Skond Luqa

1 Ħafna kienu dawk li ħadu f’idejhom il-​ġbir u l-​irrapportar tal-​fatti+ li huma aċċettati bis-​sħiħ fostna, 2 bħalma għaddewhomlna dawk li mill-​bidu+ raw b’għajnejhom stess+ u li saru qaddejja tal-​messaġġ.+ 3 Jien ukoll, peress li fittixt kollox mill-​bidu b’eżattezza, iddeċidejt li niktibhomlok b’ordni loġiku,+ wisq eċċellenti+ Teofilu,+ 4 sabiex int tkun taf bis-​sħiħ iċ-​ċertezza taʼ l-​affarijiet li ġejt mgħallem bil-​fomm.+

5 Fi żmien Erodi,*+ sultan tal-​Lhudija, kien hemm qassis jismu Żakkarija mit-​taqsima t’Abija,+ u kellu mara mill-​bniet t’Aron,+ u kien jisimha Eliżabetta. 6 It-tnejn kienu nies sewwa+ quddiem Alla għax kienu jimxu bla ħtija+ fi qbil mal-​kmandamenti+ u l-​liġijiet+ kollha taʼ Ġeħova.+ 7 Imma ma kellhomx tfal, għax Eliżabetta ma setax ikollha,+ u t-​tnejn li huma kienu mdaħħlin sew fiż-​żmien.

8 Issa, waqt li kien qed jaqdi quddiem Alla bħala qassis fl-​inkarigu tat-​taqsima tiegħu,+ 9 skond id-​drawwa solenni tal-​kariga saċerdotali kien imiss lilu joffri l-​inċens+ meta daħal fis-​santwarju taʼ Ġeħova;+ 10 u l-​kotra kollha tan-​nies kienet qed titlob barra waqt li kien qed jiġi offrut l-​inċens.+ 11 U deherlu l-​anġlu taʼ Ġeħova wieqaf fuq il-​lemin taʼ l-​artal taʼ l-​inċens.+ 12 Żakkarija tħawwad meta rah, u waqaʼ biżaʼ kbir fuqu.+ 13 Madankollu, l-​anġlu qallu: “Tibżax, Żakkarija, għax it-​talb bil-​ħerqa tiegħek intlaqaʼ,+ u martek Eliżabetta se ssir omm u tilidlek iben, u int issemmih Ġwanni.+ 14 U jkollok ferħ u hena kbir, u ħafna jifirħu+ bit-​twelid tiegħu; 15 għax hu jkun kbir quddiem Ġeħova.+ Imma m’għandu jixrob ebda nbid u xorb qawwi,+ u jkun mimli bl-​ispirtu qaddis sa minn ġuf ommu;+ 16 u jdawwar lura lil ħafna minn ulied Israel lejn Ġeħova+ Alla tagħhom. 17 Ukoll, imur qablu bl-​ispirtu u l-​qawwa t’Elija,+ biex idawwar lura l-​qlub+ tal-​missirijiet lejn uliedhom u lid-​diżubbidjenti lejn l-​għaqal* tan-​nies sewwa, biex ilesti poplu mħejji+ għal Ġeħova.”+

18 U Żakkarija qal lill-​anġlu: “Kif se nkun ċert minn dan? Għax jien xiħ+ u marti mdaħħla sew fiż-​żmien.” 19 L-anġlu wieġeb u qallu: “Jien Gabrijel+ li nkun wieqaf quddiem Alla, u ntbgħatt biex inkellmek+ u nxandarlek l-​aħbar tajba taʼ dawn l-​affarijiet. 20 Imma ara! Int timmuta+ u ma tkunx tistaʼ titkellem sa dakinhar li jseħħu dawn l-​affarijiet, għax m’emmintx kliemi, li jitwettaq fiż-​żmien stabbilit tiegħu.” 21 Sadanittant, in-​nies baqgħu jistennew lil Żakkarija+ u bdew jiskantaw bid-​dewmien tiegħu fis-​santwarju. 22 Imma meta ħareġ ma setax ikellimhom, u indunaw li kien għadu kif ra dehra sopranaturali+ fis-​santwarju; u beda jagħmlilhom is-​sinjali, imma baqaʼ mutu. 23 Imbagħad, meta għaddew+ il-​jiem tas-​servizz pubbliku tiegħu, telaq lejn daru.

24 Imma wara dawn il-​jiem martu Eliżabetta ħarġet tqila;+ u nħbiet min-​nies għal ħames xhur, u qalet: 25 “Hekk mexa miegħi Ġeħova f’dawn il-​jiem meta tefaʼ fuqi l-​attenzjoni tiegħu biex ineħħili l-​għajb minn fost il-​bnedmin.”+

26 Meta kellha sitt xhur tqala, l-​anġlu Gabrijel+ intbagħat minn Alla f’belt tal-​Galilija jisimha Nazaret, 27 għand verġni mwiegħda fiż-​żwieġ lil raġel li kien jismu Ġużeppi mid-​dar taʼ David; u l-​verġni+ kien jisimha Marija.+ 28 U meta daħal quddiemha qalilha: “Is-​sliem għalik,+ int li ġejt favorita bil-​kbir, Ġeħova+ miegħek.”+ 29 Imma hi tħawdet ħafna b’dan il-​kliem u bdiet taħseb x’setgħet tfisser din it-​tislima. 30 Għalhekk, l-​anġlu qalilha: “Tibżax, Marija, għax int ġejt approvata+ minn Alla; 31 u, ara! Int tnissel f’ġufek u tiled iben,+ u ssemmih Ġesù.+ 32 Dan ikun kbir+ u jissejjaħ Bin l-​Iktar Għoli;+ u Alla Ġeħova jagħtih it-​tron+ taʼ David missieru,+ 33 u jsaltan fuq dar Ġakobb għal dejjem, u ma jkunx hemm tmiem għal saltnatu.”+

34 Imma Marija qalet lill-​anġlu: “Kif jistaʼ jkun dan, ladarba mhux qed ikolli x’naqsam+ maʼ raġel?” 35 L-anġlu wieġeb u qalilha: “L-​ispirtu qaddis+ jiġi fuqek, u l-​qawwa mingħand l-​Iktar Għoli tgħattik bid-​dell tagħha. Għal din ir-​raġuni wkoll dak li jitwieled jissejjaħ qaddis,+ Bin Alla.+ 36 U, ara! Il-​qariba tiegħek Eliżabetta wkoll nisslet iben, fi xjuħitha, u dan hu s-​sitt xahar tat-​tqala tagħha, dik li għaliha kienu jgħidu li ma jistax ikollha tfal;+ 37 għax għal Alla l-​ebda ħaġa li jgħid m’hi impossibbli.”+ 38 Imbagħad Marija qalet: “Ara! L-​ilsira+ taʼ Ġeħova! Ħa jsir minni skond dak li għedt.” Imbagħad l-​anġlu telaq minn ħdejha.

39 Għalhekk, f’dawn il-​jiem Marija qamet u marret bl-​għaġla fir-​reġjun muntanjuż, f’belt taʼ Ġuda, 40 u daħlet id-​dar taʼ Żakkarija u sellmet lil Eliżabetta. 41 Malli Eliżabetta semgħet it-​tislima taʼ Marija, it-​tarbija f’ġufha qabżet; u Eliżabetta mtliet bl-​ispirtu qaddis, 42 u għajtet b’leħen għoli u qaltilha: “Imbierka int fost in-​nisa, u mbierek+ il-​frott taʼ ġufek! 43 U kif għandi dan il-​privileġġ, li tiġi għandi omm il-​Mulej tiegħi?+ 44 Għax, ara! Malli wasal f’widnejja l-​ħoss tat-​tislima tiegħek, it-​tarbija f’ġufi qabżet b’hena kbir.+ 45 Hienja wkoll dik li emmnet, għax se jitwettaq għalkollox+ dak li ntqalilha mingħand Ġeħova.”+

46 U Marija qalet: “Ruħi tfaħħar bil-​kbir lil Ġeħova,+ 47 u l-​ispirtu tiegħi ma jistax ma jithenniex+ b’Alla s-​Salvatur tiegħi;+ 48 għax hu ħares lejn l-​istat umli taʼ l-​ilsira tiegħu.+ Għax, ara! Minn issa ’l quddiem il-​ġenerazzjonijiet kollha jgħiduli hienja;+ 49 għax l-​Alla l-​Qawwi għamel miegħi għemejjel kbar, u ismu hu qaddis;+ 50 u minn ġenerazzjonijiet għal ġenerazzjonijiet juri l-​ħniena tiegħu maʼ dawk li jibżgħu minnu.+ 51 Hu wera s-​setgħa taʼ driegħu,+ xerred barra l-​pajjiż lil dawk li huma suppervi fl-​intenzjoni taʼ qlubhom.+ 52 Niżżel lil nies taʼ poter+ minn fuq it-​tron u eżalta lil dawk taʼ pożizzjoni baxxa;+ 53 xebbaʼ għalkollox bil-​ġid lill-​imġewħin+ u bagħat lill-​għonja b’idhom vojta.+ 54 Għen lil Israel il-​qaddej tiegħu,+ biex ifakkar il-​ħniena,+ 55 bħalma qal lil missirijietna, lil Abraham u lil nislu, għal dejjem.”+ 56 U Marija baqgħet magħha madwar tliet xhur, imbagħad reġgħet lura lejn darha.

57 Issa Eliżabetta waslilha ż-​żmien biex teħles, u wildet iben. 58 U l-​ġirien u qrabatha semgħu li Ġeħova kien wera ħniena kbira magħha+ u bdew jifirħu magħha.+ 59 U fit-​tmien jum ġew biex lit-​tifel jagħmlulu ċ-​ċirkonċiżjoni,+ u kienu se jagħtuh isem missieru, Żakkarija. 60 Imma ommu wieġbet u qalet: “Le! Ismu jkun Ġwanni.” 61 Għal dan, qalulha: “M’hemm ħadd fost qrabatek li għandu dan l-​isem.” 62 Imbagħad bdew jistaqsu bis-​sinjali lil missieru x’ried isemmih. 63 U talabhom fuqiex jikteb u kiteb: “Ismu hu Ġwanni.”+ Għal dan, ilkoll stagħġbu. 64 Minnufih infetaħ fommu+ u nħall ilsienu u beda jitkellem u jbierek lil Alla. 65 U waqaʼ biżaʼ fuq kulmin kien jgħix fl-​inħawi tagħhom; u mar-​reġjun muntanjuż kollu tal-​Lhudija bdew jitkellmu fuq dan kollu, 66 u kulmin semaʼ daħħal dan f’qalbu+ u beda jgħid: “X’għad ikun tassew dan it-​tifel?” Għax id+ Ġeħova kienet tabilħaqq miegħu.

67 U missieru Żakkarija, mimli bl-​ispirtu qaddis,+ ipprofetizza+ u qal: 68 “Ikun imbierek Ġeħova, l-​Alla taʼ Israel,+ għax dawwar l-​attenzjoni tiegħu lejn il-​poplu tiegħu+ u ħelsu.+ 69 U qajmilna qarn*+ taʼ salvazzjoni f’dar David il-​qaddej tiegħu, 70 bħalma tkellem, permezz taʼ fomm il-​profeti mqaddsa tiegħu sa mill-​qedem,+ 71 dwar salvazzjoni mill-​għedewwa tagħna u minn id dawk kollha li jobogħduna;+ 72 biex juri ħniena maʼ missirijietna u jfakkar il-​patt qaddis tiegħu,+ 73 il-ħalfa li ħalef lil missierna Abraham,+ 74 biex jagħtina, wara li nkunu ġejna meħlusin minn idejn l-​għedewwa,+ il-​privileġġ li bla biżaʼ nagħtuh servizz sagru+ 75 bil-lealtà u s-​sewwa quddiemu l-​jiem kollha tagħna.+ 76 Imma int, ċkejken, tissejjaħ profeta taʼ l-​Iktar Għoli, għax tmur quddiem Ġeħova minn qabel biex tlesti t-​toroq tiegħu,+ 77 biex tgħarraf lill-​poplu tiegħu dwar is-​salvazzjoni permezz tal-​maħfra taʼ dnubiethom,+ 78 minħabba l-​mogħdrija tenera t’Alla tagħna. B’din il-​mogħdrija se jżurna żerniq+ mill-​għoli,+ 79 biex jagħti d-​dawl lil dawk li qegħdin fid-​dlam u f’dell il-​mewt,+ biex imexxi lil saqajna b’suċċess fil-​mogħdija tal-​paċi.”

80 U t-​tifel kompla jikber+ u jissaħħaħ fl-​ispirtu, u baqaʼ fid-​deżert sa dakinhar li wera lilu nnifsu pubblikament lil Israel.

2 Issa f’dawk il-​jiem ħareġ digriet+ mingħand Ċesari Awgustu biex tiġi reġistrata l-​art abitata kollha; 2 (din l-​ewwel reġistrazzjoni saret meta Kirinu kien gvernatur tas-​Sirja;) 3 u n-​nies kollha vvjaġġaw, kulħadd lejn beltu, biex jiġu reġistrati.+ 4 Naturalment, Ġużeppi wkoll telaʼ mill-​Galilija, mill-​belt taʼ Nazaret, għal-​Lhudija, lejn il-​belt taʼ David, li jisimha Betlehem,+ peress li kien membru tad-​dar u l-​familja taʼ David,+ 5 biex jiġi reġistrat maʼ Marija+ li ngħatatlu fiż-​żwieġ, kif kien imwiegħed,+ u li fil-​preżent kienet tqila.+ 6 Waqt li kienu hemmhekk, għalqilha ż-​żmien. 7 U wildet lil binha, l-​ewwel imwieled,+ u fisqietu u medditu f’maxtura,+ għax ma kienx hemm post għalihom fil-​lukanda.

8 Kien hemm ukoll f’dak l-​istess pajjiż xi rgħajja, li kienu jgħixu barra, għassa bil-​lejl maʼ l-​imrieħel tagħhom. 9 U f’daqqa waħda l-​anġlu+ taʼ Ġeħova ġie ħdejhom, u iddiet madwarhom il-​glorja+ taʼ Ġeħova, u beżgħu ħafna. 10 Imma l-​anġlu qalilhom: “Tibżgħux, għax, ara! Qed inxandrilkom aħbar tajba taʼ ferħ kbir li se jkollhom in-​nies kollha,+ 11 għax illum, fil-​belt taʼ David,+ twildilkom Salvatur+ li hu Kristu l-​Mulej.+ 12 U dan hu sinjal għalikom: issibu tarbija mfisqija u mimduda f’maxtura.” 13 U f’daqqa waħda maʼ l-​anġlu dehret kotra mill-​armata tas-​sema,+ ifaħħru lil Alla+ u jgħidu: 14 “Glorja lil Alla fl-​ogħla postijiet tas-​smewwiet,+ u paċi+ fuq l-​art fost il-​bnedmin taʼ rieda tajba.”+

15 Għalhekk, meta l-​anġli telqu minn ħdejhom u marru fis-​sema, ir-​rgħajja bdew jgħidu lil xulxin: “Ejja mmorru dritt Betlehem u naraw dak li ġara u li għarrfilna Ġeħova.”+ 16 U marru bl-​għaġla u sabu lil Marija kif ukoll lil Ġużeppi, u t-​tarbija mimduda fil-​maxtura. 17 Meta raw it-​tarbija, bdew jgħidu dak li ntqalilhom dwar dan it-​tifel. 18 U dawk kollha li semgħu stagħġbu bl-​affarijiet li qalulhom ir-​rgħajja, 19 imma Marija baqgħet tgħożż dan il-​kliem kollu u tasal għal konklużjonijiet f’qalbha.+ 20 Imbagħad ir-​rgħajja marru lura, jigglorifikaw u jfaħħru lil Alla għal dak kollu li semgħu u raw bħalma kien intqalilhom.

21 Issa, meta għaddew it-​tmint ijiem+ biex jagħmlulu ċ-​ċirkonċiżjoni,+ semmewh Ġesù,+ l-​isem imsemmi mill-​anġlu qabel ma tnissel fil-​ġuf.+

22 Ukoll, meta għaddewlhom il-​jiem tal-​purifikazzjoni+ skond il-​liġi taʼ Mosè, tellgħuh Ġerusalemm biex jippreżentawh lil Ġeħova, 23 bħalma hu miktub fil-​liġi taʼ Ġeħova: “Kull tifel li jiftaħ il-​ġuf ikun imqaddes lil Ġeħova,”+ 24 u biex joffru sagrifiċċju skond dak li jingħad fil-​liġi taʼ Ġeħova: “Par gamiem jew żewġ bċieċen.”+

25 U, ara! Kien hemm f’Ġerusalemm raġel li kien jismu Simegħon, u dan kien raġel sewwa li jibżaʼ minn Alla, jistenna l-​konsolazzjoni taʼ Israel,+ u l-​ispirtu qaddis kien fuqu. 26 Iktar minn hekk, kien ġie rivelat lilu b’mod divin mill-​ispirtu qaddis li ma kellux jara l-​mewt qabel ma jara lill-​Kristu+ taʼ Ġeħova. 27 Bil-qawwa taʼ l-​ispirtu+ issa daħal fit-​tempju; u kif il-​ġenituri daħlu biċ-​ċkejken Ġesù biex jagħmlulu skond id-​drawwa tal-​liġi,+ 28 ħadu f’dirgħajh u bierek lil Alla u qal: 29 “Issa, Mulej Sovran, qed tħalli lill-​ilsir tiegħek imur ħieles fil-​paċi+ skond dak li għedt; 30 għax għajnejja raw il-​mezz tiegħek taʼ salvazzjoni+ 31 li int ipprovdejt quddiem il-​popli kollha,+ 32 dawl+ biex ineħħi l-​velu+ lill-​ġnus+ u glorja tal-​poplu tiegħek Israel.” 33 U missieru u ommu baqgħu skantati b’dak li kien qed jintqal dwaru. 34 Ukoll, Simegħon berikhom, imma qal lil Marija ommu: “Ara! Hu jitqiegħed għall-​waqgħa+ u l-​qawma mill-​ġdid taʼ ħafna f’Israel+ u bħala sinjal biex jitkellmu kontrih+ 35 (iva, xabla twila se tinfidlek ruħek),+ sabiex jinkixef l-​irraġunar taʼ ħafna qlub.”+

36 Issa kien hemm Anna, profetessa, bint Fanwel, mit-​tribù t’Aser (din il-​mara kienet imdaħħla sew fiż-​żmien, u kienet għexet maʼ żewġha sebaʼ snin minn meta kienet verġni, 37 u issa kienet armla+ t’erbgħa u tmenin sena), u din qatt ma kienet tonqos mit-​tempju biex tagħti servizz sagru lejl u nhar+ bis-​sawm u bit-​talb. 38 U dak il-​ħin stess resqet qrib u bdiet trodd ħajr lil Alla u titkellem dwar it-​tifel maʼ dawk kollha li kienu qed jistennew il-​ħelsien taʼ Ġerusalemm.+

39 Imbagħad meta wettqu dak kollu li titlob il-​liġi+ taʼ Ġeħova, marru lura l-​Galilija lejn belthom Nazaret.+ 40 U t-​tifel kompla jikber u jissaħħaħ+ u jimtela bl-​għerf, u l-​approvazzjoni t’Alla+ baqgħet fuqu.

41 Issa l-​ġenituri tiegħu kienu mdorrijin li minn sena għal sena jmorru Ġerusalemm+ għall-​festa tal-​Qbiż. 42 U meta kellu tnax-il sena, telgħu skond id-​drawwa+ tal-​festa 43 u baqgħu hemmhekk il-​ġranet kollha. Imma meta kienu sejrin lura, it-​tfajjel Ġesù baqaʼ warajhom Ġerusalemm u l-​ġenituri tiegħu ma indunawx. 44 Billi immaġinaw li kien mal-​ġemgħa li kienet qed tivvjaġġa magħhom, imxew distanza taʼ jum+ u mbagħad bdew ifittxuh fost il-​qraba u l-​ħbieb. 45 Imma, peress li ma sabuhx, marru lura Ġerusalemm ifittxuh bir-​reqqa. 46 Wara tlett ijiem sabuh fit-​tempju+ bil-​qiegħda f’nofs l-​għalliema, jismagħhom u jistaqsihom. 47 Imma dawk kollha li kienu qed jisimgħuh baqgħu mistagħġbin b’kemm kien jifhem u bit-​tweġibiet tiegħu.+ 48 Issa, meta rawh, baqgħu skantati u ommu qaltlu: “Ibni, għaliex għamiltilna hekk? Ara, missierek u jien konna qed infittxuk qisna rjus maqtugħa.” 49 Imma qalilhom: “Għalfejn fittixtuni? Ma kontux tafu li għandi nkun f’dar Missieri?”+ 50 Madankollu, ma fehmux dak li qalilhom.+

51 Imbagħad niżel magħhom u ġie Nazaret, u baqaʼ sottomess lejhom.+ U ommu baqgħet iżżomm dan il-​kliem kollu f’qalbha.+ 52 U Ġesù baqaʼ javanza fl-​għerf+ u fl-​iżvilupp fiżiku u approvat minn Alla u mill-​bnedmin.+

3 Fis-sena ħmistax tar-​renju taʼ Tiberju Ċesari, meta Ponzju Pilatu kien gvernatur tal-​Lhudija, Erodi*+ kien ħakkiem tad-​distrett tal-​Galilija, ħuh Filippu kien ħakkiem tad-​distrett taʼ l-​art taʼ l-​Iturija u t-​Trakonija, u Lisanja kien ħakkiem tad-​distrett taʼ l-​Abilene, 2 fi żmien il-​qassis ewlieni Anna u fi żmien Kajfa,+ il-​kelma t’Alla ġiet għand Ġwanni+ bin Żakkarija fix-​xagħri.+

3 Għalhekk, ġie fl-​art kollha taʼ madwar il-​Ġordan jippriedka l-​magħmudija b’simbolu taʼ l-​indiema għall-​maħfra tad-​dnubiet,+ 4 bħalma hu miktub fil-​ktieb taʼ kliem il-​profeta Isaija: “Ismaʼ! Xi ħadd qed jgħajjat fix-​xagħri, ‘Ħejju t-​triq taʼ Ġeħova, iddrittaw triqatu.+ 5 Kull wied jimtela, u kull muntanja u għolja titbaxxa, u l-​liwjiet jiddrittaw u l-​art imħarbta ssir mogħdija lixxa;+ 6 u l-​bnedmin kollha se jaraw il-​mezz t’Alla għas-​salvazzjoni.’”+

7 Għalhekk, beda jgħid lill-​folol li kienu ġejjin biex jgħammidhom: “Ja nisel il-​lifgħat,+ min uriekom kif taħarbu mill-​korla li ġejja?+ 8 Mela agħmlu frott li jixraq lill-​indiema.+ U tgħidux fikom infuskom, ‘Bħala missierna għandna lil Abraham.’ Għax jien ngħidilkom li Alla għandu l-​qawwa li jqajjem ulied lil Abraham minn dan il-​ġebel. 9 Tabilħaqq, il-​mannara diġà qiegħda maʼ l-​għeruq tas-​siġar; għalhekk, kull siġra li ma tagħmilx frott tajjeb titqaċċat u tintefaʼ fin-​nar.”+

10 U l-​folol kienu jistaqsuh: “Allura, x’għandna nagħmlu?”+ 11 U kien iwieġeb u jgħidilhom: “Min għandu żewġ ilbiesi ħa jaqsam maʼ min m’għandux, u min għandu x’jiekol ħa jagħmel l-​istess.”+ 12 Imma anki xi kolletturi tat-​taxxi ġew jitgħammdu u qalulu: “Għalliem, x’għandna nagħmlu?”+ 13 Qalilhom: “Iġġiegħlu lil ħadd jagħtikom iktar mir-​rata tat-​taxxa.”+ 14 Ukoll, dawk li kienu fis-​servizz militari kienu jistaqsuh: “U aħna x’għandna nagħmlu?” U qalilhom: “Taħqru lil ħadd u takkużaw+ lil ħadd b’mod falz, imma kunu kuntenti bil-​proviżjonijiet tagħkom.”+

15 Issa, billi n-​nies kienu qed jistennew u kulħadd kien qed jirraġuna f’qalbu dwar Ġwanni: “Forsi dan hu l-​Kristu?”*+ 16 Ġwanni wieġeb u qal lil kulħadd: “Jien, ngħid għalija, ngħammidkom bl-​ilma; imma ġej dak li hu b’saħħtu iktar minni, u jien ma jistħoqqlix inħoll il-​qfieli tas-​sandli tiegħu.+ Hu jgħammidkom bl-​ispirtu qaddis u bin-​nar.+ 17 Il-midra* qiegħda f’idu biex inaddaf għalkollox il-​qiegħa tiegħu u biex jiġbor+ il-​qamħ fil-​maħżen tiegħu, imma l-​karfa+ jaħraqha b’nar li ma jistax jintefa.”+

18 Għalhekk, lin-​nies qalilhom ukoll ħafna affarijiet oħra biex iħeġġiġhom u kompla jxandrilhom l-​aħbar tajba. 19 Imma Erodi, il-​ħakkiem tad-​distrett, peress li kien ġie mwiddeb minnu dwar Erodja, il-​mara taʼ ħuh, u dwar l-​għemejjel mill-​agħar kollha li kien għamel,+ 20 kompla jżid maʼ dan il-​ħażen kollu billi tefaʼ lil Ġwanni l-​ħabs.+

