucharakïna, tabernáculo aynach toqeru.* 25 Jehová Dios nayraqatanwa lamparanak+ naktayarakïna, kunjamtï Jehová Diosajj siskäna ukhama.

26 Ukatjja qorit lurat altarwa+ Diosamp jikisiñ carpa manqharojj apantäna, cortina nayräjjaruw ucharakïna, 27 ukhamat uka altar patjjan suma olorani incienso nakhayañataki,+ kunjamtï Jehová Diosajj siskäna ukhama.

28 Ukatsti tabernáculo mantañawjarojj cortinwa+ lugarapar uchäna.

29 Nakhantayat ofrendanak loqtañatak altarjja,+ tabernáculo mantañ nayraqataruw uchäna, mä arunjja Diosamp jikisiñ carpa mantañawjaru, ukhamat uka altar patjjan nakhantayat ofrendanaka+ ukhamarak grano ofrendanak loqtañataki, kunjamtï Jehová Diosajj siskäna ukhama.

30 Jachʼa fuentjja kawkjankkitï Diosamp jikisiñ carpasa nakhantayat ofrendanak loqtañatak altarasa uka chika taypiruw uchäna, umampiw ukarojj warantarakïna, ukhamat sacerdotenakajj amparanakapsa kayunakapsa jareqasipjjañapataki.+ 31 Moisesasa, Aaronasa, Aaronan yoqanakapasa uka umampiw amparanakapsa kayunakapsa jareqasipjjäna. 32 Diosamp jikisiñ carpar mantañatakisa jan ukajj altarar jakʼachasiñatakisa umampiw jareqasipjjäna,+ kunjamtï Jehová Diosajj siskäna ukhama.

33 Ukatjja kawkjankkäntï tabernaculosa nakhantayat ofrendanak loqtañatak altarasa uka muytpacharuw patio+ saytʼayäna, patio mantañawjarusti cortinwa ucharakïna.+

Moisesajj ukhamwa lurañanakap tukuyäna. 34 Ukatjja qenayaw Diosamp jikisiñ carpjjarojj saraqanïna, ukatsti Jehová Diosan kʼajatapajj taqpach tabernaculoruw phoqantäna.+ 35 Niyakejjay qenayajj Diosamp jikisiñ carpjjankaskakchïnjja, Jehová Diosan kʼajatapas taqpach tabernaculor phoqantarakchïnjja,+ Moisesajj janiw Diosamp jikisiñ carpar mantañ puedkänti.

36 Kunapachatï qenayajj tabernaculot sartawayäna ukhajja, israelitanakajj carpanakap apthapisisaw qenayan qhepap sarapjjäna, ukhamaw jupanakajj mä cheqat yaqha cheqar sarapjjäna.+ 37 Ukampis kunapachatï qenayajj jan sartawaykäna ukhajja, janirakiw israelitanakajj carpanakap apthapisisajj sarapkänti, qenayan sartañapkama.+ 38 Urusti Jehová Diosan qenayapaw tabernáculo patjjankäna, arumasti mä ninaw tabernáculo patjjankarakïna. Kunapachatï israelitanakajj mä cheqat yaqha cheqar sarapjjäna ukhajja, taqeniw uk uñjapjjäna.+

Uka ladrillonakajja, pajampita ñeqʼempita jan ukajj arcillampit luratänwa.

Uka sutimpiw israelitanakarojj uñtʼasi. “Hebreo” siski uk glosarion liytʼäta.

“Papiro” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “mä cajaruw”.

Hebreo arunjja, “betún ukhamarak pez sat materialanakampi jawsüna”.

Uka sutejja, “apsuta”, mä arunjja “umat salvata” sañ muni.

Jan ukajja, “Moisesajj chʼamanir tukuskäna ukhajja”.

Hebreo arunjja, “yanaptʼänwa”.

“Reuel” sasinjja, Jetró chachat parlaski.

Uka sutejja, “mä extranjerjam ukan jakiri” sañ muni.

Hebreo arunjja, “Walja urunak qhepatjja”.

Jetró chachan yaqha sutipajj Reuel satarakiwa.

Jan ukajja, “apaskäna”.

