GUD NIUS WEA LUKE RAETEM
1 Staka pipol nao trae for raet abaotem olketa tru samting hia wea happen, wea iumi barava trustim.+ 2 Wanem olketa raetem hem agree witim wanem iumi herem from pipol wea lukim olketa samting hia,+ and olketa wea talemaot message blo God.+ 3 So masta Theophilus,+ mi barava chekim gud evri samting, and mi tu disaed for raet kam lo iu abaotem olketa samting hia followim taem wea olketa happen. 4 Mi duim diswan mekem iu savve olketa samting wea iu lanem finis, hem barava tru.+
5 Lo taem wea Herod*+ hem king lo Judea, wanfala priest hem stap wea nem blo hem Zechariah. Hem insaed grup blo olketa priest wea kam from laen blo Abijah.+ Hem maritim wanfala woman from laen blo Aaron wea nem blo hem Elizabeth. 6 Tufala raeteous front lo God, and evritaem duim stret samting followim evri komandment and olketa law blo Jehovah.* 7 Bat tufala no garem eni pikinini, bikos Elizabeth no savve garem pikinini, and tufala evriwan olo nao.
8 So taem Zechariah duim waka blo priest and grup blo hem kasem assignment for waka lo temple+ front lo God, 9 olsem hao olketa priest savve duim evritaem, hem taem blo Zechariah nao for bonem incense+ taem hem go insaed temple blo Jehovah.*+ 10 And staka pipol nao gohed for prea aotsaed lo datfala taem for bonem incense. 11 Angel blo Jehovah* appear kam lo Zechariah, and standap lo raet saed blo datfala altar for bonem incense. 12 Bat Zechariah seke taem hem lukim diswan, and hem fraet fogud. 13 Bat datfala angel sei lo hem: “Iu no fraet Zechariah, bikos God herem prea blo iu, and waef blo iu Elizabeth bae bornem wanfala son for iu, and iu mas nemim hem John.+ 14 Bae iu barava hapi tumas, and staka pipol bae hapi, taem pikinini hia hem born,+ 15 bikos hem bae duim bigfala waka front lo Jehovah.+ Bat hem mas no drinkim eni wine or eni drink wea garem alcohol insaed,+ and holy spirit bae stap lo hem bifor hem born,*+ 16 and hem bae helpem staka lo olketa son blo Israel for kam bak lo Jehovah,* God blo olketa.+ 17 And tu, hem bae go firstaem lo God witim sem spirit* and paoa olsem Elijah,+ for changem heart blo olketa dadi for kamap olsem heart blo olketa pikinini,+ and olketa wea no obey for olsem olketa raeteous wan wea garem wisdom, mekem olketa kamap pipol wea redi for Jehovah.”*+
18 Zechariah sei lo datfala angel: “Hao nao bae mi savve wanem iu talem hem tru? Bikos mi olo finis, and waef blo mi bat olo tu!” 19 Datfala angel sei lo hem: “Mi nao Gabriel,+ wea standap front lo God evritaem,+ and hem sendem mi kam for story lo iu and for talem disfala gud nius lo iu. 20 Bat lukim! iu bae no savve toktok go kasem taem wea evri samting hia hem happen, bikos iu no bilivim samting wea mi talem. Evri samting hia bae kamap tru lo taem wea God markem.” 21 Lo datfala taem, pipol gohed for weit aotsaed for Zechariah, and olketa sapraes from hem stap longtaem tumas insaed lo temple. 22 Taem hem kamaot hem no savve toktok nao, and olketa luksavve hem mas lukim wanfala vision insaed temple. Hem no savve toktok, bat hem mekem akson nomoa witim hand blo hem for olketa. 23 Taem hem duim finis waka blo hem lo temple, hem go bak lo haos blo hem.
24 Bihaen datfala taem, waef blo hem Elizabeth hem babule, and hem stap nomoa lo haos for faevfala month. Hem sei: 25 “Diswan nao hao Jehovah* duim samting for mi lo disfala taem. Hem tingim mi, mekem mi no shame moa midolwan lo pipol.”+
26 Taem Elizabeth six months babule, God sendem datfala angel Gabriel+ go lo wanfala taon lo Galilee wea nem blo hem Nazareth, 27 lo wanfala virgin+ wea nem blo hem Mary,+ wea hem engage for maritim Joseph wea hem from laen blo David. 28 Datfala angel kam and sei lo gele hia: “Hello Mary, Jehovah* hapi lo iu and hem stap witim iu.” 29 Bat Mary hem wari followim olketa toktok hia and hem trae for minim wat nao toktok hia hem minim. 30 So datfala angel sei lo hem: “Iu no fraet Mary, God hem hapi lo iu. 31 And lukim! bae iu babule and bornem wanfala son,+ and iu bae nemim hem Jesus.+ 32 Hem bae kamap wanfala barava important man+ and olketa bae kolem hem Son blo Most Hae,+ and Jehovah* God bae givim hem throne blo dadi blo hem David,+ 33 and bae hem King ovarem pipol* blo Jacob for olowe, and Kingdom blo hem bae no savve finis.”+
34 Bat Mary hem sei lo datfala angel: “Hao nao diswan bae hem happen? No enitaem mi sleep witim eni man.”+ 35 Angel sei olsem lo hem: “Holy spirit bae kam lo iu+ and paoa blo Most Hae bae protectim iu. Dastawe datfala pikinini wea born bae hem holy+ and olketa bae kolem hem Son blo God.+ 36 And lukim! relative blo iu Elizabeth wea no savve garem pikinini, hem tu babule and bae hem bornem wanfala son, nomata hem olo finis, and distaem hem babule for six months finis. 37 Diswan bikos no eni samting hem hard lo God.”+ 38 Then Mary hem sei: “Lukim! Mi slave gele blo Jehovah!* Samting wea iu talem lo mi, hem mas olsem nao.” Then angel hia hem go nao.
39 So no longtaem bihaen, Mary hariap go nao lo olketa area lo olketa maunten, lo wanfala taon lo Judah. 40 And hem arrive lo haos blo Zechariah and talem hello lo Elizabeth. 41 Taem Elizabeth herem voice* blo Mary, pikinini insaed bele blo hem jamp nao, and holy spirit stap nao lo Elizabeth 42 and Elizabeth singaot big olsem: “God blessim iu midolwan olketa woman, and hem blessim tu baby insaed bele blo iu! 43 Diswan hem spesol privilege for mi, for mami blo Lord blo mi hem kam lo mi! 44 Bikos lukim! taem mi herem saond blo voice blo iu nomoa, pikinini insaed bele blo mi hapi tumas and hem jamp nao. 45 And woman hia wea biliv hem hapi tu, bikos evri samting wea Jehovah* talem lo hem bae kamap tru.”
46 And Mary hem sei: “Mi* mekhae lo nem blo Jehovah,*+ 47 and mi* hapi tumas lo God wea hem Savior blo mi,+ 48 bikos nomata mi wanfala slave gele wea poor nomoa bat hem tingim mi.+ Bikos lukim! start distaem evri genereson bae talemaot dat mi hapi,+ 49 bikos datfala paoaful God hem duim olketa big samting for mi, and nem blo hem holy.+ 50 And lo evri genereson wea bae kam, hem bae showimaot mercy lo pipol wea fraet lo hem.+ 51 Hem bin duim olketa big samting witim paoa blo hem, and hem raosem go olketa wea heart blo olketa hem praod.+ 52 Hem daonem olketa man wea garem paoa from throne blo olketa,+ and hem mekhae lo olketa man nating.+ 53 Hem givim olketa gud samting lo pipol wea needim samting,+ bat olketa wea rich hem sendem olketa go witim emti hand nomoa. 54 Hem helpem servant blo hem Israel, for showimaot mercy blo hem+ 55 olsem hem talem lo olketa grandadi blo iumi, lo Abraham and olketa pikinini* blo hem+ for olowe.” 56 Mary hem stap witim Elizabeth for samting olsem thrifala month, and then hem go bak lo hom blo hem.
57 Hem taem nao for Elizabeth bornem pikinini, and hem bornem wanfala boy. 58 And olketa neiba and olketa relative blo hem herem Jehovah showimaot bigfala mercy lo hem, and olketa hapi witim hem.+ 59 Lo mek-eit day olketa kam for datfala baby hem circumcise,*+ and olketa laek nemim hem lo dadi blo hem, Zechariah. 60 Bat mami blo hem sei: “Nomoa! Nem blo hem bae John.” 61 Olketa sei lo Elizabeth: “Bat no eniwan lo laen blo iu garem datfala nem.” 62 Then olketa akson witim hand for askem Zechariah nem wea hem laekem for kolem lo pikinini hia. 63 So hem ask for wanfala tablet for hem raet lo hem, then hem raet olsem: “Nem blo hem John.”+ Evriwan barava sapraes nao lo datwan. 64 Semtaem nomoa, hem savve toktok bak moa+ and hem praisem God. 65 Evriwan wea stap lo datfala ples olketa barava fraet, and pipol wea stap lo olketa area lo olketa maunten lo Judea olketa story abaotem evri samting hia. 66 And evriwan wea herem diswan olketa barava tingting raonem, and sei: “Wat nao disfala pikinini bae duim taem hem big?” Bikos hand blo Jehovah* hem stap witim pikinini hia.
67 Then holy spirit stap witim dadi blo hem, Zechariah, and hem talem disfala profesi: 68 “Praisem Jehovah,* God blo Israel,+ bikos hem tingim pipol blo hem and hem duim samting for mekem olketa kamap free.+ 69 And hem markem wanfala man wea garem strong for sevem iumi,*+ wea kam from laen* blo David, servant blo God,+ 70 olsem hem bin talem thru lo olketa holy profet blo hem lo bifor kam,+ 71 for sevem iumi from olketa enemy blo iumi and from hand blo evriwan wea heitim iumi.+ 72 For showimaot mercy wea hem promisim lo olketa grandadi blo iumi, and for tingim datfala holy covenant blo hem.+ 73 Datfala promis* hia nao hem talem lo grandadi blo iumi Abraham,+ 74 for givim lo iumi, bihaen hem sevem iumi from hand blo olketa enemy blo iumi, and datfala privilege wea iumi garem for no fraet for duim holy waka for hem 75 mekem iumi savve loyal lo hem and duim samting wea stret lo full laef blo iumi front lo hem. 76 Bat iu, son blo mi, bae olketa kolem iu wanfala profet blo Most Hae, bikos iu bae go firstaem lo Jehovah* for redyim road for hem,+ 77 for talem pipol blo hem dat bae hem forgivim sin blo olketa mekem hem savve sevem olketa,+ 78 bikos God blo iumi hem barava kaen tumas. From hem kaen tumas wanfala laet from antap bae shaen kam lo iumi olsem laet lo early morning, 79 for laet hem shaen lo pipol wea sidaon lo ples wea dark and lo ples wea dae hem olsem wanfala shadow,+ and for leadim iumi for followim road blo peace.”
80 And datfala pikinini hem growap and hem kamap strong, and hem stap lo wilderness go kasem taem hem showim hemseleva lo pipol blo Israel.
2 Lo datfala taem, Caesar* Augustus hem mekem wanfala law for evriwan wea stap lo full earth for mas register. 2 (Diswan hem firstfala registration wea olketa duim lo taem wea Quirinius hem governor lo Syria.) 3 And evri pipol nao go register, each wan go lo taon wea hem born lo hem. 4 Joseph+ tu hem lusim Nazareth, wanfala taon lo Galilee, and hem go lo Judea lo taon blo David, wea olketa kolem lo Bethlehem,+ bikos hem kam from laen* and famili blo David. 5 Joseph tekem Mary wea hem maritim finis for tufala go register,+ and lo datfala taem Mary hem babule big nao.+ 6 Taem olketa lo there, hem kasem taem for hem bornem pikinini. 7 And hem bornem firstborn son blo hem+ and pasolem hem lo kaleko, and leim hem insaed wanfala manger*+ bikos resthaos hem fulap finis and no eni rum moa for olketa stap.
8 Lo datfala sem area tu samfala shepherd olketa stap aotsaed, and olketa gohed lukaftarem olketa sheepsheep blo olketa lo naet. 9 Seknomoa angel blo Jehovah* hem standap front lo olketa, and laet from Jehovah hem shaen raonem olketa and olketa fraet tumas. 10 Bat datfala angel sei lo olketa: “Iufala no fraet! Lukim! mi kam for talem gud nius wea bae mekem evri pipol hapi tumas. 11 Bikos tuday wanfala man wea bae sevem iufala+ hem born lo taon blo David,+ wea hem Christ, datfala Lord.+ 12 And samting wea bae mekem iufala luksavve hem olsem: Iufala bae lukim wanfala baby wea olketa pasolem lo kaleko and hem leidaon insaed wanfala manger.” 13 Semtaem nomoa, staka angel lo heven wea olsem wanfala army kam standap witim datfala angel,+ olketa praisem God and sei: 14 “Praisem God wea stap lo heven, and peace lo earth midolwan pipol wea hem hapi lo olketa.”
15 So taem olketa angel hia lusim olketa and go bak lo heven, olketa shepherd hia start for sei olsem lo each other: “Iumi mas go nao lo Bethlehem mekem iumi lukim samting wea happen, wea Jehovah* bin talemaot lo iumi.” 16 And olketa kwiktaem go nao, and lukim Mary and Joseph, and datfala baby leidaon insaed lo manger. 17 Taem olketa lukim diswan, olketa storyim nao message wea angel talem lo olketa abaotem pikinini hia. 18 And evriwan wea herem samting wea olketa shepherd hia talem barava sapraes tumas, 19 bat Mary hem no forgetim evri toktok hia, and hem ting raonem wanem nao olketa samting hia minim.+ 20 Then olketa shepherd hia go bak, olketa gohed for mekhae lo God and praisem hem for evri samting wea olketa herem and lukim, wea hem happen barava olsem hao angel talem lo olketa.
21 Bihaen mek-eit day wea baby hia hem born, hem taem for hem circumcise*+ and olketa nemim hem lo Jesus, disfala nem nao angel talem taem Mary no babule yet.+
22 And tu, olketa weit for kasem taem for mekem olketa kamap klin followim wanem Law blo Moses talem,+ and olketa tekem baby hia go ap lo Jerusalem for givim hem go lo Jehovah,* 23 olsem olketa raetem finis lo Law blo Jehovah, wea sei: “Evri firstborn boy* mas holy for Jehovah.”*+ 24 And olketa offerim sakrifaes followim Law blo Jehovah* wea sei: “Iufala mas givim tufala turtledove bird or tufala young pigeon bird.”+
25 And lukim! wanfala man wea stap lo Jerusalem lo datfala taem nem blo hem Simeon. Hem wanfala raeteous man wea worshipim God, hem weitim taem wea God bae helpem Israel,+ and holy spirit stap lo hem. 26 And holy spirit blo God showim lo hem dat hem bae lukim datfala Christ, wea Jehovah* sendem kam bifor hem dae. 27 Holy spirit leadim Simeon kam lo temple, lo taem mami and dadi blo Jesus tekem hem go insaed lo temple for followim samting wea Law talem.+ 28 Simeon tekem baby hia lo arm blo hem and praisem God and sei: 29 “Sovereign Lord, distaem wakaman blo iu savve dae lo peace+ followim nao samting wea iu bin talem, 30 bikos mi lukim nao hao iu bae sevem pipol+ 31 wea iu provaedem front lo evri pipol for lukim,+ 32 hem wanfala laet+ for aotem darkness wea kavarem olketa nation+ and glory for pipol blo iu Israel.” 33 And dadi and mami blo pikinini hia gohed for ting raonem olketa samting wea Simeon talem abaotem hem. 34 And tu, Simeon blessim olketa and hem sei olsem lo Mary, mami blo pikinini hia: “Lukim! Bikos lo disfala pikinini staka pipol lo Israel bae stambol+ and olketa narawan bae biliv lo hem+ and hem bae kamap saen wea pipol les lo hem,+ 35 wea diswan bae showimaot wanem nao hem insaed heart blo staka pipol. (Tru nao, Mary, wanfala long sword bae go thru lo iu.)”+
36 Wanfala woman profet wea nem blo hem Anna, hem lo there tu. Hem dota blo Phanuel wea kam from tribe blo Asher. Disfala woman hem olo nao, hem bin marit and* stap witim hasband blo hem for seven years nomoa, 37 then hasband blo hem dae nao. Disfala widow woman hem 84 years old. Hem evritaem go lo temple for worship day and naet, for barava prea strong and fasting. 38 Lo datfala taem tu hem kam klosap lo olketa and hem start for talem thankiu lo God, and storyim pikinini hia lo evriwan wea olketa weit for God mekem Jerusalem kamap free.+
39 Bihaen Joseph and Mary duim finis evri samting wea Law blo Jehovah* talem,+ olketa go bak lo taon blo olketa lo Nazareth, wea hem lo Galilee.+ 40 Gogo pikinini hia gohed for grow and hem strong, fulap witim wisdom, and God gohed for blessim hem.+
41 Hem wei blo mami and dadi blo hem for go evri year lo Jerusalem for celebratem festival blo Pasova.+ 42 And taem hem 12 years old, olketa go ap lo datfala festival wea olketa savve gogo lo hem evritaem.+ 43 Taem datfala festival hem finis and olketa lusim Jerusalem for go bak lo hom, Jesus stay kam bihaen lo Jerusalem, bat mami and dadi blo hem no savve lo diswan. 44 Tufala tingse Jesus hem stap witim grup wea gogo witim olketa, bat bihaen olketa wakabaot for full day olketa start for lukaotem hem nao and askem olketa relative and olketa fren blo olketa. 45 Bat tufala no faendem hem, so tufala go bak lo Jerusalem moa, and lukaotem hem lo evri ples. 46 Bihaen thrifala day, olketa faendem hem lo temple, hem sidaon witim olketa wea teachim law and hem lisin lo wat olketa talem and hem gohed askem kwestin lo olketa. 47 Bat evriwan wea herem toktok blo hem barava sapraes lo hao hem ansarem olketa kwestin and bigfala savve wea hem garem.+ 48 Taem tufala lukim hem, tufala barava sapraes nao, and mami blo hem sei lo hem: “Pikinini blo mi, why nao iu duim olsem lo mitufala? Mi and dadi blo iu lukaotem iu lo evri ples and mitufala barava wari fogud.” 49 Bat hem sei lo tufala: “Hao nao iutufala lukaotem mi? Hao, iutufala no savve, dat mi mas stap lo haos blo Dadi blo mi?”+ 50 Bat tufala no minim samting wea hem talem lo tufala.
