L-​Ewwel tas-​Slaten

jew, skond is-​Settanta Griega, IT-​TIELET TAS-​SLATEN

1 Issa s-​Sultan David kien xiħ,+ imdaħħal fiż-​żmien; u kienu jgħattuh bil-​ħwejjeġ, imma ma kienx jisħon. 2 Għalhekk, il-​qaddejja tiegħu qalulu: “Ħa jfittxu tfajla, verġni,+ għal sidna s-​sultan, u din taqdi+ lis-​sultan u tieħu ħsiebu;+ u timtedd fi ħdanek,+ u sidna s-​sultan żgur iżomm sħun.”+ 3 U marru jfittxu tfajla sabiħa fit-​territorju kollu taʼ Israel, u fl-​aħħar sabu lil Abisag+ is-​Sunamija+ u ġabuha għand is-​sultan. 4 U t-​tfajla kienet sabiħa ferm;+ u bdiet tieħu ħsieb is-​sultan u taqdih, u s-​sultan ma kellux x’jaqsam magħha.

5 Sadanittant, Adonija+ bin Ħaggit+ beda jitgħolla+ u jgħid: “Jien se nsaltan!”+ U ordna li jagħmlulu karru u li jkollu rikkieba taż-​żwiemel u ħamsin raġel jiġru quddiemu.+ 6 U missieru qatt ma weġġagħlu s-​sentimenti tiegħu u qallu: “Għala għamilt hekk?”+ U hu kien ukoll sabiħ f’surtu,+ u ommu kienet wilditu wara Absalom. 7 U ssieħeb maʼ Ġowab bin Seruja u m’Abjatar+ il-​qassis, u dawn offrew l-​għajnuna tagħhom lil Adonija bħala s-​segwaċi tiegħu.+ 8 Imma Sadok+ il-​qassis u Benaja+ bin Ġeħojada u Natan+ il-​profeta u Simgħi+ u Regħi u l-​irġiel setgħanin+ taʼ David ma involvewx ruħhom+ m’Adonija.

9 Maż-żmien, Adonija għamel sagrifiċċju+ taʼ nagħaġ u baqar u annimali msemmnin ħdejn il-​ġebla taʼ Żoħelet, li qiegħda viċin Għajn-rogel,+ u stieden lil ħutu kollha, ulied is-​sultan,+ u lill-​irġiel kollha taʼ Ġuda, qaddejja tas-​sultan. 10 Iżda lil Natan il-​profeta u lil Benaja u lill-​irġiel setgħanin u lil ħuh Salamun ma stidinhomx. 11 Issa Natan+ qal lil Bat-seba,+ omm Salamun:+ “Ma smajtx li Adonija bin Ħaggit+ sar sultan, u sidna David ma jaf b’xejn? 12 Għalhekk, issa, jekk jogħġbok, ħa nagħtik parir għaqli,+ u eħles ruħek u ruħ ibnek Salamun.+ 13 Mur u idħol għand is-​Sultan David, u għidlu, ‘Mhux int kont, sidi s-​sultan, li ħlift lill-​ilsira tiegħek, u għedt: “Ibnek Salamun isir sultan warajja, u hu joqgħod fuq it-​tron tiegħi”?+ Allura għala sar sultan Adonija?’ 14 Ara! Waqt li tkun għadek qed titkellem mas-​sultan, nidħol jien warajk, u nikkonferma kliemek.”+

15 Għalhekk, Bat-seba daħlet għand is-​sultan fil-​kamra taʼ ġewwa,+ u s-​sultan kien xjaħ sew,+ u Abisag+ is-​Sunamija kienet qed taqdi lis-​sultan. 16 Imbagħad Bat-seba mielet u nxteħtet fl-​art+ quddiem is-​sultan, u s-​sultan qalilha: “Xi trid tistaqsini?”+ 17 Għal dan qaltlu: “Sidi,+ kont int li ħlift b’Ġeħova Alla tiegħek lill-​ilsira tiegħek, ‘Ibnek Salamun isir sultan warajja, u hu joqgħod fuq it-​tron tiegħi.’+ 18 U issa, ara, Adonija+ sar sultan, u sidi s-​sultan ma jaf b’xejn.+ 19 Hu ssagrifika kwantità kbira taʼ barrin u annimali msemmnin u nagħaġ, u stieden lil ulied is-​sultan kollha+ u lil Abjatar+ il-​qassis u lil Ġowab+ il-​kap taʼ l-​armata; imma lil Salamun il-​qaddej tiegħek ma stidnux.+ 20 U int sidi s-​sultan—għajnejn+ Israel kollu huma fuqek, biex tgħidilhom min se joqgħod fuq it-​tron taʼ sidi s-​sultan warajh.+ 21 U jiġri li malli sidi s-​sultan jimtedd maʼ missirijietu,+ lili kif ukoll lil ibni Salamun iqisuna ħatjin.”

22 U, ara, waqt li kienet għadha qed titkellem mas-​sultan, daħal Natan il-​profeta.+ 23 Minnufih qalu lis-​sultan: “Hawn Natan il-​profeta!” Imbagħad daħal għand is-​sultan u nxteħet fl-​art quddiem is-​sultan b’wiċċu maʼ l-​art.+ 24 U Natan qal: “Sidi s-​sultan, kont int li għedt, ‘Adonija jsir sultan warajja, u hu joqgħod fuq it-​tron tiegħi’?+ 25 Għax illum hu niżel jissagrifika+ kwantità kbira taʼ barrin u annimali msemmnin u nagħaġ, u stieden lil ulied is-​sultan kollha u lill-​kapijiet taʼ l-​armata u lil Abjatar il-​qassis;+ u hemm qegħdin jieklu u jixorbu quddiemu u jgħidu, ‘Ħa jgħix is-​Sultan Adonija!’+ 26 Imma lili, il-​qaddej tiegħek, lili u lil Sadok+ il-​qassis u lil Benaja+ bin Ġeħojada u lil Salamun il-​qaddej tiegħek ma stidinniex.+ 27 Jekk din il-​ħaġa ġiet minn sidi s-​sultan, mela int m’għarraftx lill-​qaddej tiegħek+ min għandu joqgħod fuq it-​tron taʼ sidi s-​sultan warajh.”

28 U s-​Sultan David wieġeb u qal: “Sejħuli lil Bat-seba.”+ U din daħlet għand is-​sultan u waqfet quddiem is-​sultan. 29 U s-​sultan ħalef+ u qal: “Daqskemm hu ħaj Ġeħova+ li fdieli+ ruħi+ min-​niket kollu,+ 30 bħalma ħliftlek b’Ġeħova l-​Alla taʼ Israel, meta għedt, ‘Ibnek Salamun isir sultan warajja, u hu joqgħod fuq it-​tron tiegħi minfloki!’ hekk nagħmel illum.”+ 31 Imbagħad Bat-seba mielet u nxteħtet wiċċha fl-​art+ quddiem is-​sultan u qalet: “Ħa jgħix għal dejjem sidi s-​Sultan David!”+

32 Minnufih, is-​Sultan David qal: “Sejħuli lil Sadok+ il-​qassis u lil Natan il-​profeta u lil Benaja+ bin Ġeħojada.” U dawn daħlu quddiem is-​sultan. 33 U s-​sultan qalilhom: “Ħudu magħkom lill-​qaddejja+ taʼ sidkom, u rikkbu lil ibni Salamun fuq il-​bagħla tiegħi+ u mexxuh u niżżluh sa Giħon.+ 34 U Sadok il-​qassis u Natan il-​profeta għandhom jidilkuh+ hemmhekk bħala sultan fuq Israel; u intom doqqu l-​qarn+ u għidu, ‘Ħa jgħix is-​Sultan Salamun!’+ 35 U itilgħu warajh, u hu jidħol u joqgħod fuq it-​tron tiegħi; u hu jkun is-​sultan minfloki, u lilu ninkarigah biex ikun mexxej fuq Israel u fuq Ġuda.” 36 Fil-pront Benaja bin Ġeħojada wieġeb lis-​sultan u qallu: “Amen!+ Ħa jgħid hekk ukoll Ġeħova l-​Alla taʼ sidi s-​sultan.+ 37 Bħalma Ġeħova kien maʼ sidi s-​sultan,+ ħa jkun maʼ Salamun ukoll,+ u ħa jagħmel it-​tron tiegħu akbar+ mit-​tron taʼ sidi s-​Sultan David.”

38 U Sadok+ il-​qassis u Natan+ il-​profeta u Benaja+ bin Ġeħojada u l-​Keretin+ u l-​Peletin+ niżlu u rikkbu lil Salamun fuq il-​bagħla tas-​Sultan David,+ u ħaduh Giħon.+ 39 Imbagħad Sadok il-​qassis ħa l-​qarn taż-​żejt+ mit-​tinda+ u dilek+ lil Salamun; u bdew idoqqu l-​qarn, u l-​poplu kollu nfexx jgħid: “Ħa jgħix is-​Sultan Salamun!”+ 40 Wara dan, il-​poplu kollu telaʼ warajh, u n-​nies kienu qed idoqqu l-​flawti+ u jifirħu b’ferħ kbir,+ tant li l-​art+ riedet tinqasam bl-​istorbju tagħhom.

41 U Adonija u l-​mistidnin kollha taʼ miegħu semgħu dan kollu, hekk kif spiċċaw jieklu.+ Malli Ġowab semaʼ l-​ħoss tal-​qarn, hu mill-​ewwel qal: “Xi jfisser dan l-​istorbju u l-​għagħa li qamet fil-​belt?”+ 42 Waqt li kien għadu qed jitkellem, ara, ġie Ġonatan+ bin Abjatar il-​qassis. U Adonija qal: “Idħol, għax int raġel qalbieni, u ġġib aħbar tajba.”+ 43 Imma Ġonatan wieġeb u qal lil Adonija: “Le! Sidna s-​Sultan David għamel lil Salamun sultan.+ 44 Għalhekk, is-​sultan bagħat miegħu lil Sadok il-​qassis u lil Natan il-​profeta u lil Benaja bin Ġeħojada u lill-​Keretin u l-​Peletin, u rikkbuh fuq il-​bagħla tas-​sultan.+ 45 Imbagħad Sadok il-​qassis u Natan il-​profeta dilkuh bħala sultan+ f’Giħon; wara dan telgħu minn hemm jifirħu, u qamet għagħa fil-​belt. Dak kien l-​istorbju li smajtu.+ 46 Barra minn hekk, Salamun qagħad fuq it-​tron tas-​saltna.+ 47 U, ħaġ’oħra, il-​qaddejja tas-​sultan daħlu għand sidna s-​Sultan David biex jixtiqulu l-​ġid, u qalulu, ‘Ħa jagħmel Alla tiegħek isem Salamun iktar glorjuż minn ismek, u ħa jagħmel it-​tron tiegħu akbar mit-​tron tiegħek!’+ Għal dan, is-​sultan miel fuq is-​sodda.+ 48 U s-​sultan qal ukoll, ‘Ikun imbierek+ Ġeħova l-​Alla taʼ Israel, li llum għażel wieħed biex joqgħod fuq it-​tron tiegħi, u dan qed narah b’għajnejja stess!’”+

49 U l-​mistidnin kollha li kienu m’Adonija bdew jitriegħdu u qamu u kull wieħed mar għal triqtu.+ 50 U Adonija beda jibżaʼ minħabba Salamun. Għalhekk, qam u telaq u qabad mal-​qrun taʼ l-​artal.+ 51 Fl-aħħar, lil Salamun wasallu rapport jgħid: “Adonija qed jibżaʼ mis-​Sultan Salamun; u hu qabad mal-​qrun taʼ l-​artal, u qed jgħid, ‘Qabel xejn ħa jaħlifli s-​Sultan Salamun li ma jagħtix il-​mewt lill-​qaddej tiegħu bis-​sejf.’” 52 Għal dan, Salamun qal: “Jekk isir raġel qalbieni, ma taqagħlux xagħra waħda+ fl-​art; imma jekk jinstab fih il-​ħażen,+ ikollu jmut.”+ 53 U s-​Sultan Salamun bagħat għalih u niżżluh mill-​artal. Imbagħad daħal u miel quddiem is-​Sultan Salamun; u Salamun qallu: “Mur lejn darek.”+

2 U lil David beda joqroblu jum mewtu;+ u lil ibnu Salamun tah dan il-​kmand: 2 “Jien sejjer fit-​triq li jgħaddu minnha n-​nies kollha taʼ l-​art,+ u int agħmel il-​ħila+ u kun raġel.+ 3 U żomm l-​obbligu lejn Ġeħova Alla tiegħek billi timxi fi triqatu,+ billi tħares l-​istatuti, il-​kmandamenti, id-​deċiżjonijiet ġudizzjarji+ u t-​testimonjanzi* tiegħu, skond dak li hu miktub fil-​liġi taʼ Mosè,+ sabiex taġixxi bil-​prudenza f’kulma tagħmel u kulfejn iddur; 4 u b’hekk Ġeħova jwettaq il-​kelma tiegħu li qal dwari,+ ‘Jekk uliedek+ joqogħdu attenti għal triqithom billi jimxu+ quddiemi bil-​verità+ b’qalbhom kollha+ u b’ruħhom kollha, ma jonqosx li jkun hemm raġel minn nislek li joqgħod fuq it-​tron taʼ Israel.’+

5 “U int stess taf x’għamilli Ġowab bin Seruja+ b’dak li għamel lil żewġ kapijiet taʼ l-​armati taʼ Israel, lil Abner+ bin Ner u lil Għamasa+ bin Ġeter,+ meta qatilhom u ġab id-​demm+ tal-​gwerra fi żmien il-​paċi u ċappas bid-​demm tal-​gwerra ċ-​ċinturin li kien madwar ġenbejh u s-​sandli li kien f’saqajh. 6 Aġixxi skond l-​għerf li għandek,+ u tħallix xjuħitu tinżel bis-​sliem+ fil-​Qabar.*+

7 “U għandek turi qalb tajba bl-​imħabba maʼ wlied Barżillaj+ il-​Gilegħadi, u huma jkunu fost dawk li jieklu mal-​mejda tiegħek;+ għax b’dan il-​mod resqu+ lejja meta ħrabt minn quddiem ħuk Absalom.+

8 “U miegħek hemm Simgħi+ bin Gera l-​Benjamini minn Baħurim,+ u kien hu li seħitni b’saħta li tweġġaʼ+ dakinhar li kont sejjer Maħanajm;+ u kien hu li niżel jiltaqaʼ miegħi ħdejn il-​Ġordan,+ u b’hekk jien ħliftlu b’Ġeħova, u għedtlu, ‘Ma nagħtikx il-​mewt bis-​sejf.’+ 9 U issa tħallihx bla kastig,+ għax int raġel għaref+ u taf tajjeb x’għandek tagħmillu, u trid tniżżillu xjuħitu+ fil-​Qabar bid-​demm.”+

10 Imbagħad David imtedd maʼ missirijietu+ u ndifen fil-​Belt taʼ David.+ 11 U ż-​żmien li David dam isaltan fuq Israel kien erbgħin sena.+ F’Ħebron+ saltan sebaʼ snin,+ u f’Ġerusalemm saltan tlieta u tletin sena.+

12 U Salamun qagħad fuq it-​tron taʼ David missieru;+ u saltnatu ssaħħet ħafna.+

13 Maż-żmien, Adonija bin Ħaggit ġie għand Bat-seba,+ omm Salamun, u hi qaltlu: “Bil-​paċi ġejt?”+ u qalilha: “Bil-​paċi.” 14 U kompla jgħid: “Għandi xi ħaġa x’ngħidlek.” Għalhekk, qaltlu: “Tkellem.”+ 15 U hu kompla: “Int taf tajjeb li s-​saltna suppost saret tiegħi, u li Israel kollu kien qed jistenna li* jien insir sultan;+ imma s-​saltna daret u saret taʼ ħija, għax kien minn Ġeħova li saret tiegħu.+ 16 U issa ħaġa waħda nitlob mingħandek. Iċċaħħadnix minnha.”+ Għaldaqstant qaltlu: “Tkellem.” 17 U qalilha: “Jekk jogħġbok, għid lil Salamun, is-​sultan, (għax hu ma jċaħħdekx minnha) biex jagħtini lil Abisag+ is-​Sunamija+ bħala marti.” 18 Għal dan, Bat-seba qalet: “Tajjeb! Jien stess inkellimlek lis-​sultan.”

19 Għalhekk, Bat-seba daħlet għand is-​Sultan Salamun biex tkellmu għal Adonija.+ Is-​sultan qam mill-​ewwel+ biex jiltaqaʼ magħha u miel quddiemha.+ Imbagħad qagħad fuq it-​tron tiegħu u ġab tron għal omm is-​sultan, sabiex toqgħod bil-​qiegħda fuq lemintu.+ 20 U hi qaltlu: “Hemm ħaġa żgħira li nixtieq mingħandek. Iċċaħħadnix minnha.” Għalhekk, is-​sultan qalilha: “Għidli, ommi; mhux se nċaħħdek minnha.” 21 U hi kompliet: “Ħa tingħata Abisag is-​Sunamija lil ħuk Adonija bħala martu.” 22 U s-​Sultan Salamun wieġeb lil ommu: “U għala qed titlobni lil Abisag is-​Sunamija għal Adonija? Itlobni wkoll is-​saltna għalih+ (għax hu ħija akbar minni),+ iva, għalih u għal Abjatar+ il-​qassis u għal Ġowab+ bin Seruja.”+

23 Għalhekk, is-​Sultan Salamun ħalef b’Ġeħova, u qal: “Jalla jagħmilli hekk Alla, u iktar minn hekk,+ jekk ma kienx kontra ruħu stess li Adonija qal din il-​ħaġa.+ 24 U issa, daqskemm hu ħaj Ġeħova+ li waqqafni fis-​sod+ u qed iżommni fuq it-​tron taʼ David missieri+ u li għamilli dar+ bħalma qal,+ illum Adonija jingħata l-​mewt.”+ 25 Immedjatament, is-​Sultan Salamun bagħat l-​ordni permezz taʼ Benaja+ bin Ġeħojada; u dan ħabat għalih u hu miet.+

26 U s-​sultan qal lil Abjatar+ il-​qassis: “Mur Għanatot+ lejn l-​għelieqi tiegħek! Għax int jistħoqqlok il-​mewt;+ imma llum ma nagħtikx il-​mewt, għax ġarrejt l-​arka tal-​Mulej Sovran Ġeħova+ quddiem David missieri,+ u għax sofrejt tul iż-​żmien kollu li sofra missieri.”+ 27 Għalhekk, Salamun keċċa lil Abjatar milli jaqdi bħala qassis taʼ Ġeħova, biex iwettaq il-​kelma li Ġeħova kien tkellem kontra dar Għeli+ f’Silo.+

28 U r-​rapport wasal għand Ġowab+—għax Ġowab kien lest li jsegwi lil Adonija,+ għalkemm ma kienx lest li jsegwi lil Absalom+—u Ġowab ħarab lejn it-​tinda+ taʼ Ġeħova u beda jżomm sod mal-​qrun taʼ l-​artal.+ 29 Imbagħad lis-​Sultan Salamun qalulu: “Ġowab ħarab lejn it-​tinda taʼ Ġeħova, u qiegħed hemmhekk ħdejn l-​artal.” Għalhekk, Salamun bagħat lil Benaja bin Ġeħojada u qal: “Mur, aħbat għalih!”+ 30 U Benaja wasal sat-​tinda taʼ Ġeħova u qallu: “Hekk qal is-​sultan, ‘Oħroġ minn hemm!’” Imma hu qal: “Le! Għax hawn+ immut.” Għalhekk, Benaja wassal ir-​risposta lis-​sultan, u qallu: “Hekk qal Ġowab, u hekk wiġibni.” 31 Imbagħad is-​sultan qallu: “Agħmel kif qal u aħbat għalih; u idfnu u neħħi minn fuqi u minn fuq dar missieri d-​demm+ li xerred Ġowab bla ma kien mistħoqq.+ 32 U Ġeħova jġib lura demmu fuq rasu,+ għax hu ħabat għal żewġt irġiel li kienu aħjar u iktar ġusti minnu,+ u qatilhom bis-​sejf, meta missieri David ma kien jaf b’xejn,+ jiġifieri, lil Abner+ bin Ner il-​kap taʼ l-​armata taʼ Israel+ u lil Għamasa+ bin Ġeter il-​kap taʼ l-​armata taʼ Ġuda.+ 33 U demmhom jiġi lura fuq ras Ġowab u fuq ras nislu u jibqaʼ għal żmien indefinit;*+ imma għal David+ u għal nislu u għal daru u għat-​tron tiegħu jkun hemm il-​paċi għal żmien indefinit minn Ġeħova.”+ 34 U Benaja bin Ġeħojada telaʼ+ u ħabat għalih u qatlu;+ u difnu f’daru stess fix-​xagħri. 35 Wara dan, is-​sultan qiegħed lil Benaja+ bin Ġeħojada minfloku fuq l-​armata;+ u lil Sadok il-​qassis, is-​sultan qiegħdu minflok Abjatar.+

36 Fl-aħħar, is-​sultan bagħat għal Simgħi+ u qallu: “Ibni dar f’Ġerusalemm, u għix hemmhekk u toħroġx minn hemm biex tmur ’l hemm u ’l hawn. 37 U kun af bla dubju li dakinhar li toħroġ u taqsam il-​wied* taʼ Kidron+ int tmut żgur.+ Il-​ħtija taʼ demmek tkun fuq rasek stess.”+ 38 Għal dan, Simgħi qal lis-​sultan: “Il-​kelma hi tajba. Bħalma qal sidi s-​sultan hekk jagħmel il-​qaddej tiegħek.” U Simgħi baqaʼ jgħix f’Ġerusalemm għal ħafna jiem.

