Watchtower INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Watchtower
INTERNETANKIR BIBLIOTECA
Aymara
ʼ
  • kʼ
  • tʼ
  • pʼ
  • chʼ
  • qʼ
  • BIBLIA
  • QELLQATANAKA
  • TANTACHÄWINAKA
  • nwt 1 Samuel 1:1-31:13
  • 1 Samuel

Janiw videojj utjkiti

Disculpapjjeta, janiw aka video uñjañjamäkiti

  • 1 Samuel
  • Biblia Aymara. Machaq Mundon Jakirinakataki
Biblia Aymara. Machaq Mundon Jakirinakataki
1 Samuel

1 SAMUEL
SAMUELUN NAYRÏR QELLQAT LIBROPA

1 Efraín+ tribun qollunakap toqenjja, Ramataim-Zofim+ cheqankiri* mä chachaw utjäna, jupasti Elcaná+ satänwa, efraimita* chacharakïnwa. Jupajj Jeroham chachan yoqapänwa, Jeroham chachajj Elihú chachan yoqapänwa, Elihú chachajj Tohu chachan yoqapänwa, Tohu chachasti Zuf chachan yoqaparakïnwa. 2 Elcaná chachajj pä warminïnwa, maynejj Ana satänwa, maynisti Peniná satarakïnwa. Peniná warmejj wawanakanïnwa, Anasti janiw wawanïkänti. 3 Uka chachasti ejercitonakan Jehová Diosapar adorañatakisa* sacrificionak loqtañatakis sapa maraw markapat Siló markar makatirïna.+ Ukanwa Elí chachan Hofní, Finehás+ sat yoqanakapajj Jehová Diosar sacerdotet servipjjäna.+

4 Mä urojja Elcaná chachajj sacrificio loqtäna. Ukatjja Peniná warmiparusa, yoqanakaparusa, phuchanakaparus sacrificiot loqtat aychanakwa churäna,+ 5 ukampis Anarojj jukʼamp sumäkis ukwa churäna, Elcaná chachajj jupar jukʼamp munasitap layku. Jehová Diosajj janiw Anarojj wawanakamp bendiskänti.* 6 Elcaná chachan mayni warmipasti, Jehová Diosajj Anaru wawanakampi jan bendisitap laykojj jiskʼachänwa, jan sinttʼasisaw Anat burlasïna, 7 Peniná warmejj sapa maraw ukham luräna. Anajj Jehová Diosan tabernaculopar* sapa kuti makatkäna+ ukhajja, Peniná warmejj wal jupat burlasirïna, ukatwa Anajj wal jachirïna, janirakiw manqʼañs munirïkänti. 8 Ukampis Elcaná chachapajj akham sänwa: “Ana, ¿kunatsa jachta? ¿Kunatsa jan manqʼkta? ¿Kunatsa wali llakitäta?* ¿Janit nayajj jumatak tunka wawanakat sipans jukʼamp sumäktjja?” sasa.

9 Ukatjja Siló markan manqʼaña umaña tuktʼayasajja, Anajj ukawjat sarjjänwa. Uka horasajj Elí sacerdotejj Jehová Diosan templop*+ mantañ cheqanwa asientopan qontʼatäskäna. 10 Anajj wali llakitapunïnwa, Jehová Diosar orasiñ+ qalltasajj walpun jupajj jacharakïna. 11 Jupajj akham sasaw mä promesa luräna: “Ejercitonakan Jehová Diosapa, kunjamsa nayajj wal tʼaqesiskta uk uñtanikimaya. Jumatï nayat amtasiraksta, janirak naya servirimat armasksta, naya servirimar mä yoqall wawa churarakitäta+ ukhajja, Jehová Dios, uka wawan jakañapkamajj jumaruw churäma, sapüru jumar serviñapataki, ñikʼutapajj janipuniw khuchuratäkaniti”+ sasa.

12 Anajj Jehová Dios nayraqatan wali jaya oración luraskäna ukhajja, Elí sacerdotejj juparuw uñchʼukiskäna. 13 Anajj chuymap manqhanwa parlaskäna, lakapakiw onoqeskäna, janirakiw arupajj istʼaskänti. Ukatwa Elí sacerdotejj umatäpachaw sasin Anat amuyäna. 14 Elí sacerdotejj Anar akham sänwa: “¿Kunatsa umatäta? Jan vino umjjamti” sasa. 15 Anasti juparojj akham sarakïnwa: “¡Tata, janiw umatäkti! Nayajj wali llakita warmïtwa, janiw vino umkti ni alcoholani umañanaksa umkti, jan ukasti Jehová Diosaruw taqpach llakij yatiyaskta.+ 16 Naya servirimarojj janikiy jan kunatak servir warmïkiristsa ukham uñjistati. Nayajj kunatï wal llakisiykitu, wal tʼaqesiykitu ukanakwa jichhakamajj arsuskayäta” sasa. 17 Elí sacerdotejj akham sasaw jupar säna: “Jan llakisimti, sumak sarjjam. Israelan Diosapajj kuntï maykta uk jumar churarakpan”+ sasa. 18 Ukjjarusti Anajj akham sänwa: “Mirä amp suma, nayat khuyaptʼayasikimaya” sasa. Anasti sarjjänwa, manqtʼasjjarakïnwa, janirakiw llakit ajanunëjjänti.

19 Qhepürusti jupanakajj wali alwatwa sartasipjjäna, Jehová Dios nayraqatanwa altʼasipjjarakïna, ukatsti Ramá markaruw+ utapar kuttʼjjapjjäna. Elcaná chachajj Ana warmipampiw ikthapïna, Jehová Diosasti Anat amtasirakïnwa.+ 20 Anasti janïr maräkipanwa* usuriptasajj mä yoqall wawa ususïna, juparusti Samuel* suti uchäna.+ Anajj “Jehová Diosaruw aka wawa maytjja” satap layku.

21 Tiempompejja Elcaná chachajj taqe utapankirinakampiw makatäna, ukhamat sapa mara loqtañ sacrificiompi,+ promesa phoqañatak ofrendampi Jehová Diosar loqtañataki. 22 Ukampis Anajj janiw makatkänti,+ chachaparojj akham sänwa: “Aka wawar ñuñut tʼaqasajja, nayajj Jehová Dios nayraqatan uñstañapatakiw jupar apäjja, ukat uksarojj ukanwa quedasirakini”+ sasa. 23 Elcaná chachapajj akham sänwa: “Kunatï jumatak walïki uk luraskakim. Wawar ñuñut tʼaqañkamajj utan quedasiskakim. Jehová Diosay kuntï siskta uk phoqasiypan” sasa. Ukatwa Anajj utan quedasïna, wawaparojj ñuñu tʼaqañkamaw ñuñuyarakïna.

24 Wawapar ñuñu tʼaqasasti, Siló markaruw wawapar irpäna, kimsa marani mä torompi, niya 11 kilonak* jakʼumpi, vino wakullampi+ apäna, Siló+ markankir Jehová Diosan tabernaculoparuw* yoqall wawapamp chik makatäna. 25 Ukatjja toro kharsusajj Elí sacerdoten ukaruw wawa irpapjjarakïna. 26 Ukatsti Anajj akham sänwa: “Tata, Jehová Diosat mayisiñataki aka cheqan jumamp chik saytʼatäkäna uka warmejj nayätwa.+ 27 Aka wawanïñatakiw nayajj oración lurayäta, ukarjamaw Jehová Diosajj churarakitu.+ 28 Nayasti jichhajj Jehová Diosaruw aka wawa churjjta,* jakañapkamajj Jehová Diosar katuyatäniwa” sasa.

Jupasti* ukanwa Jehová Dios nayraqatan altʼasïna.

2 Ukatsti Anajj akham sasaw oración luräna:

“Chuymajajj Jehová Diosïpanwa kusisi;+

Jehová Diosaw chʼam churitu.*

Jan ajjsartʼasaw enemigonakaj contra arsusta,

jumajj churkta uka salvacionat wal kusisitaj layku.

 2 Jehová Dios, janiw jumjam santo Diosajj utjkiti,

janiw jumjam yaqha Diosajj utjkiti,+

nanakan Diosaja, jumjam suma uttʼata qarqajj*+ janiw utjkiti.

 3 Jan jukʼamp jachʼa jachʼa tukus parlapjjamti;

janirak lakamat kuna jiskʼachir arunakas mistpanti,

Jehová Diosajj taqe kun yatir Diosätap layku,+

jupasti cheqaparjamaw taqe kuns uñakiparaki.

 4 Wali chʼamani chachanakan flechtʼañ arconakapajj tukjatawa,

jan chʼamaninakasti chʼamaniw tukupjjaraki.+

 5 Wali sistʼatäpkäna ukanakajj tʼantʼa laykuw yaqha jaqenakatak trabajipjjañapa,

ukampis manqʼat awtjatanakajj sistʼatäjjapjjewa.+

Jan ususir warmisti paqallqo yoqall wawanakaniwa,+

walja wawanïkäna uka warmisti sapakëjjarakiwa.*

 6 Jehová Diosajj jiwayaspawa, jakayarakispawa;

jupaw maynirojj Sepulturar* apaqaspa, jaktayarakispa.+

 7 Jehová Diosajj maynirojj pobreruw tukuyaspa, qamiriruw tukuyarakispa;+

jupajj jiskʼaruw maynir tukuyaspa, jachʼañcharakispa.+

 8 Jupaw humilde jaqerojj laqʼat wayti,

juparakiw pobre jaqerojj qhella montonats waysu,*+

ukhamat principenakampi qontʼasipjjañapataki,

jupanakarojj apnaqerit uttʼayasaw jachʼañcharaki.

Oraqen columnanakapajj Jehová Diosankiwa,+

juparakiw uka columnanakjjarojj oraq uchi.

 9 Diosaw jupat jan jitheqtir jaqenakan taktʼatanakap imi,+

ukampis jan wali jaqenakajj chʼamak sepulturan amuktʼayatäpjjaniwa,+

kuna laykutejj mä chachajj janiw pachpa chʼamapampi atipjkaspati.+

10 Jehová Diosaw jupampi nuwasirinakarojj tukjani;*+

jupanak contra coleraskani ukhajj alajjpachanakatsa qʼejjo qʼejjonakaw istʼasini.+

Jehová Diosaw oraq tukuykam juzgani,+

jupaw reyiparojj chʼam churani,+

jupaw ajllitapar chʼamañchani”.*+

11 Ukatsti Elcaná chachajj Ramá markankir utaparuw sarjjäna, wawasti Jehová Diosan serviripäjjänwa,+ Elí sacerdoten uñjataw jupajj servirakïna.

12 Elí chachan yoqanakapajj jan wali jaqenakäpjjänwa,+ janiw Jehová Diosar respetapkänti. 13 Jaqenakajj sacrificiot loqtañataki apanipkäna ukanakat qhawqchʼatï derechopat waktʼkäna uk aptasiñat sipansa, jupanakajj ak lurapjjäna:+ kunapachatï mä jaqejj mä sacrificio loqtkäna ukhajja, sacerdoten serviripaw aycha wallaqeskipan kimsa puntani jachʼa tenedoras aptʼasit jutäna, 14 ukatjja mä fuenteru, pä katuñani phukuru, jachʼa purakan phukuru jan ukajj mä katuñani phukuruw uka tenedor apantäna. Kuntï tenedorampi wayskäna ukjja, sacerdotew jupatak katusïna. Siló markanwa uk lurapjjäna, uka markar sarir taqe israelitanakaruw ukham lurapjjerïna. 15 Ukatjja sacrificiop loqtir jaqejj janïraw sacrificiopan likʼipsa jewqʼeykänti+ ukhaw sacerdoten mä serviripajj jutasin uka jaqer akham säna: “Sacerdoten kankasiñapatak aycha churam. Jupajj janiw qhatit aycha katoqkätamti, chʼoqe aychak katoqätam” sasa. 16 Kunapachatï uka chachajj “nayraqat likʼiy jewqʼeyapjjpan,+ ukatwa kuntï munkta uk apasiskasma” säna ukhajja, sacerdoten serviripajj akham sarakïnwa: “Janiwa, jichpach churita, jan churkitätajja aparämawa” sasa. 17 Ukhamwa servirinakan juchapajj Jehová Dios nayraqatan wali jachʼäjjäna,+ uka chachanakajj Jehová Diosan ofrendap janiw respetapkänti.

18 Samuelojj Jehová Dios nayraqatanwa serviskäna,+ jupajj wawäkchïnsa linot lurat efod*+ isimpi isthapitänwa. 19 Samuelun mamapasti jan manganakani jiskʼa isi lurarapirïna, sapa mara sacrificio loqtañataki chachapamp chika makatirïkäna ukhaw uka isi wawapatak aparapirïna.+ 20 Elí sacerdotesti Elcaná chacharusa warmiparusa akham sasaw bendisïna: “Jehová Diosar churkta uka wawa lantejja, Jehová Diosaw jumarojj aka warmi taypi yaqha wawa churätam”+ sasa. Ukatjja jupanakajj utaparuw kuttʼjjapjjäna. 21 Jehová Diosasti Ana warmit amtasïnwa, ukatwa jupajj usuriptäna.+ Kimsa yoqanakani pä phuchanëjjarakïnwa. Jiskʼa Samuelusti Jehová Dios nayraqatan jiltaskakïnwa.+

22 Elí chachajj wali awkëjjänwa, ukampis kuntï yoqanakapajj Israel markar lurapkäna ukanak yatïnwa,+ yoqanakapajj Diosamp jikisiñ carpa*+ mantañawjan serviri warminakamp ikintasipjjataps yatirakïnwa. 23 Jupasti yoqanakaparojj akham sirïnwa: “¿Kunatsa ukhamanak lurasipkakta? Kunanaktï taqe markankirinakajj jumanakat parlapki ukanakajj janiw walïkiti. 24 Wawanaka, jan ukanak lurapjjamti, Jehová Diosan markap taypin kunanaktï jumanakat parlir istʼkta ukajj janiw walïkiti. 25 Mä chachatï yaqha chacha contra juchachasispajja, mayniw Jehová Diosarojj uka chachar yanaptʼañapatak mayirapispa, ukampis mä chachatejj Jehová Dios contra juchachasispajja,+ ¿khitiraki jupatak orarapispasti?” sasa. Ukampis jupanakajj janiw tatapar istʼapkänti, Jehová Diosasti jupanakar jiwayañ amtjjarakïna.+ 26 Ukañkamasti jiskʼa Samuelojj jilsuskakïnwa, Jehová Diosasa markankirinakasa jukʼampwa jupar munasipjjäna.+

27 Ukatjja Diosan khitat mä jaqew Elí chachan ukar jutasajj akham säna: “Jehová Diosajj akham siwa: ‘Nayra awkimajj familiapampi* Egipto markan faraonan utapan esclavösipkäna ukhajja, ¿janit jupanakamp qhanpach uñtʼayaskayätjja?+ 28 Nayra awkimasti Israelan taqe tribunakap taypit ajllitänwa,+ ukhamat nayaru sacerdotet serviñapataki, nayan altarajan+ sacrificionaka, incienso loqtañapataki,* ukhamarak naya nayraqatan efod isimpi isthapisiñapataki. Nayasti nayra awkimarusa jupat jutirinakarusa israelitanakajj ninamp nakhantayañatak sacrificionak apanirapipkitu uka aychat mä parte apaqasipjjañapatakiw arsuyäta.+ 29 ¿Kunatsa jumanakajj utajan loqtaski uka sacrificionaksa ofrendanaksa jiskʼachapjjta?*+ ¿Kunatsa nayat sipansa wawanakamar jukʼamp respetta? ¿Kunatsa jumanakajj markajajj apanki uka suma ofrendanakat apaqasisajj likʼintasipkta?+

30 ”’Ukatwa Israelan Jehová Diosapajj akham arsuraki: “Utamankirinakasa nayra awkiman utapankirinakasa nayarojj servipjjapunitaniwa sasaw arsuyäta”+ sasa. Ukampis jichhajj akham sasaw Jehová Diosajj arsuraki: “Jichhajj janiw ukhamäjjaniti. Nayar jachʼañchirinakarojj jachʼañchäwa,+ nayar jiskʼachirinakarusti jiskʼacharakïwa” sasa. 31 Nayasti chʼamamsa nayra awkiman utapankirinakan chʼamapsa chhaqtayäwa, janiw utamankirinakat ni mä chachas awkiptañkam jakkaniti.+ 32 Israel markan taqe kunas sumaruk sarani ukhaw utajan mä enemigo uñjäta,+ janirakiw mä awki jaqejj utaman utjkaniti. 33 Jumat jutiri chacharojj janiw altarajan serviñat apaqkäti, ukhamatwa nayramajj aynachtʼani, wal llakisiyarakïtam,* ukampis utamankirinakatjja jilapartejj jaqenakan espadapampiw jiwarapjjani.+ 34 Nayajj cheq parlaskataj yatiñamatakejja aka señal churäma: Hofní, Finehás sat pä yoqanakamajj mä urunak jiwapjjani.+ 35 Ukatsti nayatakejj mä confiykaña sacerdote uttʼayasëjja.+ Jupasti kuntï chuymajajj munki* ukarjamaw lurani. Nayawa jupat jutir wawanakaparojj sacerdotet walja tiempotak servipjjañapatak uttʼayäjja, jupaw nayan ajllitajatakejj sacerdotet servipunini. 36 Utamankirinakat jiltʼkani ukanakatjja, kawkïrïpans sacerdotejan ukar jutasaw pagompi mä tʼantʼampi katoqasiñatakejj nayraqatapan altʼasini, ukatsti akham sarakiniwa: “Mirä amp suma, sacerdotet uttʼayita, ukhamat mä jiskʼa tʼantʼa manqʼasiñajataki”+ sasa’”.

3 Ukañkamasti jiskʼa Samuelojj Elí chachan uñjataw Jehová Diosar serviskäna.+ Uka urunakansti Jehová Diosan arupajj janiw wali uñtʼatäjjänti, janirakiw visionanakas+ wali uñjatäkänti.

2 Mä urojja Elí chachajj cuartopan ikiskäna, nayranakapajj chʼamaktʼjjänwa, janirakiw uñjirjamäjjänti.+ 3 Diosan lamparapajj+ janïraw jiwtʼkänti. Samuelojj Jehová Diosan templopan* ikiskäna,+ kawkjankkäntï Diosan arcapajj ukana. 4 Ukatsti Jehová Diosajj Samueluruw jawsäna. Jupajj akham sarakïnwa: “¡Tata, kamachisa!” sasa. 5 Samuelusti Elí chachan ukaruw tʼijukam saräna, akham sasa: “Tata, ¿jumat jawsista?” sasa. Ukampis Elí chachajj akham sänwa: “Janiw nayajj jawsksmati. Iktʼasinkakim” sasa. Ukatwa jupajj sarjjasin wasitat ikintanjjäna. 6 Ukampis Jehová Diosajj wasitat jupar akham sasin jawsäna: “¡Samuel!” sasa. Uk istʼasasti Samuelojj sartasaw Elí chachan ukar saräna, akham sasa: “Tata, ¿jumat jawsista?” sasa. Elí chachajj sarakïnwa: “Wawa, janiw nayajj jawsksmati. Iktʼasinkakim” sasa. 7 (Samuelusti janïraw Jehová Diosarojj sumpach uñtʼkänti, Jehová Diosasti janïraw juparojj arup uñtʼaykarakïnti).+ 8 Ukatwa Jehová Diosajj kimsïri kutin akham sasin Samuelur jawsäna: “¡Samuel!” sasa. Uk istʼasasti sartasaw jupajj Elí chachan ukar saräna, akham sasa: “Tata, ¿jumat jawsista?” sasa.

Elí chachasti ukhaw Jehová Diosajj Samuel wawar jawsaskatap amuyäna. 9 Ukatwa Elí chachajj Samuelur akham säna: “Sarjjam, iktʼasinkakim, jupatejj wasitat jawsätamjja, ‘Jehová Dios, saskakita, naya servirimajj istʼasksmawa’ sasaw jupar sañama” sasa. Samuelusti sarjjasaw wasitat ikintanjjäna.

10 Ukatsti Jehová Diosajj mayampiw juparojj akham sasin jawsäna: “¡Samuel, Samuel!” sasa. Uk satasti Samuelojj sarakïnwa: “Saskakita, naya servirimajj istʼasksmawa” sasa. 11 Jehová Diosajj akham sasaw Samuelur säna: “Nayajj Israel markan may luraskta, kawkïr jaqetejj uk istʼkani ukajj walpun musparani.*+ 12 Uka urunsti kuntï Elí chachan familiapatak* arskta ukanak taqpach phoqäjja, qalltat tukuykama.+ 13 Jumasti yatiyañamawa, kuna juchanaktï yoqanakapajj lurapki uk yatkasas janiw jupajj kuns lurkiti, ukatwa familiapar wiñayatak juchañchaskta.+ Jupasti yoqanakapan Diosar maldisipjjatap yatiwa,+ ukampis janiw jupanakar cheqañchkiti.+ 14 Ukatwa nayajj Elí chachan familiapatak mä juramentomp arsta, Elí chachan familiapan juchanakapajj janipuniw sacrificiompisa ofrendampisa chhaqtayatäkaniti”+ sasa.

15 Samuelojj alwakamaw iktʼäna, ukatjja Jehová Diosan tabernaculopar mantañ punkunakap llawiräna. Samuelojj kuntï visionan uñjkäna ukjja, Elí chachar yatiyañ ajjsaränwa. 16 Ukampis Elí chachajj akham sasaw Samuelur jawsäna: “¡Samuel! ¡Wawa!” sasa. Uk satasti Samuelojj sarakïnwa: “Tata, ¿jumat jawsista?” sasa. 17 Elí chachajj akham sasaw jupar jisktʼäna: “¿Kuns jupajj yatiytam? Mirä amp suma, jan kuns imtʼistati. Jumatï taqe kuntejj sisktam ukanakat mä aruksa imtʼitätajja, Diosaw jumarojj kutin kutin castigätam” sasa. 18 Samuelusti taqpach jupar yatiyäna, janirakiw kunsa imtʼkänti. Elí chachajj sarakïnwa: “Ukajj Jehová Diosan munañapawa. Kunatï jupatakejj walïki uk luraskakpan” sasa.

19 Samuelojj jiltaskakïnwa. Jehová Diosasti jupamp chikäskänwa,+ taqe kuntï jupajj siskäna ukanak taqpach phoqarakïna. 20 Samuelojj Jehová Diosan profetapjam uttʼayatätapjja, Israelan taqeniw Dan oraqet Beer-Seba cheqakam yatipjjäna. 21 Jehová Diosasti Siló markan uñstaskakïnwa, Jehová Diosajj Siló markan Samuelump uñtʼayasitap layku. Jehová Diosasti arupampiw uñtʼayasïna.+

4 Samuelojj taqe israelitanakaruw parlaskakïna.

Ukatjja israelitanakajj filisteonak contra nuwasiñatakiw mistupjjäna, Ebenézer cheqanwa campamentop saytʼayapjjarakïna, filisteonakan campamentopajj Afec cheqankarakïnwa. 2 Filisteonakajj israelitanak contraw nuwasiñatak formtʼasipjjäna. Israelitanakasti nuwasiñan aynachtʼapjjänwa, filisteonakaw jupanakar atipjapjjäna, ukhamatwa nuwasiñ cheqanjja 4.000 israelit chachanakar jiwarayapjjäna. 3 Kunapachatï soldadonakajj campamentor kuttʼapjjäna ukhajja, Israel markan ancianonakapajj* akham sapjjänwa: “¿Kunatsa Jehová Diosajj jichhürun filisteonakamp atipjayistu?*+ Jehová Diosan pactor mantat arcap Siló markat aptaniñäni, ukhamat jiwasamp chikäñapataki,+ ukaw enemigonakasan amparapat salvistani” sasa. 4 Ukatwa soldadonakajj Siló markar chachanak khitapjjäna, jupanakasti ejercitonakan Jehová Diosapan pactor mantat arcapwa uka cheqat apasipjjäna, jupajj querubín+ angelanak patjjanwa* tronopan qontʼatäski. Elí chachan Hofní, Finehás+ sat pä yoqanakapajj cheqpach Diosan pactor mantat arcap chikaw sarapjjarakïna.

5 Kunapachatï Jehová Diosan pactor mantat arcapajj israelitanakan campamentopar mantäna ukhajja, taqe israelitanakaw wali jachʼat arnaqasipjjäna, oraqes khatatirakïnwa. 6 Jachʼat arnaqasir istʼasajja, filisteonakajj akham sapjjänwa: “¿Kunatsa hebreonakan campamentopan wali jachʼat arnaqasipjje?” sasa. Ukatsti Jehová Diosan pactor mantat arcapajj hebreonakan campamentopankatapwa yatipjjäna. 7 Filisteonakajj wal ajjsarayasipjjäna, jupanakajj akham sapjjänwa: “¡Diosaw uka campamentor purini!”+ sasa. Ukatsti akham sapjjarakïnwa: “¡Ay jiwasat kunakïkani, janipuniw nayrajj ukham pasirïkiti! 8 ¡Ay jiwasat kunakïkani! ¿Khitis uka jachʼa Diosan amparapat salvistani? Uka Diosaw Egipto markankirinakar wasara oraqen kunaymanit jiwarayäna.+ 9 Filisteonaka, jan ajjsarapjjamti, chachanakjam saytʼasipjjam, ukhamat hebreonakar jan servipjjañamataki, kunjamtï jupanakajj servipkayätam+ ukhama. ¡Chachanakjam saytʼasipjjam, nuwasipjjarakim!” sasa. 10 Ukatwa filisteonakajj nuwasipjjäna, israelitanakajj atipjatäpjjänwa,+ sapa mayniw utanakapar escapapjjäna. Waljanipuniw israelitanakat jiwarapjjäna, kayuk* sariri 30.000 soldadonakaw jiwarapjjäna. 11 Ukhamarus filisteonakaw Diosan arcap apasjjapjjäna, Elí chachan Hofní, Finehás sat pä yoqanakapas jiwapjjarakïnwa.+

12 Nuwasipkäna uka cheqatjja, Benjamín tribunkir mä chachaw uka urojj Siló markar puriñkam tʼijüna. Jupan isipajj chʼiyjatänwa, pʼeqepas laqʼakamakïnwa.+ 13 Kunapachatï uka chachajj markar purïna ukhajja, Elí chachajj thaki jakʼankkäna uka asientonwa yatiyäwinak suyaskäna, chuymapanjja cheqpach Diosan arcapatwa llakisiskäna.+ Markar mantasasti, uka chachajj kunatï paskäna ukwa markar yatiyäna, markankirinakasti taqeniw arnaqasiñ qalltapjjäna. 14 Elí chachasti arnaqasir istʼasajj akham sasaw jisktʼäna: “¿Kunatsa ukham arnaqasipjje?” sasa. Uka pachpa chachaw Elí chachan ukar tʼijusajj kunatï paskäna ukanak jupar yatiyäna. 15 (Elí chachajj 98 maranëjjänwa, juykhöjjarakïnwa).+ 16 Ukatjja uka chachajj akham sasaw Elí chachar säna: “¡Nayajj nuwasipki uka cheqat purinir chachätwa! Jichhüruw uka cheqat escapanta” sasa. Uk istʼasasti akham sasaw Elí chachajj jisktʼäna: “Wawa, ¿kunas pasi?” sasa. 17 Ukatwa yatiyäwi apanirejj akham säna: “Israelitanakajj atipjatäpjjewa, ukatwa filisteonakat escapapjje, waljanirakiw jiwarapjje.+ Hofní, Finehás sat pä yoqanakamas jiwapjjarakiwa,+ cheqpach Diosan arcapsa filisteonakaw apasjjapjjaraki”+ sasa.

18 Kunapachatï uka chachajj cheqpach Diosan arcapat arskäna ukhajja, Elí chachajj punku ladonkir asientopatwa qhepäjjar jaqotattäna, nucap pʼakjasisaw jiwarakïna. Ukhamarus jupajj wali awkëjjänwa, likʼirakïnwa. Elí chachajj 40 maranakaw Israel markar juzgäna. 19 Elí chachan yojjchʼapasti, mä arunjja Finehás chachan warmipajja usur jaqënwa, niya ususiñampïskänwa. Kunapachatï cheqpach Diosan arcapajj katuntatäjjatapa ukhamarak suegropampi chachapampi jiwapjjatap yatïna ukhajja, parto sartayasisaw mä wawa ususïna. 20 Jupajj niya jiwañampïskäna ukhajja, jakʼapan saytʼatäsipkäna uka warminakajj akham sapjjänwa: “Jan ajjsaramti, mä yoqall wawa usustajja” sasa. Warmisti janiw jupanakarojj kamskänsa ni kaskarakïnsa.* 21 Ukampis wawarojj Icabod*+ suti uchäna, akham sasa: “Diosan kʼajkir chʼamapajj janiw Israel markankjjeti”+ sasa. Uksti cheqpach Diosan arcap katuntapkäna ukhamarak kunatï suegroparusa chachaparus paskäna uk amtasaw ukham säna.+ 22 Warmisti akham sänwa: “Cheqpach Diosan arcap apasjjapjjatap laykojj janiw Diosan kʼajkir chʼamapajj Israel markankjjeti”+ sasa.