Variante: “jiskhunak”.

Hebreo arunjja, “Nayajj awkiman”.

Jan ukajja, “adorapjjarakitäta”.

Jan ukajja, “munkäjja”.

Apéndice A4 liytʼäta.

Jan ukajja, “jilïr irpirinakar”.

Jan ukajja, “katariruw”.

Jan ukajja, “katarir”.

Hebreo arunjja, “nayaw lakamampïskäjja”.

Hebreo arunjja, “chuymapajj”.

Jan ukajja, “khitinakatï almam thaqapkäna”.

Jan ukajja, “Ukampis nayajj faraonan chuymap qalarayasiñapatakiw jaytäjja”.

Ukajja, Jehová Diosan angelapatwa parlaski.

“Jupar” sasinjja, inas Moisesan wawapat parlaskchi.

“Circuncisión” siski uk glosarion liytʼäta.

“Jupan” sasinjja, inas angelan kayupat parlaskchi.

Uka ladrillonakajja, pajampita ñeqʼempita jan ukajj arcillampit luratänwa.

“Pajanak” sasinjja, cosecha qhepat yapun jiltʼki uka trigo lawampita cebad lawampitwa parlaski.

Hebreo arunjja, “amparaj aytasin arskayäta”.

Hebreo arunjja, “Egipto markjjarojj amparaj uchäjja”.

Jan ukajja, “katariruw”.

Jan ukajja, “katariruw”.

Jan ukajja, “katarinakaruw”.

Hebreo arunjja, “Aaronan varapasti”.

Hebreo arunjja, “varanakaparuw”.

Jan ukajja, “katarir”.

Ukajja, Nilo jawirat mistki uka canalanakatwa parlaski.

Jan ukajja, “pantano”.

Variante: “jatʼsupjjäna”.

Jan ukajja, “pantano”.

Jan ukajja, “jején sat mosquitonakaruw”.

Hebreo arunjja, “Diosan lukʼanapampiw”.

Jan ukajja, “tábano sat moscanakwa”.

Jan ukajja, “ulceranakaruw”. Ukajja llejjtir uñtasitawa.

Jan ukajja, “ulceranakaruw”. Ukajja llejjtir uñtasitawa.

Jan ukajja, “ulceranakajj”. Ukajja llejjtir uñtasitawa.

Hebreo arunjja, “Jehová Diosan arupar ajjsarapkäna”.

“Ninampwa” sasinjja, inas lliju llijojj wal llijtanki ukat parlaskchi.

Jan ukajja, “arbolanaksa”.

Hebreo arunjja, “Jehová Dios nayraqatan amparanakaj loqtäjja”.

Ukajja, jan añcha sumäki uka trigotwa parlaski, nayra Egipto markanwa uk yapuchapjjerïna.

Hebreo arunjja, “Jehová Dios nayraqatanwa amparanakap loqtäna”.

“Langosta” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “arbolanakan”.

Jan ukajja, “arbolanakan”.

“Jupajj” sasinjja, inas Moisesat parlaskchi.

Jan ukajja, “uywanakaj apañ dejapjjetäta”.

Hebreo arunjja, “janiw ni mä chhuchhullis quedaskaniti”.

Jan ukajja, “yupaychañatakejja”.

“Jiphillanakapamppacha” sasinjja, chuymata, kʼiwchata, riñonanakata ukat yaqha ukhamanakampitwa parlaski.

Hebreo arunjja, “Ukatjja caderanakas wakʼantasita”.

Variante: “jiskhunakamas”.

Nayrajja masat apaqasaw mä jukʼa masa fermentayapjjerïna, uka maswa yaqha masanakar poqtayañatakejj levadurjam apnaqapjjarakirïna.

Hebreo arunjja, “Israel markat chhaqtayatäñapawa”.

Jan ukajja, “yupaychañatakiw”.

Hebreo arunjja, “jumanakan ejercitonakamar”.

Hebreo arunjja, “Israel markat chhaqtayatäñapawa”.

“Uywanak” sasinjja, mä ovejata jan ukajj mä cabritotwa parlaski.

Hebreo arunjja, “jupajj tʼunjäwi”.