39 U ġara wara tliet snin li tnejn mill-​ilsiera+ taʼ Simgħi ħarbu għal għand Akis+ bin Magħka s-​sultan taʼ Gat;+ u n-​nies ġew jgħidu lil Simgħi, u qalulu: “Ara! L-​ilsiera tiegħek qegħdin Gat.” 40 Minnufih, Simgħi qam, xedd sarġ lill-​ħmar tiegħu, u mar Gat għand Akis ifittex lill-​ilsiera tiegħu; b’hekk Simgħi mar u ġab lill-​ilsiera tiegħu minn Gat. 41 Imbagħad lil Salamun qalulu: “Simgħi ħareġ minn Ġerusalemm lejn Gat u issa ġie lura.” 42 Għal dan, is-​sultan bagħat isejjaħ+ lil Simgħi u qallu: “Ma ġegħeltekx jien taħlef b’Ġeħova sabiex inwissik,+ billi għedtlek, ‘Kun af bla dubju li dakinhar li toħroġ u tmur ’l hemm u ’l hawn int tmut żgur,’ u m’għedtlix int, ‘Tajba l-​kelma li smajt’?+ 43 Allura, għala ma żammejtx il-​ħalfa li għamilt quddiem Ġeħova+ u l-​kmand li tajtek bl-​akbar serjetà?”+ 44 U s-​sultan kompla jgħid lil Simgħi: “Int taf bil-​ħsara kollha li għamilt lil David missieri,+ u f’qalbek dan tafu tajjeb; u Ġeħova se jġib lura fuq rasek stess il-​ħsara li għamilt.+ 45 Imma s-​Sultan Salamun ikun imbierek,+ u t-​tron taʼ David ikun stabbilit fis-​sod quddiem Ġeħova għal dejjem.”*+ 46 Għalhekk, is-​sultan ta l-​kmand lil Benaja bin Ġeħojada, li mbagħad ħareġ u ħabat għalih u qatlu.+

U s-​saltna ssaħħet f’idejn Salamun.+

3 U Salamun tħallat b’rabta taż-​żwieġ+ mal-​Fargħun is-​sultan taʼ l-​Eġittu, u ħa lil bint il-​Fargħun+ u ġabha fil-​Belt taʼ David,+ sakemm spiċċa jibni daru+ u d-​dar taʼ Ġeħova+ u l-​ħajt taʼ Ġerusalemm dawramejt.+ 2 U n-​nies kienu qed joffru sagrifiċċji f’ċerti postijiet għall-​qima,*+ għax sa dakinhar kienet għadha ma nbnietx dar għal isem Ġeħova.+ 3 U Salamun baqaʼ jħobb+ lil Ġeħova billi jimxi maʼ l-​istatuti taʼ David missieru.+ U hu kien joffri regolarment is-​sagrifiċċji u d-​duħħan taʼ dawk l-​offerti f’postijiet għall-​qima.+

4 Għaldaqstant, is-​sultan mar Gibegħon+ biex joffri sagrifiċċji hemmhekk, għax dak kien il-​post ewlieni għall-​qima.+ Elf sagrifiċċju tal-​ħruq offra Salamun fuq dak l-​artal.+ 5 Waqt li kien Gibegħon, Ġeħova deher+ lil Salamun f’ħolma+ bil-​lejl; u Alla qallu: “Itlobni xi tridni nagħtik.”+ 6 Għal dan, Salamun qal: “Int urejt qalb tajba bl-​imħabba kbira+ mal-​qaddej tiegħek David missieri skond kif mexa quddiemek bil-​verità u bis-​sewwa+ u b’qalb retta miegħek; u int bqajt turih din il-​qalb tajba bl-​imħabba tant kbira, u għalhekk tajtu iben biex joqgħod fuq it-​tron tiegħu kif inhu llum.+ 7 U issa, Ġeħova Alla tiegħi, int stess għamilt lill-​qaddej tiegħek sultan minflok David missieri, u jien m’iniex ħlief naqra taʼ tifel.+ Ma nafx kif noħroġ u kif nidħol.+ 8 U l-​qaddej tiegħek qiegħed f’nofs il-​poplu tiegħek li int għażilt,+ poplu kotran li ma jistax jingħadd jew jitqies tant kemm hu kotran.+ 9 Għalhekk, agħti lill-​qaddej tiegħek qalb ubbidjenti biex jiġġudika+ lill-​poplu tiegħek, biex jagħraf bejn it-​tajjeb u l-​ħażin;+ għax min kapaċi jiġġudika+ lil dan il-​poplu tiegħek tant diffiċli?”+

10 U din kienet ħaġa sabiħa f’għajnejn Ġeħova, li Salamun kien talab hekk.+ 11 U Alla kompla jgħidlu: “Talli tlabt din il-​ħaġa u ma tlabtx li jkollok għomor twil jew rikkezzi+ jew li nagħtik il-​ħajja taʼ l-​għedewwa tiegħek, u tlabt li jkollok l-​abbiltà li tifhem biex tismaʼ l-​każi ġudizzjarji,+ 12 se nagħmel skond kliemek.+ Ara! Se nagħtik qalb għarfa u li tifhem,+ u b’hekk ma jkun eżista ħadd bħalek qablek, u lanqas warajk ma jqum xi ħadd bħalek.+ 13 Barra minn hekk, tul jiemek kollha nagħtik dak li ma tlabtx,+ kemm rikkezzi+ u kemm glorja, u b’hekk jiġri li fost is-​slaten qatt ma jkun eżista wieħed bħalek.+ 14 U jekk timxi fi triqati billi żżomm mar-​regolamenti+ u l-​kmandamenti tiegħi, bħalma mexa David missierek,+ jien intawwallek jiemek ukoll.”+

15 Meta Salamun qam,+ hu ntebaħ li kellu ħolma. Imbagħad mar Ġerusalemm u waqaf quddiem l-​arka+ tal-​patt taʼ Ġeħova u offra sagrifiċċji tal-​ħruq u offerti taʼ sħubija*+ u għamel ikla+ għall-​qaddejja tiegħu kollha.+

16 Dak iż-​żmien daħlu għand is-​sultan żewġ nisa, prostituti,+ u waqfu quddiemu.+ 17 Imbagħad waħda minnhom qalet: “Skużani, sidi,+ jien u din il-​mara ngħixu f’dar waħda, u jien kelli tarbija ħdejha fid-​dar. 18 U ġara li fit-​tielet jum li kelli t-​tarbija, din il-​mara wkoll kellha tarbija. U konna flimkien. Ma kien hemm ħadd stranġier magħna fid-​dar, ħadd ħliefna t-​tnejn fid-​dar kollha. 19 Iktar tard it-​tifel taʼ din il-​mara miet bil-​lejl, għax hi mteddet fuqu. 20 Għalhekk, f’nofs taʼ lejl hi qamet u ħadet lil ibni minn ħdejja waqt li l-​ilsira tiegħek kienet rieqda u medditu fi ħdanha, u lil binha l-​mejjet medditu fi ħdani. 21 Meta qomt fil-​għodu biex irredda’+ lil ibni, hu kien mejjet. Għalhekk, flejtu sew, u rajt li dan ma kienx ibni li kont ulidt.” 22 Iżda l-​mara l-​oħra qalet: “Le, imma ibni hu l-​ħaj u ibnek hu l-​mejjet!” Sadanittant, il-​mara kienet qed tgħid: “Le, imma ibnek hu l-​mejjet u ibni hu l-​ħaj.” U baqgħu sejrin hekk quddiem is-​sultan.+

23 Fl-aħħar, is-​sultan qal: “Din qed tgħid, ‘Dan hu ibni, il-​ħaj, u ibnek hu l-​mejjet!’ u l-​oħra qed tgħid, ‘Le, imma ibnek hu l-​mejjet u ibni hu l-​ħaj!’” 24 U s-​sultan kompla jgħid:+ “Irġiel, ġibuli sejf.” Għaldaqstant ġabu sejf quddiem is-​sultan. 25 U qal is-​sultan: “Aqsmu t-​tifel il-​ħaj fi tnejn u agħtu nofs lil waħda u nofs lill-​oħra.” 26 Minnufih, il-​mara li binha kien il-​ħaj qalet lis-​sultan (għax l-​emozzjonijiet ġewwinin tagħha+ tqanqlu għal binha,+ u għalhekk qalet): “Skużani,+ sidi! Agħtuha t-​tifel il-​ħaj. Bl-​ebda mod m’għandkom toqtluh.” Sadanittant, il-​mara l-​oħra bdiet tgħid: “La jkun tiegħi u lanqas tiegħek. Aqsmuh!”+ 27 Għal dan, is-​sultan wieġeb u qal: “Agħtuha t-​tifel il-​ħaj, u bl-​ebda mod m’għandkom toqtluh. Hi ommu.”

28 U Israel kollu semaʼ bid-​deċiżjoni ġudizzjarja+ li ħa s-​sultan; u mtlew bil-​biżaʼ minħabba s-​sultan,+ għax raw li l-​għerf+ t’Alla kien fih biex iwettaq il-​ġustizzja.

4 U s-​Sultan Salamun kompla jsaltan fuq Israel kollu.+ 2 U dawn huma l-​prinċpijiet+ li kellu: Għażarija bin Sadok,+ il-​qassis; 3 Eliħoref u Aħija, ulied Sisa, is-​segretarji;+ Ġeħosafat+ bin Aħilud, ir-​reġistratur; 4 u Benaja+ bin Ġeħojada kien fuq l-​armata,+ u Sadok u Abjatar+ kienu qassisin; 5 u Għażarija bin Natan+ kien fuq id-​deputati, u Żabud bin Natan kien qassis, il-​ħabib+ tas-​sultan; 6 u Aħisar kien fuq id-​dar, u Adoniram+ bin Għabda, fuq dawk miktubin għal xogħol forzat.+

7 U Salamun kellu tnax-il deputat fuq Israel kollu, u dawn ipprovdew l-​ikel lis-​sultan u lil taʼ daru. Lil kull wieħed minnhom kien imissu d-​dmir li jipprovdi l-​ikel xahar fis-​sena.+ 8 U dawn kienu l-​ismijiet tagħhom: Bin Ħur, fir-​reġjun muntanjuż t’Efrajm;+ 9 bin Deker, f’Makas u f’Sagħlbim+ u Bet-xemex+ u Elon-bet-ħanan; 10 bin Ħesed, f’Arubbot (dan kellu Sokoh u l-​art kollha taʼ Ħefer);+ 11 bin Abinadab, l-​għoljiet kollha taʼ Dor+ (Tafat, bint Salamun, saret martu); 12 Bagħna bin Aħilud, f’Tagħnak+ u Megiddo+ u Bet-segħan kollu,+ li jinsab ħdejn Saretan+ taħt Ġeżragħel,+ minn Bet-segħan s’Abel-meħola+ sar-​reġjun tal-​Ġokmegħam;+ 13 bin Geber, f’Ramot-gilegħad+ (hu kellu l-​irħula tat-​tined taʼ Ġajir+ bin Manasse, f’Gilegħad;+ u kellu r-​reġjun taʼ l-​Argob,+ fil-​Basan:+ sittin belt kbira bis-​swar u l-​istaneg tar-​ram aħmar); 14 Aħinadab bin Iddo, f’Maħanajm;+ 15 Aħimgħas, f’Naftali+ (dan ukoll ħa lil bint Salamun, Basemat, bħala martu);+ 16 Bagħna bin Ħusaj, f’Aser+ u Begħalot; 17 Ġeħosafat bin Paruħa, f’Issakar;+ 18 Simgħi+ bin Ela, f’Benjamin;+ 19 Geber bin Uri, fl-​art taʼ Gilegħad,+ l-​art taʼ Siħon+ is-​sultan taʼ l-​Amurrin,+ u t’Għog+ is-​sultan tal-​Basan,+ u kien hemm deputat wieħed fuq id-​deputati l-​oħrajn kollha tal-​pajjiż.

20 Ġuda u Israel kienu ħafna, bħar-​ramel taʼ ħdejn il-​baħar daqskemm kienu kotrana,+ u kienu jieklu u jixorbu u jifirħu.+

21 U Salamun ħakem fuq is-​saltniet kollha mix-​Xmara*+ sa l-​art tal-​Filistin u sal-​fruntiera taʼ l-​Eġittu. Dawn kienu jġibu r-​rigali u jaqdu lil Salamun il-​jiem kollha taʼ ħajtu.+

22 U b’mod regulari l-​ikel taʼ kuljum għal Salamun kien tletin kor+ dqiq fin u sittin kor dqiq, 23 għaxar baqriet smien u għoxrin baqra tal-​mergħa u mitt nagħġa, minbarra xi ċriev+ u għażżiel*+ u ċerti ċriev żgħar u daqquq imsemmen. 24 Għax hu kellu sottomess lejh kulma kien hemm fuq din in-​naħa tax-​Xmara,+ minn Tifsa sa Gaża,+ u wkoll is-​slaten kollha fuq din in-​naħa tax-​Xmara;+ u kellu l-​paċi+ fir-​reġjuni tiegħu kollha, kullimkien. 25 U Ġuda+ u Israel baqgħu jgħammru fis-​sigurtà,+ kulħadd taħt id-​dielja tiegħu u taħt it-​tina tiegħu,+ minn Dan sa Bir-​xeba,+ il-​jiem kollha taʼ Salamun.

26 U Salamun kellu erbgħin elf stalla għaż-​żwiemel+ tal-​karrijiet tiegħu+ u tnax-il elf rikkieb.

27 U dawn id-​deputati+ pprovdew l-​ikel lis-​Sultan Salamun u lil kulmin kien jersaq mal-​mejda tas-​Sultan Salamun, kull wieħed fix-​xahar tiegħu. Huma kienu jaraw li ma jkun hemm xejn nieqes. 28 U kienu jġibu x-​xgħir u t-​tiben għaż-​żwiemel u għall-​gruppi taż-​żwiemel+ kulfejn kien hemm bżonn, kull wieħed skond fejn kien jiġi mqabbad.+

29 U Alla baqaʼ jagħti lil Salamun ħafna għerf+ u abbiltà li jifhem+ u qalb+ mimlija dehen, bħar-​ramel f’xatt il-​baħar.+ 30 U l-​għerf taʼ Salamun kien iktar vast+ mill-​għerf tan-​nies kollha taʼ l-​Orjent+ u mill-​għerf kollu taʼ l-​Eġittu.+ 31 U kien iktar għaref minn kwalunkwe bniedem ieħor, minn Etan+ l-​Eżraħi u Ħeman+ u Kalkol+ u Darda wlied Maħol; u l-​fama tiegħu laħqet il-​ġnus kollha taʼ madwar.+ 32 U kien jaf jitkellem tlett elef proverbju,+ u l-​għanjiet tiegħu+ kienu elf u ħamsa. 33 U kien jitkellem dwar is-​siġar, miċ-​ċedru tal-​Libanu+ saż-​żuf+ li jikber fil-​ħajt; u kien jitkellem dwar il-​bhejjem+ u t-​tjur+ u l-​ħlejjaq li jitħarrku+ u l-​ħut.+ 34 U kienu jiġu mill-​popli kollha biex jisimgħu l-​għerf taʼ Salamun,+ u anki mis-​slaten kollha taʼ l-​art li semgħu b’għerfu.+

5 U Ħiram+ is-​sultan taʼ Tir+ bagħat lill-​qaddejja tiegħu+ għand Salamun, għax kien semaʼ li kienu dilku lilu sultan minflok missieru; għax Ħiram dejjem ħabbu lil David.+ 2 Min-naħa tiegħu, Salamun bagħat jgħid lil Ħiram:+ 3 “Int taf tajjeb li David missieri ma setax jibni dar għal isem Ġeħova Alla tiegħu minħabba l-​gwerer+ li dawruh bihom l-​għedewwa, sakemm Ġeħova qegħedhom taħt qiegħ saqajh. 4 U issa Ġeħova Alla tiegħi tani l-​mistrieħ minn kullimkien.+ M’hemm ħadd jopponini, u m’hu qed jiġri xejn ħażin.+ 5 U qed naħseb li nibni dar għal isem Ġeħova Alla tiegħi,+ bħalma Ġeħova wiegħed lil David missieri meta qallu, ‘Ibnek li jien se nqiegħed fuq it-​tron tiegħek minflokok, hu jkun il-​wieħed li jibni d-​dar għal ismi.’+ 6 U issa ordna li jaqtgħuli ċedri mil-​Libanu;+ u l-​qaddejja tiegħi jkunu mal-​qaddejja tiegħek, u l-​pagi tal-​qaddejja tiegħek nagħtihomlok skond kulma tgħidli, għax int taf tajjeb li fostna m’hemm ħadd li jaf jaqtaʼ s-​siġar bħas-​Sidonin.”+

7 U ġara li malli Ħiram+ semaʼ kliem Salamun, beda jifraħ ferm, u qal: “Ikun imbierek+ Ġeħova llum talli ta lil David iben għaref+ fuq dan il-​poplu kotran!”+ 8 Għaldaqstant, Ħiram bagħat jgħid lil Salamun: “Smajt x’bgħatt tgħidli. Jien se nagħmel kulma jogħġbok rigward l-​injam tas-​siġar taċ-​ċedru u l-​injam tas-​siġar tal-​ġnibru.+ 9 Il-qaddejja tiegħi stess iniżżluhom mil-​Libanu+ sal-​baħar; u jien, min-​naħa tiegħi, nagħmilhom f’ċattri taʼ l-​injam biex imorru bil-​baħar eżatt safejn tavżani int;+ u jien nara li jinqasmu hemmhekk, u mbagħad int ġorrhom; u int, min-​naħa tiegħek, tagħmilli pjaċir jekk tipprovdi l-​ikel għal taʼ dari.”+

10 Għalhekk, Ħiram ta l-​injam tas-​siġar taċ-​ċedru u l-​injam tas-​siġar tal-​ġnibru lil Salamun skond kemm għoġbu. 11 U Salamun ta lil Ħiram għoxrin elf kor+ qamħ bħala provvisti taʼ l-​ikel għal taʼ daru u għoxrin kor żejt minn żebbuġ misħuq.+ Hekk baqaʼ jagħtih Salamun lil Ħiram sena wara l-​oħra.+ 12 U Ġeħova, min-​naħa tiegħu, ta l-​għerf lil Salamun bħalma kien wiegħdu;+ u kien hemm il-​paċi bejn Ħiram u Salamun, u t-​tnejn li huma għamlu patt.

13 U s-​Sultan Salamun baqaʼ jġib lil dawk miktubin għal xogħol forzat minn Israel kollu; u dawk miktubin għal xogħol forzat+ kienu tletin elf raġel. 14 U kien jibgħathom il-​Libanu fi gruppi t’għaxart elef kull xahar. Kienu jagħmlu xahar il-​Libanu, u xahrejn id-​dar;+ u Adoniram+ kien fuq dawk miktubin+ għal xogħol forzat.+ 15 U Salamun kellu+ sebgħin elf raġel li jġorru t-​tagħbija+ u tmenin elf li jaqtgħu l-​ġebel+ mill-​muntanja,+ 16 minbarra d-​deputati+ li Salamun kellu biex jieħdu ħsieb ix-​xogħol: tlett elef u tliet mitt mgħallem+ fuq in-​nies li kienu attivi fix-​xogħol. 17 Għalhekk, is-​sultan ordna li jaqtgħu ġebel kbir, ġebel jiswa ħafna flus,+ biex jitqiegħed il-​pedament+ tad-​dar b’ġebel minġur.+ 18 U l-​bennejja taʼ Salamun u l-​bennejja taʼ Ħiram u l-​Gebalin+ qatgħu l-​ġebel, u ppreparaw l-​injam u l-​ġebel biex jibnu d-​dar.

6 U ġara fis-​sena erbaʼ mija u tmenin wara li wlied Israel ħarġu mill-​art taʼ l-​Eġittu,+ fir-​rabaʼ sena,+ fix-​xahar taʼ Żiw,+ jiġifieri, it-​tieni xahar,+ wara li Salamun sar sultan fuq Israel, illi hu beda jibni d-​dar taʼ Ġeħova.+ 2 U d-​dar li s-​Sultan Salamun bena+ lil Ġeħova kienet twila sittin kubitu,+ wiesgħa għoxrin, u għolja tletin kubitu.+ 3 U l-​loġġa+ quddiem it-​tempju tad-​dar kienet twila għoxrin kubitu, quddiem il-​wisaʼ tad-​dar. Il-​fond tagħha kien għaxar kubiti, quddiem id-​dar.

4 U għad-​dar għamel twieqi b’fetħa li tidjieq.+ 5 Iżjed minn hekk, mal-​ħajt tad-​dar tellaʼ bini fil-​ġenb dawramejt, mal-​ħitan tad-​dar madwar it-​tempju u l-​kamra taʼ ġewwanett,+ u għamel kmamar fil-​ġnub+ dawramejt. 6 Il-kamra tal-​ġenb fil-​pjan t’isfelnett kienet wiesgħa ħames kubiti, u dik fil-​pjan tan-​nofs kienet wiesgħa sitt kubiti, u tat-​tielet pjan kienet wiesgħa sebaʼ kubiti; għax il-​ħitan taʼ barra tad-​dar għamilhom imtarrġin+ mad-​dawra kollha, sabiex il-​ħitan tad-​dar ma jiġux minfudin.+

7 U hi u tinbena, id-​dar kienet qed tinbena bil-​ġebel tal-​barriera+ diġà lest; u ma kinux jinstemgħu mrietel u mnanar u għodod tal-​ħadid fid-​dar+ waqt li kienet qed tinbena. 8 Id-daħla+ għall-​kamra tal-​ġenb t’isfelnett kienet fuq in-​naħa tal-​lemin tad-​dar, u b’garigor kienu jitilgħu għal tan-​nofs, u minn tan-​nofs għat-​tielet waħda. 9 U kompla jibni d-​dar sabiex ilestiha,+ u minn ġewwa d-​dar ksieha bit-​travi u b’ringieli taʼ l-​injam taċ-​ċedru.+ 10 Iktar minn hekk, il-​kmamar tal-​ġenb+ li kienu mal-​ħitan tad-​dar kollha bniehom għoljin ħames kubiti, u dawn kienu jżommu mad-​dar bi travi+ taċ-​ċedru.

11 Sadanittant, il-​kelma taʼ Ġeħova ġiet għand Salamun,+ tgħid:+ 12 “Rigward din id-​dar li qed tibni, jekk timxi maʼ l-​istatuti tiegħi+ u twettaq id-​deċiżjonijiet ġudizzjarji tiegħi+ u tħares il-​kmandamenti kollha tiegħi billi timxi magħhom,+ jien ukoll inwettaq miegħek il-​kelma tiegħi li għedt lil David missierek;+ 13 u ngħammar f’nofs ulied Israel,+ u ma nitlaqx lill-​poplu tiegħi Israel.”+

14 U Salamun kompla jibni d-​dar sabiex ilestiha.+ 15 U bena l-​ħitan tad-​dar fuq ġewwa bi twavel taċ-​ċedru. Mill-​art tad-​dar sat-​travi tas-​saqaf ksieh bl-​injam fuq ġewwa; u kesa l-​art tad-​dar bi twavel tal-​ġnibru.+ 16 Iżjed minn hekk, bena parti t’għoxrin kubitu fuq in-​naħa taʼ wara tad-​dar bi twavel taċ-​ċedru, mill-​art sat-​travi, u fid-​dar bena l-​kamra taʼ ġewwanett,+ l-​Iktar Qaddis.+ 17 U d-​dar kienet erbgħin kubitu, jiġifieri, it-​tempju+ fuq quddiem.+ 18 U l-​injam taċ-​ċedru fid-​dar fuq ġewwa kien minqux b’ornamenti għamla taʼ qargħa*+ u girlandi tal-​ward.+ Kullimkien kien injam taċ-​ċedru; il-​ġebla ma kinitx tidher.

19 U ħejja l-​kamra taʼ ġewwanett+ fid-​dar, biex hemmhekk iqiegħed l-​arka+ tal-​patt+ taʼ Ġeħova. 20 U l-​kamra taʼ ġewwanett kienet twila għoxrin kubitu, wiesgħa għoxrin kubitu,+ u għolja għoxrin kubitu; u ksieha bid-​deheb pur,+ u kesa l-​artal+ bl-​injam taċ-​ċedru. 21 U Salamun kesa+ d-​dar minn ġewwa bid-​deheb pur,+ u għamel xogħol taʼ ktajjen+ tad-​deheb għaddej quddiem il-​kamra taʼ ġewwanett,+ u din ksieha bid-​deheb. 22 U d-​dar kollha kemm hi ksieha bid-​deheb,+ sakemm id-​dar kollha kienet lesta; u l-​artal+ li kien lejn il-​kamra taʼ ġewwanett ksieh kollu bid-​deheb.+

23 Iżjed minn hekk, fil-​kamra taʼ ġewwanett għamel żewġ kerubini+ mill-​injam tas-​siġra żejtnija, kull wieħed għoli għaxar kubiti.+ 24 U ġewnaħ wieħed tal-​kerubin kien ħames kubiti, u l-​ġewnaħ l-​ieħor tal-​kerubin kien ħames kubiti. Għaxar kubiti kien hemm mit-​tarf taʼ ġewnaħ wieħed sat-​tarf tal-​ġewnaħ l-​ieħor tiegħu.+ 25 U t-​tieni kerubin kien għaxar kubiti. Iż-​żewġ kerubini kienu taʼ l-​istess qjies u taʼ l-​istess għamla. 26 L-għoli taʼ kerubin wieħed kien għaxar kubiti, u daqshekk ukoll kien l-​għoli tal-​kerubin l-​ieħor. 27 Imbagħad poġġa l-​kerubini fid-​dar taʼ ġewwa, u ġwinħajn il-​kerubini kienu mifruxin.+ B’hekk, il-​ġewnaħ taʼ wieħed kien jilħaq il-​ħajt u l-​ġewnaħ tal-​kerubin l-​ieħor kien jilħaq il-​ħajt l-​ieħor; u ġwinħajhom kienu lejn nofs id-​dar, imissu ġewnaħ maʼ ġewnaħ.+ 28 Iktar minn hekk, hu kesa l-​kerubini bid-​deheb.+

29 U l-​ħitan kollha tad-​dar dawramejt naqqaxhom b’tinqix taʼ kerubini+ u taʼ siġar tal-​palm+ u taʼ ward,+ kemm il-​kamra taʼ ġewwa u kemm taʼ barra; 30 u l-​art+ tad-​dar ksieha bid-​deheb, kemm il-​kamra taʼ ġewwa u kemm taʼ barra. 31 U d-​daħla għall-​kamra taʼ ġewwanett għamlilha bibien+ mill-​injam tas-​siġra żejtnija:+ pilastri tal-​ġnub, koxox tal-​bibien u parti minn ħamsa. 32 U ż-​żewġ bibien kienu mill-​injam tas-​siġra żejtnija, u naqqax fuqhom kerubini u siġar tal-​palm u ward, u ksiehom bid-​deheb; u xerred id-​deheb fuq il-​kerubini u s-​siġar tal-​palm minquxin. 33 U l-​koxox kwadri tal-​bieb taʼ l-​injam tas-​siġra żejtnija għad-​daħla tat-​tempju għamilhom bl-​istess mod. 34 U ż-​żewġ bibien kienu taʼ l-​injam tal-​ġnibru.+ Bieb minnhom kellu żewġ bibien jintlewew fi tnejn billi jduru fuq il-​pernijiet, u l-​bieb l-​ieħor ukoll kellu żewġ bibien jintlewew fi tnejn billi jduru fuq il-​pernijiet.+ 35 U naqqax kerubini u siġar tal-​palm u ward, u dawn ir-​rappreżentazzjonijiet ksiehom bil-​folji tad-​deheb.+

36 U bena l-​ħajt tal-​bitħa taʼ ġewwa+ bi tliet filati+ ġebel minġur u filata travi taċ-​ċedru.

37 Fir-rabaʼ sena d-​dar taʼ Ġeħova kellha l-​pedament+ imqiegħed, fix-​xahar qamri taʼ Żiw;+ 38 u fis-​sena ħdax, fix-​xahar qamri taʼ Bul, jiġifieri, fit-​tmien xahar, id-​dar tlestiet+ bid-​dettalji kollha tagħha u skond il-​pjanta kollha tagħha;+ u għalhekk dam jibniha sebaʼ snin.