5 Kunapachatï filisteonakajj cheqpach Diosan arcap+ katuntapkäna ukhajja, Ebenézer cheqat Asdod markaruw apapjjäna. 2 Filisteonakajj cheqpach Diosan arcap katuntasajj Dagón+ sat idolon temploparuw* apantapjjäna, uka idolon ladoparuw uchapjjarakïna. 3 Qhepärmanthejja asdoditanakajj wali alwat sartasipjjäna, Dagón idolosti Jehová Diosan arcap nayraqatanwa ajanus oraqen jaqosiskäna.+ Ukatwa uka idolor aptasajj lugarapar uchapjjäna.+ 4 Qhepürusti asdoditanakajj wali alwat sartasipjjarakïna, Dagón idolosti Jehová Diosan arcap nayraqatanwa ajanus oraqen jaqosiskäna. Dagón idolon pʼeqepasa pä amparapas muroqatänwa, punkun marcop jakʼan jaqtatäpjjarakïnwa. Chawllar uñtasit cuerpopakiw* jan kamachatäkänti. 5 Ukatwa jichhürkamajj Asdod markankir Dagón idolon sacerdotenakapasa taqe khitinakatejj Dagón idolon templopar mantapki ukanakasa Dagón idolon templopan punku marcop cheq jan sarnaqapkiti.

6 Jehová Diosajj asdoditanakarojj castigänwa, Asdod markarusa uka jakʼankir oraqenakaparus hemorroide tumoranakampiw* tʼaqesiyäna.+ 7 Asdod markankirinakajj kunatï paskäna uk uñjapjjäna ukhajja, akham sapjjänwa: “Israelan Diosapan arcapajj jan jiwasampëjjpanti, uka Diosaw Dagón diosasarusa jiwasarus castiguistu” sasa. 8 Ukatwa filisteonakan apnaqerinakapar thaqtayanisajj tantachtʼapjjäna, jupanakarojj akham sasaw jisktʼapjjäna: “¿Kamachañänisa Israelan Diosapan arcapampejja?” sasa. Jupanakasti sapjjarakïnwa: “Israelan Diosapan arcapajj Gat+ markar apatäñapawa” sasa. Ukatwa Israelan Diosapan arcap Gat markar apapjjäna.

9 Diosan arcap uka markar apapjjäna uka qhepatjja, Jehová Diosaw uka markar castigäna, wal sustjantarakïna. Uka markankirinakarojj taqeniruw Diosajj hemorroide tumoranakamp tʼaqesiyäna.+ 10 Ukatwa cheqpach Diosan arcap Ecrón+ markar apayjjapjjäna, cheqpach Diosan arcapajj Ecrón markar purïna ukhajja, ecronitanakajj akham sasaw arnaqasiñ qalltapjjäna: “¡Markasampir jiwasampir jiwayañatakiw Israelan Diosapan arcap akar apanipjje!”+ sasa. 11 Ukatwa filisteonakan apnaqerinakapar thaqtayanisajj tantachtʼapjjäna, jupanakarojj akham sapjjänwa: “Israelan Diosapan arcap apayjjapjjam, lugarapar kuttʼayjjapjjam, ukhamat markasas jiwasas jan jiwañasataki” sasa. Markankirinakajj taqeniw jiwañ ajjsarayasipjjäna. Cheqpach Diosaw jupanakar castigäna,+ 12 jan jiwapkäna ukanakajj hemorroide tumoranakampiw tʼaqesiyatäpjjäna. Markankirinakat taqpachanin jachʼat arnaqasipjjatapajj alajjpachkamaw istʼasïna.

6 Jehová Diosan arcapajj+ paqallqo phajjsinakaw filisteonakan oraqepankäna. 2 Filisteonakajj sacerdotenakampir yatirinakampiruw+ jawsthapipjjäna, jupanakarojj akham sasaw jisktʼapjjarakïna: “¿Kunsa Jehová Diosan arcapampejj lurapjjerista? Kunjamsa lugarapar kuttʼayjjapjjerista ukay sapjjeta” sasa. 3 Jupanakajj akham sapjjarakïnwa: “Israelan Jehová Diosapan pactor mantat arcaptï kuttʼayapjjätajja, jan ukhamak kuttʼayapjjamti. Jan wali luratat mä ofrendampipun kuttʼayapjjam.+ Ukhamatakwa usunakamat qollasipjjäta, kunatsa jichhakamajj castigapjjtam uksa yatipjjarakïta” sasa. 4 Ukatwa jupanakajj akham sasin jisktʼapjjarakïna: “Jan wali luratat ¿kuna ofrendsa apayapjjerista?” sasa. Mayninakajj sapjjarakïnwa: “Filisteonakan apnaqerinakapajj+ qhawqhanis ukarjamaw apayapjjañama, phesqa qorit lurat hemorroide tumoranakampi* phesqa qori achakunakampi apayapjjam, uka jan walinakajj jumanakat sapa mayniru ukhamarak apnaqerinakamampir mä igualak tʼaqesiyapjjatam layku. 5 Jumanakajj oraqenakam jan waltʼayki uka achakunakamampita hemorroide tumoranakamampit jiskʼa estatuanak lurapjjam,+ Israelan Diosaparus jachʼañchapjjarakim. Inas ukhamat jumanakarusa, diosamarusa, oraqenakamarus jupajj jan jukʼamp castigjjchiniti.+ 6 ¿Kunatsa jumanakajj Egipto markankirinakar uñtasita faraonar uñtasitajj chuymanakam qalarayasipjjta?+ Kunapachatï Israelan Diosapajj egipcionakar wal tʼaqesiyäna+ ukhajja, jupanakajj israelitanakar antutjjapjjänwa, israelitanakajj sarjjapjjarakïnwa.+ 7 Jichhajj mä machaq carretampi qallunakan pä vacampi wakichapjjam, uka vacanakajj janipun kunapachas yapthapit vacanakäpjjañapawa. Ukatjja carretaruw uka vacanak chinkatapjjäta, qallunakap establor kuttʼayjjapjjam, uka vacanakat jayaru. 8 Jehová Diosan arcap aptasajj carreta patjjar uchapjjam, jan wali luratat ofrenda apayapkäta uka jiskʼa qori estatuanakjja, mä cajar uchasaw arca lador uchapjjañama.+ Vacanak thakir khittʼasajja, 9 uñjapjjarakim. Bet-Semes+ markar sarki uka thak makatasatejj pachpa oraqepar kuttʼanejja, Israelan Diosapajj jiwasar tʼaqesiyatapwa yatiñäni. Janitï ukhamäkanejja, jupajj jiwasar jan castigatapwa yatiñäni, kunatï paskistu ukanakajj justupat utjatapwa yatirakiñäni” sasa.

10 Filisteonakajj uka arunakarjamaw lurapjjäna. Qallunakan pä vacanakjja, carretaruw chinkatapjjäna, qallunakapsti establoruw llawintapjjarakïna. 11 Ukatjja Jehová Diosan arcapsa qori achakunakani ukhamarak hemorroide tumoranakapat jiskʼa estatuanakan cajsa, carreta patjjaruw uchapjjäna. 12 Vacanakajj Bet-Semes+ markar makatki uka thak sarapjjäna. Pachpa thakwa vacanakajj warartʼasis sarapjjäna, janirakiw chʼeqarus ni kupirus saranukupkänti. Ukañkamasti filisteonakan apnaqerinakapajj vacanakan qhepap sarapjjäna, Bet-Semes markan qorpapkama. 13 Bet-Semes markankir jaqenakajja, valle pampan trigo yawisipkäna. Jupanakasti arca uñjasajj walpun kusisipjjäna. 14 Carretajj Josué sat betsemita chachan oraqeparuw mantäna, mä jachʼa qala jakʼaruw saytʼarakïna. Ukatwa jupanakajj carretan maderanakap ninatak khuchunoqapjjäna, vacanakjja+ Jehová Diosaruw nakhantayat ofrendjam loqtapjjarakïna.

15 Levitanakaw+ Jehová Diosan arcapampi ukhamarak arcamp chik uchat jiskʼa qori estatuanakan cajampi apaqapjjäna, jachʼa qala patjjaruw uchapjjarakïna. Uka urusti Bet-Semes+ markankir chachanakajj Jehová Diosaruw nakhantayat ofrendanakampi sacrificionakamp loqtapjjäna.

16 Filisteonakan phesqa apnaqerinakapajj uk uñjapjjäna ukhajja, Ecrón markaruw uka urun kuttʼjjapjjäna. 17 Filisteonakajj phesqa qorit lurat hemorroide tumoranakwa jan wali luratat ofrendjam Jehová Diosar apayapjjäna.+ Jupanakajj aka markanakat mayakam apayapjjäna: Asdod,+ Gaza, Asquelón, Gat,+ Ecrón.+ 18 Qori achakunakajj filisteonakan phesqa apnaqerinakapan taqpach markanakapajj qhawqhäkäntï ukarjamänwa, jachʼa perqanakamp muyuntat markanakapampi jiskʼa markanakapamppacha.

Kawkïr jachʼa qala patjjarutï Jehová Diosan arcap samartʼayapkäna uka jachʼa qalajja, jichhürkamaw Josué sat betsemita chachan oraqepan testigot saytʼaraki. 19 Bet-Semes markankir chachanakajj Jehová Diosan arcap uñjjatapjjäna, ukatwa Diosajj jupanakar jiwarayäna. Markankirinakat 50.070 chachanak* Diosajj jiwarayäna. Jehová Diosajj waljanir jiwarayatap laykusti, markankirinakajj wali llakinkapjjänwa.+ 20 Ukatwa Bet-Semes markankir chachanakajj akham sasin jisktʼasipjjäna: “¿Khitis Jehová Dios nayraqatan saytʼaspa? Jupajj santo Diosawa.+ ¿Jiwasar jaytasajj khitin ukarus sarani?”+ sasa. 21 Ukatwa jupanakajj Quiryat-Jearim+ markankirinakar jaqenak khitapjjäna, akham sasa: “Filisteonakajj Jehová Diosan arcap kuttʼayanjjapjjewa. Saraqanipjjam, jumanakan ukar apasjjapjjam”+ sasa.

7 Ukatsti Quiryat-Jearim markankir chachanakajj jutasaw Jehová Diosan arcap apasjjapjjäna, Abinadab+ chachan utaparuw apapjjarakïna, utapajj mä jiskʼa qollu patjjankänwa. Ukatsti Abinadab chachan Eleazar sat yoqaparuw Jehová Diosan arcap uñjañapatak uttʼayapjjäna.*

2 Arcajj Quiryat-Jearim markar purkäna ukhatjja walja tiempow pasjjäna, 20 maranakaw pasjjäna, Israel markankirinakajj taqeniw Jehová Diosar thaqañ qalltapjjarakïna.+ 3 Ukatsti Samuelojj Israel markpacharuw akham säna: “Jumanakatï Jehová Diosar taqe chuyma kuttʼasipkstajja,+ yaqha markankirinakan diosanakapsa+ Astoret idolonaksa+ jumanak taypit apanukupjjam, chuymanakamjja jan payachasis Jehová Diosar katuyapjjam, jupa saparuk servipjjam,+ jupasti filisteonakan amparapat salvapjjätamwa”+ sasa. 4 Uk istʼasasti israelitanakajj Baal diosanaksa Astoret idolonaksa jupanak taypit apanukupjjänwa, Jehová Dios saparukiw sirvjjapjjäna.+

5 Ukatwa Samuelojj akham säna: “Taqpach Israel markarojj Mizpá+ markan tantachtʼapjjam, nayaw Jehová Diosarojj jumanakatak orarapipjjäma”+ sasa. 6 Ukatwa Mizpá markan tantachtʼasisajj phujut uma apsupjjäna, Jehová Dios nayraqatanwa um wartapjjarakïna,* uka urojj ayunapjjarakïnwa.+ Akham sasaw ukan sapjjäna: “Jehová Dios contraw juchachastanjja”+ sasa. Samuelusti Mizpá markanwa israelitanakatak juezat+ serviñ qalltäna.

7 Israelitanakajj Mizpá markan tantachtʼasipjjatap filisteonakajj istʼapjjäna ukhajja, filisteonakan apnaqerinakapajj+ israelitanak contra nuwasiñatakiw makatapjjäna. Uk yatisasti israelitanakajj filisteonakat wal ajjsarayasipjjäna. 8 Ukatwa israelitanakajj Samuelur akham sapjjäna: “Jehová Diosasarojj oracionan mayiskakim, ukhamat jiwasar yanaptʼañapataki+ ukhamarak filisteonakan amparapat salvañapataki” sasa. 9 Samuelusti mä ovej qallu katusajj Jehová Diosaruw nakhantayat ofrendjam loqtäna.+ Ukatjja Samuelojj Jehová Diosaruw israelitanakar yanaptʼañapatak oración luräna, Jehová Diosasti oracionap istʼarakïnwa.+ 10 Samuelojj nakhantayat ofrenda loqtaskäna ukañkamajja, filisteonakajj israelitanakamp nuwasiñatakiw jakʼachasipjjäna. Uka urunsti Jehová Diosajj qʼejjo qʼejjonakampiw+ filisteonakar pantjasiyäna,+ ukhamatwa israelitanakajj jupanakar atipjapjjäna.+ 11 Uk uñjasasti israelit chachanakajj Mizpá markat mistusaw filisteonakar arktapjjäna, Bet-Car cheqan aynach toqepkamaw* jupanakar jiwarayapjjäna. 12 Ukatjja Samuelojj mä qala katusaw+ Mizpá markampit Jesaná markampit taypir uchäna, uka qalarojj Ebenézer* suti ucharakïna, akham sasa: “Jehová Diosajj nayrjamarakiw jichhajj yanaptʼistu”+ sasa. 13 Ukhamaw filisteonakajj atipjat uñjasipjjäna, janirakiw israelitanakan oraqepar mantjjapjjänti.+ Jehová Diosasti Samuelun jakañapkamajj filisteonak contra saytʼaskakïnwa.+ 14 Ukhamarus israelitanakat aparapkäna uka markanakjja, filisteonakajj israelitanakar kuttʼayjjapjjänwa, Ecrón markat Gat markakama. Israel markasti filisteonakan amparapatwa oraqenak kutirayasjjapjjäna.

Israelitanakampi amorreonakampejj+ sumankapjjarakïnwa.

15 Samuelojj jiwañapkamaw Israel markar juzgaskakïna.+ 16 Jupajj sapa maraw Betel,+ Guilgal,+ Mizpá+ markanakar viajirïna, taqe uka markanakanwa israelitanakar juzgarakïna. 17 Ukampis jupajj Ramá+ markaruw kuttʼjjerïna, utapajj uka markankatap layku, ukansti israelitanakar juzgarakirïnwa. Ukanarakwa Jehová Diosatakejj mä altar saytʼayäna.+

8 Kunapachatï Samuelojj awkëjjäna ukhajja, yoqanakaparuw Israel markan juezapäpjjañapatak uttʼayäna. 2 Jilïr yoqapajj Joel satänwa, payïr yoqapasti Abías+ satarakïnwa. Jupanakaw Beer-Seba markan juezat saytʼapjjäna. 3 Ukampis yoqanakapasti janiw tatapjam sarnaqapkänti, jupanakatakikiw qollqe wal jikjjatañ munapjjäna,+ qollqe chilltayasipjjäna,+ janirakiw cheqaparjam juzgapkänti.+

4 Tiempompejja Israelan taqe ancianonakapaw tantachtʼasipjjäna, ukatjja Ramá markaruw Samuelun ukar sarapjjarakïna. 5 Jupanakasti akham sapjjänwa: “Jumajj awkëjjtawa, yoqanakamajj janirakiw jumjam sarnaqapkiti. Jichhajj yaqha markanakjamarak nanakatak mä rey uttʼayarapipjjeta, ukhamat nanakar juzgañapataki”+ sasa. 6 Ukampis “nanakar apnaqañapatakejj mä rey churapjjeta” sapkäna ukajj janiw Samuelutakejj walïkänti. Ukatwa Samuelojj Jehová Diosar mayisïna. 7 Jehová Diosasti Samuelurojj akham sänwa: “Kuntï markankirinakajj sapktam uk taq istʼam. Janiw jumar jan munapktamti, antisas nayaruw reyipat jan munapkituti.+ 8 Jupanakar Egipto markat irpsunkayäta ukhat jichhürkamajj kikpak lurasipki. Jupanakajj jaytanukusipkakituwa,+ yaqha diosanakaruw servipjjaraki,+ jumarojj uka kikparak lurasipktamjja. 9 Jupanakarojj istʼam. Ukampis kunatï jupanakar paskani uk qhan sañama. Kawkïr reyitejj jupanakar apnaqkani ukajj jupanakar kun mayiñatakis derechonïniwa, ukwa jupanakar sañama” sasa.

10 Ukatwa Samuelojj mä rey mayipkäna uka jaqenakarojj Jehová Diosan arunakap taq yatiyäna. 11 Jupasti akham sänwa: “Jumanakar apnaqkani uka reyejj akanakwa derechopat mayipjjätam:+ yoqanakamarojj+ carronakap apnaqapjjañapatakiw uchani,+ caballot sarir soldadonakat uttʼayasini,+ yaqheparusti carrop nayraqatap tʼijupjjañapatakiw uttʼayarakini. 12 Jupasti 1.000+ ukhamarak 50+ jaqenakjjar apnaqer pʼeqtʼirinak uttʼayani, yaqhepasti jupatakiw yapu lurarapipjjani,+ cosechanakapsa apthapirapipjjani,+ guerrasiñatak armanakampi carronakampi lurarapipjjani.+ 13 Phuchanakamajj pomadanak* lurarapipjjani, manqʼa phayarapipjjani, tʼantʼa lurarapipjjani.+ 14 Jupasti grano yapunakamatsa, uvas alinakamatsa, olivo qoqanakamatsa*+ jukʼamp sumäkis uk apaqasajj servirinakaparuw churani. 15 Grano yapunakamatsa uvas alinakamatsa sapa tunkat may apaqasajja, palacion trabajir jilïrinakaparu ukhamarak servirinakaparuw churani. 16 Jumanakan sirvientenakamsa, sirvientanakamsa, sumïrïkis uka uywanakamsa, asnonakamsa katuntasisajj jupatakiw trabajiyasini.+ 17 Uywanakamatjja sapa tunkat may katusini,+ jumanakas juparuw servipjjarakïta. 18 Mä urojja kawkïr reyirutï jumanakajj ajllisipkta uka kawsajj walpun arnaqasipjjäta,+ ukampis Jehová Diosajj janiw ukürun istʼapkätamti” sasa.

19 Ukampis markankirinakajj kuntï Samuelojj siskäna uk janiw istʼañ munapkänti, jupanakasti akham sapjjänwa: “Janiw ukajj kunäkisa, nanakar apnaqañapatakejj mä reypun munapjjta. 20 Ukhamatwa mayni markanakjamäpjjäjja, uka reyiw nanakar juzgapjjetani, irpapjjetani, enemigonakaj contras nuwasirakini” sasa. 21 Markankirinakan taqe uka arunakap istʼasasti, Samuelojj ukhampach Jehová Diosar yatiyäna. 22 Jehová Diosasti Samuelurojj akham sänwa: “Jupanakar istʼam, jupanakar apnaqer mä rey uttʼayarakim”+ sasa. Ukatsti Samuelojj Israel markankir chachanakarojj akham sänwa: “Jumanakat sapa mayniw markanakamar kuttʼjjapjjañama” sasa.

9 Benjamín+ tribunkir Quis+ sutini mä chachaw utjäna, jupajj wali qamirïnwa. Quis chachajj Abiel chachat jutirïnwa, Abiel chachasti Zeror chachan yoqapänwa, Zeror chachasti Becorat chachan yoqapänwa, Becorat chachasti Afías chachat jutirïnwa. 2 Quis chachajj Saúl+ sutini mä yoqanïnwa. Uka yoqapajj waynakïskänwa, suma uñnaqtʼanirakïnwa, janirakiw israelit chachanak taypin jupjam suma uñnaqtʼanejj utjkänti. Jupajj taqe jaqenakat sipans jukʼamp jachʼa jaqënwa, jaqenakajj kallachipkamakiw puripjjäna.

3 Mä urusti Quis chachan asnonakapaw* chhaqäna, ukatwa jupajj Saúl yoqapar akham säna: “Mirä amp suma, mä servirimp sarasin asnonak thaqanim” sasa. 4 Jupanakasti Efraín tribun qollunakap toqeruw sarapjjäna, Salisá oraqsa pasapjjarakïnwa, ukampis janiw katupkänti. Jupanakajj Saalim oraqnam pasapjjäna, asnonakajj janiw ukans utjkarakïnti. Benjaminitanakan taqe oraqenakap pasapjjäna, ukampis janirakiw asnonak katupkänti.

5 Ukatjja jupanakajj Zuf sat oraqeruw puripjjäna, Saulajj akham sasaw serviripar säna: “Sarjjañäni, kuttʼjjañäni, asnonakat llakisiñat sipans tatajajj jiwasat llakisjjaspa”+ sasa. 6 Uk satasti serviripajj akham sasaw jupar säna: “Mä chachaw aka markan utji, juparojj respetapjjewa, Diosan serviriparakiwa. Arsutapajj phoqasipuniwa.+ Jichpach sarañäni. Inas jupajj kawki thaksa sarsna uk sischistaspa” sasa. 7 Ukatwa Saulajj serviripar akham säna: “Uka chachan ukar sarasajj ¿kunsa aparapsna? Janiw wayaqasan tʼantʼajj utjkiti, cheqpach Diosan serviripatak mä regalo apañatakejj janiw kunas utjkistuti. ¿Kunach utjaski?” sasa. 8 Uk satasti serviripajj akham sasaw jupar wasitat sarakïna: “Mä qollqe* metalaw amparajan utjitu. Nayajj cheqpach Diosan serviriparuw uk churäjja, kawki thaksa sarsna ukwa jupajj sarakistani” sasa. 9 (Nayra tiemponjja Israel markan akham sasaw maynejj Diosar jisktʼasir sarañatak sirïna: “Visionanak amuytʼirin ukar sarañäni”+ sasa. Jichha tiempon utjir profetajja, nayra tiemponjj visionanak amuytʼiri satänwa). 10 Ukatjja Saulajj akham sasaw serviripar säna: “Kuntï siskta ukajj walikiwa. Sarañäni” sasa. Ukhamaw jupanakajj kawkjankkäntï cheqpach Diosan serviripajj uka markar sarapjjäna.

11 Markar sarki uka thak makatasipkäna ukhajja, jupanakajj uma waysuri mistunipkäna uka tawaqonakaruw jikjjatapjjäna. Uka tawaqonakarojj akham sasaw jisktʼapjjäna: “¿Visionanak amuytʼiri+ chachajj akankaskiti?” sasa. 12 Tawaqonakajj akham sapjjänwa: “Jupajj akankaskiwa, juma nayrankiwa. Apurasipjjam, markankirinakaw jichhürojj alto cheqankir sagrado lugaran+ sacrificio loqtasipki,+ ukatwa markar juti. 13 Markar mantasajj alto cheqankir sagrado lugarar janïra manqʼer makatkipanwa jupar jikjjatapjjäta. Jupaw sacrificionak bendisi, jupan puriñapkamajj janiw jaqenakajj manqʼapkaniti. Sacrificionakajj bendisitäjjani ukhaw invitadonakajj manqʼasipkaspa. Ukhamajj jankʼak makatapjjam, juparojj jikjjatapjjätawa” sasa. 14 Ukatwa jupanakajj markar makatapjjäna. Markar mantasipkäna ukhajja, Samuelojj jupanakan ukaruw mistunïna, ukhamat alto cheqankir sagrado lugarar jupanakamp chik makatañataki.

15 Saulajj uka markar jutkäna uka uru nayrajja, Jehová Diosajj akham sasaw Samuelur säna: 16 “Qharür aka horasarojja, Benjamín+ oraqet mä chacha khitanïma. Juparuw Israel markajar pʼeqtʼañapatak uttʼayañama.*+ Jupaw markajarojj filisteonakan amparapat salvani. Nayajj markajan tʼaqesitap uñjtwa, arnaqasitapsa istʼaraktwa”+ sasa. 17 Samuelojj Saular uñjäna ukhajja, Jehová Diosajj akham sasaw jupar säna: “Aka chachajja, ‘jupaw markajar apnaqani’ siskayäsma ukawa”+ sasa.

18 Ukatjja Saulajj punku jakʼanwa Samuelur jakʼachasïna, akham sasa: “Mirä amp suma, sitaya, ¿kawkjankis visionanak amuytʼiri chachan utapajja?” sasa. 19 Samuelojj akham sasaw Saular säna: “Visionanak amuytʼiri chachajj nayätwa. Alto cheqankir sagrado lugararojj nayat nayra makatam, jichhürojj nayamp chikaw jumanakajj manqʼapjjäta.+ Qharüruw jumarojj alwat khitjjäma, kunanaktï yatiñ munkta* ukanak taqpach sarakïma. 20 Kimsa uru nayra chhaqer asnonakat+ jan llakisimti, katjjapjjewa. ¿Kuna sumanakatï Israel markan utjki ukanakajj khitinkisa? ¿Janit jumankki, tataman familiapankkaraki?”+ sasa. 21 Uk satasti Saulajj akham sasaw jupar säna: “¿Janit nayajj Israelan tribunakapat wali jiskʼa tribunkir mä benjaminitäktjja?+ ¿Janit familiajajj Benjamín tribun taqe familianakap taypin wali jiskʼat uñjatäki? Ukhamajj ¿kunatsa jumajj nayar ukham parlista?” sasa.

22 Ukatsti Samuelojj Saulampiru serviripampirojj comedoraruw irpäna, jupanakarojj invitadonak taypin mä suma lugar churarakïna. Niya 30 chachanakaw ukankapjjäna. 23 Samuelojj akham sasaw phayirirojj säna: “Kawkïr aychtejj ‘yaqhacham’ sasin churksma uka aych apanim” sasa. 24 Uk satasti phayirejj mä enter chara aptasaw Saulan nayraqatapar uchäna. Samuelojj akham sarakïnwa: “Kunatï yaqhachatäkäna ukajj nayraqatamar uchatawa. Manqtʼasim, jichhatakiw imarapipjjtam, ‘invitadonakanïtwa’ sataj layku” sasa. Ukatwa Saulajj uka urun Samuelump manqʼäna. 25 Ukatjja alto cheqankir sagrado lugarat+ markaruw saraqapjjäna, Samuelojj terrazanwa* Saulamp parlaskakïna. 26 Qhepärmanthisti jupanakajj wali alwat sartasipjjäna, Samuelojj akham sasaw terrazankir* Saular jawsäna: “Wakichasim, khitjjämawa” sasa. Ukatwa Saulajj wakichtʼasïna. Ukatjja Samuelumpi jupampejj anqaruw mistupjjäna. 27 Marka anqäjj saraqasipkäna ukhajja, Samuelojj akham sasaw Saular säna: “Servirimarojj+ jiwasat nayrtʼañapatak mayim” sasa. Ukatwa serviripajj jupanakat nayrtʼäna. Ukat sarakïnwa: “Jumajj akawjar quedasim, kuntï Diosajj siski uk säma” sasa.

10 Ukatjja Samuelojj aceiteni jiskʼa yuru aptasajj Saulan pʼeqeparuw warjjattʼäna.+ Ukatsti jampʼattʼasajj akham sasaw Samuelojj jupar säna: “Jehová Diosaw markapar*+ pʼeqtʼañamatak uttʼaytam.*+ 2 Nayan ukat sarjjasasti, benjaminitanakan oraqepankiri Zelzá cheqanwa jichhürojj Raquel+ warmin sepulturap jakʼan pä chachanakamp jikisïta, jupanakajj akham sapjjätamwa: ‘Thaqer sarkta uka qachu asnonak katjjapjjewa, tatamajj janiw uka asnonakat llakisjjeti,+ jumanakatwa jichhajj llakisiski. Jupajj akham saskiwa: “Yoqajaw jan kuttʼankiti, ¿kamachäsa?” sasa’. 3 Uka cheqatjja Tabor cheqankir jachʼa qoqakam* saraskakim, ukanwa kimsa chachanakamp jikisïta, jupanakajj Betel+ markaruw cheqpach Diosar adorañatak* makatasipkani. Maynejj kimsa cabritonak apaskani, maynisti kimsa tʼantʼanaka, maynejj vino wakulla apaskarakini. 4 Jupanakajj walikïsktat janicha uk jisktʼapjjätam, pä tʼantʼa churapjjätam, uka tʼantʼanak katoqtʼasiñamarakiwa. 5 Ukatjja cheqpach Diosan jiskʼa qolluparuw purïta, filisteonakan tropapaw ukankapjje. Markar purïta ukhajja, alto cheqankir sagrado lugarat saraqasinkir mä grupo profetanakampiw jikisïta. Jupanak nayraqatanwa cuerdanakan instrumentompi, panderetampi, flautampi, arpampi tuktʼasipkani, ukañkamasti profetanakajj profecianak arsupjjani. 6 Jehová Diosan espiritupaw chʼam churätam,+ profetanakamp chikaw profecianak arsüta, yaqha jaqeruw tukurakïta.+ 7 Taqe uka señalanak phoqasipanjja, kunanaktï lurirjamäkta uk luram, cheqpach Diosaw jumampïski. 8 Ukatjja nayat nayrtʼasaw Guilgal+ markar saraqäta, nayasti nakhantayat sacrificionakampi sumankañ sacrificionakampi loqtañatakiw juman ukar saraqanëjja. Nayan puriniñajkamajj paqallqo uruw suyäta. Purinisaw kuntï lurañamäki uk yatiyäma” sasa.