Hebreo arunjja, “estanquen utapan”.

Hebreo arunjja, chachanakatakwa parli, janiw warminakajj jupanak taypin jakhutäpkiti.

“Yaqha markat jutir jaqenakaw” sasinjja, khitinakatï jan israelitanakäpkäna ukanakatwa parlaski, jupanak taypinjja egipcionakas utjarakïnwa.

Hebreo arunjja, “ejercitopajj”.

“Circuncisión” siski uk glosarion liytʼäta.

Hebreo arunjja, “israelitanakarojj ejercitonakapamppacha”.

Hebreo arunjja, “santor tukuyarapita”.

Apéndice B15 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “qorpanakamanjja”.

Variante: “qawayaruw”.

Hebreo arunjja, “columnar uñtasit mä qenayampiw”.

Hebreo arunjja, “columnar uñtasit mä ninampiw”.

Hebreo arunjja, “columnar uñtasit qenayas”.

Ukajja, niya 2 alwa horasat niya 6 alwa horaskamawa.

Hebreo arunjja, “jachʼa amparap”.

Jan ukajja, “fe; iyawsäwi”.

“Jah” sutejja, Jehová Diosan jiskʼaptayat sutipawa.

Ukajja, “jaru” sañ muni.

Jan ukajja, “mä jiskʼa qoqan (arbolan)”.

Jan ukajja, “arbolanakampiw”.

Hebreo arunjja, “amparapamp jiwayistaspäna”.

Jan ukajja, “Qharüruw”.

Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Jan ukajja, “sábado uru imapjjañama”.

Jan ukajja, “samarañ uru”.

Ukajja, inas hebreo arunjj “¿kunasa?” sañ munchi.

Testimonio cajarojja wali wakiskir documentonakwa imapjjerïna.

Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Variante: “wañjatäpjjänwa”.

Variante: “jaqhe”.

Ukajja, “yantʼaña” sañ muni.

Ukajja, “toqesiña” sañ muni.

Hebreo arunjja, “Alajjpachat aynachankapki uka amalequitanakarojj qʼalwa”.

Ukajja, “Jehová Diosaw nayan poste señalajajja” sañ muni.

Ukajja, “mä extranjerjam ukan jakiri” sañ muni.

Uka sutejja, “nayan Diosajaw yanapirejja” sañ muni.

Hebreo arunjja, “Egipton amparapat”.

Hebreo arunjja, “taqe horasan utjani”.

Jan ukajja, “yupaychañatak”.

Jan ukajja, “yupaychañatakiw”.

Hebreo arunjja, “Janiw jumanakajj mä warmirojj jakʼachasipjjañamäkiti”.

Hebreo arunjja, “cheqpach Diosan arupasti juparojj jaysarakïnwa”.

Jan ukajja, “yupaychañatakiw”.

Jan ukajja, “yupaychasispa”.

Jan ukajja, “jachʼar aptam”.

“Jupatï” sasajja, patronata jan ukajj yoqatwa parlaspa.

“Jupatï” sasajja, patronata jan ukajj yoqatwa parlaspa.

Jan ukajja, “intencionampi”.

Jan ukajja, “intencionampi”.

Ukajja, “mä herramientampi” sasaw jaqokipasirakispa.

Jan ukajja, “almatjja alma”.

Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Variante: “jatʼsuni”.

Jan ukajja, “cebada”.

Hebreo arunjja, “utjirinakapar”.

Jan ukajja, “wajcharus (iñurus)”.

Variante: “iñunakaw”.

Jan ukajja, “markajankir tʼaqesis jakir”.

Jan ukajja, “prendat”.

Jan ukajja, “sinttʼasirïtwa”.

Jan ukajja, “markaman apnaqerirus”.

Jan ukajja, “Janiw jumajj mä kunsa katoqasiñamäkiti”.

Apéndice B15 uñjjattʼäta.

Ukajja, Semananakan Fiestapa jan ukajj Pentecostés Fiesta sasin uñtʼatarakiwa.

Ukajja, Ramanakamp Carpachasiñ Fiesta jan ukajj Tabernaculonak Lurañ Fiesta sasin uñtʼatarakiwa.