21 Issa, meta tgħammdu n-​nies kollha, Ġesù+ tgħammed ukoll u, waqt li kien qed jitlob, infetaħ is-​sema+ 22 u niżel fuqu l-​ispirtu qaddis bħal sura taʼ ħamiema, u ġie leħen mis-​sema: “Int Ibni, il-​maħbub; jien approvajtek.”+

4 Issa Ġesù, mimli bl-​ispirtu qaddis, telaq mill-​Ġordan u ttieħed mill-​ispirtu fix-​xagħri+ 2 għal erbgħin jum,+ u ġie ttantat+ mix-​Xitan. Iktar minn hekk, ma kiel xejn f’dawk il-​jiem, u għalhekk, meta spiċċaw, qabdu l-​ġuħ. 3 Għal dan, ix-​Xitan qallu: “Jekk int bin Alla, għid lil din il-​ġebla ssir ħobża.” 4 Imma Ġesù wieġbu: “Hu miktub, ‘Il-​bniedem mhux bil-​ħobż biss jgħix.’”+

5 Imbagħad tellgħu u wrieh is-​saltniet kollha taʼ l-​art abitata f’ħakka t’għajn; 6 u x-​Xitan qallu: “Nagħtik l-​awtorità+ fuq dawn kollha, u l-​glorja tagħhom, għax ngħatat lili, u jien nagħtiha lil min irrid.+ 7 Għalhekk, jekk tagħmel att taʼ qima+ quddiemi, kollha tkun tiegħek.” 8 Ġesù wieġeb u qallu: “Hu miktub, ‘Qim lil Ġeħova Alla tiegħek,+ u lilu biss agħti servizz sagru.’”+

9 Issa ħadu Ġerusalemm u tellgħu fuq l-​ogħla ħajt+ tat-​tempju u qallu: “Jekk int bin Alla, inxteħet minn hawn għal isfel;+ 10 għax hu miktub, ‘Hu jagħti kmand dwarek lill-​anġli tiegħu biex iħarsuk,’+ 11 u, ‘Huma jġorruk fuq idejhom, biex ma taħbatx sieqek maʼ xi ġebla.’”+ 12 Ġesù wieġeb u qallu: “Jingħad, ‘Tgħaddix lil Ġeħova Alla tiegħek minn prova.’”+ 13 Għalhekk, meta temm it-​tentazzjoni kollha, ix-​Xitan telaq minn ħdejh sakemm isib ħin konvenjenti ieħor.+

14 Issa Ġesù mar lura l-​Galilija+ bil-​qawwa taʼ l-​ispirtu. U maʼ dawk l-​inħawi kollha xtered kliem sabiħ dwaru.+ 15 Ukoll, beda jgħallem fis-​sinagogi tagħhom, onorat minn kulħadd.+

16 U ġie Nazaret,+ fejn kien trabba; u, kif kien imdorri jagħmel f’jum is-​Sabat,* daħal fis-​sinagoga+ u qam bil-​wieqfa biex jaqra. 17 Għalhekk, newlulu r-​romblu tal-​profeta Isaija, u fetaħ ir-​romblu u sab fejn kien hemm miktub: 18 “L-​ispirtu+ taʼ Ġeħova qiegħed fuqi, għax Hu dilikni biex inxandar aħbar tajba lill-​foqra, bagħatni nippriedka l-​ħelsien lill-​imjassrin u l-​għoti tad-​dawl lill-​għomja, biex neħles lill-​imgħakksin,+ 19 biex nippriedka s-​sena aċċettabbli+ mingħand Ġeħova.” 20 Imbagħad gerbeb ir-​romblu, newlu lura lill-​qaddej u qagħad bil-​qiegħda; u fis-​sinagoga kulħadd kien b’għajnejh imsammrin fuqu. 21 U beda jgħidilhom: “Illum twettqet+ din l-​iskrittura li għadkom kemm smajtu.”

22 U huma lkoll bdew jagħtu xiehda favorevoli dwaru u jistagħġbu bil-​kliem ħelu+ li ħareġ minn fommu, u bdew jgħidu: “Dan mhux bin Ġużeppi?”+ 23 Għal dan, qalilhom: “Bla dubju tapplikaw din it-​tixbiha għalija, ‘Tabib,+ fejjaq lilek innifsek. Dak+ li smajna li ġara f’Kafarnahum+ agħmlu wkoll hawnhekk f’pajjiżek.’”+ 24 Iżda qalilhom: “Tassew ngħidilkom li ebda profeta m’hu aċċettat f’pajjiżu. 25 Per eżempju, ngħidilkom il-​verità, Kien hemm ħafna romol f’Israel fi żmien Elija, meta s-​sema ngħalaq tliet snin u sitt xhur u waqaʼ ġuħ kbir fuq l-​art kollha,+ 26 imma Elija ma ntbagħat għand ħadd minnhom ħlief għand armla f’Sarefat+ fl-​art taʼ Sidon. 27 Ukoll, kien hemm ħafna mġiddmin f’Israel fi żmien il-​profeta Eliżew, imma ħadd minnhom ma ġie mnaddaf, ħlief Nagħman is-​Sirjan.”+ 28 Issa kulmin kien fis-​sinagoga u semaʼ dan imtela bir-​rabja;+ 29 u qamu u ħarġuh barra l-​belt, u ħaduh f’xifer il-​muntanja, li belthom kienet mibnija fuqha, sabiex jitfgħuh minn hemmhekk għal isfel.+ 30 Imma hu għadda minn ġo nofshom u baqaʼ sejjer.+

31 U niżel Kafarnahum,+ belt tal-​Galilija. U beda jgħallimhom f’jum is-​Sabat; 32 u stagħġbu bil-​mod kif għallimhom,+ għax kien jitkellem b’awtorità.+ 33 Issa fis-​sinagoga kien hemm raġel li fih kellu spirtu,+ demonju mhux nadif, u għajjat b’leħen għoli: 34 “Ah! X’għandna x’naqsmu miegħek,+ Ġesù n-​Nazzarenu?+ Ġejt biex teqridna? Jien naf+ eżatt min int, il-​Qaddis t’Alla.”+ 35 Imma Ġesù ċanfru u qallu: “Iskot, u oħroġ minnu.” Għalhekk, wara li tefaʼ lir-​raġel maʼ l-​art f’nofshom, id-​demonju ħareġ minnu bla ma weġġgħu.+ 36 Għal dan, kulħadd baqaʼ mistagħġeb, u bdew jgħidu lil xulxin: “Dan xi kliem hu? Għax jordna b’awtorità u b’qawwa lill-​ispirti mhux nodfa u dawn joħorġu!”+ 37 U l-​aħbar dwaru baqgħet tixtered f’kull rokna taʼ dawk l-​inħawi.+

38 Wara li qam u ħareġ mis-​sinagoga daħal id-​dar taʼ Xmun. Issa l-​kunjata taʼ Xmun kienet maħkuma minn deni qawwi, u talbuh jgħinha.+ 39 Għalhekk, resaq fuqha u ċanfar lid-​deni,+ u d-​deni ħallieha. Minnufih hi qamet u bdiet taqdihom.+

40 Imbagħad x’ħin ix-​xemx kienet nieżla, dawk kollha li kellhom nies morda b’mard differenti ġabuhomlu. U kien ifejjaqhom+ billi jqiegħed idejh fuq kull wieħed minnhom. 41 Ukoll, minn ħafna nies kienu joħorġu d-​demonji,+ jgħajtu u jgħidu: “Int l-​Iben+ t’Alla.” Imma kien iċanfarhom u ma jħallihomx jitkellmu,+ għax kienu jafu+ li hu l-​Kristu.+

42 Madankollu, meta sebaħ, ħareġ u mar f’post imwarrab.+ Imma l-​folol bdew ifittxuh kullimkien u waslu sal-​post fejn kien, u pprovaw iżommuh biex ma jitilqilhomx. 43 Imma hu qalilhom: “Irrid inxandar l-​aħbar tajba tas-​saltna t’Alla lil bliet oħrajn ukoll, għax għal dan intbgħatt.”+ 44 Għaldaqstant, mar jippriedka fis-​sinagogi tal-​Lhudija.+

5 Darba minnhom, meta l-​folla kienet qed tross fuqu u tismaʼ l-​kelma t’Alla, hu kien qiegħed ħdejn l-​għadira taʼ Ġennesaret.+ 2 U ra żewġ dgħajjes qegħdin max-​xatt taʼ l-​għadira, imma s-​sajjieda kienu niżlu minn fuqhom u kienu qed jaħslu x-​xbieki tagħhom.+ 3 Telaʼ f’waħda mid-​dgħajjes, li kienet taʼ Xmun, u qallu biex jaqlaʼ naqra ’l barra mill-​art. Imbagħad qagħad bil-​qiegħda, u beda jgħallem lill-​folol mid-​dgħajsa.+ 4 Meta temm id-​diskors tiegħu, qal lil Xmun: “Oħroġ ’il barra fejn hu fond, u itfgħu x-​xbieki tagħkom+ ħa taqbdu qabda ħut.” 5 Imma Xmun wieġeb u qallu: “Mgħallem, għamilna lejl sħiħ nitħabtu u ma qbadna xejn,+ imma għall-​kelma tiegħek se nitfaʼ x-​xbieki.” 6 U meta għamlu hekk qabdu kwantità kbira taʼ ħut. Fil-​fatt, ix-​xbieki tagħhom bdew jinqasmu. 7 Għalhekk, għamlu sinjal lil sħabhom fid-​dgħajsa l-​oħra biex jiġu jgħinuhom;+ u dawn ġew, u tant imlew iż-​żewġ dgħajjes li bdew jegħrqu. 8 Malli ra dan, Xmun Pietru+ nxteħet f’riġlejn Ġesù u qallu: “Tbiegħed minni, għax jien raġel midneb, Mulej.”+ 9 Għax bil-​qabda ħut li kienu qabdu baqgħu mgħaġġbin, kemm hu u kemm dawk kollha li kienu miegħu, 10 kif ukoll Ġakbu u Ġwanni, ulied Żebedew,+ li kienu sħab maʼ Xmun. Imma Ġesù qal lil Xmun: “Tibqax beżgħan. Minn issa ’l quddiem tibda taqbad nies ħajjin.”+ 11 Għalhekk, daħħlu d-​dgħajjes lura lejn l-​art, u abbandunaw kollox u marru warajh.+

12 Darb’oħra, waqt li kien f’waħda mill-​bliet, ara, kien hemm raġel mimli ġdiem! Meta lemaħ lil Ġesù, inxteħet wiċċu fl-​art, talbu bil-​ħniena, u qallu: “Mulej, jekk trid, tistaʼ tnaddafni.”+ 13 Għalhekk, ħareġ idu, messu, u qallu: “Irrid. Indaf.” U minnufih il-​ġdiem għab minn fuqu.+ 14 U Ġesù ordna lir-​raġel biex ma jgħid lil ħadd:+ “Imma mur u uri ruħek lill-​qassis,+ u agħmel offerta+ għat-​tindif tiegħek, bħalma ordna Mosè, bħala xiehda għalihom.”+ 15 Imma l-​aħbar dwaru kienet qed tixtered dejjem iktar, u folol kbar kienu jinġabru biex jisimgħu u jitfejqu mill-​mard tagħhom.+ 16 Madankollu, hu baqaʼ waħdu fid-​deżert jitlob.+

17 Jum minnhom hu kien qed jgħallem, u bil-​qiegħda hemmhekk kien hemm xi Fariżej u xi għalliema tal-​liġi li kienu ġew minn kull raħal tal-​Galilija u tal-​Lhudija u minn Ġerusalemm; u l-​qawwa taʼ Ġeħova kienet miegħu biex ifejjaq.+ 18 U, ara! Xi rġiel kienu qed iġorru fuq sodda raġel li kien paralizzat, u kienu qed jaraw kif se jdaħħluh u jġibuh quddiemu.+ 19 Iżda, billi ma sabux kif idaħħluh minħabba l-​folla, telgħu fuq il-​bejt, u niżżluh fuq soddtu minn bejn ix-​xorok f’nofs dawk li kienu quddiem Ġesù.+ 20 Meta ra l-​fidi tagħhom, qal: “Raġel, dnubietek maħfurin.”+ 21 Minħabba f’hekk, l-​iskribi u l-​Fariżej bdew jirraġunaw u jgħidu: “Min hu dan li qed jidgħi?+ Min jistaʼ jaħfer id-​dnubiet ħlief Alla waħdu?”+ 22 Imma, billi għaraf kif kienu qed jirraġunaw, Ġesù wieġeb u qalilhom: “X’qed tirraġunaw fi qlubkom?+ 23 X’inhu l-​eħfef, li tgħid, ‘Dnubietek maħfurin,’ jew li tgħid, ‘Qum u imxi’?+ 24 Imma sabiex tkunu tafu li Bin il-​bniedem għandu awtorità fuq l-​art li jaħfer id-​dnubiet—” qal lir-​raġel paralizzat: “Jien ngħidlek, Qum, erfaʼ soddtok, u itlaq lejn id-​dar.”+ 25 U minnufih qam quddiemhom, refaʼ s-​sodda li kien ikun mixħut fuqha u telaq lejn daru, jigglorifika lil Alla.+ 26 Imbagħad ilkoll intilfu f’estasi+ u bdew jigglorifikaw lil Alla, u, mimlijin biżaʼ, qalu: “Rajna affarijiet strambi llum!”+

27 Issa, wara dan, ħareġ u lemaħ kollettur tat-​taxxi, jismu Levi, bil-​qiegħda fl-​uffiċċju tat-​taxxi u qallu: “Kun segwaċi tiegħi.”+ 28 U dan telaq kollox,+ qam, u mar warajh. 29 Ukoll, Levi għamillu festa kbira f’daru; u jieklu magħhom kien hemm folla kbira taʼ kolletturi tat-​taxxi u nies oħra.+ 30 Għal dan, il-​Fariżej u l-​iskribi tagħhom bdew igergru mad-​dixxipli tiegħu u jgħidulhom: “Għala tieklu u tixorbu mal-​kolletturi tat-​taxxi u l-​midinbin?”+ 31 Ġesù wieġeb u qalilhom: “Dawk li huma f’saħħithom m’għandhomx bżonn tabib,+ imma dawk li huma morda iva.+ 32 Ma ġejtx insejjaħ lin-​nies sewwa imma lill-​midinbin għall-​indiema.”+

33 Qalulu: “Id-​dixxipli taʼ Ġwanni jsumu taʼ sikwit u jitolbu bil-​ħerqa, u dawk tal-​Fariżej ukoll, imma tiegħek jieklu u jixorbu.”+ 34 Qalilhom Ġesù: “Ma tistgħux iġġiegħlu lill-​ħbieb taʼ l-​għarus isumu waqt li l-​għarus ikun magħhom, hux hekk?+ 35 Iżda jiġi żmien meta l-​għarus+ tassew jittiħdilhom;+ imbagħad dak iż-​żmien isumu.”+

36 Iktar minn hekk, tahom ukoll tixbiha: “Ħadd ma jaqtaʼ roqgħa minn libsa ġdida u jħitha fuq libsa qadima; għax jekk jagħmel hekk, ir-​roqgħa mil-​libsa l-​ġdida ċċarrat il-​qadima u ma taqbilx magħha.+ 37 Iktar minn hekk, ħadd ma jqiegħed inbid ġdid fi ġlud taʼ l-​inbid qodma; għax jekk jagħmel hekk, l-​inbid ġdid jifqaʼ l-​ġlud+ u jixtered, u l-​ġlud ma jibqgħux tajbin.+ 38 Imma nbid ġdid jitqiegħed fi ġlud ġodda. 39 Wara li jkun xorob inbid qadim, ħadd ma jkun iridu l-​ġdid; għax jgħid, ‘Il-​qadim+ itjeb.’”

6 Issa, darba f’jum is-​Sabat, inzerta li kien għaddej minn qalb l-​għelieqi miżrugħin bil-​qamħ, u d-​dixxipli tiegħu bdew jaqtgħu s-​sbul,+ jogħrkuh f’idejhom,+ u jikluh. 2 Għal dan, xi wħud mill-​Fariżej qalulhom: “Għala qed tagħmlu dak li skond il-​liġi+ ma tistgħux tagħmluh f’jum is-​Sabat?”+ 3 Imma Ġesù wieġeb u qalilhom: “Qatt ma qrajtu dak li għamel David+ meta hu u l-​irġiel li kienu miegħu qabadhom il-​ġuħ?+ 4 Kif hu daħal fid-​dar t’Alla u ngħata l-​ħobż tal-​preżentazzjoni+ u kiel u ta minnu lill-​irġiel li kienu miegħu, ħobż li skond il-​liġi ħadd ma jistaʼ jieklu ħlief il-​qassisin?”+ 5 U kompla jgħidilhom: “Bin il-​bniedem hu s-​Sid tas-​Sabat.”+

6 Darb’oħra, meta reġaʼ kien is-​Sabat,+ daħal fis-​sinagoga u beda jgħallem. U kien hemm raġel li kellu idu l-​leminija niexfa.+ 7 Issa l-​iskribi u l-​Fariżej kienu għassa tiegħu+ biex jaraw jekk kienx se jfejjaq f’jum is-​Sabat, sabiex isibu xi mod kif jakkużawh.+ 8 Madankollu, hu kien jaf kif kienu qed jirraġunaw,+ u qal lir-​raġel li kellu idu niexfa: “Qum u oqgħod fin-​nofs.” U dan qam u ħareġ fin-​nofs.+ 9 Imbagħad Ġesù qalilhom: “Nistaqsikom, F’jum is-​Sabat, x’tistaʼ tagħmel skond il-​liġi, il-​ġid+ jew id-​deni, issalva ruħ jew teqridha?”+ 10 U wara li ħares lejhom ilkoll, qal lir-​raġel: “Oħroġ idek.” Dan ħariġha, u idu reġgħet ġiet f’saħħitha.+ 11 Imma huma qabadhom ġenn sħiħ, u bdew jitkellmu bejniethom x’setgħu jagħmlu lil Ġesù.+

12 F’dawk il-​jiem ħareġ lejn il-​muntanja biex jitlob,+ u għamel lejl sħiħ jitlob lil Alla.+ 13 Imbagħad meta sebaħ, sejjaħ lejh id-​dixxipli tiegħu u għażel minn fosthom tnax, li semmiehom ukoll appostli:+ 14 Xmun, li semmieh ukoll Pietru,+ u ħuh Indrì, u Ġakbu u Ġwanni,+ u Filippu+ u Bartilmew, 15 u Mattew u Tumas,+ u Ġakbu bin Alfew, u Xmun li jgħidulu “ż-​żeluż,”+ 16 u Ġuda bin Ġakbu, u Ġuda l-​Iskarjota, li sar traditur.+

17 U niżel magħhom u qagħad f’wita, u kien hemm folla kbira dixxipli tiegħu, u ġiet kotra kbira taʼ nies+ minn kull naħa tal-​Lhudija u Ġerusalemm u l-​art taʼ Tir u Sidon ħdejn il-​baħar biex jisimgħuh u jitfejqu mill-​mard tagħhom.+ 18 Anki dawk li kienu mħabbtin bl-​ispirti mhux nodfa kienu mfejqin. 19 U n-​nies kollha kienu qed jipprovaw imissuh,+ għax minnu kienet ħierġa qawwa+ li kienet qed tfejjaqhom ilkoll.

20 U refaʼ għajnejh lejn id-​dixxipli tiegħu u beda jgħid:+

“Henjin intom il-​foqra,+ għax tagħkom hi s-​saltna t’Alla.

21 “Henjin intom li bħalissa bil-​ġuħ,+ għax għad ikollkom bix-​xabaʼ.+

“Henjin intom li bħalissa tibku, għax għad tidħqu.+

22 “Henjin intom kulmeta n-​nies jobogħdukom,+ u kulmeta jwarrbukom u jmaqdrukom u jarmu+ isimkom bħala xi ħaġa ħażina minħabba Bin il-​bniedem. 23 Thennew f’dak il-​jum u aqbżu, għax, ara, il-​premju tagħkom hu kbir fis-​sema, għax l-​istess kienu jagħmlu missirijiethom lill-​profeti.+

24 “Imma gwaj għalikom intom l-​għonja,+ għax qed tikkonslaw bis-​sħiħ.+

25 “Gwaj għalikom li bħalissa għandkom bix-​xabaʼ, għax għad tkunu bil-​ġuħ.+

“Gwaj, intom li bħalissa tidħqu, għax għad titnikktu u tibku.+

26 “Gwaj, kulmeta n-​nies kollha jitkellmu tajjeb dwarkom, għax hekk għamlu missirijiethom lill-​profeti foloz.+

27 “Imma lilkom li qed tisimgħu ngħidilkom, Komplu ħobbu lill-​għedewwa tagħkom,+ agħmlu l-​ġid+ lil dawk li jobogħdukom, 28 bierku lil dawk li jisħtukom, itolbu għal dawk li qed jinsultawkom.+ 29 Lil min jagħtik daqqa taʼ ħarta fuq naħa,+ offrilu n-​naħa l-​oħra wkoll; u min jiħodlok+ il-​mantar, ħallih jiħodlok il-​libsa wkoll. 30 Agħti lil kulmin jitolbok,+ u min jiħodlok l-​affarijiet titlobhomlux lura.

31 “Ukoll, bħalma tridu li l-​bnedmin jagħmlulkom, agħmlu l-​istess lilhom.+

32 “U jekk tħobbu lil min iħobbkom, x’mertu għandkom? Għax il-​midinbin ukoll iħobbu lil min iħobbhom.+ 33 U jekk tagħmlu l-​ġid lil min jagħmlilkom il-​ġid, tassew x’mertu għandkom? Il-​midinbin ukoll jagħmlu l-​istess.+ 34 U jekk tisilfu mingħajr imgħax+ lil min tittamaw li tirċievu mingħandu, x’mertu għandkom? Anki l-​midinbin jisilfu mingħajr imgħax lil midinbin biex jieħdu lura daqskemm ikunu taw.+ 35 Għall-kuntrarju, komplu ħobbu lill-​għedewwa tagħkom u agħmlu l-​ġid u isilfu+ mingħajr imgħax, bla ma tittamaw li tirċievu xi ħaġa lura; u l-​premju tagħkom ikun kbir, u tkunu wlied l-​Iktar Għoli,+ għax hu qalbu tajba+ maʼ l-​ingrati u l-​ħżiena. 36 Komplu ħennu bħalma jħenn Missierkom.+

37 “Barra minn hekk, tibqgħux tiġġudikaw, u żgur ma tiġux ġudikati;+ u tibqgħux tikkundannaw, u żgur ma tiġux kundannati. Ibqgħu skużaw, u tiġu skużati.+ 38 Idraw agħtu, u n-​nies jagħtukom.+ Iferrgħulkom f’ħoġorkom kejl tajjeb, marsus, mheżżeż, u mfawwar. Għax bil-​kejl li tkejlu, ikejlulkom lura.”+

39 Imbagħad qalilhom ukoll tixbiha: “Jistaʼ agħma jmexxi agħma ieħor? It-​tnejn jaqgħu f’ħofra, mhux hekk?+ 40 Student m’huwiex fuq l-​għalliem tiegħu, imma kulmin jiġi mgħallem b’mod perfett ikun bħall-​għalliem tiegħu.+ 41 Għala, mela, tħares lejn it-​tibna li hemm f’għajn ħuk, imma ma tarax it-​travu li hemm f’għajnek?+ 42 Kif tistaʼ tgħid lil ħuk, ‘Ħi, ħallini nneħħilek it-​tibna li hemm f’għajnek,’ waqt li m’intix tħares lejn it-​travu li għandek f’għajnek?+ Ipokrita! L-​ewwel neħħi t-​travu minn għajnek,+ u mbagħad tara ċar kif tneħħi t-​tibna li hemm f’għajn ħuk.+

43 “Għax m’hemmx siġra tajba li tagħmel frott imħassar, bħalma m’hemmx siġra mħassra li tagħmel frott tajjeb.+ 44 Għax kull siġra tingħaraf mill-​frott tagħha.+ Per eżempju, in-​nies ma jiġbrux tin mix-​xewk, lanqas ma jaqtgħu għeneb minn għollieqa.+ 45 Bniedem tajjeb joħroġ it-​tajjeb mit-​teżor tajjeb+ taʼ qalbu, imma l-​ħażin joħroġ il-​ħażin mit-​teżor ħażin tiegħu; għax mill-​abbundanza li jkollu f’qalbu jitkellem fommu.+

46 “Għala, mela, issejħuli ‘Mulej! Mulej!’ imma ma tagħmlux dak li ngħid?+ 47 Kulmin jiġi għandi u jismaʼ kliemi u jagħmlu, nurikom lil min jixbah:+ 48 Jixbah lil raġel li qed jibni dar u li ħaffer u niżel fil-​fond u qiegħed il-​pedament fuq il-​blat. Għaldaqstant, meta għamel l-​għargħar,+ ix-​xmara ħabtet fuq dik id-​dar, imma ma kinitx b’saħħitha biżżejjed biex theżżiżha, għax kienet mibnija sew.+ 49 Mill-banda l-​oħra, min jismaʼ u ma jagħmilx,+ jixbah lil raġel li bena dar fuq l-​art mingħajr pedament. Ix-​xmara ħabtet fuqha, u minnufih iġġarrfet, u saret ħerba+ kbira+ minn dik id-​dar.”