9 Saulajj Samuelun ukat sarjjañatak kutikipstäna ukhajja, yaqha jaqen chuymapanïkaspas ukhamäñapatakiw Diosajj chuymap cambiañ qalltäna. Taqe uka señalanakajj ukürpachaw phoqasirakïna. 10 Uka cheqatjja jiskʼa qollu patjjaruw sarapjjäna, ukansti mä grupo profetanakaw jupamp jikisïna. Jankʼakiw Diosan espiritupajj chʼam churäna,+ jupasti uka profetanakamp chikaw profecianak arsuñ qalltäna.+ 11 Nayrajj uñtʼapkäna ukanakajja, Saular profetanakamp chika profecianak arsur uñjasajj akham sasaw jupanakkam sasipjjäna: “¿Kunarak Quis chachan yoqapar pasisti? ¿Saulajj profetäjjarakiti?” sasa. 12 Ukankir mä chachaw akham säna: “¿Khitirak aka profetanakan tatapasti?” sasa. Ukatwa akham sañajj utjäna: “¿Saulajj profetäjjarakiti?”+ sasa.

13 Profecianak arsuñ tukuyasajja, alto cheqankir sagrado lugararuw purïna. 14 Ukatjja Saulan awkipan jilapajj Saularusa serviriparus akham sasaw jisktʼäna: “¿Kawkirus sarapjjta?” sasa. Saulasti sarakïnwa: “Qachu asnonak thaqeriw sarapjjta,+ ukampis janiw katunipkti, ukatwa Samuelun ukar sarapjjta” sasa. 15 Saulan tiopajj akham sasaw jisktʼarakïna: “Mirä amp suma, awistʼitaya, ¿Samuelojj kamsapjjtamsa?” sasa. 16 Saulajj tiopar akham sänwa: “Qachu asnonak katjjapjjewa sasaw sapjjetu” sasa. Ukampis kuntï Samuelojj reyïñapatak jupar siskäna uk janiw tiopar arskänti.

17 Ukatjja Samuelojj Jehová Diosan nayraqataparuw israelitanakar Mizpá markan tantachtʼäna.+ 18 Israelitanakarojj akham sänwa: “Israelan Jehová Diosapajj akham siwa: ‘Nayaw israelitanakarojj Egipto markat irpsunta, Egipto markan amparapatsa+ tʼaqesiyiri taqe markanakatsa nayaw salvarakta. 19 Ukampis jichhüruw jumanakajj taqe jan walinakampita tʼaqesiñanakampit salviri Diosamarojj apanukupjjtajja,+ jumanakajj akham sapjjtawa: “Janiw ukajj kunäkisa, nanakar apnaqañapatakejj mä reypun munapjjta” sasa. Jichhajj Jehová Dios nayraqatan jumanakajj sapa tribunakamata sapa familianakamat uñstapjjam’ sasa”.

20 Ukatwa Samuelojj Israelankir taqe tribunakaparojj mayat maya uñstapjjañapatak mayïna,+ ukanakatsti Benjamín tribuw ajllitäna.+ 21 Ukatjja Benjamín tribun sapa familiaparuw uñstapjjañapatak mayïna, ukanakatsti matritanakan familiapaw ajllitäna. Ukhamatwa Quis chachan Saúl yoqapajj ajllitäna.+ Ukampis jupar thaqer sarapkäna ukhajja, janiw kawkins jikjjatapkänti. 22 Ukatwa jupanakajj Jehová Diosar akham sasin jisktʼasipjjäna:+ “¿Chhaqatäki uka chachajj akankiti?” sasa. Jehová Diosasti sarakïnwa: “Akanwa jupajj qʼepinak taypin imantasiski” sasa. 23 Ukatwa jupan ukar tʼijusajj irptanipjjäna. Israelitanak taypir saytʼasïna ukhajja, jupajj taqe jaqenakat sipans jukʼamp jachʼa jaqënwa, jaqenakajj kallachipkamakiw puripjjäna.+ 24 Samuelojj akham sasaw markpachar säna: “¿Jehová Diosan ajllitapar uñjapjjtati?+ Janiw jupjamajj markpachan khitis utjkiti” sasa. Markpacharakiw akham sasin arnaqasipjjäna: “¡Reyejj walja maranak jakpan!” sasa.

25 Samuelojj kunatï reyinakarojj derechopat waktʼki ukwa markpachar säna,+ uksti mä libror qellqasaw Jehová Diosan tabernaculopar imäna. Markankirinakarojj taqeniruw utanakapar khitjjäna. 26 Saulas Guibeá markaruw utapar sarjjarakïna, jupamp chikasti guerran nuwasir chachanakaw sarapjjarakïna, Jehová Diosajj uka chachanakan chuymapar purtʼatap layku. 27 Ukampis jan kunatak servir yaqhep chachanakajj akham sapjjänwa: “¿Kunjamarak jupajj salvistanisti?”+ sasa. Ukatwa jupar jiskʼachapjjäna, janirakiw kuna regalsa apanirapipkänti.+ Ukampis Saulajj janiw uka toqet kamskänsa.*

11 Ukatsti Nahás sat ammonita+ chachaw Jabés+ contra nuwasiñatak makatasajj Galaad oraqen campamentop saytʼayäna. Jabés markankir taqe chachanakaw Nahás chachar akham sapjjäna: “Mä pacto nanakamp luram, nanakajj servipjjämawa” sasa. 2 Nahás sat ammonita chachajj akham sasaw jupanakar sarakïna: “Jumanakampi mä pacto lurañajatakejj ak lurapjjañama: taqe jumanakatjja sapa maynin kupi nayrapaw apsutäñapa. Uksti taqe Israel markar phenqʼachañatakiw luräjja” sasa. 3 Uk satasti Jabés markankir ancianonakajj akham sapjjarakïnwa: “Paqallqo urunak suytʼapjjeta, ukhamat taqe Israel oraqpachar yatiyirinak khitapjjañajataki. Ukampis janitï nanakar salvirejj utjkanejja, jumaruw katuyasjjapjjäma” sasa. 4 Tiempompejja Saulan Guibeá+ markaparuw yatiyirinakajj puripjjäna, ukatjja uka markankirinakaruw taqe uka arunak yatiyapjjäna, taqenirakiw uka markankirinakajj wali jachʼat jachapjjäna.

5 Saulasti uywa awatïwit vacanakan qhepap jutaskäna, jupasti sarakïnwa: “¿Kamachis markaru? ¿Kunatsa jachasipki?” sasa. Ukatwa juparojj kuntï Jabés markankir chachanakajj sapkäna ukanak awisapjjäna. 6 Kunapachatï uka arunak istʼäna ukhajja, Saularojj Diosan espiritupaw chʼam churäna,+ jupasti wal colerasïna. 7 Pä toronak jiskʼa jiskʼar kharinoqasasti, Israel markankir taqe oraqenakaparuw jaqenakampi ukanak apayäna, uka jaqenakasti akham sapjjänwa: “¡Kawkïritejj Saularusa Samuelurus jan arkkani ukanakan vacanakapajj ukham luratarakïniwa!” sasa. Jehová Diosaw jupar ajjsarapjjañapatakisa respetapjjañapatakis markankirinakar chʼamañchäna, ukatwa chachanakajj mä amtaniki mistupjjäna. 8 Saulajj Bézec cheqanwa jupanakar jaktʼäna, ukanjja 300.000 israelitanaka ukhamarak Judá tribunkir 30.000 chachanakaw utjäna. 9 Ukatjja sarapkäna uka jaqenakarojj akham sasaw jupanakajj sapjjäna: “Galaad oraqen Jabés markankir chachanakarojj akham sapjjañamawa: ‘Qharürojj intejj niya chikankjjani ukhaw jumanakajj salvatäpjjäta’ sasa”. Ukatwa jaqenakajj sarasin Jabés markankir chachanakar yatiyapjjäna, uk yatisasti jupanakajj walpun kusisipjjarakïna. 10 Jabés markankir chachanakajj ammonitanakar akham sapjjänwa: “Qharürojj jumanakaruw katuyasjjapjjäma, kunatï jumanakatakejj walïki ukwa nanakampi lurapjjasma”+ sasa.

11 Qhepürusti Saulajj kimsa gruponakaruw soldadonakar jaljäna, jupanakasti janïr qhanjtankipanwa* enemigonakapan campamentopar mantapjjäna, ammonitanakarojj+ chika urkamaw jiwarayasipkakïna. Jiltʼirinakajj aywitatataw uñjasipjjäna, janirakiw jiltʼirinakat maynis paninïkänti. 12 Ukatjja markankirinakajj akham sasaw Samuelur sapjjäna: “¿Kawkinkapjjes Saular jiwasan reyisäñapatak jan munapki uka chachanakajja?+ Jupanakar katuyapjjeta, nanakaw jupanakar jiwayapjjäjja” sasa. 13 Ukampis Saulajj akham sänwa: “Jehová Diosaw jichhürojj Israel markapar salvi,+ ukatwa jichhürojj ni mä chachas jiwayatäñapäkiti” sasa.

14 Ukatjja Samuelojj akham sasaw markankirinakar säna: “Jutapjjam, Guilgal+ markar sarapjjañäni, ukhamat Saulan reyïtap mayamp yatiyañataki”+ sasa. 15 Ukatwa markankirinakajj Guilgal markar taqeni sarapjjäna, ukanwa Jehová Diosan nayraqatapan Saularojj reyit uttʼayapjjäna. Ukatsti Jehová Diosan nayraqatapanwa sumankañ sacrificionak loqtapjjäna,+ Saúl chachasa taqe israelitanakas wali kusisitaw fiesta lurapjjarakïna.+

12 Ukatsti Samuelojj Israel markpacharuw akham säna: “Kunanaktï jumanakajj mayipkista ukanak taq lurtjja, jumanakar apnaqañapatakis mä rey uttʼayarakta.+ 2 ¡Jumanakar pʼeqtʼapkätam* uka reyejj akäskiwa!+ Nayajj awkëjjtwa, janqʼo ñikʼutanëjjaraktwa, yoqanakajas jumanakamp chikaw akankasipki,+ nayasti waynäkayäta ukhat jichhürkamaw pʼeqtʼapjjsma.+ 3 Nayajj akankasktwa. Naya contra kun arsuñs munapjjsta ukhajja, Jehová Dios nayraqatana ukhamarak jupan ajllitap nayraqatan arsupjjam:+ ¿Khitin toropsa jan ukajj asnopsa nayatak katustjja?+ Jan ukajj ¿khitirus engañomp kuns apaqtjja? ¿Khitirus jiskʼachtjja? ¿Khitimpich jan cheqapar juzgañatakejj qollqemp chilltayastjja?+ Nayatï ukham lurstjja, kuttʼayjjapjjämawa”+ sasa. 4 Jupanakasti sapjjarakïnwa: “Janiw kuns engañomp apaqapkistati ni jiskʼachapkistasa, janirakiw khitimpis qollqe chilltayasktati” sasa. 5 Ukatwa Samuelojj jupanakar akham säna: “Nayajj janiw kuns apaqapksmati,* Jehová Diosaw jichhürojj ukanakat testigojja, ajllitapas ukhamaraki” sasa. Ukjjarusti sapjjarakïnwa: “Ukhamäskapuniwa, jupaw testigomajja” sasa.

6 Ukatwa Samuelojj markankirinakar akham säna: “Jehová Diosaw testigojja, jupaw Egipto+ markat nayra awkinakamar irpsuniñatakejj Moisesampiru Aaronampir uttʼayäna. 7 Jichhajj jutasin akjar saytʼapjjam, kuna suma luräwinaktï Jehová Diosajj jumanakatakisa nayra awkinakamatakis lurkäna ukarjamaw nayajj Jehová Dios nayraqatan jumanak contra arsöjja.

8 ”Kunapachatï Jacob chachajj Egiptor+ mantkäna, nayra awkinakamas Jehová Diosampi yanaptʼayasiñatak artʼasipjjäna+ ukhajja, Jehová Diosajj Moisesampiru+ Aaronampiruw nayra awkinakamar Egiptot irpsunipjjañapatak khitäna, ukhamat aka lugaran jakasipjjañapataki.+ 9 Ukampis nayra awkinakamajj Jehová Diosapat armtʼasjjapjjänwa, jupasti Hazor markan ejercitop pʼeqtʼiri Sísara+ chachan amparaparu, filisteonakan+ amparaparu, ukhamarak Moab+ markan reyipan amparaparuw jupanakar katuyarakïna,*+ jupanakasti israelitanak contraw nuwasipjjäna. 10 Ukatjja Jehová Diosaruw yanaptʼayasiñatakejj akham sasin artʼasipjjäna:+ ‘Nanakajj juchachasipjjtwa,+ juma Jehová Diosar apanukusajj Baal+ diosanakampiru Astoret+ idolonakampiruw servipjjta. Jichhajj enemigonakajan amparapat salvapjjeta, ukhamat jumar servipjjañajataki’ sasa. 11 Ukatwa Jehová Diosajj Jerubaal,+ Bedán, Jefté+ chachanakampiru, nayampir*+ khitasajj enemigonakapan amparapat salväna, ukhamat jumanakajj jan ajjsaras jakasipjjañamataki.+ 12 Jehová Diosajj jumanakan Reyimäkchi+ ukhasa, ammonitanakan Nahás+ sat reyipajj jumanak contra nuwasir jutaskatap uñjasajj nayarojj sasipkakiyätawa: ‘¡Nanakar apnaqañapatakejj mä reypun munapjjta!’+ sasa. 13 Jichhasti jumanakajj munapkayäta, mayipkarakiyäta uka reyejj akankiwa. ¡Uñjapjjam! Jehová Diosaw jumanakatakejj mä rey uttʼayi.+ 14 Jumanakatï Jehová Diosar ajjsarapjjäta,+ servipjjäta,+ jupar istʼapjjarakïta,+ janirak Jehová Diosan arsutap contras saytʼapkäta, jumanakar apnaqkani uka reyisa jumanakas Jehová Diosar arkasipkakïta ukhajja, taqe kunas sumaruw sarani. 15 Ukampis jumanakatï Jehová Diosan arunakap jan istʼapkäta, Jehová Diosan arsutap contras saytʼasipjjarakïta ukhajja, Jehová Diosajj jumanakarus tatanakamarus castigapjjätamwa.+ 16 Jichhajj jutasin akjar saytʼapjjam, kuna musparkañtï Jehová Diosajj jumanak nayraqatan lurani uk uñjapjjam. 17 ¿Janit trigo yawthapiñ tiempöki? Nayaw qʼejjo qʼejjonak apayaniñapatakisa jallu puriyaniñapatakis Jehová Diosar mayëjja. Ukhaw jumanakajj mä rey mayisajj kuna juchsa Jehová Dios nayraqatan lurapjjta uk yatipjjäta, amuyapjjarakïta”+ sasa.

18 Ukjjarusti Samuelojj Jehová Diosaruw ruwtʼasïna. Jehová Diosasti uka uruw qʼejjo qʼejjonak apayanïna jallu puriyanïna, ukatwa markpachajj Jehová Diosarusa Samuelurus wal ajjsarapjjäna. 19 Markpachaw Samuelur akham sapjjäna: “Mirä amp suma, Jehová Diosamar orarapipjjeta,+ nanakajj janiw jiwañ munapkti, cheqas mä rey mayisajj taqe juchanakajarojj yaqha juchamp yaptʼasipjjta” sasa.

20 Ukatwa Samuelojj markpachar akham säna: “Jan ajjsarapjjamti. Cheqas jumanakajj juchanak lurapjjtajja. Jehová Diosatak jan jitheqtapjjamti,+ Jehová Diosarojj taqe chuymampi servipjjam.+ 21 Jan jumanakajj jitheqtasin inamay diosanakar arkapjjamti,+ inamay diosanakätap+ laykojj jan kunatak servirïpjjewa, janirakiw salvapkaspati. 22 Jehová Diosasti jachʼa sutip+ laykojj janiw markapar jaytanukkaniti,+ Jehová Diosarakiw jumanakarojj markapäpjjañamatak ajllisipjjtamjja.+ 23 Nayatï jumanakatak jan orarapipkirisma ukhajja, janipuniw walïkaspati, Jehová Dios contraw juch luriristjja. Nayasti Diosan suma ukhamarak cheqapa thakipan sarnaqapjjañamatakejj yatichasipkakïmawa. 24 Jumanakajj Jehová Diosaruk ajjsarapjjam,+ jupar jan apanukusin taqe chuyma servipjjam, kunja sumanaksa jumanak laykojj luri ukanaksa amtapjjarakim.+ 25 Ukampis jumanakatï jan phenqʼani jan walinak lurapjjätajja,+ reyimas jumanakas+ qʼala tukjatäpjjätawa” sasa.

13 Saulajj...* maranakanïkäna ukhaw reyit apnaqañ qalltäna,+ jupajj pä maraw Israel marka apnaqarakïna. 2 Ukatjja Saúl reyejj 3.000 israelit chachanakaruw ajllïna. Jupanakat 2.000 chachanakajj Saúl chachamp chikaw Micmash cheqana ukhamarak Betel markan qollunakap toqenkapjjäna, 1.000 chachanakasti Jonatán+ chachamp chikäpjjarakïnwa, Benjamín tribunkir Guibeá+ oraqepana. Jiltʼapkäna uka chachanakarusti carpanakaparuw khitjjäna. 3 Ukatjja Jonatán chachajj Gueba+ markankkäna uka filisteonakan+ tropaparuw atipjäna, filisteonakasti uk yatipjjarakïnwa. Saúl reyisti Israel markpachanwa pututu phustʼayäna,+ akham sasa: “¡Hebreonakajj istʼapjjpan!” sasa. 4 Ukatsti taqpach israelitanakaw aka yatiyäwi istʼapjjäna: “Saúl reyejj filisteonakan mä tropaparuw atipji, jichhasti filisteonakajj Israel markarojj uñisjjapjjewa” sasa. Ukatwa Saúl reyimpi Guilgal+ markan tantachtʼasiñatakejj jaqenakar jawsthapipjjäna.

5 Filisteonakasti israelitanakamp nuwasiñatakejj tantachtʼasipjjarakïnwa, guerran nuwasiñatak 30.000 carronakampi, caballot sarir 6.000 chachanakampi. Ejercitopajj lamar qota lakankir chʼallar uñtat waljapunïnwa.+ Jupanakasti Bet-Aven+ markat inti jalsu toqenwa Micmash cheqar makatapjjäna, ukanwa campamentop saytʼayapjjarakïna. 6 Israelit chachanakasti wali tʼaqesiñan uñjasisajj jan walinkapjjatap amuyasipjjäna, ukatwa jupanakajj qollu pʼiyanakana,+ jachʼa pʼiyanakana, qarqanakana,* oraq pʼiya manqhanakana, uma estanquenakan imantasipjjäna. 7 Yaqhep hebreonakajj Jordán jawira paskatasaw Gad, Galaad+ oraqenakar sarjjapjjäna. Ukampis Saúl reyejj Guilgal markankaskänwa, jupamp chikäsipkäna uka jaqenakajj ajjsarañat wal khatatipjjarakïna. 8 Saúl reyejj paqallqo urunakaw suyäna, qhawqha tiempo suyañaptï Samuelojj siskäna ukhakamaw jupajj suyäna, ukampis Samuelojj janiw Guilgal markar purkänti, jaqenakas jupan ukat aywitatjjarakïnwa. 9 Ukatwa Saúl reyejj akham säna: “Nakhantayat sacrificiotakisa sumankañ sacrificiotakis animalanak apanipjjam” sasa. Ukjjarusti jupaw nakhantayat sacrificio loqtarakïna.+

10 Ukampis nakhantayat sacrificio loqtañ tukuyjjäna ukhamaruw Samuelojj purïna. Ukatwa Saúl reyejj jupan ukar sarasajj aruntäna. 11 Ukatsti Samuelojj akham sasaw jupar säna: “¿Kamachtasa?” sasa. Uk satasti Saúl reyejj sarakïnwa: “Jaqenakajj nayan ukat sarjjasipkänwa,+ janirakiw jumajj jutañamäkäna uka horasar purinktati, filisteonakas Micmash+ cheqanwa tantachtʼasipjjarakïna. 12 Ukhamïpansti ‘filisteonakajj Guilgal markaruw naya contra nuwasir saraqanipjjani, nayajj janirakiw Jehová Diosan yanaptʼap maykti’ sasaw amuytʼasta. Ukatwa nakhantayat sacrificio naya pachpa loqtarakta” sasa.

13 Ukjjarusti Samuelojj akham sasaw Saúl reyir säna: “Jumajj jan sum amuytʼasisaw uk lurtajja. Jehová Diosamajj churktam uka mandamiento janiw phoqktati.+ Jumatï uk phoqasamänjja, Jehová Diosajj jumarusa wawanakamarusa wiñayatakiw Israel markan apnaqeripat uttʼayapjjeriskayätamjja. 14 Jichhajj janiw reinomajj* wiñayatakïkaniti.+ Jehová Diosajj chuymapar purtʼkir yaqha chacharuw ajllisini.+ Jehová Diosan arsutapar jan istʼatam+ laykojja, juparuw Jehová Diosajj markapar pʼeqtʼañapatak uttʼayani”+ sasa.

15 Ukatsti Samuelojj Guilgal markat makatasajj Benjamín oraqenkir Guibeá markaruw saräna. Saúl reyejj jupamp chikäsipkäna ukanakaruw jaktʼäna, taqenejj niya 600 chachanakänwa.+ 16 Saúl reyisa, Jonatán yoqapasa, jupanakamp chikäpkäna uka jaqenakasa, Benjamín oraqenkir Gueba+ markanwa jakasipkäna. Filisteonakasti Micmash+ cheqanwa campamentop saytʼayapjjarakïna. 17 Ejerciton tropanakapajj kimsar jaljataw filisteonakan campamentopat mistupjjäna. Mä tropajj Ofrá markar sarki uka thak sarapjjäna, Sual oraqe toqeru. 18 Payïr tropajj Bet-Horón+ thakir sarki uksaruw saräna. Kimsïr tropasti qorpa toqer sarki uka thaknamaw sararakïna, wasara toqeru. Uka qorpatwa Zeboím vallejj uñjasi.

19 Israel markpachanjja janiw metalamp trabajir jaqejj utjkänti, filisteonakajj akham sapjjatap layku: “Hebreonakajj espadanakampi lanzanakampi lurasipjjaspa” sasa. 20 Qholliñ rejanaka, azadonanaka, hachanaka, yawiñ jusinaka* afilayasiñatakejja, taqe israelitanakaw filisteonakan ukar saraqapjjañapäna. 21 Mä qholliñ reja afilatatsa, mä azadón afilatatsa, kimsa puntanakan rastrillo afilatatsa, mä hacha afilatatsa, fierro puntan lawa askichatatsa niya kimsaqallqo gramonak pesoni qollqe metal cobrapjjerïna.* 22 Nuwasiñ urunsti Saúl reyimp Jonatán yoqapamp chikäsipkäna uka jaqenakanjja, janiw ni mä espadasa ni mä lanzas utjkänti,+ Saúl reyimpi Jonatán yoqapampikiw nuwasiñ armanakanïpjjäna.

23 Ukatjja filisteonakan tropapajja, Micmash+ cheqan barrancop pasañäki ukawjaruw mistupjjäna.

14 Mä urojja Saúl reyin Jonatán+ yoqapajj armanakap apiri serviriparojj akham sänwa: “Jutam, kawkjankkitejj filisteonakan campamentopajj ukskatar paskatañäni” sasa. Ukampis tataparojj janiw uk awiskänti. 2 Saúl reyejj Guibeá+ marka anqäjjanwa quedasïna, Migrón cheqankiri granada qoqa* jakʼana, 600 chachanakaw jupamp chikäpjjarakïna.+ 3 (Ahitub+ chachan Ahíya yoqapaw efod+ isimp uchatäna, jupajj Icabod+ chachan jilapänwa. Icabod chachajj Finehás+ chachan yoqapänwa. Finehás chachajj Elí+ chachan yoqaparakïnwa, Elí chachajj Siló+ markan Jehová Diosan sacerdotepänwa). Soldadonakajj janiw Jonatán chachan sarjjatap yatipkänti. 4 Kawktï Jonatanajj filisteonakan campamentopar puriñatak paskatañ munkäna ukawjanjja, ukskatansa akskatansa laka chʼakhar uñtasit mä jachʼa qarqaw* utjäna, mayajj Bozez satänwa mayasti Sené satarakïnwa. 5 Alay toqenkkäna* uka jachʼa qarqajja* mä columnar uñtat saytʼatänwa, Micmash cheqar uñkatata. Aynach toqenkir* jachʼa qarqasti, Gueba+ markar uñkatatarakïnwa.

6 Jonatán chachajj armadurap apirirojj akham sänwa: “Jutam, kawkjankkitejj uka jan circuncidat*+ chachanakan campamentopajj ukar sarañäni. Inas Jehová Diosajj yanaptʼchistani, Jehová Diosatï atipjañas munchejja, waljanïskañänisa jukʼanïskañänisa janiw kunas jupar jarkʼkaspati”+ sasa. 7 Uk satasti armadura apiripajj akham sänwa: “Kunajjay jumatakejj walïchi ukarjam luraskakim. Kawkjarutï sarañ munkta ukarojj saraskakim. Kawkjarutï sarkäta ukarojj jumampiw sararakëjja” sasa. 8 Ukatjja Jonatán chachajj akham sarakïnwa: “Uka chachanakan ukar paskatañäni, ukhamatwa jupanakajj akankatas yatipjjani. 9 Jupanakatï ‘¡ukjaruk suytʼapjjam, nanakajj jumanakan ukar jutapjjañajkama!’ sasin sapjjestani ukhajja, jiwasajj ukjarukiw suytʼañäni, janiw jupanakan ukar makatkañäniti. 10 Ukampis jupanakatï ‘¡nanak contra nuwasiñatak makatanipjjam!’ sasin sapjjestani ukhajja, makatañäniwa. Ukaw Jehová Diosajj jiwasan amparasar katuyjjatap yatiñatakejj mä señaläni”+ sasa.

11 Ukatwa Jonatanampi armadura apiripampejj campamentonkir filisteonakamp uñjayasipjjäna. Filisteonakasti akham sapjjänwa: “¡Uñtapjjam! Imantasipkäna uka pʼiyanakatwa hebreonakajj misturanisipki”+ sasa. 12 Campamentonkir soldadonakajj Jonatanampiru armadura apiripampirojj akham sapjjänwa: “¡Nanakan ukar makatanipjjam, jichhaw jumanakajj yatipjjäta!”+ sasa. Jonatanasti jankʼakiw armadura apiriparojj akham säna: “Sarañäni, Jehová Diosaw jupanakarojj Israelan amparapar katuyani”+ sasa. 13 Jonatanajj amparampi kayumpiw mistsüna, armadura apiripajj jupan qhepap sararakïna. Jonatanasti filisteonakampiw nuwasïna, jan jiwaykäna uka filisteonakarojj armadura apiripaw jiwarayäna. 14 Jonatanampi armadura apiripampejj nayrïr kutin nuwasipkäna ukhajja, chikat hectárea* ukchʼanwa niya 20 chachanakar jiwarayapjjäna.

15 Ukapachaw campamentonsa ukhamarak filisteonakan taqe soldadonakap taypinsa ajjsarayasiñajj utjäna. Israel contra nuwasiñatak khitatäpkäna uka soldadonakas+ ajjsarayasipjjarakïnwa. Oraqes khatatïnwa, Diosaw filisteonak taypin ajjsarayasiñ utjayäna. 16 Benjamín oraqen Guibeá+ markankir Saúl reyin marka uñjir guardianakapajja,* filisteonakan taqpach campamentop taypin wali chʼajjwarañ utjatap uñjapjjäna.+ 

17 Saúl reyisti jupampi chikäpkäna uka soldadonakarojj akham sänwa: “Mirä amp suma, soldadonakar jakthapipjjam, khitis chhaqata uk amuyapjjam” sasa. Jakthapisasti Jonatanampi armadura apiripampi chhaqatäpjjatap amuyapjjäna. 18 Ukatjja Saúl reyejj akham sasaw Ahíya+ chacharojj säna: “¡Cheqpach Diosan arcap apanim!” sasa. (Uka tiemponjja* cheqpach Diosan arcapajj israelitanakamp chikäskänwa). 19 Saúl reyin sacerdoter parlañapkamajja, filisteonakan campamentop taypinjja jupanakkam chʼajjwarañajj jukʼampiw jiljjattäna. Ukatwa Saúl reyejj sacerdoter akham säna: “Kuntï luraskta uk jan lurjjamti” sasa. 20 Saúl reyimpi soldadonakapampejj tantachtʼasisaw filisteonakamp nuwasir sarapjjäna, ukanwa filisteonakan jupanakkam espadampi jiwarayasipjjatap uñjapjjäna, chʼajjwarañajj jukʼampiw ukan utjarakïna. 21 Filisteonakampi mayachtʼatäpkäna ukhamarak filisteonakan campamentopar makatapkäna uka hebreonakasa, Saúl reyimpi Jonatanampi chikäpkäna uka israelitanakampiw mayachtʼasjjapjjäna. 22 Efraín tribun qollunakap toqen imantasipkäna+ uka israelita chachanakajj taqeniw filisteonakan escapapjjatap yatipjjäna. Jupanakajj filisteonakar guerran arktañatakiw mayachtʼasipjjarakïna. 23 Uka urunwa Jehová Diosajj Israel markar salväna,+ Bet-Aven markar puriñkamaw nuwasipjjäna.+

24 Ukampis uka urunjja israelita chachanakajj qariratäpjjänwa, Saúl chachajj soldadonakar aka juramento lurayatap layku, jupajj akham sänwa: “Arumäjjani ukhakamasa enemigonakajat vengasiñajkamas janipuniw khitis kuns manqʼañapäkiti. ¡Kawkïritejj manqʼkani ukajj maldisitäniwa!” sasa. Ukatwa soldadonakajj jan kuns manqʼapkänti.+

25 Ukatsti taqe soldadonakaw monter* puripjjäna, ukanjja miskʼejj waliw utjäna. 26 Soldadonakajj monter* mantapjjäna ukhajja, miskʼi chʼaqaraskir uñjapjjäna, ukampis juramento luratar ajjsarapjjatap laykojj janiw khitis miskʼi manqʼkänti. 27 Saúl awkipajj soldadonakar juramento luraykäna ukhajja, Jonatanajj janiw istʼkänti,+ ukatwa jupajj amparapankkäna uka thujrun puntap miskʼir aytʼäna. Miskʼi malltʼkäna ukhajja, chʼam katjjatäna.* 28 Ukhaw soldadonakat maynejj akham säna: “Awkimaw soldadonakarojj phoqapjjañapatak mä juramento lurayi, ‘¡kawkïri chachatejj jichhürojj kuns manqʼkani ukajj maldisitäniwa!’+ sasa. Ukatwa soldadonakajj qariratäpjje” sasa. 29 Ukampis Jonatanajj akham sänwa: “Awkij kawsaw soldadonakajj wal tʼaqesiski. Kunjamsa aka jukʼa miskʼi malltʼasajj chʼam katjjatta* uk uñjapjjam. 30 Soldadonakatï jichhürun katuntatäki ukanakat manqʼapjjasapänjja,+ ¡kunja sumäsapänsa, filisteonakarojj jukʼamp jiwarayasänjja!” sasa.