Jan ukajja, “ni uka diosanakar serviñatakis apayasiñamäkiti”.

Jan ukajja, “Mediterráneo sat lamar qotakamäniwa”.

Jan ukajja, “hondo”.

Amuyatajja, Éxodo 20:22–23:33 textonakan jikjjataski uka leyinakatwa parlaski.

Jan ukajja, “arbolan”.

“Efod” siski uk glosarion liytʼäta. Apéndice B5 uñjjattʼarakïta.

Ukajja, bordat mä wayaqar uñtasitänwa, jachʼa jilïr sacerdotew pechopar uchasirïna.

“Suma qalanaka” siski uk glosarion liytʼäta.

“Tabernáculo” siski uk glosarion liytʼäta. Apéndice B5 uñjjattʼarakïta.

Jan ukajja, “mä caja”.

Hebreo arunjja, “pä codo chikatanïñapawa”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “mä codo chikatanïñapawa”.

Hebreo arunjja, “mä codo chikatanïñaparakiwa”.

Hebreo arunjja, “pä codo chikatanïñapawa”.

Hebreo arunjja, “mä codo chikatanïñaparakiwa”.

Variante: “qawayaparuw”.

Variante: “qawayaparuw”.

Hebreo arunjja, “pä codonakanïñapawa”.

Hebreo arunjja, “mä codonïñapawa”.

Hebreo arunjja, “mä codo chikatanïñaparakiwa”.

Variante: “qawayarojja”.

Jan ukajja, “pusi lukʼan ukchʼäñapawa”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Jan ukajja, “hondo”.

“Diosar loqtat tʼantʼanaka” siski uk glosarion liytʼäta.

Ukajja, mä panqaran kayupäjjan utjki uka laphinakatwa parlaski.

Jan ukajja, “arbolan”.

Jan ukajja, “arbolan”.

Jan ukajja, “pinzanakapasa”.

Hebreo arunjja, “mä talento”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Tabernaculojj kunjam luratänsa uk yatiñatakejja, apéndice B5 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “28 codonakanïñapawa”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “pusi codonakanïñaparakiwa”.

Variante: “qawayaparojja”.

Variante: “qawayaparojja”.

Hebreo arunjja, “30 codonakanïñapawa”.

Hebreo arunjja, “pusi codonakanïñaparakiwa”.

Variante: “qawayaparojja”.

Jan ukajja, “pä codonakaw”.

Hebreo arunjja, “mä codow”.

Apéndice B5 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “tunka codonakanïñapawa”.

Hebreo arunjja, “mä codo chikatanïñaparakiwa”.

“Espiganakaw” sasinjja, armazonanak kayöjjar jilstarkäna uka jiskʼa puntanakapatwa parlaski, ukanakaw mä kunar achuntayañatakejj servïna.

Jan ukajja, “sur toqetakejja”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 40 basenakwa”. Apéndice B5 uñjjattʼäta.

Jan ukajja, “norte toqetakejja”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 40 basenakwa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 16 basenakampiw”.

Apéndice B5 uñjjattʼäta.

Variante: “mä qawayat mä qawaykamaw”.

Apéndice B5 uñjjattʼäta.

Apéndice B5 uñjjattʼäta.

Jan ukajja, “mä pʼiyani pusi basenakar”.

“Ganchonakaruw” sasinjja, inas pä telanakar apthapkäna uka ganchonakat parlaskchi.

Jan ukajja, “norte toqenkañapawa”.

Jan ukajja, “sur toqenkañapawa”.

Apéndice B5 uñjjattʼäta.

Jan ukajja, “mä pʼiyani phesqa basenakapajj”.

Hebreo arunjja, “phesqa codonakanïñapawa”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “phesqa codonakanïñapawa”.

Hebreo arunjja, “kimsa codonakanïñaparakiwa”.

Jan ukajja, “Grasani qhella”. Ukajja, loqtat sacrificionakan grasanakapampi mezclat qhellatwa parlaski.

Jan ukajja, “hondo”.

Jan ukajja, “sur toqenjja”.

Hebreo arunjja, “100 codonakanïñapawa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 20 basenakanïñapawa”.

Jan ukajja, “norte toqenjja”.