7 U Salamun dam jibni daru tlettax-il sena,+ u hekk lesta daru minn kollox.+

2 U bena d-​Dar tal-​Foresta tal-​Libanu+ b’tul taʼ mitt kubitu, wisaʼ taʼ ħamsin kubitu, u għoli taʼ tletin kubitu, fuq erbaʼ ringieli kolonni taʼ l-​injam taċ-​ċedru; u fuq il-​kolonni kien hemm travi+ taċ-​ċedru. 3 U l-​parti taʼ fuq tad-​dar kienet miksija bl-​injam taċ-​ċedru+ u kienet tistrieħ fuq it-​travi li kienu fuq il-​ħamsa u erbgħin kolonna. Kien hemm ħmistax f’ringiela. 4 U kellha tliet ringieli twieqi bil-​gwarniċ, fetħa għad-​dawl+ faċċata taʼ fetħa oħra għad-​dawl fi tliet saffi. 5 U d-​daħliet kollha u l-​koxox tal-​bibien kellhom gwarniċ kwadru,+ kif kellha wkoll in-​naħa taʼ quddiem taʼ fetħa għad-​dawl faċċata taʼ fetħa għad-​dawl fi tliet saffi.

6 U l-​Loġġa tal-​Kolonni għamilha twila ħamsin kubitu u wiesgħa tletin kubitu; u quddiemhom kien hemm loġġa oħra bil-​kolonni u msaqqfa.

7 U għamel il-​loġġa tal-​ġudizzju fejn kien jiġġudika,+ il-​Loġġa tat-​Tron;+ u ksewha bl-​injam taċ-​ċedru mill-​art sat-​travi tas-​saqaf.+

8 U d-​dar tiegħu fejn kellu jgħammar, fil-​bitħa l-​oħra,+ kienet lil hinn mid-​dar tal-​Loġġa. Kienet maħduma bħalha. U Salamun bena dar bħal din il-​Loġġa għal bint il-​Fargħun,+ li hu kien ħadha b’martu.

9 Dawn kollha kienu minn ġebel jiswa ħafna flus+ maqtugħ skond il-​qisien, minġur, u maqtugħ bis-​serrieq tal-​ġebel, minn ġewwa u minn barra, u mill-​pedament sal-​gwarniċun, u minn barra sal-​bitħa l-​kbira.+ 10 U l-​ġebel jiswa ħafna flus imqiegħed bħala pedament kien ġebel kbir, ġebel t’għaxar kubiti u ġebel taʼ tmien kubiti. 11 U fuqu kien hemm ġebel jiswa ħafna flus maqtugħ skond il-​qisien, minġur, u wkoll injam taċ-​ċedru. 12 U l-​bitħa l-​kbira kellha ħajt dawramejt bi tliet filati+ ġebel minġur u filata travi taċ-​ċedru; u hekk ukoll kienu l-​bitħa taʼ ġewwa+ tad-​dar+ taʼ Ġeħova, u l-​loġġa+ tad-​dar.

13 U s-​Sultan Salamun bagħat għal Ħiram+ biex jiġi minn Tir. 14 Dan kien bin armla mit-​tribù taʼ Naftali, u missieru kien raġel minn Tir,+ ħaddiem fir-​ram aħmar.+ Kien mimli għerf dwar kull xorta taʼ xogħol fir-​ram aħmar u kien jifhem fih+ u jaf ħafna dwaru. Għaldaqstant, hu ġie għand is-​Sultan Salamun u beda jagħmel ix-​xogħol kollu li kellu.

15 U fforma ż-​żewġ kolonni mir-​ram aħmar imdewweb,+ kull kolonna twila tmintax-il kubitu, u l-​qjies tad-​dawra taʼ kull waħda miż-​żewġ kolonni kien taʼ tnax-il kubitu.*+ 16 U għamel żewġ kaptelli għal fuq il-​kolonni, magħmulin minn ram aħmar imdewweb.+ L-​għoli taʼ kaptell minnhom kien ħames kubiti, u l-​għoli tal-​kaptell l-​ieħor kien ħames kubiti. 17 Kien hemm xbieki, u ktajjen immaljati bħala ornamenti,+ għall-​kaptelli li kienu fuq il-​kolonni;+ sebgħa għal kaptell minnhom, u sebgħa għall-​kaptell l-​ieħor. 18 U għamel żewġ ringieli rummien dawramejt fuq kull parti maħduma xibka biex jiksi l-​kaptelli li kienu fuq il-​kolonni; u l-​istess għamel għall-​kaptell l-​ieħor.+ 19 U l-​kaptelli li kienu fuq il-​kolonni ħdejn il-​loġġa kellhom għamla taʼ ġilju+ għoli erbaʼ kubiti. 20 U l-​kaptelli kienu fuq iż-​żewġ kolonni u eżatt fuq iż-​żaqq li kienet imdawra bil-​parti maħduma xibka; u kien hemm mitejn rummiena+ f’ringieli dawramejt maʼ kull kaptell.

21 U waqqaf il-​kolonni+ tal-​loġġa+ tat-​tempju. Waqqaf il-​kolonna tal-​lemin u sejħilha Ġakin,* u mbagħad waqqaf il-​kolonna tax-​xellug u sejħilha Bogħaż.* 22 U fuq ras il-​kolonni kien hemm għamla taʼ ġilju. U bil-​mod il-​mod ix-​xogħol tal-​kolonni tlesta.

23 U għamel il-​baħar* minn metall imdewweb+ għaxar kubiti minn xifer sa xifer, u kien tond; u l-​għoli tiegħu kien ħames kubiti, u kien jeħtieġ ħabel taʼ tletin kubitu biex idur miegħu dawramejt.+ 24 U kien hemm ornamenti+ għamla taʼ qargħa*+ taħt ix-​xifer tiegħu dawramejt, għaxra f’kubitu wieħed, madwar il-​baħar kollu,+ b’żewġ ringieli t’ornamenti għamla taʼ qargħa mdewbin miegħu fl-​istess forma. 25 Kien wieqaf fuq tnax-il barri,+ tlieta jħarsu lejn it-​tramuntana, tlieta jħarsu lejn il-​punent, tlieta jħarsu lejn in-​nofsinhar, u tlieta jħarsu lejn il-​lvant; u l-​baħar kien fuqhom, u l-​warrani tagħhom kien lejn in-​nofs.+ 26 U l-​ħxuna tiegħu kienet wisaʼ taʼ id;+ u x-​xifer tiegħu kien maħdum bħax-​xifer taʼ kies, bħal warda tal-​ġilju.+ U kien ikun fih+ elfejn bat+ ilma.

27 U mbagħad għamel għaxar karrijiet+ tar-​ram aħmar, kull karru twil erbaʼ kubiti, wiesaʼ erbaʼ kubiti, u għoli tliet kubiti. 28 U l-​karrijiet kienu maħdumin hekk: kellhom panewijiet fil-​ġnub, u l-​panewijiet tal-​ġnub kienu bejn it-​traversi. 29 U fuq il-​panewijiet tal-​ġnub li kienu bejn it-​traversi kien hemm iljuni,+ barrin,+ u kerubini,+ kif ukoll fuq it-​traversi. Fuq u taħt l-​iljuni u l-​barrin kien hemm girlandi+ mdendlin. 30 U kull karru kellu erbaʼ roti tar-​ram aħmar, b’fusien tar-​ram aħmar; u l-​erbaʼ partijiet tal-​kantunieri kienu jservu taʼ riffidiet għalihom. Ir-​riffidiet, li kienu fformati bil-​girlandi għaddejjin minn riffieda għal oħra, kienu taħt il-​vaska. 31 U l-​qjies tal-​fetħa tagħha, minn ġewwanett sar-​riffidiet u ’l fuq, kien taʼ [?] kubiti;* u l-​fetħa tal-​karru kienet tonda, f’għamla taʼ pedestall għoli kubitu u nofs, u fuq il-​fetħa tiegħu kien hemm affarijiet minquxin. U l-​panewijiet tal-​ġnub kienu kwadri, mhux tondi. 32 U l-​erbaʼ roti kienu taħt il-​panewijiet tal-​ġnub, u r-​roti kellhom riffidiet li kienu taħt il-​ġnub tal-​karru; u kull rota kienet għolja kubitu u nofs. 33 U r-​roti kienu maħdumin bħar-​roti taʼ mirkeb.+ Ir-​riffidiet tagħhom u ċ-​ċrieki tagħhom u l-​imgħażel tagħhom u l-​buttun tagħhom kienu kollha magħmulin mill-​metall imdewweb. 34 U kien hemm erbaʼ riffidiet maʼ l-​erbaʼ kantunieri taʼ kull karru; ir-​riffidiet kienu biċċa waħda mal-​karru. 35 U fin-​naħa taʼ fuq tal-​karru kien hemm pedestall għoli kubitu u nofs, bid-​dawra tonda; u l-​ġnub u l-​panewijiet tal-​ġnub fin-​naħa taʼ fuq tal-​karru kienu biċċa waħda miegħu. 36 Iżjed minn hekk, hu naqqax+ fuq il-​pjanċi taʼ ġnubu u fuq il-​panewijiet tiegħu tal-​ġnub kerubini, iljuni u siġar tal-​palm skond l-​ispazju tagħhom, u girlandi dawramejt.+ 37 Hekk għamilhom l-​għaxar karrijiet;+ kollha fformati bl-​istess mod,+ bl-​istess qjies, bl-​istess għamla.

38 U għamel għaxar vaski+ tar-​ram aħmar. Kull vaska kienet tesaʼ erbgħin bat. Kull vaska kienet erbaʼ kubiti. Kien hemm vaska waħda fuq kull wieħed mill-​għaxar karrijiet. 39 Imbagħad qiegħed ħames karrijiet fuq in-​naħa tal-​lemin tad-​dar, u ħamsa fuq ix-​xellug tad-​dar;+ u l-​baħar qiegħdu fuq in-​naħa tal-​lemin tad-​dar fil-​lvant, lejn in-​nofsinhar.+

40 U Ħiram+ għamel il-​vaski+ u l-​pali+ u l-​iskutelli.+ U fl-​aħħar Ħiram temm+ ix-​xogħol kollu li għamel lis-​Sultan Salamun għad-​dar taʼ Ġeħova: 41 Iż-żewġ kolonni+ u l-​kaptelli forma taʼ skutelli+ li kienu fuq iż-​żewġ kolonni, u ż-​żewġ partijiet maħdumin xibka+ biex jiksu ż-​żewġ kaptelli tondi taʼ fuq il-​kolonni, 42 u l-​erbaʼ mitt rummiena+ għaż-​żewġ partijiet maħdumin xibka, żewġ ringieli rummien fuq kull parti maħduma xibka, biex jiksu ż-​żewġ kaptelli forma taʼ skutelli li kienu fuq iż-​żewġ kolonni; 43 u l-​għaxar karrijiet+ u l-​għaxar vaski+ fuq il-​karrijiet, 44 u l-​baħar+ u t-​tnax-il barri taħt il-​baħar;+ 45 u r-​reċipjenti għall-​irmied u l-​pali u l-​iskutelli u l-​għodod kollha,+ li Ħiram għamel mir-​ram aħmar illostrat lis-​Sultan Salamun għad-​dar taʼ Ġeħova. 46 Kien fid-​Distrett tal-​Ġordan,+ bejn Sukkot+ u Saretan,+ li s-​sultan għamilhom minn metall imdewweb f’forom tat-​tafal.

47 U Salamun ma wiżen l-​ebda għodda+ għax il-​kwantità tagħhom kienet kbira b’mod straordinarju.+ Il-​piż tar-​ram aħmar baqaʼ mhux magħruf.+ 48 U l-​għodod kollha li kellhom x’jaqsmu mad-​dar taʼ Ġeħova, l-​artal+ tad-​deheb u l-​mejda+ li fuqha kien hemm il-​ħobż tal-​preżenza, Salamun għamilhom tad-​deheb, 49 u l-​gandlieri,+ ħamsa fuq il-​lemin u ħamsa fuq ix-​xellug quddiem il-​kamra taʼ ġewwanett, tad-​deheb pur,+ u l-​ward+ u l-​imsiebaħ+ u l-​imqassijiet li jżommu l-​ftila,+ kollha tad-​deheb, 50 u l-​bwieqi u l-​imqassijiet li jitfu l-​ftila+ u l-​iskutelli+ u l-​kwies+ u r-​reċipjenti għall-​ġamar,+ kollha tad-​deheb pur, u l-​bażijiet taʼ fuq u t’isfel għall-​pernijiet tal-​bibien+ tad-​dar taʼ ġewwa, jiġifieri, taʼ l-​Iktar Qaddis, u għall-​bibien+ tad-​dar tat-​tempju,+ kollha tad-​deheb.

51 Fl-aħħar, ix-​xogħol kollu li kellu jagħmel is-​Sultan Salamun fejn tidħol id-​dar taʼ Ġeħova tlesta;+ u Salamun beda jdaħħal l-​affarijiet li tqaddsu minn David missieru;+ il-​fidda u d-​deheb u l-​oġġetti poġġiehom fit-​teżori tad-​dar taʼ Ġeħova.+

8 Dak iż-​żmien Salamun+ laqqaʼ+ lix-​xjuħ+ taʼ Israel, il-​kapijiet kollha tat-​tribujiet,+ il-​kapijiet ewlenin tal-​missirijiet,+ taʼ wlied Israel, mas-​Sultan Salamun f’Ġerusalemm, biex itellaʼ l-​arka tal-​patt+ taʼ Ġeħova mill-​Belt taʼ David,+ jiġifieri, Sijon.+ 2 Għalhekk, l-​irġiel kollha taʼ Israel iltaqgħu għand is-​Sultan Salamun fix-​xahar qamri t’Etanim fil-​festa,+ jiġifieri, fis-​sebaʼ xahar.+ 3 Ġew ix-​xjuħ kollha taʼ Israel, u l-​qassisin bdew iġorru+ l-​Arka.+ 4 U tellgħu l-​arka taʼ Ġeħova u t-​tinda+ tal-​laqgħa+ u l-​għodod imqaddsin kollha li kien hemm fit-​tinda; il-​qassisin u l-​Leviti+ tellgħuhom.+ 5 U s-​Sultan Salamun u miegħu l-​ġemgħa kollha taʼ Israel, dawk li żammew l-​appuntament miegħu, kienu quddiem l-​Arka, joffru sagrifiċċji+ taʼ nagħaġ u baqar li ma setgħux jitqiesu jew jingħaddu daqskemm kienu kotrana.+

6 Imbagħad il-​qassisin daħħlu l-​arka+ tal-​patt taʼ Ġeħova f’postha,+ fil-​kamra taʼ ġewwanett tad-​dar, l-​Iktar Qaddis, taħt ġwinħajn il-​kerubini.+

7 Għax il-​kerubini kellhom ġwinħajhom mifruxin fuq il-​post fejn kienet l-​Arka, u b’hekk il-​kerubini żammew l-​Arka u l-​lasti tagħha mgħottijin minn fuq.+ 8 Imma l-​lasti+ kienu twal, u b’hekk it-​truf tal-​lasti setgħu jidhru mill-​Qaddis quddiem il-​kamra taʼ ġewwanett, imma ma kinux jidhru minn barra. U hemmhekk għadhom sa dan il-​jum.+ 9 Ma kien hemm xejn fl-​Arka ħlief iż-​żewġ twavel tal-​ġebel+ li Mosè qiegħed+ hemmhekk fil-​Ħoreb, meta Ġeħova għamel patt+ maʼ wlied Israel waqt li kienu ħerġin mill-​art taʼ l-​Eġittu.+

10 U ġara li meta l-​qassisin ħarġu mill-​post qaddis, is-​sħaba+ mliet id-​dar taʼ Ġeħova. 11 U l-​qassisin+ ma setgħux jieqfu hemmhekk biex jaqdu+ minħabba s-​sħaba, għax il-​glorja+ taʼ Ġeħova mliet id-​dar taʼ Ġeħova.+ 12 Imbagħad Salamun qal: “Ġeħova nnifsu qal li kellu jgħammar fid-​dalma ħoxna.+ 13 Jien irnexxieli nibnilek dar bħala post eżaltat fejn toqgħod,+ post stabbilit+ biex tgħammar fih għal żmien indefinit.”+

14 U s-​sultan dawwar wiċċu lejn il-​kongregazzjoni kollha taʼ Israel u beda jberikha,+ waqt li l-​kongregazzjoni kollha taʼ Israel kienet bil-​wieqfa. 15 U kompla jgħid: “Imbierek Ġeħova+ l-​Alla taʼ Israel, li tkellem b’fommu maʼ David+ missieri u ġab it-​twettiq b’idu stess,+ meta qal, 16 ‘Minn dakinhar li ħriġt lill-​poplu tiegħi Israel mill-​Eġittu m’għażiltx+ belt mit-​tribujiet kollha taʼ Israel biex nibni dar+ għal ismi+ ħalli jibqaʼ hemmhekk; imma se nagħżel lil David biex ikun fuq il-​poplu tiegħi Israel.’+ 17 U David missieri xtaq minn qalbu li jibni dar għal isem Ġeħova l-​Alla taʼ Israel.+ 18 Imma Ġeħova qal lil David missieri, ‘Talli xtaqt minn qalbek li tibni dar għal ismi, int għamilt tajjeb, għax dan xtaqtu minn qalbek.+ 19 Biss mhux int tibni d-​dar, imma ibnek li se jitnissel minnek* hu l-​wieħed li jibni d-​dar għal ismi.’+ 20 U Ġeħova wettaq il-​kelma+ li qal, sabiex jien inqum minflok David missieri u noqgħod fuq it-​tron taʼ Israel,+ bħalma kien qal Ġeħova, u nibni d-​dar għal isem Ġeħova l-​Alla taʼ Israel,+ 21 u nsib post hemmhekk għall-​Arka fejn hemm il-​patt+ taʼ Ġeħova li hu għamel maʼ missirijietna meta kien qed joħroġhom mill-​art taʼ l-​Eġittu.”

22 U Salamun qagħad bil-​wieqfa quddiem l-​artal+ taʼ Ġeħova, quddiem il-​kongregazzjoni kollha taʼ Israel, u mbagħad fetaħ idejh lejn is-​smewwiet;+ 23 u qal: “O Ġeħova l-​Alla taʼ Israel,+ m’hemmx Alla bħalek+ fis-​smewwiet hemm fuq jew fl-​art hawn taħt, int li tħares il-​patt u l-​qalb tajba bl-​imħabba+ mal-​qaddejja tiegħek+ li mexjin quddiemek b’qalbhom kollha,+ 24 int li żammejt il-​wegħda li għamilt lill-​qaddej tiegħek David missieri, u b’hekk il-​wegħda għamiltha b’fommok, u wettaqtha b’idek, kif inhu llum.+ 25 U issa, O Ġeħova l-​Alla taʼ Israel, żomm il-​wegħda li għamilt lill-​qaddej tiegħek David missieri, meta għedt, ‘Ma jonqosx li jkun hemm raġel minn nislek quddiemi biex joqgħod fuq it-​tron taʼ Israel,+ sakemm uliedek joqogħdu attenti għal triqithom billi jimxu quddiemi bħalma mxejt quddiemi int.’ 26 U issa, O Alla taʼ Israel, ħalli l-​wegħda+ li wegħedt lill-​qaddej tiegħek David missieri tkun taʼ min jafdaha, jekk jogħġbok.

27 “Imma tassew li Alla se jgħammar fuq l-​art?+ Ara! Is-​smewwiet+ infushom, iva, is-​sema tas-​smewwiet,+ ma jesgħukx;+ kemm inqas, mela, din id-​dar+ li bnejt jien! 28 Dur lejn it-​talba tal-​qaddej tiegħek u lejn is-​supplika* tiegħu+ għall-​ħniena,+ O Ġeħova Alla tiegħi, biex tismaʼ l-​għajta bil-​ħrara u t-​talba li biha l-​qaddej tiegħek qed jitlob quddiemek illum;+ 29 sabiex għajnejk ikunu miftuħin+ fuq din id-​dar lejl u nhar, fuq il-​post li dwaru int għedt, ‘Ismi se jkun hemmhekk,’+ biex tismaʼ t-​talba li biha l-​qaddej tiegħek jitlob lejn dan il-​post.+ 30 U ismaʼ s-​supplika għall-​ħniena+ min-​naħa tal-​qaddej tiegħek u tal-​poplu tiegħek Israel li biha jitolbu lejn dan il-​post; u jalla tismaʼ fil-​post fejn tgħammar, fis-​smewwiet,+ u tismaʼ u taħfer.+

31 “Meta raġel jidneb kontra għajru,+ u dan jisħtu b’saħta biex iġibu taħt il-​piena tas-​saħta,+ u hu jiġi b’dik is-​saħta quddiem l-​artal tiegħek f’din id-​dar, 32 ismaʼ mis-​smewwiet, u aġixxi u ġġudika lill-​qaddejja tiegħek billi lill-​bniedem mill-​agħar tiddikjarah mill-​agħar u tħallsu t’għemilu,+ u billi lill-​ġust tiddikjarah ġust+ u troddlu skond is-​sewwa tiegħu.+

33 “Meta l-​poplu tiegħek Israel jisfa megħlub quddiem l-​għadu+ għax ikun baqaʼ jidneb kontrik,+ u n-​nies jerġgħu lura għandek+ u jfaħħru lil ismek+ u jitolbuk+ u jissupplikawk għall-​ħniena f’din id-​dar,+ 34 ismaʼ mis-​smewwiet, u aħfer id-​dnub tal-​poplu tiegħek Israel+ u ġibhom lura+ fl-​art li tajt lil missirijiethom.+

35 “Meta s-​sema jingħalaq u ma tagħmilx xita,+ għax ikunu baqgħu jidinbu+ kontrik, u huma jitolbu lejn dan il-​post+ u jfaħħru lil ismek u jduru lura minn dnubhom, għax tkun għakkisthom,+ 36 ismaʼ int mis-​smewwiet, u aħfer id-​dnub tal-​qaddejja tiegħek, iva, tal-​poplu tiegħek Israel, għax int tgħallimhom+ it-​triq it-​tajba li għandhom jimxu fiha;+ u ibgħat ix-​xita+ fuq l-​art li int tajt lill-​poplu tiegħek bħala wirt.

37 “Jekk jaqaʼ l-​ġuħ+ fil-​pajjiż, jekk titfaċċa xi pesta,+ jekk l-​uċuħ tar-​rabaʼ jitħassru bir-​riħ jaħraq, jekk ikun hemm il-​moffa,+ il-​ġurati,+ il-​wirdien;+ jekk l-​għadu tagħhom jassedjahom ġewwa bliethom—kull xorta taʼ kastig, kull xorta taʼ mard— 38 kwalunkwe talba,+ kwalunkwe supplika għall-​ħniena+ li ssir min-​naħa taʼ xi raġel jew tal-​poplu kollu tiegħek Israel,+ għax kull wieħed jaf l-​uġigħ taʼ qalbu,+ u jiftaħ idejh lejn din id-​dar,+ 39 ismaʼ int mis-​smewwiet,+ il-​post stabbilit fejn tgħammar,+ u aħfer+ u aġixxi+ u agħti lil kull wieħed skond triqatu kollha,+ għax int taf lil qalbu+ (għax int biss taf tajjeb qalb ulied il-​bnedmin kollha);+ 40 sabiex huma jibżgħu+ minnek il-​jiem kollha li jibqgħu ħajjin fuq wiċċ l-​art li tajt lil missirijietna.+

41 “Kif ukoll lill-​barrani,+ li m’huwiex parti mill-​poplu tiegħek Israel u li jiġi minn art imbiegħda minħabba ismek+ 42 (għax se jisimgħu dwar ismek il-​kbir+ u dwar idek b’saħħitha+ u dwar driegħek maħruġ ’il barra), u jiġi u jitlob lejn din id-​dar,+ 43 isimgħu mis-​smewwiet, il-​post stabbilit fejn tgħammar,+ u agħmel skond dak kollu li jsejjaħlek għalih il-​barrani;+ sabiex il-​popli kollha taʼ l-​art isiru jafu lil ismek,+ u b’hekk jibżgħu minnek bħalma jagħmel il-​poplu tiegħek Israel u jkunu jafu li ismek stess ġie msejjaħ fuq din id-​dar li bnejt jien.+

44 “Jekk in-​nies tiegħek joħorġu għall-​gwerra+ kontra l-​għadu tagħhom fit-​triq li tibgħathom int,+ u huma jitolbu+ lil Ġeħova fid-​direzzjoni tal-​belt li int għażilt+ u d-​dar li jien bnejt għal ismek,+ 45 ismaʼ wkoll mis-​smewwiet it-​talba tagħhom u s-​supplika tagħhom għall-​ħniena, u wettaq il-​ġudizzju għalihom.+

46 “Jekk jidinbu kontrik+ (għax m’hemm ebda bniedem li ma jidnibx),+ u int tagħdab għalihom u tabbandunahom f’idejn l-​għadu, u dawk li jaqbduhom jiħduhom fil-​jasar lejn il-​pajjiż taʼ l-​għadu fil-​bogħod jew fil-​viċin;+ 47 u huma jiġu f’sensihom fil-​pajjiż fejn ikunu ttieħdu lsiera,+ u jerġgħu lura+ u jissupplikawk+ għall-​ħniena fil-​pajjiż taʼ dawk li qabduhom,+ billi jgħidu, ‘Dnibna+ u żbaljajna,+ aġixxejna bil-​ħażen’;+ 48 u jerġgħu lura lejk b’qalbhom kollha+ u b’ruħhom kollha waqt li jkunu fil-​pajjiż taʼ l-​għedewwa tagħhom li ħaduhom fil-​jasar, u jitolbuk fid-​direzzjoni t’arthom li int tajt lil missirijiethom, il-​belt li int għażilt u d-​dar li jien bnejt għal ismek;+ 49 ismaʼ int mis-​smewwiet, il-​post stabbilit fejn tgħammar,+ it-​talba tagħhom u s-​supplika tagħhom għall-​ħniena, u wettaq il-​ġudizzju għalihom,+ 50 u aħfer+ lin-​nies tiegħek li kienu dinbu+ kontrik u n-​nuqqasijiet kollha tagħhom+ li naqsuk bihom;+ u qanqal lil dawk li qabduhom biex jitħassruhom+ u dawn jitħassruhom 51 (għax huma l-​poplu tiegħek u wirtek,+ li int ħriġt mill-​Eġittu,+ mill-​forn tal-​ħadid),+ 52 sabiex għajnejk ikunu miftuħin lejn is-​supplika għall-​ħniena tal-​qaddej tiegħek u lejn is-​supplika għall-​ħniena+ tal-​poplu tiegħek Israel, billi tismagħhom f’kulma jitolbuk.+ 53 Għax mill-​popli kollha taʼ l-​art+ int lilhom warrabt apparti bħala wirtek, bħalma għedt permezz taʼ Mosè+ l-​qaddej tiegħek meta kont qed toħroġ lil missirijietna mill-​Eġittu, O Mulej Sovran Ġeħova.”