31 Uka urunwa jupanakajj Micmash cheqat Ayalón+ markakam filisteonakar jiwarayapjjäna, soldadonakajj wali qariratäpjjarakïnwa. 32 Ukatwa soldadonakajj kunanakatï katuntatäkäna ukanakar jankʼak sarasajj jupanakatak katuntasipjjäna. Ovejanaka, vacanaka, torillonak katusajja, pachpar kharinukusaw wilamppach manqʼantapjjäna.+ 33 Saúl reyirojj akham sasaw yatiyapjjäna: “Soldadonakajj wilamppach aycha manqʼasaw Jehová Dios contra jucha lurasipki”+ sasa. Uk yatisasti Saúl reyejj akham sänwa: “Jupanakajj jachʼa juchpun lurapjje. Jichhajj jankʼak nayan ukar mä jachʼa qala qorumiyanipjjam”* sasa. 34 Ukatsti Saúl reyejj sarakïnwa: “Soldadonakan ukar sarapjjam, jupanakarojj akham sapjjarakim: ‘Jumanakat sapa mayniw toropampi ovejapamp apanisajj aka jachʼa qala patjjar kharinukuñapa, ukatjja manqʼañaparaki. Jan jumanakajj wilamppach aycha manqʼasajj Jehová Dios contra juch lurapjjamti’+ sasa”. Ukatwa uka arumajj sapa mayni jupanakat torop apanisajj ukan kharinukupjjäna. 35 Saúl reyejj Jehová Diosatakiw mä altar saytʼayäna.+ Uka altaraw Saúl reyin Jehová Diosatak saytʼayat nayrïr altarapänjja.

36 Qhepatjja Saúl reyejj akham sänwa: “Arum sarasin filisteonakampi nuwasiniñäni, kunatï jupanakan utjki ukanak willjtakam saqueyjaniñäni. Jupanakarojj jan mayan jiwarayaniñäni” sasa. Uk satasti soldadonakajj akham sapjjarakïnwa: “Kunatï jumatakejj walïki uk luraskakim” sasa. Ukatjja sacerdotejj akham sarakïnwa: “Akawjan cheqpach Diosar jisktʼasiñäni”+ sasa. 37 Saúl reyisti Diosaruw akham sasin jisktʼasïna: “¿Filisteonakan ukar saraqañajäspati?+ ¿Israelan amparaparut jupanakar katuyäta?” sasa. Ukampis Diosajj janiw uka urun jupar jayskänti. 38 Ukatwa Saúl reyejj akham säna: “Soldadonakan taqe pʼeqtʼirinakapa, akawjar jutapjjam, kuna juchas jichhürojj lurasi uk yatjjatapjjam. 39 Nayajj mä juramento luraskta, kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäkejja, Israel markarus salvkarakejja, Jonatán yoqajäskpans uk lurirejj jiwañapawa” sasa. Ukampis janiw khitis kamskänti. 40 Ukatwa jupajj Israel markpachar akham säna: “Jumanakajj mä ladonkapjjätawa, Jonatán yoqajampi nayampejja mä ladonkapjjarakïwa” sasa. Uk satasti jupanakajj akham sasaw Saúl reyir sapjjarakïna: “Kunatï jumatakejj walïki uk luraskakim” sasa.

41 Saúl reyisti Jehová Diosarojj akham sänwa: “¡Israelan Diosapa, Tumim*+ taypiy jaysanipjjeta!” sasa. Ukhamatwa Jonatán chachampi Saúl reyimpejj ajllitäpjjäna, mayni israelitanakasti jan juchaniw mistupjjarakïna. 42 Saúl reyisti sarakïnwa: “Nayati jan ukajj Jonatán yoqajach juch luri uk yatiñatakejj suertenak willtapjjam”+ sasa. Ukhamatwa Jonatanajj ajllitäna. 43 Ukatjja Saúl reyejj akham sasaw Jonatanar säna: “Sitaya, ¿kuns lurta?” sasa. Ukatwa Jonatanajj akham sasin yatiyäna: “Amparajankki uka thujrun puntapampikiw mä jukʼa miskʼi malltʼta.+ ¡Jichhajj akankasktwa! ¡Jiwañajatï wakischejj jiwarakïwa!” sasa.

44 Uk satasti Saúl reyejj akham sänwa: “Jonatán, janitï jiwkätajja, Diosajj kutin kutin castiguitpan”+ sasa. 45 Ukampis soldadonakajj akham sasaw Saúl reyir sapjjäna: “¿Kunatsa Jonatanajj jiwani? Jupïpanwa Israel markajj qʼal atipjawayi.*+ ¡Janipuniw jiwañapajj walïkaspati! Nanakajj mä juramentompiw arsusipkta, kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäkejja, janiw jupanjj ni mä ñikʼutapas oraqer jalaqtañapäkiti. Diosaw juparojj kuntï jichhürojj lurki uk lurañapatak yanaptʼi”+ sasa. Ukhamatwa soldadonakajj Jonatanar jiwañat salvapjjäna, janirakiw jupajj jiwkänti.

46 Saúl reyisti janiw filisteonakar arknaqjjänti, filisteonakajj oraqeparuw sarjjapjjarakïna.

47 Saúl reyejj wali sum reinop* Israel markan saytʼayäna, jupasti taqe enemigonakap contraw uksan aksan nuwasïna: moabitanakampi,+ ammonitanakampi,+ edomitanakampi,+ Zobá toqenkir reyinakampi,+ filisteonakampi.+ Kawkjarutï sarkäna ukanjja, jupajj atipjapunïnwa. 48 Jupasti jan ajjsartʼasaw nuwasïna, amalequitanakarojj+ atipjänwa, Israel markarojj enemigonakapan amparapatsa salvarakïnwa.

49 Saúl reyin yoqanakapajj Jonatán, Isví, Malki-Súa+ satäpjjänwa. Jupajj pä phuchanirakïnwa, jilïrejj Merab+ sutini, sullkasti Mical+ sutiniraki. 50 Saúl chachan warmipasti Ahinoam satänwa, Ahimáaz chachan phuchaparakïnwa. Ejercitopan pʼeqtʼiripajj Abner+ satänwa, Ner chachan yoqaparakïnwa. Abner chachasti Saúl reyin tiopänwa. 51 Saúl reyin awkipajj Quis+ satänwa, Abner chachan Ner+ sat awkipasti Abiel chachan yoqapänwa.

52 Saúl reyejj apnaqkäna taqe uka tiemponjja, Saúl reyimpi filisteonakampejj walpun nuwasipjjerïna.+ Kunapachatï Saúl reyejj wali chʼamani mä chachar uñjäna jan ukajj jan ajjsarir mä chachar uñjäna ukhajja, ejercitopan serviñapatakiw ajllirïna.+

15 Ukatsti Samuelojj akham sasaw Saúl reyir säna: “Jehová Diosaw nayarojj khitanitu, ukhamat Israel markan reyipjam jumar uttʼayañajataki.*+ Jichhajj kuntï Jehová Diosajj jumar siskätam uk istʼam.+ 2 Ejercitonakan Jehová Diosapajj akham siwa: ‘Nayajj amalequitanakat vengasiñajawa, Egiptot mistunipkäna ukhaw jupanakajj Israel contra saytʼasipjjäna.+ 3 Jichhajj saram, amalequitanakar+ jiwarayanim, jupanakarusa kunanakatï jupanakan utjki ukanaksa qʼal tukjanim.+ Janiw jupanakat sinttʼasiñamäkiti. Chachanaksa, warminaksa, wawanaksa, asu wawanaksa, toronaksa, ovejanaksa, camellonaksa, asnonaksa+ qʼal jiwarayanim’+ sasa”. 4 Saúl reyisti Telaim cheqar tantachtʼasaw soldadonak jaktʼäna. Ukansti kayuk* sarir 200.000 soldadonakampi, Judá tribunkir 10.000 chachanakampiw utjäna.+

5 Saúl reyisti Amalec markakamaw saräna, mä akatjamat atacañatakejj valle jakʼanwa soldadonakar imantasiyäna. 6 Ukatjja Saúl reyejj akham sasaw quenitanakar säna:+ “Sarjjapjjam, amalequitanak taypit sarjjapjjam, ukhamat jupanakamp chika jan jiwapjjañamataki.+ Israel markajj Egiptot mistunkäna ukhajja, jumanakajj Israel markpacharuw munasiñat jan jaytjasirïpjjatam uñachtʼayapjjayätajja”+ sasa. Ukatwa quenitanakajj amalequitanak taypit sarjjapjjäna. 7 Ukatsti Saúl reyejj amalequitanakaruw+ Havilá+ cheqat Egipto marka jakʼankir Sur+ markakam atipjäna. 8 Amalequitanakan Agag+ sat reyiparojj jan jiwayasaw katuntäna, ukampis mayninakarojj espadampiw qʼal jiwarayäna.+ 9 Saúl reyimpi soldadonakampejja, Agag reyitsa, suma ovejanakatsa, vacanakatsa, orqo ovejanakatsa, taqe kunatï sumäkäna+ ukanakatsa sinttʼasipjjänwa, janirakiw qʼal tukjañ munapkänti. Ukampis taqe kunatï jan valoranïkäna, jan munatäkäna ukanaksti, qʼal tukjapjjäna.

10 Ukatjja Jehová Diosajj akham sasaw Samuelur säna: 11 “Saúl chachar reyit uttʼayatajat walpun amtasta,* jupajj nayar arkañat jitheqtarakiwa, janiw arunakajsa phoqkiti”+ sasa. Samuelusti wal llaktʼasïna, jupasti arum paqaraw Jehová Diosar ruwtʼasïna.+ 12 Samuelojj wali alwat sartasin Saúl reyimp jikisir saräna ukhajja, Samuelurojj akham sasaw yatiyapjjäna: “Saúl reyejj Carmelo+ markaruw sari, ukanwa jupa pachpa jachʼañchasiñatakejj mä monumento saytʼayasi.+ Ukatjja Guilgal markaruw saraqaraki” sasa. 13 Samuelojj Saúl reyin ukar purïna ukhajja, Saúl reyejj Samuelur akham sänwa: “Jehová Diosajj jumar bendispan. Jehová Diosan arsutaparjamaw nayajj lurta” sasa. 14 Ukampis Samuelojj akham sänwa: “Ukhamajj ¿ovejanakana vacanakana wararipjjatap istʼkta ukajj kunasa?”+ sasa. 15 Ukjjarusti Saúl reyejj akham sänwa: “Amalequitanakan ukat apanitawa, Jehová Diosamar sacrificio loqtañatakiw soldadonakajj sumäkis uka ovejanakampit vacanakampit sinttʼasipjje. Ukampis ukat uksarojj qʼal tukjanipjjta” sasa. 16 Uk satasti Samuelojj akham sasaw Saúl reyir säna: “¡Amuktʼam! Kuntï Jehová Diosajj masür arumajj siskitu uk yatiyañ munsma”+ sasa. Jupajj sarakïnwa: “Saskakita” sasa.

17 Samuelusti sarakïnwa: “Kunapachatï Israelan tribunakapjjar pʼeqtʼiripat uttʼayatäkayäta, ukhamarak Jehová Diosajj Israel markan reyipat uttʼaykayätam*+ ukhajja, ¿janit jumajj janis kunäkasma ukham amuyaskayäta?+ 18 Qhepatjja Jehová Diosajj mä luräwi phoqañamatakiw khittamjja, akham sasa: ‘Saram, jucharar amalequitanakar qʼal tukjanim.+ Taqenir jiwayañkam jupanakampejj nuwasinim’+ sasa. 19 Ukhamajj ¿kunats jumajj Jehová Diosar jan istʼkta? Istʼañat sipans jankʼakiw kunatï katuntatäkäna ukar jaltajja,+ ¡kunatï Jehová Diosatak jan walïki uk luraraktajja!” sasa.

20 Ukampis Saúl reyejj akham sasaw Samuelur säna: “¡Nayajj Jehová Diosar istʼtwa! Kunarutï Jehová Diosajj khitkitu ukarojj sartwa, Amalec markan Agag sat reyiparus apantwa, amalequitanakarus qʼal tukjanirakta.+ 21 Ukampis soldadonakaw Guilgal markan Jehová Diosamar sacrificiot loqtañatakejj kunatï qʼala tukjatäñapäkäna ukanakat ovejanakampi, vacanakampi, kunatï sumäki ukanakamp apanipjje”+ sasa.

22 Samuelusti sarakïnwa: “¿Kunas Jehová Diosar jukʼamp kusisiyi? ¿Nakhantayat ofrendanakampi sacrificionakampi+ loqtañati, jan ukajj Jehová Diosar istʼañacha? Cheqpachansa mä sacrificiot sipansa istʼasirïñaw jukʼamp sumajja,+ ovej likʼit+ sipansa amuyump istʼasirïñaw jukʼamp sumajja. 23 Contra saytʼañasti+ yatirinakan luräwinakap+ lurañ juchampi sasiwa, jachʼa jachʼa tukusin kun lurañasa magia lurañampi idolonakar* adorañampi* sasiwa. Jehová Diosar jan istʼatam laykusti,+ jupajj janiw reyïñam munjjeti”+ sasa.

24 Ukatjja Saúl reyejj akham sasaw Samuelur säna: “Nayajj juch lurta, kuntï Jehová Diosajj maykitu, jumajj siskista uk phoqañat sipansa, soldadonakar ajjsarasajj jupanakan arunakapak istʼjjta. 25 Jichhajj mirä amp suma, juchajat perdontʼasikitaya, Jehová Dios nayraqatan altʼasiñajatakejj nayamp kuttʼakimaya”+ sasa. 26 Ukampis Samuelojj akham sasaw Saúl reyir säna: “Janiw jumamp kuttʼkiristti, Jehová Diosar jan istʼatam laykusti, Jehová Diosajj janiw Israel markar reyit apnaqañam munjjeti”+ sasa. 27 Samuelojj sarjjañatak kutjtaskäna ukhasti, Saúl reyejj jan manganakani isi puntapat jupar katthapïna, ukampis uka cheqasti chʼiyaqtarakïnwa. 28 Samuelusti jankʼakiw jupar akham säna: “Kunjamtï isijajj chʼiyaqtkejja, ukhamarakiw Jehová Diosajj jichhürun jumarojj reyïñat apaqtam, khititejj jumat sipans jukʼamp sumäki ukaruw churjjarakini.+ 29 Ukhamarus Israelan Jachʼa Diosapajj+ janiw arupar pʼakintkaniti,+ ni amtapsa mayjtʼaykaniti. Jupajj janirakiw amtap cambiañatakejj mä jaqëkiti”+ sasa.

30 Uk satasti jupajj akham sarakïnwa: “Nayajj juch lurta. Ukampis mirä amp suma, markan ancianonakap nayraqatansa Israel marka nayraqatansa jachʼañchakitaya. Jehová Diosaman nayraqatapan altʼasiñajatakejj nayamp kuttʼakimaya”+ sasa. 31 Ukatwa Samuelojj Saúl reyimp kuttʼäna, Saúl reyisti Jehová Dios nayraqatanwa altʼasirakïna. 32 Samuelojj akham sasaw säna: “Amalec markan Agag reyipar irptanipjjam” sasa. Agag reyisti ‘janiw nayar jiwayapkitaniti’ sasaw amuyaskäna, ukatwa jupan ukarojj pata chuymak saräna. 33 Ukampis Samuelojj akham sasaw säna: “Kunjamtï espadamampejj warminakar jan wawani uñjasiyktajja, ukhamarakiw mamamajj jan wawani uñjasini” sasa. Uk sasasti Guilgal markanwa Samuelojj Jehová Dios nayraqatan Agag reyir jiskʼa jiskʼa kharinoqäna.+

34 Ukatjja Samuelojj Ramá markaruw sarjjäna, Saúl reyisti Guibeá markankir utaparuw makatjjarakïna. 35 Jiwañapkamasti Samuelojj janiw Saúl reyir mayamp uñj-jjänti, ukampis jupat wal llakisïna.+ Jehová Diosasti Saúl chachar Israel markan reyipat uttʼayatapatjja wal amtasirakïna.+

16 Tiempompejj akham sasaw Jehová Diosajj Samuelur säna: “¿Qhawqha tiempos Saúl reyitjam llakisïta?+ Janiw nayajj jupan reyïskakiñap munjjti.+ Wajjramar aceitempi phoqtʼasin+ saram. Jesé+ sat betlemita chachan ukaruw khitäma, jupan yoqanakapat mayniruw reyïñapatak ajllista”+ sasa. 2 Ukampis Samuelojj akham sänwa: “¿Kunjamarak sarästi? Saúl reyejj uk yatini ukhajj jiwayitaniwa”+ sasa. Jehová Diosasti sarakïnwa: “Mä ternera irpasim, ukatsti ‘Jehová Diosar mä sacrificio loqtiriw jutta’ sasaw säta. 3 Kawkjantï sacrificio loqtkäta ukawjar jutañapatakiw Jesé chachar invittʼäta. Ukatjja kuntï lurañamäki ukwa yatiyäma. Khitirutï uñachtʼaykäma ukaruw ajllirapitäta”+ sasa.

4 Samuelojj kuntï Jehová Diosajj siskäna ukarjamaw luräna. Kunapachatï jupajj Belén+ markar purkäna ukhajja, markankir ancianonakajj jupamp jikisisajj wal sustjasipjjäna, jupanakajj akham sapjjänwa: “¿Kunas pasi?” sasa. 5 Uk satasti Samuelojj akham sänwa: “Janiw kunas paskiti. Nayajj Jehová Diosar sacrificio loqtañatakiw jutta. Jumanakajj qʼomachasipjjam, sacrificio loqtkä ukjar jutapjjam” sasa. Ukatsti jupajj Jesé chachampiru yoqanakapampiruw qʼomachäna, ukjjarusti sacrificio loqtañatakiw jupanakar jawsthapïna. 6 Jupanakajj purinipkäna ukhajja, Samuelojj Eliab+ waynar uñjasajj akham sänwa: “Jupaw Jehová Diosan ajllitapäpacha” sasa. 7 Ukampis Jehová Diosajj Samuelur akham sänwa: “Jan jumajj uñnaqapsa, ni jachʼa tansätapsa uñjamti,+ nayajj janiw jupar munkti. Diosajj janiw kunjamtï mä jaqejj maynir uñjki ukham uñjkiti. Mä jaqejj kuntï nayrapajj uñjki ukakwa uñji, ukampis Jehová Diosajj kunatï chuyman utjki ukwa uñji”+ sasa. 8 Ukatjja Jesé chachajj Abinadab+ waynar jawsasaw Samuelun nayraqatapar irpanïna, ukampis Samuelojj akham sänwa: “Jehová Diosajj janirakikiw jupar ajllkiti” sasa. 9 Ukjjarusti Jesé chachajj Samá+ sat waynaruw irpanïna, ukampis Samuelojj akham sänwa: “Jehová Diosajj janirakikiw jupar ajllkiti” sasa. 10 Ukhamwa Jesé chachajj paqallqo yoqanakapar Samuelun ukar irpanïna, ukampis Samuelojj Jesé chachar akham sänwa: “Jehová Diosajj janiw ni maynirus ajllkiti” sasa.

11 Qheparojj akham sasaw Samuelojj Jesé chachar jisktʼäna: “¿Ukhanikit yoqanakamajja?” sasa. Jupasti sarakïnwa: “Jukʼamp waynitüki+ ukaw faltaski, jupajj ovejanak awatiski”+ sasa. Ukatwa Samuelojj Jesé chachar akham säna: “Jupar irptayanim, jupan puriniñapkamajj janiw manqʼkañäniti” sasa. 12 Ukhamasti jupajj irptaniñapatakiw maynir khitäna, ukatsti irptanirakïnwa. Jupajj wilal jañchin waynitünwa, suma nayranakani, wali suma uñnaqtʼaniraki.+ Ukatsti Jehová Diosajj akham sasaw säna: “¡Sartasim, jupawa, jupar ajllim!”+ sasa. 13 Ukatwa Samuelojj aceiten wajjra aptasajj+ jilanakap nayraqatan jupar ajllïna. Uka urut uksaruw Jehová Diosan espiritupajj Davidar chʼam churäna.+ Samuelusti ukawjat sartasajj Ramá markaruw sarjjarakïna.+

14 Jehová Diosajj espiritup Saúl reyit apaqjjänwa.+ Saúl reyirojj jan wali amuyunakapaw wal ajjsarayäna, Jehová Diosajj ukhamak uk jaytarakïna.+ 15 Saúl reyin servirinakapajj akham sasaw jupar sapjjäna: “Tata, Diosat jutir jan wali amuyunakaw wal ajjsaraytam. 16 Tata, mirä amp suma, akankasipki uka servirinakamaruy arpa sum tuktʼir mä jaqer thaqanipjjañapatak mayim.+ Kunapachatï Diosajj jan wali amuyunakamp wal ajjsaraykätam ukhajja, jupaw arpa tuktʼarapïtam, ukhamatwa jumajj sumakëjjäta” sasa. 17 Ukatwa Saúl reyejj servirinakapar akham säna: “Mirä amp suma, arpa suma tuktʼir mä jaqeruy thaqtanirapipjjeta, akaruw irpanipjjarakïta” sasa.

18 Servirinakapat maynejj akham sasaw säna: “Nayajj Jesé sat betlemita chachan mä yoqaparuw arpa wali sum tuktʼir uñjta. Jupajj jan ajjsartʼiri, guerran nuwasir chʼamani,+ sum parliri, suma uñnaqtʼani+ ukhamawa, Jehová Diosas jupampirakiwa”+ sasa. 19 Saúl reyisti Jesé chachan ukaruw jaqenak akham sapjjañapatak khitäna: “Ovejanak awatki uka David yoqamar khitanita”+ sasa. 20 Ukatwa Jesé chachajj tʼantʼampi, lipʼichit lurat wayaqankir vinompi, mä cabritomp mä asnor apjjatäna, uksti Saúl reyitakiw David yoqapamp apayäna. 21 Ukhamatwa Davidajj Saúl reyin ukar sarasajj jupar serviñ qalltäna.+ Saúl reyejj wal jupar munasïna, armanakap apiripäjjarakïnwa. 22 Ukatsti Saúl reyejj Jesé chachar akham sanipjjañapatakiw mayïna: “Mirä amp suma, Davidajj nayar servikitpanaya, jupajj chuymajar purtʼkiriwa” sasa. 23 Kunapachatï Diosajj Saúl reyir jan wali amuyunakamp wal ajjsarayäna ukhajja, Davidajj arpa katusaw tuktʼarapirïna, Saúl reyisti samartʼirïnwa, sumakëjjerïnwa, jan wali amuyunakapas apaqtarakirïnwa.+

17 Filisteonakajj+ guerran nuwasiñatakiw ejercitonakap* tantachtʼapjjäna. Jupanakasti Judá oraqenkir Socó+ markanwa tantachtʼasipjjäna, ukatjja Socó markampit Azecá+ markampit taypiruw Efes-Damim+ cheqan campamentop saytʼayapjjäna. 2 Saúl reyimpi Israelankir chachanakampejj tantachtʼasisaw campamentop Elá+ vallen saytʼayapjjäna, jupanakasti filisteonakamp nuwasiñatakiw formtʼasipjjäna. 3 Filisteonakajj mä qollu patjjankapjjänwa, israelitanakasti yaqha qollu patjjankapjjarakïnwa, jupanakarojj mä vallew jaljäna.

4 Ukatjja taqenir atipjiri mä chachaw filisteonakan campamentopat mistunïna, jupajja Goliat+ satänwa, Gat+ markankirirakïnwa, altorojj niya kimsa metronïnwa.* 5 Pʼeqeparojj cobret lurat mä cascompi asjjatatänwa, chawlla escamanakat luratäkaspas ukham cobret lurat armaduramp* uchatarakïnwa. Cobret lurat uka armaduran+ pesopajj niya 57 kilonakänwa.* 6 Kayunakaparojj cobret lurat mä jarkʼaqasiñampi* uchatänwa, jikhanipanjj cobret lurat mä jiskʼa lanzanirakïnwa.+ 7 Lanzapan lawapajj telaramp trabajirinakan lawapjam jachʼänwa,+ lanzapan hierrot lurat puntapajj niya paqallqo kilonakänwa.* Escudop apirejj jupan nayraqatap sararakïna. 8 Ukatsti saytʼasaw jupajj Israelan ejercitopar+ akham sasin artʼäna: “¿Kunatsa jumanakajj mistunisin nuwasiñatak formtʼasipjjta? Nayajj guerran wali suma nuwasir filisteötwa, jumanakajj Saúl reyin servirinakapäpjjtawa, ukhamajj mä chacha ajllisipjjam, ukatjja nayamp nuwasir saraqanirakpan. 9 Jupatejj nayamp nuwasirjamäni, jiwayarakitani ukhajja, nanakaw jumanakar servipjjäma. Ukampis nayatï jupar atipjasin jiwayäjja, jumanakaw nanakar servipjjetäta” sasa. 10 Ukatjja Goliatajj* akham sänwa: “Nayajj cheqapuniw jichhürojj Israelan ejercitop contrajj saytʼaskta.*+ ¡Ajllisipkta uka chachajj nayampi nuwasir jutpan!” sasa.

11 Kunapachatï Saúl reyisa taqe israelitanakas uka filisteon arunakap istʼapjjäna ukhajja, wal sustjasipjjäna, walpun ajjsarayasipjjarakïna.

12 Davidajj Jesé chachan yoqapänwa, Jesé chachajj Efrata+ markanwa jakäna, ukajja Judá oraqenkir Belén+ markawa. Jesé+ chachajj kimsaqallqo yoqanakanïnwa,+ Saúl reyin urunakapanjj awkëjjarakïnwa. 13 Jesé chachan kimsa jilïri yoqanakapajj Saúl reyimpiw guerrar sarapjjarakïna.+ Jilïr yoqapajj Eliab+ satänwa, payïrejj Abinadab+ satänwa, kimsïristi Samá+ satarakïnwa. 14 Davidajj sullkïrïnwa,+ kimsa jilïr jilanakapajj Saúl reyimpiw sarapjjäna.

15 Davidajj Saúl reyir serviskän ukhajja, tatapan ovejanakap uñjañatakejj+ Belén markankir utaparojj jut sarirïnwa. 16 Ukañkamasti Goliatajj* sapa alwa sapa jaypʼu uñstasaw jupanak nayraqatan saytʼasirïna, 40 urunakaw ukham luräna.

17 Ukatjja Jesé chachajj akham sasaw David yoqapar säna: “Mirä amp suma, aka grano jampʼi costalampi,* aka tunka tʼantʼanakampi jankʼak campamentor apam, jilanakamar churarakim. 18 Aka tunka quesonakamp aparakim, ukajj 1.000 soldadonak pʼeqtʼiritakiwa, ukatsti jilanakamajj walikïsipkiti janicha uk uñjäta, jupanakan walikïsipkatap yatiñatakejj mä señal apanirakïta” sasa. 19 Jilanakapajj Saúl reyimpi mayni israelit chachanakamp chikäsipkänwa, filisteonak+ contra nuwasiñatakiw Elá+ vallenkasipkäna.