Hebreo arunjja, “100 codonakanïñapawa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 20 basenakanïñapawa”.

Hebreo arunjja, “50 codonakanïñapawa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 10 basenakanïñapawa”.

Hebreo arunjja, “50 codonakanïñapawa”.

Hebreo arunjja, “15 codoni”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 3 basenakanïñapawa”.

Hebreo arunjja, “15 codoni”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 3 basenakanïñapawa”.

Hebreo arunjja, “20 codonakanïñapawa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 4 basenakanïñapawa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani basenakapajja”.

Hebreo arunjja, “100 codonakanïñapawa”.

Hebreo arunjja, “50 codonakanïñapawa”.

Hebreo arunjja, “phesqa codonakanïñapawa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani basenakapasti”.

Jan ukajja, “Diosamp jikisiñ carpa”.

Mä arunjja, “Santo sat lugarankañapawa”.

Hebreo arunjja, “Khitinakatï yatiñan chuymanïpki”.

Sacerdoten isinakapajj kunjamänsa uk yatiñatakejja, apéndice B5 uñjjattʼäta.

Ukajja, bordat mä wayaqar uñtasitänwa, jachʼa jilïr sacerdotew pechopar uchasirïna.

“Hombreranakanïñapawa” sasinjja, mä isin pechot kallachkam pʼitkataski uka pä piezanakatwa parlaski.

“Suma qalanaka” siski uk glosarion liytʼäta.

Israelan yaqha sutipajj Jacob satarakiwa.

Apéndice B14 uñjjattʼäta.

“Suma qalanaka” siski uk glosarion liytʼäta.

“Urim, Tumim” siski uk glosarion liytʼäta.

Guerranjja uka chalecompiw soldadonakajj jarkʼaqasipjjerïna.

Variante: “tukuyarojj”.

Variante: “tukuyaruw”.

Hebreo arunjja, “amparanakap phoqtʼayañamaraki”. Ukham sasinjja, maynir autoridad churañatwa parlaski.

Jan ukajja, “Diosamp jikisiñ carpar”.

“Diosamp jikisiñ carpa” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “efod isi manqhar uchasiñ jan manganakan isimpi”.

Ukajja, bordat mä wayaqar uñtasitänwa, jachʼa jilïr sacerdotew pechopar uchasirïna.

Jan ukajja, “sagrado diademampiw”. Ukajja, Aaronajj Diosatak yaqhachatätap uñachtʼayir mä sagrado señalänwa.

Hebreo arunjja, “Ukhamwa Aaronan amparanakapsa yoqanakapan amparanakapsa phoqtʼayañama”. Ukham sasinjja, maynir autoridad churañatwa parlaski.

Jan ukajja, “uka ofrendan olorapajj Diosan chuymapar purtʼkiriwa”.

“Onoqeyat ofrenda” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “Uka ofrendanakan olorapajj Diosan chuymaparuw purtʼani”.

Hebreo arunjja, “Amparanakap phoqtʼayañatakisa”.

Jan ukajja, “Ukampis khititï Aaronan familiapat jan jutirïki”.

Hebreo arunjja, “jupanakarojj amparanakap phoqtʼayañama”.

Hebreo arunjja, “mä hin sat medida pusir jaljasin mä parte”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “mä efá medida tunkar jaljasin mä parte”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “mä hin sat medida pusir jaljasin mä parte”.

Jan ukajja, “uka ofrendan olorapajj Diosan chuymapar purtʼañapataki”.

Hebreo arunjja, “mä codonïñapawa”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “mä codonïñaparakiwa”.

Hebreo arunjja, “pä codoniraki”.

Jan ukajja, “altar alayat manqha toqeruw”.

Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “qollqe metaljja”.

Ukajja, suma oloran mä plantawa.

Ukajja, yaqha kasta canelawa.

Hebreo arunjja, “mä hin sat medida”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Jan ukajja, “kunjamtï pomada lurirejj lurkaspa ukham lurtʼatäñaparakiwa”.

Jan ukajja, “Aaronan familiapat jan jutir mä jaqeru”.

Ukajja, qoqanakat (arbolanakat) mistki uka suma oloran resinapawa, jan ukajj jachapawa.