7 Meta temm kulma ried jgħid lin-​nies li kienu qed jisimgħuh, daħal Kafarnahum.+ 2 Issa wieħed fizzjal taʼ l-​armata kellu lsir li kien għażiż għalih, u dan kien marid u wasal biex imut.+ 3 Meta semaʼ dwar Ġesù, bagħat lil xi xjuħ tal-​Lhud biex jitolbuh jiġi u jfejjaq lill-​ilsir tiegħu. 4 Imbagħad dawk li ġew għand Ġesù bdew jitolbuh b’ħeġġa kbira u jgħidulu: “Jistħoqqlu li tagħmillu dan, 5 għax iħobb lil ġensna+ u kien hu li bnielna s-​sinagoga.” 6 Għalhekk, Ġesù telaq magħhom. Imma meta ma kienx bogħod mid-​dar, il-​fizzjal taʼ l-​armata kien diġà bagħat lil xi ħbieb biex jgħidulu: “Sinjur, toqgħodx tinqalaʼ, għax ma jistħoqqlix li nġibek taħt is-​saqaf tiegħi.+ 7 Kien għalhekk li ma ħassejtnix denju li niġi għandek. Imma għid il-​kelma, u l-​qaddej tiegħi jfiq. 8 Għax jien ukoll, għalkemm qiegħed taħt awtorità, għandi s-​suldati taħti, u lil wieħed ngħidlu, ‘Mur!’ u jmur, u lil ieħor, ‘Ejja!’ u jiġi, u lill-​ilsir tiegħi, ‘Agħmel dan!’ u jagħmlu.”+ 9 Meta Ġesù semaʼ dan, stagħġeb bih u dar lejn il-​folla li kienet miexja warajh u qalilhom: “Ngħidilkom, Lanqas saħansitra f’Israel ma sibt fidi daqshekk kbira.”+ 10 X’ħin dawk li kienu ntbagħtu waslu lura d-​dar, sabu lill-​ilsir qawwi u sħiħ.+

11 Ftit wara dan, ivvjaġġa lejn belt jisimha Najn, u d-​dixxipli tiegħu u folla kbira kienu qed jivvjaġġaw miegħu. 12 Malli wasal qrib bieb il-​belt, ara, kienu ħerġin b’raġel mejjet,+ l-​uniku+ iben li kellha ommu. Iktar minn hekk, din kienet armla. Magħha kien hemm ukoll folla mdaqqsa mill-​belt. 13 U meta raha, il-​Mulej ħassu mqanqal u tħassarha+ u qalilha: “Tibqax tibki.”+ 14 Imbagħad resaq lejn il-​katalett u messu, u r-​reffiegħa waqfu. Imbagħad qal: “Żagħżugħ, ngħidlek, Qum!”+ 15 U l-​mejjet qam bil-​qiegħda u beda jitkellem; u tah lil ommu.+ 16 Issa lkoll inħakmu minn biżaʼ+ kbir, u bdew jigglorifikaw lil Alla u jgħidu: “Profeta kbir+ ġie mqajjem fostna,” u, “Alla tefaʼ l-​attenzjoni tiegħu lejn il-​poplu tiegħu.”+ 17 U din l-​aħbar dwaru nfirxet mal-​Lhudija kollha u maʼ dawk l-​inħawi kollha.

18 Issa d-​dixxipli taʼ Ġwanni rrapportawlu dwar dan kollu.+ 19 Għalhekk, Ġwanni sejjaħ tnejn mid-​dixxipli tiegħu u bagħathom għand il-​Mulej biex jistaqsuh: “Int Dak li għandu jiġi jew għandna nistennew lil ħaddieħor?”+ 20 Meta waslu ħdejh, l-​irġiel qalulu: “Ġwanni l-​Battista bagħatna nistaqsuk, ‘Int Dak li għandu jiġi jew għandna nistennew ieħor?’” 21 Dak il-​ħin fejjaq lil ħafna li kienu morda+ jew magħdurin jew maħkumin minn spirti mill-​agħar, u lil ħafna għomja wriehom ħniena u ġabhom jaraw. 22 Għalhekk, wieġeb u qal liż-​żewġt irġiel: “Morru+ u għidu lil Ġwanni dak li rajtu u smajtu: l-​għomja+ qed jingħataw id-​dawl, iz-​zopop qed jimxu, l-​imġiddmin qed jiġu mnaddfin u t-​torox qed jisimgħu, il-​mejtin qed jitqajmu, il-​foqra qed tintqalilhom+ l-​aħbar tajba.+ 23 U hieni min ma tfixkilx minħabba fija.”+

24 Meta telqu l-​messaġġiera taʼ Ġwanni, beda jgħid lill-​folol dwar Ġwanni: “Xi ħriġtu taraw fix-​xagħri? Qasba tixxejjer mar-​riħ?+ 25 Mela, xi ħriġtu taraw? Raġel liebes ilbies fin?+ Tabilħaqq, dawk bi lbies impressjonanti li jgħixu fil-​lussu qegħdin fi djar irjali.+ 26 Allura, xi ħriġtu taraw? Profeta?+ Iva, ngħidilkom, u ferm iktar minn profeta.+ 27 Dan hu li dwaru hu miktub, ‘Ara! Qed nibgħat lill-​messaġġier tiegħi quddiemek,+ u dan iħejji triqtek qablek.’+ 28 Ngħidilkom, Fost dawk li twieldu min-​nisa m’hemm ħadd akbar+ minn Ġwanni; imma min hu fost l-​iżgħar fis-​saltna t’Alla hu akbar minnu.”+ 29 (Meta semgħu dan, in-​nies kollha u l-​kolletturi tat-​taxxi ddikjaraw li Alla hu sewwa u ġust,+ għax kienu tgħammdu bil-​magħmudija taʼ Ġwanni.+ 30 Imma l-​Fariżej u dawk li kienu jafu l-​Liġi ma tawx kas il-​pariri+ li tahom Alla, għax ma kinux tgħammdu minnu.)

31 “Għalhekk, maʼ min se nqabbilhom lin-​nies taʼ din il-​ġenerazzjoni, u lil min jixbhu?+ 32 Jixbhu lil tfal żgħar bil-​qiegħda f’suq li jgħajtu lil xulxin u jgħidu, ‘Daqqejnielkom il-​flawt, imma ma żfintux; newwaħna, imma ma bkejtux.’+ 33 Bl-istess mod, Ġwanni l-​Battista la ġie jiekol il-​ħobż u lanqas jixrob l-​inbid, imma intom tgħidu, ‘Għandu demonju.’+ 34 Bin il-​bniedem ġie jiekol u jixrob, imma intom tgħidu, ‘Ara! Raġel b’kilba għall-​ikel u mogħti għall-​inbid, ħabib tal-​kolletturi tat-​taxxi u l-​midinbin!’+ 35 Xorta waħda, l-​għerf+ jintwera li hu sewwa minn uliedu kollha.”+

36 Issa wieħed mill-​Fariżej talbu kemm-il darba biex jiekol miegħu. Għaldaqstant, daħal id-​dar+ tal-​Fariżew u qagħad mal-​mejda. 37 U, ara! Mara, li fil-​belt kienet magħrufa bħala midinba, saret taf li kien mal-​mejda għall-​ikla fid-​dar tal-​Fariżew, u ġabet vażett taʼ l-​alabastru+ b’żejt ifuħ, 38 u qagħdet warajh ħdejn saqajh tibki, u bdiet ixxarrablu saqajh bid-​dmugħ u tixxottahomlu b’xagħarha. Ukoll, bisitlu saqajh b’tenerezza u dilkithomlu biż-​żejt ifuħ. 39 Malli ra dan, il-​Fariżew li stiednu qal f’qalbu: “Kieku dan ir-​raġel kien profeta+ kien ikun jaf min hi din li qed tmissu, u x’mara hi, li hi midinba.”+ 40 Imma Ġesù wieġeb u qallu: “Xmun, irrid ngħidlek xi ħaġa.” Dan qallu: “Għalliem, għidli!”

41 “Żewġt irġiel kellhom id-​dejn maʼ wieħed li jislef il-​flus; wieħed kellu jagħtih ħames mitt dinar*+ u l-​ieħor ħamsin. 42 Meta ma kellhomx biex iħallsuh, qabad u ħafrilhom+ kollox. Għalhekk, min minnhom se jħobbu l-​iktar?” 43 Xmun wieġeb u qallu: “Nimmaġina li dak li nħafirlu l-​iktar.” Qallu: “Iġġudikajt sew.” 44 Imbagħad dar lejn il-​mara u qal lil Xmun: “Qed taraha lil din il-​mara? Jien dħalt ġo darek u int ma tajtnix ilma+ għal saqajja. Imma din il-​mara xarrbitli saqajja bid-​dmugħ tagħha u xxottathomli b’xagħarha. 45 Int ma bistnix;+ imma din il-​mara, minn x’ħin dħalt, ma waqfitx tbusli saqajja b’tenerezza. 46 Int ma dliktlix rasi biż-​żejt;+ imma din il-​mara dilkitli saqajja b’żejt ifuħ. 47 Minħabba dan, ngħidlek li, għalkemm huma ħafna, dnubietha maħfurin,+ għax hi ħabbet ħafna; imma dak li jinħafirlu ftit, iħobb ftit.” 48 Imbagħad qalilha: “Dnubietek maħfurin.”+ 49 Għal dan, dawk li kienu mal-​mejda miegħu bdew jgħidu f’qalbhom: “Min hu dan ir-​raġel li saħansitra jaħfer id-​dnubiet?”+ 50 Imma hu qal lill-​mara: “Il-​fidi tiegħek salvatek;+ mur fil-​paċi.”+

8 Ftit wara, beda jivvjaġġa minn belt għal belt u minn raħal għal raħal, jippriedka u jxandar l-​aħbar tajba tas-​saltna t’Alla.+ U miegħu kien hemm it-​tnax, 2 u ċerti nisa+ li kien fejjaqhom mill-​ispirti mill-​agħar u mill-​mard, Marija li jgħidulha l-​Maddalena u li minnha kienu ħarġu sebaʼ demonji,+ 3 u Ġwanna+ mart Ħuża, li kien jieħu ħsieb dar Erodi, u Susanna u ħafna nisa oħrajn, li kienu jaqduhom minn dak li kellhom.

4 Issa, meta nġabret folla kbira maʼ dawk li kienu marru ħdejh minn belt wara l-​oħra, hu kellimhom permezz taʼ tixbiha:+ 5 “Wieħed raġel ħareġ jiżraʼ ż-​żerriegħa tiegħu. U waqt li kien qed jiżraʼ, ftit minnha waqgħet fil-​ġenb tat-​triq u ntrifset, u l-​għasafar tas-​sema kiluha.+ 6 Ftit minnha ġiet fuq il-​blat, u, wara li nibtet, nixfet għax ma kellhiex tira.+ 7 Ftit minnha waqgħet qalb ix-​xewk, u x-​xewk li kiber magħha ħonoqha.+ 8 Ftit minnha waqgħet f’ħamrija tajba, u, wara li nibtet, għamlet frott għal mitt darba.”+ Kif qal dan, għolla leħnu u qal: “Min għandu widnejn biex jismaʼ, ħa jismaʼ.”+

9 Imma d-​dixxipli tiegħu bdew jistaqsuh x’kienet tfisser din it-​tixbiha.+ 10 Qalilhom: “Lilkom hu mogħti li tifhmu s-​sigrieti sagri tas-​saltna t’Alla, imma lill-​oħrajn inkellimhom bit-​tixbihat,+ sabiex, għalkemm iħarsu, iħarsu għalxejn, u, għalkemm jisimgħu, ma jifhmux.+ 11 Issa t-​tixbiha+ tfisser dan: Iż-​żerriegħa hi l-​kelma t’Alla.+ 12 Dawk fil-​ġenb tat-​triq huma dawk li jkunu semgħu,+ imbagħad jiġi x-​Xitan+ u jiħdilhom il-​kelma minn qlubhom biex ma jemmnux u jiġu salvati.+ 13 Dawk taʼ fuq il-​blat huma dawk li meta jisimgħu l-​kelma jilqgħuha bil-​ferħ, imma dawn m’għandhomx għeruq; jemmnu għal xi żmien, imma fi żmien taʼ prova jaqgħu.+ 14 Rigward dawk li waqgħu qalb ix-​xewk, dawn huma dawk li jkunu semgħu, imma, peress li jinġarru mill-​ansjetajiet u mir-​rikkezzi u mill-​pjaċiri+ taʼ din il-​ħajja, jinħonqu għalkollox u ma jwasslu xejn għall-​perfezzjoni.+ 15 Rigward dawk li waqgħu f’ħamrija tajba, dawn huma dawk li, wara li jisimgħu l-​kelma b’qalb+ nobbli u tajba, iżommuha u jagħtu l-​frott bis-​sabar.+

16 “Ħadd ma jixgħel musbieħ u jgħattih b’xi reċipjent jew ipoġġih taħt is-​sodda, imma jpoġġih fuq gandlier, biex dawk li jidħlu ġewwa jaraw id-​dawl.+ 17 Għax m’hemm xejn mistur+ li mhux se jintwera, u m’hemm xejn moħbi bil-​għaqal li qatt m’hu se jsir magħruf u li qatt m’hu se joħroġ fil-​beraħ.+ 18 Għalhekk, oqogħdu attenti kif tisimgħu; għax kulmin għandu, jingħatalu iktar,+ imma kulmin m’għandux, jittiħidlu saħansitra dak li jimmaġina li għandu.”+

19 Issa ommu u ħutu+ ġew fejn kien hu, imma ma setgħux jersqu ħdejh minħabba l-​folla.+ 20 Madankollu, xi ħadd qallu: “Ommok u ħutek qegħdin barra u jridu jarawk.”+ 21 Hu wieġeb u qalilhom: “Ommi u ħuti huma dawn li jisimgħu l-​kelma t’Alla u jagħmluha.”+

22 Jum minnhom hu u d-​dixxipli tiegħu telgħu f’dgħajsa u qalilhom: “Ejja naqsmu għan-​naħa l-​oħra taʼ l-​għadira.” Għalhekk, telqu.+ 23 Imma huma u sejrin marret għajnu bih. Issa qam riefnu qawwi fuq l-​għadira, u beda jidħlilhom ħafna ilma u kienu fil-​periklu.+ 24 Fl-aħħar resqu lejh u qajmuh u qalulu: “Mgħallem, Mgħallem, se nintilfu!”+ Hu qam u ċanfar+ ir-​riħ u l-​furja taʼ l-​ilma, u dawn battew, u waqgħet kalma. 25 Imbagħad qalilhom: “Fejn hi l-​fidi tagħkom?” Imma huma nħakmu minn biżaʼ kbir, u mistagħġbin bdew jgħidu lil xulxin: “Dan min hu, mela, għax jordna saħansitra lill-​irjieħ u l-​ilma, u dawn jobduh?”+

26 U waslu fix-​xatt taʼ l-​art tal-​Gerasin, li qiegħda faċċata tal-​Galilija.+ 27 Issa, malli niżel l-​art, iltaqaʼ miegħu raġel mill-​belt li kellu d-​demonji. U dan kien ilu żmien twil ma jilbes ħwejjeġ fuqu, u ma kienx joqgħod id-​dar imma qalb l-​oqbra.+ 28 Malli lemaħ lil Ġesù, għajjat u nxteħet quddiemu u b’leħen għoli qallu: “X’għandi x’naqsam miegħek,+ Ġesù, Bin Alla l-​Iktar Għoli? Nitolbok, titturmentanix.”+ 29 (Għax hu kien ordna lill-​ispirtu mhux nadif biex joħroġ mir-​raġel li kien ilu maħkum minnu żmien twil.+ Għal darba wara l-​oħra dan kien ġie marbut bil-​ktajjen maʼ saqajh u idejh u mgħasses sew, imma kien ikisser l-​irbit u jittieħed mid-​demonju fl-​imwarrab.) 30 Staqsieh Ġesù: “X’jismek?” Qallu: “Leġjun,” għax kienu daħlu fih ħafna demonji.+ 31 U bdew jitolbuh bil-​ħrara+ biex ma jordnalhomx imorru fl-​abbiss.+ 32 Issa fuq il-​muntanja kien hemm merħla kbira taʼ ħnieżer+ jirgħu; għalhekk, talbuh bil-​ħrara biex iħallihom jidħlu fihom.+ U hu ħalliehom. 33 Imbagħad id-​demonji ħarġu mir-​raġel u daħlu fil-​ħnieżer, u l-​merħla qabżet minn fuq l-​irdum għal ġo l-​għadira u għerqet.+ 34 Imma meta r-​rgħajja raw dak li ġara, ħarbu u xerrdu l-​aħbar mal-​belt u l-​kampanja.+

35 Imbagħad in-​nies ġew jaraw x’kien ġara, u ġew ħdejn Ġesù u sabu r-​raġel, li minnu kienu ħarġu d-​demonji, liebes u b’moħħu f’loku, bil-​qiegħda ħdejn saqajn Ġesù; u mtlew bil-​biżaʼ.+ 36 Dawk li raw x’kien ġara qalulhom kif tfejjaq ir-​raġel maħkum mid-​demonji.+ 37 Għalhekk, il-​kotra kollha mill-​inħawi taʼ l-​art tal-​Gerasin talbuh jitbiegħed minnhom, għax inħakmu minn biżaʼ kbir.+ Imbagħad telaʼ fid-​dgħajsa u telaq. 38 Madankollu, ir-​raġel li minnu kienu ħarġu d-​demonji beda jitolbu bil-​ħniena biex jibqaʼ miegħu; imma hu bagħtu u qallu:+ 39 “Mur lura d-​dar, u ibqaʼ rrakkonta x’għamel miegħek Alla.”+ Għaldaqstant, dan telaq u xandar mal-​belt kollha x’għamel miegħu Ġesù.+

40 Meta Ġesù wasal lura, il-​folla laqgħetu b’qalb tajba, għax kulħadd kien qed jistennieh.+ 41 Imma, ara! Ġie raġel li kien jismu Ġajru, u dan kien uffiċjal li jippresiedi fis-​sinagoga. U nxteħet f’riġlejn Ġesù u beda jitolbu bil-​ħrara biex imur għandu,+ 42 għax l-​unika tifla li kellu, taʼ madwar tnax-il sena, kienet qed tmut.+

Hu u sejjer, il-​folol bdew irossu fuqu.+ 43 U kien hemm mara li kienet ilha tnax-il sena tbati bi tnixxija taʼ demm+ u ħadd ma setaʼ jfejjaqha;+ 44 din resqet minn warajh u messitlu t-​tarf+ tal-​libsa,+ u t-​tnixxija tad-​demm waqfitilha minnufih.+ 45 Għalhekk, Ġesù qal: “Min messni?”+ Meta kulħadd beda jiċħad, Pietru qallu: “Mgħallem, il-​folol qed jagħfsu fuqek u jrossuk.”+ 46 Iżda Ġesù qal: “Xi ħadd messni, għax ħassejt li ħarġet qawwa+ minni.”+ 47 Meta rat li kien induna biha, il-​mara ġiet b’rogħda fuqha, inxteħtet quddiemu, u qalet quddiem kulħadd għala messitu u kif tfejqet minnufih.+ 48 Imma hu qalilha: “Binti, il-​fidi tiegħek fejqitek;+ mur fil-​paċi.”+

49 Waqt li kien għadu jitkellem, ġie rappreżentant taʼ l-​uffiċjal li jippresiedi fis-​sinagoga u qal: “Bintek mietet; tħabbtux iktar lill-​għalliem.”+ 50 Malli semaʼ dan, Ġesù wieġbu: “Tibżax, biss uri l-​fidi,+ u hi tiġi salvata.” 51 Meta wasal id-​dar ma ħalla lil ħadd jidħol miegħu ħlief lil Pietru u lil Ġwanni u lil Ġakbu u lil missier u omm it-​tifla.+ 52 Imma n-​nies kollha kienu qed jibku u jħabbtu fuq sidirhom bin-​niket minħabba fiha. Għalhekk, qal: “Tibqgħux tibku,+ għax mhix mejta imma rieqda.”+ 53 Għal dan, bdew jiddieħqu bih, għax kienu jafu li kienet mietet.+ 54 Imma qabadha minn idha u b’leħen għoli qalilha: “Tifla, qum!”+ 55 U l-​ispirtu tagħha+ ġie lura, u qamet+ minnufih, u ordna li tingħata xi ħaġa x’tiekol.+ 56 Il-ġenituri tagħha ma kinux jafu x’se jaqbdu jagħmlu bil-​ferħ; imma hu qalilhom biex ma jgħidu lil ħadd x’kien ġara.+

9 Imbagħad sejjaħ lit-​tnax flimkien u tahom qawwa u awtorità fuq id-​demonji kollha u biex ifejqu l-​mard.+ 2 U għalhekk bagħathom jippridkaw is-​saltna t’Alla u jfejqu 3 u qalilhom: “Għall-​vjaġġ tieħdu xejn, la bastun, la ħorġa taʼ l-​ikel, la ħobż, la flus tal-​fidda, u lanqas żewġ ilbiesi.+ 4 Imma kulfejn tidħlu f’xi dar, oqogħdu fiha u itilqu minn hemmhekk.+ 5 U kulfejn in-​nies ma jilqgħukomx, intom u ħerġin minn dik il-​belt+ farfru t-​trab minn maʼ saqajkom bħala xiehda kontrihom.”+ 6 Imbagħad bdew il-​vjaġġ u daru t-​territorju, minn raħal għal raħal, ixandru l-​aħbar tajba u jwettqu fejqan kullimkien.+

7 Issa Erodi,* il-​ħakkiem tad-​distrett, semaʼ b’kulma kien qed jiġri, u kien konfuż għall-​aħħar għax xi wħud kienu qed jgħidu li Ġwanni kien ġie mqajjem mill-​imwiet,+ 8 oħrajn li deher Elija, u jerġaʼ oħrajn li qam xi wieħed mill-​profeti tal-​qedem. 9 Qal Erodi: “Lil Ġwanni qtajtlu rasu.+ Allura, min hu dan li qed nismaʼ dawn l-​affarijiet dwaru?” Għalhekk, kien qed jipprova+ jarah.