20 Ukatwa Davidajj wali alwat sartasin ovejanak uñjañapatak maynir jaytäna, ukatjja kunanaktï apañapäkäna ukanak aptasajj sarjjänwa, kunjamtï Jesé tatapajj siskäna ukarjama. Campamentor purïna ukhajja, Israelan ejercitopajj guerrasiñatak arnaqasisaw nuwasiñ cheqar mistuskäna. 21 Israelan ejercitopampi filisteonakan ejercitopampejj nuwasiñatakiw purapat jakʼachasipjjäna. 22 Davidasti qʼepip jankʼakiw qʼepinak uñjir jaqer jaytäna, ukatsti nuwasiñ cheqaruw tʼijüna. Uka cheqar purïna ukhajja, walikïsipkiti janicha uk jilanakapar jisktʼäna.+

23 Jilanakapampi parlaskäna ukhaw Gat markankiri taqenir atipjiri Goliat+ sat filisteojj jutäna. Jupasti filisteonakan ejercitopatwa mistunïna, ukatjja kunjamtï nayrajj arskäna uka pachpa arunakwa arsurakïna.+ Davidajj uka arunak istʼarakïnwa. 24 Taqe israelit chachanakasti Goliat chachar uñjasajj wal sustjasipjjäna, escapjjapjjarakïnwa.+ 25 Israelit chachanakajj akham sapjjarakïnwa: “¿Jumanakajj uka chachar uñjapjjtati? Jupajj Israel markar jiskʼachiriw juti.*+ Uka chachar atipjkani uka jaqerojja, reyejj walja suma valorani yänak* churani, pachpa phuchaparuw churarakini.+ Ukatjja tatapan familiapajj kuntï israelitanakajj reyir churapjjañapäki ukanak janirakiw churjjaniti” sasa.

26 Davidajj jupa jakʼan saytʼatäsipkäna uka chachanakarojj akham sänwa: “Khititejj uka filisteor atipjkani, Israel markar jiskʼachataps apaqkani uka jaqerojj ¿kunas churasini? Jakkir Diosan ejercitopar jiskʼachañatakejj* ¿khitirak uka jan circuncidat* filisteo jaqesti?”+ sasa. 27 Ukatjja jaqenakajj kuntï nayrajj sapkäna ukwa wasitat sapjjarakïna: “Kawkïri chachatejj jupar atipjkani ukarojj akanakaw churasini” sasa. 28 Kunapachatï Eliab+ jilïr jilapajj chachanakampi parlir istʼäna ukhajja, Davidatakejj wal coleräna, akham sarakïnwa: “¿Kunatakis jutta? ¿Khitirus uka jukʼa ovejanak wasar pampan jaytanta?+ Juman jachʼa jachʼa tukurïtamsa, chuymaman jan wali amtanak utjatapsa nayajj sum yatta. Jumajj nuwasir uñjañatakikiw saraqantajja” sasa. 29 Ukjjarusti Davidajj akham sarakïnwa: “¿Jichhajj kamacharaktsti? ¡Nayajj mä jisktʼak jisktʼaskayätjja!” sasa. 30 Ukatwa Davidajj jilapat kutjtasin yaqha jaqer uñtasajj uka pachpa jisktʼäna,+ jaqenakasti kuntï nayrajj sapkäna uka pachpa sapjjarakïna.+

31 Kuntï Davidajj siskäna uk istʼirinakatjja, mä qhawqhanejj Saúl reyiruw uk yatiyapjjäna. Ukatwa jupajj Davidar irptayanïna. 32 Davidasti Saúl reyirojj akham sänwa: “Jan khitis uka jaqe kawsajj ajjsarayaspanti. Naya servirimaw sarasin uka filisteomp nuwtʼasinëjja”+ sasa. 33 Ukampis Saúl reyejj akham sasaw Davidar säna: “Jumajj waynitukïsktawa,+ janiw uka filisteompejj nuwaskasmati, jupajj waynatpach guerran nuwasir soldadowa”* sasa. 34 Ukatwa Davidajj Saúl reyir akham säna: “Tata, kunapachatï naya servirimajj tatajan ovejanakap uñjaskayäta ukhajja, mä leonaw+ jutasin tamat mä oveja apasïna. Yaqha horasasti mä osow jutasin tamat mä oveja apasirakïna. 35 Nayajj uka animalanakarojj arktirïtwa, liwinukusaw lakapat ovej aparirïta. Naya contra sartirïna ukhajja, quijadapat* katusaw atipjasin jiwayirïta. 36 Naya servirimaw leonarus osorus jiwayta, uka jan circuncidat filisteorojj uka kikparak atipjäjja, jupajj jakkir Diosan ejercitoparuw jiskʼachi”*+ sasa. 37 Davidasti akham saskakïnwa: “Jehová Diosaw leonampit osompit salvitu, juparakiw uka filisteon amparapat salvitani”+ sasa. Uk satasti Saúl reyejj akham sasaw Davidar säna: “Ukhamajj saram, Jehová Diosay jumarojj yanaptʼpan” sasa.

38 Ukatjja Saúl reyejj guerran nuwasiñatak isipampiw Davidar isthapiyäna. Pʼeqeparojj cobret lurat mä cascompiw asjjatäna, ukjjarusti armadurampiw ucharakïna. 39 Davidasti uka isi patjjar espada chinkatasisaw sartañ yantʼäna, ukampis ukanakar jan yatinoqtatätap laykojj janiw jupajj sartañ puedkänti. Davidasti Saúl reyirojj akham sarakïnwa: “Janiw akanakampejj sartirjamäkti, janiw akanakar yatinoqtatäkti” sasa. Ukatwa Davidajj ukanak apsusjjäna. 40 Ukatsti Davidajj thujrup amparapar katusajj mä jiskʼa jawiraruw phesqa jiskʼa moroqʼo qalanak ajllisir saräna, uka qalanakjj ovej awatiñ wayaqapan bolsilloparuw irantäna, qʼorawapsti+ amparaparuw katurakïna. Ukhamaw jupajj Goliatar* jakʼachasiskäna.

41 Filisteosti jukʼamp jukʼampiw Davidar jakʼachasïna, escudop apirejj nayraqatap sararakïna. 42 Filisteojj Davidar uñjäna ukhajja, suma uñnaqtʼani wilal jañchin waynitukïtap+ laykojj jupar jiskʼachañat larusirakïnwa. 43 Filisteo jaqesti Davidarojj akham sänwa: “¿Naya contra mä lawampi jutañamatakejj anutti?”+ sasa. Uk sasasti diosanakap aytasisaw Davidar maldisïna. 44 Filisteosti Davidarojj akham sänwa: “Nayan ukar jutaskakim, cuerpomjj aycha manqʼani jamachʼinakampiru salvaje animalanakampiruw churäjja” sasa.

45 Uk satasti Davidajj akham sasaw filisteo jaqer säna: “Jumajj mä espadampi pä lanzampi+ ukhamaw nayan ukar juttajja, ukampis nayajj ejercitonakan Jehová Diosapan sutipampiw+ juma contra jutta, jupajj Israelan ejercitopan Diosapawa. Juparuw jumajj jiskʼachtajja.*+ 46 Jichhürpachaw Jehová Diosajj amparajar jumar katuyätam,+ nayasti atipjasinwa pʼeqem apaqäma. Jichhürurakiw filisteonakan campamentopankir jiwat cuerponakapjja aycha manqʼani jamachʼinakampiru salvaje animalanakampir churäjja. Ukatjja taqe aka oraqenkir jaqenakaw Israelajj mä cheqpach Diosanïtap yatipjjarakini.+ 47 Jehová Diosajj janiw espadampisa ni lanzampis salvkiti,+ akan tantachtʼatäpki ukanakajj taqeniw uk yatipjjani, Jehová Diosaw khitis atipjani uk amtani,*+ jupaw taqe jumanakarojj nanakan amparajar katuyapjjetani”+ sasa.

48 Ukatjja Goliatajj* sartasaw Davidar jukʼamp jukʼamp jakʼachasïna, ukampis Davidajj jankʼakiw Goliatan* ukar puriñatakejj nuwasiñ cheqar tʼijüna. 49 Davidasti amparap wayaqapar loqantasaw mä qala apsusin qʼorawamp qʼorawtʼäna. Goliatarojj* parapat waktʼayäna, qalasti paraparuw chhaqaranttäna, filisteo jaqesti ajanutwa oraqer jaqotattarakïna.+ 50 Ukhamaw Davidajj Goliatar* mä qʼorawampi mä qalampi atipjäna, Davidajj janis kuna espadanïkchïnsa filisteorojj liwinukusaw jiwayäna.+ 51 Davidajj tʼijuskakïnwa, ukatjja filisteo patjjaruw saytʼasïna. Uka filisteon espadap katusinjja,+ imañapat espada apsusaw pʼeqep apaqarakïna, ukhamat jupan jiwatapat jan payachasiñataki. Kunapachatï filisteonakajj wali chʼamani nuwasiripar jiwat uñjapjjäna ukhajja, escapjjapjjänwa.+

52 Uk uñjasasti Israelankir chachanakasa Judá oraqenkir chachanakasa sartasaw wal arnaqasipjjäna, vallet+ qalltasajj Ecrón markan punkunakapkamaw+ filisteonakar arktapjjäna. Saaraim+ markar sarki uka thakinjja walja filisteonakaruw jiwarayapjjäna. Jiwat cuerponakapajj Gat ukhamarak Ecrón markanakkamaw jaqosiskäna. 53 Ukatjja filisteonakar wal arktanisin kuttʼanisajja, israelitanakajj campamentop saqueyjapjjarakïna.

54 Ukatsti Davidajj filisteon pʼeqep aptasajj Jerusalén markaruw apanïna, filisteon armanakapjja pachpa carpaparuw uchäna.+

55 Kunapachatï Davidajj Goliatamp* nuwasir sarkäna ukhajja, Saúl reyejj Davidar sarir uñjasajj akham sasaw ejército pʼeqtʼiri Abner+ chachar säna: “Abner, ¿khitin yoqapas aka waynitojja?”+ sasa. Abner chachajj akham sarakïnwa: “¡Jachʼa rey, juramentompiw jumar sissma,* janiw nayajj yatkti!” sasa. 56 Saúl reyisti juparojj sarakïnwa: “Ukhamajj khitin yoqapas uka waynitojj uk yatjjatam” sasa. 57 Davidajj Goliatar* atipjañat kuttʼankäna ukhajja, jankʼakiw Abner chachajj jupar katusajj Saúl reyin ukar irpäna. Davidasti filisteo+ jaqen pʼeqep amparapampiw katuskarakïna. 58 Saúl reyisti akham sarakïnwa: “¿Jumajj khitin yoqapätasa?” sasa. Davidasti sarakïnwa: “Nayajj jumar servir Jesé+ sat betlemita+ chachan yoqapätwa” sasa.

18 Davidajj Saúl reyimp parlañ tukuyjjäna ukhajja, Jonatanampi+ Davidampejj wali suma amigöjjapjjänwa, Jonatanajj jupa pachparjamaw Davidar munasiñ qalltäna.+ 2 Uka urut uksarusti, Saúl reyejj jupan ukaruw Davidar quedayäna, janirakiw tatapan utapar khitjjänti.+ 3 Jonatanajj jupa pachparjamaw Davidar munasïna,+ ukatwa amigöñatakejj mä pacto lurapjjäna.+ 4 Jonatanajj jan manganakan isip apsusisajj Davidaruw churäna, soldado isipsa, espadapsa, flechtʼañ arcopsa, cinturonapsa churarakïnwa. 5 Davidasti guerran nuwasiñatakiw mistüna, kawkirutï Saúl reyejj khitkäna ukanjja, jupan luratanakapajj sumarupuniw saräna.*+ Ukatwa Saúl reyejj guerran nuwasir chachanakar pʼeqtʼañapatak uttʼayäna,+ ukasti markpachatakisa Saúl reyin servirinakapatakis walikïnwa.

6 Kunapachatï Davidajj filisteonakar atipjasin soldadonakamp kuttʼanïna ukhajja, warminakajj Israelankir taqe markanakatwa mistunipjjäna, Saúl reyin ukarojj canttʼasisa+ thoqtʼasisa ukhamaw panderetanakampi+ laúd sat instrumentonakampi wali kusisit jutapjjäna. 7 Fiestachir warminakajj akham sasaw cantapjjäna:

“Saúl reyejj waranqaniruw atipji,

Davidasti tunka waranqaniruw atipjaraki”+ sasa.

8 Ukham cantir istʼasajja, Saúl reyejj wal colertʼasïna,+ janirakiw uka cancionajj jupar akchʼas gustkänti. Jupajj akham sänwa: “Davidajj tunka waranqaniruw atipji sasaw jupat sapjje, Saúl reyisti waranqaniruw atipji sasaw nayat sapjjaraki. ¡Jupar reyit uttʼayjjapjjañapakiw faltjje!”+ sasa. 9 Uka urut uksarojja, Saúl reyejj wali recelompiw Davidar uñchʼukjjäna.

10 Qhepürusti Diosat jutir jan wali amuyunakaw Saúl reyir apjjattäna,+ uta manqhan loqher uñtataw tuküna,* ukañkamajj nayrjamaw Davidajj arpamp music tukaskäna.+ Saúl reyisti amparapan mä lanza katuskäna,+ 11 uka lanzampiw jupajj Davidar pä kuti jaqtʼäna,+ akham sasa: “¡Davidarojj perqaruw aka lanzamp junkatäjja!” sasa. Ukampis Davidajj jupat escapjjänwa. 12 Jehová Diosajj Davidampëjjänwa, janiw Saúl reyimpëjjänti,+ ukatwa Saúl reyejj Davidat ajjsarayasïna.+ 13 Ukhamïpansti Saúl reyejj jayaruw Davidar khitäna, juparojj 1.000 soldadonakjjaruw pʼeqtʼirit uttʼayäna, Davidasti guerran nuwasiñatakiw ejercitor pʼeqtʼäna.*+ 14 Taqe kuntï Davidajj lurkäna ukanakajj sumarupuniw saräna,*+ Jehová Diosajj jupampirakïnwa.+ 15 Saúl reyejj Davidan luratanakapajj sumarupun saratap uñjäna ukhajja, jupat ajjsarayasïnwa. 16 Ukampis Israelansa Judá oraqensa taqeniw Davidar munasipjjäna, Davidajj jupanakar nuwasïwinakan pʼeqtʼatap layku.

17 Qhepatsti Saúl reyejj akham sasaw Davidar säna: “Akajj Merab+ sat jilïr phuchajajja. Juparuw nayajj juman warmimäñapatak churäma.+ Ukampirus jumajj jan ajjsaras nayar serviskakiñamawa, Jehová Diosan guerranakapansa nuwasiskakiñamawa”+ sasa. Saúl reyejj akham sasaw chuymapan amuyäna: ‘Janiw nayajj Davidar jiwaykäti. Filisteonakaw jupar jiwayasipkani’+ sasa. 18 Ukatwa Davidajj Saúl reyir akham säna: “Israel markanjj ¿khitïtsa nayajja? ¿Kunarak familiaranakajasti? ¿Kunarak tatajan familiapasti, ukhamat nayajj reyin tollqapäñajataki?”+ sasa. 19 Ukampis Saúl reyin Merab sat phuchapajja, Davidar janïr churatäkäna ukhaw Adriel+ sat meholatita chachar warmipäñapatak churatäjjäna.

20 Jichhasti Saúl+ reyin Mical sat phuchapajj Davidat wali enamoratänwa. Saúl reyir uk yatiyapjjäna ukhajja, reyitakejj walikïnwa. 21 Ukatwa Saúl reyejj chuymapan akham säna: “Jichhapï Davidar katuntañ horasajja. Phuchajarutï jupamp casarasiñapatak churäjja, kunjamsa filisteonakajj jupar jiwayapjjani uk uñjiristwa”+ sasa. Ukatwa Saúl reyejj Davidar payïr kutin akham säna: “Jichhüruw jumajj tollqajar tuküta” sasa. 22 Ukatjja Saúl reyejj akham sasaw servirinakapar säna: “Davidampejj jamasat parlapjjam, juparojj akham sapjjätawa: ‘Reyimpejj suma uñjatätawa, jupan servirinakapas munasipjjtamwa. Ukhamajj reyin tollqapäjjam’ sasa”. 23 Kunapachatï Saúl reyin servirinakapajj Davidar ukanak sapjjäna ukhajja, Davidajj akham sasaw jupanakar säna: “¿Reyin tollqapäñajj nayatak facilakïkaspas ukhamti amuyapjjta? Nayajj jan yäqat pobre jaqekïtwa”+ sasa. 24 Ukatjja Saúl reyin servirinakapajj kuntï Davidajj siskäna ukwa jupar yatiyapjjäna.

25 Ukatwa Saúl reyejj akham säna: “Davidarojj akham sapjjañamawa: ‘Puchap laykojj janiw reyejj kuna qollqsa maykiti,+ antisas 100 filisteonakar jiwayañamawa,+ jupanakan jiwatäpjjatap yatiñatakejj mä señal* apaniñamarakiwa, ukhamatwa Saúl reyejj enemigonakapat vengasini’ sasa”. Saúl reyisti filisteonakan Davidar jiwayapjjañap thaqaskäna. 26 Ukhamatwa Saúl reyin servirinakapajj Davidar ukanak yatiyapjjäna. Davidatakejj Saúl reyin tollqapäñajj walikirakïnwa.+ Ukhamasti janïra uka uru purinkipanjja, 27 Davidajj soldadonakapamp sarasaw 200 filisteo chachanakar jiwarayapjjäna. Davidasti jupanakan jiwapjjatap uñachtʼayañatakejj mä señal* Saúl reyin ukar apanïna, ukhamat reyin tollqapäñataki. Ukatwa Saúl reyejj Mical phuchaparojj warmipäñapatak churjjäna.+ 28 Saúl reyisti Jehová Diosajj Davidampïtapsa+ Mical phuchapajj Davidar munatapsa+ amuyänwa. 29 Uk amuyasajj jukʼampwa Saúl reyejj Davidat ajjsarayasïna. Saúl reyisti jiwañapkamaw Davidan enemigopar tuküna.+

30 Filisteonakan principenakapajj guerran nuwasiñatakiw mistunipjjäna, ukampis sapa kuti mistunipkäna ukhajja, Saúl reyin servirinakapat sipansa, Davidan luratanakapajj sumarupuniw saräna,*+ sutipas jukʼamp jachʼañchatänwa.+

19 Ukatjja Saúl reyejj Jonatán yoqaparusa taqe servirinakaparusa Davidar jiwayañ munatap yatiyäna.+ 2 Niyakejjay Jonatanajj Davidar wal munaschïnjja,+ jupajj Davidar akham sänwa: “Saúl tatajajj jiwayañ muntamjja. Mirä amp suma, qharür alwajj wal amuyasïta, mä jamas cheqar saram, ukan imantasirakim. 3 Nayajj mistunisaw kawkjantï jumajj imantatäkäta uka jakʼan tatajamp chik saytʼasëjja. Jumatwa tatajar parlarakëjja, kun yatisas awisarakïmawa”+ sasa.

4 Ukatwa Jonatanajj Saúl awkiparojj Davidat+ sum parläna, akham sasa: “Reyejj janiw David servirip contrajj kuna juchsa lurañapäkiti. Jupajj janiw juma contrajj juch lurkiti, antisas kuntï jumatak lurki ukajj jumaruw yanaptʼtamjja. 5 Davidajj Goliatar*+ jiwayañatakejj niyaw jakañapsa aptʼasïna, ukhamatwa Jehová Diosajj taqe Israel markpachar atipjañ* churäna. Uksti juma pachpaw uñjayätajja, kusisirakiyätawa. Ukhamajj ¿kunatsa Davidarojj jan juchanïkipans jiwayasma? ¿Kunatsa jan juchanïkipans David contrajj juch lurasma?”+ sasa. 6 Saúl reyejj Jonatanar istʼänwa, akham sasaw juramentomp arsurakïna: “Kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäkejja, janiw jupar jiwaykäti” sasa. 7 Ukatjja Jonatanajj Davidaruw jawsäna, taqe uka arunakwa awisarakïna. Ukatwa Jonatanajj Saúl reyin nayraqataparojj Davidar irpanïna, jupasti nayrjamaw reyir serviskakïna.+

8 Tiempompejj wasitat guerran nuwasiñajj utjäna, Davidasti sarasinwa filisteonak contrajj nuwasïna, jupanakar atipjasajj waljaniruw jiwarayäna, yaqhepanakajj escapjjarakïnwa.

9 Mä urojja, Saúl reyejj mä lanzas kattʼataw utapan qontʼatäskäna, ukhaw Jehová Diosat jutiri jan wali amuyunakajj jupar apjjattäna.+ Ukañkamasti Davidajj arpampiw music tukaskäna.+ 10 Saúl reyejj lanzampiw Davidarojj perqar junkatañ yantʼäna, ukampis Davidajj janiw lanzamp waktʼayaskänti, Saúl reyejj perqarukiw lanzap puriyäna. Davidajj tʼijtjjänwa, arumarojj escapjjarakïnwa. 11 Ukatjja Saúl reyejj chachanakwa Davidan utap vigilapjjañapataki, ukhamarak alwa toqer jiwayapjjañapatak khitäna.+ Ukampis Davidan Mical sat warmipajj akham sasaw jupar säna: “Janitï jichha arumajj escapkätajja, qharürojj jiwayataw uñjasïta” sasa. 12 Ukaratpachaw Mical warmipajj ventanat saraqañapatak Davidar yanaptʼäna, ukhamat escapjjañapataki. 13 Mical warmejj mä terafim ídolo* katusajj ikiñaruw uchäna, Davidan pʼeqep lantejj cabra tʼarwat lurat mä mallampiw ucharakïna, ukjjarojj mä isimpiw janjjatarakïna.

14 Saúl reyisti Davidar katuntapjjañapatakejj chachanakwa khitäna, ukampis Mical warmejj akham sänwa: “Usutawa” sasa. 15 Ukatwa Saúl reyejj Davidar uñjanipjjañapatak chachanak khitäna, jupanakarojj akham sänwa: “Ikiñapankaskchi ukasa, jupan jiwayatäñapatak irptanipjjam”+ sasa. 16 Kunapachatï chachanakajj mantapjjäna ukhajja, ikiñanjj mä terafim ídolo* uñjapjjäna, Davidan pʼeqep lantejj cabra tʼarwat lurat mä mallaw uchatarakïna. 17 Saúl reyejj Micalarojj akham sänwa: “¿Kunatsa ukham engañista? ¿Kunatsa enemigojarus+ escapañapatak khitanukta?” sasa. Uk satasti Micalajj Saúl reyir akham sarakïnwa: “Jupajj ‘¡khitanukjjeta, jan ukasti jiwayämawa!’ sasaw situ” sasa.

18 Davidajj escapjjasajj Ramá+ markaruw Samuel profetan ukar purïna. Davidajj taqe kuntï Saúl reyejj jupar lurkäna ukanakwa profetar yatiyäna. Ukatsti Davidajj Samuelumpiw Nayot+ cheqar sarjjapjjäna, ukanwa quedasipjjarakïna. 19 Tiempompejj akham sasaw Saúl reyir yatiyapjjäna: “Davidajj Ramá markankir Nayot cheqankaskiwa” sasa. 20 Ukatjja jankʼakiw Saúl reyejj Davidar katuntapjjañapatakejj chachanak khitäna. Kunapachatï awki profetanakar profecianak arsuskiri ukhamarak Samuelurus jupanakar pʼeqtʼañatak saytʼatäskiri uñjapjjäna ukhajja, Diosan espiritupaw Saúl reyin khitanita chachanakjjar jutäna, jupanakasti profetäpkaspas ukhamaw tukupjjarakïna.

21 Kunapachatï Saúl reyir uk yatiyapjjäna ukhajja, jankʼakiw jupajj yaqha jaqenak khitäna. Jupanakasti ukhamarakiw profetäpkaspas ukham tukupjjäna. Ukatwa Saúl reyejj yaqha jaqenak khitäna, uka kimsïr grupojj profetäpkaspas ukhamaw tukupjjarakïna. 22 Qhepatjja Saúl reyejj Ramá markar sararakïnwa. Secú cheqankir jachʼa uma estanquer purisajja, akham sasaw jisktʼasïna: “¿Kawkinkapjjes Samuelump Davidampejja?” sasa. Jaqenakajj sapjjarakïnwa: “Khaya Ramá markankir Nayot+ cheqankapjjewa” sasa. 23 Saúl reyejj uka cheqat Ramá markankir Nayot cheqar puriñkam sarkäna uka thakinjja, Diosan espiritupaw jupjjar jutarakïna. Saúl reyisti Ramá markankir Nayot cheqar mantañkamaw mä profetäkaspas ukham tukurakïna. 24 Saúl reyejj isinakap isirasirakïna, Samuel profeta nayraqatan profetäkaspas ukhamaw tukurakïna, ukansti jurnäla ukhamarak arum paqaraw qʼalal* jaqosïna. Ukatwa aka säwejj utji: “¿Saúl reyejj profetäjjarakiti?”+ sasa.

20 Ukatjja Davidajj Ramá markankir Nayot cheqat escapjjänwa. Ukampirus Jonatán chachan ukar jutasajja, Davidajj akham sänwa: “¿Kunsa nayajj lurtjja?+ ¿Kuna jan walsa tatam contrajj lurtjja? ¿Kunatsa jupajj jiwayañ munitu?” sasa. 2 Uk satasti Jonatanajj akham sänwa: “¡Janiw jumar khitis jiwaykätamti!+ Tatajajj janiw kunsa imtʼkitaniti, jachʼäskpasa jiskʼäskpas janiw kunsa nayar imtʼasajj lurkaniti. ¿Kunatsa tatajajj kuns imtʼitaspa? Janiw ukajj paskaniti” sasa. 3 Ukampirus Davidajj jukʼampiw juramentomp arsüna, akham sasa: “Tatamajj jumampi nayamp amigötas+ sum yati, jupasti akham saniwa: ‘Jonatanajj jan uk yatpanti, llakisispawa’ sasa. Ukampis kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäki jumas jakaskaraktajja, ¡niyaw nayajj jiwayat uñjasëjja!”+ sasa.

4 Ukatjja Jonatanajj Davidar akham sarakïnwa: “Kunjjay jumajj maychitäta, juma laykojj uk luräwa” sasa. 5 Davidajj Jonatanarojj akham sänwa: “Qharürojj machaq phajjsi*+ fiestäniwa, reyimp chik qontʼasis manqʼañaj suyapjjani. Nayajj marka anqäjjanwa jurpür jaypʼukam imantasëjja, saram sakitaya. 6 Tatamatejj nayat jisktʼasinejja, jumajj akham sätawa: ‘Davidajj Belén markapar jankʼak sarañatakiw ruwtʼasitu,+ ukhamat familiapampi chika sapa mara loqtaski uka sacrificio loqtañataki’+ sasa. 7 Tatamatejj ‘walikiwa’ sani ukhajja, naya servirimajj janiw kunats ajjsarayasjjäti. Ukampis jupatï colerasinejja, jupajj nayar jan waltʼayañ munatap yatïta. 8 Jumaw naya servirimampejj Jehová Dios nayraqatan mä pacto lurtajja,+ naya servirimarojj munasiñat jan jaytjasirïtam uñachtʼayita.+ Ukampis nayatï juchanïstjja,+ ¿kunatsa tatamar katuyitäta? Juma pachpa jiwayita” sasa.

9 Jonatanajj akham sarakïnwa: “¡Jan jumajj ukham amuyamti! Tatajan jumar jan waltʼayañpun munatap yatï ukhajja, awisapunïmawa”+ sasa. 10 Ukatsti Davidajj akham sasaw Jonatanar säna: “Tatamajj nayatak coleratati janicha uk ¿khitis yatiyitani?” sasa. 11 Jonatanajj Davidar sarakïnwa: “Sarañäni, marka anqäjjar sarañäni” sasa. Ukatjja paniniw marka anqäjjar mistupjjäna. 12 Jonatanasti akham sasaw Davidar säna: “Israelan Jehová Diosapaw testigöni, kunanak lurañs tatajajj amti ukwa qharür aka horasar amuyumpi yatjjatäjja, jan ukajj jurpüruw yatjjatäjja. Jupatejj jumar* sum uñjaskakïtamjja, nayaw awisäma. 13 Ukampis tatajatejj jiwayañ munätam, nayajj janirak juman imantasiñamatak uk yatiykäma ukhajja, Jehová Diosajj kutin kutin nayar castiguitpan.* Jehová Diosajj jumampïpan,+ kunjamtï tatajampïkäna ukhama.+ 14 Jakaskä ukhasa jiwjjä ukhas ¿janit jumajj Jehová Diosjam munasiñat jan jaytjasirïtam uñachtʼaykitäta?+ 15 Jehová Diosajj taqe enemigonakamar* aka oraqet chhaqtaykani+ ukhasa, utajankirinakarojj munasiñat jan jaytjasirïtam uñachtʼayapunim” sasa. 16 Ukatwa Jonatanajj Davidan familiapampi mä pacto luräna, akham sasa: “Jehová Diosaw Davidan enemigonakapat cuenta mayini” sasa. 17 Jonatanajj jupa pachparjamaw Davidar munasïna, ukatwa Davidan jupar munasitapat Davidarojj wasitat mä juramento lurayäna.+

18 Ukatjja Jonatanajj akham sänwa: “Qharürojj machaq phajjsi*+ fiestäniwa, qonuñam chʼusak uñjasajj tumpasipjjätamwa. 19 Jurpürojj jukʼamp tumpasipjjätam, mayürojj imantaskta* uka cheqar jutañamawa, akawjanwa qala jakʼan quedasiñamaraki. 20 Ukatjja nayajj kimsa flechanakwa qalat maysäjjar flechtʼäjja, mä kunarus flechtʼkirista ukhama. 21 Kunapachatï servirir khitkä ukhajja, nayajj akham säwa: ‘Saram, flechanak thaqtanim’ sasa. Nayatï servirir ‘flechanakajj jumat aksa ladonkiwa, aptanim’ säjja, jumajj kuttʼanjjasmawa. Kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäkejja, ukaw jumatak taqe kunas sumakïtapa jan kuna jan walis utjatap sañ munani. 22 Ukampirus nayatï waynitur ‘flechanakajj jumat jukʼamp nayrankiwa’ säjja, jumajj sarjjañamawa, Jehová Diosaw sarjjañam muni. 23 Purapat jumamp nayamp mä pacto luratasatjja,+ Jehová Diosaw wiñayatak testigöni”+ sasa.