51 Then hem go bak lo Nazareth witim tufala, and hem gohed obeyim tufala.+ And tu, mami blo hem gohed for tingting abaotem evri samting hia and keepim insaed heart blo hem.+ 52 And Jesus gohed for garem wisdom and gohed for growap, and God hapi lo hem and olketa man tu hapi lo hem.
3 Lo mek-15 year lo rul blo Tiberius Caesar,* taem Pontius Pilate hem governor lo Judea, Herod*+ hem distrik ruler* lo Galilee, brata blo hem Philip hem distrik ruler lo Ituraea and Trachonitis, and Lysanias hem distrik ruler lo Abilene, 2 lo taem blo Caiaphas+ and chief priest Annas, John,+ son blo Zechariah, hem kasem wanfala message from God taem hem stap lo wilderness.+
3 So hem go lo evri ples raonem Jordan River, hem talem pipol for baptaes, wea datwan hem for showimaot olketa repent mekem God forgivim sin blo olketa,+ 4 olsem olketa raet abaotem insaed lo buk blo profet Isaiah, wea sei: “Wanfala voice blo samwan hem singaot kam from wilderness: ‘Redyim road blo Jehovah!* Mekem olketa road blo hem stret.+ 5 Evri valley mas fulap witim graon, and evri maunten and hill mas level. Olketa road wea bend olobaot mas kamap stret, and olketa road wea raf mas smooth, 6 and evri pipol bae lukim samting wea God duim for sevem pipol.’”+
7 So hem start for sei olsem lo pipol wea kam for hem baptaesim olketa: “Iufala olketa pikinini blo olketa viper snek. Hu nao warnim iufala and sei dat iufala savve ranawe from kros blo God wea bae kam?+ 8 So, duim olketa samting wea showimaot iufala repent. No tingse God bae no panisim iufala, from iufala sei, ‘Abraham nao dadi blo mifala.’ Iufala savve, sapos God laekem, hem savve mekem olketa ston hia for garem olketa pikinini for Abraham. 9 Tru nao, ax hem redi finis lo rut blo olketa tree. So evri tree wea no garem gudfala frut, bae olketa katem daon and torowem lo fire.”+
10 And olketa pipol hia askem hem: “Sapos olsem, wanem nao mifala mas duim?” 11 Hem sei lo olketa: “Man wea garem tufala kaleko mas givim wanfala lo man wea no garem eni kaleko, and man wea garem kaikai mas sharem datwan tu.”+ 12 Nomata olketa man wea tekem tax tu kam lo hem for baptaes,+ and olketa sei lo hem: “Teacher, wat nao mifala mas duim?” 13 Hem sei lo olketa: “Iufala mas no askem* tax wea winim wanem law hem markem.”+ 14 And olketa soldia tu askem hem: “Wat nao mifala mas duim?” Hem sei lo olketa: “No forcem pipol or laea for accusim samwan,+ bat satisfae nomoa lo olketa samting wea iufala kasem.”
15 From pipol expectim Christ for kam, so olketa garem tingting olsem abaotem John, “Nogud disfala man nao hem Christ.”+ 16 So John sei olsem lo olketa: “Mi baptaesim iufala lo wata, bat man wea garem paoa winim mi bae kam, and mi no fit for aotem rope lo sandol blo hem bikos mi man nating nomoa.+ Hem bae baptaesim iufala lo holy spirit and lo fire.+ 17 Hem holem nao savol blo hem for torowem wheat lo air for barava klinim ples blo hem for aotem grain from skin blo hem, and hipimap evri wheat lo stoahaos blo hem, bat hem bae bonem evri skin blo wheat go lo fire wea no eniwan savve killim dae.”
18 John talem tu staka nara samting for encouragem olketa, and hem gohed for talemaot gud nius lo pipol. 19 Bat from John tok againstim Herod, datfala distrik ruler, bikos hem tekem Herodias, waef blo brata blo hem and abaotem evri nogud samting wea Herod bin duim, 20 so for addim go moa lo olketa nogud samting wea hem duim: Hem putim John lo prison.+
21 Taem evri pipol hia olketa baptaes, Jesus tu hem baptaes.+ And taem hem gohed prea, heven hem open,+ 22 and holy spirit hem kam daon antap lo hem olsem wanfala kurukuru, and wanfala voice kamaot from heven hem sei: “Iu nao Son blo mi, wea mi lovem tumas, mi hapi lo iu.”+
23 Taem Jesus+ hem samting olsem 30 years old,+ hem startim waka blo hem. Pipol savve lo hem olsem,
son blo Joseph,+
Joseph hem son blo Heli,
24 Heli hem son blo Matthat,
Matthat hem son blo Levi,
Levi hem son blo Melchi,
Melchi hem son blo Jannai,
Jannai hem son blo Joseph,
25 Joseph hem son blo Mattathias,
Mattathias hem son blo Amos,
Amos hem son blo Nahum,
Nahum hem son blo Esli,
Esli hem son blo Naggai,
26 Naggai hem son blo Maath,
Maath hem son blo Mattathias,
Mattathias hem son blo Semein,
Semein hem son blo Josech,
Josech hem son blo Joda,
27 Joda hem son blo Joanan,
Joanan hem son blo Rhesa,
Rhesa hem son blo Zerubbabel,+
Zerubbabel hem son blo Shealtiel,+
Shealtiel hem son blo Neri,
28 Neri hem son blo Melchi,
Melchi hem son blo Addi,
Addi hem son blo Cosam,
Cosam hem son blo Elmadam,
Elmadam hem son blo Er,
29 Er hem son blo Jesus,
Jesus hem son blo Eliezer,
Eliezer hem son blo Jorim,
Jorim hem son blo Matthat,
Matthat hem son blo Levi,
30 Levi hem son blo Symeon,
Symeon hem son blo Judas,
Judas hem son blo Joseph,
Joseph hem son blo Jonam,
Jonam hem son blo Eliakim,
31 Eliakim hem son blo Melea,
Melea hem son blo Menna,
Menna hem son blo Mattatha,
Mattatha hem son blo Nathan,+
Nathan hem son blo David,+
Jesse hem son blo Obed,+
Obed hem son blo Boaz,+
Boaz hem son blo Salmon,+
Salmon hem son blo Nahshon,+
33 Nahshon hem son blo Amminadab,
Amminadab hem son blo Arni,
Arni hem son blo Hezron,
Hezron hem son blo Perez,+
Perez hem son blo Judah,+
Jacob hem son blo Isaac,+
Isaac hem son blo Abraham,+
Abraham hem son blo Terah,+
Terah hem son blo Nahor,+
Serug hem son blo Reu,+
Reu hem son blo Peleg,+
Peleg hem son blo Eber,+
Eber hem son blo Shelah,+
36 Shelah hem son blo Cainan,
Cainan hem son blo Arpachshad,+
Arpachshad hem son blo Shem,+
Shem hem son blo Noah,+
Noah hem son blo Lamech,+
37 Lamech hem son blo Methuselah,+
Methuselah hem son blo Enoch,
Enoch hem son blo Jared,+
Jared hem son blo Mahalaleel,+
Mahalaleel hem son blo Cainan,+
Enosh hem son blo Seth,+
Seth hem son blo Adam,+
Adam hem son blo God.
4 Then Jesus lusim Jordan River. God givim holy spirit lo hem and spirit hia leadim hem go lo wilderness+ 2 and hem stap lo there for 40-fala day and Devil traem hem.+ And lo datfala taem hem no kaikaim eni samting so kasem end lo taem hia hem hangere nao. 3 Lo datfala taem nao Devil kam lo hem and sei: “Sapos iu wanfala son blo God, talem ston hia for kamap bred.” 4 Bat Jesus sei lo hem: “Olketa Holy Raeting talem finis: ‘Man no savve laef lo bred* nomoa.’”+
5 So Devil tekem hem go ap lo wanfala hae ples and wantaem nomoa showim hem evri kingdom lo earth.+ 6 Then Devil sei lo hem: “Mi bae givim lo iu paoa and riches wea olketa garem, bikos hem lo hand blo mi finis,+ and mi savve givim lo eniwan nomoa wea mi laek givim lo hem. 7 So sapos iu baodaon and worshipim mi wantaem nomoa, bae mi givim iu evri samting hia.” 8 Jesus sei lo hem: “Olketa Holy Raeting talem finis: ‘Iu mas baodaon lo Jehovah,* God blo iu, and iu mas worshipim hem nomoa.’”+
9 Then hem tekem Jesus go insaed lo Jerusalem and mekem hem standap antap lo wall* blo datfala temple, and sei lo hem: “Sapos iu wanfala son blo God, jamp go daon from ples hia,+ 10 bikos olketa Holy Raeting talem finis: ‘Hem bae givim komand lo olketa angel blo hem, for protectim iu,’ 11 and ‘Olketa bae karem iu lo hand blo olketa, mekem iu no savve bangam foot blo iu lo ston.’”+ 12 Jesus sei lo hem: “Olketa Holy Raeting talem finis: ‘Iu mas no testim Jehovah,* God blo iu.’”+ 13 Bihaen Devil traem Jesus, hem lusim hem nao, and hem weitim eni chance moa for hem savve traem hem.+
14 Jesus go bak lo Galilee witim paoa blo holy spirit.+ And nius abaotem olketa gud samting wea hem duim kasem evri ples lo there. 15 And tu, hem start for teach insaed olketa sinagog blo olketa, and evriwan tinghae lo hem.
16 Then hem go lo Nazareth,+ ples wea hem growap lo hem, and olsem hem savve duim olowe lo Sabbath day, hem go insaed lo sinagog,+ and hem standap for read. 17 Olketa givim hem scroll blo profet Isaiah, and hem openem scroll hia and faendem datfala toktok wea sei: 18 “Spirit blo Jehovah* hem stap lo mi, bikos hem anointim mi for talemaot gud nius lo pipol wea poor. Hem sendem mi for talemaot olketa wea prisoner for kamap free and for pipol wea blind savve lukluk moa, for mekem olketa wea pipol spoelem olketa for kamap free,+ 19 for preach abaotem taem wea olketa bae kasem moa blessing blo Jehovah.”*+ 20 Then hem satem datfala scroll and givim go bak lo wakaman lo sinagog, then hem sidaon. Evriwan insaed sinagog lukluk strong lo hem nao. 21 Then hem start for sei lo olketa: “Tuday, disfala scripture hia wea iufala herem hem fulfill nao.”+
22 And evriwan start for storyim olketa gud samting abaotem hem and olketa barava sapraes lo olketa naes toktok wea hem talem,+ and olketa sei: “Diswan hem son blo Joseph nomoa ia, iaman?”+ 23 Jesus sei lo olketa: “Ating bae iufala talem disfala toktok abaotem mi, ‘Doctor, iu healim iuseleva firstaem. Olketa samting wea mifala herem iu duim lo Capernaum, iu duim tu for pipol lo hom blo iu.’”+ 24 So hem sei: “Mi talem iufala tru samting, no eni profet pipol lo hom blo hem olketa tinghae lo hem.+ 25 For example, tru samting nao mi talem lo iufala, lo taem blo Elijah staka widow woman nao stap lo Israel, lo taem wea hem no rain for thrifala year and sixfala month, and wanfala big hangere hem kasem evriwan lo datfala kantri.+ 26 Nomata olsem, God no sendem Elijah go lo eniwan lo olketa woman hia, bat hem sendem hem go nomoa lo wanfala widow woman lo Zarephath, wea hem wanfala taon lo Sidon.+ 27 And tu, lo taem blo profet Elisha, staka pipol lo Israel garem leprosy bat hem no healim olketa. Hem healim nomoa Naaman, datfala man from Syria.”+ 28 Evriwan wea stap lo datfala sinagog wea herem evri samting hia olketa barava kros fogud,+ 29 and olketa getap and tekem hem go aotsaed lo taon, and leadim hem go antap lo haest ples lo maunten wea taon blo olketa hem stap lo hem, mekem olketa savve torowem hem go daon. 30 Bat hem wakabaot go between olketa, and hem go from olketa nao.+
31 Then hem go daon lo Capernaum, wea hem wanfala taon lo Galilee. And hem teachim olketa lo Sabbath,+ 32 and olketa barava sapraes nao lo hao hem teach,+ bikos story blo hem garem paoa. 33 Lo sinagog hem garem wanfala man wea demon stap lo hem, and hem singaot big olsem:+ 34 “Jesus datfala Nazarene, why nao iu mek trabol for mifala?+ Hao, iu kam for finisim mifala? Mi savve iu nao datfala Holy Wan blo God.”+ 35 Bat Jesus tok strong lo hem, and sei: “Iu kwaet, and kamaot from man hia!” So bihaen datfala demon torowem man hia lo graon front lo olketa, datfala demon kamaot from hem bat hem no spoelem nomoa man hia. 36 Evriwan barava sapraes lo diswan and olketa sei lo each other: “Toktok blo man hia barava garem paoa, bikos hem givim komand lo olketa wicked spirit* nomoa and olketa kamaot nao!” 37 So nius abaotem hem gohed spred evriwea raonem datfala ples.
38 Bihaen Jesus lusim datfala sinagog, hem go nao lo haos blo Simon. Mami-in-law blo Simon hem garem hae fever, and olketa askem Jesus for helpem hem.+ 39 So Jesus go standap saed lo woman hia and tok strong lo fever hia, and hem finis nao. Semtaem nomoa hem getap and start for redyim kaikai for olketa.
40 Bat taem sun hem gogo daon, pipol tekem kam lo hem olketa wea garem enikaen difren sik. Hem putim hand blo hem lo olketa and healim olketa.+ 41 Olketa demon tu kamaot from staka lo olketa, and singaot and sei: “Iu nao Son blo God.”+ Bat hem tok strong lo olketa, hem no letem olketa for story,+ bikos olketa savve hem nao Christ.+
42 Bat, lo morning hem lusim datfala ples and go lo wanfala ples wea no eniwan stap.+ Bat olketa pipol start for lukaotem hem, gogo olketa kasem ples wea hem stap, and olketa trae for stopem hem mekem hem no lusim olketa. 43 Bat hem sei lo olketa: “Mi mas talemaot gud nius abaotem Kingdom blo God lo olketa nara taon tu, bikos hem nao why God sendem mi kam.”+ 44 So hem gohed for preach lo olketa sinagog lo Judea.