10 U meta l-​appostli ġew lura, irrakkontawlu x’kienu għamlu.+ Imbagħad ħadhom miegħu u marru għalihom waħedhom+ f’belt jisimha Betsajda. 11 Imma l-​folol saru jafu b’dan u marru warajh. U laqagħhom b’qalb tajba u beda jkellimhom dwar is-​saltna t’Alla,+ u fejjaq lil dawk li kellhom bżonn xi fejqan.+ 12 Imbagħad il-​jum kien wasal biex jintemm. Issa t-​tnax resqu lejh u qalulu: “Ibgħatha l-​folla, biex imorru fl-​irħula u l-​kampanja taʼ madwarna ħa jsibu fejn joqogħdu u jsibu x’jieklu, għax hawnhekk qegħdin fl-​imwarrab.”+ 13 Imma hu qalilhom: “Agħtuhom intom xi ħaġa x’jieklu.”+ Qalulu: “M’għandniex ħlief ħames ħobżiet u żewġ ħutiet,+ sakemm forsi ma mmorrux aħna stess nixtru l-​ikel għal dawn in-​nies kollha.”+ 14 Fil-fatt, kien hemm madwar ħamest elef raġel.+ Imma hu qal lid-​dixxipli tiegħu: “Qegħduhom bil-​qiegħda fi gruppi taʼ madwar ħamsin kull wieħed.”+ 15 U hekk għamlu, u ġegħluhom jinxteħtu bil-​qiegħda lkoll. 16 Imbagħad ħa l-​ħames ħobżiet u ż-​żewġ ħutiet, refaʼ għajnejh lejn is-​sema, berikhom, qasamhom, u beda jagħtihom lid-​dixxipli biex inewluhom lill-​folla.+ 17 Għalhekk, kulħadd kiel u xebaʼ, u l-​bċejjeċ żejda li kien fadal ġabruhom fi tnax-il qoffa.+

18 Iktar tard, waqt li kien qed jitlob waħdu, ġew fuqu d-​dixxipli, u staqsiehom: “Il-​folol min qed jgħidu li jien?”+ 19 Wieġbu u qalulu: “Ġwanni l-​Battista; imma oħrajn, Elija, u jerġaʼ oħrajn, li qam wieħed mill-​profeti tal-​qedem.”+ 20 Imbagħad qalilhom: “Iżda intom min tgħidu li jien?” Pietru wieġeb u qallu:+ “Il-​Kristu+ t’Alla.” 21 Imbagħad widdibhom bis-​serjetà u qalilhom biex dan ma jgħiduh lil ħadd,+ 22 imma qalilhom: “Bin il-​bniedem se jgħaddi minn ħafna tbatijiet u jiġi miċħud mix-​xjuħ u l-​qassisin ewlenin u l-​iskribi, u jiġi maqtul,+ u fit-​tielet jum jiġi mqajjem.”+

23 Imbagħad kompla jgħid lil kulħadd: “Jekk xi ħadd irid jiġi warajja, ħa jiċħad lilu nnifsu+ u jerfaʼ z-​zokk tat-​tortura tiegħu jum wara l-​ieħor u jibqaʼ miexi warajja.+ 24 Għax kulmin irid isalva ruħu jitlifha; imma kulmin jitlef ruħu minħabba fija jsalvaha.+ 25 Tassew, x’jiswielu bniedem jekk jikseb id-​dinja kollha imma jitlef ħajtu jew isofri l-​ħsara?+ 26 Għax kulmin jistħi minħabba fija u minħabba kliemi, Bin il-​bniedem jistħi minħabba fih meta jasal fil-​glorja tiegħu u tal-​Missier u taʼ l-​anġli mqaddsa.+ 27 Imma ngħidilkom il-​verità, Xi wħud minn dawk li qegħdin hawnhekk żgur ma jduqux il-​mewt qabel ma jaraw is-​saltna t’Alla.”+

28 Fil-fatt, xi tmint ijiem wara li qal dan, ħa miegħu lil Pietru u lil Ġwanni u lil Ġakbu u telaʼ fuq il-​muntanja biex jitlob.+ 29 U kif kien qed jitlob, id-​dehra+ taʼ wiċċu nbidlet u ħwejġu saru taʼ bjuda li tgħammex.+ 30 Ukoll, ara! Kien hemm żewġt irġiel jitkellmu miegħu, li kienu Mosè u Elija.+ 31 Dawn dehru bil-​glorja u bdew jitkellmu dwar it-​tluq tiegħu li hu kellu jwettaq f’Ġerusalemm.+ 32 Issa Pietru u dawk li kienu miegħu kellhom għajnejhom tqal bin-​ngħas; imma meta qamu għalkollox raw il-​glorja tiegħu+ u ż-​żewġt irġiel weqfin ħdejh. 33 U waqt li dawn kienu qed jinfirdu minnu, Pietru qal lil Ġesù: “Mgħallem, kemm hu sew li aħna qegħdin hawnhekk; għalhekk, ħa ntellgħu tliet tined, waħda għalik, waħda għal Mosè, u waħda għal Elija,” għax ma kienx jaf x’qed jgħid.+ 34 Imma waqt li kien qed jgħid dan, ifformat sħaba u bdiet tgħattihom. Kif daħlu fis-​sħaba, imtlew bil-​biżaʼ.+ 35 U ġie leħen+ minn ġos-​sħaba li qal: “Dan hu Ibni, il-​magħżul.+ Isimgħu minnu.”+ 36 U waqt li nstemaʼ l-​leħen, Ġesù kien waħdu.+ Imma huma qagħdu kwieti u dak iż-​żmien ma qalu xejn lil ħadd dwar dak li raw.+

37 L-għada, meta niżlu minn fuq il-​muntanja, iltaqgħet miegħu folla kbira.+ 38 U, ara! Raġel mill-​folla għajjat u qal: “Għalliem, nitolbok bil-​ħniena, ħares lejn ibni, għax m’għandix+ ħliefu.+ 39 U, ara! Jinħakem minn spirtu,+ u f’daqqa waħda jibda jgħajjat, u l-​ispirtu jqabbdu l-​aċċessjonijiet bir-​ragħwa f’ħalqu u bilkemm jitilqu wara li jkun benġlu. 40 U tlabt bil-​ħniena lid-​dixxipli tiegħek biex ikeċċuh, imma ma setgħux.”+ 41 Ġesù wieġeb u qal: “Ja ġenerazzjoni bla fidi u mgħawġa,+ kemm irrid indum magħkom u nissaportikom? Ġib lil ibnek hawnhekk.”+ 42 Imma anki x’ħin kien riesaq, id-​demonju ħabbtu maʼ l-​art u qabbdu aċċessjoni qawwija. Madankollu, Ġesù ċanfar lill-​ispirtu mhux nadif u fejjaq lit-​tifel u tah lil missieru.+ 43 U lkoll baqgħu mgħaġġbin bil-​qawwa maestuża+ t’Alla.

Issa, waqt li lkoll kienu qed jistagħġbu b’kulma kien qed jagħmel, qal lid-​dixxipli tiegħu: 44 “Iftħu widnejkom sew għal dan il-​kliem, għax Bin il-​bniedem għandu jingħata f’idejn il-​bnedmin.”+ 45 Imma huma baqgħu ma fehmux dak li qalilhom. Fil-​fatt, kien moħbi għalihom biex ma jifhmuhx, u beżgħu jistaqsuh dwar dak li qalilhom.+

46 Imbagħad bdew jirraġunaw bejniethom dwar min se jkun l-​akbar wieħed minnhom.+ 47 Peress li kien jaf x’kienu qed jirraġunaw fi qlubhom, Ġesù ħa tifel żgħir, qiegħdu maġenbu,+ 48 u qalilhom: “Kulmin jilqaʼ lil dan it-​tifel f’ismi, jilqaʼ lili wkoll, u kulmin jilqaʼ lili, jilqaʼ wkoll lil dak li bagħatni.+ Għax min iġib ruħu bħal wieħed mill-​iżgħar+ fostkom ilkoll, dan ikun il-​kbir.”+

49 Għaldaqstant, Ġwanni qal: “Mgħallem, rajna wieħed raġel ikeċċi d-​demonji+ f’ismek u aħna pprovajna nwaqqfuh,+ għax mhux qed jimxi warajk magħna.”+ 50 Imma Ġesù qallu: “Tipprovawx twaqqfuh, għax min mhux kontra tagħkom hu favur tagħkom.”+

51 Issa, hekk kif kien qed joqrob iż-​żmien biex jittieħed fis-​sema,+ kien determinat li jmur Ġerusalemm. 52 Għalhekk, bagħat xi messaġġiera qablu. U huma telqu u daħlu f’raħal tas-​Samaritani+ biex iħejjulu; 53 imma dawn ma laqgħuhx, għax kien determinat li jmur Ġerusalemm.+ 54 Meta d-​dixxipli Ġakbu u Ġwanni+ raw dan, qalulu: “Mulej, tridna ngħidu lin-​nar+ jinżel mis-​sema u jeqridhom?” 55 Imma hu dar u ċanfarhom. 56 Imbagħad marru f’raħal ieħor.

57 Issa, huma u mexjin fit-​triq, xi ħadd qallu: “Jien niġi warajk kulfejn tmur.”+ 58 U Ġesù qallu: “Il-​volpijiet għandhom l-​għerien u l-​għasafar tas-​sema għandhom il-​bejtiet, imma Bin il-​bniedem m’għandu mkien fejn imidd rasu.”+ 59 Imbagħad qal lil wieħed ieħor: “Kun segwaċi tiegħi.” Qallu r-​raġel: “Ħallini l-​ewwel immur nidfen lil missieri.”+ 60 Imma hu qallu: “Ħalli l-​mejtin+ jidfnu l-​mejtin tagħhom, imma int mur u xandar is-​saltna t’Alla maʼ kullimkien.”+ 61 U jerġaʼ ieħor qallu: “Jien niġi warajk, Mulej; imma l-​ewwel ħallini nsellem+ lil dawk taʼ dari.” 62 Qallu Ġesù: “Ebda bniedem li jkun poġġa idu fuq il-​moħriet+ u jħares lejn dak li hemm warajh+ m’hu xieraq għas-​saltna t’Alla.”

10 Wara dan, il-​Mulej għażel sebgħin+ oħra u bagħathom tnejn tnejn+ qablu f’kull belt u post fejn kien se jmur hu. 2 Imbagħad beda jgħidilhom: “Tassew, il-​ħsad+ hu kbir, imma l-​ħaddiema+ ftit. Għalhekk, itolbu bil-​ħrara+ lil Sid il-​ħsad biex jibgħat ħaddiema+ għall-​ħsad tiegħu. 3 Morru. Ara! Qed nibgħatkom bħal ħrief+ qalb l-​ilpup. 4 Tiħdux borża tal-​flus, la ħorġa taʼ l-​ikel,+ u lanqas sandli, u fit-​triq tieqfu tħaddnu+ lil ħadd biex issellmulu. 5 Kulfejn tidħlu f’xi dar, l-​ewwel għidu, ‘Jalla jkollha l-​paċi din id-​dar!’+ 6 U jekk ikun hemm ħabib tal-​paċi, il-​paċi tagħkom tibqaʼ fuqu.+ Imma jekk le, terġaʼ lura għandkom.+ 7 Għalhekk, ibqgħu f’dik id-​dar,+ u kulu u ixorbu dak li jipprovdulkom,+ għax il-​ħaddiem jistħoqqlu ħlasu.+ Titilqux minn dar biex tmorru f’oħra.+

8 “Ukoll, f’kull belt li tidħlu u jilqgħukom, kulu dak li jqegħdulkom quddiemkom, 9 u fejqu+ l-​morda li jkun hemm, u għidulhom, ‘Is-​saltna+ t’Alla qorbot lejkom.’ 10 Imma f’kull belt li tidħlu u ma jilqgħukomx,+ oħorġu fit-​toroq prinċipali tagħha u għidu, 11 ‘Anki t-​trab taʼ beltkom li weħel maʼ saqajna nimsħu kontrikom.+ Madankollu, żommu dan f’moħħkom, li s-​saltna t’Alla qorbot.’ 12 Ngħidilkom li f’dak il-​jum ikun eħfef għal Sodoma+ milli għal din il-​belt.

13 “Gwaj għalik, Korażin!+ Gwaj għalik, Betsajda!+ Għax kieku l-​għemejjel setgħanin li saru fikom saru f’Tir u Sidon, kieku ilhom li nidmu u qagħdu bil-​qiegħda fl-​irmied lebsin l-​ixkora.+ 14 Għaldaqstant ikun eħfef għal Tir u Sidon fil-​ġudizzju milli għalikom.+ 15 U int, Kafarnahum, taħseb li se titgħolla sas-​sema?+ Fil-​Qabar*+ se tinżel!

16 “Min jismaʼ+ lilkom jismaʼ lili. U min ma jagħtix kaskom ma jagħtix kasi. Iktar minn hekk, min ma jagħtix kasi ma jagħtix kas+ dak li bagħatni.”

17 Imbagħad is-​sebgħin ġew lura ferħanin u qalulu: “Mulej, anki d-​demonji jintgħamlu sottomessi+ lejna f’ismek.” 18 Għal dan, qalilhom: “Bdejt nara lil Satana diġà mwaqqaʼ+ bħal sajjetta mis-​sema. 19 Ara! Tajtkom l-​awtorità li tgħaffġu taħt saqajkom sriep+ u skorpjuni,+ u l-​awtorità fuq il-​qawwa kollha taʼ l-​għadu,+ u żgur li xejn ma jweġġagħkom. 20 Iżda tifirħux b’dan, li l-​ispirti jintgħamlu sottomessi lejkom, imma ifirħu għax isimkom+ tnaqqax fis-​smewwiet.” 21 Dak il-​ħin stess ħass ferħ kbir+ bl-​ispirtu qaddis u qal: “Jien infaħħrek quddiem kulħadd, Missier, Mulej tas-​sema u l-​art, għax int ħbejt sew dawn l-​affarijiet mill-​għorrief+ u l-​intellettwali, u kxifthom liċ-​ċkejknin. Iva, O Missier, għax hekk għoġbok tagħmel. 22 Kollox ngħatali+ minn Missieri, u ħadd ma jaf min hu l-​Iben ħlief il-​Missier;+ u ħadd ma jaf min hu l-​Missier ħlief l-​Iben,+ u dak li lilu l-​Iben lest li jirrivelah.”

23 B’dan, dar lejn id-​dixxipli waħedhom u qalilhom: “Henjin l-​għajnejn li jaraw dak li qed taraw intom.+ 24 Għax ngħidilkom, Ħafna profeti u slaten xtaqu jaraw+ dak li qed taraw intom imma ma rawhx, u jisimgħu dak li qed tisimgħu intom imma ma semgħuhx.”

25 Issa, ara! Wieħed raġel li kien jaf il-​Liġi+ qam bil-​wieqfa u, biex jipprovah, qal: “Għalliem, xi rrid nagħmel biex niret il-​ħajja taʼ dejjem?”+ 26 Qallu: “X’hemm miktub fil-​Liġi?+ Kif taqraha?” 27 Hu wieġbu u qallu: “‘Ħobb lil Ġeħova Alla tiegħek b’qalbek kollha u b’ruħek kollha u b’saħħtek kollha u b’moħħok kollu,’+ u, ‘lill-​proxxmu tiegħek bħalek innifsek.’”+ 28 Qallu: “Tajjeb wiġibt; ‘ibqaʼ agħmel dan u tikseb il-​ħajja.’”+

29 Imma, billi ried juri li kien raġel sewwa, dan qal lil Ġesù: “Min tassew hu l-​proxxmu tiegħi?”+ 30 Ġesù wieġeb u qal: “Wieħed raġel kien nieżel minn Ġerusalemm lejn Ġeriko u waqaʼ f’idejn il-​ħallelin, li neżżgħuh, sawtuh u telqu, u ħallewh nofsu mejjet. 31 Issa, b’kumbinazzjoni, minn dik it-​triq kien nieżel qassis, imma, meta rah, qasam għan-​naħa l-​oħra.+ 32 Bl-istess mod, wieħed Levita wkoll, meta wasal fuq il-​post u rah, qasam għan-​naħa l-​oħra.+ 33 Imma wieħed Samaritan+ li kien għaddej minn dik it-​triq wasal ħdejh u, malli rah, ħassu mqanqal u tħassru. 34 Għalhekk, resaq lejh u nfaxxalu l-​ġrieħi, wara li ferraʼ ż-​żejt u l-​inbid fuqhom.+ Imbagħad tellgħu fuq il-​bhima tiegħu, ħadu f’lukanda, u ħa ħsiebu. 35 U l-​għada ħareġ żewġ dinari,* tahom lil tal-​lukanda, u qallu, ‘Ħu ħsiebu, u dak li tonfoq minbarra dan, irroddhulek meta nerġaʼ niġi hawnhekk.’ 36 Minn dawn it-​tlieta, min jidhirlek int li għamilha taʼ proxxmu+ għar-​raġel li waqaʼ f’idejn il-​ħallelin?” 37 Qal: “Dak li aġixxa bil-​ħniena+ miegħu.” Ġesù mbagħad qallu: “Mur u agħmel+ l-​istess int ukoll.”

38 Issa, huma u sejrin, daħal f’ċertu raħal. Hawnhekk waħda mara jisimha Marta+ laqgħetu bħala mistieden f’darha. 39 Din il-​mara kellha wkoll oħtha li kien jisimha Marija, u din qagħdet bil-​qiegħda f’riġlejn+ il-​Mulej tismaʼ l-​kelma tiegħu. 40 Mill-banda l-​oħra, Marta kienet aljenata+ b’ħafna xogħol. Għaldaqstant resqet u qaltlu: “Mulej, ma jimpurtakx int li oħti ħallietni nieħu ħsieb kollox+ waħdi? Għalhekk, għidilha tiġi tgħinni.” 41 Il-Mulej wieġeb u qalilha: “Marta, Marta, int ansjuża+ u mifxula dwar ħafna affarijiet.+ 42 Iżda ftit affarijiet+ huma meħtieġa, jew sempliċement ħaġa waħda. Min-​naħa tagħha, Marija għażlet l-​aħjar sehem,+ u mhux se jittiħdilha.”

11 Issa ġara li kien f’ċertu post jitlob, u x’ħin spiċċa, wieħed mid-​dixxipli tiegħu qallu: “Mulej, għallimna nitolbu,+ bħalma Ġwanni wkoll għallem lid-​dixxipli tiegħu.”+

2 Imbagħad qalilhom: “Kulmeta titolbu,+ għidu, ‘Missier, ħa jitqaddes ismek.+ Ħa tiġi saltnatek.+ 3 Agħtina ħobżna+ għal dan il-​jum skond il-​bżonn taʼ dan il-​jum. 4 U aħfrilna dnubietna,+ għax aħna wkoll naħfru lil kulmin għandu d-​dejn+ magħna; u ddaħħalniex fit-​tentazzjoni.’”+

5 Qalilhom ukoll: “Min minnkom ikollu ħabib u jmur għandu f’nofsillejl u jgħidlu, ‘Ħabib, islifni tliet ħobżiet, 6 għax għadu kif ġie għandi ħabib tiegħi li qed jivvjaġġa u m’għandi xejn xi nqiegħed quddiemu’? 7 U dak minn ġewwa jwieġbu, ‘Tibqax iddejjaqni.+ Il-​bieb diġà msakkar, u wliedi ż-​żgħar qegħdin fis-​sodda miegħi; ma nistax inqum nagħtik.’ 8 Ngħidilkom, Għalkemm ma jqumx jagħtih għax hu ħabibu, żgur li għax dan jippersisti bla mistħija,+ iqum u jagħtih dak li għandu bżonn. 9 Għaldaqstant ngħidilkom, Ibqgħu itolbu,+ u jingħatalkom; ibqgħu fittxu,+ u ssibu; ibqgħu ħabbtu, u jinfetħilkom. 10 Għax kulmin jitlob jaqlaʼ,+ u kulmin ifittex isib, u kulmin iħabbat jinfetaħlu. 11 Tabilħaqq, min hu dak il-​missier fostkom li, jekk ibnu+ jitolbu ħuta, minflok ħuta jagħtih serp? 12 Jew jekk jitolbu wkoll bajda, jagħtih skorpjun? 13 Għalhekk, jekk intom, għalkemm ħżiena, tafu tagħtu għotjiet tajbin lil uliedkom,+ kemm iktar il-​Missier li hu fis-​sema jagħti l-​ispirtu qaddis+ lil dawk li jitolbuh!”

14 Iktar tard kien qed ikeċċi demonju mutu.+ Wara li ħareġ id-​demonju, il-​mutu tkellem. U l-​folol stagħġbu. 15 Imma xi wħud minnhom qalu: “Hu jkeċċi d-​demonji permezz taʼ Begħelżebub il-​ħakkiem tad-​demonji.”+ 16 Madankollu, biex jipprovawh, oħrajn riedu mingħandu sinjal+ mis-​sema. 17 Peress li kien jaf x’kienu qed jimmaġinaw,+ qalilhom: “Kull saltna maqsuma kontra tagħha nfisha ssir ħerba, u dar maqsuma kontra tagħha nfisha taqaʼ.+ 18 Għalhekk, jekk Satana wkoll hu maqsum kontra tiegħu nnifsu, saltnatu kif se tibqaʼ wieqfa?+ Għax intom tgħidu li jien inkeċċi d-​demonji permezz taʼ Begħelżebub. 19 Jekk jien inkeċċi d-​demonji permezz taʼ Begħelżebub, uliedkom+ bis-​saħħa taʼ min ikeċċuhom? Huwa għalhekk li jkunu l-​imħallfin tagħkom. 20 Imma jekk inkeċċi d-​demonji permezz tas-​sabaʼ t’Alla,+ is-​saltna t’Alla tassew laħqitkom.+ 21 Meta raġel b’saħħtu,+ armat tajjeb, jgħasses il-​palazz tiegħu, l-​affarijiet li għandu jibqgħu fis-​sigurtà. 22 Imma meta jiġi kontrih xi ħadd iktar b’saħħtu+ minnu u jegħlbu,+ dan jiħodlu l-​armamenti kollha li kien jafda fihom, u jqassam kulma jkun ħadlu bħala priża. 23 Min mhux miegħi kontra tiegħi, u min ma jiġborx miegħi jxerred.+

24 “Meta spirtu mhux nadif joħroġ minn bniedem, jgħaddi minn postijiet niexfa jfittex fejn jistrieħ, u, meta ma jsibx, jgħid, ‘Se nerġaʼ lura lejn dari minfejn ħriġt.’+ 25 U malli jasal isibha miknusa u mżejna. 26 Imbagħad jitlaq u jieħu miegħu sebaʼ+ spirti oħra agħar minnu, u, wara li jidħlu ġewwa, jgħammru hemmhekk; u l-​qagħda finali taʼ dak il-​bniedem issir agħar minn taʼ l-​ewwel.”+

27 Issa kif kien qed jgħid dan, waħda mara minn ġol-​folla għolliet leħinha u qaltlu: “Hieni l-​ġuf+ li ġarrek u s-​sider li rdajt!” 28 Imma hu qal: “Le, pjuttost, Henjin dawk li jisimgħu l-​kelma t’Alla u jħarsuha!”+

29 Meta l-​folol kienu qed jinġemgħu, beda jgħid: “Din il-​ġenerazzjoni hi ġenerazzjoni mill-​agħar; tfittex sinjal.+ Imma l-​ebda sinjal ma jingħatalha ħlief dak taʼ Ġona.+ 30 Għax bħalma Ġona+ sar sinjal għan-​nies taʼ Ninwe, bl-​istess mod ukoll Bin il-​bniedem ikun għal din il-​ġenerazzjoni. 31 Is-sultana+ tan-​nofsinhar tiġi mqajma fil-​ġudizzju maʼ l-​irġiel taʼ din il-​ġenerazzjoni u tikkundannahom; għax ġiet minn truf l-​art biex tismaʼ l-​għerf taʼ Salamun, imma, ara, xi ħadd akbar+ minn Salamun qiegħed hawn. 32 L-irġiel taʼ Ninwe jqumu fil-​ġudizzju maʼ din il-​ġenerazzjoni u jikkundannawha; għax huma nidmu għal dak li ppriedka+ Ġona; imma, ara, xi ħadd akbar+ minn Ġona qiegħed hawn. 33 Wara li jixgħel musbieħ, wieħed ma jpoġġihx f’xi kantina jew taħt xi qoffa, imma fuq il-​gandlier,+ biex dawk li jidħlu ġewwa jkunu jistgħu jaraw id-​dawl. 34 Il-musbieħ tal-​ġisem hu għajnek. Meta għajnek tkun sempliċi, ġismek kollu jkun jiddi wkoll;+ imma meta tkun mill-​agħar, ġismek ikun mudlam ukoll. 35 Għalhekk, oqgħod attent, li ma jmurx id-​dawl li hemm ġo fik ikun dlam.+ 36 Għalhekk, jekk ġismek kollu jiddi u ma jkollu ebda parti mudlama, ikun jiddi+ kollu kemm hu bħal meta musbieħ jagħtik id-​dawl bir-​raġġi tiegħu.”

37 Meta qal dan, wieħed Fariżew talbu jiekol+ miegħu. Għalhekk, daħal ġewwa u qagħad mal-​mejda. 38 Madankollu, il-​Fariżew issorprenda ruħu meta ra li l-​ewwel ma nħasilx+ qabel l-​ikla. 39 Imma l-​Mulej qallu: “Issa intom il-​Fariżej tnaddfu t-​tazza u l-​platt minn barra, imma minn ġewwa+ intom mimlijin serq u ħażen.+ 40 Nies bla raġuni! Dak li għamel in-​naħa taʼ barra+ m’għamilx il-​ġewwieni wkoll? 41 Madankollu, agħtu bħala għotjiet taʼ ħniena+ dak li hu minn ġewwa, u, ara, kollox ikun nadif għalikom. 42 Imma gwaj għalikom, Fariżej, għax intom tagħtu l-​għexur+ tan-​nagħniegħ u tal-​fejġel u taʼ kull ħaxixa oħra, imma ma tagħtux kas il-​ġustizzja u l-​imħabba t’Alla! Dawn l-​affarijiet kontu obbligati li tagħmlu, waqt li ma tħallux barra dawk l-​affarijiet l-​oħra.+ 43 Gwaj għalikom Fariżej, għax intom tħobbu s-​siġġijiet taʼ quddiem fis-​sinagogi u t-​tislim fis-​swieq!+ 44 Gwaj għalikom, għax intom bħal dawk l-​oqbra tat-​tifkira li ma jidhrux u li n-​nies jimxu fuqhom bla ma jindunaw!”+

45 Wieħed minn dawk li kien jaf+ il-​Liġi wieġeb u qallu: “Għalliem, meta tgħid dan tkun qed tinsulta lilna wkoll.” 46 Imbagħad hu qal: “Gwaj għalikom ukoll intom li tafu l-​Liġi, għax tgħabbu lin-​nies b’tagħbijiet tqal biex iġorruhom, imma intom ma tmissux dawn it-​tagħbijiet b’sabaʼ wieħed!+

47 “Gwaj għalikom, għax intom tibnu l-​oqbra tat-​tifkira tal-​profeti, imma missirijietkom qatluhom!+ 48 Tassew, intom xhieda taʼ l-​għemejjel taʼ missirijietkom, u madankollu taqblu magħhom,+ għax dawn qatlu+ lill-​profeti imma intom qed tibnulhom l-​oqbra. 49 Minħabba f’hekk l-​għerf+ t’Alla qal ukoll, ‘Nibagħtilhom profeti u appostli, u lil xi wħud minnhom joqtluhom u jippersegwitawhom, 50 sabiex id-​demm tal-​profeti kollha+ li xxerred mit-​tisjis tad-​dinja jintalab mingħand din il-​ġenerazzjoni,+ 51 mid-demm t’Abel+ sad-​demm taʼ Żakkarija,+ li nqatel bejn l-​artal u d-​dar.’+ Iva, ngħidilkom, jintalab mingħand din il-​ġenerazzjoni.