24 Ukatwa Davidajj marka anqäjjan imantasïna. Machaq phajjsi* fiestäjjäna ukhajja, reyejj qonuñapanwa manqʼasiñatak qontʼasïna.+ 25 Saúl reyisti kawkjantejj qontʼasirïkäna uka qonuñapanwa perqa jakʼan qontʼatäskäna. Jonatanajj reyin uñkatasipankänwa, Abner+ chachasti reyin ladopan qontʼatäskarakïnwa, ukampis Davidan qonuñapajj chʼusakïnwa. 26 Saúl reyejj janiw uka urojj kamskänsa, chuymapanak akham säna: ‘Kunay jupan jan qʼomäñapatak paschi.+ Ukäpachawa, jupajj janiw qʼomachatäkpachati’ sasa. 27 Qhepürojja Davidan qonuñapajj chʼusakïskänwa. Ukatwa Saúl reyejj Jonatanar akham säna: “¿Kunatsa Jesé+ chachan yoqapajj masürus jichhürus jan manqʼer jutki?” sasa. 28 Jonatanasti Saúl reyirojj akham sänwa: “Davidajj Belén markar sarañatakiw wal ruwtʼasitu.+ 29 Jupasti akham situwa: ‘Mirä amp suma, khitakitaya, jilajaw jawsayitu, familiajampiw markan sacrificio loqtapjjäjja. Mirä, saram sakitaya, jilanakajar uñjaniñajatakejj amukiw sarä’ sasa. Ukatwa jupajj reyin mesapar jan jutkiti” sasa. 30 Ukatsti Saúl reyejj Jonatanatakejj wal colerasïna, jupasti akham sänwa: “Jan istʼasir warmin wawapa, jumampin taykamampin phenqʼapatakiw Jesé chachan yoqapamp mayachasiñ ajllisisktajja, ¿janiw uk amuykaniti sistati? 31 Jesé chachan yoqapajj jakaskani ukhakamajja, jumasa reinomasa* janiw sum saytʼkaniti.+ Ukhamajj jichpach irptayanim, jupajj jiwañapawa”*+ sasa.

32 Ukampis Jonatanajj akham sasaw Saúl tatapar säna: “¿Kunatsa jupar jiwayasini?+ ¿Kunsa jupajj luri?” sasa. 33 Uk istʼasasti Saúl reyejj Jonatanar jiwayañatakiw lanzamp jaqtʼäna,+ ukhamatwa jupajj tatapan Davidar jiwayañpun munatap yatïna.+ 34 Jonatanajj jankʼakiw mesat wali colerat sartäna, janirakiw uka urojj kuna manqʼsa manqʼkänti, Davidatsa tatapajj Davidar jiskʼachatap laykusa wali llakitänwa.+

35 Alwasti Jonatanajj Davidamp jikisiriw marka anqäjjar saräna, kunjamtï jupampi Davidampejj amtapkän ukarjama, mä wayna serviriw jupamp chikäskarakïna.+ 36 Jonatanasti akham sasaw servir waynarojj säna: “Mirä amp suma, flechtʼkä uka flechanak thaqtaniñatak tʼijum” sasa. Serviripasti tʼijünwa, Jonatanasti serviripat jukʼamp jayaruw flechanak flechtʼäna. 37 Kunapachatï servirejj kawkjarutï Jonatanan flechtʼat flechapajj purkäna uka cheqar purïna ukhajja, Jonatanajj akham sasaw serviripar artʼäna: “¿Janit flechajj jumat jukʼamp khurinkki?” sasa. 38 Jonatanasti akham sasaw jupar artʼäna: “¡Jankʼaki! ¡Flechanak ratuk apthapinim! ¡Jan qheparamti!” sasa. Jonatanan serviripasti flechanak aptanisaw uywiripan ukar kuttʼanjjäna. 39 Servirejj janiw uka toqet kuns amuykänti, Jonatanampi Davidampikiw ukajj kun sañs muni uk yatipjjäna. 40 Ukatjja Jonatanajj serviriparuw nuwasiñ armanakap churäna, juparojj akham sänwa: “Sarjjam, markar apjjam” sasa.

41 Servir waynajj sarjjäna ukhajja, Davidajj aynach toqetwa* kawkjantï imantasitäkäna uka jakʼat sartäna. Ukatjja oraqer puriñkamaw kimsa kuti altʼasïna, jupanakajj purapatwa ajanut jampʼattʼasipjjäna, paninirakiw jachapjjäna, Davidajj Jonatanat jachäna Jonatanasti Davidat jacharakïna, ukampis Davidaw jukʼamp jachäna. 42 Jonatanajj akham sasaw Davidar säna: “Sumak sarjjam, paniniw Jehová Diosan sutipjjarojj juramentomp arstanjja,+ akham sasa: ‘Jehová Diosajj wiñayatak jumampi nayampïpan wawanakamampis wawanakajampis ukhamaraki’+ sasa”.

Ukatsti Davidajj sarjjänwa, Jonatanajj markaruw kuttʼjjarakïna.

21 Uka qhepatsti Davidajj Nob+ markaruw Ahimélec sat sacerdoten ukar purïna. Davidamp jikisisajja, Ahimélec sacerdotejj ajjsarañat khatatïnwa, Davidarojj akham sänwa: “¿Kunatsa sapakïta? ¿Kunatsa jan khitis jumamp chikäki?”+ sasa. 2 Uk satasti Davidajj akham sasaw Ahimélec sacerdoter säna: “Reyiw mä lurañ churitu, ukampis akham sasaw situ: ‘Kuna lurañarutï khitksma, kunjamsa uk phoqäta uksa janiw khitirus kuns yatiyätati’ sasa. Nayajj mä cheqan jikisiñatakiw nayamp chik jutapki uka chachanakarojj mayirakta. 3 Jichhajj jumantï phesqa tʼantʼajj utjstamjja, churitaya, jan ukajj kuna manqʼañaksay churita” sasa. 4 Ukampis sacerdotejj akham sasaw Davidar säna: “Janiw aleq tʼantʼajj utjkiti, sagrado tʼantʼakiw utji.+ Chachanakatï jichhanakak jan mä warmimpis ikthapipkchejja,+ jupanakajj uka tʼantʼanak manqʼapjjaspawa” sasa. 5 Davidasti akham sasaw sacerdoter sarakïna: “Cheqas janiw nanakajj kuna warmimpis ikthapipkti, kunjamtï nayrajj guerran nuwasiñatak mistusajj warmimp jan ikthapipkayäta+ ukhama. Aleq lurañanakantï chachanakan cuerpopajj santöchejja, ¡jichhürojj jukʼamp santöpjjañapawa!” sasa. 6 Ukatwa sacerdotejj sagrado tʼantʼanak+ jupar churäna. Janiw aleq tʼantʼajj utjkänti, Diosar loqtat tʼantʼanakakiw utjäna, uka uruw Jehová Diosan tabernaculopat fresco tʼantʼanak uchasajj uka tʼantʼanak apsupjjäna.

7 Uka urusti Saúl reyin mä serviripaw ukankaskäna, juparojj Jehová Dios nayraqatan quedasiñapatakiw obligapjjäna. Sutipajj Doeg+ satänwa, edomita+ chacharakïnwa, Saúl reyin uywa awatirinakapan pʼeqtʼiripänwa.

8 Ukatjja Davidajj akham sasaw Ahimélec sacerdoter säna: “¿Janit nayatak mä lanzasa, jan ukajj mä espadas akan utjki? Kuntï reyejj maykitäna ukajj jankʼakiw lurasiñapäna, ukatwa espadajsa nuwasiñ armanakajsa jan apasinkti” sasa. 9 Uk satasti sacerdotejj akham sänwa: “Elá+ sat vallen jiwaykayäta uka Goliat+ sat filisteo jaqen espadapaw akankaski, efod+ isi qhepäjjan mä pañomp chʼoqtʼatäskiwa. Jumatï uk apasiñ munstajja, apasiskakim, uka mayakiw akan utji” sasa. Davidajj sarakïnwa: “Uk churita, janiw ukham yaqha espadajj utjkiti” sasa.

10 Uka urunsti Davidajj ukat mistusajj Saúl reyit escapaskakïnwa,+ ukhamaruw Gat markankir Akís+ sat reyin ukar purïna. 11 Akís reyin servirinakapajj akham sasaw jupar sapjjäna: “¿Janit jupajj Davidäki? ¿Janit Israel markan reyipäkaraki? ¿Janit warminakajj akham sasin thoqtʼasis jupat cantapkäna:

‘Saúl reyejj waranqaniruw atipji,

Davidasti tunka waranqaniruw atipjaraki’+ sasa?”.

12 Davidajj kuntï sapkäna uk chuymaparuw katoqasïna, Gat markankir Akís reyitjja wal ajjsarayasïna.+ 13 Ukatwa Davidajj jupanak taypin janis loqhëkchïnjja,+ jupanak nayraqatan loqher tuküna. Davidajj punkunakaruw marcanak uchäna, thusunqallaps* sunkhap taypi chʼaqarayäna. 14 Qhepatsti Akís reyejj akham sasaw servirinakapar säna: “¡Jumanakajj uñjapjjtawa, aka jaqejj loqheratawa! ¿Kunatakis nayan ukar irpanipjjta? 15 ¿Loqhe jaqenakat nayar faltitu? ¿Ukatti aka jaqejj naya nayraqatan loqher tuku? ¿Kunatsa aka jaqejj utajar mantañapa?” sasa.

22 Ukatwa Davidajj uka cheqat sarjjasin+ Adulam+ sat qollu pʼiyar escapjjäna. Kunapachatï jilanakapasa, tatapan utapankirinakas uk yatipjjäna ukhajja, kawkjankkäntï Davidajj uka cheqaruw saraqapjjäna. 2 Taqe khitinakatï jan walin uñjasipkäna, manunïpkäna, jakäwipampis jan contentöpkäna ukanakajja, Davidampiw mayachtʼasipjjäna, Davidasti jupanakan pʼeqtʼiripäjjarakïnwa. Jupamp chikajj niya 400 chachanakaw utjäna.

3 Qhepatjja Davidajj uka cheqat Moab+ markankir Mizpé markaruw sarjjäna. Moab markan reyiparojj akham sänwa: “Mirä amp suma, Diosajj kunsa naya layku lurani uk yatiñajkamajj jumanakampiy tatajamp mamajampejj quedaspan” sasa. 4 Ukatwa tatap mamaparojj Moab markan reyipan ukar jaytäna, kunapachkamatï Davidajj imantasiñ cheqankkäna+ ukhakamaw jupanakajj ukan quedasipjjäna.

5 Qhepatjja Gad+ profetajj Davidar akham sänwa: “Imantasiñ cheqan jan quedasimti. Judá+ oraqer sarjjam” sasa. Ukatwa Davidajj sarjjasin Héret sat monter* mantjjäna.

6 Saúl reyejj Davidampiru servirinakapampiru uñjapjjatapwa yatïna. Saúl reyisti amparapar mä lanzas aptʼataw Guibeá+ markan mä jiskʼa qollu patjjan qontʼatäskäna, tamarisco* qoqa* jakʼana. Servirinakapajj jupar muyuntatäpjjarakïnwa. 7 Ukatjja jupar muytatäpkäna uka servirinakaparojj akham sasaw Saúl reyejj säna: “Benjaminitanaka, mirä amp suma, istʼapjjam. Jesé+ chachan yoqapajj ¿oraqenaksa uvas yapunaksa churapjjarakïtamti? ¿Taqe jumanakarojj 1.000 chachanakjjaru 100 chachanakjjarut pʼeqtʼirit uttʼayapjjätamjja?+ 8 ¡Taqe jumanakajj mayachtʼasisaw naya contra saytʼasipjjtajja! ¡Pachpa yoqajajj Jesé+ chachan yoqapampi mä pacto luratap janiw khitis yatiykituti! Jumanakat janiw khitis nayat sinttʼasisajj kunjamsa pachpa yoqajajj servirijar naya contra saytʼasiñapatak amtayi uk yatiyapkistati. Jichhürus uka pachparak luraski” sasa.

9 Ukjjarusti Saúl reyin servirinakapar pʼeqtʼiri Doeg+ sat edomita chachaw jupar akham säna:+ “Nayajj Jesé chachan yoqaparojj uñjtwa, jupajj Nob markan Ahitub+ chachan Ahimélec sat yoqapan ukaruw juti. 10 Ahimélec sacerdotejj Davidatakiw Jehová Diosar jisktʼarapi, manqʼañanaks churarakiwa. Goliat sat filisteo+ chachan espadapamp kun churi” sasa. 11 Ukspachaw Saúl reyejj Ahitub chachan Ahimélec sat sacerdote yoqapar jawsayäna, tatapan utapankiri taqe sacerdotenakarus jawsayarakïnwa. Ukatwa taqe sacerdotenakajj reyin ukar jutapjjäna. Sacerdotenakajj Nob markankapjjänwa.

12 Ukatsti Saúl reyejj akham sänwa: “¡Ahitub chachan yoqapa, istʼita!” sasa. Jupasti sarakïnwa: “Tata, nayajj istʼasksmawa” sasa. 13 Saúl reyisti juparojj sarakïnwa: “¿Kunatsa jumampi Jesé chachan yoqapampi mayachtʼasisajj naya contra saytʼasipjjta? Juparojj tʼantʼampi espadampi churtajja, Diosarus jisktʼarapiraktawa. Jupajj naya contrawa, nayar mä akatjamat katjañatakiw suyantitu, jichhas ukaw pasaskaraki” sasa. 14 Uk satasti Ahimélec sacerdotejj reyir akham sänwa: “Taqe servirinakam taypin ¿khitirak Davidat sipans wali confiykañasti?+ Jupajj reyin tollqapawa,+ guardianakamar pʼeqtʼiriwa, utamans wali respetatarakiwa.+ 15 ¿Jichhakit nayajj Diosat jisktʼaraptjja?+ ¡Jan nayat ukham amuyamti! Janiw nayajj juma conträkti. Naya servirimajj janiw taqe ukanak yatkayätti. Ukhamajj janikiy reyejj naya servirim contrasa tatajan taqe utapankirinakap contras kuna jan wals amuypanti”+ sasa.

16 Ukampis reyejj akham sänwa: “Ahimélec, jumajj jiwätawa,+ tataman familiapamp chikaw jiwäta”+ sasa. 17 Ukatwa reyejj jupa ladon saytʼatäpkäna uka guardianakarojj* akham säna: “¡Sarapjjam, Jehová Diosan taqe sacerdotenakapar jiwarayapjjam, jupanakajj Davidampiw mayachasipjje! ¡Davidan escapatap yatkasas janiw jupanakajj yatiyapkituti!” sasa. Ukampis reyin guardianakapajj Jehová Diosan sacerdotenakapar jiwayañatakejj janiw ampars aytañ munapkänti. 18 Ukatwa Saúl reyejj Doeg+ chachar akham säna: “¡Jum saram, sacerdotenakar jiwarayam!” sasa. Doeg sat edomita+ chachajj jankʼakiw sarasin sacerdotenakar jupa pachpa jiwarayäna. Uka urojj 85 sacerdotenakaruw*+ jiwarayäna. 19 Jupasti sacerdotenakan Nob+ sat markapan jakir jaqenakjja, espadampiw jiwarayäna: chachanaksa, warminaksa, wawanaksa, asu wawanaksa, toronaksa, asnonaksa, ovejanaksa espadampiw jiwarayäna.

20 Ukampis Ahimélec chachan Abiatar+ sat yoqapajj escapasaw Davidan ukar sarjjäna, jupajj Ahitub chachan allchhipänwa. 21 Abiatar chachajj Davidar akham sänwa: “Saúl reyejj Jehová Diosan sacerdotenakaparuw jiwarayi” sasa. 22 Uk satasti Davidajj Abiatar chachar akham sänwa: “Uka urojj ukaw pasani saskapuniyätwa,+ Doeg sat edomita chachar uñjasajj Saúl reyiruw jupajj yatiyani sasaw sayäta. Tataman taqpach familiap* jiwañapatakejj nayaw juchanïta. 23 Jumajj nayamp quedasim. Khititï jiwayañatak thaqasktam ukajj nayaruw nayraqat jiwayañapa. Jan ajjsaramti, nayaw jumarojj jarkʼaqäma”+ sasa.

23 Tiempompejj akham sasaw Davidar yatiyapjjäna: “Filisteonakajj Queilá+ sat marka contraw nuwasisipki, grano takiyañ cheqanakatsa granonak qʼal saqueyjasipki” sasa. 2 Ukatwa Davidajj Jehová Diosar akham sasin jisktʼasïna:+ “¿Filisteonakar jiwarayir sarañajajj walïspati?” sasa. Jehová Diosasti Davidar akham sarakïnwa: “Saraskakim, filisteonakar jiwarayanim, Queilá marksa salvanirakim” sasa. 3 Ukampis Davidan jaqenakapajj akham sasaw jupar sapjjäna: “Judá oraqenkkasajj ajjsarayasipjjtwa,+ ¡Queilá markar filisteonakan ejercitonakap contra sarañ jukʼamp ajjsarayasipjjerista!”+ sasa. 4 Ukatwa Davidajj Jehová Diosar wasitat jisktʼasïna.+ Jehová Diosasti juparojj akham sänwa: “Sartasim, Queilá markar saraqam. Filisteonakarojj amparamaruw katuyäma”+ sasa. 5 Ukatwa Davidajj jaqenakapampi Queilá markar sarasajj filisteonak contra nuwasïna. Jupajj filisteonakan uywanakap apasïna, walja filisteonakaruw jiwarayarakïna, ukhamatwa Queilá markan jakirinakarojj salväna.+

6 Kunapachatï Ahimélec chachan Abiatar+ sat yoqapajj Queilá markaru Davidan ukar escapäna ukhajja, mä efod isi kattʼataw saräna. 7 Saúl reyirojj akham sasaw yatiyapjjäna: “Davidajj Queilá markaruw juti” sasa. Saúl reyisti akham sarakïnwa: “Diosaw juparojj nayar katuyjjetu,*+ trancanakampi llawintat punkunakan markar jutasajj jupa pachpaw katuntayasini” sasa. 8 Ukatwa Saúl reyejj taqe soldadonakapar guerran nuwasiñatak tantachtʼäna, ukhamat Queilá markar saraqasajj Davidampiru jaqenakapampir muyuntañataki. 9 Davidajj Saúl reyin jupa contra saytʼañatak amtaskatap yatïna ukhajja, akham sasaw Abiatar sacerdoter säna: “Efod isi akar apanim”+ sasa. 10 Ukatwa Davidajj akham säna: “Jehová Dios Tata, Israelan Diosapa, naya servirimajj Saúl reyin Queilá markar tukjañatak jutañ amtaskatap yatta, naya kawsaw jupajj aka markar tukjani.+ 11 ¿Queilá markan pʼeqtʼirinakapajj* Saúl reyin amparapar katuyapjjetaniti? Kuntï nayajj istʼkta ukarjamajja, ¿Saúl reyejj saraqaniniti? Mirä amp suma, Jehová Dios tata, Israelan Diosapa, naya servirimarojj uk yatiyakitaya” sasa. Jehová Diosasti juparojj sarakïnwa: “Jupajj saraqaniniwa” sasa. 12 Davidajj akham sasaw jisktʼaskakïna: “¿Queilá markan pʼeqtʼirinakapajj nayarusa jaqenakajarus Saúl reyin amparapar katuyapjjetaniti?” sasa. Jehová Diosasti akham sarakïnwa: “Jupanakajj katuyapjjätamwa” sasa.

13 Ukspachaw Davidajj jaqenakapamp sartasajj Queilá markat sarjjapjjäna, kawkjarutï imantasiñjamäkäna uksanakaruw jupanakajj sarjjapjjäna, taqpachanejj niya 600 chachanakäpjjänwa.+ Davidan Queilá markat escapjjatap Saúl reyir yatiyapjjäna ukhajja, jupajj janiw Davidan qhepap sarkänti. 14 Davidajj jan khitin katuñjam cheqanakanwa wasaran imantasïna, Zif+ sat wasaran qollunak toqenkir oraqenakana. Saúl reyejj jan inaktʼasaw Davidar thaqäna,+ ukampis Jehová Diosajj janiw amparapar katuykänti. 15 Davidajj Hores cheqan Zif wasarankkäna ukhaw Saúl reyin jupar jiwayañataki thaqer jutatap yatïna.*

16 Saúl reyin Jonatán yoqapajj Hores cheqaruw Davidan ukar saräna, jupajj Jehová Diosar jukʼamp confiyaskakiñapatakiw Davidar chʼamañchtʼäna.+ 17 Jupasti akham sänwa: “Jan ajjsaramti, Saúl tatajajj janiw katjkätamti. Jumajj Israelan reyipäyätawa,+ nayajj janiw jumat sipans jilankkäti. Saúl tatajas uk yatirakiwa”+ sasa. 18 Ukapachaw jupanakajj amigöñataki Jehová Dios nayraqatan mä pacto+ lurapjjäna. Ukatjja Davidajj Hores cheqan quedasïna, Jonatanasti utaparuw kuttʼjjarakïna.

19 Ukatjja Zif markankir chachanakajj Saúl reyin ukaruw Guibeá+ markar sarapjjäna, jupanakajj akham sapjjänwa: “Davidajj aka jakʼanakanwa jan khitin katuñjam cheqanakan imantasiski,+ Hores+ cheqan Hakilá+ sat jiskʼa qollun imantasiski, ukajj Jesimón+ cheqat* aynach toqenkiwa.* 20 Jachʼa rey, kunapachay jumajj saraqaniñ munsta, saraqasinkakim. Nanakajj reyin amparaparuw jupar katuyapjjäjja”+ sasa. 21 Uk satasti Saúl reyejj sarakïnwa: “Nayat khuyaptʼayasipjjatam laykojj Jehová Diosay jumanakar bendispan. 22 Mirä amp suma, sarapjjam, kawkjansa jupajj imantasi, khitis jupar uñjatayna uk sum yatjjatanipjjam, jupajj wali astuto jaqew sapjjetuwa. 23 Jupan imantasiñanakapajj kawkjankisa uk sum uñjanipjjam, uka cheqanak katjasajj nayan ukaruw kuttʼanipjjäta. Nayaw jumanakamp chik sarä, jupatejj aka oraqenkaskchejja, Judá oraqenkir waranq waranqa chachanak* taypinkaskpansa nayaw katuñkam jupar thaqtä” sasa.

24 Ukatwa jupanakajj sartasin Saúl reyin nayraqatap Zif+ markar sarapjjäna. Ukañkamasti Davidampi jaqenakapampejj Arabá+ toqen Maón+ sat wasarankasipkänwa, Jesimón wasarat aynach toqena.* 25 Ukatjja Saúl reyejj jaqenakapampiw Davidar thaqer jutapjjäna.+ Davidar uk yatiyapjjäna ukhajja, jupajj jankʼakiw Maón wasarankkäna uka jachʼa qarqar*+ saraqanïna, ukanwa jupajj quedasirakïna. Saúl reyejj uk istʼäna ukhajja, Maón wasaranwa Davidar arktäna. 26 Saúl reyin qollun mä ladopar puriñapkamajja, Davidampi jaqenakapampejj uka qollun maysa ladopankapjjarakïnwa. Davidajj Saúl reyit escapañatakiw apurasïna,+ ukampis Saúl reyimpi jaqenakapampejj Davidampir jaqenakapampir katuntañatakiw muyuntasipkäna.+ 27 Ukampis mä jaqew Saúl reyin ukar jutasajj akham säna: “¡Jankʼak jutam, filisteonakaw mä akatjamat marka contra mantanipjje!” sasa. 28 Uk yatisasti Saúl reyejj janiw Davidar+ arktjjänti, filisteonakampi nuwasiñatakiw sarjjäna. Ukatwa uka lugarajj Jaljtañ Jachʼa Qarqa* satäjjäna.

29 Ukatsti Davidajj uka cheqat makatjjasajja, jan khitin katuñjam cheqanakanwa En-Guedí+ toqen quedasïna.

24 Saúl reyejj filisteonakar arktañat kuttʼanjjäna ukhajja, akham sasaw jupar yatiyapjjäna: “Davidajj En-guedí+ sat wasarankaskiwa” sasa.

2 Ukatwa Saúl reyejj Israel markpachat 3.000 ajllita chachanak irpasïna, kawkjankapkitï qollunkir cabranakajj uka qalarar qollunakaruw Davidampir jaqenakapampir thaqer sarapjjäna. 3 Saúl reyisti thaki jakʼankir qalat lurat ovej uyunakaruw purïna. Uka cheqanjja mä qollu pʼiyaw utjäna, ukaruw Saúl reyejj necesidadap lurir mantäna. Ukañkamasti Davidampi jaqenakapampejj uka qollu pʼiyanwa manqha kʼuchunakan qontʼatäsipkäna.+ 4 Davidan jaqenakapajj akham sasaw jupar sapjjäna: “Jichha urunwa Jehová Diosajj akham sistamjja: ‘¡Uñjam! amparamaruw juman enemigomar katuysma,+ kunatï jumatak walïki ukwa jupar lurarakisma’ sasa”. Ukatwa Davidajj sartasin Saúl reyin jan manganakani isi puntap kʼachat khuchoqäna. 5 Ukampis Saúl reyin jan manganakani isi puntap khuchoqatap laykojja, Davidan chuymapajj juchañchaskakïnwa.+ 6 Davidajj akham sasaw jaqenakapar säna: “Jupajj Jehová Diosan ajllitapawa,+ janipuniw uywirijar ukham lurkiristti. Nayatï Jehová Diosan ajllitapar jan wal luriristjja, Jehová Diosatakejj janipuniw ukajj walïkaspati” sasa. 7 Ukham sasaw Davidajj jaqenakapar jarktʼäna,* Saúl reyirus jupanakat jarkʼaqarakïnwa. Saúl reyisti qollu pʼiyat mistusajj saraskakïnwa.

8 Ukatsti Davidajj sartasaw qollu pʼiyat mistüna, Saúl reyin qhepapat akham sasaw artʼarakïna: “¡Tata, nayan reyija!”+ sasa. Saúl reyejj qhep uñtäna ukhajja, Davidajj qonqortʼasisaw oraqer puriñkam altʼasïna. 9 Davidasti akham sasaw Saúl reyir sarakïna: “¿Kunatsa ‘Davidajj jan waltʼayañatakiw thaqasktam’ siski uka jaqenakan arunakap jumajj istʼta?+ 10 Juma pachpaw jichhürun uñjasktajja, Jehová Diosajj qollu pʼiyanwa jumarojj amparajar katuyitu. Ukampis kunapachatï jumar jiwayañ mayipkitu+ ukhajja, nayajj jumat sinttʼasmawa, ‘jupajj Jehová Diosan ajllitapawa,+ janik uywirij contrajj amparaj aytkäti’ sasaw sarakta. 11 Tata,* uñjam, jan manganakani isiman puntap amparajan uñjam. Nayajj jiwayirisamänwa, ukampis jan manganakani isiman puntap khuchoqasajj janiw jiwayksmati. Jichhajj juma pachpay uñjam, amuytʼarakim, janiw nayajj juma conträkti, janirakiw kuna jan walsa lurañ munksmati, janiw juma contrajj kuna juchsa lurkti.+ Ukampis jumajj nayar jiwayañatakiw arknaqestajja.+ 12 Jumampir nayampirojj Jehová Diosaw juzguistani.+ Jehová Diosarakiw kuntï nayar lurkista ukat castigätam,+ ukampis janiw nayajj juma contra amparaj aytkäti.+ 13 Kunjamtï mä nayra säwin siskejja, ‘jan wali jaqetwa jan wali lurañanakajj juti’, ukampis janiw nayajj juma contra amparaj aytkäti. 14 ¿Kunatsa Israelan reyipajj arknaqetu? ¿Khitïtsa nayajja? Nayajj mä jiwat anur uñtasitakïtwa, mä kʼutir uñtasitakïtwa.+ 15 Jehová Diosay juezäpan, jupaw jumampir nayampir juzguistani, juparakiw ak uñakipasajj arjjatitani,+ jupaw nayar juzgasajj amparamat salvitani” sasa.