54 U ġara li malli Salamun spiċċa jitlob lil Ġeħova b’din it-​talba kollha u s-​supplika għall-​ħniena, hu qam minn quddiem l-​artal taʼ Ġeħova, fejn kien għarkopptejh+ b’idejh miftuħin lejn is-​smewwiet;+ 55 u qam bil-​wieqfa+ u bierek+ lill-​kongregazzjoni kollha taʼ Israel b’leħen għoli, billi qal: 56 “Ikun imbierek Ġeħova,+ li ta post taʼ mistrieħ lill-​poplu tiegħu Israel skond kulma wiegħed.+ Ma naqsitx kelma waħda+ mill-​wegħda tajba kollha li wiegħed permezz tal-​qaddej tiegħu Mosè.+ 57 Ħa jkun magħna Ġeħova Alla tagħna+ bħalma kien maʼ missirijietna.+ Ħalli qatt ma jitlaqna jew jabbandunana,+ 58 u b’hekk immejlu qalbna+ lejh biex nimxu fi triqatu kollha+ u nħarsu l-​kmandamenti+ u r-​regolamenti+ u d-​deċiżjonijiet ġudizzjarji tiegħu,+ li kkmanda lil missirijietna. 59 U ħa jkun kliemi, li bih issupplikajt lil Ġeħova għall-​ħniena, qrib+ Ġeħova Alla tagħna bil-​lejl u bi nhar sabiex hu jwettaq il-​ġudizzju għall-​qaddej tiegħu u l-​ġudizzju għall-​poplu tiegħu Israel skond ma jkun jinħtieġ jum+ wara l-​ieħor; 60 sabiex il-​popli kollha taʼ l-​art ikunu jafu+ li Ġeħova hu l-​Alla l-​veru.+ M’hemmx ħliefu.+ 61 U qalbkom trid tkun sħiħa+ maʼ Ġeħova Alla tagħna billi timxu mar-​regolamenti tiegħu u tħarsu l-​kmandamenti tiegħu kif inhu llum.”

62 U s-​sultan u Israel kollu miegħu offrew sagrifiċċju grandjuż quddiem Ġeħova.+ 63 U Salamun offra s-​sagrifiċċji taʼ sħubija+ li kellu joffri lil Ġeħova, tnejn u għoxrin elf baqra u mija u għoxrin elf nagħġa,+ sabiex is-​sultan u wlied Israel kollha jkunu jistgħu jinawguraw+ id-​dar taʼ Ġeħova. 64 Dakinhar is-​sultan kellu jqaddes il-​parti tan-​nofs tal-​bitħa li tinsab quddiem id-​dar taʼ Ġeħova,+ għax is-​sagrifiċċju tal-​ħruq u l-​offerta tal-​qmuħ u l-​biċċiet tax-​xaħam tas-​sagrifiċċji taʼ sħubija kellu joffrihom hemmhekk, peress li l-​artal tar-​ram aħmar+ li jinsab quddiem Ġeħova kien żgħir wisq biex jesaʼ s-​sagrifiċċju tal-​ħruq u l-​offerta tal-​qmuħ u l-​biċċiet tax-​xaħam+ tas-​sagrifiċċji taʼ sħubija. 65 U f’dik l-​okkażjoni Salamun kompla bil-​festa,+ u Israel kollu miegħu, kongregazzjoni kbira+ li ġiet mid-​daħla taʼ Ħamat+ u sa mill-​wied* taʼ l-​Eġittu,+ quddiem Ġeħova Alla tagħna sebat ijiem u sebat ijiem oħra,+ erbatax-il jum. 66 Fit-tmien jum bagħat lin-​nies;+ u dawn bierku lis-​sultan u marru lura d-​dar, jithennew+ u jħossuhom ferħanin f’qalbhom+ minħabba t-​tjubija kollha+ li Ġeħova wera mal-​qaddej tiegħu David u mal-​poplu tiegħu Israel.

9 U ġara li malli Salamun lesta mill-​bini tad-​dar+ taʼ Ġeħova u tad-​dar tas-​sultan+ u taʼ kull ħaġa sabiħa li Salamun għoġbu jagħmel,+ 2 Ġeħova deher lil Salamun għat-​tieni darba, bħalma kien deherlu f’Gibegħon.+ 3 U Ġeħova qallu: “Smajt it-​talba tiegħek+ u s-​supplika* tiegħek li biha tlabt quddiemi għall-​ħniena. Jien qaddist+ din id-​dar li bnejt int billi qegħedt ismi+ hemmhekk għal żmien indefinit; u għajnejja+ u qalbi se jkunu hemmhekk dejjem.+ 4 U int, jekk timxi+ quddiemi, bħalma mexa David+ missierek, bl-​integrità+ tal-​qalb u b’mod rett+ billi tagħmel skond kulma kkmandajtek,+ u tħares ir-​regolamenti+ u d-​deċiżjonijiet ġudizzjarji tiegħi,+ 5 jien ukoll nistabbilixxi t-​tron taʼ saltnatek fuq Israel għal żmien indefinit, bħalma wegħedt lil David missierek, meta għedt, ‘Ma jonqosx li jkun hemm raġel minn nislek li joqgħod fuq it-​tron taʼ Israel.’+ 6 Jekk intom u wliedkom idduru lura għalkollox milli timxu warajja+ u ma tħarsux il-​kmandamenti u l-​istatuti li tajtkom, u tmorru taqdu lil allat oħrajn+ u tmilu quddiemhom, 7 jien ukoll neqred lil Israel minn fuq wiċċ l-​art li tajtu;+ u d-​dar li qaddist għal ismi narmiha minn quddiemi,+ u Israel isir bħal qawl+ u oġġett taʼ tgħajjir fost il-​popli kollha. 8 U din id-​dar issir ħerba sħiħa.+ Kulmin jgħaddi minn ħdejha jibqaʼ ċċassat,+ isaffar bi stagħġib, u jgħid, ‘Ġeħova għalfejn għamlilhom hekk lil din l-​art u din id-​dar?’+ 9 U jkollhom jgħidu, ‘Kien għaliex telqu lil Ġeħova Alla tagħhom li kien ħareġ lil missirijiethom mill-​art taʼ l-​Eġittu,+ u qabdu m’allat oħrajn+ u mielu quddiemhom u qdewhom. Huwa għalhekk li Ġeħova ġab fuqhom dan il-​gwaj kollu.’”+

10 U ġara wara għoxrin sena, li fihom Salamun bena ż-​żewġt idjar, id-​dar taʼ Ġeħova+ u d-​dar tas-​sultan,+ 11 (Ħiram+ is-​sultan taʼ Tir kien għen lil Salamun+ billi tah injam tas-​siġar taċ-​ċedru u injam tas-​siġar tal-​ġnibru u deheb kemm għoġbu,)+ li dak iż-​żmien is-​Sultan Salamun ta lil Ħiram għoxrin belt fl-​art tal-​Galilija.+ 12 Għaldaqstant, Ħiram ħareġ minn Tir biex jara l-​bliet li tah Salamun, u ma kinux xierqa f’għajnejh.+ 13 Għalhekk qallu: “Dawn xi bliet tajtni, ħija?” U baqgħu jissejħu l-​Art taʼ Kabul* sal-​ġurnata taʼ llum.

14 Sadanittant, Ħiram bagħat lis-​sultan mija u għoxrin talent deheb.+

15 Issa dan hu r-​rakkont taʼ dawk miktubin għal xogħol forzat+ li s-​Sultan Salamun sejjaħ biex jibnu d-​dar taʼ Ġeħova+ u daru stess u l-​Għolja*+ u l-​ħajt+ taʼ Ġerusalemm u Ħasor+ u Megiddo+ u Geżer.+ 16 (Il-Fargħun, is-​sultan taʼ l-​Eġittu, kien telaʼ u qabad lil Geżer u ħaraqha bin-​nar, u qatel lill-​Kangħanin+ li kienu jgħammru fil-​belt. Għalhekk, hu taha lil bintu,+ mart Salamun, bħala għotja tat-​tluq.) 17 U Salamun bena Geżer u Bet-ħoron t’Isfel,+ 18 u Bagħalat+ u Tamar* fix-​xagħri, fil-​pajjiż, 19 u l-​bliet kollha għall-​imħażen+ li saru taʼ Salamun, il-​bliet għall-​karrijiet,+ il-​bliet għar-​rikkieba taż-​żwiemel, u l-​affarijiet sbieħ+ li Salamun xtaq jibni f’Ġerusalemm u fil-​Libanu u fl-​art kollha taħt id-​dominju tiegħu. 20 U n-​nies kollha li kien fadal mill-​Amurrin,+ mill-​Ħittin,+ mill-​Pereżin,+ mill-​Ħiwwin,+ u mill-​Ġebusin,+ li ma kinux parti minn ulied Israel,+ 21 lil uliedhom li tħallew warajhom fl-​art u li wlied Israel ma setgħux jeqirduhom,*+ Salamun baqaʼ jobbligahom jagħmlu xogħol forzat bħala lsiera sal-​ġurnata taʼ llum.+ 22 U Salamun m’għamel lil ħadd ilsir minn ulied Israel;+ għax huma kienu l-​gwerriera, il-​qaddejja, il-​prinċpijiet, l-​ajjutanti, u l-​kapijiet tas-​sewwieqa tal-​karrijiet tiegħu u tar-​rikkieba taż-​żwiemel tiegħu.+ 23 Kien hemm ħames mija u ħamsin kap tad-​deputati. Dawn kienu jieħdu ħsieb ix-​xogħol taʼ Salamun u kienu l-​imgħallmin fuq in-​nies attivi fix-​xogħol.+

24 U bint il-​Fargħun+ ħarġet mill-​Belt taʼ David+ u telgħet lejn id-​dar li kien bnielha. Kien wara dan li hu bena l-​Għolja.+

25 U Salamun baqaʼ joffri tliet+ darbiet fis-​sena sagrifiċċji tal-​ħruq u sagrifiċċji taʼ sħubija fuq l-​artal li kien bena għal Ġeħova,+ u kien jiġi offrut id-​duħħan tas-​sagrifiċċji fuq l-​artal,+ li kien quddiem Ġeħova; u lesta d-​dar.+

26 U s-​Sultan Salamun għamel flotta taʼ bastimenti f’Għesjon-geber,+ li qiegħed ħdejn Elot,+ max-​xatt tal-​Baħar l-​Aħmar fl-​art t’Edom.+ 27 U flimkien mal-​qaddejja taʼ Salamun, Ħiram kien jibgħat fil-​flotta tal-​bastimenti lill-​qaddejja tiegħu stess,+ baħrin, għax dawn kellhom għarfien tal-​baħar. 28 U marru Ofir+ u ħadu minn hemm erbaʼ mija u għoxrin talent deheb+ u ġabuh lis-​Sultan Salamun.

10 Issa s-​sultana taʼ Xeba+ bdiet tismaʼ dwar il-​fama taʼ Salamun b’konnessjoni maʼ isem Ġeħova.+ Għalhekk, ġiet biex tipprovah b’mistoqsijiet taʼ taħbil il-​moħħ.+ 2 Fl-aħħar waslet Ġerusalemm b’għadd impressjonanti taʼ nies li kienu qed jakkumpanjawha,+ iġmla+ jġorru żejt tal-​balzmu+ u ħafna u ħafna deheb u ħaġar prezzjuż; u ġiet għand Salamun u bdiet tkellmu fuq dak kollu li kien għal qalbha.+ 3 Salamun, min-​naħa tiegħu, qagħad iwiġbilha l-​mistoqsijiet kollha tagħha.+ Ma kien hemm xejn li s-​sultan ma kienx jaf u ma setax iwiġbilha.+

4 Meta s-​sultana taʼ Xeba rat l-​għerf kollu taʼ Salamun+ u d-​dar li kien bena,+ 5 u l-​ikel tal-​mejda tiegħu+ u kif il-​qaddejja tiegħu kienu jpoġġu mal-​mejda u s-​servizz taʼ dawk li kienu jservu l-​ikel u lbieshom u x-​xorb tiegħu+ u s-​sagrifiċċji tal-​ħruq li kien joffri regolarment fid-​dar taʼ Ġeħova, baqgħet miblugħa.*+ 6 Għaldaqstant qalet lis-​sultan: “Il-​kliem li smajt f’pajjiżi dwarek u dwar l-​għerf tiegħek huwa minnu.+ 7 Iżda m’emmintx il-​kliem li ntqal sakemm ġejt u rajt b’għajnejja. U, ara! Lanqas in-​nofs ma kienu qaluli.+ L-​għerf u l-​ġid tiegħek jisbqu l-​affarijiet li smajt.+ 8 Henjin in-​nies tiegħek;+ henjin+ huma dawn il-​qaddejja tiegħek li qegħdin weqfin quddiemek il-​ħin kollu, jisimgħu l-​għerf tiegħek!+ 9 Ħa jkun imbierek Ġeħova Alla tiegħek,+ li tgħaxxaq+ bik billi poġġiek fuq it-​tron taʼ Israel;+ għax peress li Ġeħova għandu mħabba dejjiema* għal Israel,+ hu ħatrek bħala sultan+ biex twettaq il-​ġustizzja+ u s-​sewwa.”+

10 Imbagħad tat+ lis-​sultan mija u għoxrin talent deheb+ u kwantità kbira ferm taʼ żejt tal-​balzmu+ u ħaġar prezzjuż. Qatt ma reġgħet ngħatat kwantità taʼ żejt tal-​balzmu daqskemm is-​sultana taʼ Xeba tat lis-​Sultan Salamun.

11 U l-​flotta taʼ bastimenti taʼ Ħiram+ li kienet qed iġġorr id-​deheb minn Ofir+ ġabet ukoll minn Ofir ammont kbir ferm taʼ injam tas-​siġar tas-​sandlu+ u ħaġar prezzjuż.+ 12 U s-​sultan għamel mill-​injam tas-​siġar tas-​sandlu tip t’appoġġ għad-​dar taʼ Ġeħova+ u għad-​dar tas-​sultan, kif ukoll arpi+ u strumenti tal-​korda+ għall-​għannejja. Sal-​ġurnata taʼ llum għadu qatt ma ġie jew deher injam tas-​siġar tas-​sandlu bħal dan.

13 U s-​Sultan Salamun ta lis-​sultana taʼ Xeba kulma għoġobha u kulma talbitu, apparti l-​affarijiet li s-​Sultan Salamun taha b’idu miftuħa.+ Imbagħad, hi daret u telqet lejn pajjiżha, flimkien mal-​qaddejja tagħha.+

14 U d-​deheb+ li kien jasal għand Salamun f’sena waħda kien jiżen sitt mija u sitta u sittin talent deheb,+ 15 minbarra dak li kien jiddaħħal mill-​merkanti li jivvjaġġaw u l-​qligħ min-​negozjanti u mis-​slaten+ kollha taʼ l-​Għarab+ u mill-​gvernaturi tal-​pajjiż.

16 U s-​Sultan Salamun għamel mitejn tarka kbira tad-​deheb imħallat+ (kull tarka kbira ksieha b’sitt mitt xekel deheb),+ 17 u tliet mitt tarka żgħira tad-​deheb imħallat (kull tarka żgħira ksieha bi tliet miniet deheb).+ Imbagħad is-​sultan qegħedhom fid-​Dar tal-​Foresta tal-​Libanu.+

18 Iżjed minn hekk, is-​sultan għamel tron+ kbir taʼ l-​avorju+ u ksieh bid-​deheb irfinut.+ 19 Kien hemm sitt tarġiet għat-​tron, u t-​tron kellu tinda tonda fuqu u dirgħajn maż-​żewġt iġnub tas-​siġġu, u kien hemm żewġ iljuni+ ħdejn id-​dirgħajn.+ 20 U kien hemm tnax-il iljun wieqaf fuq is-​sitt tarġiet, kemm fuq naħa u kemm fuq oħra. L-​ebda saltna oħra ma kellha tron bħalu.+

21 U r-​reċipjenti kollha tax-​xorb tas-​Sultan Salamun kienu tad-​deheb, u r-​reċipjenti kollha tad-​Dar tal-​Foresta tal-​Libanu+ kienu tad-​deheb pur.+ Ma kien hemm xejn tal-​fidda; fi żmien Salamun din ma kienet meqjusa xejn. 22 Għax is-​sultan kellu flotta taʼ bastimenti taʼ Tarsis+ fuq il-​baħar flimkien mal-​flotta taʼ bastimenti taʼ Ħiram. Darba kull tliet snin il-​flotta taʼ bastimenti taʼ Tarsis kienet tiġi b’deheb+ u fidda, avorju,+ u xadini u paguni.

23 Għalhekk, is-​Sultan Salamun kellu iktar rikkezzi+ u għerf+ mis-​slaten l-​oħrajn kollha taʼ l-​art. 24 U n-​nies kollha taʼ l-​art kienu jfittxu li jaraw lil Salamun biex jisimgħu l-​għerf li Alla kien qegħedlu f’qalbu.+ 25 U kull sena+ kulħadd kien iġib l-​għotja tiegħu,+ oġġetti tal-​fidda+ u oġġetti tad-​deheb u lbies u armi+ u żejt tal-​balzmu, żwiemel u bgħula.+

26 U Salamun baqaʼ jiġmaʼ iktar karrijiet u żwiemel tal-​ġiri; u kellu elf u erbaʼ mitt karru u tnax-il elf żiemel tal-​ġiri,+ u kien iżommhom fil-​bliet għall-​karrijiet u f’Ġerusalemm, qrib is-​sultan.+

27 U s-​sultan għamel il-​fidda f’Ġerusalemm bħall-​ġebel,+ u l-​injam taċ-​ċedru bħas-​siġar tal-​ġummajż li hemm fis-​Sefela daqskemm kienu kotrana.+

28 U mill-​Eġittu kienu jiġu importati ż-​żwiemel għal Salamun, u l-​kumpanija tal-​merkanti tas-​sultan kienet tixtri merħla sħiħa taʼ żwiemel bil-​prezz li tkun tat.+ 29 U karru kien jiġi importat mill-​Eġittu għal sitt mitt biċċa tal-​fidda, u żiemel għal mija u ħamsin; u hekk ukoll kienu jagħmlu s-​slaten kollha tal-​Ħittin+ u s-​slaten tas-​Sirja. Kien permezz tagħhom li kienu jimportaw.

11 U s-​Sultan Salamun ħabb ħafna nisa barranin+ flimkien maʼ bint il-​Fargħun,+ nisa Mowabin,+ Għammonin,+ Edomin,+ Sidonin,+ u Ħittin,+ 2 mill-ġnus li għalihom Ġeħova kien qal lil ulied Israel: “M’għandkomx tidħlu fosthom,+ u huma m’għandhomx jidħlu fostkom; għax żgur idawrulkom qalbkom biex tmorru wara l-​allat tagħhom.”+ Maʼ dawn intrabat Salamun+ biex iħobbhom. 3 U kellu sebaʼ mitt mara, kollha prinċipessi, u tliet mitt konkubina; u n-​nisa tiegħu bil-​mod il-​mod+ dawrulu qalbu. 4 U ġara li meta Salamun xjaħ,+ in-​nisa tiegħu dawrulu+ qalbu biex imur wara allat oħrajn;+ u qalbu ma baqgħetx sħiħa+ maʼ Ġeħova Alla tiegħu bħalma kienet qalb David missieru. 5 U Salamun beda jmur wara Għastoret,+ l-​alla mara tas-​Sidonin, u wara Milkom,+ il-​ħaġa moqżieża taʼ l-​Għammonin. 6 U Salamun beda jagħmel dak li hu ħażin+ f’għajnejn Ġeħova, u ma mexiex għalkollox wara Ġeħova bħal David missieru.+

7 Kien imbagħad li Salamun bena post għall-​qima*+ lil Kemos,+ il-​ħaġa moqżieża+ taʼ Mowab, fuq il-​muntanja+ taʼ quddiem+ Ġerusalemm, u lil Molek, il-​ħaġa moqżieża taʼ wlied Għammon. 8 Hekk għamel għan-​nisa barranin kollha tiegħu+ li kienu qed joffru d-​duħħan tas-​sagrifiċċji u jagħmlu sagrifiċċji lill-​allat tagħhom.+

9 U Ġeħova għadab+ għal Salamun, għax qalbu kienet daret minn Ġeħova l-​Alla taʼ Israel,+ dak li deherlu darbtejn.+ 10 U kkmandah dwar din il-​ħaġa, biex b’hekk ma jmurx wara allat oħrajn;+ imma ma ħarisx dak li kkmandah Ġeħova. 11 U Ġeħova qal lil Salamun: “Talli għamilt hekk u ma żammejtx il-​patt tiegħi u l-​istatuti tiegħi li tajtek bi kmand, jien żgur inċarrat is-​saltna minn fuqek, u nagħtiha lill-​qaddej tiegħek.+ 12 Madankollu, ma nagħmilx dan fi żmienek,+ minħabba David missierek.+ Inċarratha minn id ibnek.+ 13 Biss ma nċarratx is-​saltna kollha.+ Tribù wieħed nagħtih lil ibnek, minħabba David il-​qaddej tiegħi+ u minħabba Ġerusalemm li jien għażilt.”+

14 U Ġeħova beda jqajjem wieħed li jopponi+ lil Salamun,+ jiġifieri, lil Ħadad l-​Edomi minn nisel is-​sultan. Dan kien f’Edom.+ 15 Kien ġara li meta David ħabat għal Edom,+ u Ġowab il-​kap taʼ l-​armata telaʼ jidfen lill-​maqtulin, hu pprova joqtol lil kull raġel u tifel f’Edom.+ 16 (Għax Ġowab u Israel kollu baqgħu jgħixu hemmhekk sitt xhur sakemm qatlu lil kull raġel u tifel f’Edom.) 17 U Ħadad ħarab, hu flimkien maʼ xi rġiel Edomin mill-​qaddejja taʼ missieru, u mar l-​Eġittu, meta Ħadad kien għadu żgħir. 18 Għalhekk, ħarġu minn Midjan+ u daħlu f’Faran u ħadu xi rġiel magħhom minn Faran+ u marru l-​Eġittu għand il-​Fargħun is-​sultan taʼ l-​Eġittu, li mbagħad tah dar. Ħasiblu wkoll għall-​ħobż, u tah biċċa art. 19 U Ħadad baqaʼ jingħoġob iktar u iktar+ f’għajnejn il-​Fargħun, tant li tah mara,+ oħt il-​mara tiegħu stess, oħt Taħfenes is-​sultana.* 20 Maż-żmien, oħt Taħfenes wilditlu lil ibnu Genubat, u Taħfenes ħadet ħsieb li jaqtgħulu l-​ħalib+ fid-​dar tal-​Fargħun; u Genubat baqaʼ f’dar il-​Fargħun fost ulied il-​Fargħun.