52 “Gwaj għalikom intom li tafu l-​Liġi, għax ħadtu l-​muftieħ taʼ l-​għarfien;+ intom stess ma dħaltux, u lil min kien dieħel fixkiltuh!”+

53 Meta ħareġ minn hemmhekk, l-​iskribi u l-​Fariżej bdew irossuh kemm jifilħu u jdejquh b’mistoqsijiet dwar affarijiet oħra, 54 u kienu lesti+ għalih biex jaqbdu+ xi ħaġa minn fommu.

12 Sadanittant, meta nġabru eluf tant kbar taʼ nies li kulħadd kien qed jgħaffeġ fuq xulxin, hu beda billi l-​ewwel qal lid-​dixxipli tiegħu: “Oqogħdu attenti mill-​ħmira+ tal-​Fariżej, li hi l-​ipokrisija.+ 2 Imma m’hemm xejn moħbi bil-​għaqal li ma jiġix rivelat, u sigriet li ma jsirx magħruf.+ 3 Għal din ir-​raġuni, dak li tgħidu fid-​dlam jinstemaʼ fid-​dawl, u dak li tgħidu fil-​widnejn fil-​kmamar privati jiġi pridkat minn fuq il-​bjut.+ 4 Iktar minn hekk, ngħidilkom, ħbieb tiegħi,+ Tibżgħux minn dawk li joqtlu l-​ġisem u mbagħad ma jkunu jistgħu jagħmlu xejn iktar.+ 5 Imma jien nurikom minn min għandkom tibżgħu: Ibżgħu minn dak+ li wara li joqtol għandu l-​awtorità li jitfaʼ f’Geħenna.*+ Iva, ngħidilkom, ibżgħu+ minn Dan. 6 Ma jinbigħux ħames għasafar tal-​bejt għal żewġ muniti taʼ valur żgħir? Madankollu lanqas wieħed minnhom m’hu minsi quddiem Alla.+ 7 Imma saħansitra x-​xagħar+ taʼ raskom kollu hu magħdud. Tibżgħux; intom tiswew iktar minn ħafna għasafar tal-​bejt.+

8 “Mela, ngħidilkom, Kulmin jistqarr+ quddiem il-​bnedmin li hu miegħi, Bin il-​bniedem ukoll jistqarr li hu miegħu quddiem l-​anġli t’Alla.+ 9 Imma min jiċħadni+ quddiem il-​bnedmin jiġi miċħud quddiem l-​anġli t’Alla.+ 10 U kulmin jgħid xi ħaġa kontra Bin il-​bniedem, tinħafirlu; imma min jidgħi kontra l-​ispirtu qaddis ma jinħafirlux.+ 11 Imma meta jdaħħlukom quddiem assembleat pubbliċi u uffiċjali tal-​gvern u awtoritajiet, tkunux ansjużi dwar kif se titkellmu jew liema kliem se tużaw biex tiddefendu ruħkom jew x’se tgħidu;+ 12 għax l-​ispirtu qaddis+ jgħallimkom dak il-​ħin stess x’għandkom tgħidu.”+

13 Imbagħad xi ħadd mill-​folla qallu: “Għalliem, għid lil ħija jaqsam il-​wirt miegħi.” 14 Qallu: “Raġel, min ħatarni mħallef+ fuqkom jew qabbadni naqsmilkom ġidkom bejnietkom?” 15 Imbagħad qalilhom: “Żommu għajnejkom miftuħin u għassu kontra kull xenqa b’għira,+ għax anki meta wieħed ikollu bl-​abbundanza, ħajtu ma tiddependix minn dak li għandu.”+ 16 U qalilhom tixbiha: “Ir-​rabaʼ taʼ wieħed għani pproduċa ħafna. 17 Għaldaqstant beda jirraġuna f’qalbu u jgħid, ‘X’se nagħmel, issa li m’għandix fejn niġbor il-​prodotti tiegħi?’ 18 Għalhekk qal, ‘Nagħmel hekk:+ Inħott l-​imħażen tiegħi u nibni oħrajn akbar, u hemmhekk niġbor il-​qamħ u l-​ġid kollu tiegħi;+ 19 u ngħid+ lil ruħi: “Ruħ, għandek ħafna ġid maħżun għal ħafna snin; strieħ, kul, ixrob, u gawdi.”’+ 20 Imma Alla qallu, ‘Ja iblah! Dan il-​lejl jitolbuk ruħek.+ Min, mela, se jiħodhom l-​affarijiet li ħżint?’+ 21 Hekk jiġrilu min jaħżen teżor għalih innifsu imma ma jkunx għani m’Alla.”+

22 Imbagħad qal lid-​dixxipli tiegħu: “Għaldaqstant ngħidilkom, Tibqgħux tkunu ansjużi dwar ħajjitkom rigward x’se tieklu jew dwar ġisimkom rigward x’se tilbsu.+ 23 Għax il-​ħajja tiswa iktar mill-​ikel u l-​ġisem jiswa iktar mill-​ilbies. 24 Innotaw li ċ-​ċawluni+ la jiżirgħu żerriegħa u lanqas jaħsdu, u la għandhom matmura u lanqas maħżen, iżda Alla jitmagħhom. Kemm tiswew iktar intom mill-​għasafar?+ 25 Min minnkom billi jkun ansjuż jistaʼ jtawwal għomru mqar bi ftit?*+ 26 Għalhekk, jekk ma tistgħux tagħmlu l-​inqas ħaġa, għala tkunu ansjużi+ dwar l-​affarijiet l-​oħrajn? 27 Innotaw kif jikbru l-​ġilji;+ dawn la jitħabtu u lanqas jinsġu; imma ngħidilkom, Lanqas saħansitra Salamun fil-​glorja kollha tiegħu ma kien imżejjen bħal wieħed minnhom.+ 28 Issa, jekk Alla jlibbes hekk lill-​ħaxix fir-​rabaʼ li llum jeżisti u għada jinxteħet ġo forn, kemm iktar ilibbes lilkom, intom taʼ fidi żgħira!+ 29 Għalhekk, tibqgħux tfittxu x’se tieklu u x’se tixorbu, u tibqgħux tkunu ansjużi u dubjużi;+ 30 għax dawn kollha huma l-​affarijiet li l-​ġnus tad-​dinja qed ifittxu bil-​ħerqa, imma Missierkom jaf li teħtieġu dawn l-​affarijiet.+ 31 Madankollu, fittxu kontinwament is-​saltna tiegħu, u dawn l-​affarijiet jiżdidulkom.+

32 “Tibżgħux,+ merħla żgħira,+ għax Missierkom approva li jagħtikom is-​saltna.+ 33 Bigħu+ dak li għandkom u agħtu għotjiet taʼ ħniena.+ Agħmlu għalikom boroż tal-​flus li ma jiqdimux, teżor fis-​smewwiet+ li qatt ma jfalli, fejn la l-​ħalliel ma jersaq u lanqas il-​kamla ma tiekol. 34 Għax fejn hemm it-​teżor tagħkom, hemm tkun qalbkom ukoll.+

35 “Ħa jkunu ġenbejkom+ imħażżmin u l-​imsiebaħ tagħkom+ mixgħulin, 36 u intom kunu bħal nies li jistennew lil sidhom+ meta jiġi lura mit-​tieġ,+ biex malli jasal u jħabbat+ ikunu jistgħu jiftħulu minnufih. 37 Henjin dawk l-​ilsiera li meta jasal is-​sid isibhom jgħassu!+ Tassew ngħidilkom, Hu jitħażżem+ u jġegħelhom joqogħdu mal-​mejda u jiġi ħdejhom u jaqdihom.+ 38 U jekk jasal fit-​tieni* jew fit-​tielet għassa* u jsibhom jgħassu, henjin huma!+ 39 Imma kunu afu dan, li kieku sid id-​dar kien jaf f’liema siegħa kellu jiġi l-​ħalliel, kien jibqaʼ għassa u ma jħallix daru tinsteraq.+ 40 Intom ukoll, kunu dejjem għal-​lest, għax f’siegħa li ma tobsruhiex ġej Bin il-​bniedem.”+

41 Imbagħad Pietru qallu: “Mulej, din it-​tixbiha qed tgħidha għalina jew ukoll għal kulħadd?” 42 U l-​Mulej qal: “Min hu tassew il-​prokuratur leali,*+ l-​għaqli,+ li sidu jaħtru fuq il-​ġemgħa taʼ qaddejja tiegħu biex jibqaʼ jagħtihom is-​sehem tagħhom taʼ l-​ikel fiż-​żmien xieraq?+ 43 Hieni dak l-​ilsir li sidu, meta jasal, isibu jagħmel hekk!+ 44 Ngħidilkom il-​verità, Hu jaħtru fuq kulma għandu.+ 45 Imma jekk xi darba dak l-​ilsir jgħid f’qalbu, ‘Sidi se jdum ma jiġi,’+ u jibda jsawwat lill-​qaddejja rġiel u nisa, u jiekol u jixrob u jisker,+ 46 jiġi sid dak l-​ilsir f’jum li ma jkunx qed jistennieh u f’siegħa li ma jafhiex,+ u jikkastigah bl-​akbar ħruxija u jagħtih sehmu maʼ dawk li m’humiex leali.+ 47 Imbagħad dak l-​ilsir li fehem ir-​rieda taʼ sidu, imma ma kienx għal-​lest jew m’aġixxiex fi qbil mar-​rieda tiegħu, jissawwat b’ħafna daqqiet.+ 48 Imma dak li ma fehemx,+ u b’hekk għamel affarijiet li jistħoqqilhom is-​swat, jissawwat bi ftit.+ Tabilħaqq, kulmin ngħata ħafna, ħafna jintalab+ minnu; u lil min jinkarigawh b’ħafna, jitolbu minnu iktar mis-​soltu.+

49 “Ġejt inqabbad nar+ fuq l-​art, u x’nistaʼ nixtieq iktar jekk diġà tkebbes? 50 Tabilħaqq, għandi magħmudija li se nitgħammed biha, u kemm qed nitnikket sakemm tintemm!+ 51 Timmaġinaw li ġejt biex nagħti l-​paċi fuq l-​art? Le, ngħidilkom, imma pjuttost firda.+ 52 Għax minn issa ’l quddiem ikun hemm ħamsa mifrudin f’dar waħda, tlieta kontra tnejn u tnejn kontra tlieta.+ 53 Ikunu mifrudin, il-​missier kontra l-​iben u l-​iben kontra l-​missier, l-​omm kontra bintha u l-​bint kontra ommha, il-​kunjata kontra mart binha u l-​mara tat-​tifel kontra l-​kunjata tagħha.”+

54 Imbagħad lill-​folol kompla jgħidilhom ukoll: “Meta taraw sħaba tielgħa mill-​punent, mill-​ewwel tgħidu, ‘Ġejja maltempata,’ u hekk jiġri.+ 55 U meta taraw li qed jonfoħ riħ isfel, tgħidu, ‘Se jkollna mewġa taʼ sħana kbira,’ u hekk jiġri. 56 Ipokriti, tafu teżaminaw kif jidhru minn barra l-​art u s-​sema, imma kif ma tafux teżaminaw dan iż-​żmien partikulari?+ 57 Għala ma tiġġudikawx ukoll għalikom infuskom dak li hu sewwa?+ 58 Per eżempju, meta tkun sejjer għand ħakkiem maʼ l-​avversarju tiegħek fil-​kawża, fit-​triq ibda aħdem biex teħles mill-​kwistjoni li għandek miegħu, ħalli ma jtellgħekx quddiem l-​imħallef, u l-​imħallef jagħtik f’idejn l-​uffiċjal tal-​qorti, u l-​uffiċjal tal-​qorti jitfgħek il-​ħabs.+ 59 Ngħidlek, Żgur li ma toħroġx minn hemmhekk qabel ma tħallas sa l-​inqas munita żgħira.”+

13 Dak l-​istess żmien kien hemm xi wħud preżenti li qalulu dwar il-​Galilin+ li Pilatu kien ħallat demmhom mas-​sagrifiċċji tagħhom. 2 Għalhekk, wieġeb u qalilhom: “Timmaġinaw intom li dawn il-​Galilin kienu iżjed midinbin+ mill-​Galilin l-​oħra kollha għax sofrew dan? 3 Le, tabilħaqq, ngħidilkom; imma jekk ma tindmux, intom ilkoll tinqerdu bl-​istess mod.+ 4 Jew dawk it-​tmintax li waqaʼ fuqhom it-​torri f’Silogħam u qatilhom, timmaġinaw intom li kienu iżjed midjunin min-​nies l-​oħra kollha li joqogħdu Ġerusalemm? 5 Le, tabilħaqq, ngħidilkom; imma jekk ma tindmux, intom ilkoll tinqerdu bl-​istess mod.”+

6 Imbagħad qalilhom din it-​tixbiha: “Wieħed raġel kellu siġra tat-​tin imħawla fl-​għalqa tad-​dwieli tiegħu,+ u mar ifittex il-​frott fiha,+ imma ma sab xejn.+ 7 Imbagħad qal lil dak li kien jiħodlu ħsieb id-​dwieli, ‘Ili tliet snin+ niġi nfittex il-​frott f’din is-​siġra tat-​tin, imma qatt ma sibt. Qaċċatha!+ Għala għandha tibqaʼ tħalli l-​art moħlija?’ 8 Dak wieġeb u qallu, ‘Mgħallem, ħalliha+ għal din is-​sena wkoll, sakemm inħaffer madwarha u nitfgħalha d-​demel; 9 u jekk imbagħad fil-​futur tagħmel il-​frott, tajjeb; imma jekk le, qaċċatha.’”+

10 Issa kien is-​Sabat u kien qed jgħallem f’waħda mis-​sinagogi. 11 U, ara! Kien hemm mara li kienet ilha marida għal tmintax-il sena minħabba l-​influwenza taʼ demonju+ u kienet mgħawġa ganċ u ma kinitx tistaʼ tiddritta. 12 Meta raha, Ġesù sejħilha u qalilha: “Mara, int meħlusa+ mid-​dgħjufija tiegħek.” 13 U poġġa idejh fuqha; u minnufih iddrittat,+ u bdiet tigglorifika lil Alla. 14 Imma għal dan, l-​uffiċjal li jippresiedi fis-​sinagoga xejn ma ħa pjaċir li Ġesù fejjaq fis-​Sabat, u beda jgħid lill-​folla: “Hemm sitt ijiem li fihom għandu jsir ix-​xogħol;+ għalhekk, fihom ejjew tfejqu, u mhux f’jum is-​Sabat.”+ 15 Madankollu, il-​Mulej wieġeb u qallu: “Ipokriti,+ ma jħollx kull wieħed minnkom f’jum is-​Sabat il-​barri jew il-​ħmar tiegħu mill-​istalla u jieħdu biex jisqih?+ 16 Allura, ma kienx wasal iż-​żmien għal din il-​mara li hi bint Abraham+ u li Satana żammha marbuta, ara, għal tmintax-il sena, li tinħall minn dan l-​irbit f’jum is-​Sabat?” 17 Meta qal dan, dawk kollha li kienu jopponuh bdew jistħu;+ imma l-​folla kollha bdiet tifraħ bl-​affarijiet glorjużi kollha li għamel.+

18 Għalhekk, qal: “Lil xiex tixbah is-​saltna t’Alla, u maʼ xiex inqabbilha?+ 19 Tixbah lil żerriegħa tal-​mustarda li raġel ħa u żeraʼ fil-​ġnien tiegħu, u din kibret u saret siġra, u l-​għasafar tas-​sema+ bdew joqogħdu fil-​friegħi tagħha.”+

20 U reġaʼ qal: “ Maʼ xiex inqabbilha s-​saltna t’Alla? 21 Tixbah lill-​ħmira li mara ħadet u ħbiet fi tliet seat dqiq sakemm tħemmret l-​għaġna kollha.”+

22 U għadda minn belt għal belt u minn raħal għal raħal jgħallem, waqt li kompla fil-​vjaġġ tiegħu lejn Ġerusalemm.+ 23 Issa wieħed raġel qallu: “Mulej, huma ftit dawk li jiġu salvati?”+ Qalilhom: 24 “Stinkaw+ kemm tifilħu biex tidħlu mill-​bieb id-​dejjaq,+ għax ngħidilkom, ħafna jipprovaw jidħlu imma ma jkunux jistgħu+ 25 meta sid id-​dar ikun qam u sakkar il-​bieb, u intom tkunu barra u tibdew tħabbtu fuq il-​bieb u tgħidu, ‘Sinjur, iftħilna.’+ Imma hu jwieġeb u jgħidilkom, ‘Ma nafx min intom.’+ 26 Imbagħad tibdew tgħidu, ‘Kilna u xrobna quddiemek, u int għallimt fit-​toroq prinċipali tagħna.’+ 27 Imma hu jgħidilkom, ‘Ma nafx min intom. Itilqu minn quddiemi, intom ilkoll li tagħmlu dak li mhux sewwa!’+ 28 Hemmhekk se tibku u tgħażżu snienkom,+ meta taraw lil Abraham, lil Iżakk, lil Ġakobb, u lill-​profeti kollha fis-​saltna t’Alla,+ imma intom tintefgħu ’l barra. 29 Iktar minn hekk, jiġu nies mil-​lvant u l-​punent, mit-​tramuntana u n-​nofsinhar,+ u joqogħdu mal-​mejda fis-​saltna t’Alla.+ 30 U, ara! Hemm dawk taʼ l-​aħħar li jkunu l-​ewwel, u hemm dawk taʼ l-​ewwel li jkunu l-​aħħar.”+

31 Dak il-​ħin stess telgħu xi Fariżej u qalulu: “Oħroġ u itlaq minn hawn, għax Erodi* jrid joqtlok.” 32 U qalilhom: “Morru għidu lil dak il-​volpi,+ ‘Ara! Qed inkeċċi d-​demonji u nwettaq il-​fejqan illum u għada, u fit-​tielet jum inkun lestejt.’+ 33 Madankollu, irrid immur illum, għada, u pitgħada, għax mhux aċċettabbli li profeta jiġi meqrud ’il barra minn Ġerusalemm.+ 34 Ġerusalemm, Ġerusalemm, il-​qattiela+ tal-​profeti u l-​ħaġġara+ taʼ dawk li ntbagħtulha! Kemm-il darba ridt niġbor lil uliedek flimkien bħalma qroqqa tiġbor il-​flieles tagħha taħt ġwinħajha,+ imma intom dan ma ridtuhx!+ 35 Ara! Darkom+ mitluqa f’idejkom. Ngħidilkom, Żgur ma tarawnix sakemm tgħidu, ‘Imbierek dak li jiġi f’isem Ġeħova.’”+

14 U darba minnhom, meta daħal għand wieħed mill-​ħakkiema tal-​Fariżej f’jum is-​Sabat biex jiekol,+ huma kienu għassa tiegħu.+ 2 U, ara! Kien hemm quddiemu wieħed raġel marid bl-​idropsija.* 3 Għaldaqstant, Ġesù kellem lill-​Fariżej u lil dawk li kienu jafu l-​Liġi u staqsiehom: “Skond il-​liġi, tistaʼ tfejjaq f’jum is-​Sabat jew le?”+ 4 Imma huma baqgħu siekta. Għal dan, qabad lir-​raġel, fejqu u bagħtu. 5 U qalilhom: “Min minnkom, jekk jaqagħlu ibnu jew il-​barri tiegħu ġo bir,+ ma jtellgħux minnufih f’jum is-​Sabat?”+ 6 U ma kellhomx il-​ħila jirrisponduh għal dan.+

7 Imbagħad, billi nnota kif il-​mistidnin kienu qed jagħżlu l-​iktar postijiet prominenti għalihom infushom,+ qalilhom din it-​tixbiha: 8 “Meta tkun mistieden għal festa tat-​tieġ, tintefax fl-​iktar post prominenti.+ Għandu mnejn dakinhar ikun ġie mistieden ukoll xi ħadd iktar distint minnek, 9 u dak li stidinkom jiġi u jgħidlek, ‘Agħti l-​post lil dan ir-​raġel.’ U mbagħad int titlaq bil-​mistħija biex toqgħod fl-​aħħar post.+ 10 Imma meta tkun mistieden, mur oqgħod fl-​aħħar post,+ biex meta jiġi dak li stiednek jgħidlek, ‘Ħabib, itlaʼ iktar ’il fuq.’ Imbagħad int tiġi onorat quddiem il-​mistidnin l-​oħrajn kollha.+ 11 Għax kulmin jitgħolla jiġi umiljat u min jumilja ruħu jitgħolla.”+

12 Wara dan, qal ukoll lil dak li stiednu: “Meta tagħmel pranzu jew ikla taʼ fil-​għaxija, tistidinx lil ħbiebek jew lil ħutek jew lil qrabatek jew lil ġirien għonja. Għandu mnejn xi darba dawn ukoll jistidnuk, u b’hekk ikunu qed ipattulek. 13 Imma meta tagħmel festa, stieden lill-​foqra, lill-​magħtubin, liz-​zopop, lill-​għomja;+ 14 u tkun hieni, għax dawn m’għandhomx biex ipattulek. Imma jitpattielek fl-​irxoxt+ tan-​nies sewwa.”

15 Meta semaʼ dan, wieħed mill-​mistidnin l-​oħrajn qallu: “Hieni min jiekol il-​ħobż fis-​saltna t’Alla.”+

16 Qallu Ġesù: “Wieħed raġel kien se jagħmel ikla kbira taʼ fil-​għaxija, u stieden lil ħafna.+ 17 U x’ħin sar il-​ħin għall-​ikla bagħat lill-​ilsir tiegħu biex jgħid lill-​mistidnin, ‘Ejjew,+ għax issa kollox lest.’ 18 Imma lkoll kemm huma bdew iġibu l-​iskużi.+ L-​ewwel wieħed qallu, ‘Xtrajt għalqa u għandi bżonn immur naraha; nitolbok tiskużani.’+ 19 U ieħor qallu, ‘Xtrajt ħames pari barrin u sejjer nipprovahom; nitolbok tiskużani.’+ 20 Jerġaʼ ieħor qallu, ‘Għadni kif iżżewwiġt+ mara u għal din ir-​raġuni ma nistax niġi.’ 21 Għalhekk, l-​ilsir ġie u qal dan lil sidu. Imbagħad is-​sid irrabja u qal lill-​ilsir tiegħu, ‘Oħroġ malajr fit-​toroq prinċipali u fl-​isqaqien tal-​belt, u ġib hawn ġew il-​foqra, il-​magħtubin, l-​għomja, u z-​zopop.’+ 22 Għadda l-​ħin, u l-​ilsir qallu, ‘Sidi, dak li ordnajt sar u xorta għad hemm il-​wisaʼ.’ 23 U s-​sid qal lill-​ilsir, ‘Oħroġ fit-​toroq+ u fil-​mogħdijiet, u ġiegħel lin-​nies jidħlu, biex dari timtela.+ 24 Għax ngħidilkom, Ħadd minn dawk li kienu mistidnin ma jduq l-​ikla tiegħi.’”+

25 Issa folol kbar kienu qed jivvjaġġaw miegħu, u dar u qalilhom: 26 “Jekk xi ħadd jiġi għandi u ma jobgħodx lil missieru u lil ommu u lil martu u lil uliedu u lil ħutu subien u bniet, iva, u saħansitra lil ruħu stess,+ ma jistax ikun dixxiplu tiegħi.+ 27 Kulmin ma jġorrx iz-​zokk tat-​tortura tiegħu u ma jiġix warajja ma jistax ikun dixxiplu tiegħi.+ 28 Per eżempju, min minnkom li jrid jibni torri ma joqgħodx l-​ewwel bil-​qiegħda u jikkalkula l-​ispejjeż,+ biex jara jekk għandux biżżejjed biex ilestih? 29 Inkella għandu mnejn iqiegħed il-​pedament imma ma jkunx jistaʼ jlestih, u dawk kollha li jarawh jibdew iwaqqgħuh għaċ-​ċajt u 30 jgħidu, ‘Dan ir-​raġel beda jibni imma ma kienx kapaċi jlesti.’ 31 Jew liema sultan, li jkun qed jimmarċja biex jiggwerra kontra sultan ieħor, ma joqgħodx l-​ewwel bil-​qiegħda u jieħu parir biex jara jekk hux kapaċi b’għaxart elef suldat jiħodha maʼ dak li jiġi kontrih b’għoxrin elf?+ 32 Fil-fatt, jekk ma jistax, allura, waqt li l-​ieħor ikun għadu ’l bogħod, hu jibgħat ġemgħa t’ambaxxaturi biex jappella għall-​paċi.+ 33 B’hekk, ibqgħu ċerti li ħadd minnkom ma jistaʼ jkun dixxiplu tiegħi jekk ma jitlaqx dak kollu li għandu.+

34 “Ċertament, il-​melħ hu eċċellenti. Imma jekk il-​melħ jitlef it-​togħma tiegħu, biex jitħawwar?+ 35 La hu tajjeb għall-​ħamrija u lanqas għad-​demel; tajjeb biss biex jintrema barra. Min għandu widnejn biex jismaʼ, ħa jismaʼ.”+

15 Issa l-​kolletturi kollha tat-​taxxi+ u l-​midinbin+ kienu jersqu lejh biex jisimgħuh. 2 Għaldaqstant, kemm il-​Fariżej u kemm l-​iskribi kienu jgemgmu minn taħt l-​ilsien u jgħidu: “Dan ir-​raġel jilqaʼ lill-​midinbin u jiekol magħhom.”+ 3 Imbagħad qalilhom din it-​tixbiha: 4 “Min minnkom, li jkollu mitt nagħġa u jitlef waħda minnhom, ma jħallix warajh lid-​disgħa u disgħin fix-​xagħri u jmur ifittex il-​mitlufa sakemm isibha?+ 5 U meta jsibha jpoġġiha fuq spallejh u jifraħ.+ 6 U meta jasal id-​dar isejjaħ flimkien lil ħbiebu u lill-​ġirien tiegħu u jgħidilhom, ‘Ifirħu miegħi, għax sibt in-​nagħġa li ntilfitli.’+ 7 Ngħidilkom li, bl-​istess mod, ikun hemm iktar ferħ fis-​sema minħabba midneb wieħed li jindem+ milli minħabba disgħa u disgħin bniedem sewwa li m’għandhomx bżonn jindmu.+

8 “Jew liema mara li jkollha għaxar muniti taʼ drakma* u titlef waħda ma tixgħelx musbieħ, tiknes darha, u tfittex bir-​reqqa sakemm issibha? 9 U meta ssibha, issejjaħ flimkien lin-​nisa ħbieb u ġirien tagħha u tgħidilhom, ‘Ifirħu miegħi, għax sibt id-​drakma li tlift.’ 10 Bl-istess mod, ngħidilkom, ikun hemm ferħ fost l-​anġli t’Alla minħabba midneb wieħed li jindem.”+

11 Imbagħad qal: “Wieħed raġel kellu żewġ ulied.+ 12 U ż-​żgħir qal lil missieru, ‘Missier, agħtini l-​parti mill-​proprjetà li hi sehmi.’+ Imbagħad dan qassmilhom ġidu.+ 13 U wara ftit jiem iż-​żgħir ġabar kollox u siefer lejn pajjiż imbiegħed, u hemmhekk berbaq ġidu billi għex ħajja sfrattata.+ 14 Meta nefaq kollox, waqaʼ ġuħ kbir maʼ dak il-​pajjiż kollu, u hu ġie fil-​bżonn. 15 Hu saħansitra mar u qabad maʼ wieħed miċ-​ċittadini taʼ dak il-​pajjiż, u dan bagħtu fl-​għelieqi tiegħu biex jirgħa l-​ħnieżer.+ 16 U kien jixtieq jimla żaqqu bil-​ħarrub li kienu jieklu l-​ħnieżer, imma ħadd ma kien jagħtih xejn.+

17 “Meta ġie f’sensih, qal, ‘Kemm lavranti maʼ missieri għandhom ħobż bix-​xabaʼ, waqt li jien qed immut bil-​ġuħ hawnhekk! 18 Inqum u mmur+ għand missieri u ngħidlu: “Missier, jien dnibt kontra s-​sema u kontrik.+ 19 M’għadux jistħoqqli li nissejjaħ ibnek. Agħmilni bħal wieħed mil-​lavranti tiegħek.”’ 20 Għalhekk, qam u mar għand missieru. Waqt li kien għadu ’l bogħod, missieru lemħu u ħassu mqanqal u tħassru, u telaq jiġri u għannqu u biesu b’tenerezza. 21 Imbagħad l-​iben qallu, ‘Missier, jien dnibt kontra s-​sema u kontrik.+ M’għadux jistħoqqli li nissejjaħ ibnek. Agħmilni bħal wieħed mil-​lavranti tiegħek.’+ 22 Imma l-​missier qal lill-​ilsiera tiegħu, ‘Ħaffu! Oħorġu libsa, l-​aħjar waħda, u libbsuhielu,+ u poġġulu ċurkett+ f’idu u sandli f’saqajh. 23 U ġibu l-​għoġol l-​imsemmen,+ oqtluh, u ejja nieklu u nieħdu pjaċir, 24 għax dan ibni kien mejjet u reġaʼ ħa l-​ħajja;+ kien mitluf u nstab.’ U bdew jieħdu pjaċir.