Ukajj kunanakat apsutänsa ukajj janiw yatiskiti, inas suma oloran plantanakata jan ukajj lamar qotan jakir jiskʼa laqʼonakat apsuschïna.

Ukasti mä plantan resinapawa, jan ukajj jachapawa. Kunapachatï suma oloran yaqha plantanakamp mezclaski ukhajja, olorapajj jukʼampiwa, wali jaya tiempow aguantaraki.

Jan ukajja, “kunjamtï pomada lurirejj lurkaspa ukham lurtʼatäñaparakiwa”.

Hebreo arunjja, “sutipat jawsta”.

Hebreo arunjja, “Nayajj Diosan espiritupampiw”.

Hebreo arunjja, “Taqe khitinakatï yatiñanïpki ukanakan chuymanakaparojja yatiñwa uchaskarakta”.

Jan ukajja, “testigot serviri pä qala tablanakwa churäna”.

Hebreo arunjja, “lukʼanapampi”.

Jan ukajja, “borrsjjam”.

Jan ukajja, “borrsöjja”.

Jan ukajja, “nayajj jumaruw ajllsmajja”.

Hebreo arunjja, “Jupajj”.

Variante: “jaqhe”.

Variante: “jaqhe”.

Mä arunjja, “kuna kasta Diosas Jehová Diosajj ukwa yatiyarakïna”.

Jan ukajja, “jan ratuk colerasiri”.

Jan ukajja, “yupaychapjjaspa”.

Jan ukajja, “yupaychas”.

Jan ukajja, “yupaychasaw”.

Apéndice B15 uñjjattʼäta.

Jan ukajja, “sábado urjja imapjjañamawa”.

Ukajja, Ramanakamp Carpachasiñ Fiesta jan ukajj Tabernaculonak Lurañ Fiesta sasin uñtʼatarakiwa.

“Jupajj” sasinjja, amuyatajj Jehová Diosatwa parlaski. Éxodo 34:1 texto liytʼäta.

Jan ukajja, “arbolan”.

Ukajja, bordat mä wayaqar uñtasitänwa, jachʼa jilïr sacerdotew pechopar uchasirïna.

“Suma qalanaka” siski uk glosarion liytʼäta.

Hebreo arunjja, “taqe khitinakatï yatiñan chuymanïpki”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani basenakapa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani basenakapa”.

Variante: “kawuyanakapa”.

Jan ukajja, “onoqeyat ofrendanakap”.

Hebreo arunjja, “khitinakatï yatiñan chuymanïpki”.

Amuyatajja, Bezalel chachatwa parlaski.

Hebreo arunjja, “28 codonakanïnwa”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “pusi codonakanirakïnwa”.

Variante: “qawayaparojja”.

Variante: “qawayaparojja”.

Hebreo arunjja, “30 codonakanïnwa”.

Hebreo arunjja, “pusi codonakanirakïnwa”.

Variante: “qawayaparojja”.

Hebreo arunjja, “10 codonakanïnwa”.

Hebreo arunjja, “mä codo chikatanirakïnwa”.

“Espiganakaw” sasinjja, armazonanak kayöjjar jilstarkäna uka jiskʼa puntanakapatwa parlaski, ukanakaw mä kunar achuntayañatakejj servïna.

Jan ukajja, “sur toqetakejja”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 40 basenakwa”.

Jan ukajja, “norte toqetakejja”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 40 basenakwa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 16 basenakampiw”.

Variante: “mä qawayat mä qawaykam”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani pusi basenak”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani phesqa basenakapjja”.

Hebreo arunjja, “pä codo chikatanïnwa”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “mä codo chikatanirakïnwa”.

Hebreo arunjja, “mä codo chikataniraki”.

Hebreo arunjja, “pä codo chikatanïnwa”.

Hebreo arunjja, “mä codo chikatanirakïnwa”.

Variante: “qawayaparuw”.

Variante: “qawayankänwa”.

Hebreo arunjja, “pä codonakanïnwa”.

Hebreo arunjja, “mä codonirakïnwa”.

Hebreo arunjja, “mä codo chikataniraki”.