5 Wantaem Jesus standap lo saedsea lo Gennesaret,*+ staka pipol pushpush for kam lo hem mekem olketa herem word blo God. 2 And hem lukim tufala boat stap lo there, bat olketa fisherman go aot from olketa boat hia finis and wasim olketa net blo olketa.+ 3 Jesus go insaed boat blo Simon, and askem hem for tekem boat hia go aot lelebet from shore. Then Jesus hem sidaon insaed boat and start for teachim pipol hia. 4 Taem hem story finis, hem sei lo Simon: “Tekem boat hia go lo ples wea hem deep, and daonem net blo iufala lo sea for kasem fish.” 5 Bat Simon hem sei: “Teacher, mifala trae hard for full naet bat nating kasem eni fish,+ bat from iu talem bae mi daonem olketa net hia.” 6 Olketa duim datwan, and olketa kasem staka fish, gogo olketa net blo olketa start for brek nao.+ 7 So olketa kolem kam olketa fren blo olketa lo nara boat for helpem olketa, and olketa kam and fulimap tufala boat hia, gogo olketa boat hia klosap sink daon nao. 8 Taem Simon Peter lukim diswan, hem nildaon front lo Jesus, and sei: “Lord, iu go from mi, bikos mi man wea sin.” 9 Hem tok olsem bikos hem and olketa wea fishing witim hem olketa barava sapraes lo staka fish wea olketa kasem, 10 and tufala son blo Zebedee, James and John,+ wea waka witim Simon tu tufala barava sapraes. Bat Jesus sei lo Simon: “Iu no fraet. Start distaem bae iu fishing for kasem olketa man.”*+ 11 So olketa go shore, and lusim evri samting and followim hem nao.+
12 Lo narataem moa, taem Jesus hem lo wanfala taon, wanfala man wea leprosy kaikaim full body blo hem stap lo there tu. Taem hem lukim Jesus, hem foldaon witim feis lo graon and begim hem: “Lord, sapos iu willing, iu savve mekem mi klin.”*+ 13 So hem tasim man hia and sei: “Mi barava laek for duim datwan. Iu kamap klin.” Semtaem nomoa leprosy hia finis from hem nao.+ 14 Then hem talem man hia for no storyim diswan lo eniwan, bat sei lo hem: “Go lo priest mekem hem lukim iu, and givim offering for mekem iu klin olsem Law blo Moses talem,+ mekem olketa priest lukim dat iu klin.”+ 15 Bat story abaotem Jesus gohed for spred, and staka pipol savve hipap tugeta for herem teaching blo hem and for hem healim sik blo olketa.+ 16 Bat Jesus hem savve go nao lo olketa ples wea no eniwan stap for hem savve prea.
17 Lo wanfala lo olketa taem hia wea hem teachim pipol, olketa Pharisee and olketa wea teachim Law wea kam from evri vilij lo Galilee and Judea, and from Jerusalem, olketa tu sidaon lo there. And Jehovah* givim paoa blo hem lo Jesus for healim pipol.+ 18 And lukim! samfala man karem kam wanfala man wea paralaes lo wanfala stretcher. And olketa trae for tekem hem go insaed lo haos and putim front lo Jesus.+ 19 Bat from hem hard for olketa tekem hem go insaed bikos lo staka pipol hia, olketa klae go antap lo ruf, and daonem hem lo stretcher thru lo wanfala hol, midolwan olketa wea standap front lo Jesus. 20 Taem hem lukim faith wea olketa garem, hem sei lo datfala man: “Man, iu kasem forgiveness for olketa sin blo iu nao.”+ 21 Then olketa scribe* and olketa Pharisee olketa story tugeta and sei: “Wat kaen man nao ia hem tok spoelem God olsem? God nomoa savve forgivim sin!”+ 22 Bat from Jesus luksavve lo tingting blo olketa, hem sei: “Hao nao iufala garem kaen tingting olsem insaed heart blo iufala? 23 Wat nao hem isi for talem, ‘Iu kasem forgiveness for olketa sin blo iu,’ or for sei, ‘Iu getap and wakabaot’? 24 Bat, for iufala savve dat Son blo man hem garem paoa for forgivim sin blo pipol lo earth. . .” hem sei lo datfala man wea paralaes: “Mi sei lo iu, Getap, tekem stretcher blo iu, and go bak lo haos blo iu.”+ 25 Stretawe, man hia hem standap front lo olketa, tekem stretcher wea hem leidaon lo hem, and hem go bak lo haos blo hem and praisem God nao. 26 Then evriwan barava sapraes, and olketa start for praisem God, and olketa barava fraet and sei: “Man, iumi lukim olketa spesol samting tuday!”
27 Bihaen datwan, Jesus hem go moa and hem lukim wanfala man for tekem tax wea nem blo hem Levi. Hem sidaon lo office wea pipol savve kam for peim tax, and Jesus sei lo hem: “Kamap follower blo mi.”+ 28 And hem getap and lusim evri samting blo hem and start for go followim Jesus nao. 29 Then Levi mekem wanfala big feast for Jesus lo haos blo hem, and staka lo olketa man for tekem tax and olketa narawan tu kam for kaikai* witim olketa.+ 30 Taem olketa Pharisee and samfala scribe lukim diswan olketa start komplen and sei lo olketa disaepol blo hem: “Hao nao iufala kaikai and drink witim olketa wea tekem tax and pipol wea duim sin?”+ 31 Jesus sei lo olketa: “Pipol wea sik nao need for go lukim doctor, no olketa wea healthy.+ 32 Mi no kam for askem raeteous pipol, bat for askem pipol wea duim sin for repent.”+
33 Olketa sei lo hem: “Olketa disaepol blo John savve followim evritaem kastom for fasting and for barava prea strong, and olketa disaepol blo olketa Pharisee tu duim sem samting, bat olketa disaepol blo iu olketa savve kaikai and drink nomoa.”+ 34 Jesus sei lo olketa: “Hem hard for iufala mekem olketa fren blo groom for fasting taem groom hem stap yet witim olketa, iaman? 35 Bat taem bae kam, wea olketa man bae kam and tekem datfala groom+ nao from olketa, then lo datfala taem nao olketa bae fasting.”+
36 And hem storyim tu wanfala tokpiksa lo olketa: “No eniwan bae tekem wanfala niu pis kaleko and soengim antap lo wanfala old kaleko. Sapos hem duim olsem, datfala niu pis kaleko bae hem brek aot from datfala old kaleko, and tu, tufala pis kaleko hia bae no luk semsem.+ 37 And tu, man hard for putim wine wea hem niu insaed olketa old skin botol.* Sapos hem duim olsem, datfala wine wea hem niu bae mekem olketa skin botol hem brek, and wine savve kapsaet, and olketa skin botol hia bae nogud nao. 38 Bat man mas putim wine wea hem niu insaed olketa niu skin botol. 39 Man wea teistim finis wine wea old bae no laekem wine wea niu, bikos hem sei, ‘Wine wea old nao hem naes.’”
6 Lo wanfala sabbath Jesus hem wakabaot go pas insaed field blo olketa wheat. Olketa disaepol blo hem tekem samfala seed blo wheat hia,+ olketa rabem lo hand blo olketa and kaikaim.+ 2 Taem samfala Pharisee lukim diswan, olketa sei: “Hao nao iufala duim samting wea law stopem for duim lo Sabbath?”+ 3 Bat Jesus hem sei lo olketa: “Hao, no enitaem iufala read abaotem samting wea David duim taem hem and olketa man wea followim hem olketa hangere?+ 4 Hem go insaed haos blo God and olketa givim hem olketa bred wea holy,* hem kaikaim datwan and givim samfala lo olketa man wea followim hem tu, nomata hem samting wea law stopem for eniwan kaikaim bat for olketa priest nomoa.”+ 5 Then hem sei lo olketa: “Son blo man nao hem Lord blo Sabbath.”+
6 Lo nara sabbath moa+ Jesus go insaed lo sinagog and hem start for teach. And wanfala man wea raet hand blo hem paralaes hem lo there.+ 7 Olketa scribe* and olketa Pharisee watchim gud Jesus for lukim sapos hem bae healim eniwan lo Sabbath, mekem olketa savve faendem eni samting for accusim lo hem. 8 Bat hem savve lo tingting blo olketa,+ so hem sei lo datfala man wea hand blo hem paralaes: “Getap and standap kam lo midol.” And hem getap and standap lo there. 9 Then Jesus sei lo olketa: “Mi laek askem iufala wanfala samting, hao, hem stret for duim gud samting lo Sabbath or for duim samting wea nogud? Hao, hem stret for sevem wanfala laef* or for distroem?”+ 10 Hem lukluk raon lo evriwan, bihaen hem sei lo datfala man: “Stretem kam hand blo iu.” And hem duim datwan, and hand blo hem gud nao. 11 Bat olketa barava kros tumas and olketa start for mekem plan witim each other lo wanem olketa bae duim lo Jesus.
12 Lo wanfala lo olketa day hia Jesus go lo maunten for prea,+ and hem prea lo God for full naet.+ 13 And lo morning, hem talem olketa disaepol blo hem for kam lo hem, and hem chusim from olketa 12-fala man, wea hem kolem olketa tu olketa aposol.+ 14 Olketa hia hem Simon wea hem nemim tu lo Peter, and brata blo hem Andrew, James, John, Philip,+ Bartholomew, 15 Matthew, Thomas,+ James wea hem son blo Alphaeus, Simon wea olketa kolem lo “datfala man for waka hard,” 16 Judas, wea hem son blo James, and Judas Iscariot, wea bihaen hem betrayim Jesus.
17 And hem kam daon witim olketa aposol and standap lo wanfala level ples. And staka nara disaepol blo hem lo there tu, and staka nara pipol tu lo there wea kam from evri ples lo Judea and Jerusalem, and from olketa ples lo Tyre and Sidon wea stap lo saedsea. Olketa kam for herem teaching blo hem, and for hem healim sik blo olketa. 18 Hem healim tu olketa wea wicked spirit* spoelem olketa. 19 And evri pipol nao laek for tasim hem bikos taem olketa duim datwan paoa go aot from hem+ and healim olketa.
20 And hem luk go lo olketa disaepol blo hem and hem start for sei:
“Iufala wea poor iufala hapi, bikos Kingdom blo God hem blo iufala.+
21 “Iufala wea hangere distaem iufala hapi, bikos iufala bae satisfae.+
“Iufala wea krae distaem iufala hapi, bikos iufala bae laflaf.+
22 “Iufala hapi, iufala wea pipol heitim iufala,+ and aotem iufala from grup blo olketa,+ tok spoelem iufala, and talem samting for spoelem nem blo iufala, bikos lo Son blo man. 23 Iufala mas barava hapi lo datfala taem, bikos lukim! reward blo iufala lo heven hem big tumas, bikos hem tu olketa sem samting wea olketa grandadi blo olketa duim lo olketa profet bifor.+
24 “Bat sorre tumas lo iufala wea rich,+ bikos iufala kasem finis wat iufala laekem.+
25 “Sorre tumas lo iufala wea satisfae distaem, bikos iufala bae hangere.
“Sorre tumas lo iufala wea laflaf distaem, bikos iufala bae sorre and krae.+
26 “Sorre tumas lo iufala taem pipol talem olketa gud samting abaotem iufala,+ bikos hem nao wanem olketa grandadi blo olketa bifor duim lo olketa false profet.
27 “Bat mi talem iufala wea lisin kam: Gohed lovem olketa enemy blo iufala, and for duim gud samting lo olketa wea heitim iufala.+ 28 Askem God for blessim olketa wea laekem nogud samting for kasem iufala, and prea for olketa wea tok spoelem iufala.+ 29 Sapos man hitim wansaed cheeks blo iufala, givim narasaed for hem hitim tu. And sapos man hem tekem wanfala kaleko blo iufala, no hol bak for givim tu nara kaleko wea iufala werem.+ 30 Givim samting lo evriwan wea askem samting lo iufala,+ and man wea tekem olketa samting iufala onam, no go askem bak.
31 “And tu, samting wea iufala laekem pipol for duim lo iufala, sem samting tu iufala mas duim lo olketa.+
32 “Sapos iufala lovem nomoa olketa wea lovem iufala, wat kaen praise nao iufala fit for kasem? Bikos pipol wea duim sin tu lovem pipol wea lovem olketa.+ 33 And sapos iufala duim gud samting lo pipol wea duim gud samting lo iufala, wat kaen praise nao iufala fit for kasem? Bikos pipol wea duim sin tu duim sem samting. 34 And tu, sapos iufala givim kaon lo olketa wea iufala savve bae olketa changem bak, wat kaen praise nao iufala fit for kasem?+ Bikos pipol wea duim sin tu duim sem samting lo olketa narawan wea duim sin mekem olketa kasem moa samting. 35 Bat, iufala gohed for lovem enemy blo iufala, and duim gud samting, and givim kaon lo narawan and no ting for kasem bak eni samting.+ Sapos iufala duim olsem, reward blo iufala bae hem barava big, and iufala bae olketa son blo Most Hae, bikos nomata pipol wea no savve tinghae and wicked pipol, God kaen lo olketa tu.+ 36 Iufala mas gohed showimaot mercy olsem Dadi blo iufala tu hem showimaot mercy.+
37 “And tu, stop for judgem narawan mekem God no judgem iufala.+ Stop for talem dat narawan fit for kasem panis mekem God no talem iufala nao fit for kasem panis. Gohed forgivim sin blo olketa narawan, and God bae forgivim sin blo iufala tu.+ 38 Gohed for give, and pipol bae give lo iufala.+ Olketa bae fulimap gud poket lo kaleko blo iufala, pressim go daon, sekem, gogo hem bae kapsaet nao. Diswan hem bikos samting wea iufala duim lo narawan, sem samting nao bae olketa duim lo iufala.”
39 Then hem storyim disfala tokpiksa lo olketa. Hem sei: “Man wea blind hard for hem leadim narawan wea blind, bikos tufala evriwan bae foldaon insaed hol, iaman?+ 40 Wanfala student* no winim teacher blo hem, bat student wea teacher barava teachim hem gud, bae hem olsem teacher blo hem nao. 41 So why nao iu lukluk lo smol drae grass insaed eye blo brata blo iu, bat iu no lukim bigfala timba insaed eye blo iuseleva?+ 42 Iu hard for sei lo brata blo iu, ‘Brata blo mi, kam mi aotem smol drae grass wea insaed eye blo iu,’ bat iu no lukim bigfala timba insaed lo eye blo iuseleva. Iu hypocrite! Aotem firstaem bigfala timba from eye blo iuseleva, mekem iu savve lukluk gud for savve hao for aotem smol drae grass wea stap insaed eye blo brata blo iu.
43 “Bikos gudfala tree no savve garem rotten frut and rotten tree no savve garem gudfala frut.+ 44 Bikos pipol luksavve lo tree bikos lo frut blo hem.+ For example, pipol no harvestim fig from olketa nila grass, or olketa grape from wanfala thornbush.* 45 Gudfala man bae talem gud samting bikos staka gud samting nao insaed heart blo hem. Bat wicked man olketa nogud samting nao kamaot from heart blo hem. Bikos samting wea fulap lo heart nao bae man storyim.+
46 “Hao nao iufala kolem mi ‘Lord! Lord!’ bat iufala no duim olketa samting wea mi talem?+ 47 Evriwan wea kam lo mi and herem toktok blo mi and olketa followim, bae mi talem iufala hem wanem kaen man:+ 48 Hem olsem wanfala man wea wakem wanfala haos, wea hem digim deep hol for putim faondeson antap lo rock. Gogo, taem river hem flood and hem bangam datfala haos, hem no savve sekem datfala haos, bikos man hia wakem gud datfala haos.+ 49 Bat, eniwan wea herem toktok blo mi and no followim datwan,+ hem olsem man wea wakem nomoa haos antap lo graon bat hem no garem faondeson. Taem river hem bangam datfala haos, semtaem nomoa haos hia hem foldaon and hem barava nogud nao.”