25 “Issa ibnu l-​kbir+ kien fl-​għalqa; u x’ħin kien ġej u wasal qrib id-​dar semaʼ d-​daqq u ż-​żfin. 26 Għalhekk, sejjaħ wieħed mill-​qaddejja u staqsieh dan x’kien ifisser. 27 Qallu, ‘Ġie ħuk,+ u missierek+ qatel l-​għoġol l-​imsemmen, għax laqgħu lura qawwi u sħiħ.’ 28 Imma hu rrabja u ma riedx jidħol. Imbagħad missieru ħareġ barra u beda jitolbu bil-​ħrara.+ 29 Hu wieġeb u qal lil missieru, ‘Ili tant snin nitjassar għalik u qatt ma ksirt il-​kmand tiegħek, u madankollu lili qatt ma tajtni gidi biex nieħu pjaċir maʼ ħbiebi.+ 30 Imma malli wasal dan ibnek+ li ħela ġidek mal-​prostituti,+ int qtiltlu l-​għoġol l-​imsemmen.’+ 31 Imbagħad qallu, ‘Ibni, int dejjem kont miegħi, u kulma hu tiegħi hu tiegħek;+ 32 imma aħna ma stajniex ma niħdux pjaċir u nifirħu, għax dan ħuk kien mejjet u ħa l-​ħajja, u kien mitluf u nstab.’”+

16 Imbagħad qal ukoll lid-​dixxipli: “Wieħed raġel kien għani u kellu prokuratur,+ u lil dan xlewh lil sidu li kien qed iberbaqlu ġidu.+ 2 Għalhekk, sejjaħlu u qallu, ‘X’qed nismaʼ dwarek? Agħtini rendikont+ tal-​prokura tiegħek, għax ma tistax tibqaʼ tmexxi f’dari.’ 3 Imbagħad il-​prokuratur qal f’qalbu, ‘Issa x’nagħmel la sidi+ jneħħili l-​prokura? Ma niflaħx nagħżaq u nistħi nittallab. 4 Naf x’għandi nagħmel sabiex, meta titneħħieli l-​prokura, in-​nies jilqgħuni fi djarhom.’+ 5 U sejjaħ lil kulmin kellu d-​dejn maʼ sidu, u lill-​ewwel wieħed qallu, ‘Kemm għandek tagħtih lil sidi?’ 6 Qal, ‘Mitt ġarra kbira żejt taż-​żebbuġa.’ Qallu, ‘Ħu l-​kitba tal-​ftehim tiegħek u oqgħod bil-​qiegħda u ikteb malajr ħamsin.’ 7 Imbagħad qal lil ieħor, ‘Issa int, kemm għandek tagħtih?’ Qal, ‘Mitt xkora kbira qamħ.’ Qallu, ‘Ħu l-​kitba tal-​ftehim tiegħek u ikteb tmenin.’ 8 U s-​sid faħħar lill-​prokuratur għax għalkemm ma kienx raġel sewwa mexa bl-​għaqal* taʼ moħħu;+ għax ulied din is-​sistema jimxu bl-​għaqal taʼ moħħhom mal-​ġenerazzjoni tagħhom iktar minn ulied id-​dawl.+

9 “Ukoll, ngħidilkom, Agħmlu għalikom ħbieb+ permezz taʼ l-​għana mhux ġust,+ sabiex meta jispiċċa, jilqgħukom fl-​għamajjar taʼ dejjem.+ 10 Min juri fedeltà fl-​inqas ħaġa juri fedeltà wkoll fil-​ħafna, u min ma jagħmilx is-​sewwa fl-​inqas ħaġa ma jagħmilx is-​sewwa wkoll fil-​ħafna.+ 11 Għalhekk, jekk ma wrejtux fedeltà fl-​għana mhux ġust, min se jafdakom b’dak li hu veru?+ 12 U jekk ma wrejtux fedeltà f’dak li hu taʼ ħaddieħor,+ min se jagħtikom dak li hu tagħkom? 13 Ebda qaddej fid-​dar ma jistaʼ jkun ilsir taʼ żewġ sidien; għax jew jobgħod lil wieħed u jħobb lill-​ieħor, jew jintrabat maʼ wieħed u jistmerr lill-​ieħor. Ma tistgħux tkunu lsiera t’Alla u tal-​flus.”+

14 Issa l-​Fariżej, li kienu jħobbu l-​flus, kienu qed jisimgħu dan kollu, u bdew jitkerrhulu.+ 15 Għaldaqstant qalilhom: “Intom tiddikjaraw lilkom infuskom ġusti quddiem il-​bnedmin,+ imma Alla jaf x’hemm fi qlubkom;+ għax dak li hu meqjus importanti fost il-​bnedmin hu moqżież f’għajnejn Alla.+

16 “Il-​Liġi u l-​Profeti kienu sa Ġwanni.+ Minn dak iż-​żmien ’l hawn is-​saltna t’Alla qed tixxandar bħala aħbar tajba, u kull xorta taʼ nies qed tirsisti għaliha.+ 17 Tabilħaqq, hu eħfef li jgħaddu+ s-​sema u l-​art milli ma titwettaqx+ tikka+ minn ittra tal-​Liġi.

18 “Kulmin jiddivorzja lil martu u jiżżewweġ oħra jagħmel adulterju, u min jiżżewweġ mara divorzjata minn żewġha jagħmel adulterju.+

19 “Wieħed raġel+ għani kien jiddandan bil-​porpra u bl-​għażel u jgawdi bl-​abbundanza+ minn jum għal jum. 20 U wieħed tallab jismu Lazzru kien jitqiegħed ħdejn il-​bieb tiegħu. Kien mimli ġrieħi 21 u kien jixtieq li jimla żaqqu b’dak li jaqaʼ minn fuq il-​mejda taʼ l-​għani. Iva, saħansitra l-​klieb kienu jiġu jilagħqulu l-​ġrieħi. 22 Issa, maż-​żmien, it-​tallab miet+ u ttieħed mill-​anġli fi ħdan+ Abraham.+

“Ukoll, l-​għani miet+ u ndifen. 23 U fil-​Qabar* refaʼ għajnejh ’il fuq, waqt li kien għaddej minn tbatija kbira,+ u ra lil Abraham ’il bogħod u lil Lazzru miegħu, fi ħdanu. 24 Għalhekk, għajjat u qal, ‘Missieri Abraham,+ ikollok ħniena minni u ibgħat lil Lazzru jbill tarf sebgħu fl-​ilma u jberridli lsieni,+ għax qed inbati f’dan in-​nar iħeġġeġ.’+ 25 Imma Abraham qallu, ‘Ibni, ftakar li int irċivejt bis-​sħiħ it-​tajjeb f’ħajtek, imma Lazzru rċieva l-​ħsara. Iżda, issa hu qed jitfarraġ hawnhekk imma int qed tbati.+ 26 Barra minn hekk, tqiegħed dagħbien kbir+ bejnna u bejnkom,+ biex dawk li jkunu jridu jmorru minn hawnhekk għal għandkom ma jkunux jistgħu u lanqas jaqsmu minn hemmhekk għal għandna.’+ 27 Imbagħad qallu, ‘F’dak il-​każ nitolbok, missier, ibagħtu f’dar missieri, 28 għax għandi ħames aħwa, biex jagħtihom xiehda bir-​reqqa ħalli ma jidħlux huma wkoll f’dan il-​post taʼ tbatija.’ 29 Imma Abraham qallu, ‘Għandhom lil Mosè+ u l-​Profeti;+ ħa jisimgħu lilhom.’+ 30 Imbagħad qallu, ‘Le, missieri Abraham, imma jekk imur għandhom xi ħadd mill-​imwiet jindmu.’ 31 Imma qallu, ‘Jekk ma jisimgħux minn Mosè+ u l-​Profeti, lanqas jekk iqum xi ħadd mill-​imwiet ma jipperswadihom.’”

17 Imbagħad qal lid-​dixxipli tiegħu: “Ma jistax ikun li ma jkunx hemm tfixkil.+ Madankollu, gwaj għal min iġibu t-​tfixkil!+ 2 Ikun jaqbillu iktar jekk idendlulu m’għonqu ġebla taʼ mitħna u jitfgħuh il-​baħar+ milli jfixkel lil wieħed minn dawn iċ-​ċkejknin.+ 3 Oqogħdu attenti għalikom infuskom. Jekk ħuk jidneb, widdbu,+ u jekk jindem, aħfirlu.+ 4 Anki jekk jidneb sebaʼ darbiet kuljum kontrik u jiġi lura għandek sebaʼ darbiet u jgħidlek, ‘Nindem,’ trid taħfirlu.”+

5 Issa l-​appostli qalu lill-​Mulej: “Agħtina iktar fidi.”+ 6 Imbagħad il-​Mulej qal: “Kieku kellkom fidi daqs żerriegħa tal-​mustarda, kontu tgħidu lil din is-​siġra tat-​tut, ‘Inqalaʼ mill-​għeruq u tħawwel fil-​baħar!’ u kienet tobdikom.+

7 “Min minnkom li jkollu lsir qed jaħrat l-​għalqa jew jirgħa l-​merħla u, meta dan jidħol mill-​għalqa, jgħidlu, ‘Ejja hawnhekk minnufih u nxteħet mal-​mejda’? 8 Jew inkella jgħidlu, ‘Lestili l-​ikla taʼ fil-​għaxija, u ilbes fardal u servini sakemm niekol u nixrob jien, u wara tkun tistaʼ tiekol u tixrob int’? 9 Mhux se jħossu grat lejn l-​ilsir għax għamel dak li kellu jagħmel, hux hekk? 10 Hekk intom, ukoll, meta tkunu għamiltu kulma ġejtu mqabbdin tagħmlu, għidu, ‘Aħna lsiera li m’aħna tajbin għal xejn.+ Għamilna dak li kellna nagħmlu.’”

11 U waqt li kien sejjer lejn Ġerusalemm għadda mis-​Samarija u l-​Galilija.+ 12 Hu u dieħel f’ċertu raħal iltaqgħu miegħu għaxar imġiddmin,+ imma waqfu ’l bogħod. 13 U għollew leħinhom u qalulu: “Ġesù, Mgħallem, ikollok ħniena minna!”+ 14 U kif rahom qalilhom: “Morru uru ruħkom lill-​qassisin.”+ U huma u sejrin indafu.+ 15 Wieħed minnhom, x’ħin ra li fieq, dar lura jigglorifika+ lil Alla b’leħen għoli. 16 U nxteħet wiċċu fl-​art f’riġlejn+ Ġesù, jirringrazzjah; jerġaʼ dan kien Samaritan.+ 17 Għaldaqstant, Ġesù qallu: “Mhux għaxra ndafu? Allura, fejnhom id-​disgħa l-​oħra? 18 Ma kien hemm ħadd li dar lura biex jagħti glorja lil Alla ħlief dan ir-​raġel taʼ ġens ieħor?” 19 U qallu: “Qum u mur fi triqtek; il-​fidi tiegħek fejqitek.”+

20 Imma meta l-​Fariżej staqsewh meta kienet ġejja s-​saltna t’Alla,+ hu wieġeb u qalilhom: “Is-​saltna t’Alla mhix ġejja b’mod li jispikka, 21 u n-​nies ma jkunux qed jgħidu, ‘Ara hawn!’ jew, ‘Hemm!’+ Għax, ara! Is-​saltna t’Alla qiegħda f’nofskom.”+

22 Imbagħad qal lid-​dixxipli: “Jiġu jiem meta tkunu tixtiequ taraw wieħed mill-​jiem taʼ Bin il-​bniedem imma ma tarawhx.+ 23 U n-​nies jgħidulkom, ‘Ara hemm!’ jew, ‘Ara hawn!’+ Toħorġux barra jew tmorru tiġru warajhom.+ 24 Għax saħansitra bħalma sajjetta,+ bid-​dawl tagħha, tiddi minn parti s’oħra tas-​sema, hekk se jkun Bin il-​bniedem.+ 25 Madankollu, l-​ewwel irid jgħaddi minn ħafna tbatijiet u jiġi miċħud minn din il-​ġenerazzjoni.+ 26 Iktar minn hekk, bħalma ġara fi żmien Noè,+ hekk ukoll ikun fi żmien Bin il-​bniedem:+ 27 kienu qed jieklu, kienu qed jixorbu, l-​irġiel kienu qed jiżżewġu, in-​nisa kienu qed jingħataw fiż-​żwieġ, sa dakinhar li Noè daħal fl-​arka, u wasal id-​dilluvju u qeridhom ilkoll.+ 28 Bl-istess mod, bħalma ġara fi żmien Lot:+ kienu qed jieklu, kienu qed jixorbu, kienu qed jixtru, kienu qed ibigħu, kienu qed iħawlu, u kienu qed jibnu. 29 Imma dakinhar li Lot ħareġ minn Sodoma niżlet xita taʼ nar u kubrit mis-​sema u qerdithom ilkoll.+ 30 L-istess jiġri dakinhar li Bin il-​bniedem jiġi rivelat.+

31 “Dakinhar min ikun fuq il-​bejt imma jkollu l-​affarijiet tiegħu d-​dar ħa ma jinżilx biex jiġborhom, u min ikun barra fl-​għalqa, bl-​istess mod ħa ma jmurx lura lejn l-​affarijiet li ħalla warajh. 32 Ftakru f’mart Lot.+ 33 Kulmin jipprova jibżaʼ għal ruħu jitlifha, imma kulmin jitlifha jżommha ħajja.+ 34 Ngħidilkom, F’dak il-​lejl tnejn ikunu f’sodda waħda; wieħed jittieħed, imma l-​ieħor jiġi abbandunat.+ 35 Żewġ nisa jkunu jitħnu fl-​istess mitħna; waħda tittieħed, imma l-​oħra tiġi abbandunata.”+ 36* —— 37 Għalhekk, wieġbu u qalulu: “Fejn, Mulej?” Qalilhom: “Fejn hemm il-​ġisem,+ hemmhekk ukoll l-​ajkli jinġemgħu flimkien.”+

18 Imbagħad qalilhom tixbiha dwar il-​bżonn li jitolbu dejjem bla ma jaqtgħu qalbhom:+ 2 “F’ċerta belt kien hemm imħallef li la kien jibżaʼ minn Alla u lanqas jirrispetta lill-​bniedem. 3 U f’dik il-​belt kien hemm ukoll armla li kienet tmur għandu+ u tgħidlu, ‘Ara li ssir ġustizzja miegħi fil-​kawża maʼ l-​avversarju tiegħi.’ 4 Għal xi żmien hu ma riedx, imma wara qal f’qalbu, ‘Għalkemm la nibżaʼ minn Alla u lanqas nirrispetta lill-​bniedem, 5 minħabba l-​fatt li din l-​armla se tibqaʼ tħabbatni,+ nara li ssirilha ġustizzja, biex ma tibqax tiġi tiħodli rasi.’”+ 6 Imbagħad il-​Mulej qal: “Isimgħu x’qal l-​imħallef, għalkemm ma kienx raġel sewwa! 7 Ċertament, mela, sejjer Alla ma jġegħelx li ssirilhom ġustizzja+ lill-​magħżulin tiegħu li jgħajtulu lejl u nhar, għalkemm idum juri sabar magħhom?+ 8 Ngħidilkom, Iġiegħel li ssirilhom ġustizzja malajr.+ Madankollu, meta jasal Bin il-​bniedem, veru jsib il-​fidi* fuq l-​art?”

9 Lil xi wħud li kienu fiduċjużi fihom infushom li kienu nies sewwa,+ u li kienu jqisu lil ħaddieħor bħala li m’hu xejn,+ qalilhom ukoll din it-​tixbiha: 10 “Żewġt irġiel telgħu fit-​tempju biex jitolbu, wieħed kien Fariżew u l-​ieħor kollettur tat-​taxxi. 11 Il-Fariżew qam+ u beda jitlob+ hekk f’qalbu, ‘O Alla, nirringrazzjak li m’iniex bħall-​bqija tal-​bnedmin, imbroljuni, ma jagħmlux is-​sewwa, adulteri, jew saħansitra bħal dan il-​kollettur tat-​taxxi.+ 12 Insum darbtejn fil-​ġimgħa, nagħti l-​għexur taʼ dak kollu li nikseb.’+ 13 Imma l-​kollettur tat-​taxxi wieqaf ’il bogħod lanqas ried saħansitra jgħolli għajnejh lejn is-​sema, imma beda jħabbat fuq sidru+ u jgħid, ‘O Alla, kun ħanin miegħi għax jien midneb.’+ 14 Ngħidilkom, Dan niżel lejn daru magħdud bħala raġel sewwa+ iktar mill-​ieħor; għax kulmin jitgħolla jiġi umiljat, imma min jumilja ruħu jitgħolla.”+

15 Issa n-​nies bdew iġibulu wkoll lit-​tfal ċkejknin tagħhom biex imisshom; imma malli raw dan id-​dixxipli bdew iċanfruhom.+ 16 Madankollu, Ġesù sejjaħ lejh liċ-​ċkejknin u qal: “Ħallu t-​tfal żgħar jiġu għandi, u tipprovawx twaqqfuhom. Għax is-​saltna t’Alla hi taʼ min hu bħalhom.+ 17 Tassew ngħidilkom, Kulmin ma jilqax is-​saltna t’Alla bħal tifel żgħir żgur ma jidħolx fiha.”+

18 U wieħed ħakkiem staqsieh: “Għalliem Tajjeb, xi rrid nagħmel biex niret il-​ħajja taʼ dejjem?”+ 19 Qallu Ġesù: “Għala ssejjaħli tajjeb? Ħadd m’hu tajjeb, ħlief Alla biss.+ 20 Tafhom il-​kmandamenti,+ ‘Tagħmilx adulterju,+ Toqtolx,+ Tisraqx,+ Tixhidx falz,+ Onora lil missierek u lil ommok.’”+ 21 Qallu dak: “Dawn kollha ħaristhom sa minn żgħożiti.”+ 22 Wara li semaʼ dan, Ġesù qallu: “Għad jonqsok ħaġa waħda: Bigħ kulma għandek u qassam lill-​foqra, u jkollok teżor fis-​smewwiet; u ejja kun segwaċi tiegħi.”+ 23 Meta semaʼ dan, tnikket ferm, għax kien għani ħafna.+

24 Ġesù ħares lejh u qal: “Kemm se jkun diffiċli għal dawk li għandhom il-​flus biex jidħlu fis-​saltna t’Alla!+ 25 Fil-fatt, hu eħfef li ġemel jgħaddi minn għajn il-​labra tal-​ħjata milli raġel għani jidħol fis-​saltna t’Alla.”+ 26 Dawk li semgħuh qalulu: “Allura, min jistaʼ jiġi salvat?” 27 Qalilhom: “Dak li hu impossibbli għall-​bnedmin, hu possibbli għal Alla.”+ 28 Imma Pietru qallu: “Ara! Aħna tlaqna l-​affarijiet tagħna u ġejna warajk.”+ 29 Qalilhom: “Tassew ngħidilkom, M’hemm ħadd li telaq lil daru jew lil martu jew lil ħutu jew lill-​ġenituri jew lit-​tfal minħabba s-​saltna t’Alla+ 30 li ma jiħux ħafna iktar f’dan iż-​żmien, u fis-​sistema li ġejja, ħajja taʼ dejjem.”+

31 Imbagħad ġibed lit-​tnax fil-​ġenb u qalilhom: “Ara! Aħna telgħin Ġerusalemm, u kulma nkiteb permezz tal-​profeti+ dwar Bin il-​bniedem jitwettaq għalkollox.+ 32 Per eżempju, hu jingħata f’idejn in-​nies tal-​ġnus u jiżżuffjettaw+ bih u jinsultawh+ u jobżqulu;+ 33 u wara li jsawtuh,+ joqtluh,+ imma fit-​tielet jum iqum.”+ 34 Madankollu, huma ma fehmu xejn minn dan; għax dan il-​kliem kien moħbi għalihom, u ma kinux jafu x’qal.+

35 Issa, kif kien qed joqrob lejn Ġeriko, wieħed agħma kien bil-​qiegħda mal-​ġenb tat-​triq jittallab.+ 36 Peress li semaʼ folla għaddejja, beda jistaqsi x’setaʼ kien dan. 37 Qalulu: “Għaddej Ġesù n-​Nazzarenu!”+ 38 Minnufih għajjat u qal: “Ġesù, Bin David, ikollok ħniena minni!”+ 39 U dawk li kienu mexjin fuq quddiem bdew iċanfruh biex joqgħod kwiet, imma hu iktar baqaʼ jgħajjat: “Bin David, ikollok ħniena minni.”+ 40 Imbagħad Ġesù waqaf u ordna li jġibuhulu.+ X’ħin resaq qrib, Ġesù staqsieh: 41 “Xi tridni nagħmillek?”+ Qallu: “Mulej, ħa nerġaʼ nieħu d-​dawl.”+ 42 Għalhekk, Ġesù qallu: “Erġaʼ ħu d-​dawl; il-​fidi tiegħek fejqitek.”+ 43 U minnufih reġaʼ ħa d-​dawl,+ u beda miexi warajh jigglorifika lil Alla.+ Ukoll, malli raw dan, in-​nies kollha faħħru lil Alla.