21 U Ħadad semaʼ fl-​Eġittu li David kien imtedd maʼ missirijietu+ u li Ġowab il-​kap taʼ l-​armata kien miet ukoll.+ Għalhekk, Ħadad qal lill-​Fargħun: “Ibgħatni,+ ħa mmur f’pajjiżi.” 22 Imma l-​Fargħun staqsieh: “X’jonqsok hawn miegħi biex issa trid tmur f’pajjiżek?” Għal dan qallu: “Xejn; imma qis li tibgħatni.”

23 U Alla qajjimlu opponent ieħor,+ jiġifieri, lil Reżon bin Eljada, li kien ħarab minn sidu Ħadadgħeżer+ is-​sultan taʼ Soba.+ 24 Hu kien ġabar xi rġiel miegħu u sar il-​kap taʼ qatgħa ħallelin, meta David qatel lin-​nies taʼ Soba.+ Imbagħad, marru Damasku+ u għammru hemmhekk u bdew isaltnu f’Damasku. 25 U baqaʼ jopponi lil Israel il-​jiem kollha taʼ Salamun,+ u dan minbarra l-​ħsara li għamel Ħadad; waqt li kien isaltan fuq is-​Sirja, hu baqaʼ jistmerr+ lil Israel.

26 U kien hemm Ġerobogħam+ bin Nebat, Efrajmi minn Sereda, qaddej taʼ Salamun,+ u ommu kienet armla jisimha Serugħa. Idu wkoll bdiet tintrefaʼ kontra s-​sultan.+ 27 U din hi r-​raġuni għala idu ntrefgħet kontra s-​sultan: Salamun kien bena l-​Għolja.*+ U kien għalaq il-​fetħa fil-​ħajt tal-​Belt taʼ David missieru.+ 28 Issa Ġerobogħam kien raġel setgħan u qalbieni.+ Meta Salamun ra li ż-​żagħżugħ kien jaħdem iebes,+ hu qabbdu jindokra+ lil dawk kollha taʼ dar Ġużeppi+ li kellhom jagħtu servizz obbligatorju.+ 29 U ġara f’dak iż-​żmien partikulari li Ġerobogħam ħareġ minn Ġerusalemm, u fit-​triq sabu l-​profeta Aħija+ s-​Siloni,+ u Aħija kellu fuqu libsa ġdida; u kienu huma t-​tnejn biss fir-​rabaʼ. 30 Aħija mbagħad qabad il-​libsa l-​ġdida li kienet fuqu u ċarratha+ fi tnax-il biċċa.+ 31 U qal lil Ġerobogħam:

“Ħu għaxar biċċiet għalik; għax hekk qal Ġeħova l-​Alla taʼ Israel, ‘Ara, jien se nċarrat is-​saltna minn id Salamun, u lilek nagħtik għaxar tribujiet.+ 32 U hu jibqagħlu tribù wieħed+ minħabba l-​qaddej tiegħi David+ u minħabba Ġerusalemm,+ il-​belt li jien għażilt mit-​tribujiet kollha taʼ Israel. 33 Dan għax huma telquni+ u bdew imilu quddiem Għastoret,+ l-​alla mara tas-​Sidonin, quddiem Kemos,+ l-​alla taʼ Mowab, u quddiem Milkom,+ l-​alla taʼ wlied Għammon; u ma mxewx fi triqati billi għamlu s-​sewwa f’għajnejja, u ma ħarsux l-​istatuti u d-​deċiżjonijiet ġudizzjarji tiegħi bħalma għamel David missieru. 34 Imma m’iniex se nieħu s-​saltna kollha minn idejh, għax nagħmlu kap ewlieni tul ħajtu kollha, minħabba David il-​qaddej tiegħi li jien għażilt,+ għax hu ħares il-​kmandamenti u l-​istatuti tiegħi. 35 Imma nieħu s-​saltna minn idejn ibnu u nagħtiha lilek, iva, għaxar tribujiet.+ 36 U lil ibnu nagħtih tribù, sabiex David il-​qaddej tiegħi jibqaʼ jkollu musbieħ li jkun dejjem quddiemi f’Ġerusalemm,+ il-​belt li jien għażilt għalija biex inqiegħed ismi hemmhekk.+ 37 U lilek nieħdok, u int issaltan fuq kulma tixxennaq għalih ruħek,+ u ssir sultan fuq Israel. 38 U jiġri li, jekk tobdi kulma nikkmandak, u timxi fi triqati u tagħmel dak li hu sewwa f’għajnejja billi tħares l-​istatuti u l-​kmandamenti tiegħi, bħalma għamel David il-​qaddej tiegħi,+ jien inkun miegħek+ u nibnilek dar dejjiema, bħalma bnejt għal David,+ u nagħtik lil Israel. 39 U jien numilja lil nisel David minħabba dan,+ imma mhux għal dejjem.’”+

40 U Salamun beda jipprova joqtol lil Ġerobogħam.+ Għalhekk, Ġerobogħam qam u ħarab+ lejn l-​Eġittu għand Sisak+ is-​sultan taʼ l-​Eġittu, u baqaʼ l-​Eġittu sa ma miet Salamun.

41 U l-​bqija tal-​ġrajjiet taʼ Salamun u kulma għamel u l-​għerf kollu tiegħu, m’humiex dawn miktubin fi ktieb il-​ġrajjiet taʼ Salamun? 42 U ż-​żmien li Salamun dam isaltan f’Ġerusalemm fuq Israel kollu kien erbgħin sena.+ 43 Imbagħad Salamun imtedd maʼ missirijietu,+ u ndifen fil-​Belt taʼ David+ missieru; u ibnu Reħobogħam+ beda jsaltan minfloku.

12 U Reħobogħam+ mar Sikem, għax Israel kollu kien mar Sikem+ biex jagħmlu sultan. 2 U ġara li Ġerobogħam+ bin Nebat semaʼ b’dan waqt li kien għadu l-​Eġittu (għax kien ħarab minħabba s-​Sultan Salamun, u b’hekk Ġerobogħam kien jgħammar l-​Eġittu),+ 3 u bagħtu għalih. Imbagħad, Ġerobogħam u l-​kongregazzjoni kollha taʼ Israel ġew u bdew ikellmu lil Reħobogħam, u qalulu:+ 4 “Missierek, min-​naħa tiegħu, għamel il-​madmad tagħna iebes, u issa int ħaffef+ is-​servizz iebes taʼ missierek u l-​madmad tqil+ li qegħdilna fuqna, u aħna naqduk.”+

5 Għal dan, hu qalilhom: “Itilqu u tlett ijiem oħra erġgħu ejjew għandi.”+ Għalhekk, in-​nies telqu. 6 U s-​Sultan Reħobogħam mar jieħu parir mingħand ix-​xjuħ+ li kienu qdew lil missieru Salamun waqt li kien għadu ħaj, u qalilhom: “X’parir tagħtuni? Kif għandi nwieġeb lil dawn in-​nies?”+ 7 Għaldaqstant, huma qalulu: “Jekk illum trid tkun qaddej taʼ dawn in-​nies u taqdihom,+ wiġibhom u kellimhom bil-​kelma t-​tajba;+ u huma żgur isiru qaddejja tiegħek għal dejjem.”+

8 Madankollu, hu injora l-​parir li kienu tawh ix-​xjuħ, u mar jieħu parir mingħand iż-​żgħażagħ li trabbew miegħu+ u li kienu qed jaqduh.+ 9 U qalilhom: “X’parir toffruli?+ Kif inwiġbuhom lil dawn in-​nies li kellmuni u qaluli, ‘Ħaffef il-​madmad li qegħdilna fuqna missierek’?”+ 10 U ż-​żgħażagħ li kienu trabbew miegħu qalulu: “Hekk għidilhom+ lil dawn in-​nies li kellmuk u qalulek, ‘Missierek, min-​naħa tiegħu, għamlilna madmad tqil, imma int ħaffifhulna’; hekk għidilhom, ‘Sebgħi ż-​żgħir se jkun eħxen minn ġenbejn missieri.+ 11 U issa missieri, min-​naħa tiegħu, għabba fuqkom madmad tqil; imma jien se nżid mal-​madmad tagħkom.+ Missieri sawwatkom bil-​frosti, imma jien insawwatkom bil-​frosti bil-​ponot.’”+

12 U Ġerobogħam u n-​nies kollha ġew għand Reħobogħam fit-​tielet jum, bħalma kien qalilhom is-​sultan meta qal: “Erġgħu ejjew għandi fit-​tielet jum.”+ 13 U s-​sultan beda jwieġeb lin-​nies bl-​aħrax,+ u injora l-​parir li kienu tawh ix-​xjuħ.+ 14 U kellimhom skond il-​parir taż-​żgħażagħ,+ u qalilhom: “Missieri, min-​naħa tiegħu, għamlilkom il-​madmad tagħkom tqil; imma jien, min-​naħa tiegħi, se nżid mal-​madmad tagħkom. Missieri sawwatkom bil-​frosti, imma jien insawwatkom bil-​frosti bil-​ponot.”+ 15 U s-​sultan ma tax widen lin-​nies,+ għax il-​mod kif żvolġew l-​affarijiet kien minn Ġeħova,+ sabiex titwettaq il-​kelma+ li Ġeħova qal permezz t’Aħija+ s-​Siloni lil Ġerobogħam bin Nebat.

16 Meta Israel kollu ra li s-​sultan ma kienx tah widen, in-​nies wieġbu lis-​sultan: “X’sehem għandna maʼ David?+ M’għandniex wirt maʼ bin Ġesse. Mur lejn allatek,+ O Israel. Issa aħseb għal darek int, O David!”+ U Israel mar lura lejn it-​tined tiegħu. 17 U fuq ulied Israel li kienu jgħammru fil-​bliet taʼ Ġuda baqaʼ jsaltan Reħobogħam.+

18 Imbagħad is-​Sultan Reħobogħam bagħat lil Adoram,+ li kien fuq dawk miktubin għal xogħol forzat,+ imma Israel kollu ħaġġru,+ u miet. U s-​Sultan Reħobogħam irnexxielu jitlaʼ fuq il-​karru u jaħrab lejn Ġerusalemm. 19 U l-​Israelin komplew bl-​irvell+ tagħhom kontra d-​dar taʼ David sal-​ġurnata taʼ llum.+

20 U ġara li malli Israel kollu semaʼ li Ġerobogħam kien ġie lura, huma mill-​ewwel bagħtu jsejħulu biex jiġi fil-​ġemgħa u għamluh sultan fuq Israel kollu.+ Ħadd ma segwa lid-​dar taʼ David ħlief it-​tribù taʼ Ġuda.+

21 Meta Reħobogħam wasal Ġerusalemm,+ hu fil-​pront laqqaʼ d-​dar kollha taʼ Ġuda u t-​tribù taʼ Benjamin,+ mija u tmenin elf raġel mill-​aqwa li kienu b’saħħithom għall-​gwerra, biex jiġġieldu kontra d-​dar taʼ Israel, sabiex is-​saltna tinġieb lura għand Reħobogħam bin Salamun. 22 Imbagħad il-​kelma taʼ l-​Alla l-​veru ġiet għand Semajja,+ il-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru,+ tgħid: 23 “Għid lil Reħobogħam bin Salamun is-​sultan taʼ Ġuda u lid-​dar kollha taʼ Ġuda u Benjamin u l-​bqija tal-​poplu, 24 ‘Hekk qal Ġeħova: “Titilgħux tiġġieldu kontra ħutkom ulied Israel.+ Morru lura, kull wieħed lejn daru, għax kien minni li seħħet din il-​ħaġa.”’”+ Għalhekk, huma obdew il-​kelma taʼ Ġeħova,+ u marru lura d-​dar skond il-​kelma taʼ Ġeħova.+

25 U Ġerobogħam bena Sikem+ fir-​reġjun muntanjuż t’Efrajm u għammar hemmhekk. Imbagħad, telaq minn hemm u bena Penwel.+ 26 U Ġerobogħam beda jgħid f’qalbu:+ “Issa s-​saltna terġaʼ lura għand id-​dar taʼ David.+ 27 Jekk dan il-​poplu jibqaʼ jmur joffri sagrifiċċji fid-​dar taʼ Ġeħova f’Ġerusalemm,+ qalb dan il-​poplu żgur terġaʼ lura lejn sidhom Reħobogħam is-​sultan taʼ Ġuda; u lili joqtluni+ u jerġgħu lura għand Reħobogħam is-​sultan taʼ Ġuda.” 28 Għaldaqstant, is-​sultan ħa parir+ u għamel żewġ għoġiela+ tad-​deheb u qal lill-​poplu: “Huwa wisq għalikom li titilgħu Ġerusalemm. Hawn hu Alla tiegħek,+ O Israel, li tellgħek u ħarġek mill-​art taʼ l-​Eġittu.”+ 29 Għalhekk, poġġa wieħed f’Betel,+ u l-​ieħor f’Dan.+ 30 U din il-​ħaġa kkaġunat id-​dnub,+ u n-​nies kienu jmorru ’l bogħod sa Dan biex iqimu l-​għoġol.

31 U beda jagħmel santwarju fil-​postijiet għall-​qima*+ u ħatar qassisin minn fost il-​poplu kollu, li ma kinux minn ulied Levi.+ 32 U Ġerobogħam għamel festa fit-​tmien xahar fil-​ħmistax-il jum, bħall-​festa li kien hemm f’Ġuda,+ sabiex jagħmel l-​offerti fuq l-​artal li kien bena f’Betel,+ biex joffri sagrifiċċji lill-​għoġiela li kien għamel; u lill-​qassisin tal-​postijiet għall-​qima li kien bena qegħedhom f’Betel biex jaqdu hemmhekk. 33 U beda jagħmel offerti fuq l-​artal li kien bena f’Betel fil-​ħmistax-il jum tat-​tmien xahar, fix-​xahar li qabad u għażel minn rajh;+ u għamel festa għal ulied Israel biex joffri fuq l-​artal id-​duħħan tas-​sagrifiċċji.+

13 U kien hemm bniedem+ t’Alla li ħareġ minn Ġuda u mar Betel skond il-​kelma+ taʼ Ġeħova, waqt li Ġerobogħam kien wieqaf ħdejn l-​artal+ biex joffri d-​duħħan tas-​sagrifiċċji.+ 2 Imbagħad għajjat kontra l-​artal skond il-​kelma taʼ Ġeħova u qal: “O artal, artal, hekk qal Ġeħova, ‘Ara! Għad jitwieled iben fid-​dar taʼ David, li jkun jismu Ġosija!+ Dan jissagrifika fuqek lill-​qassisin tal-​postijiet għall-​qima* li qed joffru d-​duħħan tas-​sagrifiċċji fuqek, u jaħraq fuqek l-​għadam tan-​nies.’”+ 3 U dakinhar ta sinjal+ taʼ l-​għaġeb, u qal: “Dan hu s-​sinjal taʼ l-​għaġeb li Ġeħova tkellem dwaru: Ara! L-​artal jinqasam, u l-​irmied bix-​xaħam* jixxerred minn fuqu.”

4 U ġara, malli s-​sultan semaʼ l-​kelma mgħajta minn dan il-​bniedem t’Alla kontra l-​artal f’Betel, li Ġerobogħam mill-​ewwel ħareġ idu minn fuq l-​artal, u qal: “Aqbduh!”+ Minnufih l-​id li ħareġ kontrih nixfitlu, u ma setax jiġbidha lura lejh.+ 5 U l-​artal inqasam min-​nofs u l-​irmied bix-​xaħam ixxerred minn fuq l-​artal, skond is-​sinjal taʼ l-​għaġeb li dan il-​bniedem t’Alla kien ta bil-​kelma taʼ Ġeħova.+

6 Is-sultan issa qal lil dan il-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru: “Taffi l-​korla taʼ Ġeħova Alla tiegħek, jekk jogħġbok, u itlob għalija sabiex tingħatali idi lura.”+ Għal dan, il-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru taffa+ l-​korla taʼ Ġeħova, u id is-​sultan ngħatatlu lura u ġiet għal li kienet.+ 7 U s-​sultan issokta jgħid lill-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru: “Ejja miegħi d-​dar u kul xi ħaġa,+ u ħallini nagħtik rigal.”+ 8 Imma l-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru qal lis-​sultan: “Lanqas kieku kellek tagħtini nofs darek+ ma niġi miegħek+ u niekol il-​ħobż u nixrob l-​ilma f’dan il-​post. 9 Għax hekk ġejt kmandat permezz tal-​kelma taʼ Ġeħova, ‘La tikolx ħobż+ jew tixrob ilma, u terġax lura mit-​triq li għaddejt minnha.’” 10 U għadda minn triq oħra, u ma reġax lura mit-​triq li għadda minnha biex jiġi Betel.

11 U ċertu profeta xiħ+ kien joqgħod Betel, u wliedu marru għandu u rrakkontawlu kulma għamel dakinhar il-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru f’Betel u l-​kliem li kien qal lis-​sultan, u qalu b’dan lil missierhom. 12 Imbagħad missierhom qalilhom: “Mela ’l fejn mar?” U wliedu wrewh it-​triq li qabad il-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru li kien ġie minn Ġuda. 13 U qal lil uliedu: “Xidduli l-​ħmar bis-​sarġ.” B’hekk huma xeddewlu l-​ħmar,+ u hu rikbu u telaq.

14 U mar għal wara l-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru u sabu bil-​qiegħda taħt is-​siġra l-​kbira.+ Imbagħad qallu: “Int dak il-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru li ġie minn Ġuda?”+ u l-​ieħor qallu: “Jien hu.” 15 U kompla jgħidlu: “Ejja miegħi d-​dar u kul il-​ħobż.” 16 Imma hu qal: “Ma nistax niġi lura miegħek jew niġi għandek, u ma nistax niekol ħobż jew nixrob ilma miegħek f’dan il-​post.+ 17 Għax intqalli permezz tal-​kelma taʼ Ġeħova,+ ‘La tikolx ħobż jew tixrob ilma hemmhekk. Terġax lura mit-​triq li għaddejt minnha.’”+ 18 Għal dan qallu: “Jien ukoll profeta bħalek, u anġlu+ kellimni skond il-​kelma taʼ Ġeħova u qalli, ‘Għidlu jiġi lura miegħek id-​dar sabiex jiekol il-​ħobż u jixrob l-​ilma.’” (Hu qarraq bih.)+ 19 Għalhekk, mar lura miegħu sabiex jiekol il-​ħobż għandu u jixrob l-​ilma.+

20 U ġara, waqt li kienu bil-​qiegħda mal-​mejda, li l-​kelma+ taʼ Ġeħova ġiet għand il-​profeta li kien ġabu lura; 21 u beda jsejjaħ lill-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru li kien ġie minn Ġuda u jgħidlu: “Hekk qal Ġeħova, ‘Talli rribellajt+ kontra l-​ordni taʼ Ġeħova u ma ħaristx il-​kmandament li tak Ġeħova Alla tiegħek,+ 22 imma mort lura sabiex tiekol il-​ħobż u tixrob l-​ilma fil-​post li dwaru għedtlek: “La tikolx ħobż jew tixrob ilma,” ġismek mejjet ma jidħolx fil-​post fejn indifnu missirijietek.’”+

23 U wara li kiel il-​ħobż u xorob, hu mill-​ewwel xeddlu l-​ħmar bis-​sarġ, jiġifieri, lill-​profeta li kien ġab lura miegħu. 24 U dan telaq. Iktar tard, sabu ljun+ fit-​triq u qatlu,+ u l-​ġisem mejjet tiegħu kien mitfugħ fit-​triq. U l-​ħmar kien ħdejh, u l-​iljun kien ħdejn il-​ġisem mejjet. 25 U għaddew xi rġiel, u raw il-​ġisem mejjet mitfugħ fit-​triq u l-​iljun wieqaf ħdejn il-​ġisem mejjet. Imbagħad daħlu u bdew jitkellmu dwar dan fil-​belt fejn kien jgħix il-​profeta x-​xiħ.

26 Meta l-​profeta li kien ġabu lura mit-​triq semaʼ dwar dan, hu mill-​ewwel qal: “Dak huwa l-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru li rribella kontra l-​ordni taʼ Ġeħova;+ u għalhekk Ġeħova tah lill-​iljun, sabiex iqattgħu u joqtlu, skond il-​kelma li qallu Ġeħova.”+ 27 U qal lil uliedu: “Xidduli l-​ħmar bis-​sarġ.” U xeddewhulu.+ 28 U telaq u sab il-​ġisem mejjet mitfugħ fit-​triq bil-​ħmar u l-​iljun weqfin ħdejn il-​ġisem mejjet. L-​iljun ma kienx kielu l-​ġisem, lanqas ma kien qattaʼ l-​ħmar.+ 29 U l-​profeta refaʼ l-​ġisem mejjet tal-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru, qiegħdu fuq il-​ħmar, u ġabu lura. U l-​profeta x-​xiħ daħal f’beltu biex jibkih u jidfnu. 30 Għalhekk, qiegħed il-​ġisem mejjet fil-​qabar tiegħu stess; u qagħdu jibkuh+ u jgħidu: “Jaħasra, ħija!” 31 U wara li difnu qal lil uliedu: “Meta mmut idfnuni fl-​istess post fejn hu midfun il-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru. Għadmi qegħduh ħdejn għadmu.+ 32 Għax dak li għajjat skond il-​kelma taʼ Ġeħova kontra l-​artal+ li hemm f’Betel u kontra s-​santwarji kollha fil-​postijiet għall-​qima+ li qegħdin fil-​bliet tas-​Samarija+ se jseħħ żgur.”+

33 Wara din il-​ġrajja, Ġerobogħam ma darx lura minn triqtu l-​ħażina, imma reġaʼ ħatar qassisin għall-​postijiet għall-​qima minn fost il-​poplu kollu.+ U kulmin kien jixtieq, hu kien jagħtih is-​setgħa f’idu,+ u jgħidlu: “Ħa jsir wieħed mill-​qassisin tal-​postijiet għall-​qima.” 34 U din il-​ħaġa saret id-​dnub taʼ dar Ġerobogħam,+ id-​dnub li wassalha biex titqaċċat u tinqered għalkollox minn fuq wiċċ l-​art.+

14 F’dak iż-​żmien partikulari, Abija bin Ġerobogħam marad.+ 2 Għalhekk, Ġerobogħam qal lil martu: “Qum, jekk jogħġbok, u ilbes ilbies ieħor+ sabiex ma jagħrfux li int mart Ġerobogħam, u mur Silo. Ara! Hemmhekk jinsab il-​profeta Aħija,+ dak li qal li jien kont se nsir sultan fuq dan il-​poplu.+ 3 Ħu f’idejk għaxar ħobżiet+ u xi ftajjar u flixkun+ għasel, u mur għandu.+ U hu jgħidlek x’se jiġri mit-​tifel.”+

4 U mart Ġerobogħam għamlet hekk. Għaldaqstant qamet u marret Silo+ u waslet id-​dar t’Aħija. Issa Aħija ma setax jara, għax għajnejh kienu tgħammxu bix-​xjuħija.+

5 U Ġeħova kien qal lil Aħija: “Ara, ġejja l-​mara taʼ Ġerobogħam biex titolbok tgħidilha dwar binha, għax hu marid. Hekk u hekk għandek tgħidilha. U jiġri li malli tiġi, hi tipprova taħbi min hi.”+

6 U ġara li malli Aħija semaʼ l-​passi tagħha hi u dieħla, qalilha: “Idħol mart Ġerobogħam.+ Għalfejn qed tipprova taħbi min int meta jien mibgħut għandek b’messaġġ iebes? 7 Mur, għid lil Ġerobogħam, ‘Hekk qal Ġeħova l-​Alla taʼ Israel: “Talli għollejtek minn fost il-​poplu tiegħek, sabiex nagħmlek mexxej tal-​poplu tiegħi Israel,+ 8 u ċarratt+ is-​saltna minn fuq id-​dar taʼ David u tajtha lilek, u int ma sirtx bħal David il-​qaddej tiegħi, li ħares il-​kmandamenti tiegħi u mexa warajja b’qalbu kollha billi għamel biss dak li hu sewwa f’għajnejja,+ 9 imma aġixxejt agħar minn taʼ qablek, u mort tagħmel alla ieħor+ u xbihat minn metall imdewweb+ biex toffendini,+ u lili tfajtni wara dahrek;+ 10 minħabba dan, se nġib gwaj fuq dar Ġerobogħam, u se neqred minn dar Ġerobogħam lill-​irġiel u lis-​subien kollha,+ sa l-​iktar wieħed baxx f’Israel;+ u niknes lil dar Ġerobogħam,+ bħalma wieħed jeħles mill-​ħmieġ sakemm jarmih.+ 11 Dak li jmut fil-​belt minn dar Ġerobogħam jikluh il-​klieb;+ u dak li jmut fl-​għalqa jikluh it-​tjur tas-​smewwiet,+ għax Ġeħova nnifsu qal dan.”’