7 Taem hem storyim finis evri samting hia lo pipol, hem go lo Capernaum. 2 Wanfala army officer hem garem wanfala slave wea hem lovem tumas, wea sik big and klosap for dae.+ 3 Taem hem herem story abaotem Jesus, hem sendem samfala elder blo olketa Jew for go askem Jesus for kam, and for mekem slave hia gud bak moa. 4 Taem olketa kasem Jesus olketa start for begim hem olsem: “Lord, hem man wea hem fit for iu helpem hem, 5 bikos hem lovem pipol blo iumi, and hem wakem tu sinagog blo iumi.” 6 So Jesus go nao witim olketa man hia. Bat taem hem klosap kasem datfala haos, army officer hia sendem finis olketa fren blo hem for sei lo Jesus: “Lord, iu no hard waka for kam, bikos hem no fitim for iu kam lo haos blo man olsem mi.+ 7 Dastawe mi tu ting lo miseleva olsem mi no fit for kam lo iu. Bat talem kam nomoa, and servant blo mi bae hem gud bak nao. 8 Bikos mi tu mi stap anda lo olketa narawan and olketa soldia stap anda lo mi. Mi savve sei lo wanfala soldia, ‘Iu go!’ and hem go nao. And lo narawan mi savve sei, ‘Iu kam!’ and hem kam nao. And mi savve sei lo slave blo mi, ‘Duim olsem!’ and hem duim nao wat mi talem.” 9 Taem Jesus herem olketa samting hia, hem barava sapraes lo man hia, and hem tane go lo olketa pipol wea followim hem, and sei: “Mi talem iufala tru samting, nomata lo full Israel, mi no savve lo eniwan wea garem strongfala faith olsem disfala man.”+ 10 And taem olketa man hia wea hem sendem go kasem bak haos, olketa lukim slave hia hem gud bak nao.+
11 No longtaem bihaen, hem wakabaot go lo wanfala taon wea olketa kolem Nain, and olketa disaepol blo hem and staka nara pipol tu go witim hem. 12 Taem hem klosap kasem gate blo datfala taon, hem lukim pipol karem kam wanfala man wea dae finis, hem nomoa wanfala son blo mami blo hem.+ And woman hia hem wanfala widow tu, and wanfala big grup from datfala taon tu kam witim hem. 13 Taem Jesus lukim woman hia, hem sorre tumas lo hem,+ and hem sei lo hem: “Iu no krae.”+ 14 Then hem go and tasim datfala bed* wea dead body hia lo hem, and olketa man wea karem datwan olketa stop nao. Then hem sei: “Young boy, iu getap nao!”+ 15 And datfala boy hem sidaon and hem start nao for story. Then Jesus givim hem lo mami blo hem.+ 16 Evriwan barava seke nao and olketa start for praisem God, and sei: “Wanfala nambawan profet hem stap witim iumi,”+ and, “God hem sorre lo pipol blo hem.”+ 17 And disfala nius abaotem Jesus hem spred go lo evri ples lo Judea and lo evri nara ples wea klosap.
18 Olketa disaepol blo John storyim lo hem evri samting hia wea happen.+ 19 So John kolem kam tufala disaepol blo hem and sendem tufala go lo Jesus for askem hem olsem: “Hao, iu nao datfala Man wea bae kam,+ or mifala expectim difren wan?” 20 Taem olketa kasem Jesus olketa man hia sei lo hem: “John Baptaesa sendem mifala kam for askem iu, ‘Hao, iu nao datfala Man wea bae kam, or mifala expectim narawan?’” 21 Lo taem hia hem healim staka pipol wea sik,+ olketa wea garem nogud sik, hem raosem olketa demon, and hem mekem staka pipol wea blind for lukluk moa. 22 So hem sei lo olketa: “Iufala go bak and storyim lo John olketa samting wea iufala lukim and herem. Olketa wea blind savve lukluk nao,+ olketa wea kripol savve wakabaot, olketa wea garem leprosy klin nao, and olketa wea earpas savve herehere moa.+ Olketa wea dae olketa laef bak moa, and olketa wea poor herem datfala gud nius.+ 23 Man wea no stambol bikos lo mi bae hem hapi.”+
24 Taem olketa messenger blo John go bak, Jesus start for story lo olketa pipol abaotem John. Hem ask olsem: “Taem iufala go lo wilderness, wanem nao iufala go for lukim? Hao, iufala lukim wanfala tol grass wea wind hem blowim olobaot?+ 25 So wanem nao iufala go for lukim? Hao, iufala lukim wanfala man wea werem spesol kaleko?+ Olketa wea werem naes spesol kaleko and garem evri gud samting, olketa stap lo olketa haos blo king. 26 So wanem nao iufala go for lukim? Wanfala profet? Yes, mi talem iufala, hem winim go moa wanfala profet.+ 27 Olketa Holy Raeting sei olsem abaotem hem: ‘Lukim! Mi bae sendem messenger blo mi go firstaem lo iu, wea hem bae redyim road firstaem for iu.’+ 28 Mi talem iufala, lo olketa man wea born lo earth no eniwan hem winim John, bat man wea no important tumas insaed lo Kingdom blo God hem winim hem.”+ 29 (Taem evri pipol hia and olketa man wea tekem tax herem diswan, olketa sei God hem raeteous, bikos John nao baptaesim olketa.+ 30 Bat olketa Pharisee and olketa wea savve gud lo Law no willing for followim wanem* God talem lo olketa,+ bikos John no baptaesim olketa.)
31 “So olketa man lo disfala genereson, hu nao bae mi comparem olketa witim, and olketa olsem hu?+ 32 Olketa olsem olketa pikinini wea sidaon lo market and singaot go lo olketa narawan olsem: ‘Mifala pleim flute for iufala, bat iufala nating dance. Mifala krae big, bat iufala nating krae.’ 33 So lo sem wei, John Baptaesa hem kam hem no kaikaim bred* and no drinkim wine,+ bat iufala sei: ‘Wanfala demon stap lo hem.’ 34 Then Son blo man hem kam, hem kaikai and drinkim wine, bat iufala sei: ‘Lukim! Hem man for kaikai tumas* and man for drinkim tumas wine, hem fren blo olketa wea tekem tax and pipol wea duim sin!’+ 35 Nomata olsem, wisdom hem showimaot hem raeteous* lo olketa samting wea kamaot from hem.”*+
36 Wantaem wanfala Pharisee gohed askem hem for go kaikai witim hem. So Jesus hem go lo haos blo man hia and sidaon for kaikai nao lo tebol. 37 And lukim! wanfala woman lo datfala taon wea staka pipol savve lo hem olsem wanfala olobaot woman, hem herem Jesus go kaikai* lo haos blo datfala Pharisee, and hem tekem kam wanfala alabaster* botol oil wea smel naes.+ 38 Hem kam nildaon bihaen lo feet blo Jesus, hem krae and tias blo hem start for tuwetem feet blo Jesus, and hem draem witim hair blo hem. And tu, hem kissim feet blo hem and pourim datfala oil wea smel naes lo feet blo hem. 39 Taem datfala Pharisee wea invaetem hem lukim datwan, hem ting olsem: “Sapos disfala man hem wanfala profet, bae hem shud savve wat kaen woman nao diswan wea tasim hem, hem wanfala olobaot woman ia.”+ 40 Bat Jesus sei lo hem: “Simon, mi laek talem iu wanfala samting.” Simon hem sei: “Teacher, iu talem kam!”
41 “Tufala man kaon lo wanfala man. Wanfala hem kaonem 500 denarii* and narawan kaonem 50 denarii. 42 Bat taem tufala no savve changem bak kaon blo tufala, hem willing nomoa for forgivim tufala. So, hu lo tufala hia nao bae hem barava lovem disfala man?” 43 Simon ansarem hem olsem: “Ating man wea garem bigfala kaon.” Jesus sei lo hem: “Ansa blo iu hem stret.” 44 Hem tane go lo datfala woman and sei lo Simon: “Iu lukim woman hia? Mi kam lo haos blo iu, iu nating givim eni wata for wasim feet blo mi. Bat disfala woman hem tuwetem feet blo mi witim tias blo hem and hem draem witim hair blo hem. 45 Iu nating kissim mi, bat disfala woman, start from taem wea mi kam insaed haos, hem gohed kissim feet blo mi. 46 Iu nating pourim oil lo hed blo mi, bat woman hia hem oilim feet blo mi witim oil wea smel naes. 47 Bikos lo diswan, mi talem iu, nomata olketa sin blo woman hia hem staka* tumas, hem kasem forgiveness for olketa sin blo hem,+ dastawe hem showimaot bigfala love. Bat man wea kasem forgiveness for smol samting nomoa, love wea hem showimaot hem smol nomoa.” 48 Then Jesus sei lo datfala woman: “Iu kasem nao forgiveness for olketa sin blo iu.”+ 49 Taem hem tok olsem nomoa olketa wea sidaon for kaikai witim hem lo tebol, olketa start for tok olsem lo olketa seleva: “Wat kaen man nao diswan wea hem savve forgivim sin blo nara man?”+ 50 Bat Jesus sei lo woman hia: “From iu garem faith, God hem sevem iu.+ Iu go and no wari moa.”
8 No longtaem bihaen, hem go lo evri taon and vilij for preachim gud nius abaotem Kingdom blo God.+ And twelvfala aposol tu go witim hem, 2 and witim samfala woman wea Jesus bin healim sik blo olketa and raosem demon from olketa. Olketa hia nao Mary Magdalene, wea Jesus raosem sevenfala demon wea stap lo hem, 3 Joanna,+ waef blo Chuza, wea lukaftarem evri samting lo haos blo Herod, witim Susanna and samfala nara woman moa, wea iusim wanem olketa garem for lukaftarem Jesus and olketa aposol blo hem.+
4 Taem staka pipol kam and hipap tugeta witim olketa wea savve go witim hem lo olketa taon, Jesus talem wanfala tokpiksa lo olketa.+ Hem sei: 5 “Wanfala farmer hem go aot for plantim olketa seed blo hem. Taem hem torowem olketa seed lo graon, samfala lo olketa foldaon lo saed road and pipol step antap lo olketa, and olketa bird lo skae kaikaim olketa.+ 6 Samfala seed foldaon antap lo bigfala ston, and bihaen olketa start for grow, olketa dae nomoa bikos ples hia hem drae tumas.+ 7 Olketa narawan foldaon between olketa nila grass, and olketa nila grass hia wea grow witim olketa, stopem olketa for no grow.+ 8 Bat olketa narawan foldaon lo gudfala graon, and bihaen olketa grow, olketa garem frut 100 taems moa.”+ Then Jesus hem sei: “Man wea willing for lisin mas herehere gud kam.”+
9 Bat olketa disaepol blo hem askem hem wat nao mining blo datfala tokpiksa.+ 10 Hem sei: “God helpem iufala for minim olketa holy secret abaotem Kingdom blo Hem, bat for olketa narawan mi iusim olketa tokpiksa,+ mekem nomata olketa lukluk, bae olketa no lukim eni samting, and nomata olketa herem, bae olketa no savve mining blo olketa samting hia.+ 11 Mining blo datfala tokpiksa nao hem olsem: Seed hem word blo God.+ 12 Olketa seed wea foldaon lo saed road, hem pipol wea herem datfala message, bat Devil kam and tekem aot datfala message from heart blo olketa mekem olketa no biliv and God no sevem olketa.+ 13 Olketa wea foldaon antap lo bigfala ston, hem pipol wea taem olketa herem datfala message olketa hapi for kasem datwan, bat rut blo olketa hem no deep. Olketa biliv for lelebet taem, bat taem eni hard taem kasem olketa, olketa foldaon nao.+ 14 Bat for datwan wea foldaon between olketa nila grass, hem pipol wea herem datfala message, bat from olketa wari abaotem enikaen samting, busy for aftarem riches,+ and olketa samting for mekem man hapi nomoa distaem,+ datwan stopem nao datfala message and olketa nating kamap mature nao.+ 15 Bat for datwan wea foldaon lo gudfala graon, hem pipol wea herem datfala message, and from olketa garem gudfala heart,+ olketa tinghae lo datwan and olketa garem frut and no givap.+
16 “Bihaen man laetem wanfala lamp, hem no kavarem witim eni samting or putim andanit lo bed, bat hem putim antap lo lampstand, mekem olketa wea kam insaed haos savve lukim datfala laet.+ 17 Bikos eni samting wea stap haed bae gogo hem showaot klia, and eni samting wea olketa haedem gud bae gogo hem kamaot klia and evriwan bae savve.+ 18 Dastawe, lukluk gud lo hao iu herem samting, bikos eniwan wea minim samting bae hem savve lo samfala samting moa,+ bat eniwan wea no minim samting, nomata hem tingse hem minim, God bae aotem datwan from hem.”+
19 Mami and olketa brata blo hem+ kam for lukim hem, bat olketa no savve kam klosap lo hem from staka pipol stap lo there.+ 20 So olketa sei lo Jesus: “Mami and olketa brata blo iu standap aotsaed, olketa laek lukim iu.” 21 Hem sei lo olketa: “Mami blo mi and olketa brata blo mi nao hem olketa wea herem word blo God and followim datwan.”+
22 Wanday, Jesus and olketa disaepol blo hem go insaed lo wanfala boat, and hem sei lo olketa: “Iumi akros go lo narasaed lo disfala lake.” So olketa go nao.+ 23 Bat taem olketa go, Jesus hem sleep insaed boat. And wanfala strong wind hem blow kam daon lo datfala lake, and wata start for fulap insaed boat and hem klosap sink daon nao.+ 24 So olketa go wekapem hem and sei: “Teacher, Teacher, iumi klosap dae nao ia!” So hem getap and tok strong lo wind and datfala raf sea, and olketa kwaet and hem fine nao.+ 25 Then hem sei lo olketa disaepol: “Wea nao faith blo iufala?” Bat olketa fraet tumas and olketa barava sapraes, and olketa sei lo each other: “Wat kaen man nao diswan? Nomata wind and sea hem komandim, and olketa obeyim hem.”+
26 And olketa go shore lo area blo olketa Gerasene,+ wea hem opposite lo Galilee. 27 Taem Jesus go aot from boat, wanfala man from datfala taon wea demon stap lo hem kam lo Jesus. For longtaem nao man hia no werem eni kaleko, and hem no stap lo haos, bat hem stap between nomoa lo olketa tomb.*+ 28 Taem hem lukim Jesus, hem nildaon front lo hem and singaot big olsem: “Jesus, Son blo Most Hae God, why nao iu mek trabol for mi? Mi begim iu, iu no panisim mi.”+ 29 (Diswan hem bikos Jesus bin talem wicked spirit* hia for kamaot from datfala man. Demon hia savve kontrolem hem staka taem.*+ And nomata olketa taengem hand and leg blo man hia witim chain and putim olketa man for gaedem hem, hem savve brekem nomoa olketa chain hia, and demon hia savve forcem hem for go lo olketa ples wea no eniwan stap.) 30 Jesus askem hem: “Hu nao nem blo iu?” Hem sei: “Army.” Hem talem olsem bikos staka demon nao stap lo hem. 31 And olketa gohed askem Jesus for no raosem olketa for go lo datfala abyss.*+ 32 Lo datfala taem, staka pigpig+ olketa gohed kaikai lo wanfala maunten lo there. So olketa demon askem hem for letem olketa go insaed olketa pigpig hia, and hem letem olketa for duim datwan.+ 33 So olketa demon hia kamaot from datfala man and olketa go insaed olketa pigpig, and olketa pigpig hia ran go lo edge blo maunten and foldaon insaed sea and draon nao. 34 Bat taem olketa man for lukaftarem olketa pigpig hia lukim samting wea happen, olketa ranawe and go storyim diswan lo pipol lo taon and lo olketa vilij.
35 Then pipol go for lukim samting wea happen. Olketa kam lo Jesus and lukim nao datfala man wea staka demon stap lo hem bifor, hem werem kaleko and tingting blo hem gud bak, hem sidaon lo feet blo Jesus, and olketa fraet nao. 36 Olketa wea lukim datwan olketa storyim nao lo olketa pipol, hao datfala man wea demon stap lo hem bifor hem gud bak moa. 37 Then staka lo olketa wea stap lo olketa area blo olketa Gerasene askem Jesus for hem mas lusim ples blo olketa, bikos olketa barava fraet tumas. Then hem go insaed lo boat and redi for go nao. 38 Bat, datfala man wea Jesus raosem olketa demon from hem gohed begim Jesus for hem go witim hem, bat hem stopem man hia and sei:+ 39 “Iu go bak lo hom blo iu and storyim evri samting wea God duim for iu.” So hem go lo evri ples lo datfala taon and hem storyim olketa samting wea Jesus duim for hem.
40 Taem Jesus kasem bak lo Galilee, staka pipol welkamim hem from olketa weitim hem lo there.+ 41 Bat lukim! wanfala man wea nem blo hem Jairus hem kam. Hem wanfala bigman blo sinagog. Hem nildaon lo feet blo Jesus and askem hem for kam lo haos blo hem+ 42 bikos dota blo hem wea 12 years old hem klosap dae, hem nomoa only pikinini blo hem.