Variante: “qawayarojja”.

Jan ukajja, “pusi lukʼan ukchʼänwa”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Jan ukajja, “hondo”.

Ukajja, mä panqar aynachan (basepan) utjki uka laphinakatwa parlaski.

Jan ukajja, “arbolan”.

Jan ukajja, “arbolan”.

Jan ukajja, “pinzanakampi”.

Hebreo arunjja, “mä talento”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “mä codonïnwa”.

Hebreo arunjja, “mä codonirakïnwa”.

Hebreo arunjja, “pä codoniraki”.

Jan ukajja, “altar alayat manqha toqeruw”.

Jan ukajja, “kunjamtï pomada lurirejj lurkaspa ukham lurtʼatarakïnwa”.

Hebreo arunjja, “phesqa codonakanïnwa”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “phesqa codonirakïnwa”.

Hebreo arunjja, “kimsa codoniraki”.

Jan ukajja, “hondo”.

Ukajja, metalat lurat espejotwa parlaski.

Jan ukajja, “sur toqetakejja”.

Hebreo arunjja, “100 codonakanïnwa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 20 basenakampiw”.

Jan ukajja, “norte toqenjja”.

Hebreo arunjja, “100 codonakanïnwa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 20 basenakanïnwa”.

Hebreo arunjja, “50 codonakanïnwa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 10 basenakampiw”.

Hebreo arunjja, “50 codonakanïnwa”.

Hebreo arunjja, “15 codonakani”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 3 basenakanïnwa”.

Hebreo arunjja, “15 codonakani”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 3 basenakanïnwa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani basenakapajj”.

Hebreo arunjja, “20 codonakanïnwa”.

Hebreo arunjja, “phesqa codonirakïnwa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani 4 basenakapasa”.

Jan ukajja, “onoqeyat ofrendat”.

Hebreo arunjja, “29 talentonakampi 730 siclonakampiw pesäna”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “100 talentompi 1.775 siclonakampiw pesäna”.

Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Ukajja, Santompiru Santisimompir jaljki uka cortinatwa parlaski.

Hebreo arunjja, “100 talentonak”.

Hebreo arunjja, “mä talentonïnwa”.

Hebreo arunjja, “1.775 siclo”.

Jan ukajja, “Onoqeyat ofrendat”.

Hebreo arunjja, “70 talentonakampi 2.400 siclonakampiw pesäna”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani basenaksa”.

Jan ukajja, “nakhantayat ofrendanak loqtañatak altarsa”.

Jan ukajja, “mä pʼiyani basenaksa”.

“Suma qalanaka” siski uk glosarion liytʼäta.

Israelan yaqha sutipajj Jacob satarakiwa.

Ukajja, bordat mä wayaqar uñtasitänwa, jachʼa jilïr sacerdotew pechopar uchasirïna.

Apéndice B14 uñjjattʼäta.

“Suma qalanaka” siski uk glosarion liytʼäta.

Guerranjja uka chalecompiw soldadonakajj jarkʼaqasipjjerïna.

Variante: “qawayarojja”.

Variante: “qawayaruw”.

Variante: “qawayaru”.

Ukajja, Aaronajj Diosatak yaqhachatätap uñachtʼayir mä sagrado señalänwa.

Jan ukajja, “mä pʼiyani basenakapa”.

Ukajja, Santompiru Santisimompir jaljki uka cortinatwa parlaski.

Jan ukajja, “mä pʼiyani basenakapa”.

Variante: “kawuyanakapa”.

Jan ukajja, “Diosamp jikisiñ carpa”.

Ukajja, israelitanakajj Egipto oraqet mistunjjapjjatapat pä mara saraqjjäna ukatwa parlaski.

Jan ukajja, “mä pʼiyani basenakapwa”.

Jan ukajja, “norte toqeruw”.

Jan ukajja, “sur toqeru”.

    Aymara qellqatanaka (2005-2025)
    Mistuñataki
    Mantañataki
    • Aymara
    • Apayañataki
    • Kunjamtï munkta ukarjam askichañataki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ak amtañamapuniwa
    • Aka amtanakanïpjjtwa
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Mantañataki
    Apayañataki