19 U daħal Ġeriko+ u kien għaddej minn hemmhekk. 2 Issa kien hemm raġel jismu Żakkew; u dan kien kollettur ewlieni tat-​taxxi, u kien għani. 3 Hu kien qed jipprova jara+ min kien dan Ġesù, imma ma setax minħabba l-​folla, għax kien qasir. 4 Għalhekk, mar jiġri ’l quddiem u telaʼ fuq tina salvaġġa sabiex jarah, għax kien se jgħaddi minn hemmhekk. 5 Issa, meta wasal f’dak il-​post, Ġesù ħares ’il fuq u qallu: “Żakkew, isa, inżel, għax illum irrid noqgħod f’darek.” 6 Għal dan, niżel jiġri u laqgħu bil-​ferħ bħala mistieden għandu. 7 Imma meta raw dan, ilkoll bdew igemgmu+ minn taħt l-​ilsien u jgħidu: “ Maʼ midneb mar joqgħod.” 8 Imma Żakkew qam u qal lill-​Mulej: “Ara! Mulej, nofs ġidi se nagħtih lill-​foqra, u kulma ħadt b’qerq u b’akkuża falza+ mingħand xi ħadd se rroddu lura għal erbaʼ darbiet.”+ 9 Għal dan, Ġesù qallu: “Illum ġiet is-​salvazzjoni f’din id-​dar, għax int ukoll bin Abraham.+ 10 Għax Bin il-​bniedem ġie jfittex u jsalva dak li kien mitluf.”+

11 Huma u jisimgħu dan, żied jgħidilhom tixbiha, għax kien qrib Ġerusalemm u kienu qed jimmaġinaw li s-​saltna t’Alla kienet se tidher minnufih.+ 12 Għalhekk, qalilhom: “Wieħed raġel nobbli minn twelidu vvjaġġa lejn art imbiegħda biex jikseb poter bħala sultan u mbagħad jerġaʼ lura.+ 13 Sejjaħ għaxra mill-​ilsiera tiegħu, tahom għaxar miniet, u qalilhom, ‘Innegozjawhom sakemm niġi.’+ 14 Imma ċ-​ċittadini taʼ pajjiżu kienu jobogħduh+ u bagħtu warajh ġemgħa t’ambaxxaturi jgħidu, ‘Lil dan ma rriduhx isir sultan fuqna.’+

15 “U meta ġie lura, wara li kiseb il-​poter bħala sultan, ordna li jissejħu quddiemu l-​ilsiera li lilhom kien ta l-​flus tal-​fidda, sabiex ikun jaf x’kienu qalgħu bin-​negozju li kienu għamlu.+ 16 Imbagħad, ġie quddiemu l-​ewwel wieħed u qallu, “Sidi, il-​mina tiegħek qalgħet għaxar miniet.’+ 17 Għalhekk, qallu, ‘Prosit, ilsir tajjeb! Peress li wrejt fedeltà f’ħaġa żgħira ħafna, ħu l-​awtorità fuq għaxart ibliet.’+ 18 Issa ġie t-​tieni wieħed u qal, ‘Il-​mina tiegħek, Sidi, għamlet ħames miniet.’+ 19 Lil dan ukoll qallu, ‘Int, ukoll, ħu taħt idejk ħamest ibliet.’+ 20 Imma ġie ieħor u qal, ‘Sidi, hawn hi l-​mina tiegħek, li jien żammejt merfugħa f’biċċa drapp. 21 Għax ara, bżajt minnek, peress li int raġel aħrax; tiġbor dak li ma ddepożitajtx u taħsad dak li ma żrajtx.’+ 22 Qallu, ‘Minn fommok stess+ niġġudikak, ilsir mill-​agħar. Kont taf, hux hekk, li jien raġel aħrax, li niġbor dak li ma ddepożitajtx u naħsad dak li ma żrajtx?+ 23 Allura, għala ma poġġejtx il-​flus tal-​fidda tiegħi l-​bank? Imbagħad, meta nasal, kont niġborhom bl-​imgħax.’+

24 “Imbagħad qal lil dawk li kienu ħdejh, ‘Ħudulu l-​mina u agħtuha lil dak li għandu l-​għaxar miniet.’+ 25 Imma qalulu, ‘Sidi, għandu għaxar miniet!’— 26 ‘Ngħidilkom, Kulmin għandu, jingħatalu iktar; imma min m’għandux, jittiħidlu saħansitra dak li għandu.+ 27 Iktar minn hekk, lil dawn l-​għedewwa tiegħi li ma ridunix insir sultan fuqhom ġibuhom hawnhekk u oqtluhom bla ħniena quddiemi.’”+

28 U wara li qal dan, qabad it-​triq u beda tielaʼ lejn Ġerusalemm.+ 29 U meta qorob lejn Betfaġe u Betanja ħdejn il-​muntanja msejħa l-​Muntanja taż-​Żebbuġ,+ bagħat tnejn mid-​dixxipli+ 30 u qalilhom: “Morru fir-​raħal li qed taraw quddiemkom, u wara li tidħlu fih issibu felu marbut, li ebda bniedem għadu ma qagħad bil-​qiegħda fuqu. Ħolluh u ġibuh.+ 31 Imma jekk xi ħadd jistaqsikom, ‘Għala qed tħolluh?’ għandkom tgħidulu, ‘Il-​Mulej għandu bżonnu.’”+ 32 Għalhekk, dawk li ntbagħtu marru u sabu kollox bħalma qalilhom.+ 33 Imma huma u jħollu l-​felu, is-​sidien tiegħu qalulhom: “Għala qed tħollu l-​felu?”+ 34 Qalulhom: “Il-​Mulej għandu bżonnu.”+ 35 U ħaduh għand Ġesù, tefgħu l-​imnatar tagħhom fuq il-​felu, u rikkbu lil Ġesù fuqu.+

36 Hu u għaddej+ bdew jifirxu l-​imnatar tagħhom fit-​triq.+ 37 Malli wasal ħdejn in-​niżla tal-​Muntanja taż-​Żebbuġ, il-​kotra kollha tad-​dixxipli bdew jifirħu u jfaħħru lil Alla b’leħen għoli għall-​għemejjel setgħanin kollha li kienu raw,+ 38 u jgħidu: “Imbierek Dak li ġej bħala s-​Sultan f’isem+ Ġeħova! Paċi fis-​sema, u glorja fl-​ogħla postijiet!”+ 39 Madankollu, xi wħud mill-​Fariżej fil-​folla qalulu: “Għalliem, ċanfar lid-​dixxipli tiegħek.”+ 40 Imma wieġeb u qalilhom: “Ngħidilkom, Kieku dawn baqgħu siekta, kien jgħajjat il-​ġebel.”+

41 U meta wasal qrib, ħares lejn il-​belt u beda jibkiha+ 42 u jgħid: “Kieku int, iva int, għaraft+ f’dan il-​jum dak li jwassal għall-​paċi—imma issa nħeba minn għajnejk.+ 43 Għax jiġu fuqek il-​jiem meta l-​għedewwa tiegħek jibnu madwarek ħajt+ bi zkuk ippontati+ u jdawruk+ u jnikktuk+ minn kull naħa, 44 u jsabbtu maʼ l-​art+ lilek u lil uliedek li hemm fik, u ma jħallux fik ġebla fuq oħra,+ għax m’għaraftx iż-​żmien li fih ġejt spezzjonata.”+

45 U daħal fit-​tempju u beda jkeċċi ’l barra lil dawk li kienu qed ibigħu+ 46 u qalilhom: “Hu miktub, ‘U dari tkun dar tat-​talb,’+ imma intom għamiltuha għar tal-​ħallelin.”+

47 Barra minn hekk, kien imur kuljum jgħallem fit-​tempju. Imma l-​qassisin ewlenin u l-​iskribi u l-​kbarat tal-​poplu kienu qed jipprovaw jeqirduh;+ 48 madankollu, ma sabux mezz kif jagħmlu dan, għax in-​nies kollha baqgħu mqabbdin miegħu biex jisimgħuh.+

20 Darba minnhom, waqt li kien qed jgħallem lin-​nies fit-​tempju u jxandar l-​aħbar tajba, resqu lejh il-​qassisin ewlenin u l-​iskribi max-​xjuħ,+ 2 u qalulu: “Irriduk tgħidilna b’liema awtorità tagħmel dan, jew min tak din l-​awtorità.”+ 3 Wieġeb u qalilhom: “Jien ukoll nagħmlilkom mistoqsija. Għiduli:+ 4 Il-magħmudija taʼ Ġwanni kienet mis-​sema jew mill-​bnedmin?”+ 5 Imbagħad bdew jirraġunaw bejniethom u jgħidu: “Jekk ngħidulu, ‘Mis-​sema,’ jgħidilna, ‘Għala m’emmintuhx?’+ 6 Imma jekk ngħidulu, ‘Mill-​bnedmin,’ in-​nies kollha jħaġġruna,+ għax huma persważi li Ġwanni+ kien profeta.”+ 7 Għalhekk, wieġbu li ma kinux jafu minfejn. 8 U Ġesù qalilhom: “Lanqas jien ma ngħidilkom b’liema awtorità nagħmel dan.”+

9 Imbagħad beda jgħid lin-​nies din it-​tixbiha: “Wieħed raġel ħawwel għalqa bid-​dwieli+ u qabbilha lil xi bdiewa, u siefer għal żmien twil.+ 10 Imma meta wasal iż-​żmien, bagħat ilsir+ għand il-​bdiewa+ biex jagħtuh ftit mill-​frott taʼ l-​għalqa tad-​dwieli.+ Madankollu, il-​bdiewa sawtuh u bagħtuh b’idejh vojta.+ 11 Imbagħad reġaʼ bagħtilhom ilsir ieħor. Lil dan ukoll sawtuh, umiljawh, u bagħtuh b’idejh vojta.+ 12 Reġaʼ bagħat it-​tielet wieħed;+ lil dan ukoll ferewh u tefgħuh ’il barra. 13 Għal dan, sid l-​għalqa tad-​dwieli qal, ‘X’se nagħmel? Nibgħat lil ibni l-​maħbub.+ X’aktarx lil dan jirrispettawh.’ 14 Meta lemħuh il-​bdiewa, bdew jirraġunaw bejniethom u jgħidu, ‘Dan il-​werriet; ejjew noqtluh, sabiex il-​wirt isir tagħna.’+ 15 U tefgħuh ’il barra+ mill-​għalqa tad-​dwieli u qatluh.+ Għalhekk, x’se jagħmlilhom+ sid l-​għalqa tad-​dwieli? 16 Jiġi u jeqred lil dawn il-​bdiewa u jagħti l-​għalqa tad-​dwieli lil ħaddieħor.”+

Meta semgħu dan qalu: “Jalla qatt ma jkun dan!” 17 Imma hu ħares lejhom u qalilhom: “Allura, xi jfisser dak li hemm miktub, ‘Il-​ġebla li twarrbet+ mill-​bennejja, din saret il-​ġebla tax-​xewka ewlenija’?+ 18 Kulmin jaqaʼ fuq din il-​ġebla jitfarrak,+ u fuq min taqaʼ+ titħnu.”+

19 L-iskribi u l-​qassisin ewlenin ipprovaw imiddu idejhom fuqu dak il-​ħin stess, imma kienu jibżgħu min-​nies; għax fehmu li meta qal din it-​tixbiha kellu lilhom f’moħħu.+ 20 U, wara li osservawh mill-​qrib, bagħtu xi rġiel imqabbdin bil-​moħbi biex jagħmluha taʼ nies sewwa, sabiex jaqbduh+ fi kliemu, u b’hekk jagħtuh f’idejn il-​gvern u l-​awtorità tal-​gvernatur.+ 21 U staqsewh: “Għalliem, aħna nafu li int titkellem u tgħallem b’mod korrett, ma turi ebda parzjalità, u tgħallem it-​triq t’Alla fi qbil mal-​verità:+ 22 Huwa skond il-​liġi li nħallsu t-​taxxa lil Ċesari jew le?”+ 23 Imma hu ntebaħ bil-​ħażen tagħhom u qalilhom:+ 24 “Uruni dinar.* Taʼ min huma x-​xbieha u l-​iskrizzjoni li fih?” Qalulu: “Taʼ Ċesari.”+ 25 Qalilhom: “Għalhekk, mela, agħtu lura lil Ċesari dak li hu taʼ Ċesari,+ imma lil Alla dak li hu t’Alla.”+ 26 U ma kellhomx il-​ħila jaqbduh f’dan il-​kliem quddiem in-​nies, imma ma qalu xejn għax baqgħu mbellhin bit-​tweġiba tiegħu.+

27 Madankollu, xi wħud mis-​Sadduċej, dawk li jgħidu li m’hemmx irxoxt, resqu lejh+ biex jistaqsuh, 28 u qalulu: “Għalliem, Mosè+ kitbilna, ‘Jekk xi ħadd imutlu ħuh li kellu mara, imma ma kellux tfal, ħu+ l-​mejjet għandu jieħu lill-​mara u jqajjem nisel minnha għal ħuh.’+ 29 Mela kien hemm sebaʼ aħwa u l-​ewwel wieħed iżżewweġ mara u miet bla tfal.+ 30 Għalhekk, iżżewwiġha t-​tieni, 31 u mbagħad iżżewwiġha t-​tielet. U l-​istess għamlu saħansitra s-​sebgħa; mietu u ma ħallewx tfal warajhom.+ 32 Fl-aħħar mietet il-​mara wkoll.+ 33 Għaldaqstant, fl-​irxoxt, mart min minnhom se tkun? Għax is-​sebgħa ħaduha bħala marthom.”+

34 Qalilhom Ġesù: “Ulied din is-​sistema jiżżewġu+ u jingħataw fiż-​żwieġ, 35 imma dawk li tqiesu denji+ li jiksbu s-​sistema li ġejja+ u l-​irxoxt mill-​imwiet+ la jiżżewġu u lanqas jingħataw fiż-​żwieġ. 36 Fil-fatt, lanqas jistgħu jmutu iktar,+ għax huma bħall-​anġli, u huma wlied Alla għax ikunu wlied l-​irxoxt.+ 37 Imma li l-​mejtin jiġu mqajmin anki Mosè rrivelah, fir-​rakkont dwar l-​għollieqa,+ meta jsejjaħ lil Ġeħova ‘l-​Alla t’Abraham u l-​Alla taʼ Iżakk u l-​Alla taʼ Ġakobb.’+ 38 Hu mhux Alla tal-​mejtin, imma tal-​ħajjin, għax kollha ħajjin għalih.”+ 39 Wieġbu xi wħud mill-​iskribi u qalulu: “Għalliem, tajjeb tkellimt.” 40 Għax ma kellhomx iktar il-​kuraġġ jistaqsuh mistoqsija oħra.

41 Imbagħad qalilhom: “Kif jgħidu li l-​Kristu hu bin David?+ 42 Għax David stess jgħid fil-​ktieb tas-​Salmi, ‘Ġeħova qal lill-​Mulej tiegħi, Oqgħod bil-​qiegħda fuq il-​lemin tiegħi 43 sakemm inqiegħed l-​għedewwa tiegħek bħala banketta għal saqajk.’+ 44 Għalhekk, jekk David isejjaħlu ‘Mulej,’ allura kif inhu ibnu?”

45 Imbagħad, waqt li n-​nies kollha kienu qed jisimgħu, qal lid-​dixxipli:+ 46 “Oqogħdu attenti mill-​iskribi li jħobbu jippassiġġaw bi lbiesi twal u jogħġobhom it-​tislim fis-​swieq u s-​siġġijiet taʼ quddiem fis-​sinagogi u l-​iktar postijiet prominenti fl-​ikliet taʼ fil-​għaxija,+ 47 u li jibilgħu djar ir-​romol+ u li b’falzità joqogħdu jitolbu fit-​tul. Dawn se jieħdu ġudizzju iktar iebes.”+

21 Issa hekk kif ħares ’il fuq, ra lill-​għonja jitfgħu l-​għotjiet tagħhom fil-​kaxxi tat-​teżor.+ 2 Imbagħad ra waħda armla fil-​bżonn titfaʼ hemmhekk żewġ muniti żgħar taʼ valur żgħir ferm+ 3 u qal: “Ngħidilkom il-​verità, Din l-​armla, għalkemm fqira, tefgħet iktar minnhom ilkoll.+ 4 Għax dawn kollha tefgħu għotjiet miż-​żejjed tagħhom, imma din il-​mara, min-​nieqes tagħha, tefgħet il-​mezz t’għajxien kollu li kellha.”+

5 Iktar tard, waqt li xi wħud kienu qed jitkellmu dwar it-​tempju, kif kien imżejjen b’ġebel mill-​isbaħ u b’għotjiet dedikati,+ 6 qal: “Dan li qed taraw, se jiġu l-​jiem meta hawnhekk ma titħalliex ġebla fuq oħra li ma tiġġarrafx.”+ 7 Imbagħad staqsewh u qalulu: “Għalliem, fil-​fatt, dan meta se jseħħ, u x’se jkun is-​sinjal taʼ meta dan għandu jiġri?”+ 8 Qalilhom: “Oqogħdu attenti li ma titqarrqux;+ għax ħafna jiġu f’ismi u jgħidu, ‘Jien hu,’ u, ‘Qorob il-​waqt.’+ Tmorrux warajhom. 9 Iktar minn hekk, meta tisimgħu bi gwerer u taqlib, titwerwrux.+ Għax l-​ewwel irid iseħħ dan, imma t-​tmiem ma jiġix minnufih.”

10 Imbagħad kompla jgħidilhom: “Ġens iqum kontra ġens,+ u saltna kontra saltna;+ 11 u jkun hemm terremoti kbar, u f’post wara l-​ieħor ikun hemm mard li jittieħed u nuqqas taʼ ikel;+ u jkun hemm dehriet tal-​biżaʼ u, mis-​sema, sinjali kbar.+

12 “Imma qabel dan kollu, imiddu idejhom fuqkom u jippersegwitawkom,+ u jagħtukom f’idejn is-​sinagogi u l-​ħabsijiet, u jressqukom quddiem slaten u gvernaturi minħabba ismi.+ 13 Dan ikunilkom bħala xiehda.+ 14 Għalhekk, daħħluha fi qlubkom biex ma toqogħdux tipprattikaw minn qabel x’se tgħidu fid-​difiża tagħkom,+ 15 għax nagħtikom fomm u għerf, li dawk kollha li jopponukom ma jkunux jistgħu jiqfulhom jew imeruhom.+ 16 Barra minn hekk, tingħataw f’idejn il-​qrati saħansitra mill-​ġenituri+ u l-​aħwa u l-​qraba u l-​ħbieb, u lil xi wħud minnkom jagħtuhom il-​mewt;+ 17 u tkunu mibgħudin minn kulħadd minħabba ismi.+ 18 Iżda żgur li lanqas xagħra+ minn raskom ma tintilef. 19 Bis-sabar tagħkom tiksbu ruħkom.+

20 “Iktar minn hekk, meta taraw lil Ġerusalemm imdawra+ bil-​kampijiet taʼ l-​armati, imbagħad kunu afu li qorbot il-​ħerba tagħha.+ 21 Imbagħad dawk li jkunu fil-​Lhudija ħa jibdew jaħarbu lejn il-​muntanji, u dawk li jkunu f’nofsha ħa joħorġu minnha, u dawk li jkunu fil-​kampanja ħa ma jidħlux fiha;+ 22 għax dawn ikunu jiem biex issir ġustizzja, ħalli jitwettaq kulma hu miktub.+ 23 Gwaj għan-​nisa tqal u għal dawk li jreddgħu f’dawk il-​jiem!+ Għax ikun hemm tbatija kbira fl-​art u korla fuq dan il-​poplu; 24 u jaqgħu b’xifer is-​sejf u jittieħdu lsiera fil-​ġnus kollha;+ u Ġerusalemm tintrifes mill-​ġnus sakemm jitwettqu ż-​żminijiet+ stabbiliti tal-​ġnus.

25 “Ukoll, ikun hemm sinjali fix-​xemx+ u l-​qamar u l-​kwiekeb, u fuq l-​art diqa tal-​ġnus, li ma jafux x’jaqbdu jagħmlu minħabba l-​għajat u t-​taqlib+ tal-​baħar,+ 26 waqt li n-​nies iħosshom ħażin bil-​biżaʼ+ u bl-​istennija taʼ dak li jkun ġej fuq l-​art abitata;+ għax il-​qawwiet tas-​smewwiet jitheżżu.+ 27 U mbagħad jaraw lil Bin il-​bniedem+ ġej fi sħaba b’qawwa u glorja kbira.+ 28 Imma malli jibdew iseħħu dawn l-​affarijiet, qumu dritti u għollu raskom ’il fuq, għax ikun qorob il-​ħelsien tagħkom.”

29 Imbagħad qalilhom tixbiha: “Innotaw is-​siġra tat-​tin u s-​siġar l-​oħrajn kollha:+ 30 Meta jkunu diġà qed jarmu, jekk tosservawhom tindunaw li issa jkun qorob is-​sajf.+ 31 Hekk ukoll intom, meta taraw dawn l-​affarijiet iseħħu, kunu afu li s-​saltna t’Alla tkun qrib.+ 32 Tassew ngħidilkom, Din il-​ġenerazzjoni żgur ma tgħaddix sakemm iseħħu l-​affarijiet kollha.+ 33 Is-sema u l-​art jgħaddu,+ imma kliemi żgur ma jgħaddix.+

34 “Imma oqogħdu attenti għalikom infuskom li qlubkom qatt ma jitqalu b’ikel u xorb żejjed+ u ansjetajiet+ tal-​ħajja, u f’daqqa waħda dak il-​jum jiġi fuqkom għal għarrieda+ 35 bħal nassa.+ Għax jiġi fuq dawk kollha li jgħixu fuq wiċċ l-​art kollha.+ 36 Għalhekk, ibqgħu mqajmin+ u itolbu bil-​ħerqa+ l-​ħin kollu biex jirnexxilkom taħarbu minn dak kollu li għandu jseħħ u tieqfu quddiem Bin il-​bniedem.”+

37 U bi nhar kien ikun jgħallem fit-​tempju,+ imma bil-​lejl kien joħroġ barra u joqgħod fuq il-​muntanja msejħa l-​Muntanja taż-​Żebbuġ.+ 38 U kmieni fil-​għodu, in-​nies+ kollha kienu jiġu ħdejh fit-​tempju biex jisimgħuh.

22 Issa kienet qed toqrob il-​festa tal-​ħobż bla ħmira, li jgħidulha l-​Qbiż.+ 2 Ukoll, il-​qassisin ewlenin u l-​iskribi kienu qed ifittxu l-​aħjar mod kif jeħilsu minnu,+ għax kienu jibżgħu mill-​poplu.+ 3 Imma Satana daħal f’Ġuda li jgħidulu l-​Iskarjota u li kien wieħed mit-​tnax;+ 4 u dan telaq u tkellem mal-​qassisin ewlenin u mal-​kmandanti tat-​tempju dwar il-​mod effettiv kif jittradih u jagħtihulhom f’idejhom.+ 5 Huma ferħu u ftiehmu li jagħtuh xi flus tal-​fidda.+ 6 Għalhekk, hu aċċetta u beda jfittex opportunità tajba biex jittradih u jagħtihulhom f’idejhom x’ħin ma jkunx hemm folla madwaru.+

7 Issa wasal il-​jum fil-​festa tal-​ħobż bla ħmira li fih tiġi sagrifikata l-​vittma tal-​Qbiż;+ 8 u hu bagħat lil Pietru u lil Ġwanni u qalilhom: “Morru ħejjulna l-​ikla tal-​Qbiż.”+ 9 Qalulu: “Fejn tridna nħejjuha?” 10 Qalilhom:+ “Ara! Meta tidħlu fil-​belt jiltaqaʼ magħkom raġel iġorr ġarra tal-​fuħħar bl-​ilma. Morru warajh u idħlu fid-​dar fejn jidħol.+ 11 U għidu lil sid id-​dar, ‘Qallek l-​Għalliem: “Fejn hi l-​kamra tal-​mistidnin li fiha nistaʼ niekol l-​ikla tal-​Qbiż mad-​dixxipli tiegħi?”’+ 12 U dak ir-​raġel jurikom kamra kbira taʼ fuq, mgħammra. Ħejju hemmhekk.”+ 13 Għalhekk, telqu u sabu kollox bħalma kien qalilhom, u ħejjew l-​ikla tal-​Qbiż.+

14 Imbagħad, meta sar il-​ħin, hu qagħad mal-​mejda flimkien maʼ l-​appostli.+ 15 U qalilhom: “Kelli xewqa kbira li niekol din l-​ikla tal-​Qbiż magħkom qabel ma nbati; 16 għax ngħidilkom, ma nerġax nikolha sakemm titwettaq fis-​saltna t’Alla.”+ 17 U qabad kies,+ radd ħajr, u qal: “Ħudu dan u għadduh lil xulxin minn wieħed għall-​ieħor; 18 għax ngħidilkom, Minn issa ’l quddiem ma nerġax nixrob mill-​prodott tad-​dielja sakemm tasal is-​saltna t’Alla.”+

19 Ukoll, ħa ħobża,+ radd ħajr, qasamha, tahielhom, u qal: “Dan il-​ħobż jirrappreżenta* ġismi+ li se jingħata għalikom.+ Ibqgħu agħmlu dan b’tifkira tiegħi.”+ 20 Ukoll, bl-​istess mod ħa l-​kies+ wara l-​ikla taʼ fil-​għaxija u qal: “Dan il-​kies jirrappreżenta l-​patt il-​ġdid+ konfermat b’demmi+ li se jixxerred għalikom.+

21 “Imma, ara! Id it-​traditur+ tiegħi qiegħda mal-​mejda miegħi.+ 22 Għax Bin il-​bniedem jitlaq skond ma kien deċiż;+ iżda, xorta waħda, gwaj għal dak ir-​raġel li permezz tiegħu jiġi tradut!”+ 23 Għalhekk, bdew jiddiskutu bejniethom min minnhom kien tassew se jagħmel dan.+

24 Madankollu, qam ukoll argument sħun fosthom dwar min minnhom kien jidher li hu l-​akbar.+ 25 Imma hu qalilhom: “Is-​slaten tal-​ġnus jiddominawhom, u dawk li għandhom l-​awtorità fuqhom jissejħu Benefatturi.+ 26 Imma intom m’għandkomx tkunu hekk.+ Imma min hu l-​akbar fostkom ħa jsir bħall-​iżgħar,+ u min jaġixxi bħala kap isir bħal min jaqdi.+ 27 Għax min hu akbar, dak li jkun mal-​mejda jew dak li jaqdi? Mhux dak li jkun mal-​mejda? Imma jien ninsab f’nofskom bħala dak li jaqdi.+

28 “Madankollu, intom dawk li bqajtu+ miegħi fil-​provi tiegħi;+ 29 u nagħmel patt magħkom għal saltna,+ bħalma Missieri għamel miegħi,+ 30 biex tieklu+ u tixorbu fuq il-​mejda tiegħi f’saltnati,+ u toqogħdu bil-​qiegħda fuq tronijiet+ biex tiġġudikaw lit-​tnax-il tribù taʼ Israel.