16 Davidajj uk parlañ tukuyäna ukhajja, Saúl reyejj akham sänwa: “David, nayan wawaja, ¿ukajj juman arumati?”+ sasa. Saúl reyisti wali jachʼat jacharakïna. 17 Jupajj akham sasaw Davidar sarakïna: “Jumaw nayat sipans jukʼamp cheqapa jaqëtajja, jumajj sum nayar uñjistajja, ukampis nayajj jan wal jumar lursma.+ 18 Jichhüruw nayar sum uñjatam uñachtʼayistajja, kunapachatï Jehová Diosajj amparamar katuykitu ukhajj janiw nayar jiwaykistati.+ 19 Ukhamarus ¿khiti jaqes enemigopar katusajj jan kun kamachas antutaspa? Jichhürun nayar ukham sum uñjatamat Jehová Diosaw kunatï sumäki uk churätam.+ 20 Cheqas nayajj yattwa, jumajj reyjamaw apnaqäta,+ Israelan reinopas* jaya tiempow juman amparamankani. 21 Jichhasti nayjjar jutir wawanakajar jan chhaqtayañamatakisa tatajan familiapat sutij jan chhaqtayañamatakisa+ Jehová Diosan sutipjjaruy mä juramento lurarapita”+ sasa. 22 Ukatwa Davidajj Saúl reyitak juramentomp arsurapïna. Ukatsti Saúl reyejj utaparuw sarjjäna,+ ukampis Davidampi jaqenakapampejj imantasiñ cheqaruw makatjjapjjäna.+

25 Tiempompejja Samuel+ profetajj jiwjjänwa, Israel markpachaw jupatjam jachañatakisa Ramá+ markan utap jakʼan imtʼjjañatakis tantachtʼasipjjäna. Ukatjja Davidajj sartasaw Parán sat wasara oraqer saraqäna.

2 Maón+ markan mä chachaw utjäna, jupajj Carmelo*+ markanwa trabajïna. Uka chachajj wali qamirïnwa, jupanjja 3.000 ovejanakampi 1.000 cabranakampiw utjäna, jupasti Carmelo markanwa ovejanakapat tʼarwa yawiskäna. 3 Uka chachajj Nabal+ satänwa, warmipasti Abigaíl+ satarakïnwa. Jupajj wali amuytʼasiri suma uñnaqtʼani warmïnwa, ukampis chachajja jan walinak luriri qhoru* chachänwa,+ jupajja Caleb+ chachan familiapat jutirirakïnwa. 4 Davidajj wasara oraqenkaskäna ukhaw Nabal chachajj ovejanakapat tʼarwa yawiskatap istʼäna. 5 Ukatwa jupan ukarojj tunka chachanakar khitäna, chachanakarusti Davidajj akham sarakïnwa: “Carmelo markar makatapjjam, Nabal chachan utapar purisajja, nayan sutij-jjaruw jupajj walikïskiti janicha uk jisktʼapjjäta. 6 Ukatjja jupar akham sapjjam: ‘Walja maranak jakam, jumasa utamankirinakas walikïskpan, kunanakatï utjktam ukanakas walikïskarakpan. 7 Nayajj tʼarwa yawiskatam istʼta. Kunapachatï awatirinakamajj nanakampïsipkäna ukhajja, Carmelo markankasipkayäta taqe uka tiemponjja janiw jupanakarojj kuns kamachapkti,+ janirakiw khitis jupanakat kunsa apaqkänti. 8 Ukjja servirinakamar jisktʼaskakim, jupanakaw yatiyapjjätam. Wali kusiskañ tiempon purinipjjataj laykojj yanapirinakajar sumay katoqtʼarapita. Mirä amp suma, nanaka servirinakamarusa David wawamarusa* kunay jiltʼstam uk churapjjakitaya’+ sasa”.

9 Ukatwa Davidan jaqenakapajj Nabal chachan ukar sarasajj taqe kuntï Davidajj siskäna ukanak sapjjäna. Parlañ tukuyapjjäna ukhajja, 10 Davidan servirinakaparojj akham sasaw Nabal chachajj säna: “¿Khitirak Davidasti? ¿Khitirak Jesé chachan yoqapasti? Jichhürunakan walja servirinakaw uywirinakapat escapapjje.+ 11 ¿Kunatarak jan uñtʼat jaqenakarojj tʼantʼajsa, umajsa, tʼarwa yawirinakajatak wakichkta uka aychsa churästi?” sasa.

12 Ukatjja Davidan jaqenakapajj Davidan ukar kuttʼasaw taqe ukanak jupar yatiyapjjäna. 13 Ukspachaw Davidajj jaqenakapar akham säna: “¡Jumanakajj sapa mayni espadanakam chinkatasipjjam!”+ sasa. Ukatwa taqenejj espadanakap chinkatasipjjäna, Davidas espadap chinkatasirakïnwa. Ukatjja niya 400 chachanakaw Davidamp chik makatapjjäna. 200 chachanakasti qʼepinak uñjañatakiw quedasipjjarakïna.

14 Ukañkamasti Nabal chachan mä serviripaw Nabal chachan Abigaíl warmiparojj akham sasin yatiyäna: “Uywirisar bendisiñatakiw Davidajj jaqenakapar wasaratpach khitani, ukampis jupajj jan wali arunakampiw arnaqji.+ 15 Uka chachanakajj nanakar wali sum uñjapjjetu. Jupanakajj janiw kuna jan walsa lurapkituti, wasaran jupanakamp chikäsipkayäta ukhajj janiw kunsa apaqapkituti.+ 16 Nanakajj ovejanak awatisipkayäta taqe uka tiemponjja, arumasa urus jupanakajj jarkʼaqer mä perqjamaw nanakar muyuntapjjetäna. 17 Jichhajj kuns luräta uk amuytʼam, jiwasan uywirisatakisa taqe utapankirinakatakisa jan walinakapuniw utjani.+ Nabalajj jan kunatak servir jaqewa,*+ janirakiw jupamp parlañjamäkiti” sasa.

18 Ukatwa Abigaíl+ warmejj akanak jankʼak apjjarüna: 200 tʼantʼanakampi, pä jachʼa vino wakullampi, phesqa ovej kharsutampi, phesqa canasta* grano jampʼimpi, uvas pasasanakampi lurat 100 tʼantʼanakampi, wañsut higosanakamp lurat 200 tʼantʼanakampi. Taqe ukanaksti asnonakjjaruw khumjjatäna.+ 19 Ukatjja jupajj akham sasaw servirinakapar säna: “Nayat nayra sarapjjam, nayajj jumanakan qhepam jutäjja” sasa. Ukampis Nabal chachaparojj janiw kuns yatiykänti.

20 Abigailajj asnor qonjjatataw saraqaskäna, Davidampi jaqenakapampejj jupan ukaruw jutasipkäna, ukampis mä qolluw Abigailar jamastʼayäna, ukatwa Davidampi jaqenakapampejj jupar jan uñjapkänti. Ukatjja Abigailajj jupanakampiw jikisïna. 21 Davidajj akham sasaw chuymapan amuytʼaskäna: “Taqe kunanakatï aka jaqenkki ukanak inamayakiw wasara oraqen uñjarapta. Kunanakatï jupankki ukanakat janiw kunas chhaqkiti,+ ukampis sumampi kuttʼayañat sipansa nayarojj jan wal luritu.+ 22 Qharür alwakamatejj jupan utjir taqe chachanakajj jakasipkakinejja, Diosajj enemigonakajar wal castigpan”* sasa.

23 Kunapachatï Abigaíl warmejj Davidar uñjäna ukhajja, asnot jankʼak saraqasajj oraqer puriñkamaw Davidan nayraqatapan altʼasïna. 24 Davidan kayupar purisajja, akham sänwa: “Tata, kunatï paski ukatjja nayar juchañchita. Naya servirimarojj arstʼam sakitaya, kuntï naya servirimajj siskäma uk istʼakimaya. 25 Mirä amp suma, jan kunatak servir uka Nabal+ chacharojj jan kasumti, jupajj kuntï sutipajj sañ munki ukhamarakiwa. Jupajj Nabal* satawa, jan amuytʼasirïñas jupampirakiwa. Tata, naya servirimajj janiw juman khitanit chachanakar uñjkti. 26 Jichhajj kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäki jumas jakaskaraktajja, Jehová Diosaw jichhürojj jaqe jiwayañatsa*+ pachpa amparamamp vengasiñatsa* jarktʼtamjja.+ Tata, juman enemigonakamarusa jan wal lurañ munapktam ukanakarusa kunatï Nabal chacharojj paskani uka pachparak paspan. 27 Jichhasti tata, naya servirimaw jumataki aka regalo*+ apanirapsma, jumar arkir chachanakarojj churasikpanaya.+ 28 Mirä amp suma, naya serviriman juchap perdonakimaya. Tatay, Jehová Diosaw jumat jutiri wawanakamarojj walja tiempo reyit apnaqayani,+ kuna laykutejj jumaw Jehová Diosan guerranakapan nuwasisktajja,+ taqe jakañ vidamansa janirakiw kuna jan wali luratamas utjkiti.+ 29 Tata, maynejj arktasin jiwayañataki thaqkätam ukhajja, Jehová Diosajj jakañ imañ bolsanwa jakañam sum chʼoqtʼasin imani. Ukampis kunjamtï qalajj qʼorawampi qʼorawtʼaskejja, ukhamarakiw enemigonakaman jakañap jayar qʼorawtʼani. 30 Kunapachatï Jehová Diosajj jumjjat arski taqe uka suma arunak phoqkani, ukhamarak Israelan pʼeqtʼiripjam uttʼaykätam+ ukhajja, 31 jumajj ina chʼusat jaqen wilap wartatam laykusa juma pachpa amparamamp vengasitam*+ laykusa janiw chuymam usuyaskätati ni amtaskätasa. Jehová Diosajj jumar bendiskätam ukhajja, naya servirimat jan armtʼasistati” sasa.

32 Uk istʼasasti Davidajj akham sasaw Abigailar säna: “¡Israelan Jehová Diosapajj jachʼañchatäpan, jupaw jumarojj nayampi jikisiñamatak jichhürun khitantamjja! 33 ¡Suma amuytʼasir warmïtamat jachʼañchatämaya! Diosaw jumar bendisïtam, jumaw jichhürojj jaqer jan jiwayañajatakisa+ pachpa amparajampi jan vengasiñajatakis* nayar jarktʼistajja. 34 Cheqansa kunjamtï Israelan Jehová Diosapajj cheqpachapun jakkir Diosäkejja, jupaw jumar jan waltʼayañat jarktʼitu,+ janitï nayan ukarojj jankʼaki jutkasmänjja,+ alwarojj Nabal chachan utjir taqe chachanakaw jiwarayatäpjjaspäna”+ sasa. 35 Davidasti kuntï Abigailajj apankäna ukwa katoqasïna, ukatsti akham sarakïnwa: “Utamarojj sumak makatjjam. Juma pachpaw uñjtajja, kuntï siskista uk nayajj istʼsmawa, maykista ukarjamaw lurarakëjja” sasa.

36 Qhepatjja Abigaíl warmejj Nabal chachan ukaruw kuttʼäna, jupasti utapanwa mä reyir uñtat mä suma manqʼañankaskäna. Nabal chachajj* kusisitänwa, wali machantatarakïnwa. Abigailajj janirakiw qhanjtaniñapkamajj kuns yatiykänti. 37 Alwarojja Nabal chachajj umatat apjtayasjjänwa, ukhaw taqe ukanak warmipajj yatiyäna. Ukatsti jupan chuymapajj mä jiwat jaqen chuymapjamänwa, jupasti mä qalar uñtataw jan onjjtkarakïnti. 38 Niya tunka urunak qhepatjja, Jehová Diosajj Nabal chachar castigänwa, jupasti jiwjjarakïnwa.

39 Davidajj Nabal chachan jiwatap yatïna ukhajja, akham sänwa: “¡Jehová Diosajj jachʼañchatäpan! Nabal chachajj jiskʼachkitu+ ukhajj jupaw arjjatitu,+ naya serviriparusti jan wali lurañat jarktʼitu,+ Jehová Diosarakiw Nabal chacharojj jan wali luratapat kuttʼayi” sasa. Ukatjja Davidajj Abigaíl warmin ukaruw servirinakap khitäna, ukhamat jupan warmipäñapatak parlanipjjañapataki. 40 Davidan servirinakapajj Abigaíl warmin ukaruw Carmelo markar puripjjäna, jupanakasti Abigailar akham sapjjarakïnwa: “Davidaw juman ukar khitanipjjetu, jupajj jumampiw casarasiñ muni” sasa. 41 Jupajj jankʼakiw sartasin oraqer puriñkam altʼasïna, akham sasa: “David tatar serviñatakejj akäsktwa, nayajj jupan esclavapäyäwa, David tatan servirinakapan kayunakaps+ jareqarakïwa” sasa. 42 Ukatjja Abigailajj+ jankʼakiw sartasin asnopat saräna, jupamp chikasti phesqa sirvientanakapaw jupan qhepap kayuk* sarapjjäna. Abigailajj Davidan jaqenakapampiw saräna, ukatjja Davidan warmipäjjarakïnwa.

43 Davidajj Jezreel+ markankiri Ahinoam+ warmimpiw casarasirakïna, jupanak paniniw warmipäjjapjjäna.+

44 Saúl Reyisti Mical+ phuchaparu khititï Davidan warmipäkäna ukarojja, Galim cheqankiri Lais chachan Paltí+ yoqapampiw casarjjäna.

26 Tiempompejj Zif+ markankir chachanakajja Guibeá+ markaruw Saúl reyin ukar sarapjjäna, akham sasa: “Davidajj Hakilá sat jiskʼa qollun imantasiski, Jesimón*+ uñkatasina” sasa. 2 Ukatwa Saúl reyejj sartasin Israel markat 3.000 ajllit soldadonakampi Zif+ wasarar saraqäna, Davidar ukan thaqañataki. 3 Saúl reyisti Hakilá sat jiskʼa qollunwa thaki jakʼan campamentop saytʼayäna, Jesimón uñkatasina. Ukapachajja Davidajj wasaran jakaskäna, jupasti Saúl reyin jupar thaqañatak wasarar jutatap yatïna. 4 Ukatwa Davidajj uñaqerinak khitäna, ukhamat Saúl reyejj cheqapunit jutäna janicha uk yatiñataki. 5 Uka qhepatjja kawkjarutï Saúl reyejj campamentop saytʼaykäna ukjaruw Davidajj saräna. Ukatsti Davidajj kawkjantï Saúl reyisa ejercitop pʼeqtʼiri Abner+ chachas iktʼaskäna uka cheq uñjäna. Abner chachajj Ner chachan yoqapänwa. Saúl reyisti campamento taypinwa soldadonakapan muyuntat ikiskäna. 6 Ukhaw Davidajj Ahimélec sat hitita+ chacharusa ukhamarak Zeruyá+ warmin Abisái+ yoqapäki, Joab chachan jilapäkaraki ukarus akham sasin jisktʼäna: “¿Khitis nayamp chika Saúl reyin campamentopar saraqani?” sasa. Abisái chachasti sarakïnwa: “Nayaw jumamp chik saraqäjja” sasa. 7 Davidampi Abisái chachampejj campamentoruw arumajj mantapjjäna, Saúl reyirusti campamento taypin ikiskir uñjapjjäna. Saúl reyin lanzapasti pʼeqep jakʼan oraqer juntʼatäskänwa. Abner chachasa soldadonakasa Saúl reyir muyuntataw ikirasipkäna.

8 Abisái chachasti akham sasaw Davidar säna: “Diosaw jichhürun enemigomarojj amparamar katuytam.+ Jichhajj mirä amp suma, juparojj lanzampiy jununtäjja, mä kutikiw oraqer jununtäjja, janiw pä kuti jununtañajajj wakiskaniti” sasa. 9 Ukampis Davidajj akham sasaw Abisái chachar säna: “Jan juparojj kuns kamachamti, ¿khitirak Jehová Diosan ajllitap+ contra amparap aytasajj jan juchanïspasti?”+ sasa. 10 Davidasti saskakïnwa: “Kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäkejja, Jehová Dios pachpaw jupar jiwayaskani,+ jan ukhamäkanejja mä uruw+ jupajj taqe jaqenakjam jiwani jan ukajj guerrar nuwasir sarasaw jiwani.+ 11 Nayajj Jehová Diosaruw respetta, janipuniw Jehová Diosan ajllitap contrajj amparaj aytkiristti.+ Jichhasti mirä amp suma, pʼeqep jakʼankki uka lanzampi uma yurumpi* aptam, ukat sarjjañäni” sasa. 12 Ukatwa Davidajj Saúl reyin pʼeqep jakʼankkäna uka lanzampi uma yurupampi* aptäna, ukatsti sarjjapjjarakïnwa. Janiw khitis jupanakar uñjkänti,+ ni khitis jupanakar amuykänti, janirakiw khitis sartkarakïnti. Taqeniw ikirasipkäna, Jehová Diosaw jupanakarojj jiwa ikimp ikjayäna. 13 Ukatjja Davidajj valle khurkatar paskatasajj qollu patjjaruw saytʼasïna, Saúl reyit wali jayaruw saytʼasïna.

14 Davidajj wali jachʼatwa soldadonakarusa Ner chachan Abner+ yoqaparus artʼäna, akham sasa: “¡Abner! ¡Jaysanitaya!” sasa. Abner chachasti sarakïnwa: “¿Khitis reyir arnaqani?” sasa. 15 Davidajj akham sasaw Abner chachar säna: “¿Janit jumajj jan ajjsarir chachäkta? ¿Khitirak jumjamajj Israel markan utjisti? Ukhamajj ¿kunatsa jumajj reyimar jan uñjkta? Mä soldadow reyimar jiwayañatak juti.+ 16 Janiw jumajj lurañam phoqktati. Kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäkejja, jumanakan jiwapjjañamaw wakisi, janiw jumanakajj reyimar sum uñjapktati, jupajj Jehová Diosan ajllitapawa.+ Jichhajj ¡uñatatamaya! ¿Kawkinkis reyin pʼeqep jakʼankkäna uka lanzapasa uma yurupasa?”*+ sasa.

17 Ukhaw Saúl reyejj Davidan arupätap amuyäna, jupasti akham sarakïnwa: “David, nayan wawaja,+ ¿juman arumati?” sasa. Davidasti sarakïnwa: “Ukhamaw jachʼa rey, nayan arujawa” sasa. 18 Jupasti saskakïnwa: “¿Kunatsa juma jachʼa reyejj naya servirimar arknaqesta?+ ¿Kunarak nayan juchajasti?+ 19 Jachʼa rey, mirä amp suma, naya servirimarojj istʼakitaya. Jehová Diosatï naya contra saytʼasiñamataki wiytstamjja, jupajj nayan grano ofrendaj katoqtʼasikpanaya.* Ukampis jaqenakatejj naya contra saytʼasiñamatak wiytapjjstamjja,+ Jehová Diosay jupanakar castigpan. Jupanakajj alisnukupjjetuwa, Jehová Diosan herenciapats+ jayarstʼayapjjetuwa, ‘¡saram, yaqha diosanakar servinim!’ sapkitaspas ukhama. 20 Jichhasti janikiy Jehová Diosan nayraqatapat jayaru wilaj oraqer wartasiñap munamti, Israelan reyipajj mä kʼutirukiw+ thaqer mistuni, mä pʼisaqarus qollunakan arknaqkaspa ukhama” sasa.

21 Uk satasti Saúl reyejj sarakïnwa: “Nayajj juch lurta.+ David, nayan wawaja, kuttʼanjjam. Nayajj janiw jumar jukʼamp jan wal lurjjämati, jumaw jichhürun jakañaj wali valoranit+ uñjtajja. Cheqas jan amuytʼasisaw uk lurta, nayajj walpun pantjasta” sasa. 22 Davidajj sarakïnwa: “Reyin lanzapajj akäskiwa. Mä waynay akar jutasin apjjpan. 23 Jehová Diosaw sapa maynirojj cheqapar sarnaqerïtaparjama+ suma phoqerïtaparjam kuttʼayani, Jehová Diosaw jichhürojj amparajaru jumar katuyitu, ukampis nayajj janiw Jehová Diosan ajllitap contrajj amparaj aytañ munkayätti.+ 24 Kunjamtï jichhürun jakañam wali valoranit uñjktjja, Jehová Dios nayraqatanjja nayan jakañajajj ukham wali valoranirakïpanaya, juparakiy taqe tʼaqesiñanakat salvitpan”+ sasa. 25 Saúl reyisti akham sasaw Davidar säna: “David, nayan wawaja, Diosajj jumar bendispan. Cheqas jumajj sumanak luräta, kuntï lurkäta ukajj sumaruw sararakini”+ sasa. Ukatjja Davidajj sarjjänwa, Saúl reyisti utaparuw kuttʼjjarakïna.+

27 Ukampis Davidajj akham sasaw chuymapan säna: “Mä urojj Saúl reyin jiwayataw uñjasëjja. Nayatakejj filisteonakan oraqepar escapañaw+ walïspa, ukhamatwa Saúl reyejj Israel markpachan jan thaqjjetaniti,+ janirakiw jupajj katjkitaniti” sasa. 2 Ukatwa Davidajj jupamp chikäpkäna uka 600 chachanakampejj+ Gat markankir Akís+ sat reyin ukar sarjjapjjäna, jupajj Maoc chachan yoqapänwa. 3 Davidajj jaqenakapamp chikaw Gat markan jakañatak Akís reyimp quedasipjjäna, sapa mayni chachaw familiapamp chik quedasïna. Davidan pä warmipaw jupamp chikäpjjäna. Maynejj Ahinoam+ satänwa, jupajj Jezreel markankirïnwa. Maynisti Abigaíl+ satarakïnwa, jupajj Carmelo markankirïnwa, jiwkäna uka Nabal chachan warmipänwa. 4 Kunapachatï Saúl reyir Davidan Gat markar escapjjatap yatiyapjjäna ukhajja, jupajj janiw Davidar jukʼamp thaqjjänti.+

5 Ukatjja Davidajj akham sasaw Akís reyir säna: “Jumatakitï walïchejja, mirä amp suma, jiskʼa markanak taypin mä lugar churakitaya, ukhamat ukan jakañajataki. ¿Kunatsa naya servirimajj reyejj jakki uka markan jumamp chik jakirista?” sasa. 6 Akís reyisti ukürojj Ziclag+ marka jupar churäna. Ukatwa Ziclag markajj jichhürkamas Judá markan reyinakapan markapäski.

7 Qhawqha tiempotï Davidajj filisteonakan oraqepan jakkäna ukajja, mä mara pusi phajjsinakampïnwa.+ 8 Davidajj jaqenakapampiw guesuritanakaru, guirzitanakaru+ ukhamarak amalequitanakar+ atacañatak makatirïna. Jupanakajj Telam markat Sur+ oraqkama ukhamarak Egipto markakamaw jakapjjäna. 9 Davidajj uka oraqenak contra nuwasir saräna ukhajja, chachanaksa warminaksa qʼal jiwarayäna,+ ukampis ovejanaksa, vacanaksa, asnonaksa, camellonaksa, isinaksa katuntasïnwa. Ukatjja Akís reyin ukaruw kuttʼanjjerïna. 10 Akís reyisti akham sasaw jupar jisktʼirïna: “¿Khitinak contras jichhürojj nuwasinipjjta?” sasa. Davidajj akham sarakirïnwa: “Judá oraqen aynach toqep*+ contraw sarapjjta” sasa, jan ukajj “jerahmeelitanakan+ aynach toqenkir* oraqep contraw sarapjjta”, jan ukajj “quenitanakan+ aynach toqenkir* oraqep contraw sarapjjta” sasaw sirïna. 11 Davidajj Gat markar jan apatäpjjañapatakejj chachanaksa warminaksa qʼal jiwarayirïna, jupajj akham sasaw sirïna: “‘Davidajj akanak luraski’ sasaw jupanakajj jiwasat parlapjjaspa” sasa. (Qhawqha tiempotï filisteonakan oraqepan jakkäna uka tiemponjja, ukhampun jupajj lurirïna). 12 Akís reyejj kuntï Davidajj jupar siskäna ukanak creyïnwa. Ukatjja akham sasaw chuymapan sirïna: ‘Cheqas jupajj Israel markan uñisitäjjewa, jichhajj wiñayatakiw jupajj servitani’ sasa.

28 Uka urunakanjja filisteonakajj Israel marka contra nuwasiñatakiw ejercitonakap tantachtʼapjjäna.+ Ukatwa Akís reyejj Davidar akham säna: “Cheqas jumajj yattawa, jumasa jaqenakamasa nayamp chikaw guerrar nuwasir sarapjjäta”+ sasa. 2 Uk istʼasajja Davidajj akham sasaw Akís reyir säna: “Servirimajj kunsa lurani uk jumajj sum yattajja” sasa. Akís reyisti Davidarojj sarakïnwa: “Ukatwa jumarojj jaya tiempotak nayan guardiajat uttʼayasïma”+ sasa.

3 Samuel profetajj jiwatäjjänwa, Israel markpacharakiw jupatjam jachapjjäna, Ramá markapanwa imtʼjjapjjarakïna.+ Saúl reyisti jiwatanakamp parlirinakarusa yatirinakarus Israel markat chhaqtayjjarakïnwa.+

4 Filisteonakajj tantachtʼasisaw Sunem+ markar sarapjjäna, ukanwa campamento saytʼayapjjäna. Ukatwa Saúl reyejj israelit soldadonakar tantachtʼäna, Guilboa+ qollunwa campamento saytʼayapjjarakïna. 5 Saúl reyejj filisteonakan campamentop uñjäna ukhajja, walpun ajjsarayasïna, chuymapas wal putuqerakïna.+ 6 Saúl reyejj Jehová Diosar wals jisktʼaskchïnjja,+ Jehová Diosajj janipuniw samka taypisa, Urim*+ taypisa, profetanakap taypis jupar jayskänti. 7 Qhepatjja Saúl reyejj akham sasaw servirinakapar säna: “Jiwatanakamp parlir+ mä warmi thaqarapipjjeta, nayasti jupan ukar sarasaw jisktʼasëjja” sasa. Servirinakapajj akham sapjjarakïnwa: “En-Dor+ markanwa jiwatanakamp parlir mä warmejj utji” sasa.

8 Ukatwa Saúl reyejj yaqha isinakampi isthapisïna, yaqha jaqer tukusasti arumjjarojj jaqenakapat paninimpiw uka warmin ukar saräna. Saúl reyisti uka warmirojj akham sänwa: “Mirä amp suma, jiwatanakamp parlañ+ yatkta uka toqey kunas jutïrin pasani uk yatiyita, ukatsti khitirutï siskäma ukaruy jawsarapita” sasa. 9 Ukampis warmejj jupar akham sänwa: “Kunanaktï Saúl reyejj lurki uk yatpachätawa, jupajj jiwatanakamp parlirinaksa yatirinaksa markat chhaqtayiwa.+ ¿Kunatsa jumajj nayar jiwayapjjañapatak trampar jaltʼayañ munista?”+ sasa. 10 Ukatjja Saúl reyejj Jehová Dios nayraqatanwa juramento luräna, akham sasa: “¡Kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäkejja, kuntï jichhajj lurkäta ukat janiw khitis juchañchkätamti!” sasa. 11 Uk satasti warmejj akham sänwa: “¿Khitirus jawsarapïma?” sasa. Saúl reyejj sarakïnwa: “Samuel profetar jawsarapita” sasa. 12 Kunapachatï warmejj “Samuelur”*+ uñjäna ukhajja, wali jachʼatwa artʼasïna. Saúl reyirojj akham sarakïnwa: “¿Kunatsa engañista? ¡Jumajj Saúl reyïtawa!” sasa. 13 Saúl reyejj warmir sarakïnwa: “Jan ajjsaramti, ¿kunsa uñjta?” sasa. Warmisti jupar sarakïnwa: “Mayniruw mä diosar uñtasit oraqet mistsusinkir uñjta” sasa. 14 Jankʼakiw reyejj warmir akham jisktʼäna: “¿Kunjam uñnaqanisa?” sasa. Warmisti sarakïnwa: “Mä jilïr jaqew mistsusinki, jan manganakani isimpi uchatarakiwa”+ sasa. Uk satajj “Samuelütapwa” Saúl reyejj amuyäna, ukatwa qonqortʼasisajj oraqer puriñkam altʼasïna.

15 Ukatjja “Samuelojj” Saúl reyir akham sänwa: “¿Kuns munta? ¿Kunatsa jawsayista?” sasa. Saúl reyisti sarakïnwa: “Jan walinpun uñjasta. Filisteonakajj nä contraw nuwasisipki, Diosajj nayar apanukjjetuwa, janiw profetanak taypisa samkanak taypis jaysjjetuti,+ ukatwa jumar jawsaysma ukhamat kuntï lurañajäki uk nayar sañamataki”+ sasa.

16 Ukampis “Samuelojj” jupar akham sänwa: “Niyakejjay Jehová Diosajj jumar apanukstamjja,+ enemigomarus tukurakchejja, ¿kunatsa nayar jisktʼasista? 17 Jehová Diosajj kuntï naya taypi arski ukwa lurani: Jehová Diosasti jumarojj reyit apaqätamwa, yaqharuw reyit uttʼayarakini, jupasti Davidawa.+ 18 Jumajj janiw Jehová Diosar istʼktati, janirakiw jupar wal colerayiri amalequitanakarus+ jiwarayktati, ukatwa Jehová Diosajj jichhürun uk lurtamjja. 19 Jehová Diosajj Israel markarusa jumarusa filisteonakan amparaparuw katuyätam,+ qharürojj jumampi+ yoqanakamampejj+ nayamp chikäjjapjjätawa. Jehová Diosasti Israelan ejercitoparojj filisteonakan amparaparuw katuyarakini”+ sasa.