12 “U int qum u mur id-​dar. Meta saqajk jidħlu fil-​belt, it-​tifel imut. 13 U Israel kollu jibkih+ u jidfnu, għax dan biss mid-​dar taʼ Ġerobogħam se jidħol fil-​qabar; għax Ġeħova l-​Alla taʼ Israel sab xi ħaġa tajba fih fid-​dar taʼ Ġerobogħam.+ 14 U Ġeħova jqajjem sultan+ fuq Israel li jeqred lil dar Ġerobogħam fil-​ġurnata msemmija, u xi ngħidu jekk dan jiġri issa stess?+ 15 U Ġeħova se jidrob lil Israel, u dan isir bħal qasba li tixxejjer fl-​ilma;+ u jaqlaʼ+ lil Israel minn din l-​art tajba+ li ta lil missirijiethom, u jxerridhom+ lil hinn mix-​Xmara,*+ talli għamlu l-​arbli sagri,+ u b’hekk offendew+ lil Ġeħova. 16 U jitlaq lil Israel+ minħabba d-​dnubiet taʼ Ġerobogħam li bihom dineb hu u ġiegħel lil Israel jidneb ukoll.”+

17 Imbagħad mart Ġerobogħam qamet u telqet u waslet Tirsa.+ Hekk kif rifset l-​għatba tad-​dar, it-​tifel miet. 18 U difnuh, u Israel kollu bkieh, skond il-​kelma li Ġeħova qal permezz tal-​qaddej tiegħu Aħija l-​profeta.

19 U l-​bqija tal-​ġrajjiet taʼ Ġerobogħam, kif iġġieled+ u kif saltan, huma miktubin fi ktieb+ il-​ġrajjiet taʼ żmien is-​slaten taʼ Israel. 20 U ż-​żmien li Ġerobogħam dam isaltan kien tnejn u għoxrin sena, u wara mtedd maʼ missirijietu;+ u ibnu Nadab+ beda jsaltan minfloku.

21 U Reħobogħam+ bin Salamun kien sar sultan f’Ġuda. Wieħed u erbgħin sena kellu Reħobogħam meta beda jsaltan, u dam isaltan sbatax-il sena f’Ġerusalemm, il-​belt+ li Ġeħova kien għażel mit-​tribujiet kollha+ taʼ Israel biex iqiegħed ismu hemmhekk.+ U ommu kien jisimha Nagħma l-​Għammonija.+ 22 U n-​nies taʼ Ġuda għamlu dak li hu ħażin f’għajnejn Ġeħova,+ u għalhekk qanqluh+ għall-​għira* iktar milli kienu għamlu missirijiethom bid-​dnubiet li dinbu bihom.+ 23 U huma wkoll baqgħu jibnu postijiet għall-​qima*+ u pilastri sagri+ u arbli sagri+ fuq kull għolja kbira+ u taħt kull siġra tħaddar.+ 24 U fil-​pajjiż kien hemm ukoll irġiel prostituti tat-​tempju.+ Huma għamlu skond l-​affarijiet mistkerrhin tal-​ġnus li Ġeħova kien keċċa minn quddiem ulied Israel.+

25 U fil-​ħames sena tas-​Sultan Reħobogħam ġara li Sisak+ is-​sultan taʼ l-​Eġittu telaʼ kontra Ġerusalemm. 26 U ħa t-​teżori tad-​dar taʼ Ġeħova u t-​teżori tad-​dar tas-​sultan;+ kollox ħa.+ U ħa t-​tarki kollha tad-​deheb li kien għamel Salamun.+ 27 Għaldaqstant, is-​Sultan Reħobogħam għamel minflokhom tarki tar-​ram aħmar, u ħalliehom f’idejn il-​kapijiet tal-​ġerrejja,+ l-​għassiesa mal-​bieb taʼ dar is-​sultan.+ 28 U kulmeta s-​sultan kien imur lejn id-​dar taʼ Ġeħova, il-​ġerrejja kienu jġorruhom, u mbagħad jiħduhom lura fil-​kamra tal-​ġerrejja.+

29 U l-​bqija tal-​ġrajjiet taʼ Reħobogħam u kulma għamel, m’humiex dawn miktubin fi ktieb+ il-​ġrajjiet taż-​żminijiet tas-​slaten taʼ Ġuda? 30 U l-​gwerer bejn Reħobogħam u Ġerobogħam ma waqfux.+ 31 Fl-aħħar, Reħobogħam imtedd maʼ missirijietu u ndifen maʼ missirijietu fil-​Belt taʼ David.+ U ommu kien jisimha Nagħma l-​Għammonija.+ U ibnu Abijam+ beda jsaltan minfloku.

15 U fis-​sena tmintax tas-​Sultan Ġerobogħam+ bin Nebat,+ Abijam sar sultan fuq Ġuda.+ 2 Dam isaltan tliet snin f’Ġerusalemm; u ommu kien jisimha Magħka+ u nannuha kien Abisalom.+ 3 U mexa fid-​dnubiet kollha li missieru għamel qablu; u qalbu ma kinitx sħiħa+ maʼ Ġeħova Alla tiegħu, bħal qalb David missieru.+ 4 Għax, minħabba David,+ Ġeħova Alla tiegħu tah musbieħ+ f’Ġerusalemm billi qajjem lil ibnu warajh u ħalla lil Ġerusalemm teżisti,+ 5 għax David għamel dak li hu sewwa f’għajnejn Ġeħova, u ma warrab xejn minn dak li Hu kkmandah il-​jiem kollha taʼ ħajtu,+ ħlief fil-​kwistjoni t’Urija l-​Ħitti.+ 6 U kien hemm il-​gwerer bejn Reħobogħam u Ġerobogħam il-​jiem kollha taʼ ħajtu.+

7 U l-​bqija tal-​ġrajjiet t’Abijam u kulma għamel, m’humiex dawn miktubin fi ktieb+ il-​ġrajjiet taʼ żmien is-​slaten taʼ Ġuda? U kien hemm gwerer ukoll bejn Abijam u Ġerobogħam.+ 8 Fl-aħħar, Abijam imtedd maʼ missirijietu u difnuh fil-​Belt taʼ David;+ u ibnu Asa+ beda jsaltan minfloku.

9 Fis-sena għoxrin taʼ Ġerobogħam is-​sultan taʼ Israel, Asa sar is-​sultan taʼ Ġuda. 10 U dam isaltan wieħed u erbgħin sena f’Ġerusalemm; u nanntu kien jisimha Magħka+ u nannuha kien Abisalom.+ 11 U Asa għamel dak li hu sewwa f’għajnejn Ġeħova, bħal David missieru.+ 12 Għaldaqstant warrab l-​irġiel prostituti tat-​tempju mill-​pajjiż+ u neħħa l-​idoli kollha moqżieża daqs id-​demel+ li għamlu missirijietu.+ 13 Anki lil nanntu Magħka+ neħħieha minn sultana omm,*+ għax kienet għamlet idolu moqżież għall-​qima taʼ l-​arblu sagru; u Asa qaċċat l-​idolu moqżież tagħha+ u ħarqu+ fil-​wied taʼ Kidron.+ 14 Imma l-​postijiet għall-​qima*+ ma neħħihomx.+ Madankollu, qalb Asa baqgħet sħiħa maʼ Ġeħova tul jiemu kollha.+ 15 U beda jdaħħal fid-​dar taʼ Ġeħova l-​affarijiet li tqaddsu minn missieru u l-​affarijiet li qaddes hu stess, fidda u deheb u diversi oġġetti.+

16 U kien hemm il-​gwerer bejn Asa u Bagħsa+ s-​sultan taʼ Israel il-​jiem kollha tagħhom. 17 Għalhekk, Bagħsa s-​sultan taʼ Israel telaʼ kontra Ġuda u beda jibni Rama+ biex ma jħalli lil ħadd joħroġ mingħand Asa, is-​sultan taʼ Ġuda, jew jidħol għandu.+ 18 Għal dan, Asa ħa l-​fidda u d-​deheb kollu li kien baqaʼ fit-​teżori tad-​dar taʼ Ġeħova u t-​teżori tad-​dar tas-​sultan u tahom f’idejn il-​qaddejja tiegħu; u s-​Sultan Asa bagħathom għand Ben-ħadad,+ bin Tabrimmon, bin Ħeżjon, is-​sultan tas-​Sirja,+ li kien jgħammar f’Damasku,+ u qallu: 19 “Hemm patt bejni u bejnek, bejn missieri u missierek. Ara, jien bgħattlek rigal+ taʼ fidda u deheb. U int ejja u ikser il-​patt maʼ Bagħsa s-​sultan taʼ Israel, sabiex jitlaq minn hawn.”+ 20 Għalhekk, Ben-ħadad semaʼ mis-​Sultan Asa u bagħat lill-​kapijiet tal-​qawwiet militari tiegħu kontra l-​bliet taʼ Israel u ħabat għal Ijon+ u Dan+ u Abel-bet-magħka+ u Kinneret kollha, sa l-​art kollha taʼ Naftali.+ 21 U ġara li, malli Bagħsa semaʼ b’dan, minnufih hu waqaf jibni Rama+ u kompla jgħammar f’Tirsa.+ 22 U s-​Sultan Asa, min-​naħa tiegħu, laqqaʼ lil Ġuda kollu+—ħadd ma tħalla barra—u huma ġarrew il-​ġebel taʼ Rama u l-​injam tagħha, li Bagħsa kien qed jibni bihom; u s-​Sultan Asa użahom biex jibni Geba+ f’Benjamin, u Mispa.+

23 U l-​bqija tal-​ġrajjiet t’Asa u l-​atti setgħanin kollha tiegħu u kulma għamel u l-​bliet li bena, m’humiex dawn miktubin fi ktieb+ il-​ġrajjiet taʼ żmien is-​slaten taʼ Ġuda? Imma fi xjuħitu+ qabditu marda f’saqajh.+ 24 Fl-aħħar, Asa mtedd maʼ missirijietu+ u ndifen maʼ missirijietu fil-​Belt taʼ David missieru;+ u ibnu Ġeħosafat+ beda jsaltan minfloku.

25 U Nadab,+ bin Ġerobogħam, sar sultan fuq Israel fit-​tieni sena t’Asa s-​sultan taʼ Ġuda; u dam isaltan sentejn fuq Israel. 26 U kompla jagħmel dak li hu ħażin+ f’għajnejn Ġeħova u baqaʼ miexi fit-​triq taʼ missieru+ u fid-​dnub tiegħu li bih ġiegħel lil Israel jidneb.+ 27 U Bagħsa+ bin Aħija taʼ dar Issakar beda jikkonfoffa kontrih; u Bagħsa ħabat għalih f’Gibbeton,+ li kienet tal-​Filistin, waqt li Nadab u Israel kollu kienu qed jassedjaw lil Gibbeton. 28 U Bagħsa qatlu fit-​tielet sena t’Asa s-​sultan taʼ Ġuda u beda jsaltan minfloku.+ 29 U ġara li malli sar sultan, hu qatel lid-​dar kollha taʼ Ġerobogħam. Minn dar Ġerobogħam ma ħalla ’l ħadd li jieħu n-​nifs għax qeridhom ilkoll, skond il-​kelma li Ġeħova kien qal permezz tal-​qaddej tiegħu Aħija s-​Siloni,+ 30 minħabba d-​dnubiet taʼ Ġerobogħam li bihom dineb+ hu u ġiegħel lil Israel jidneb ukoll u minħabba l-​offiża li biha offenda lil Ġeħova l-​Alla taʼ Israel.+ 31 U l-​bqija tal-​ġrajjiet taʼ Nadab u kulma għamel, m’humiex dawn miktubin fi ktieb+ il-​ġrajjiet taʼ żmien is-​slaten taʼ Israel? 32 U kien hemm il-​gwerer bejn Asa u Bagħsa s-​sultan taʼ Israel il-​jiem kollha tagħhom.+

33 Fit-tielet sena t’Asa s-​sultan taʼ Ġuda, Bagħsa bin Aħija sar sultan fuq Israel kollu f’Tirsa u dam isaltan erbgħa u għoxrin sena.+ 34 U kompla jagħmel dak li hu ħażin f’għajnejn Ġeħova+ u baqaʼ miexi fit-​triq taʼ Ġerobogħam+ u fid-​dnub tiegħu li bih ġiegħel lil Israel jidneb.+

16 Il-kelma taʼ Ġeħova issa ġiet għand Ġeħu+ bin Ħanani+ kontra Bagħsa, tgħid: 2 “Minħabba li għollejtek mit-​trab+ sabiex nagħmlek il-​mexxej tal-​poplu tiegħi Israel,+ imma int imxejt fit-​triq taʼ Ġerobogħam+ u ġegħelt lill-​poplu tiegħi Israel jidneb billi joffendini bid-​dnubiet tiegħu,+ 3 arani, se niknes lil Bagħsa u lil daru, u nagħmel lil daru bħal dar Ġerobogħam bin Nebat.+ 4 Kulmin imut fil-​belt minn dar Bagħsa jikluh il-​klieb; u kulmin imut fl-​għalqa minn daru jikluh it-​tjur tas-​smewwiet.”+

5 U l-​bqija tal-​ġrajjiet taʼ Bagħsa u dak li għamel u l-​atti setgħanin tiegħu, m’humiex dawn miktubin fi ktieb+ il-​ġrajjiet taʼ żmien is-​slaten taʼ Israel? 6 Fl-aħħar, Bagħsa mtedd maʼ missirijietu u ndifen f’Tirsa;+ u ibnu Elah beda jsaltan minfloku. 7 Barra minn hekk, permezz tal-​profeta Ġeħu, bin Ħanani, il-​kelma taʼ Ġeħova kienet ġiet kontra Bagħsa u daru,+ kemm minħabba l-​ħażen kollu li għamel f’għajnejn Ġeħova billi offendieh+ b’għemil idejh,+ u b’hekk issir bħad-​dar Ġerobogħam, u kemm minħabba li qatel lil Nadab.+

8 Fis-sena sitta u għoxrin t’Asa s-​sultan taʼ Ġuda, Elah bin Bagħsa sar sultan fuq Israel f’Tirsa u dam isaltan sentejn. 9 U l-​qaddej tiegħu Żimri,+ il-​kap taʼ nofs il-​karrijiet, beda jikkonfoffa kontrih, waqt li dan kien Tirsa jixrob+ u jisker fid-​dar t’Arsa, li kien jieħu ħsieb id-​dar+ f’Tirsa. 10 U Żimri ħebb għalih u qatlu+ fis-​sena sebgħa u għoxrin t’Asa s-​sultan taʼ Ġuda, u beda jsaltan minfloku. 11 U ġara li meta beda jsaltan, malli qagħad fuq it-​tron, hu qatel lid-​dar kollha taʼ Bagħsa. Ma ħallielu ħaj lill-​ebda raġel jew tifel u la lil xi ħadd bid-​dritt+ li jivvendika ruħu għal demmu+ u lanqas lil xi ħabib. 12 Hekk Żimri ġab fix-​xejn id-​dar kollha taʼ Bagħsa,+ skond il-​kelma li Ġeħova+ kien qal kontra Bagħsa permezz tal-​profeta Ġeħu,+ 13 minħabba d-​dnubiet kollha taʼ Bagħsa u d-​dnubiet taʼ ibnu Elah+ li bihom dinbu huma u ġiegħlu lil Israel jidneb ukoll billi joffendi lil Ġeħova l-​Alla taʼ Israel bl-​idoli fiergħa tiegħu.+ 14 U l-​bqija tal-​ġrajjiet t’Elah u kulma għamel, m’humiex dawn miktubin fi ktieb+ il-​ġrajjiet taʼ żmien is-​slaten taʼ Israel?

15 Fis-sena sebgħa u għoxrin t’Asa s-​sultan taʼ Ġuda, Żimri sar sultan għal sebat ijiem+ f’Tirsa, waqt li n-​nies kienu kkampjati biex jattakkaw lil Gibbeton,+ li kienet tal-​Filistin. 16 U n-​nies li kienu kkampjati hemmhekk semgħu l-​aħbar: “Żimri kkonfoffa u qatel lis-​sultan.” Għalhekk, Israel kollu għamel lil Għomri,+ il-​kap taʼ l-​armata, sultan fuq Israel dakinhar fil-​kamp. 17 Imbagħad Għomri u Israel kollu miegħu telgħu minn Gibbeton u assedjaw+ lil Tirsa. 18 U ġara li malli Żimri ra li l-​belt kienet inqabdet, mar fit-​torri taʼ dar is-​sultan u ħaraq id-​dar tas-​sultan bih b’kollox u miet bin-​nar,+ 19 għad-dnubiet li dineb bihom billi għamel dak li hu ħażin f’għajnejn Ġeħova+ għax mexa fit-​triq taʼ Ġerobogħam u fid-​dnub tiegħu li bih ġiegħel lil Israel jidneb ukoll.+ 20 U l-​bqija tal-​ġrajjiet taʼ Żimri u l-​konfoffa tiegħu li kkonfoffa biha, m’humiex dawn miktubin fi ktieb+ il-​ġrajjiet taʼ żmien is-​slaten taʼ Israel?

21 Kien imbagħad li l-​poplu taʼ Israel inqasam f’żewġ naħat.+ In-​nies taʼ naħa waħda bdew isegwu lil Tibni bin Ginat biex jagħmluh sultan, u l-​oħrajn segwew lil Għomri. 22 Fl-aħħar, in-​nies li kienu wara Għomri għelbu lin-​nies taʼ wara Tibni bin Ginat; u Tibni nqatel, u beda jsaltan Għomri.

23 Fis-sena wieħed u tletin t’Asa s-​sultan taʼ Ġuda, Għomri sar sultan fuq Israel u dam isaltan tnax-il sena. F’Tirsa saltan sitt snin. 24 U xtara l-​muntanja tas-​Samarija minn Semer għal żewġ talenti fidda, u beda jibni fuq il-​muntanja u semma l-​belt li bena Samarija, għal Semer sid il-​muntanja.+ 25 U Għomri baqaʼ jagħmel dak li hu ħażin f’għajnejn Ġeħova u għamel agħar minn dawk kollha taʼ qablu.+ 26 U baqaʼ jimxi fit-​triq kollha taʼ Ġerobogħam bin Nebat+ u fid-​dnub tiegħu li bih ġiegħel lil Israel jidneb u joffendi lil Ġeħova l-​Alla taʼ Israel bl-​idoli fiergħa tiegħu.+ 27 U l-​bqija tal-​ġrajjiet t’Għomri, dak li għamel u l-​atti setgħanin tiegħu, m’humiex dawn miktubin fi ktieb+ il-​ġrajjiet taʼ żmien is-​slaten taʼ Israel? 28 Fl-aħħar, Għomri mtedd maʼ missirijietu u ndifen fis-​Samarija; u ibnu Aħab+ beda jsaltan minfloku.

29 U Aħab bin Għomri sar sultan fuq Israel fis-​sena tmienja u tletin t’Asa s-​sultan taʼ Ġuda; u Aħab bin Għomri kompla jsaltan fuq Israel fis-​Samarija+ tnejn u għoxrin sena. 30 U f’għajnejn Ġeħova, Aħab bin Għomri għamel agħar minn dawk kollha taʼ qablu.+ 31 U ġara, bħallikieku kienet ħaġa żgħira+ li jimxi fid-​dnubiet taʼ Ġerobogħam+ bin Nebat, li hu ħa b’martu+ lil Ġeżabel+ bint Etbagħal, is-​sultan tas-​Sidonin,+ u beda jmur u jaqdi lil Bagħal+ u jmil quddiemu. 32 Iktar minn hekk, waqqaf artal lil Bagħal fid-​dar+ li bena lil Bagħal fis-​Samarija. 33 U Aħab għamel arblu sagru;+ u Aħab għamel ferm iktar affarijiet biex joffendi+ lil Ġeħova l-​Alla taʼ Israel mis-​slaten kollha taʼ Israel li ġew qablu.

34 Fi żmienu, Ħijel il-​Beteli bena Ġeriko. Meta qiegħed il-​pedament tagħha sofra t-​telfa t’Abiram, l-​ewwel imwieled tiegħu, u meta waqqaf il-​bibien tagħha sofra t-​telfa taʼ Segub, l-​iżgħar wieħed minn uliedu, skond il-​kelma li Ġeħova kien qal permezz taʼ Ġożwè bin Nun.+

17 U Elija+ t-​Tisbi, wieħed mill-​abitanti taʼ Gilegħad,+ qal lil Aħab: “Daqskemm hu ħaj+ Ġeħova l-​Alla taʼ Israel li ninsab wieqaf quddiemu,*+ matul dawn is-​snin la jkun hawn nida u lanqas xita,+ ħlief bl-​ordni taʼ kelmti!”+

2 Issa l-​kelma+ taʼ Ġeħova ġiet għandu, tgħid: 3 “Itlaq minn hawn, u dur lejn il-​lvant u nħeba+ fil-​wied* taʼ Kerit li qiegħed fil-​lvant tal-​Ġordan. 4 U ixrob mill-​wied,+ u jien nordna ċ-​ċawluni+ jipprovdulek l-​ikel hemmhekk.”+ 5 U immedjatament, hu telaq u għamel skond il-​kelma taʼ Ġeħova,+ u għalhekk mar u beda jgħammar ħdejn il-​wied taʼ Kerit fil-​lvant tal-​Ġordan. 6 U ċ-​ċawluni bdew iġibulu l-​ħobż u l-​laħam fil-​għodu u l-​ħobż u l-​laħam fil-​għaxija, u kien jixrob mill-​wied.+ 7 Imma ġara wara ftit jiem li l-​wied ixxotta,+ għax ma kinitx niżlet xita fl-​art.

8 Issa l-​kelma taʼ Ġeħova ġiet għandu, tgħid:+ 9 “Qum, mur Sarefat,+ li hi taʼ Sidon, u għammar hemmhekk. Ara! Jien se nikkmanda lil waħda mara, armla, biex tipprovdilek l-​ikel.” 10 Għaldaqstant qam u mar Sarefat u wasal fid-​daħla tal-​belt; u kien hemm waħda mara, armla, tiġbor il-​ħatab. Għalhekk, sejħilha u qalilha: “Jekk jogħġbok, ġibli boqqa ilma f’reċipjent biex nixrob.”+ 11 Hi u sejra ġġibhulu, hu sejħilha u qalilha: “Jekk jogħġbok, ġibli wkoll biċċa ħobż+ miegħek.” 12 Għal dan, qaltlu: “Daqskemm Ġeħova Alla tiegħek hu ħaj,+ m’għandix ftajjar,+ imma għandi ponn+ dqiq fil-​ġarra l-​kbira u ftit żejt+ fil-​ġarra ż-​żgħira; u, ara, qed niġbor ftit ħatab, u mbagħad irrid nidħol u nagħmel xi ħaġa għalija u għal ibni, u nikluha u mmutu.”+

13 Imbagħad Elija qalilha: “Tibżax.+ Idħol u agħmel kif għedt. Biss l-​ewwel agħmel ftira żgħira għalija minn dak li hemm,+ u ġibhieli hawn barra, u mbagħad wara tistaʼ tagħmel xi ħaġa għalik u għal ibnek. 14 Għax hekk qal Ġeħova l-​Alla taʼ Israel, ‘Il-​ġarra l-​kbira tad-​dqiq ma tinħeliex, u l-​ġarra ż-​żgħira taż-​żejt ma tispiċċax sal-​jum li fih Ġeħova jibgħat ix-​xita fuq wiċċ l-​art.’”+ 15 Għalhekk, marret u għamlet kif qalilha Elija; u baqgħet tiekol, hi flimkien miegħu u taʼ darha, għal bosta jiem.+ 16 U l-​ġarra l-​kbira tad-​dqiq ma nħlietx, u l-​ġarra ż-​żgħira taż-​żejt ma spiċċatx,+ skond il-​kelma li Ġeħova qal permezz t’Elija.