31 “Xmun, Xmun, ara! Satana+ riedkom f’idejh biex jgħarbilkom bħal qamħ.+ 32 Imma jien tlabt bil-​ħerqa+ għalik biex il-​fidi tiegħek ma tonqosx; u int, meta terġaʼ tiġi lura, saħħaħ+ lil ħutek.” 33 U dan qallu: “Mulej, jien lest li mmur miegħek kemm il-​ħabs u kemm għall-​mewt.”+ 34 Imma hu qal: “Ngħidlek, Pietru, Illum ma jiddinx is-​serduq qabel ma int, għal tliet darbiet, tkun ċħadt li tafni.”+

35 Qalilhom ukoll: “Naqsitkom xi ħaġa meta bgħattkom+ bla borża tal-​flus u bla ħorġa taʼ l-​ikel u bla sandli?” Qalulu: “Le!” 36 Imbagħad qalilhom: “Imma issa min għandu borża tal-​flus ħa jiħodha miegħu, u l-​istess il-​ħorġa taʼ l-​ikel; u min m’għandux sejf ħa jbigħ il-​mantar tiegħu u jixtri wieħed. 37 Għax ngħidilkom li dak li hu miktub irid jitwettaq fija, jiġifieri, ‘U kien magħdud mal-​kriminali.’+ Għax dak li jikkonċerna lili qed jitwettaq.”+ 38 Imbagħad qalulu: “Mulej, ara! Hawn żewġt isjuf.” Qalilhom: “Biżżejjed.”

39 Imbagħad ħareġ u, kif kienet id-​drawwa tiegħu, mar lejn il-​Muntanja taż-​Żebbuġ; u d-​dixxipli wkoll marru warajh.+ 40 Malli wasal fil-​post qalilhom: “Ibqgħu itolbu sabiex ma tidħlux fit-​tentazzjoni.”+ 41 U tbiegħed minnhom daqs tefgħa taʼ ġebla, niżel għarkopptejh, u beda jitlob 42 u jgħid: “Missier, jekk trid, warrab minni dan il-​kies. Madankollu, ħa sseħħ ir-​rieda tiegħek+ u mhux tiegħi.”+ 43 Imbagħad deherlu anġlu mis-​sema jqawwilu qalbu.+ 44 Imma kien f’agunija u kompla jitlob iktar bil-​ħeġġa;+ u l-​għaraq tiegħu beda nieżel fl-​art bħal qtar tad-​demm.+ 45 U qam minfejn kien qed jitlob, mar ħdejn id-​dixxipli, u sabhom jonogħsu minħabba n-​niket;+ 46 u qalilhom: “Għala rqadtu? Qumu u ibqgħu itolbu, sabiex ma tidħlux fit-​tentazzjoni.”+

47 Waqt li kien għadu qed jitkellem, ara, folla nies! U miexi quddiemhom kien hemm dak li jgħidulu Ġuda,+ wieħed mit-​tnax; u dan resaq lejn Ġesù biex ibusu.+ 48 Imma Ġesù qallu: “Ġuda, b’bewsa tittradih lil Bin il-​bniedem?”+ 49 Meta dawk taʼ madwaru raw x’kien se jiġri, qalulu: “Mulej, nagħtu bis-​sejf?”+ 50 Wieħed minnhom saħansitra darab lill-​ilsir tal-​qassis il-​kbir u qatagħlu widintu l-​leminija.+ 51 Imma Ġesù wieġeb u qal: “Ieqfu! Biżżejjed!” U messlu widintu u fejqu.+ 52 Imbagħad Ġesù qal lill-​qassisin ewlenin u lill-​kmandanti tat-​tempju u lix-​xjuħ li kienu ġew għalih hemmhekk: “Ħriġtu bis-​sjuf u l-​bsaten qisu kontra xi ħalliel?+ 53 Meta kont inkun magħkom kuljum fit-​tempju+ ma meddejtux idejkom fuqi.+ Imma din hi s-​siegħa+ tagħkom u l-​awtorità+ tad-​dlam.”+

54 Imbagħad arrestawh u ħaduh+ magħhom u ġabuh fid-​dar tal-​qassis il-​kbir;+ imma Pietru kien miexi warajhom mill-​bogħod.+ 55 Meta qabbdu nar f’nofs il-​bitħa u qagħdu bil-​qiegħda flimkien, Pietru kien bil-​qiegħda magħhom.+ 56 Imma waħda qaddejja ratu bil-​qiegħda ħdejn in-​nar qawwi u flietu u qalet: “Dan ir-​raġel ukoll kien miegħu.”+ 57 Imma hu ċaħad+ u qal: “Ma nafux, mara.”+ 58 U wara ftit rah ħaddieħor u qallu: “Int ukoll wieħed minnhom.” Imma Pietru qallu: “Le, żgur li m’iniex.”+ 59 U wara xi siegħa ndaħal ieħor li beda jinsisti b’saħħa: “Dan żgur li wkoll kien miegħu; għax, fil-​fatt, hu Galilew!”+ 60 Imma Pietru qallu: “Raġel, ma nafx x’int tgħid.” U minnufih, waqt li kien għadu qed jitkellem, is-​serduq idden.+ 61 U l-​Mulej dar u ħares lejn Pietru, u Pietru ftakar fil-​kliem tal-​Mulej meta qallu: “Illum, qabel ma jidden is-​serduq, int tiċħadni tliet darbiet.”+ 62 U ħareġ barra u beka biki taʼ mrar.+

63 Issa l-​irġiel li kienu qed iżommuh arrestat bdew jiżżuffjettaw+ bih u jsawtuh;+ 64 u wara li għattewlu wiċċu, bdew jistaqsuh u jgħidulu: “Ipprofetizza. Min sawtek?”+ 65 U komplew jgħidu ħafna dagħa+ ieħor kontra tiegħu.

66 Sa fl-​aħħar, meta sebaħ, inġabret l-​assemblea tax-​xjuħ tal-​poplu, il-​qassisin ewlenin, u l-​iskribi,+ u daħħluh fis-​sala tagħhom tas-​Sinedriju u qalulu:+ 67 “Jekk int il-​Kristu,+ għidilna.” Imma qalilhom: “Anki jekk ngħidilkom, żgur ma temmnux.+ 68 Iktar minn hekk, jekk nistaqsikom, żgur ma twiġbux.+ 69 Madankollu, minn issa ’l quddiem Bin il-​bniedem+ ikun bil-​qiegħda fuq il-​leminija+ qawwija t’Alla.”+ 70 Għal dan, ilkoll qalulu: “Allura int l-​Iben t’Alla?” Qalilhom: “Intom stess qed tgħidu+ li jien.” 71 Qalu: “X’għandna bżonn taʼ iktar xiehda?+ Għax aħna nfusna smajna dan minn fommu stess.”+

23 Għalhekk, qamu lkoll flimkien, kotra waħda, u ħaduh għand Pilatu.+ 2 Imbagħad bdew jakkużawh+ u jgħidu: “Sibna li dan ir-​raġel qed jaqleb+ lil ġensna u ma jħallix lin-​nies iħallsu t-​taxxi+ lil Ċesari u jgħid li hu Kristu sultan.”+ 3 Issa Pilatu staqsieh: “Int is-​sultan tal-​Lhud?” Wieġeb u qallu: “Int stess qed tgħidu.”+ 4 Imbagħad Pilatu qal lill-​qassisin ewlenin u lill-​folol: “Ma nsib ebda ħtija f’dan ir-​raġel.”+ 5 Imma huma bdew jinsistu u jgħidu: “Hu jxewwex lin-​nies bit-​tagħlim tiegħu fil-​Lhudija kollha, beda saħansitra mill-​Galilija s’hawnhekk.” 6 Meta semaʼ dan, Pilatu staqsa jekk ir-​raġel kienx Galilew, 7 u, wara li sar jaf li kien mill-​ġurisdizzjoni t’Erodi,*+ bagħtu għand Erodi li wkoll kien f’Ġerusalemm f’dawk il-​jiem.

8 Meta ra lil Ġesù, Erodi feraħ ħafna għax, peress li kien semaʼ dwaru,+ kien ilu jixtieq jarah,+ u kien qed jittama li jarah iwettaq xi sinjal. 9 Issa beda jagħmillu ħafna mistoqsijiet; imma hu ma wiġbux.+ 10 Madankollu, il-​qassisin ewlenin u l-​iskribi bdew iqumu bil-​wieqfa u jakkużawh bl-​herra.+ 11 Imbagħad Erodi, flimkien mas-​suldati tiegħu, żebilħu+ u żżuffjetta+ bih billi libbsu libsa taʼ lewn jgħajjat u bagħtu lura għand Pilatu. 12 Issa dakinhar Erodi u Pilatu+ saru ħbieb; għax qabel kellhom mibegħda għal xulxin.

13 Imbagħad Pilatu sejjaħ flimkien lill-​qassisin ewlenin u lill-​ħakkiema u lin-​nies 14 u qalilhom: “Ġibtuli lil dan ir-​raġel bħala wieħed li qed ixewwex lin-​nies, u, ara, jien interrogajtu quddiemkom imma fih ma sibt ebda bażi+ għall-​akkużi li qed iġġibu kontrih. 15 Fil-fatt, lanqas Erodi, għax bagħtu lura għandna; u, ara, hu m’għamel xejn li jistħoqqlu l-​mewt.+ 16 Għalhekk, nikkastigah bis-​swat+ u nitilqu.” 17* —— 18 Imma huma għajtu lkoll f’daqqa u qalu: “Eqirdu lil dan,+ imma itilqilna lil Barabba!”+ 19 (Dan ir-​raġel kien intefaʼ l-​ħabs minħabba rewwixta li saret fil-​belt u minħabba qtil.) 20 Pilatu reġaʼ kellimhom, għax ried jeħles lil Ġesù.+ 21 Imbagħad huma bdew iwerżqu u jgħidu: “Sammru maʼ zokk! Sammru maʼ zokk!”+ 22 Qalilhom għat-​tielet darba: “Għala, x’għamel ħażin dan ir-​raġel? Ma sibt xejn fih li jistħoqqlu l-​mewt; għalhekk, nikkastigah bis-​swat u nitilqu.”+ 23 Għal dan, huma iktar bdew jgħajtu u jinsistu li għandu jsammru maʼ zokk, u kulma beda jinstemaʼ kien l-​għajat tagħhom.+ 24 Għalhekk, Pilatu ta s-​sentenza biex tintlaqaʼ t-​talba tagħhom:+ 25 ħeles+ lil min riedu huma, ir-​raġel li kien intefaʼ l-​ħabs minħabba rewwixta u qtil, imma lil Ġesù kkundannah kif xtaqu huma.+

26 Issa, huma u sejrin bih, qabdu lil Xmun, minn Ċirene, li kien ġej mill-​kampanja, u għabbewlu z-​zokk tat-​tortura biex iġorru wara Ġesù.+ 27 U kien hemm miexja warajh kotra kbira taʼ nies u taʼ nisa li bdew iħabbtu fuq sidirhom bin-​niket u jibkuh. 28 Ġesù dar lejn in-​nisa u qalilhom: “Ulied Ġerusalemm, tibqgħux tibkuni. Għall-​kuntrarju, ibku lilkom u lil uliedkom;+ 29 għax, ara! Jiġu jiem meta n-​nies jgħidu, ‘Henjin in-​nisa li ma setax ikollhom tfal, u l-​ġwief li ma wildux u l-​isdra li ma reddgħux!’+ 30 Imbagħad jibdew jgħidu lill-​muntanji, ‘Aqgħu fuqna!’ u lill-​għoljiet, ‘Ordmuna!’+ 31 Għax jekk jagħmlu dan meta s-​siġra tkun ħadra, x’jiġri meta tinxef?”+

32 U kien hemm żewġt irġiel oħra, irġiel ħżiena, li wkoll kienu qed jittieħdu biex jingħataw il-​mewt miegħu.+ 33 U meta waslu fil-​post li jgħidulu l-​Qorriegħa,+ hemmhekk poġġew fuq zokk lilu u lill-​irġiel ħżiena, wieħed fuq il-​lemin u l-​ieħor fuq ix-​xellug tiegħu.+ 34 [[Imma Ġesù beda jgħid: “Missier, aħfrilhom,+ għax ma jafux x’qed jagħmlu.”]] Iktar minn hekk, qassmu ħwejġu billi tellgħuhom bix-​xorti.+ 35 U n-​nies qagħdu jħarsu.+ Imma l-​ħakkiema kienu qed jiddieħqu bih u jgħidu b’disprezz: “Salva lil oħrajn; ħa jsalva+ lilu nnifsu, jekk dan hu l-​Kristu t’Alla, il-​Magħżul.”+ 36 Saħansitra s-​suldati bdew jiżżuffjettaw+ bih, u jersqu qrib, joffrulu nbid qares,+ 37 u jgħidulu: “Jekk int is-​sultan tal-​Lhud, salva lilek innifsek.” 38 Kien hemm ukoll kitba fuqu: “Dan hu s-​sultan tal-​Lhud.”+

39 U wieħed mill-​irġiel il-​ħżiena li kienu mdendlin beda jgħajru+ u jgħidlu: “Int mhux il-​Kristu? Salva lilek innifsek u lilna.” 40 Għal dan, l-​ieħor ċanfru u qal: “Lanqas minn Alla ma tibżaʼ, issa li qiegħed fl-​istess ġudizzju?+ 41 Aħna, tabilħaqq, b’ġustizzja, għax qed nieħdu bis-​sħiħ dak li jistħoqqilna għal li għamilna; imma dan ir-​raġel m’għamel xejn barra minn loku.”+ 42 U kompla jgħid: “Ġesù, ftakar fija meta tidħol fis-​saltna tiegħek.”+ 43 U hu qallu: “Tassew ngħidlek illum,* Int tkun fil-​Ġenna+ miegħi.”+

44 Issa kienet madwar is-​sitt siegħa;* madankollu, waqgħet dalma fuq l-​art kollha sad-​disaʼ siegħa,*+ 45 għax naqas id-​dawl tax-​xemx; imbagħad il-​purtiera+ tas-​santwarju ċċarrtet min-​nofs.+ 46 U Ġesù għajjat b’leħen għoli u qal: “Missier, f’idejk nafda l-​ispirtu tiegħi.”+ Malli qal dan, ħa l-​aħħar nifs.+ 47 Peress li kien ra x’ġara, l-​uffiċjal taʼ l-​armata beda jigglorifika lil Alla u jgħid: “Tassew li dan kien raġel sewwa.”+ 48 U l-​folol kollha li kienu miġburin hemmhekk josservaw din ix-​xena, meta raw dak li ġara, telqu lura jħabbtu fuq sidirhom. 49 Iktar minn hekk, dawk kollha li kienu jafuh kienu weqfin ’il bogħod.+ Ukoll, weqfin jaraw dan kien hemm xi nisa li flimkien kienu ġew warajh mill-​Galilija.+

50 U, ara! Kien hemm raġel jismu Ġużeppi, membru tal-​Kunsill, raġel tajjeb u ġust+— 51 dan ma kienx ivvota favur il-​pjan u l-​azzjoni tagħhom.+ Hu kien minn Arimatija, belt tal-​Lhud, u kien qed jistenna s-​saltna t’Alla;+ 52 dan ir-​raġel mar għand Pilatu u talbu l-​ġisem taʼ Ġesù.+ 53 U niżżlu+ u keffnu f’għażel fin, u poġġieh f’qabar+ imħaffer fil-​blat, li ħadd ma kien għadu tpoġġa fih.+ 54 Issa kien jum it-​Tħejjija,*+ u kien riesaq id-​dawl taʼ fil-​għaxija tas-​Sabat.+ 55 Imma n-​nisa, li kienu ġew miegħu mill-​Galilija, marru warajh u ttawlu fil-​qabar tat-​tifkira+ u raw kif tpoġġa l-​ġisem tiegħu;+ 56 u marru lura biex iħejju fwejjaħ aromatiċi u żejt ifuħ.+ Imma, naturalment, f’jum is-​Sabat+ straħu skond il-​kmandament.

24 Madankollu, fl-​ewwel jum tal-​ġimgħa, marru kmieni ħafna lejn il-​qabar u ħadu magħhom il-​fwejjaħ aromatiċi li kienu ħejjew.+ 2 Imma sabu l-​ġebla mgerba minn quddiem il-​qabar tat-​tifkira,+ 3 u meta daħlu ma sabuhx il-​ġisem tal-​Mulej Ġesù.+ 4 Waqt li kienu mifxulin minħabba dan, ara, ġew ħdejhom żewġt irġiel bi lbies jiddi.+ 5 Peress li n-​nisa bdew jibżgħu u baqgħu b’wiċċhom imniżżel lejn l-​art, l-​irġiel qalulhom: “Għala qed tfittxu l-​Ħaj fost il-​mejtin? 6 [[Mhux qiegħed hawnhekk, imma ġie mqajjem.]]+ Ftakru kif kellimkom waqt li kien għadu l-​Galilija,+ 7 meta qal li Bin il-​bniedem irid jingħata f’idejn il-​midinbin, dawn isammruh maʼ zokk, iżda fit-​tielet jum iqum.”+ 8 Għalhekk, huma ftakru kliemu+ 9 u reġgħu lura mill-​qabar tat-​tifkira u qalu dan kollu lill-​ħdax u lill-​oħrajn kollha.+ 10 Huma kienu Marija l-​Maddalena, u Ġwanna,+ u Marija omm Ġakbu. Anki l-​bqija tan-​nisa+ li kienu magħhom kienu qed jgħidu l-​istess ħaġa lill-​appostli. 11 Madankollu, dan il-​kliem ma kienx jagħmel sens għalihom u m’emmnuhomx.+

12 [[Imma Pietru qam u ġera lejn il-​qabar tat-​tifkira, ittawwal ġewwa, u ra li l-​faxex biss kien hemm. Għalhekk, telaq minn hemm jhewden fuq dak li ġara.]]

13 Imma, ara! Dakinhar stess tnejn minnhom kienu qed jivvjaġġaw lejn raħal jismu Għemmaws, li kien xi ħdax-il kilometru* ’l bogħod minn Ġerusalemm, 14 u kienu qed jitkellmu bejniethom dwar kulma+ kien ġara.

15 Issa huma u jitkellmu u jiddiskutu, Ġesù nnifsu resaq lejhom+ u beda miexi magħhom; 16 imma għajnejhom kienu miżmumin biex ma jagħrfuhx.+ 17 Qalilhom: “Fuqiex qed tiddiskutu bejnietkom intom u mexjin?” U waqfu b’wiċċhom imnikket. 18 Wieħed minnhom, jismu Kleofa, wieġeb u qallu: “Int xi barrani li qed tgħix għalik waħdek f’Ġerusalemm, u b’hekk ma tafx x’ġara fiha f’dawn il-​jiem?” 19 U qalilhom: “X’ġara?” Qalulu: “Dak li ġara lil Ġesù n-​Nazzarenu,+ li sar profeta+ setgħan fl-​għemil u fil-​kliem quddiem Alla u l-​poplu kollu; 20 u kif il-​qassisin ewlenin u l-​ħakkiema tagħna qatgħuhielu għall-​mewt u sammruh maʼ zokk.+ 21 Imma aħna konna qed nittamaw li dan ir-​raġel kien dak li kellu jeħles lil Israel;+ iva, u fuq kollox, illum it-​tielet jum minn meta ġara dan. 22 Iktar minn hekk, xi nisa+ minn fostna wkoll għaġġbuna, għax marru kmieni ħdejn il-​qabar tat-​tifkira 23 u ma sabuhx il-​ġisem tiegħu, u ġew jgħidulna li f’dehra sopranaturali kienu raw ukoll l-​anġli li qalulhom li kien ħaj. 24 Jerġaʼ, xi wħud minn magħna telqu lejn il-​qabar tat-​tifkira;+ u sabu kollox eżatt kif kienu qalu n-​nisa, imma lilu ma rawhx.”

25 Għalhekk, qalilhom: “Kemm intom boloh u ddumu biex temmnu dak kollu li qalu l-​profeti!+ 26 Ma kellux il-​Kristu jsofri+ dan u jidħol fil-​glorja tiegħu?”+ 27 U beda minn Mosè+ u l-​Profeti+ kollha jfissrilhom dak li kien hemm miktub fuqu fl-​Iskrittura kollha.

28 Fl-aħħar waslu qrib ir-​raħal fejn kienu sejrin, u hu għamilha taʼ bir-​ruħu li se jibqaʼ sejjer. 29 Imma huma sforzawh u qalulu: “Ibqaʼ magħna, għax sar ħafna ħin u l-​jum kważi spiċċa.” Għaldaqstant daħal u baqaʼ magħhom. 30 U waqt li kien qed jiekol magħhom, qabad il-​ħobża, berikha, qasamha u beda jnewwilhielhom.+ 31 Għal dan, għajnejhom infetħu għalkollox u għarfuh; u għab minn quddiemhom.+ 32 U qalu lil xulxin: “Ma kinux qlubna mkebbsin fina meta beda jkellimna fit-​triq, hu u jispjegalna ċar l-​Iskrittura?” 33 U dak il-​ħin stess qamu u marru lura Ġerusalemm, u sabu lill-​ħdax u lil dawk li kienu magħhom miġburin flimkien, 34 u dawn qalulhom: “Il-​Mulej il-​veru ġie mqajjem u deher lil Xmun!”+ 35 Issa huma rrakkontawlhom xi ġralhom fit-​triq u kif għarfuh meta qasam il-​ħobża.+

36 Waqt li kienu qed jitkellmu dwar dan, hu stess ġie f’nofshom [[u qalilhom: “Is-​sliem għalikom.”]] 37 Imma peress li kienu mwerwrin u mbeżżgħin,+ kienu qed jimmaġinaw li raw xi spirtu. 38 Għalhekk, qalilhom: “Għala qed titħawdu, u għala qed tiddubitaw fi qlubkom? 39 Araw idejja u saqajja, kif dan hu jien; missuni+ u araw, għax spirtu m’għandux laħam u għadam+ kif qed taraw li għandi jien.” 40 [[U hu u jgħid dan, uriehom idejh u saqajh.]] 41 Waqt li kienu għadhom m’humiex qed jemmnu+ minħabba l-​ferħ li kellhom u kienu għadhom mgħaġġbin, qalilhom: “Għandkom xi ħaġa x’niekol hemmhekk?”+ 42 U tawh biċċa ħuta mixwija;+ 43 u ħadha u kielha+ quddiem għajnejhom.

44 Imbagħad qalilhom: “Dan hu l-​kliem li għedtilkom waqt li kont għadni magħkom,+ li kulma hemm miktub dwari fil-​liġi taʼ Mosè u fil-​Profeti+ u fis-​Salmi+ jrid jitwettaq.” 45 Imbagħad fetħilhom moħħhom biex jifhmu l-​Iskrittura+ 46 u qalilhom: “Hekk hu miktub li l-​Kristu kellu jbati u jqum mill-​imwiet fit-​tielet jum,+ 47 u f’ismu l-​indiema għall-​maħfra tad-​dnubiet+ kellha tiġi pridkata fil-​ġnus kollha;+ billi tibdew minn Ġerusalemm+ 48 intom tridu tkunu xhieda+ taʼ dan. 49 U, ara! Qed nibgħat fuqkom dak li hu mwiegħed minn Missieri. Iżda, ibqgħu fil-​belt sakemm titlibbsu b’qawwa mill-​għoli.”+

50 U ħariġhom sa ħdejn Betanja, u refaʼ idejh ’il fuq u berikhom.+ 51 Hu u jberikhom, infired minnhom u beda jintrefaʼ ’l fuq lejn is-​sema.+ 52 U, wara li mielu quddiemu, marru lura lejn Ġerusalemm mimlijin ferħ kbir.+ 53 U kontinwament kienu joqogħdu fit-​tempju jbierku lil Alla.+