20 Ukaratpachaw Saúl reyejj oraqer jaqotattäna, “Samuelun” arunakap istʼasajj wal ajjsarayasïna. Uru jurnäla arum paqara jan kun manqʼasajj janirakiw chʼamanëjjänti. 21 Kunapachatï uka warmejj Saúl reyin ukar jakʼachasïna ukhajja, jupan jan waltʼjjatap uñjäna, ukatwa akham säna: “Naya servirimajj juman arunakamak lurtjja, kuntï maykista uk lurañatakejj niyaw jakañajsa aptʼasirakta.+ 22 Mirä amp suma, jichhajj naya servirimar istʼakitaya. Juman nayraqatamar uchkä uka tʼantʼay katoqtʼasita, ukhamat manqtʼasisajj uka chʼamampi sarjjañamataki” sasa. 23 Ukampis Saúl reyejj janiw katoqasiñ munkänti, jupajj sarakïnwa: “Janiw manqʼkäti” sasa. Ukhampachas servirinakapasa warmisa jupan manqʼañapatakejj ruwtʼasipkakïnwa. Ukatwa jupanakar istʼasajj oraqet sartasin ikiñar qontʼasïna. 24 Warmejj utapan mä likʼi torillonïnwa, uksti jankʼakiw jupajj kharsüna, jakʼu aptasajj chaptʼasaw* jan levadurani tʼantʼa luräna. 25 Warmisti Saúl reyimpiru servirinakapampiruw churäna, jupanakasti manqtʼasipjjarakïnwa. Ukatsti sartasaw jupanakajj arum toqer sarjjapjjäna.+

29 Filisteonakajj+ Afec sat markanwa taqpach tropanakapar tantachtʼapjjäna, ukañkamasti Jezreel+ cheqan utjkäna uka uma jalsu jakʼanwa israelitanakan campamentopajj saytʼayatäjjäna. 2 Filisteonakan apnaqerinakapajj 100 soldadonakani gruponakapampi ukhamarak 1.000 soldadonakani gruponakapampiw sarantasipkäna. Davidampi jaqenakapampisti Akís+ reyimp chikaw jupanakan qhepap sarantapjjäna. 3 Ukampis filisteonakan principenakapajj akham sasaw sapjjäna: “¿Kunatsa aka hebreo jaqenakajj akankapjje?” sasa. Akís reyisti jupanakarojj sarakïnwa: “Jupajj David satawa, Israel marka apnaqeri Saúl reyin serviripawa, jupasti mara jilaw nayamp chikäjje.+ Kunürutï nayamp mayachtʼasiñatak jutjje uka urut aksarojj janipuniw kuna jan walsa jupan uñjkti” sasa. 4 Ukampis filisteonakan principenakapajj Akís reyitak wal colerasipjjäna, jupanakasti akham sapjjänwa: “Uka chachar khitjjam.+ Kawkïr oraqtï jupar churkta ukar kuttʼjjpan. Jupajj jan jiwasamp chikajj guerran nuwasir sarpanti, guerran nuwaskasajj jiwas contraw saytʼasispa.+ Yamas reyipan ukar soldadonakasan pʼeqenakap apasajj jukʼamp sumat reyipamp uñjayasispa. 5 ¿Janit jupajj Davidäki? ¿Janit thoqtʼasisajj akham sasin jupat cantapkäna:

‘Saúl reyejj waranqaniruw atipji,

Davidasti tunka waranqaniruw atipjaraki’+ sasa?”.

6 Ukatwa Akís+ reyejj Davidar jawsayasin akham säna: “Kunjamtï Jehová Diosajj cheqpachapun jakkir Diosäkejja, jumajj cheqaparjamaw sarnaqtajja, ejercitojamp chika serviskatamatsa kusisiraktwa.+ Kunürutï nayamp mayachtʼasiñatak jutkta uka urut aksarojja, janipuniw kuna jan walsa juman uñjkti.+ Ukampis filisteonakan apnaqerinakapajj janiw jumar confiyasipktamti.+ 7 Ukhamajj sumak sarjjam, janirak kunatï filisteonakan apnaqerinakapar coleraykaspa uks luramti” sasa. 8 Davidasti Akís reyirojj sarakïnwa: “¿Kunata? ¿Kunsa nayajj lurtjja? Juman ukar jutkta uka urut jichhürkamajj ¿kuna jan walsa nayan uñjta? ¿Kunatsa juma reyijampi chika sarasin enemigonakamampi jan nuwaskiristjja?” sasa. 9 Akís reyisti akham sasaw Davidar sarakïna: “Nayatakejj suma jaqëtawa, Diosan mä angelapjamätawa.+ Ukampis filisteonakan principenakapajj akham sasaw jumat sapjje: ‘Jupajj jan jiwasamp chikajj guerran nuwasir sarpanti’ sasa. 10 Jichhasti jumasa jumamp jutapki uka jaqenakamasa wali alwat sartasipjjam. Sartasajj qhanjtankipan sarjjapjjarakim” sasa.

11 Ukatwa Davidampi jaqenakapampejj wali alwat sartasipjjäna, ukhamat filisteonakan oraqepar kuttʼjjañataki. Filisteonakasti Jezreel+ markaruw makatapjjarakïna.

30 Kunapachatï Davidasa jaqenakapasa kimsïr urun Ziclag+ markar puripjjäna ukhajja, amalequitanakajj+ aynach toqenkirinakarusa* Ziclag markarus mä akatjamat atacapjjäna, Ziclag marka contra saytʼasajj phichantapjjarakïnwa. 2 Amalequitanakajj warminakarusa+ uka markankirinakarusa taqeniruw katuntasin apasjjapjjäna, janiw khitirus jiwayapkänti, ukampis taqeniruw apasjjapjjäna. 3 Davidampi jaqenakapampejj uka markar puripjjäna ukhajja, uka markar phichantat uñjapjjäna, jupanakan warminakapasa yoqanakapasa phuchanakapasa katuntat apatäpjjänwa. 4 Ukatwa Davidasa jupamp chikäpkäna uka chachanakas wali jachʼat jachapjjäna, ukham jachkäwejj janirakiw jachañatakejj chʼamanëjjapjjänti. 5 Davidan pä warminakapas katuntat apatäpjjarakïnwa. Jezreel markankir Ahinoam warmipampi Abigaíl warmipampi, Abigailajj jiwkäna uka Carmelo+ markankir Nabal chachan warmipänwa. 6 Chachanakajj Davidaruw qalamp jaqjañatak parlapjjäna, ukatwa Davidajj wali llakitapunïna. Chachanakajj taqeniw yoqanakaparu phuchanakaparu apasjjapjjatap laykojj wal colerasipjjäna. Ukampis Davidajj Jehová Diosamp yanaptʼataw chʼamañchtʼasïna.+

7 Ukatjja Davidajj Ahimélec chachan Abiatar+ sat sacerdote yoqaparojj akham sänwa: “Mirä amp suma, efod isi akar apanim”+ sasa. Abiatar sacerdotejj Davidan ukaruw efod isi apäna. 8 Davidajj Jehová Diosaruw akham sasin jisktʼasïna:+ “¿Saqueyjir tropan qhepap sarañajäspati? ¿Jupanakar katjäti?” sasa. Uk satasti Diosajj akham sänwa: “Arktaskakim, jupanakar katjanïtawa, taqpacharak kutirayanïta”+ sasa.

9 Davidajj ukaratpachaw jupamp chikäpkäna uka 600 chachanakampejj+ saräna, Besor lugaran jawirapkamaw sarapjjarakïna, ukanwa mä qhawqha chachanakajj quedasipjjäna. 10 Davidampi 400 chachanakampejj arktasipkakïnwa, ukampis Besor lugaran jawirap pasañatak wali qaritäjjapjjäna uka 200 chachanakajj pachparuw quedasipjjäna.+

11 Arktapkäna uka chachanakajj mä egipcio chacharuw marka anqäjjan katupjjäna, Davidan ukaruw irpapjjarakïna. Jupanakajj manqtʼasiñapatakejj manqʼa churapjjäna, umtʼañapatakejj uma churapjjäna, 12 wañsut higosanakamp lurat tʼantʼampi uvas pasasanakampi lurat pä tʼantʼampi churapjjarakïna. Jupasti kimsa urumpi kimsa arumampiw jan kuns manqʼkataynati, ni mä jukʼa umsa umtʼkataynati, ukatwa manqtʼasjjäna ukhajj chʼamanëjjäna.* 13 Davidajj akham sasaw jupar jisktʼäna: “¿Khitin serviripätasa? ¿Kawkitsa jutta?” sasa. Chachasti sarakïnwa: “Nayajj mä egipcio jaqëtwa, mä amalequita jaqen esclavopätwa. Usuntataj laykuw uywirijajj jaytanukuwayitu, kimsa uru nayraw usuntta. 14 Nanakaw keretitanakan+ aynach toqenkir* oraqeparusa, Judá tribun oraqeparusa, Caleb+ chachan aynach toqenkir* oraqeparus mä akatjamat mantapjjta, Ziclag markarojj ninampiw phichantapjjarakta” sasa. 15 Uk istʼasasti Davidajj akham sasaw jupar jisktʼäna: “¿Sayqueyjir tropan ukar irpitasmati?” sasa. Esclavo jaqesti sarakïnwa: “Jumatï Dios nayraqatan mä juramento lurasin nayar jan jiwaykitäta janirak uywirijar katuykitäta ukhajja, nayajj saqueyjir tropan ukar irpämawa” sasa.

16 Ukhamatwa jupajj Davidar irpäna, saqueyjirinakajj ukjan akjan aywitatataw umasipkäna, manqʼasipkäna, kuna sumanaktï filisteonakan oraqepatsa Judá oraqetsa katuntanipkäna ukanakat kusisisaw mä jachʼa manqʼäwinkasipkäna. 17 Davidasti janïr qhanjtkipan qalltasajj chʼamakthapiñapkamaw jupanakar qʼal jiwarayäna,+ 400 chachanakakiw camellonakat escapapjjäna. 18 Kunanaktï amalequitanakajj apasipkäna+ ukanak taqpach Davidajj aparasïna, pä warmiparus Davidajj salvarakïnwa. 19 Janiw kunas jupankirinakat faltkänti, taqpachaniw ukankasipkäna. Jupanakajj phuchanakapsa, yoqanakapsa, kunanaktï amalequitanakajj katuntasipkäna ukanaksa kutirayasipjjänwa.+ Davidajj ukhamarakiw kunanaktï apasipkäna ukanak qʼal kutirayasïna. 20 Ukatwa Davidajj ovejanaksa vacanaksa jupatak katuntasïna, uka uywanak jaqenakapaw uywanakap nayraqat anakipjjäna, akham sasa: “Akanakajj Davidan katuntatawa” sasa.

21 Ukatsti Davidajj kawkjantï 200 chachanakajj quedasipkäna ukaruw purïna, jupanakajj Davidamp sarañatakejj wali qaritäjjapjjänwa, ukatwa Besor+ lugaran jawirapan quedasipjjäna. Uka chachanakajj Davidampir jaqenakapampir jikjjatañatakiw mistunipjjäna. Jupanakar jakʼachasisasti Davidajj aruntänwa. 22 Ukampis Davidamp chik sarir jaqenak taypinjja, jan kunatak servir jan wali jaqenakaw utjäna, jupanakajj akham sapjjänwa: “Jupanakajj janejjay jiwasamp chik sarapkchitejja, janirakiw kutirayasktan ukanakat kunsa churkañäniti, sapa mayni jupanakat warmipampi phuchanakapampi irptasisajj sarjjapjjpan” sasa. 23 Ukampis Davidajj akham sasaw jupanakar säna: “Jilanaka, kuntï Jehová Diosajj churkistu ukampejj jan ukham lurapjjamti. Jupajj arjjatistuwa, jiwas contra jutapkäna uka saqueyjir troparus amparasaruw katuyistu.+ 24 Jumanakar ukham parlir istʼasajj ¿khitirak walikiw sapjjätamsti? Nuwasir saririnakasa qʼepinak uñjañatak quedasirinakas+ mä igualak katoqañäni. Taqenirakiw mä igualak jaljasiñäni”+ sasa. 25 Uka urut uksar ukarjam phoqasiñapatakejja, Davidajj mä leyimpi mä resolucionampi Israel markatak apsüna. Jichhürkamaw ukajj phoqasiraki.

26 Kunapachatï Davidajj Ziclag markar kutʼjjäna ukhajja, Judá tribunkir ancianonakat amigopäpkäna ukanakarojj katuntanipkäna ukanakat mä parte apayäna, akham sasa: “Jumanakatakiw aka regalojja,* Jehová Diosan enemigonakapat aparanitawa” sasa. 27 Uka regalsti aka markankirinakaruw apayäna: Betel+ markankirinakaru, Négueb toqenkir* Ramot markankirinakaru, Jatir+ markankirinakaru, 28 Aroer markankirinakaru, Sifmot markankirinakaru, Estemoa+ markankirinakaru, 29 Racal markankirinakaru, jerahmeelitanakan+ markanakapankirinakaru, quenitanakan+ markanakapankirinakaru, 30 Hormá+ markankirinakaru, Borasán markankirinakaru, Atac markankirinakaru, 31 Hebrón+ markankirinakaru, kawkjanakarutï Davidampi jaqenakapampejj sarapjjerïkäna ukankirinakarus apayarakïnwa.

31 Filisteonakajj Israel marka contraw nuwasisipkäna.+ Israelit chachanakajj filisteonakan nayraqatapat escapjjapjjänwa, waljanirakiw Guilboa qollun jiwarapjjäna.+ 2 Filisteonakajj Saúl reyimpiru yoqanakapampirojj jakʼatwa arktapjjäna. Ukatjja Saúl reyin Jonatán,+ Abinadab, Malki-Súa sat yoqanakaparuw+ jiwarayapjjäna. 3 Saúl contrajj walpun nuwasipjjäna. Arcomp flechtʼirinakaw jupar uñjapjjäna, ukatsti Saúl reyirojj walpun usuchjapjjäna.+ 4 Ukatwa Saúl reyejj armadura apiriparojj akham säna: “Espadam apsusisajj ukamp jiwayita, ukhamatwa uka jan circuncidat* chachanakajj+ nayar tʼaqesiyasin jan jiwayapkitaniti” sasa. Ukampis armadura apiripajj wal ajjsarayasitap laykojj janiw jupar jiwayañ munkänti. Ukatwa Saúl reyejj espada katusin uka patjjar liwjjattäna.+ 5 Kunapachatï armadura apiripajj Saúl reyin jiwatätap uñjäna+ ukhajja, pachpa espadapar liwjjattasaw Saúl reyimp chik jiwarakïna. 6 Ukhamaw Saúl reyisa, kimsa yoqanakapasa, armadura apiripasa, taqe servirinakapas uka urun jiwarapjjäna.+ 7 Kunapachatï israelit soldadonakan escapjjapjjatap istʼapjjäna, Saúl reyimpi yoqanakapampi jiwapjjatap yatipjjäna ukhajja, valle toqenkir israelitanakasa Jordán toqenkir israelitanakas markanakap jaytanukusaw escapjjapjjäna.+ Filisteonakasti jutasaw uka oraqenak katuntasipjjäna.

8 Qhepürusti filisteonakajj kunanakatï jiwatanakan utjkäna ukanak apaririw jutapjjäna, ukhaw Saúl reyimpiru kimsa yoqanakapampirojj Guilboa qollun jiwat uñjapjjäna.+ 9 Ukatwa Saúl reyin pʼeqep apaqapjjäna, armaduraps apasipjjarakïnwa. Ukatsti jupanakajj filisteonakan taqpach oraqeparuw chachanak khitapjjäna, ukhamat kunatï paskäna ukanak idolonakan+ templonakapana ukhamarak markankirinakar yatiyanipjjañapataki.+ 10 Ukatjja jupanakajj Astoret idolonakan temploparuw Saúl reyin armadurap uchapjjäna, jiwat cuerpopsti Bet-San+ markan murallaparuw chʼakkatapjjäna.* 11 Jabés-Galaad+ markankirinakajj kunsa filisteonakajj Saúl reyin jiwat cuerpopamp lurapjjäna uk yatisajja, 12 guerran nuwasir taqe chachanakaw sartasajj arum paqara viajipjjäna. Ukhamatwa Saúl reyimpin yoqanakapampin jiwat cuerponakap Bet-San markan murallapat apaqapjjäna. Ukatsti Jabés markar kuttʼanisaw jiwat cuerponakap phichantapjjäna. 13 Chʼakhanakap+ apthapisajj tamarisco* qoqa* jakʼaruw Jabés+ cheqan imtʼjjapjjäna, paqallqo urunakaw jupanakajj ayunapjjarakïna.

Jan ukajja, “Ramá markankiri, Zuf chachat jutiri”.

Elcaná chachajj Efraín oraqenwa jakäna, ukampis jupajj levita chachänwa. 1 Crónicas 6:19, 22-28 texto liytʼäta.

Jan ukajja, “yupaychañatakisa; altʼasiñatakisa”.

Hebreo arunjja, “Anan matrizap jistʼantäna”.

Hebreo arunjja, “utapar”.

Jan ukajja, “¿Kunatsa chuymaman wali llakitäta?”.

Ukajja, tabernaculot parlaski.

Ukajja, “Anasti horasaparuw” sasaw jaqokipasirakispa.

Uka sutejja, “Diosan sutipa” sañ muni.

Hebreo arunjja, “mä efá medida”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Hebreo arunjja, “utaparuw”.

Hebreo arunjja, “maytʼta”.

Amuyatajja, Elcaná chachat parlaski.

Hebreo arunjja, “Jehová Diosaw wajjraj jachʼañchi”. “Wajjra” siski uk glosarion liytʼäta.

Variante: “jaqhejj”.

Hebreo arunjja, “wañsutäjjarakiwa”.

Jan ukajja, “Seolar”. “Seol” siski uk glosarion liytʼäta.

Ukajja, “basura taypits waysu” sasaw jaqokipasirakispa.

Ukajja, “Jehová Dios contra nuwasirinakajj wali sustjatäpjjaniwa” sasaw jaqokipasirakispa.

Hebreo arunjja, “jupaw ajllitapan wajjrap jachʼañchani”. “Wajjra” siski uk glosarion liytʼäta.

“Efod” siski uk glosarion liytʼäta. Apéndice B5 uñjjattʼarakïta.

“Diosamp jikisiñ carpa” siski uk glosarion liytʼäta.

Hebreo arunjja, “utapampi”.

Ukajja, “sacrificionakan jewqʼenakapajj muytas muytas makatañapataki” sasaw jaqokipasirakispa.

Jan ukajja, “takichasipjjta”.

Jan ukajja, “chuymaman aynachtʼayarakïtam”.

Jan ukajja, “kunatï chuymajansa almajansa utjki”.

Ukajja, tabernaculot parlaski.

Hebreo arunjja, “ukan jiñchunakapajj walpun chiririni”.

Hebreo arunjja, “utapatak”.

Jan ukajja, “jilïr irpirinakapajj”.

Hebreo arunjja, “¿Kunatsa Jehová Diosajj atipjistu?”.

Ukajja, “querubín angelanak taypinwa” sasaw jaqokipasirakispa.

Variante: “kayut”.

Jan ukajja, “janirakiw chuymapan uka arunak istʼkänti”.

Uka sutejja, “¿kawkinkis jachʼañchäwejja?” sañ muni.

Hebreo arunjja, “utaparuw”.

Hebreo arunjja, “Dagón idolokiw”.

Uka tumorajj jaqejj necesidadap lurki ukawjankir venanaka jan ukajj uka manqhankir venanak pʼusurayi.

Uka tumorajj jaqejj necesidadap lurki ukawjankir venanaka jan ukajj uka manqhankir venanak pʼusurayi.

Hebreo arunjja, “70 chachanaka, 50.000 chachanaka”.

Hebreo arunjja, “santo jaqer tukuyapjjäna”.

Amuyatajja, arrepentisipjjatap uñachtʼayañatakiw ukham lurapjjerïna.

Jan ukajja, “sur toqepkamaw”.

Ukajja, “yanaptʼir qala” sañ muni.

Jan ukajja, “perfumenak”.

Jan ukajja, “arbolanakamatsa”.

Hebreo arunjja, “qachu asnonakapaw”.

Hebreo arunjja, “Mä siclo pusi parter jaljasin mä parte”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Jan ukajja, “ajlliñama”. “Ajlliña” siski uk glosarion liytʼäta.

Hebreo arunjja, “kunanakatï chuymaman utjki”.

Jan ukajja, “uta patjjanwa”.

Jan ukajja, “uta patjjankir”.

Hebreo arunjja, “herenciapar”.

Jan ukajja, “ajlltam”. “Ajlliña” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “arbolkam”.

Jan ukajja, “yupaychañatak”.

Hebreo arunjja, “jupajj amutükaspas ukhamänwa”.

Hebreo arunjja, “alwa vigilianwa”. Ukajja, niya pä alwa horasat sojjta alwa horaskamawa.

Hebreo arunjja, “Jumanakan nayraqatam sarki”.

Hebreo arunjja, “Jumanakajj janiw kunsa amparajan katupktati”.

Hebreo arunjja, “aljantarakïna”.

Hebreo arunjja, “Samuelumpir”.

Hebreo arut qellqatanjja, numerojj aka cheqan faltiwa.

Variante: “jaqhenakana”.

Jan ukajja, “gobiernomajj”.

Jan ukajja, “segaderanaka”.

Hebreo arunjja, “mä pim cobrapjjerïna”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Jan ukajja, “árbol”.

Variante: “jaqhew”.

Jan ukajja, “Norte toqenkkäna”.

Variante: “jaqhejja”.

Jan ukajja, “Sur toqenkir”.

“Circuncisión” siski uk glosarion liytʼäta.

Ukajja, qhawqchʼa oraqtï mä yuntajj mä urun qhollkaspa ukchʼawa.

Jan ukajja, “centinelanakapajja”.

Hebreo arunjja, “Uka urunjja”.

Jan ukajja, “bosquer”.

Jan ukajja, “bosquer”.

Hebreo arunjja, “nayranakapajj llijtänwa”.

Hebreo arunjja, “nayranakajajj llijti”.

Variante: “qolumiyanipjjam”.

“Urim, Tumim” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “salvasiwayi”.

Jan ukajja, “gobiernop”.

Jan ukajja, “ajlliñajataki”. “Ajlliña” siski uk glosarion liytʼäta.

Variante: “kayut”.

Jan ukajja, “walpun llakista”.

Jan ukajja, “ajlliskayätam”. “Ajlliña” siski uk glosarion liytʼäta.

Hebreo arunjja, “terafim idolonakar”. Ukajja, familian diosanakapat parlaski.

Jan ukajja, “yupaychañampi”.

Hebreo arunjja, “campamentonakap”.

Hebreo arunjja, “sojjta codonak mä chhiyanïnwa”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Ukajja, metalat lurat mä chalecor uñtasitänwa, pechompit jikhanimpit jarkʼaqasiñatakïnwa.

Hebreo arunjja, “5.000 siclonakänwa”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Ukajja, qonqorit kayu mujllikam jarkʼaqasiñatakïnwa.

Hebreo arunjja, “600 siclonakänwa”.

Hebreo arunjja, “filisteojj”.

Jan ukajja, “ejercitopar jiskʼachaskta”.

Hebreo arunjja, “filisteojj”.

Hebreo arunjja, “efá medidampi”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Jan ukajja, “marka contra saytʼiriw juti”.

Jan ukajja, “cosasanak”.

Jan ukajja, “ejercitop contra saytʼañatakejj”.

“Circuncisión” siski uk glosarion liytʼäta.

Jan ukajja, “guerran nuwasir chachawa”.

Hebreo arunjja, “sunkhapat”.

Jan ukajja, “ejercitop contraw saytʼi”.

Hebreo arunjja, “filisteor”.

Jan ukajja, “Jupa contraw jumajj saytʼtajja”.

Hebreo arunjja, “nuwasiñajj Jehová Diosankiwa”.

Hebreo arunjja, “filisteojj”.

Hebreo arunjja, “filisteon”.

Hebreo arunjja, “Filisteorojj”.

Hebreo arunjja, “filisteor”.

Hebreo arunjja, “filisteomp”.

Jan ukajja, “kunjamtï jumajj cheqpachapun jakasktajja”.

Hebreo arunjja, “filisteor”.

Jan ukajja, “yatiñampiw kuns luräna”.

Jan ukajja, “mä profetar uñtataw tuküna”.

Hebreo arunjja, “marka nayraqatanwa mist mantäna”.

Jan ukajja, “yatiñampiw kuns luräna”.

Hebreo arunjja, “filisteonakan chhojjorasiñanakapan jañchi lipʼichinakap”.

Hebreo arunjja, “filisteonakan chhojjorasiñanakapan jañchi lipʼichinakap”.

Jan ukajja, “Davidajj yatiñampiw kuns luräna”.

Hebreo arunjja, “filisteor”.

Jan ukajja, “salvación”.

Jan ukajja, “familian idolop”.

Jan ukajja, “familian idolop”.

Jan ukajja, “jukʼa isinik”.

Jan ukajja, “wawa phajjsi”.

Hebreo arunjja, “Davidar”.

Hebreo arunjja, “Jonatanar castigpan”.

Hebreo arunjja, “Davidan taqe enemigonakapar”.

Jan ukajja, “wawa phajjsi”.

Hebreo arunjja, “trabajiñ urun imantaskta”.

Jan ukajja, “Wawa phajjsi”.

Jan ukajja, “gobiernomasa”.

Hebreo arunjja, “jupajj jiwañan yoqapawa”.

Jan ukajja, “sur toqetwa”.

Variante: “thusaps”.

Jan ukajja, “bosquer”.

Uka qoqajj (arbolajj) jaya tiempo jakiriwa, jiskʼa laphinakaniwa, janqʼo jan ukajj rosado color panqaranakanirakiwa.

Jan ukajja, “árbol”.

Hebreo arunjja, “tʼijurinakarojj”.

Hebreo arunjja, “linot lurat efod isimp isthapit chachanakaruw”.

Jan ukajja, “Tataman utapankapki taqe uka almanakan”.

Hebreo arunjja, “amparajar aljitu”.

Ukajja, “jachʼa oraqenakani jaqenakapajj” sasaw jaqokipasirakispa.

Ukajja, “thaqer jutatap yatisajj wal ajjsarayasïna” sasaw jaqokipasirakispa.

Ukajja, “ukajj wasarat” sasaw jaqokipasirakispa.

Jan ukajja, “sur toqenkiwa”. Hebreo arunjja, “kupi toqenkiwa”.

Jan ukajja, “Judá oraqenkir familianak”.

Jan ukajja, “sur toqena”.

Variante: “jaqher”.

Variante: “Jaqhe”.

Ukajja, “aywitatayäna” sasaw jaqokipasirakispa.

Hebreo arunjja, “Nayan tataja”.

Jan ukajja, “gobiernopas”.

Uka markajj Judá oraqenkir markawa, janiw Carmelo qollükiti.

Variante: “phiru”.

Nayra tiemponjja, respeto uñachtʼayañatakiw jupan wawapäkaspas ukham sapjjerïna.

Jan ukajja, “Nabalajj qhoru (phiru) jaqewa”.

Hebreo arunjja, “phesqa sea medidanaka”. Apéndice B14 uñjjattʼäta.

Ukajja, “Diosaw nayar castiguitani” sasaw jaqokipasirakispa.

Uka sutejja, “jan amuytʼasiri” sañ muni.

Jan ukajja, “wila wartañatsa”.

Jan ukajja, “salvasiñatsa”.

Hebreo arunjja, “bendición”.

Jan ukajja, “salvasitam”.

Jan ukajja, “salvasiñajatakis”.

Hebreo arunjja, “Nabal chachan chuymapajj”.

Variante: “kayut”.

Ukajja, “wasara” sasaw jaqokipasirakispa.

Variante: “uma wakullampi”.

Variante: “uma wakullapampi”.

Variante: “uma wakullapasa”.

Hebreo arunjja, “muktʼakpanaya”.

Jan ukajja, “sur toqep; Négueb toqep”.

Jan ukajja, “sur toqenkir”.

Jan ukajja, “sur toqenkir”.

“Urim, Tumim” siski uk glosarion liytʼäta.

Aka versiculonakan parlki ukajja, kuntï espiritunakamp parlir warmejj uñjkäna ukarjamawa, jupajj Samuel profetar tukkäna uka demoniompi engañjatänwa.

Variante: “ñattʼasaw”.

Jan ukajja, “sur toqenkirinakarusa; Négueb toqenkirinakarusa”.

Hebreo arunjja, “espiritupajj kuttʼjjäna”.

Jan ukajja, “sur toqenkir; Négueb toqenkir”.

Jan ukajja, “sur toqenkir; Négueb toqenkir”.

Hebreo arunjja, “aka bendicionajja”.

Jan ukajja, “aynach (sur) toqenkir”.

“Circuncisión” siski uk glosarion liytʼäta.

Variante: “kʼutkatapjjäna”.

Uka qoqajj (arbolajj) jaya tiempo jakiriwa, jiskʼa laphinakaniwa, janqʼo jan ukajj rosado color panqaranakanirakiwa.

Jan ukajja, “árbol”.

    Aymara qellqatanaka (2005-2026)
    Mistuñataki
    Mantañataki
    • Aymara
    • Apayañataki
    • Kunjamtï munkta ukarjam askichañataki
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ak amtañamapuniwa
    • Aka amtanakanïpjjtwa
    • Configuración de privacidad
    • JW.ORG
    • Mantañataki
    Apayañataki