Taem Jesus hem wakabaot go, staka pipol pushpush kam lo hem. 43 Wanfala woman lo there tu, wea garem sik wea blood hem ran+ for 12-fala year finis, and no eniwan savve healim hem.+ 44 Hem kam bihaen lo Jesus and tasim end lo kaleko blo hem,+ and stretawe blood hia hem stop nao. 45 So Jesus hem sei: “Hu nao tasim mi?” Taem evriwan sei olketa no tasim hem, Peter hem sei: “Teacher, staka pipol nao raonem iu and pushpush kam lo iu.”+ 46 Bat Jesus hem sei: “Samwan tasim mi ia, bikos mi savve paoa+ hem go aot from mi.” 47 Taem datfala woman luksavve hem hard for haed nao from Jesus, hem seksek fogud and hem kam nildaon front lo hem, and storyim front lo evri pipol why hem tasim Jesus, and hem storyim tu hao semtaem hem tasim Jesus nomoa hem heal nao. 48 Bat Jesus sei lo hem: “Dota blo mi, faith blo iu mekem iu gud bak. Iu go and no wari moa.”+
49 Taem hem gohed story yet, wanfala messenger blo bigman blo sinagog hem kam, and sei: “Gele blo iu dae nao. No mekem Teacher hia hard waka moa for go lo hem.”+ 50 Taem Jesus herem datwan hem sei: “Iu no wari, garem faith nomoa, and gele blo iu bae gud bak moa.”+ 51 Taem hem kasem haos blo Jairus, hem no letem eniwan for go insaed, bat Peter, John, James, and dadi and mami blo datfala gele nomoa hem letem olketa for go witim hem. 52 Bat pipol krae and hitim chest blo olketa for showimaot olketa sorre tumas for disfala gele. So hem sei: “Iufala no krae.+ Gele hia no dae bat hem sleep nomoa.”+ 53 Taem olketa herem datwan, olketa start for laf lo hem, bikos olketa savve hem dae finis. 54 Bat Jesus holem hand blo hem and sei: “Smol gele, iu getap!”+ 55 And gele hia hem laef bak*+ nao, and stretawe hem getap,+ and Jesus talem olketa for givim hem kaikai. 56 Dadi and mami blo hem barava hapi narawe, bat Jesus talem olketa for mas no talem eniwan abaotem diswan.+
9 Then hem kolem kam twelvfala aposol and givim lo olketa paoa and authority* for raosem evri demon+ and for healim pipol wea sik.+ 2 And hem sendem olketa for go preach abaotem Kingdom blo God and for healim pipol, 3 and hem sei lo olketa: “No tekem eni samting lo gogo blo iufala, olsem walking stik, or basket kaikai, or bred, or selen,* and no tekem tufala kaleko.*+ 4 Bat eni ples wea iufala go and samwan welkamim iufala lo haos blo hem, stap lo there gogo iufala lusim datfala ples.+ 5 And lo eni ples wea pipol no welkamim iufala, taem iufala lusim datfala taon, aotem dust from leg blo iufala, datwan hem olsem warning for olketa.”+ 6 So olketa go nao lo evri vilij lo datfala area for talemaot gud nius and for healim pipol.+
7 Herod,* datfala distrik ruler* herem nius abaotem evriting hia wea happen. And hem barava konfius bikos samfala pipol gohed for sei John nao hem laef bak,+ 8 bat olketa narawan sei Elijah nao hem kam bak, and samfala moa sei wanfala lo olketa profet lo bifor nao hem laef bak.+ 9 Herod hem sei: “Mi nao talem for olketa katemaot hed blo John.+ So, hu nao disfala man wea mi herem olketa samting hia abaotem hem?” From datwan, Herod laekem tumas for lukim Jesus.+
10 Taem olketa aposol kam bak, olketa storyim lo Jesus evri samting wea olketa duim.+ So hem tekem olketa witim hem and olketa go seleva lo wanfala taon wea nem blo hem Bethsaida.+ 11 Bat pipol savve abaotem datwan, and olketa followim hem. Jesus hem hapi for lukim olketa and hem story abaotem Kingdom blo God lo olketa, and hem healim olketa wea sik.+ 12 Then hem gogo for naet nao, and twelvfala aposol kam lo hem and sei: “Talem pipol hia for go, mekem olketa savve go lo eni ples or olketa vilij wea stap klosap for faendem ples for stap and samting for kaikaim, bikos iumi farawe from eni taon.”+ 13 Bat hem sei lo olketa: “Iufala nao givim kaikai lo olketa.”+ Olketa sei: “Mifala garem faevfala bred and tufala fish nomoa, or hao, mifala nao bae go and baem kaikai for evri pipol hia?” 14 Samting olsem 5,000 man nao stap lo there. Bat hem sei lo olketa disaepol blo hem: “Separatem olketa pipol hia lo olketa difren grup, and samting olsem 50-fala man lo each grup.” 15 And olketa duim olsem and talem evriwan for sidaon nao. 16 Hem tekem faevfala bred and tufala fish hia, and hem luk go ap lo skae, and hem prea.* Then hem brekem olketa bred and start for givim bred and olketa fish hia lo olketa disaepol for sharem lo pipol hia. 17 So evriwan kaikai and olketa satisfae nao, and olketa fulimap 12-fala basket witim olketa leftova kaikai.+
18 Bihaen, taem hem stap seleva for prea, olketa disaepol kam lo hem, and hem askem olketa olsem: “Lo tingting blo pipol, hu nao mi?”+ 19 Olketa disaepol sei: “Samfala sei John Baptaesa, bat olketa narawan sei Elijah, and samfala moa sei wanfala lo olketa profet bifor wea laef bak.”+ 20 Then hem sei lo olketa: “Waswe lo iufala, iufala tingse hu nao mi?” Peter hem sei: “Iu nao datfala Christ wea God sendem kam.”+ 21 Then Jesus tok strong lo olketa, for mas no talem diswan lo eniwan,+ 22 bat hem sei: “Son blo man mas safa lo staka samting, and olketa elder,* olketa chief priest, and olketa scribe* bae no laekem hem and bae killim hem dae,+ and lo mek-thri day hem bae laef bak.”+
23 Then Jesus sei moa lo evriwan: “Sapos eniwan laek followim mi, hem mas let go lo wanem hemseleva laekem+ and hem mas karem post* blo hem evriday, and gohed followim mi.+ 24 Bikos eniwan wea trae for sevem laef* blo hem bae lusim, bat eniwan wea lusim laef blo hem bikos lo mi, hem bae sevem laef blo hem.+ 25 Wanem gud samting nao man bae kasem sapos hem garem evri samting lo disfala world, bat hem spoelem hemseleva or lusim laef blo hem?+ 26 Sapos eniwan hem shame bikos lo mi and samting mi talem, Son blo man tu bae hem shame lo datfala man taem hem kam lo glory blo hem and blo Dadi blo hem and blo olketa holy angel.+ 27 Bat mi talem iufala tru samting, samfala wea standap lo hia bae lukim Kingdom blo God firstaem, bifor olketa dae.”+
28 Samting olsem eitfala day bihaen hem talem olketa toktok hia, Jesus tekem Peter, John, and James witim hem and olketa go ap lo wanfala maunten for prea.+ 29 And taem hem gohed prea, lukluk lo feis blo hem change and kaleko blo hem barava white and shaen fogud. 30 And lukim! tufala man story witim Jesus, hem Moses and Elijah. 31 Tufala hia shaen braet and start for story abaotem hao Jesus bae lusim disfala world, wea datwan bae fulfill lo Jerusalem.+ 32 Peter and tufala wea stap witim hem olketa sleep nao, bat taem olketa wekap olketa lukim Jesus hem shaen fogud+ and tu, tufala wea standap witim hem. 33 And taem tufala hia lusim Jesus, Peter sei lo hem: “Teacher, hem gud tumas for mifala stap lo hia. Mifala laek apim thrifala tent lo hia, wanfala for iu, wanfala for Moses, and wanfala for Elijah.” Peter tok olsem bikos hem no ting abaotem wanem nao hem talem. 34 Bat taem Peter hem toktok yet, wanfala cloud hem form and start for kavarem olketa, taem cloud hia kavarem olketa, olketa fraet fogud. 35 Then wanfala voice+ kamaot from datfala cloud, wea sei: “Diswan nao hem Son blo mi wea mi chusim.+ Iufala lisin lo hem.”+ 36 Taem olketa herem datfala voice, olketa lukim Jesus seleva nao lo there. Bat olketa kwaet witim nomoa lo datfala taem, and no storyim lo eniwan olketa samting wea olketa lukim.+
37 Lo next day, taem olketa kam daon from datfala maunten, staka pipol nao kam meetim Jesus.+ 38 And lukim! wanfala man hem singaot kam olsem: “Teacher, plis iu kam lukim boy blo mi, bikos hem nomoa wanfala pikinini blo mi.+ 39 And lukim! wanfala demon stap lo hem, and hem savve singaot big, and mekem body blo hem seksek fogud and staka spit kamaot from mouth blo hem, and demon hia savve mekem hem garekil nogud and hard for lusim hem. 40 Mi begim olketa disaepol blo iu for raosem datfala demon, bat olketa no savve duim datwan.” 41 Jesus hem sei: “Hao long nao mi mas stap witim iufala, iufala wicked genereson wea no garem faith?+ Hao long nao mi mas stap witim iufala and letem iufala for gohed olsem? Tekem kam boy blo iu lo hia.”+ 42 Bat taem boy hia kam lo Jesus, datfala demon daonem hem lo graon and mekem body blo hem seksek fogud. Bat, Jesus tok strong lo datfala wicked spirit* and healim boy hia and givim hem go lo dadi blo hem. 43 And olketa sapraes nao lo bigfala paoa blo God.
Taem olketa evriwan sapraes lo evri samting wea hem duim, hem sei lo olketa disaepol blo hem: 44 “Iufala lisin gud kam and tingim olketa toktok hia, bikos pipol bae givim Son blo man go lo hand blo olketa enemy blo hem.”+ 45 Bat olketa no minim samting wea hem talem. Bikos hem stap haed from olketa mekem olketa no minim klia, and olketa fraet for askem hem tu abaotem wat hem talem.
46 Then olketa raoa abaotem hu lo olketa nao hem barava important.+ 47 Jesus savve lo tingting blo olketa, so hem tekem kam wanfala pikinini, and mekem hem standap saed lo hem, 48 and sei lo olketa: “Eniwan wea duim gudfala samting lo wanfala pikinini olsem bikos lo nem blo mi, hem duim gudfala samting lo mi tu. And eniwan wea duim gudfala samting lo mi, hem duim gudfala samting tu lo Man wea sendem mi kam.+ Bikos man wea duim samting from hem hambol, hem nao man wea important.”+
49 John ansarem hem and sei: “Teacher, mifala lukim wanfala man hem iusim nem blo iu for raosem olketa demon, and mifala trae for stopem hem bikos hem no gogo witim iumi.”+ 50 Bat Jesus sei lo hem: “No trae for stopem hem, bikos man wea no againstim iufala hem sapotim iufala.”
51 Taem hem klosap nao for Jesus go ap lo heven,+ hem barava disaed strong for hem mas go lo Jerusalem. 52 So hem sendem go firstaem samfala disaepol blo hem. And olketa go and kasem wanfala vilij lo Samaria for redyim evri samting for hem. 53 Bat olketa lo datfala vilij no welkamim hem,+ bikos hem garem strong tingting nao for go lo Jerusalem. 54 Taem tufala disaepol hia, James and John+ lukim diswan, olketa sei: “Lord, iu laekem mifala for talem fire for kam daon from skae for finisim olketa.”+ 55 Bat hem tane raon and tok strong lo tufala. 56 So Jesus and olketa disaepol go lo nara vilij.
57 Taem olketa gogo followim road, samwan sei lo hem: “Bae mi followim iu lo eni ples wea iu bae go.” 58 Bat Jesus sei lo hem: “Olketa fox* garem hol for stap insaed and olketa bird garem nest tu, bat Son blo man no garem eni ples for hem leim hed blo hem.”+ 59 Then Jesus sei lo nara man: “Kamap follower blo mi.” Man hia sei: “Lord, letem mi go and berem dadi blo mi firstaem.”+ 60 Bat Jesus sei lo hem: “Letem olketa wea dae+ nao for berem olketa wea dae, bat iu go and talem message abaotem Kingdom blo God lo evri ples.”+ 61 And narawan moa sei: “Lord, mi laek followim iu, bat letem mi go sei gudbae firstaem lo famili blo mi.” 62 Jesus sei lo hem: “Man wea holem hou for houm graon and lukluk lo olketa samting bihaen lo hem,+ bae no fit for go insaed lo Kingdom blo God.”+
10 Bihaen lo olketa samting hia, Jesus chusim nara 70-fala man and hem markem tufala man for waka tugeta+ and sendem evriwan hia go firstaem lo evri taon and lo evri ples wea hem bae go lo hem bihaen. 2 Then hem sei lo olketa: “Tru nao, staka samting stap for harvestim, bat no staka wakaman stap for duim datwan. So, askem Man wea lukaftarem datfala harvest waka for sendem go olketa wakaman for harvestim planteison blo hem.+ 3 Iufala go! Lukim! mi sendem iufala go olsem olketa sheepsheep* midolwan olketa wolf.+ 4 No tekem basket selen, basket kaikai, or sandol+ and no greetim* tu eniwan wea iufala meetim lo road. 5 Taem iufala go insaed wanfala haos, sei olsem firstaem: ‘Peace stap lo disfala haos.’+ 6 And sapos man lo haos laek garem peace, peace blo iufala bae stap witim hem. Bat sapos nomoa, holem bak peace blo iufala. 7 So stap lo datfala haos,+ and kaikaim and drinkim eni samting wea olketa givim lo iufala,+ bikos wakaman hem fit for kasem pei blo hem.+ No muv from wanfala haos go lo nara haos.
8 “And tu, lo eni taon wea iufala go lo hem, and olketa welkamim iufala, kaikaim eni kaikai wea olketa givim lo iufala 9 and healim pipol wea sik lo datfala taon, and talem olketa: ‘Kingdom blo God hem kam klosap lo iufala nao.’+ 10 Bat taem iufala go lo wanfala taon and olketa no welkamim iufala, go lo olketa main road blo hem and sei: 11 ‘Nomata dust from taon blo iufala wea pas lo leg blo mifala, mifala aotem tu, wea hem olsem warning againstim iufala.+ Bat, tingim diswan, Kingdom blo God hem kam klosap nao.’ 12 Mi talem iufala, panis wea datfala taon bae kasem lo datfala day bae hem worse winim panis wea Sodom kasem.+
13 “Sorre tumas lo iufala lo Chorazin! Sorre tumas lo iufala lo Bethsaida! bikos sapos olketa sem mirakol wea mi duim lo iufala mi duim lo Tyre and Sidon, olketa bae sidaon longtaem finis lo asis and werem kaleko for sorre for showim olketa repent.+ 14 Dastawe, panis wea iufala bae kasem lo taem blo judgment bae hem worse winim panis wea Tyre and Sidon kasem. 15 And iu, Capernaum, hao, bae olketa mekhae lo iu go kasem skae? Nomoa! Bae iu go daon lo Grev.*
16 “Eniwan wea lisin lo iufala hem lisin lo mi.+ And eniwan wea rejectim iufala hem rejectim mi tu. And tu, eniwan wea rejectim mi hem rejectim tu Man wea sendem mi kam.”+
17 Taem 70-fala man hia kam bak, olketa barava hapi and sei: “Lord, nomata olketa demon tu bat obeyim mifala taem mifala iusim nem blo iu.”+ 18 Taem hem herem datwan hem sei lo olketa: “Mi lukim Satan hem foldaon finis+ from heven olsem laetning. 19 Lukim! Mi givim iufala paoa for stepim olketa snek and scorpion, and for winim evri paoa blo datfala enemy,+ and no eni samting bae spoelem iufala. 20 Nomata olsem, iufala mas no hapi bikos olketa demon obeyim iufala, bat iufala mas hapi bikos God hem raetem finis nem blo iufala lo heven.”+ 21 Lo taem hia nao God givim holy spirit lo Jesus and datwan mekem hem hapi tumas, and hem sei: “Mi praisem iu Dadi front lo evriwan, wea iu nao rulim heven and earth, bikos iu haedem gud olketa samting hia from olketa wea wise and skul gud,+ and iu showim lo olketa wea hambol olsem olketa pikinini. Tru nao Dadi, bikos hem nao wanem iu laekem.+ 22 Dadi blo mi givim mi evri samting finis, and no eniwan savve lo Son, bat Dadi nomoa, and no eniwan savve lo Dadi, bat Son nomoa,+ and eniwan wea Son hapi for helpem hem for savve lo Dadi.”+
23 Then hem tane go lo olketa disaepol and story seleva lo olketa, and sei: “Iufala hapi bikos eye blo iufala hem lukim olketa samting hia.+ 24 Bikos mi talem iufala, staka profet and olketa king laekem tumas for lukim olketa samting wea iufala lukim, bat olketa no savve lukim,+ and herem olketa samting wea iufala herem, bat olketa no savve herem.”