17 U wara dawn l-​affarijiet, bin il-​mara, sidt id-​dar, marad, u l-​marda tiegħu tant iggravat li ma kienx baqagħlu iżjed nifs fih.+ 18 Għal dan, hi qalet lil Elija: “X’għandi x’naqsam miegħek,+ O bniedem taʼ l-​Alla l-​veru? Int ġejt għandi biex tfakkarni fl-​iżball tiegħi+ u toqtolli lil ibni.” 19 Imma hu qalilha: “Agħtini lil ibnek.” U ħadu minn ħdanha u ġarru fl-​għorfa,+ fejn kien qed joqgħod, u meddu fuq soddtu stess.+ 20 U beda jsejjaħ lil Ġeħova u jgħid: “O Ġeħova Alla tiegħi,+ se ġġib il-​ħsara wkoll fuq l-​armla li qed ngħix magħha bħala barrani billi toqtlilha lil binha?” 21 U mtedd fuq it-​tifel+ tliet darbiet u sejjaħ lil Ġeħova u qal: “O Ġeħova Alla tiegħi, jekk jogħġbok, ħalli ruħ+ it-​tifel terġaʼ lura fih.” 22 Fl-aħħar, Ġeħova semaʼ leħen Elija,+ u ruħ it-​tifel reġgħet lura fih u hu ħa l-​ħajja.+ 23 Elija mbagħad ħa t-​tifel, niżżlu mill-​għorfa, u daħħlu d-​dar u tah lil ommu; u Elija qalilha: “Ara, ibnek ħaj.”+ 24 Għal dan, il-​mara qalet lil Elija: “Issa naf tassew li int bniedem t’Alla+ u li l-​kelma taʼ Ġeħova li tinsab fuq fommok hija vera.”+

18 U ġara wara ħafna jiem+ li kelmet Ġeħova ġiet għand Elija fit-​tielet sena, tgħid: “Mur, idher quddiem Aħab, għax jien determinat li nibgħat ix-​xita fuq wiċċ l-​art.”+ 2 Għaldaqstant, Elija mar biex jidher quddiem Aħab, waqt li fis-​Samarija kien hemm ġuħ kbir.+

3 Sadanittant, Aħab sejjaħ lil Għobadija, li kien jiħodlu ħsieb id-​dar.+ (Issa Għobadija kien wera li jibżaʼ ħafna+ minn Ġeħova. 4 Meta Ġeżabel+ kienet qiegħda teqred lill-​profeti taʼ Ġeħova,+ Għobadija ħa mitt profeta u żammhom moħbijin fl-​għerien ħamsin, ħamsin, u pprovdielhom il-​ħobż u l-​ilma.)+ 5 U Aħab qal lil Għobadija: “Dur mal-​pajjiż u mur ħdejn kull għajn taʼ l-​ilma u f’kull wied.* Forsi nsibu daqsxejn ħaxix aħdar+ u nżommu ż-​żwiemel u l-​bgħula ħajjin u ma jinqerdux iktar bhejjem.”+ 6 Għalhekk, qasmu l-​art li kellhom jgħaddu minnha bejniethom. Aħab mar minn triq, u Għobadija mar minn triq oħra.+

7 Waqt li Għobadija kien għaddej fi triqtu, ara, Elija kien hemm biex jiltaqaʼ miegħu.+ Hu mill-​ewwel għarfu u nxteħet wiċċu fl-​art+ u qallu: “Dan int, sidi+ Elija?” 8 Għal dan, hu qallu: “Jien hu. Mur u għid lil sidek,+ ‘Hawn hu Elija.’” 9 Imma hu qallu: “Xi dnub+ għamilt biex se terħi lill-​qaddej tiegħek f’id Aħab ħalli joqtolni? 10 Daqskemm Ġeħova Alla tiegħek hu ħaj,+ m’hemmx ġens jew saltna li sidi ma bagħatx ifittxek fiha. U wara li qalulu, ‘M’huwiex hawn,’ hu ġiegħel lis-​saltna u l-​ġens jaħilfu li ma setgħux isibuk.+ 11 U issa int qed tgħidli, ‘Mur, għid lil sidek: “Hawn hu Elija.”’ 12 Imbagħad meta nħallik l-​ispirtu+ taʼ Ġeħova żgur iġorrok lejn ma nafx fejn; u jien inkun għedt lil Aħab, u hu ma jsibekx u żgur joqtolni,+ għax il-​qaddej tiegħek ilu jibżaʼ minn Ġeħova mindu kien żgħir.+ 13 Jaqaw lil sidi ma qalulux x’għamilt meta Ġeżabel qatlet lill-​profeti taʼ Ġeħova, kif żammejt lil xi profeti taʼ Ġeħova moħbijin, mitt raġel, ħamsin f’kull għar,+ u bqajt nipprovdilhom il-​ħobż u l-​ilma?+ 14 U issa int qed tgħidli, ‘Mur, għid lil sidek: “Hawn hu Elija.”’ U żgur joqtolni.”+ 15 Madankollu, Elija qallu: “Daqskemm hu ħaj+ Ġeħova taʼ l-​armati+ li ninsab wieqaf quddiemu,* illum se nidher quddiem is-​sultan.”

16 Għalhekk, Għobadija telaq biex jiltaqaʼ m’Aħab u qallu. U Aħab mar jiltaqaʼ m’Elija.

17 U ġara li, malli Aħab ra lil Elija, Aħab mill-​ewwel qallu: “Dan int, il-​bniedem li ġiegħel lil Israel jiġi mwarrab?”+

18 Għal dan qallu: “Mhux jien ġegħelt lil Israel jiġi mwarrab,+ imma int u dar missierek,+ għax tlaqtu l-​kmandamenti taʼ Ġeħova,+ u mortu timxu wara l-​Bagħalim.+ 19 U issa ibgħat messaġġ u iġbor lil Israel kollu quddiemi fuq il-​Muntanja Karmel+ flimkien maʼ l-​erbaʼ mija u ħamsin profeta taʼ Bagħal+ u l-​erbaʼ mitt profeta taʼ l-​arblu sagru,+ li jieklu mill-​mejda taʼ Ġeżabel.”+ 20 U Aħab bagħat għal ulied Israel kollha u ġabar flimkien lill-​profeti+ fuq il-​Muntanja Karmel.

21 Imbagħad Elija resaq lejn in-​nies kollha u qal: “Kemm se ddumu zzappu fuq żewġ opinjonijiet differenti?+ Jekk Ġeħova hu l-​Alla l-​veru, morru warajh;+ imma jekk hu Bagħal il-​wieħed veru, morru warajh.” U n-​nies ma qalux kelma waħda biex iwiġbuh. 22 U Elija kompla jgħid lin-​nies: “Jien baqaʼ bħala profeta taʼ Ġeħova,+ jien biss, waqt li profeti taʼ Bagħal hemm erbaʼ mija u ħamsin. 23 Issa ħa jagħtuna żewġ barrin żgħar, u ħa jagħżlu għalihom barri żgħir u jqattgħuh biċċiet u jqegħduh fuq il-​ħatab, imma ma jagħtuhx in-​nar. U jien inħejji l-​barri ż-​żgħir l-​ieħor, u nqiegħdu fuq il-​ħatab, imma ma nagħtihx in-​nar. 24 U intom sejħu l-​isem taʼ l-​alla tagħkom,+ u jien, min-​naħa tiegħi, insejjaħ isem Ġeħova; u l-​Alla l-​veru li jwieġeb bin-​nar+ ikun hu l-​Alla l-​veru.”+ Għal dan, il-​poplu kollu wieġeb u qal: “Tajjeb.”

25 Imbagħad Elija qal lill-​profeti taʼ Bagħal: “Agħżlu barri żgħir għalikom u ħejjuh intom l-​ewwel, għax intom qegħdin fil-​maġġuranza; u sejħu isem l-​alla tagħkom, imma tagħtuhx in-​nar.” 26 Għaldaqstant ħadu l-​barri ż-​żgħir li tahom. Imbagħad ħejjewh u qagħdu jsejħu isem Bagħal minn fil-​għodu sa nofsinhar, u jgħidu: “O Bagħal, wiġibna!” Imma ma nstemaʼ l-​ebda leħen,+ u ħadd ma wiġibhom.+ U baqgħu jzappu madwar l-​artal li kienu għamlu. 27 U f’nofsinhar Elija beda jidħaq bihom+ u jgħidilhom: “Għajtulu kemm tifilħu, għax hu alla;+ żgur ħsiebu f’ħaġa oħra, u jrid imur il-​latrina+ għax għandu bżonn jagħmel.+ Jew forsi rieqed u jeħtieġ iqum!”+ 28 U bdew jgħajtulu kemm jifilħu u jqattgħu+ ġisimhom stess skond id-​drawwa tagħhom bl-​istalletti u l-​lanez, sakemm ħarġu d-​demm li beda jċarċar fuqhom. 29 U ġara li għadda nofsinhar u huma komplew iġibu ruħhom taʼ profeti+ sal-​ħin li tiġi preżentata l-​offerta tal-​qmuħ, imma baqaʼ ma nstemaʼ l-​ebda leħen, u ħadd ma wiġibhom, u ħadd ma ta kashom.+

30 Fl-aħħar, Elija qal lin-​nies kollha: “Ersqu lejja.” U n-​nies kollha resqu lejh. U beda jsewwi l-​artal taʼ Ġeħova li kien imġarraf.+ 31 Għalhekk, Elija ħa tnax-il ġebla, skond l-​għadd tat-​tribujiet taʼ wlied Ġakobb, li l-​kelma taʼ Ġeħova kienet ġiet għandu,+ tgħid: “Ismek isir Israel.”+ 32 U mill-​ġebel bena artal+ f’isem Ġeħova+ u madwar l-​artal kollu għamel gandott, bejn wieħed u ieħor daqs l-​art li tinżeraʼ b’żewġ seat żerriegħa. 33 Wara dan, poġġa l-​ħatab+ f’ordni u qattaʼ l-​barri żgħir u qiegħdu fuq il-​ħatab. U qal: “Imlew erbaʼ ġarar kbar bl-​ilma u ferrgħu l-​ilma fuq l-​offerta tal-​ħruq u fuq il-​ħatab.” 34 Imbagħad qal: “Erġgħu agħmlu hekk.” U reġgħu għamlu hekk. U qal: “Erġgħu agħmlu hekk għat-​tielet darba.” Għalhekk, reġgħu għamlu hekk għat-​tielet darba. 35 B’hekk, l-​ilma ġera madwar l-​artal kollu, u l-​gandott imtela bl-​ilma.

36 U ġara fil-​ħin+ li tiġi preżentata l-​offerta tal-​qmuħ li l-​profeta Elija resaq u qal: “O Ġeħova, l-​Alla t’Abraham,+ Iżakk,+ u Israel,+ għarraf illum li int Alla f’Israel+ u li jien il-​qaddej tiegħek u li skond kelmtek+ għamilt dawn l-​affarijiet kollha. 37 Wiġibni, O Ġeħova, wiġibni, ħalli dawn in-​nies ikunu jafu li int, Ġeħova,+ int l-​Alla l-​veru u int innifsek reġġajtilhom qalbhom lura.”+

38 Għal dan, in-​nar+ taʼ Ġeħova niżel u ħataf l-​offerta tal-​ħruq+ u l-​ħatab u l-​ġebel u t-​trab, u xorob l-​ilma tal-​gandott.+ 39 Hekk kif in-​nies kollha raw dan, huma nxteħtu wiċċhom fl-​art+ u qalu: “Ġeħova hu l-​Alla l-​veru! Ġeħova hu l-​Alla l-​veru!” 40 Imbagħad Elija qalilhom: “Aqbdu ’l-profeti taʼ Bagħal! Tħallu ’l ħadd minnhom jaħrab!” Minnufih qabduhom, u Elija niżżilhom fil-​wied taʼ Kison+ u qatilhom hemmhekk.+

41 Imbagħad Elija qal lil Aħab: “Itlaʼ, kul u ixrob;+ għax jinstemaʼ jidwi l-​ħoss taʼ xita bil-​qliel.”+ 42 U Aħab telaʼ jiekol u jixrob. U Elija telaʼ fuq il-​quċċata tal-​Karmel u niżel kobba maʼ l-​art+ u żamm wiċċu bejn irkopptejh.+ 43 Imbagħad qal lill-​qaddej tiegħu: “Itlaʼ, jekk jogħġbok, u ħares lejn id-​direzzjoni tal-​baħar.” Għalhekk, dak telaʼ u ħares u mbagħad qal: “M’hemm xejn.” U għal sebaʼ darbiet issokta jgħidlu, “Erġaʼ mur.”+ 44 U mas-​sebaʼ darba dak qal: “Ara! Hemm sħaba ċkejkna daqs il-​pala taʼ id raġel tielgħa mill-​baħar.”+ Issa hu qal: “Itlaʼ, għid lil Aħab, ‘Arma l-​karru!+ U inżel ħalli ma tinqabadx fix-​xita qalila!’” 45 U ġara sadanittant li s-​smewwiet iddallmu bis-​sħab u qam ir-​riħ+ u bdiet nieżla xita bil-​qliel.+ U Aħab baqaʼ għaddej riekeb fi triqtu lejn Ġeżragħel.+ 46 U id Ġeħova kienet fuq Elija,+ u b’hekk hu xammar il-​libsa*+ u telaq jiġri qabel Aħab it-​triq kollha sa Ġeżragħel.+

19 Imbagħad Aħab+ qal lil Ġeżabel+ b’kulma għamel Elija u kif dan qatel lill-​profeti kollha bis-​sejf.+ 2 Għalhekk, Ġeżabel bagħtet messaġġier għand Elija, tgħidlu: “Jalla jagħmlu hekk l-​allat,+ u iktar minn hekk,+ jekk s’għada bħalissa ma nkunx għamilt minn ruħek bħalma sar minn ruħ kull wieħed minnhom!” 3 U beda jibżaʼ. Għaldaqstant qam u ħarab biex isalva ruħu+ u mar Bir-​xeba,+ li hi taʼ Ġuda.+ U ħalla lill-​qaddej tiegħu hemmhekk. 4 U mbagħad hu mar fix-​xagħri u vvjaġġa għal jum, u fl-​aħħar ġie ħdejn siġra tal-​ġummar+ u qagħad bil-​qiegħda taħtha. U beda jitlob li ruħu tmut u jgħid: “Biżżejjed! Issa, O Ġeħova, ħudli ruħi,+ għax m’iniex aħjar minn missirijieti.”

5 Fl-aħħar imtedd u raqad taħt is-​siġra tal-​ġummar.+ Imma, ara, anġlu+ beda jmissu!+ U qallu: “Qum u kul.” 6 U hu ħares u lemaħ ħdejn rasu ftira+ fuq xi ġebel sħun u buqar ilma. U qabad jiekol u jixrob, u mbagħad reġaʼ mtedd. 7 Iktar tard l-​anġlu+ taʼ Ġeħova reġaʼ ġie t-​tieni darba u messu u qallu: “Qum u kul, għax il-​vjaġġ huwa wisq għalik.”+ 8 Għalhekk, qam u kiel u xorob, u bis-​saħħa taʼ dak in-​nutriment baqaʼ sejjer erbgħin jum+ u erbgħin lejl sal-​muntanja taʼ l-​Alla l-​veru, il-​Ħoreb.+

9 Fl-aħħar daħal f’għar,+ biex iqattaʼ l-​lejl hemmhekk; u ġiet għandu l-​kelma taʼ Ġeħova, tgħid: “X’int tagħmel hawn, Elija?”+ 10 U hu qal: “Għert ħafna+ minħabba Ġeħova l-​Alla taʼ l-​armati; għax ulied Israel telqu l-​patt tiegħek,+ l-​artali tiegħek ġarrfuhom,+ u lill-​profeti tiegħek qatluhom bis-​sejf,+ u b’hekk jien biss baqaʼ;+ u qed jipprovaw jiħduli ħajti.”+ 11 Imma Alla qallu: “Mur, u ieqaf fuq il-​muntanja quddiem Ġeħova.”+ U, ara! Ġeħova kien għaddej,+ u riħ b’saħħtu u qawwi beda jifraq il-​muntanji u jaqsam il-​blat quddiem Ġeħova.+ (Ġeħova ma kienx fir-​riħ.) U wara r-​riħ kien hemm theżżiża.+ (Ġeħova ma kienx fit-​theżżiża.) 12 U wara t-​theżżiża kien hemm nar.+ (Ġeħova ma kienx fin-​nar.) U wara n-​nar kien hemm leħen kalm u baxx.+ 13 U ġara li malli semgħu, Elija mill-​ewwel għatta wiċċu bil-​libsa tiegħu taʼ profeta+ u ħareġ u waqaf fid-​daħla taʼ l-​għar; u ġie leħen għandu, u qallu: “X’int tagħmel hawn, Elija?”+ 14 U hu qal: “Jien għert ħafna minħabba Ġeħova l-​Alla taʼ l-​armati; għax ulied Israel telqu l-​patt tiegħek,+ l-​artali tiegħek ġarrfuhom, u lill-​profeti tiegħek qatluhom bis-​sejf, u b’hekk jien biss baqaʼ; u qed jipprovaw jiħduli ħajti.”+

15 Issa Ġeħova qallu: “Mur, erġaʼ lura fi triqtek lejn ix-​xagħri taʼ Damasku;+ u idħol u idlek+ lil Ħażagħel+ bħala sultan tas-​Sirja. 16 U idlek lil Ġeħu,+ li nannuh huwa Nimsi,+ bħala sultan fuq Israel; u lil Eliżew+ bin Safat minn Abel-meħola+ idilku bħala profeta minflokok.+ 17 U jiġri li min jaħrab mis-​sejf taʼ Ħażagħel,+ joqtlu Ġeħu,+ u min jaħrab mis-​sejf taʼ Ġeħu, joqtlu Eliżew.+ 18 U jien ħallejt sebat elef ruħ f’Israel,+ kull irkoppa li ma niżlitx quddiem Bagħal,+ u kull fomm li ma bisux.”+

19 Għaldaqstant telaq minn hemm u sab lil Eliżew bin Safat waqt li dan kien qed jaħrat+ bi tnax-il par barrin, u hu kien mat-​tnax-il wieħed. Għalhekk, Elija qasam għal ħdejh u tefagħlu fuqu l-​libsa tiegħu taʼ profeta.+ 20 U hu ħalla l-​barrin u mar jiġri wara Elija u qallu: “Jekk jogħġbok, ħallini nagħti bewsa lil missieri u lil ommi.+ Imbagħad niġi warajk.” Għalhekk qallu: “Mur, erġaʼ lura; x’għamiltlek jien biex inżommok?” 21 Għaldaqstant waqaf isegwih u dar lura u ħa żewġ barrin u ssagrifikahom,+ u bl-​għodda+ tal-​barrin għalla laħamhom u tah lin-​nies, u bdew jieklu. Wara dan, qam u mar wara Elija u beda jaqdih.+

20 U Ben-ħadad+ is-​sultan tas-​Sirja ġemaʼ flimkien il-​qawwiet militari kollha tiegħu kif ukoll tnejn u tletin sultan miegħu+ u żwiemel+ u karrijiet,+ u telaʼ u assedja+ l-​belt tas-​Samarija+ u ġġieled kontriha. 2 Imbagħad bagħat messaġġiera+ fil-​belt għand Aħab is-​sultan taʼ Israel. U qallu: “Hekk qal Ben-ħadad, 3 ‘Il-​fidda u d-​deheb tiegħek huma tiegħi, u n-​nisa u wliedek, l-​isbaħ fosthom, huma tiegħi.’”+ 4 Għalhekk, is-​sultan taʼ Israel wieġeb u qal: “Kif tgħid int, sidi s-​sultan; jien tiegħek flimkien maʼ dak kollu li għandi.”+

5 Iktar tard il-​messaġġiera ġew lura u qalu: “Hekk qal Ben-ħadad, ‘Jien bgħatt ngħidlek: “Agħtini l-​fidda u d-​deheb tiegħek u n-​nisa tiegħek u wliedek. 6 Imma għada madwar dan il-​ħin jien nibgħatlek il-​qaddejja tiegħi, u jfittxu sew fid-​dar tiegħek u fid-​djar tal-​qaddejja tiegħek; u kulma hu sabiħ+ f’għajnejk jaqbduh f’idejhom u jiħduh.”’”

7 Għalhekk, is-​sultan taʼ Israel sejjaħ lix-​xjuħ kollha tal-​pajjiż+ u qalilhom: “Kunu afu, jekk jogħġobkom, u araw li dan gwaj qed ifittex;+ għax hu bagħat jitlobni n-​nisa tiegħi u wliedi u l-​fidda u d-​deheb tiegħi, u jien ma ċħadthomlux.” 8 Imbagħad ix-​xjuħ kollha u l-​poplu kollu qalulu: “Tobdihx, u taċċettax.” 9 Għalhekk, lill-​messaġġiera taʼ Ben-ħadad qalilhom: “Għidu lil sidi s-​sultan, ‘Dak kollu li bgħatt tgħid lill-​qaddej tiegħek l-​ewwel darba se nagħmlu; imma din il-​ħaġa ma nistax nagħmilha.’” U l-​messaġġiera marru u wasslulu r-​risposta.

10 Issa Ben-ħadad bagħat jgħidlu: “Jalla jagħmluli hekk l-​allat,+ u iktar minn hekk,+ jekk it-​trab tas-​Samarija jkun biżżejjed biex kull wieħed min-​nies li għandi warajja jimla idu!”+ 11 Min-naħa tiegħu, is-​sultan taʼ Israel wieġeb u qal: “Għidulu, ‘Ħalli dak li qed jitħażżem għall-​gwerra+ ma joqgħodx jiftaħar bħal dak li jħoll ħżiemu wara l-​gwerra.’”+ 12 U malli semaʼ dan il-​kliem, waqt li hu u s-​slaten kienu qed jixorbu+ fl-​għerejjex, hu qal lill-​qaddejja tiegħu: “Ħudu postkom!” U dawk bdew jieħdu posthom kontra l-​belt.

13 U ċertu profeta resaq fuq Aħab is-​sultan taʼ Israel+ u qallu: “Hekk qal Ġeħova,+ ‘Rajtha din il-​folla kbira? Arani, illum nagħtiha f’idejk, u int tkun taf li jien Ġeħova.’”+ 14 Imbagħad Aħab qal: “Permezz taʼ min?” U wieġbu: “Hekk qal Ġeħova, ‘Permezz taż-​żgħażagħ taʼ mal-​prinċpijiet tal-​provinċji.’” Fl-​aħħar qal: “U min se jibda l-​battalja?” U wieġbu: “Int!”

15 U għadd iż-​żgħażagħ taʼ mal-​prinċpijiet tal-​provinċji, u kienu mitejn u tnejn u tletin;+ u wara għadd in-​nies kollha taʼ l-​armata, ulied Israel kollha, u kienu sebat elef. 16 U bdew ħerġin f’nofsinhar meta Ben-ħadad kien qed jixrob u jisker+ fl-​għerejjex, hu u s-​slaten, it-​tnejn u tletin sultan li kienu qed jgħinuh. 17 Meta ż-​żgħażagħ+ taʼ mal-​prinċpijiet tal-​provinċji ħarġu l-​ewwel, Ben-ħadad fil-​pront bagħat lil xi wħud minn tiegħu; u ġew jgħidulu: “Ħarġu xi rġiel mis-​Samarija.” 18 U qalilhom: “Jekk ħarġu għall-​paċi, aqbduhom ħajjin; jekk ħarġu għall-​battalja, aqbduhom ħajjin ukoll.”+ 19 U dawn huma li ħarġu mill-​belt, iż-​żgħażagħ taʼ mal-​prinċpijiet tal-​provinċji u l-​qawwiet militari li kienu warajhom. 20 U kull wieħed beda joqtol lil dak li kien ġej kontrih; u s-​Sirjani+ bdew jaħarbu,+ u l-​Israelin marru għal warajhom, imma Ben-ħadad is-​sultan tas-​Sirja rnexxielu jaħrab fuq żiemel flimkien mar-​rikkieba taż-​żwiemel. 21 Iżda s-​sultan taʼ Israel ħareġ u baqaʼ jaħbat għaż-​żwiemel u l-​karrijiet,+ u ħabat għas-​Sirjani u l-​qatla kienet kbira.

22 Iktar tard, il-​profeta+ resaq fuq is-​sultan taʼ Israel u qallu: “Mur, issaħħaħ,+ u kun af u ara x’għandek tagħmel;+ għax la tasal sena oħra s-​sultan tas-​Sirja jerġaʼ jitlaʼ kontrik.”+

23 U l-​qaddejja tas-​sultan tas-​Sirja qalulu: “Alla tagħhom hu Alla tal-​muntanji.+ Għalhekk kienu iktar b’saħħithom minna. Madankollu, ejja niġġildulhom fuq art wâtja u naraw jekk inkunux iktar b’saħħitna minnhom. 24 U min-​naħa tiegħek agħmel hekk: Neħħi s-​slaten+ minn posthom u qiegħed gvernaturi minflokhom.+ 25 U int ifforma qawwa militari għalik innifsek daqs il-​qawwa militari li waqgħet minn miegħek, żiemel b’żiemel u karru b’karru; u ħa niġġildulhom fuq art wâtja u naraw jekk inkunux iktar b’saħħitna minnhom.”+ Għaldaqstant semaʼ minn kliemhom u għamel hekk.

26 U meta waslet sena oħra, Ben-ħadad ġabar is-​Sirjani+ u telaʼ Afek+ jitqabad kontra Israel. 27 U wlied Israel inġabru u ħadu biżżejjed provvisti+ u ħarġu jiltaqgħu magħhom; u wlied Israel ikkampjaw quddiemhom bħal żewġ imrieħel żgħar tal-​mogħoż, waqt li s-​Sirjani, min-​naħa tagħhom, kienu jimlew l-​art.+ 28 Imbagħad il-​bniedem taʼ l-​Alla l-​veru+ resaq lejn is-​sultan taʼ Israel u kompla jgħidlu: “Hekk qal Ġeħova, ‘Talli s-​Sirjani qalu: “Ġeħova hu Alla tal-​muntanji, u m’huwiex Alla tal-​pjanuri l-​baxxi,” se jkolli nagħti din il-​folla kbira kollha f’idejk,+ u intom tkunu tafu li jien Ġeħova.’”+

29 U baqgħu kkampjati sebat ijiem, dawn quddiem dawk.+ U fis-​sebaʼ jum bdiet il-​battalja; u wlied Israel bdew joqtlu lis-​Sirjani, mitt elf raġel bil-​mixi f’jum wieħed. 30 U dawk li kien baqaʼ ħarbu lejn Afek,+ lejn il-​belt; u waqaʼ s-​sur fuq is-​sebgħa u għoxrin elf raġel li kien baqaʼ.+ U Ben-ħadad ħarab+ u fl-​aħħar wasal fil-​belt u daħal fil-​kamra taʼ ġewwanett.+

31 Għalhekk, il-​qaddejja tiegħu qalulu: “Ara, issa, aħna smajna li s-​slaten taʼ dar Israel huma slaten taʼ qalb tajba bl-​imħabba.+ Jekk jogħġbok, ħallina nagħmlu lbies taʼ l-​ixkora+ madwar ġenbejna+ u ħbula maʼ rasna, u mmorru għand is-​sultan taʼ Israel. Forsi jħallilek ruħek ħajja.”+ 32 Għalhekk, ħażżmu ġenbejhom bl-​ilbies taʼ l-​ixkora, u għamlu l-​ħbula maʼ rashom, u daħlu għand is-​sultan taʼ Israel u qalulu: “Il-​qaddej tiegħek Ben-ħadad qal, ‘Jekk jogħġbok, ħallili ruħi ħajja.’” Għal dan qalilhom: “Għadu ħaj? Dak ħija.” 33 Għaldaqstant, l-​irġiel+ ħadu dan bħala sinjal tajjeb u malajr fehmu li hu kien ħa din id-​deċiżjoni minn jeddu, u qalulu: “Ben-ħadad huwa ħuk.” U qalilhom: “Isa, ġibuh hawn.” Imbagħad Ben-ħadad ħareġ u mar għandu; u minnufih tellgħu fuq il-​karru.+

34 Imbagħad Ben-ħadad qallu: “Il-​bliet+ li ħa missieri mingħand missierek nerġaʼ nagħtihomlok; u agħżel it-​toroq li trid f’Damasku bħalma għażel missieri fis-​Samarija.”

U Aħab qallu: “U jien se nibagħtek b’dan il-​patt.”+

Għaldaqstant għamel patt miegħu u bagħtu.

35 U ċertu raġel minn ulied il-​profeti*+ qal lill-​ħabib tiegħu skond il-​kelma+ taʼ Ġeħova: “Sawwatni, jekk jogħġbok.” Imma r-​raġel ma riedx isawtu. 36 Għalhekk, hu qallu: “Talli ma smajtx minn leħen Ġeħova, ara, meta titlaq minn ħdejja se joqtlok iljun.” Wara dan, hu telaq minn ħdejh, u sabu ljun+ u qatlu.+

37 U mar isib raġel ieħor u qallu: “Sawwatni, jekk jogħġbok.” Għalhekk, ir-​raġel sawtu; sawtu u ferieh.

38 Imbagħad il-​profeta telaq u qagħad wieqaf jistenna lis-​sultan fit-​triq, u għamel faxxa fuq għajnejh biex ma jintgħarafx.+ 39 U ġara li malli s-​sultan kien għaddej minn hemmhekk, hu għajjat lis-​sultan u qallu:+ “Il-​qaddej tiegħek ħareġ fl-​eqqel tal-​battalja; u wieħed mill-​irġiel warrab minn postu u ġabli raġel u qalli, ‘Oqgħod għassa taʼ dan ir-​raġel. Jekk b’xi mod jirnexxilu jaħrab, ruħek+ ikollha tieħu post ruħu,+ jew inkella jkollok tħallas talent fidda.’+ 40 U meta l-​qaddej tiegħek kien imħabbat ’l hemm u ’l hawn, dak għosfor.” Għal dan, is-​sultan taʼ Israel qallu: “Hekk hu l-​ġudizzju tiegħek. Int stess iddeċidejt.”+ 41 Malli qal hekk, hu malajr malajr neħħa l-​faxxa minn fuq għajnejh, u s-​sultan taʼ Israel għarfu li kien mill-​profeti.+ 42 U mbagħad qallu: “Hekk qal Ġeħova, ‘Talli tlaqt minn idejk ir-​raġel li jien iddeċidejt li għandu jinqered,*+ ruħek tieħu post ruħu,+ u l-​poplu tiegħek post il-​poplu tiegħu.’”+ 43 Imbagħad is-​sultan taʼ Israel telaq lejn daru, bin-​nervi u mdejjaq,+ u wasal is-​Samarija.+

21 U ġara wara dawn l-​affarijiet li kien hemm għalqa tad-​dwieli li kienet taʼ Nabot il-​Ġeżragħeli, u din kienet f’Ġeżragħel,+ ħdejn il-​palazz t’Aħab is-​sultan tas-​Samarija. 2 Għalhekk, Aħab kellem lil Nabot, u qallu: “Agħtini+ l-​għalqa tad-​dwieli tiegħek,+ sabiex nagħmilha ġnien+ tal-​ħxejjex+ għalija, għax qiegħda viċin id-​dar tiegħi; u minflokha nagħtik għalqa tad-​dwieli aħjar minnha. Jew jekk jidhirlek li hu tajjeb f’għajnejk,+ nagħtik flus kemm tiswa.” 3 Imma Nabot qal lil Aħab: “Ma jgħaddilix minn moħħi,+ mill-​ħarsa taʼ Ġeħova,+ li nagħtik wirt missirijieti.”+ 4 Għalhekk, Aħab mar id-​dar, bin-​nervi u mdejjaq minħabba kliem Nabot il-​Ġeżragħeli, meta qallu: “M’iniex se nagħtik wirt missirijieti.” Imbagħad imtedd fuq soddtu u dawwar wiċċu+ u ma kielx.

5 U martu Ġeżabel+ daħlet ħdejh u qaltlu: “Għala għandek spirtu mnikket+ u m’intix tiekol?” 6 Għal dan wiġibha: “Għax kellimt lil Nabot il-​Ġeżragħeli u għedtlu, ‘Agħtini l-​għalqa tad-​dwieli bil-​flus. Jew, jekk tippreferi, nagħtik għalqa tad-​dwieli oħra minflokha.’ Imma hu qalli, ‘M’iniex se nagħtik l-​għalqa tad-​dwieli tiegħi.’”+ 7 Imbagħad martu Ġeżabel qaltlu: “Hekk int issaltan fuq Israel?+ Qum, kul u ħalli qalbek tifraħ. Jien stess nagħtik l-​għalqa tad-​dwieli taʼ Nabot il-​Ġeżragħeli.”+ 8 Għaldaqstant kitbet xi ittri+ f’isem Aħab u mmarkathom bis-​siġill tiegħu,+ u bagħtet l-​ittri lix-​xjuħ+ u lin-​nobbli li kienu jgħammru maʼ Nabot fil-​belt tiegħu. 9 Imma fl-​ittri li kitbet qalet:+ “Iddikjaraw sawma u araw li Nabot joqgħod bil-​qiegħda f’ras il-​poplu. 10 U qabbdu lil żewġt irġiel,+ tnejn m’huma tajbin għal xejn,+ biex joqogħdu bil-​qiegħda quddiemu, u jixhdu kontrih+ u jgħidu, ‘Int sħitt ’l Alla u lis-​sultan!’+ U oħorġuh u ħaġġruh sa ma jmut.”+

11 Għalhekk, l-​irġiel taʼ beltu, ix-​xjuħ u n-​nobbli li kienu jgħammru fil-​belt tiegħu, għamlu bħalma bagħtet tgħidilhom Ġeżabel, bħalma kien hemm miktub fl-​ittri li kienet bagħtitilhom.+ 12 U ddikjaraw sawma+ u raw li Nabot joqgħod bil-​qiegħda f’ras il-​poplu. 13 Imbagħad tnejn mill-​irġiel, m’huma tajbin għal xejn, daħlu u poġġew quddiemu; u dawn l-​irġiel bdew jixhdu kontrih, jiġifieri, kontra Nabot, quddiem il-​poplu, u qalu: “Nabot seħet lil Alla u lis-​sultan!”+ Wara dan ħarġuh barra l-​belt u ħaġġruh u miet.+ 14 Imbagħad bagħtu jgħidu lil Ġeżabel: “Nabot ġie mħaġġar u miet.”+

15 U ġara li malli Ġeżabel semgħet li Nabot ġie mħaġġar u miet, Ġeżabel qalet lil Aħab: “Qum, ħu l-​għalqa tad-​dwieli taʼ Nabot il-​Ġeżragħeli,+ li ma riedx jagħtihielek bil-​flus; għax Nabot m’għadux ħaj, imma miet.” 16 U hekk kif Aħab semaʼ li Nabot kien miet, hu mill-​ewwel qam biex jinżel sa l-​għalqa tad-​dwieli taʼ Nabot il-​Ġeżragħeli ħalli jiħodha.+

17 U l-​kelma taʼ Ġeħova+ ġiet għand Elija+ t-​Tisbi, tgħid: 18 “Qum, inżel iltaqaʼ m’Aħab is-​sultan taʼ Israel, li qiegħed fis-​Samarija.+ Hu jinsab fl-​għalqa tad-​dwieli taʼ Nabot, li niżel fiha biex jiħodha. 19 U għidlu, ‘Hekk qal Ġeħova: “Wara li qtilt,+ se tieħu l-​wirt ukoll?”’+ U għidlu, ‘Hekk qal Ġeħova: “Fil-​post+ fejn il-​klieb lagħqu d-​demm taʼ Nabot, il-​klieb se jilagħqu d-​demm tiegħek, iva, tiegħek.”’”+

20 U Aħab qal lil Elija: “Sibtni, ja għadu tiegħi?”+ Qallu: “Sibtek. ‘Talli begħt lilek innifsek biex tagħmel dak li hu ħażin f’għajnejn Ġeħova,+ 21 ara, se nġib gwaj fuqek;+ u niknes kollox warajk+ u neqred minn dar Aħab lill-​irġiel u lis-​subien kollha,+ sa l-​iktar wieħed baxx f’Israel. 22 U nagħmel lil darek bħal dar Ġerobogħam+ bin Nebat u bħal dar Bagħsa+ bin Aħija, minħabba l-​offiża li offendejtni biha int u mbagħad ġegħelt lil Israel jidneb ukoll.’+ 23 Iktar minn hekk, Ġeħova tkellem dwar Ġeżabel u qal, ‘Il-​klieb stess se jieklu lil Ġeżabel fil-​biċċa art f’Ġeżragħel.+ 24 Kulmin imut fil-​belt minn dar Aħab jikluh il-​klieb; u kulmin imut fl-​għalqa jikluh it-​tjur tas-​smewwiet.+ 25 Ma kien hemm assolutament ħadd bħal Aħab,+ li biegħ lilu nnifsu biex jagħmel dak li hu ħażin f’għajnejn Ġeħova, imħeġġeġ+ minn martu Ġeżabel.+ 26 U aġixxa b’mod mistkerrah ferm billi mar wara l-​idoli moqżieża daqs id-​demel,+ bħalma kienu għamlu l-​Amurrin kollha, li Ġeħova kien keċċiehom minn quddiem ulied Israel.’”+

27 U malli semaʼ dan il-​kliem, Aħab ċarrat ħwejġu u libes ilbies taʼ l-​ixkora+ fuq il-​laħam; u beda jsum u baqaʼ jimtedd fuq l-​ixkejjer u jimxi b’qalbu maqtugħa.+ 28 U l-​kelma taʼ Ġeħova ġiet għand Elija t-​Tisbi, tgħid: 29 “Rajt kif Aħab umilja ruħu minħabba fija?+ Talli umilja ruħu minħabba fija, ma nġibx il-​gwaj fi żmienu.+ Fi żmien ibnu nġib il-​gwaj fuq daru.”+

22 U għal tliet snin baqgħu jgħammru mingħajr gwerer bejn is-​Sirja u Israel. 2 U fit-​tielet sena Ġeħosafat+ is-​sultan taʼ Ġuda niżel għand is-​sultan taʼ Israel. 3 Imbagħad is-​sultan taʼ Israel qal lill-​qaddejja tiegħu: “Ma tafux li Ramot-gilegħad+ hi tagħna? Iżda xorta qed naħsbuha jekk niħduhiex minn idejn is-​sultan tas-​Sirja.” 4 U qal lil Ġeħosafat: “Tiġi miegħi niġġieldu f’Ramot-gilegħad?”+ U Ġeħosafat qal lis-​sultan taʼ Israel: “Jien għal miegħek. In-​nies tiegħi għal man-​nies tiegħek.+ Iż-​żwiemel tiegħi għal maż-​żwiemel tiegħek.”

5 Madankollu, Ġeħosafat żied jgħid lis-​sultan taʼ Israel: “Jekk jogħġbok, qabel xejn staqsi+ x’inhi l-​kelma taʼ Ġeħova.” 6 Għalhekk, is-​sultan taʼ Israel ġabar lill-​profeti flimkien,+ madwar erbaʼ mitt raġel, u qalilhom: “Għandi jien immur għall-​gwerra kontra Ramot-gilegħad, jew noqgħod lura?” U bdew jgħidulu: “Itlaʼ,+ u Ġeħova jagħtiha f’idejn is-​sultan.”

7 Imma Ġeħosafat qal: “Hawnhekk m’għadx hawn profeta taʼ Ġeħova? Mela ħa nistaqsu permezz tiegħu.”+ 8 Għal dan, is-​sultan taʼ Israel qal lil Ġeħosafat: “Għad fadal raġel wieħed li permezz tiegħu nistgħu nistaqsu lil Ġeħova;+ imma jien nobogħdu,+ għax hu ma jipprofetizzax affarijiet tajbin dwari imma ħżiena+—Mikaja bin Imla.” Madankollu, Ġeħosafat qal: “Ħa ma jgħidx ħaġa bħal din is-​sultan.”+

9 Għaldaqstant, is-​sultan taʼ Israel sejjaħ lil ċertu uffiċjal tal-​palazz+ u qallu: “Ġib malajr lil Mikaja bin Imla.”+ 10 Issa s-​sultan taʼ Israel u Ġeħosafat is-​sultan taʼ Ġuda kienu bil-​qiegħda kull wieħed fuq it-​tron tiegħu, lebsin ilbies irjali,+ fil-​qiegħa tad-​dris fid-​daħla tal-​bieb tas-​Samarija; u l-​profeti kollha kienu qed jaġixxu bħala profeti quddiemhom.+ 11 Imbagħad Sedekija bin Kengħana għamel qrun tal-​ħadid u qal: “Hekk qal Ġeħova,+ ‘B’dawn se timbotta lis-​Sirjani sakemm teqridhom għalkollox.’”+ 12 U l-​profeti l-​oħrajn kollha bdew jipprofetizzaw bħalu, u jgħidu: “Itlaʼ Ramot-gilegħad u tirnexxi; u Ġeħova żgur jagħtiha f’idejn is-​sultan.”+

13 U l-​messaġġier li kien mar isejjaħ lil Mikaja qallu: “Ara! Il-​profeti kollha qed jgħidu li s-​sultan se jaħbatlu tajjeb. Ħa tkun kelmtek, jekk jogħġbok, bħall-​kelma taʼ wieħed minnhom, u tkellem it-​tajjeb.”+ 14 Imma Mikaja qal: “Daqskemm hu ħaj Ġeħova,+ dak li jgħidli Ġeħova, dak se ngħid.”+ 15 Imbagħad daħal għand is-​sultan, u s-​sultan qallu: “Mikaja, immorru Ramot-gilegħad għall-​gwerra, jew noqogħdu lura?” Minnufih qallu: “Itlaʼ u tirnexxi; u Ġeħova jagħtiha f’idejn is-​sultan.”+ 16 Għal dan, is-​sultan qallu: “Kemm-il darba rrid inġiegħlek taħlef li m’għandek tgħidli xejn ħlief il-​verità f’isem Ġeħova?”+ 17 Għalhekk qallu: “Li qed nara żgur hu lill-​Israelin kollha mxerrdin+ fuq il-​muntanji, bħal nagħaġ mingħajr ragħaj.+ U Ġeħova qal: ‘Dawn m’għandhomx sidien. Ħallihom imorru lura kull wieħed lejn daru fis-​sliem.’”+

18 Imbagħad is-​sultan taʼ Israel qal lil Ġeħosafat: “M’għedtlekx jien, ‘Se jipprofetizza dwari affarijiet ħżiena, mhux tajbin’?”+

19 U ssokta jgħid: “Għaldaqstant ismaʼ l-​kelma taʼ Ġeħova:+ Li qed nara żgur hu lil Ġeħova bil-​qiegħda fuq it-​tron tiegħu+ u l-​armata kollha tas-​smewwiet wieqfa ħdejh, fuq il-​lemin u fuq ix-​xellug tiegħu.+ 20 U Ġeħova qal, ‘Min se jidħaq b’Aħab, sabiex jitlaʼ u jaqaʼ f’Ramot-gilegħad?’ U min beda jgħid ħaġa, u min beda jgħid oħra.+ 21 Fl-aħħar, spirtu+ minnhom ħareġ u waqaf quddiem Ġeħova u qal, ‘Jien nidħaq bih.’ U Ġeħova qallu, ‘Kif?’+ 22 U dak qallu, ‘Immur u nsir spirtu qarrieq f’fomm il-​profeti kollha tiegħu.’+ Għalhekk, qal, ‘Se tidħaq bih, u iktar minn hekk, se tirbaħ.+ Mur u agħmel hekk.’+ 23 U issa Ġeħova qiegħed spirtu qarrieq f’fomm dawn il-​profeti tiegħek kollha;+ imma Ġeħova ddikjara gwaj dwarek.”+

24 Issa Sedekija bin Kengħana resaq u ta daqqa taʼ ħarta lil Mikaja+ u qallu: “Eżattament minfejn għadda l-​ispirtu taʼ Ġeħova mingħandi biex jitkellem miegħek?”+ 25 U Mikaja qallu: “Ara! Dakinhar li tidħol fil-​kamra taʼ ġewwanett+ biex tinħeba se tara minfejn.”+ 26 Imbagħad is-​sultan taʼ Israel qal: “Ħu lil Mikaja u agħtih lura lil Amon il-​kap tal-​belt u lil Ġowas bin is-​sultan.+ 27 U għidilhom, ‘Hekk qal is-​sultan:+ “Lil dan itfgħuh il-​ħabs+ u agħtuh jiekol porzjon iżgħar taʼ ħobż+ u naqqsulu l-​porzjon taʼ l-​ilma sakemm niġi fis-​sliem.”’”+ 28 Għal dan, Mikaja qal: “Jekk tassew terġaʼ lura fis-​sliem, Ġeħova ma kellimnix.”+ U żied: “Isimgħu, O popli kollha.”+

29 U s-​sultan taʼ Israel u Ġeħosafat is-​sultan taʼ Ġuda telgħu Ramot-gilegħad.+ 30 Issa s-​sultan taʼ Israel qal lil Ġeħosafat: “Jien se nilbes b’mod li ma nintgħarafx+ u nidħol fil-​battalja,+ imma int ilbes ħwejġek.”+ Għaldaqstant, is-​sultan taʼ Israel biddel u daħal fil-​battalja.+ 31 Min-naħa tiegħu, is-​sultan tas-​Sirja kien ikkmanda lit-​tnejn u tletin kap+ tal-​karrijiet tiegħu: “Tiġġildux maż-​żgħir u lanqas mal-​kbir, imma mas-​sultan taʼ Israel biss.”+ 32 U ġara li, malli l-​kapijiet tal-​karrijiet raw lil Ġeħosafat, huma qalu bejnhom u bejn ruħhom: “Dan żgur huwa s-​sultan taʼ Israel.”+ Għalhekk, daru għalih biex jiġġildulu; u Ġeħosafat beda jgħajjat għall-​għajnuna.+ 33 Hekk kif il-​kapijiet tal-​karrijiet raw li ma kienx is-​sultan taʼ Israel, minnufih telqu minn warajh.+

34 U kien hemm raġel li ġibed il-​qaws bla ħsieb taʼ xejn, u laqat lis-​sultan taʼ Israel bejn il-​kurazza u partijiet oħrajn taʼ l-​armatura, u għalhekk dan qal lis-​sewwieq tal-​karru tiegħu:+ “Dawwar u oħroġni mill-​kamp, għax ġejt ferut serjament.” 35 U l-​battalja baqgħet tiħrax dakinhar, u s-​sultan kellu jinżamm wieqaf fil-​karru faċċata tas-​Sirjani, u sa fil-​għaxija miet;+ u d-​demm mill-​ferita baqaʼ jċarċar ġol-​karru tal-​gwerra.+ 36 U madwar inżul ix-​xemx bdiet għaddejja mal-​kamp l-​għajta qawwija: “Kulħadd lejn beltu, u kulħadd lejn artu!”+ 37 Hekk miet is-​sultan. Imbagħad ġabuh fis-​Samarija, u difnuh fis-​Samarija.+ 38 U ħaslu l-​karru tal-​gwerra ħdejn l-​għadira tas-​Samarija u l-​klieb bdew jilagħqu d-​demm tiegħu+ (u l-​prostituti kienu jinħaslu hemmhekk), skond il-​kelma li kien qal Ġeħova.+

39 U l-​bqija tal-​ġrajjiet t’Aħab u kulma għamel u d-​dar taʼ l-​avorju+ li bena u l-​bliet kollha li bena, m’humiex dawn miktubin fi ktieb+ il-​ġrajjiet taʼ żmien is-​slaten taʼ Israel? 40 Fl-aħħar, Aħab imtedd maʼ missirijietu;+ u ibnu Aħażija+ beda jsaltan minfloku.

41 U Ġeħosafat+ bin Asa kien sar sultan fuq Ġuda fir-​rabaʼ sena t’Aħab is-​sultan taʼ Israel. 42 Ħamsa u tletin sena kellu Ġeħosafat meta beda jsaltan, u dam isaltan ħamsa u għoxrin sena f’Ġerusalemm; u ommu kien jisimha Għażuba bint Silħi. 43 U baqaʼ miexi fit-​triq kollha t’Asa missieru. Ma warrabx minnha, billi għamel dak li hu sewwa f’għajnejn Ġeħova.+ Biss il-​postijiet għall-​qima* ma tneħħewx. In-​nies kienu għadhom joffru s-​sagrifiċċji u d-​duħħan tas-​sagrifiċċji fil-​postijiet għall-​qima.+ 44 U Ġeħosafat baqaʼ fil-​paċi mas-​sultan taʼ Israel.+ 45 U l-​bqija tal-​ġrajjiet taʼ Ġeħosafat u l-​atti setgħanin tiegħu u kif iggwerra, m’humiex dawn miktubin fi ktieb+ il-​ġrajjiet taʼ żmien is-​slaten taʼ Ġuda? 46 U l-​bqija tal-​prostituti rġiel+ tat-​tempju li kien fadal minn żmien Asa missieru, hu neħħiehom mill-​pajjiż.+

47 U f’Edom ma kienx hemm sultan;+ kien jaħkem deputat.+

48 U Ġeħosafat, min-​naħa tiegħu, għamel bastimenti taʼ Tarsis+ biex imorru Ofir għad-​deheb; imma ma marrux għax tfarrku f’Għesjon-geber.+ 49 Kien imbagħad li Aħażija bin Aħab qal lil Ġeħosafat: “Ħalli lill-​qaddejja tiegħi jmorru mal-​qaddejja tiegħek fuq il-​bastimenti,” imma Ġeħosafat ma qabilx.+

50 Fl-aħħar, Ġeħosafat imtedd maʼ missirijietu+ u ndifen maʼ missirijietu fil-​Belt taʼ David+ missieru; u ibnu Ġeħoram+ beda jsaltan minfloku.

51 U Aħażija+ bin Aħab sar sultan fuq Israel fis-​Samarija fis-​sena sbatax taʼ Ġeħosafat is-​sultan taʼ Ġuda, u dam isaltan sentejn fuq Israel. 52 U kompla jagħmel dak+ li hu ħażin f’għajnejn Ġeħova u baqaʼ miexi fit-​triq taʼ missieru+ u fit-​triq t’ommu+ u fit-​triq taʼ Ġerobogħam+ bin Nebat, li kien ġiegħel lil Israel jidneb.+ 53 U kompla jaqdi lil Bagħal+ u jmil quddiemu u baqaʼ joffendi+ lil Ġeħova l-​Alla taʼ Israel skond kulma kien għamel missieru.