25 And lukim! wanfala man wea savve gud lo Law hem standap kam for testim Jesus, and sei: “Teacher, wanem nao mi mas duim for kasem laef olowe?”+ 26 Jesus sei lo hem: “Wanem nao Law talem? Iu minim hao lo wanem iu readim?” 27 Hem ansa olsem: “‘Iufala mas lovem Jehovah,* God blo iufala witim full heart blo iufala, witim full laef* blo iufala, witim full strong blo iufala, and witim full mind blo iufala,’+ and ‘iufala mas lovem neiba blo iufala olsem iufala lovem iufala seleva.’”+ 28 Jesus sei lo hem: “Ansa blo iu hem stret, ‘gohed duim olsem, and iu bae kasem laef olowe.’”+
29 Bat, from man hia laek pruvim dat hem raeteous,+ hem sei lo Jesus: “Hu nao neiba blo mi wea mi mas lovem?” 30 Jesus hem sei: “Wanfala man hem lusim Jerusalem and hem followim road wea go daon lo Jericho. Seknomoa olketa man for steal kasholem hem, aotem kaleko blo hem, killim hem nogud, and leavim hem haf dead lo there. 31 Bihaen, wanfala priest hem kam followim road hia bat taem hem lukim datfala man, hem go pas lo narasaed road. 32 Wanfala Levite tu hem kam followim datfala road and taem hem lukim datfala man, hem tu go pas lo narasaed road. 33 Bat wanfala man lo Samaria+ hem kam followim datfala road, and taem hem lukim man hia nomoa, hem sorre tumas lo hem nao. 34 So hem kam lo man hia and kapsaetem oil and wine lo olketa garekil blo hem and bandagem. Then hem putim hem antap lo donkey blo hem and tekem hem go lo wanfala resthaos and lukaftarem hem. 35 Lo next day hem givim tufala denarii* lo man wea onam datfala resthaos and sei, ‘Lukaftarem disfala man. Eni selen moa wea iu iusim for lukaftarem man hia, bae mi changem taem mi kam bak.’ 36 Lo tingting blo iu, hu lo thrifala man hia nao hem neiba+ blo datfala man wea olketa man for steal killim hem nogud?” 37 Hem sei: “Datfala man wea sorre lo hem and helpem* hem.”+ Then Jesus sei lo hem: “Go and duim sem samting.”+
38 Taem olketa gogo moa, olketa kasem wanfala vilij. Wanfala woman wea nem blo hem Martha+ welkamim hem for kam stap lo haos blo hem. 39 Woman hia garem wanfala sista tu wea nem blo hem Mary. Mary hem sidaon klosap lo feet blo Jesus and gohed lisin lo story blo hem.* 40 Bat Martha hem busy lo staka samting. So hem kam lo Jesus and sei: “Hao Lord, iu nating warim nomoa dat sista blo mi leavim mi nomoa for duim evri samting? Iu talem hem for kam helpem mi.” 41 Jesus ansarem hem olsem: “Martha, Martha, iu warim staka samting tumas. 42 Tu-thri samting nomoa iumi needim, nomata wanfala samting, bat hem olraet tu. Iu lukim Mary, hem chusim stret samting,*+ and no eniwan bae tekem aot diswan from hem.”
11 Wantaem, Jesus stap lo wanfala ples and prea, and taem hem finis prea, wanfala lo olketa disaepol blo hem sei lo hem: “Lord, teachim mifala for prea, olsem John tu teachim olketa disaepol blo hem.”
2 So hem sei lo olketa: “Taem iufala prea, iufala savve sei: ‘Dadi blo mifala, mifala laekem nem blo iu for holy.*+ Mifala laekem Kingdom blo iu for kam.+ 3 Givim mifala kaikai* each day wea mifala needim for tuday.+ 4 And forgivim olketa sin blo mifala,+ from mifala tu forgivim evriwan wea sin againstim mifala.+ And no letem mifala foldaon lo temptation.’”+
5 Then Jesus sei lo olketa: “Sapos iu garem wanfala fren and iu go lo hem lo midolnaet and sei lo hem, ‘Fren, iu givim firstaem thrifala loaf bred for mi, 6 bikos wanfala fren blo mi wea kam from farawe ples hem just arrive kam, and mi no garem eni kaikai for givim lo hem.’ 7 Bat man hia tok kam olsem from insaed haos, ‘Iu no disturbim mi. Door hem lok finis, and mi witim olketa pikinini blo mi sleep finis. Hard for mi getap for givim iu eni samting.’ 8 Mi talem iu, nomata man hia hem fren blo hem, bat no datwan nao bae mekem hem getap and givim samting, hem bae getap and givim eni samting wea datfala man needim bikos datfala man hem no shame for gohed askem hem.+ 9 So mi talem iufala, gohed for ask,+ and iufala bae kasem. Gohed for lukaotem, and iufala bae faendem. Gohed for noknok, and bae hem open for iufala.+ 10 Bikos evriwan wea gohed for ask bae kasem samting,+ and evriwan wea gohed for lukaotem bae faendem datwan, and evriwan wea gohed for noknok lo door bae hem open for olketa. 11 Tru nao, iufala olketa dadi, hu lo iufala nao sapos son blo hem ask for wanfala fish, bae hem givim wanfala snek and no wanfala fish?+ 12 Or sapos hem askem hem tu for wanfala egg, bae hem givim hem wanfala scorpion? 13 So, sapos iufala olketa man wea sin bat savve givim olketa gud samting lo pikinini blo iufala, haomas moa Dadi lo heven, bae hem givim tu holy spirit lo olketa wea askem hem!”+
14 Bihaen, Jesus raosem demon wea mekem wanfala man no savve toktok.+ Taem demon hia kamaot, datfala man savve toktok nao, and pipol wea hipap lo there olketa barava sapraes.+ 15 Bat samfala lo olketa sei: “Hem iusim paoa blo Beelzebub,* datfala boss blo olketa demon, for raosem olketa demon.”+ 16 Bat samfala narawan wea laek for traem hem, olketa start for forcem hem for mas showim wanfala saen+ from God. 17 Hem savve lo wat olketa tingim,+ so hem sei lo olketa: “Sapos wanfala kingdom againstim hemseleva bae hem nogud nao, and sapos wanfala famili againstim olketa seleva bae olketa no stap gud tu. 18 Olsem tu, sapos Satan tu againstim hemseleva, hao nao bae rul blo hem gohed stap? Bikos iufala sei mi iusim paoa blo Beelzebub for raosem olketa demon. 19 Sapos mi iusim paoa blo Beelzebub for raosem olketa demon, hu nao olketa disaepol blo iufala iusim for raosem olketa demon? Dastawe olketa disaepol blo iufala hia bae judgem iufala bikos wat iufala talem hem rong. 20 Bat sapos mi iusim finger blo God+ for raosem olketa demon, datwan minim Kingdom blo God hem stap bat iufala no luksavve.+ 21 Taem wanfala strong man wea garem weapon for faet hem gaedem haos* blo hem, olketa samting hem onam hem stap sef. 22 Bat taem nara man wea strong winim hem kam faetem and winim hem, datfala man bae tekem evri weapon wea strong man hia tingse bae protectim hem, and hem divaedem olketa samting wea hem tekem from hem. 23 Eniwan wea no saedem mi hem againstim mi, and eniwan wea no waka witim mi for hipimap pipol kam lo mi, hem raosem pipol go.+
24 “Taem wanfala wicked spirit* go aot from wanfala man, hem go pas lo olketa drae area for lukaotem ples for hem rest, bat hem no faendem eni ples, so hem sei: ‘Bae mi go bak lo haos blo mi wea mi muv aot from.’+ 25 And taem hem kasem bak datfala haos, hem lukim haos hia hem barava klin and hem luk naes tumas. 26 Then hem go and tekem nara sevenfala demon wea nogud go moa winim hem, and olketa go insaed datfala haos and stap lo there. So laef blo man hia hem nogud go moa winim lo firstaem.”
27 Taem hem gohed storyim olketa samting hia, wanfala woman lo datfala crowd hem singaot go olsem lo Jesus: “Woman wea bornem iu and susum iu nao hem hapi!”+ 28 Bat Jesus sei: “Nomoa, olketa wea herem word blo God and obeyim, olketa nao hapi!”+
29 Taem staka pipol hipap kam tugeta, hem start for sei: “Diswan hem wanfala genereson wea wicked. Hem lukaotem wanfala saen, bat saen wea hem bae lukim nomoa, hem datfala mirakol wea happen lo Jonah.+ 30 Lo sem wei wea samting wea happen lo Jonah+ hem wanfala saen for pipol blo Nineveh, samting wea bae happen lo Son blo man tu bae hem wanfala saen for disfala genereson. 31 Lo day blo judgment, queen blo south+ bae laef bak witim olketa man lo disfala genereson, and hem bae showim dat disfala genereson olketa guilty, bikos hem kam from farawe ples lo earth for herem wisdom blo Solomon. Bat lukim! samwan wea important winim Solomon nao lo hia.+ 32 Lo day blo judgment, olketa man lo Nineveh bae laef bak witim disfala genereson, and olketa bae showim dat disfala genereson hem guilty, bikos olketa repent taem Jonah preach lo olketa.+ Bat lukim! samwan wea important winim Jonah nao lo hia. 33 Bihaen man laetem wanfala lamp hem no haedem datwan or putim andanit lo wanfala basket, bat hem putim antap lo lampstand,+ mekem olketa wea kam insaed haos savve lukim datfala laet. 34 Lamp blo body hem eye blo iu. Taem eye blo iu hem klia,* full body blo iu tu hem braet, bat sapos eye blo iu hem savve kavet, body blo iu tu hem dark.+ 35 So iu mas lukluk gud, nogud datfala laet wea stap lo body blo iu hem dark nomoa. 36 Dastawe, sapos full body blo iu hem braet and no eni part hem dark, datfala full body bae braet fogud olsem wanfala lamp wea givim iu laet.”
37 Bihaen hem talem datwan, wanfala Pharisee askem hem for go kaikai witim hem. So hem go lo haos blo hem and sidaon raonem tebol for kaikai. 38 Bat, datfala Pharisee sapraes taem hem lukim Jesus no wasim hand* blo hem firstaem bifor olketa kaikai.+ 39 Bat Jesus sei lo hem: “Iufala olketa Pharisee, iufala wasim aotsaed blo kap and blo dish, bat lo insaed iufala fulap witim wei for greedy and olketa barava nogud samting.+ 40 Iufala nating garem stret tingting! Man wea wakem aotsaed hem wakem tu insaed, iaman? 41 Bat iufala duim gud samting from heart blo iufala for pipol wea poor, sapos iufala duim olsem, iufala bae barava klin. 42 Bat sorre tumas lo iufala olketa Pharisee, bikos iufala givim wan tenth blo mint and blo rue* and blo evri nara herb lo garden,*+ bat iufala nating tinghae lo justice and love blo God! Hem olketa samting wea hem important for iufala mas duim, bat iufala mas no forget tu for duim olketa nara samting hia.+ 43 Sorre tumas lo iufala olketa Pharisee, bikos iufala laekem tumas for sidaon lo olketa chair lo front lo olketa sinagog, and for pipol mekhae lo iufala lo olketa market ples!+ 44 Sorre tumas lo iufala, bikos iufala olsem olketa grev* wea man no savve lukim klia,+ wea pipol wakabaot antap bat olketa no savve nomoa!”
45 Wanfala lo olketa wea savve gud lo Law hem sei lo hem: “Teacher, taem iu tok olsem, iu barava tok spoelem mifala tu ia.” 46 Then Jesus sei: “Sorre tumas tu lo iufala wea savve gud lo Law, bikos iufala putim load lo olketa man wea hem hevi tumas for olketa karem, bat, iufala seleva nating willing for tasim datwan witim wanfala lo olketa finger blo iufala!+
47 “Sorre tumas lo iufala, bikos iufala wakem olketa tomb* blo olketa profet, bat olketa grandadi blo iufala nao killim olketa dae!+ 48 Iufala savve lo olketa samting wea olketa grandadi blo iufala duim, nomata olsem iufala sapotim olketa, bikos olketa killim dae olketa profet+ bat iufala nao wakem olketa tomb blo olketa. 49 Dastawe God wea garem wisdom hem sei: ‘Mi bae sendem olketa profet and olketa aposol lo olketa, and bae olketa killim dae and persecutim samfala lo olketa, 50 mekem disfala genereson bae kasem panis for blood blo evri profet wea pipol killim dae start kam lo taem wea olketa man start for born lo earth,+ 51 start from blood blo Abel+ kam kasem blood blo Zechariah, wea olketa killim dae between lo altar and datfala temple.’+ Yes, mi talem iufala, disfala genereson bae kasem panis for datwan.
52 “Sorre tumas lo iufala wea savve gud lo Law, bikos iufala aotem key for savve abaotem God. Iufala no go insaed,* and iufala trae for stopem olketa narawan wea laek go insaed tu!”+
53 So taem hem lusim datfala ples, olketa scribe* and olketa Pharisee olketa start for putim pressure lo hem and gohed askem hem staka kwestin, 54 olketa gohed weit for faendem eni rong samting wea hem maet talem.+
12 Lo datfala taem staka thousand pipol hipap and ples hia fulap fogud gogo pipol step antap leg blo narawan nao. Hem start for story firstaem lo olketa disaepol blo hem: “Iufala keakea lo yeast blo olketa Pharisee, wea hem nao wei blo olketa for laea tumas.+ 2 Bat eni samting wea olketa haedem gud bae showaot klia, and evriwan bae savve lo evri samting wea haed.+ 3 So, eni samting wea iufala talem lo dark ples, bae pipol herem lo ples wea laet, and wanem iufala whisper abaotem lo private rum, bae olketa talemaot kam from ruf blo olketa haos. 4 And tu, mi talem iufala, olketa fren blo mi,+ no fraetem olketa wea savve killim dae body and bihaen datwan olketa no savve duim eni samting moa lo iufala.+ 5 Bat bae mi talem iufala hu nao iufala mas fraetem: Fraet lo Man wea bihaen hem killim iufala dae hem garem paoa for torowem iufala lo Gehenna.*+ Yes, mi talem iufala, Man hia nao iufala mas fraetem.+ 6 Man savve salem faevfala sparrow bird for tufala coin wea value blo hem smol nomoa,* iaman? Nomata olsem, God no forgetim eniwan lo olketa.+ 7 Bat iu savve, hem kaontem finis tu evri hair lo hed blo iufala.+ So iufala no fraet, bikos iufala barava important winim staka sparrow bird.+
8 “Mi talem lo iufala, sapos man hem talem olketa narawan hem disaepol blo mi,+ Son blo man tu bae talem lo olketa angel blo God datfala man hem disaepol blo hem.+ 9 Bat man wea talem olketa narawan hem no disaepol blo mi, mi tu bae talem olketa angel blo God datfala man hem no disaepol blo mi.+ 10 And God bae forgivim eniwan wea tok againstim Son blo man, bat man wea tok againstim holy spirit, God bae no forgivim hem.+ 11 Taem olketa tekem iufala go front lo olketa big hipap,* olketa bigman lo gavman, and olketa wea garem paoa, no wari abaotem hao for ansarem toktok blo olketa or wanem for talem,+ 12 bikos holy spirit nao bae teachim iufala wanem for talem lo datfala taem.”+
13 Then samwan insaed datfala crowd sei lo hem: “Teacher, dadi blo mi dae finis so iu talem brata blo mi for divaedem witim mi inheritance wea dadi leavim for mitufala.” 14 Jesus sei lo hem: “Man, hu nao markem mi for judge or kamap midol man between iutufala!” 15 Then hem sei lo olketa: “Iufala mas lukaot and stap klia lo evri difren kaen wei for greedy,*+ bikos nomata man garem staka samting, evri samting hem onam no givim hem laef.”+ 16 Then hem talem wanfala tokpiksa lo olketa, hem sei: “Planteison blo wanfala rich man hem garem staka kaikai. 17 So man hia start for tingting olsem, ‘Mi no garem eni ples moa for keepim kaikai hia, so wat nao bae mi duim?’ 18 Then hem sei, ‘Mi savve wat bae mi duim:+ Bae mi aotem olketa stoahaos blo mi and wakem olketa big wan, and bae mi tekem evri kaikai witim evri nara samting blo mi and putim insaed olketa stoahaos hia, 19 and mi bae sei olsem lo miseleva: “Mi hipimap staka gud samting wea fitim staka year. So mi bae rest, kaikai, drink, and enjoyim laef.”’ 20 Bat God sei lo hem, ‘Iu man wea nating garem gudfala tingting. Tunaet bae iu dae and hu nao bae tekem evri samting wea iu hipimap?’+ 21 So bae hem olsem tu for man wea hipimap olketa riches for hemseleva, bat hem no rich lo eye blo God.”+
22 Then hem sei lo olketa disaepol blo hem: “Dastawe mi talem iufala, stop for wari abaotem laef* blo iufala, lo wat iufala bae kaikaim or abaotem body blo iufala lo wat iufala bae werem.+ 23 Bikos laef hem important winim kaikai and body hem important winim kaleko. 24 Tingim olketa raven bird: Olketa no plantim seed or harvestim samting olketa plantim. Olketa no keepim kaikai lo stoahaos tu. Nomata olsem, God hem feedim olketa.+ Bat iufala barava important winim olketa bird!+ 25 Hao, wei for wari savve mekem eniwan lo iufala for addim go wanfala minute moa lo laef blo hem? 26 So, sapos iufala no savve duim olketa smol samting olsem, why nao iufala wari abaotem olketa nara samting?+ 27 Lukluk gud lo hao olketa lily flaoa grow: Olketa no waka hard or no soengim kaleko tu. Bat mi talem iufala, nomata olketa barava naesfala kaleko blo Solomon bat no luk naes olsem olketa flaoa hia.+ 28 So sapos God hem givim kaleko lo olketa plant lo bush wea olketa stap tuday, and bae olketa torowem lo fire tumoro, then hem bae givim tu kaleko lo iufala, iufala wea faith blo iufala hem smol tumas! 29 So stop for wari abaotem wanem iufala bae kaikaim and wanem iufala bae drinkim, and stop for wari tumas.+ 30 Bikos pipol lo world nao barava laek for kasem olketa samting hia, bat Dadi blo iufala savve iufala needim olketa samting hia.+ 31 So, gohed for putim Kingdom hem first samting lo laef blo iufala, and olketa samting hia bae hem provaedem for iufala.+
32 “Iufala smol grup blo olketa sheepsheep, iufala no fraet,+ bikos Dadi blo iufala hem hapi for givim Kingdom lo iufala.+ 33 Salem olketa samting wea iufala garem and duim gud samting for pipol wea poor.+ Wakem olketa basket selen wea no savve brek, wea hem evri gud samting iufala hipimap lo heven wea no savve finis,+ wea man no savve stealim and moth no savve spoelem tu. 34 Bikos ples wea riches blo iufala hem stap, hem tu wea heart blo iufala lo hem.
35 “Iufala mas werem kaleko and redi*+ and laetem lamp blo iufala.+ 36 Iufala mas olsem olketa man wea weitim boss blo olketa for kam bak+ from marit feast,+ mekem taem hem kam and noknok lo door, semtaem nomoa olketa openem door nao. 37 Olketa slave wea boss lukim olketa redi taem hem kam bak, olketa nao hapi! Mi talem iufala tru samting, datfala boss bae redyim* hemseleva for waka and talem olketa for sidaon raonem tebol and bae hem kam saed lo olketa and waka for helpem olketa. 38 And nomata sapos hem kam lo midolnaet,* or lo taem wea kokorako start for krae,* and hem lukim olketa redi weitim hem, bae olketa hapi! 39 Bat iufala mas savve, sapos man lo haos savve lo hour wea man for steal bae kam, hem bae no letem datfala man steal lo haos blo hem.+ 40 Iufala tu mas gohed redi, bikos Son blo man bae kam lo taem* wea iufala nating tingim.”+
41 Then Peter hem sei: “Lord, iu storyim tokpiksa hia for mifala nomoa or for evriwan?” 42 And Lord hem sei: “Hu nao datfala faithful wakaman,* wea hem wise,* wea boss blo hem bae markem hem for lukaftarem olketa nara wakaman* blo hem, for gohed givim kaikai wea olketa needim lo barava taem?+ 43 Datfala slave bae hem barava hapi sapos boss lukim hem duim olketa samting hia taem hem kam! 44 Mi talem iufala tru samting, boss bae markem hem for lukaftarem evri samting blo hem. 45 Bat sapos gogo slave hia hem ting olsem, ‘Boss blo mi delay kam yet ia,’ and start for killim olketa nara man and olketa slave gele, and hem kaikai and drink gogo hem drunk,+ 46 datfala boss blo slave hia bae kam lo day wea hem no expectim hem, and lo taem* wea hem no tingim. And boss hia bae barava panisim hem nogud and putim hem witim olketa wea no faithful. 47 Then datfala slave wea minim samting wea boss laekem, bat hem no redi or duim samting boss askem, boss hia bae whipim nogud lo hem.+ 48 Bat slave wea no minim samting wea boss laekem, and hem no duim samting wea boss askem, boss bae no whipim hem tumas. Tru nao, man wea kasem bigfala waka mas duim gud datfala waka, and man wea kasem responsibility for lukaftarem staka samting, pipol bae expectim hem for duim lo gudfala wei.+
49 “Mi kam for mekem fire lo earth, and wat moa bae mi laekem, sapos fire hia hem laet finis? 50 Bat, wanfala kaen baptism nao bae mi baptaes lo hem, and mi barava safa go kasem taem hem bae finis!+ 51 Hao, iufala tingse mi kam for mekem evriwan lo earth stap lo peace? Nomoa, mi talem iufala, mi kam for mekem pipol divaed.+ 52 Bikos start distaem, faevfala insaed wanfala famili bae divaed, thrifala bae againstim tufala and tufala bae againstim thrifala. 53 Olketa bae divaed, dadi againstim son and son againstim dadi, mami againstim dota and dota againstim mami, mami-in-law againstim dota-in-law and dota-in-law againstim mami-in-law.”+
54 Then hem sei moa lo pipol hia: “Taem iufala lukim wanfala cloud hem kamap lo west, iufala savve sei, ‘Bae hem big rain ia,’ and hem happen nao. 55 And taem iufala lukim wind hem blow kam from south, iufala savve sei, ‘Bae hem hot tumas ia,’ and hem olsem nao. 56 Iufala hypocrite, iufala savve hao for luksavve lo olketa saen lo earth and skae, bat hao nao iufala no minim samting wea happen distaem?+ 57 Hao nao iufala no luksavve lo samting wea stret? 58 For example, taem man laek tekem iu lo kot, trae for stretem problem blo iutufala bifor iufala kasem datfala kot, mekem man hia no tekem iu lo judge and datfala judge hem givim iu go lo man wea waka lo kot for putim iu lo prison.+ 59 Mi talem iu, bae iu mas stap lo there go kasem taem iu peim evri fine blo iu go kasem last smol coin* blo iu.”
13 Lo datfala taem samfala lo there talem Jesus abaotem olketa lo Galilee wea Pilate killim olketa dae taem olketa tekem kam olketa sakrifaes. 2 So hem sei lo olketa: “Hao, iufala tingse sin blo olketa hia hem big winim evri nara pipol lo Galilee dastawe olketa kasem nogud samting hia? 3 Nomoa. Mi talem iufala, sapos iufala no repent, bae iufala dae tu.+ 4 Or waswe lo 18-fala pipol wea dae taem taoa lo Siloam foldaon lo olketa? Hao, iufala tingse sin wea olketa duim hem big winim evri nara man lo Jerusalem? 5 Nomoa. Mi talem iufala, sapos iufala no repent, iufala evriwan bae dae tu.”
6 Then hem talem disfala tokpiksa: “Wanfala man hem garem wanfala fig tree lo grape planteison blo hem. Hem go lukaotem frut lo tree hia bat hem no garem eni frut.+ 7 Then hem sei lo man wea waka lo planteison, ‘Thrifala year nao mi lukaotem frut lo disfala fig tree bat mi nating faendem eni frut lo hem. Iumi keepim for wat ia? Hem satem ples nomoa ia. Katem daon!’ 8 Wakaman blo hem sei, ‘Boss, iu leavim tree hia stap for nara year moa. Bae mi dig raonem and putim samfala gud graon moa lo hem. 9 Sapos gogo hem garem frut, hem gud tumas, bat sapos nomoa, then iu katem daon nao.’”+
10 Lo Sabbath, Jesus hem teach lo wanfala sinagog. 11 And lukim! wanfala woman wea demon mekem hem sik for 18-fala year finis hem lo there, and baksaed blo hem bend and hem no savve standap stret. 12 Taem Jesus lukim hem, hem tok olsem lo woman hia: “Woman, bae iu gud bak nao.”+ 13 And hem putim hand blo hem lo woman hia, and semtaem nomoa hem standap stret and hem start for praisem God. 14 Bat bigman blo sinagog hem kros bikos Jesus healim datfala woman lo Sabbath. So hem sei lo olketa pipol wea hipap lo there: “Sixfala day nao man savve duim waka.+ Olketa day hia nao iufala savve kam for kasem healing, no lo Sabbath.”+ 15 Bat, Jesus sei lo hem: “Iufala hypocrite,+ hu lo iufala nao lo Sabbath no savve aotem rope lo bull or donkey blo iufala and leadim hem go lo wata for drink?+ 16 So hao, hem no stret for disfala woman wea born lo laen blo Abraham and wea Satan spoelem hem for 18-fala year finis, for hem kasem healing lo Sabbath?” 17 Taem hem tok olsem evriwan wea againstim hem olketa shame nao. Bat olketa pipol wea stap lo there hapi tumas lo evri nambawan samting wea hem duim.+
18 So Jesus gohed for sei: “Kingdom blo God hem olsem wat, and bae mi comparem hem witim wat? 19 Hem olsem wanfala seed blo mustard tree wea man plantim lo garden blo hem, and hem grow and kamap wanfala tree, and olketa bird lo skae wakem nest lo olketa branch blo hem.”+
20 And hem sei moa: “Bae mi comparem Kingdom blo God witim wat? 21 Hem olsem yeast wea wanfala woman tekem and mixim witim wanfala ten kilo bag flour, gogo datfala yeast mekem evri flour hia hem rise.”+
22 And taem hem gogo for Jerusalem hem go lo evri taon and vilij and hem teachim pipol. 23 So wanfala man sei lo hem: “Lord, samfala nomoa bae sev, or hao?” Hem sei lo olketa: 24 “Iufala mas barava trae hard for go insaed lo smol door,+ bikos mi talem iufala, staka pipol nao bae trae for go insaed bat bae olketa no fit for go insaed. 25 Taem man lo haos hem getap and lokim door, bae iufala standap aotsaed and noknok lo door, and sei, ‘Lord, plis openem door for mifala.’+ Bat bae hem ansarem iufala olsem: ‘Mi nating savve wea nao iufala kam from.’ 26 Then iufala bae start for sei, ‘Mifala bin kaikai and drink witim iu, and iu bin teach lo olketa main road blo mifala.’+ 27 Bat hem bae sei lo iufala, ‘Mi nating savve wea nao iufala kam from! Go from mi, iufala evriwan wea duim olketa nogud samting!’ 28 Lo there nao bae iufala krae and baetem teeth blo iufala, taem iufala lukim Abraham, Isaac, Jacob and evri nara profet wea insaed Kingdom blo God, bat iufala olketa torowem aotsaed.+ 29 And tu, pipol bae kam from east and west, and from north and south, and bae kam sidaon raonem tebol lo Kingdom blo God. 30 And lukim! olketa wea last bae olketa first, and olketa wea first bae olketa last.”+
31 Lo taem hia nao samfala Pharisee kam lo Jesus and sei: “Iu go from ples hia nao bikos Herod laek killim iu dae.” 32 And hem sei lo olketa: “Iufala go talem datfala fox,* ‘Lukim! tuday and tumoro mi raosem olketa demon and mi healim pipol, and lo mek-thri day bae mi finisim waka blo mi nao.’ 33 Nomata olsem, mi mas gohed lo gogo blo mi tuday, tumoro, and lo next day, bikos hem no fit for olketa killim dae wanfala profet aotsaed lo Jerusalem.+ 34 Jerusalem, Jerusalem, iu wea killim dae olketa profet and iu sutim dae lo ston olketa wea God sendem kam lo iu!+ Staka taem nao mi laek for hipimap olketa pikinini blo iu olsem wanfala mami kokorako hem hipimap olketa baby blo hem andanit wing blo hem! Bat iufala nating laekem datwan!+ 35 Lukim! Temple* blo iufala, God hem lusim finis.+ Mi talem iufala, bae iufala no lukim mi moa go kasem taem iufala sei: ‘Datfala man wea kam lo nem blo Jehovah* bae kasem blessing!’”+
14 Lo wanfala Sabbath, Jesus hem go for kaikai lo haos blo wanfala lo olketa leader blo olketa Pharisee. Evriwan wea stap lo there lukluk followim hem. 2 And lukim! wanfala man lo there front lo hem wea garem sik wea hand and leg blo hem boela. 3 So Jesus ask olsem lo olketa Pharisee and olketa wea savve gud lo Law: “Hao, hem stret followim law for healim man lo Sabbath or nomoa?”+ 4 Bat olketa stap kwaet nomoa. So hem tasim man hia, healim hem, and talem hem for go. 5 Then hem sei lo olketa: “Hu lo iufala nao sapos son or bull blo hem foldaon insaed well+ lo Sabbath day, bae hem no kwiktaem pullim kamaot?”+ 6 Bat olketa no savve talem eni samting nao lo Jesus.
7 Then hem storyim wanfala tokpiksa lo olketa man wea hem invaetem, taem hem lukim olketa chusim olketa best ples for olketa seleva.+ Hem sei lo olketa: 8 “Taem samwan invaetem iu for go lo wanfala marit feast, no chusim best ples for sidaon.+ Maet hem invaetem tu narawan wea important winim iu. 9 Then man wea invaetem iutufala bae kam and sei lo iu, ‘Disfala man nao bae sidaon lo hia.’ Iu bae getap and shame fogud for go sidaon lo last ples. 10 Bat taem samwan invaetem iu, go sidaon lo last ples mekem taem hem kam, hem bae sei lo iu, ‘Fren, iu muv go ap lo front.’ Then iu bae kasem respect front lo evri nara guest lo feast.+ 11 Bikos eniwan wea mekhae lo hemseleva bae God mekem hem for hambol, bat eniwan wea hambol bae God mekhae lo hem.”+
12 Then Jesus sei olsem lo datfala Pharisee wea invaetem hem: “Taem iu mekem wanfala feast or kaikai lo evening, no invaetem olketa fren or olketa brata blo iu or olketa relative or olketa rich neiba blo iu. Sapos iu duim olsem, maet olketa tu invaetem iu, and datwan hem for changem bak nomoa wat iu duim for olketa. 13 Bat taem iu mekem wanfala feast, invaetem pipol wea poor, kripol, disable, and blind,+ 14 and iu bae hapi, bikos olketa hia no savve changem bak wanem iu duim for olketa. Bat iu bae kasem pei lo taem wea olketa wea raeteous bae laef bak.”+
15 Taem wanfala man wea kam lo datfala feast hem herem samting wea Jesus talem, hem sei olsem: “Man wea kaikai lo Kingdom blo God bae hem hapi.”
16 Jesus sei lo hem: “Wanfala man hem mekem wanfala big kaikai lo evening,+ and hem invaetem staka pipol. 17 Hem sendem wakaman blo hem lo taem wea datfala evening kaikai hem redi, for go and sei lo olketa wea hem invaetem: ‘Kam, kaikai hem redi nao.’ 18 Bat evriwan lo olketa talem enikaen excuse for no kam.+ First wan hem sei, ‘Mi peim wanfala pis land and mi mas go lukim datwan. Sorre nao, mi hard for kam.’ 19 And narawan hem sei, ‘Mi peim tenfala buluka and mi mas go chekim olketa. Sorre nao, mi hard for kam.’+ 20 Narawan moa hem sei: ‘Mi just marit nomoa ia, so mi hard for kam nao.’ 21 So datfala wakaman kam bak and storyim evri samting hia lo boss blo hem. Then boss hia kros and sei lo wakaman blo hem, ‘Iu go kwiktaem lo olketa main road and olketa smol road lo taon, and tekem kam olketa pipol wea poor, kripol, blind and disable.’ 22 Then gogo bihaen, datfala wakaman hem sei, ‘Boss, mi duim finis wanem iu talem, bat spes stap for samfala moa.’ 23 So boss hem sei lo datfala wakaman, ‘Go lo olketa road and olketa ples lo bakwei and talem olketa for mas kam, mekem haos blo mi fulap witim pipol.+ 24 Bikos mi talem iu, no eniwan lo olketa man wea mi invaetem bae teistim disfala evening kaikai wea mi redyim.’”+
25 Staka pipol nao go witim hem, and hem tane go lo olketa and sei lo olketa: 26 “Sapos eniwan hem kam lo mi, bat hem no heitim* dadi, mami, waef, olketa pikinini, brata, sista, and laef* blo hemseleva,+ hem no fit for kamap disaepol blo mi.+ 27 Eniwan wea no willing for karem post* blo hem and kam followim mi, hem no fit for kamap disaepol blo mi.+ 28 For example, hu lo iufala wea laek for wakem wanfala taoa bae hem no sidaon firstaem, and calculatem haomas selen nao hem needim, for savve sapos hem garem inaf selen for finisim datwan? 29 Nogud hem wakem nomoa faondeson bat hem no savve finisim and pipol wea lukluk kam mekfani lo hem 30 and sei: ‘Man hia start for wakem taoa bat hem no savve finisim datwan.’ 31 Or sapos wanfala king wea garem 10,000 soldia hem go for meetim narafala king wea kakam for faetem hem witim 20,000 soldia, bae hem mas story firstaem witim olketa bigman blo hem for savve sapos hem fit for win or nomoa. 32 Sapos hem luksavve hem no fit for duim datwan, then taem datfala king hem farawe kam yet, bae hem sendem olketa ambassador blo hem for go and mek peace witim hem. 33 So lo sem wei tu, sapos eniwan lo iufala no willing for lusim evri samting wea hem garem, hard tumas for hem disaepol blo mi.+
34 “Solt hem gudfala samting, bat gogo, sapos solt hem lusim teist blo hem, hard for hem gud bak moa.+ 35 Hem no fitim for mixim solt hia witim graon or eni samting moa for putim lo garden. Pipol bae torowem nomoa. Man wea willing for lisin mas herehere gud kam.”+
15 And evri man wea tekem tax and olketa wea duim sin hipap kam raonem Jesus for herem toktok blo hem.+ 2 Bat olketa Pharisee and olketa scribe* komplen and sei: “Disfala man hem kaen lo pipol wea duim sin and savve kaikai witim olketa.” 3 Then hem storyim disfala tokpiksa lo olketa, hem sei: 4 “Sapos wanfala lo iufala hem garem 100 sheepsheep bat wanfala hem lus, bae hem mas leavim nara 99 sheepsheep lo wilderness and go lukaotem datwan wea lus, iaman?+ 5 And taem hem faendem sheepsheep hia, hem karem lo shoulder blo hem and hapi fogud. 6 And taem hem kasem haos, hem kolem kam olketa fren and olketa neiba blo hem, and sei lo olketa, ‘Iufala kam hapi witim mi bikos mi faendem nao sheepsheep blo mi wea lus.’+ 7 Mi talem iufala, lo sem wei tu, olketa lo heven bae barava hapi tumas lo wanfala man wea duim sin hem repent,+ winim for hapi lo 99 raeteous man wea no need for repent.
8 “Or sapos wanfala woman wea garem tenfala drachma coin* hem lusim wanfala drachma coin, bae hem mas laetem wanfala lamp and brumim full haos blo hem and barava lukaotem go kasem taem hem faendem datwan, iaman? 9 And taem hem faendem datwan, hem kolem kam olketa fren and olketa neiba blo hem, and sei, ‘Iufala kam hapi witim mi bikos mi faendem nao datfala drachma coin wea hem lus.’ 10 Mi talem iufala, lo sem wei tu, olketa angel blo God barava hapi tumas lo wanfala man wea duim sin hem repent.”+
11 Then hem sei: “Wanfala man garem tufala son. 12 And mek-tu son hem sei lo dadi blo hem, ‘Dadi, givim kam lo mi olketa samting wea mi shud tekem bihaen iu dae.’ So dadi divaedem evri samting wea hem garem lo tufala son blo hem. 13 Tu-thri day bihaen, datfala son tekem evri samting blo hem and go lo wanfala farawe kantri, and lo there hem spoelem selen blo hem and evri samting dadi givim hem lo enikaen rabis samting. 14 Bihaen hem spendem evri selen blo hem finis, bigfala hangere kamap lo datfala kantri, and hem no garem eniting nao. 15 So hem go askem waka lo wanfala man lo there, and man hia sendem hem go for lukaftarem olketa pigpig blo hem.+ 16 And hem laekem tumas for kaikaim olketa kaikai blo pigpig, bat no eniwan savve givim eniting lo hem.
17 “Taem hem kasem bak gudfala tingting, hem sei, ‘Olketa wakaman blo dadi blo mi garem staka kaikai, bat mi ia mi hangere gogo klosap mi dae nao! 18 Bae mi go bak lo Dadi blo mi and sei lo hem: “Dadi, mi sin againstim God* and againstim iu. 19 Mi no fit nao for iu kolem mi son blo iu. Plis, iu letem mi waka for iu nomoa.”’ 20 So hem go bak nao lo dadi blo hem. Taem hem farawe kam yet, dadi blo hem lukim hem and sorre tumas lo hem. Hem ran go lo hem, and hem holem and kissim hem. 21 Then datfala son sei lo dadi blo hem, ‘Dadi, mi sin againstim God and againstim iu.+ Mi no fit nao for iu kolem mi son blo iu.’ 22 Bat datfala dadi hia sei lo olketa wakaman blo hem, ‘Iufala go kwiktaem and tekem kam datfala spesol kaleko for hem werem. Putim ring lo hand blo hem and givim sandol for hem werem. 23 And tu, tekem kam wanfala young buluka wea fat naes, and busarem and iumi kaikai and party tugeta, 24 bikos disfala son blo mi hem dae bat hem laef bak nao,+ hem lus and hem kam bak.’ So olketa gohed party nao.
25 “Firstborn son blo hem stap lo garden, and taem hem kakam klosap lo haos, hem herem music and pipol olketa dance. 26 So hem kolem wanfala wakaman and askem hem abaotem wanem nao happen. 27 Datfala wakaman sei lo hem, ‘Brata blo iu nao kam ia, and dadi blo iu hem busarem wanfala young buluka wea fat naes bikos brata blo iu hem kam bak sef.’ 28 Bat firstborn hia kros nao and hem no laek go insaed lo haos. Then dadi blo hem kam aotsaed and gohed askem hem for go joinim olketa. 29 Hem sei lo dadi blo hem, ‘Lukim! For staka year nao mi waka hard for iu and no enitaem mi disobeyim olketa toktok blo iu, and nomata olsem, no enitaem iu givim mi eni smol goat for mi party witim olketa fren blo mi. 30 Bat semtaem wea disfala son blo iu wea spoelem selen blo iu lo olketa jury woman hem kam bak, iu busarem nao young buluka wea fat naes for hem.’ 31 Then dadi sei lo hem, ‘Son blo mi, iu stap olowe witim mi ia, and evri samting wea mi garem hem blo iu. 32 Bat iumi mas celebrate and hapi, bikos brata blo iu hem dae bat hem laef bak nao, hem lus and hem kam bak.’”
16 Then hem sei moa lo olketa disaepol: “Wanfala rich man hem garem wanfala wakaman wea lukaftarem evri samting lo haos* blo hem. Gogo rich man hia faendaot disfala wakaman hem spoelem selen blo hem. 2 So hem kolem hem kam and sei, ‘Samting mi herem abaotem iu hem no mas gud. Raetem kam report abaotem hao iu iusim selen blo mi, bikos bae iu no lukaftarem moa evri samting lo haos hia.’ 3 Then datfala wakaman ting olsem, ‘Boss blo mi bae finisim mi from waka, so wat nao bae mi duim? Distaem mi no strong nao for waka lo garden, and mi shame tu for askem selen lo eniwan. 4 Oh, mi savve wat nao bae mi duim, mekem taem mi finis from disfala waka pipol bae welkamim mi lo haos blo olketa.’ 5 So hem kolem kam evriwan wea garem kaon lo boss blo hem. Hem sei lo first wan, ‘Haomas samting nao iu kaonem lo boss blo mi?’ 6 Man hia sei, ‘2,200 liter* lo olive oil.’ Hem sei lo hem, ‘Tekem bak disfala pepa wea showim kaon blo iu and kwiktaem changem for 1,100 liter.’* 7 Then hem sei lo narawan, ‘Waswe iu, haomas samting nao iu kaonem?’ Hem sei, ‘17,000 kilo* blo wheat.’ Hem sei lo hem, ‘Tekem bak disfala pepa wea showim kaon blo iu and changem for 14,000 kilo.’* 8 And boss blo hem praisem wakaman hia bikos nomata hem no raeteous, hem duim samting wea wise. Mi talem diswan lo iufala bikos pipol distaem garem gudfala tingting winim pipol wea stap lo laet,+ saed lo hao for stap gud witim nara pipol.
9 “And tu, mi talem iufala: Iusim olketa riches lo disfala world* for fren witim olketa narawan, mekem taem olketa riches hia hem finis,+ bae olketa fren hia welkamim iufala lo olketa ples wea iufala bae stap for olowe.+ 10 Man wea faithful lo olketa smol samting bae hem faithful tu lo olketa big samting, and man wea no faithful lo olketa smol samting bae hem no faithful tu lo olketa big samting. 11 So, sapos iufala showim dat iufala no faithful lo hao iufala iusim olketa riches lo disfala world, hu nao bae trustim iufala for lukaftarem olketa riches wea tru? 12 And sapos iufala showim dat iufala no faithful for lukaftarem olketa samting blo nara man, hu nao bae givim lo iufala samting wea iufala shud kasem?+ 13 No eni wakaman savve waka for tufala boss, bikos bae hem heitim wanfala and lovem narawan, or bae hem faithful lo wanfala and ting daonem narawan. Iufala no savve slave for God and for Riches lo semtaem.”+
14 Taem olketa Pharisee, wea olketa man for laekem selen tumas herem evri samting hia, olketa start nao for mekfani lo Jesus.+ 15 So hem sei lo olketa: “Iufala duim olketa samting for mekem pipol tingse iufala raeteous,+ bat God hem savve lo tingting blo iufala.+ Samting wea olketa man tinghae lo hem, lo eye blo God datwan hem barava rabis samting.+
16 “Datfala Law and Olketa Profet* hem stap kasem taem blo John. And start lo datfala taem, pipol talemaot gud nius abaotem Kingdom blo God, and evri difren kaen pipol traem best for kasem datwan.+ 17 Lo sem wei wea iumi evriwan savve skae and earth bae no finis enitaem, iumi savve trustim tu hao evri word and evri smol part blo disfala Law bae fulfill.+
18 “Eniwan wea divorcem waef blo hem and maritim narawan, datwan hem adultery. And sapos man maritim wanfala woman wea hasband blo hem divorcem hem, datwan hem adultery tu.+
19 “Wanfala rich man hem stap wea savve werem purple kaleko wea expensive tumas. Evriday hem hapi tumas lo olketa nambawan samting wea hem garem. 20 Bat wanfala beggar wea nem blo hem Lazarus, garem staka soa lo body blo hem, and olketa savve putim hem aotsaed lo haos blo datfala rich man. 21 And hem laekem tumas for kaikaim eni samting wea foldaon from tebol blo datfala rich man. Olketa dog tu savve kam for lickim olketa soa lo body blo hem. 22 Gogo datfala poor man hem dae and olketa angel tekem hem and putim hem klosap* lo Abraham.
“And datfala rich man tu hem dae and olketa berem hem. 23 And insaed lo Grev* hem luk go ap and hem safa tumas, and hem lukim go Abraham farawe kam, and Lazarus klosap lo hem. 24 So hem singaot go and sei, ‘Dadi Abraham, plis iu showim mercy lo mi and talem Lazarus for tuwetem finger blo hem lo wata, and putim kam lo tongue blo mi mekem hem cold lelebet, bikos mi barava safa tumas lo disfala fire.’ 25 Bat Abraham sei, ‘Son, iu tingim hao iu bin kasem evri gud samting taem iu laef, bat Lazarus hem kasem olketa nogud samting. Distaem hem stap gud lo hia bat iu nao iu safa. 26 And nara samting moa, wanfala ples wea deep tumas hem stap midolwan lo mifala and iufala, so eniwan lo saed blo mifala wea laek for go lo iufala olketa no savve go, and pipol from saed blo iufala no savve kam lo mifala tu.’ 27 Then datfala rich man hem sei, ‘Sapos olsem, Dadi, mi askem iu for talem Lazarus for go lo haos blo dadi blo mi, 28 bikos mi garem faevfala brata, mekem hem savve warnim olketa, for olketa no kam lo disfala ples wea man savve safa lo hem.’ 29 Bat Abraham sei, ‘Olketa garem olketa buk blo Moses and Olketa Profet. Olketa savve herem toktok lo olketa buk hia.’+ 30 Then hem sei, ‘Nomoa, dadi Abraham, sapos samwan wea dae finis nao go lo olketa, then olketa bae repent.’ 31 Bat hem sei lo hem, ‘Sapos olketa no savve lisin lo toktok blo Moses+ and Olketa Profet, bae hem hard tu for olketa bilivim toktok blo eni man wea laef bak from dae.’”
17 Then hem sei lo olketa disaepol blo hem: “Olketa samting wea savve kosim man for stambol bae kamap. Bat sorre tumas lo man wea duim olketa samting hia! 2 Hem bae gud sapos olketa hangem raonem nek blo hem wanfala millston and torowem hem insaed lo sea, winim wei for hem mekem wanfala lo olketa smol wan hia for stambol.+ 3 Lukluk gud lo iufala seleva. Sapos brata blo iu hem sin againstim iu, stretem hem.+ And sapos hem sorre from wanem hem duim, forgivim hem.+ 4 Nomata hem sin againstim iu sevenfala taem insaed wanfala day, and hem kam bak lo iu sevenfala taem and hem sei, ‘Mi sorre nao,’ iu mas forgivim hem.”+
5 Olketa aposol sei lo Jesus: “Strongim go moa faith blo mifala.”+ 6 Then Jesus hem sei: “Sapos faith wea iufala garem hem smol olsem wanfala seed blo mustard tree, iufala bae sei lo disfala mulberry tree, ‘Pullim iuseleva aot from graon, and go plantim iuseleva lo sea!’ and bae hem obeyim iufala nao ia.+
7 “Sapos slave blo iufala kasem bak haos bihaen hem houm garden or lukaftarem olketa sheepsheep, hao, bae iufala sei lo hem, ‘Kam sidaon lo hia and kaikai’? 8 Nomoa, bae iufala sei lo hem, ‘Iu redyim kaikai blo mi for evening, and werem kaleko wea fitim and tekem kam kaikai hia lo mi. Bihaen mi kaikai and drink finis, then iu savve kaikai and drink.’ 9 Boss bae no praisem wakaman for datwan bikos samting wea wakaman hia duim hem waka blo hem nao, iaman? 10 Lo sem wei tu, taem iufala duim finis olketa waka wea olketa markem iufala for duim, iufala mas sei, ‘Mifala olketa wakaman nomoa ia. Mifala duim nomoa olketa samting wea mifala mas duim.’”+
11 Taem hem gogo for Jerusalem hem go pas lo Samaria and lo Galilee. 12 And taem hem go lo wanfala vilij, tenfala man wea garem leprosy olketa lukim hem, bat olketa standap farawe kam.+ 13 And olketa singaot olsem: “Jesus, Teacher, plis showim mercy lo mifala!” 14 Taem Jesus lukim olketa, hem sei lo olketa: “Iufala go lo olketa priest for olketa lukim iufala.”+ Then taem olketa go followim road, sik blo olketa finis nao.+ 15 Wanfala lo olketa, taem hem lukim sik blo hem finis, hem go bak lo Jesus. Hem singaot big and praisem God. 16 And hem nildaon front lo Jesus and talem thankiu lo hem, bat man hia hem man blo Samaria.+ 17 Jesus hem sei: “Tenfala man nao olketa gud bak, so wea nao nara naenfala? 18 Hao, no eniwan moa kam bak for praisem God, bat disfala man nomoa wea hem no Jew?” 19 Then hem sei lo datfala man: “Getap and iu go, bikos faith blo iu mekem iu gud bak.”+
20 Wanday, olketa Pharisee askem hem abaotem wanem taem nao Kingdom blo God bae kam.+ So hem ansarem olketa olsem: “Kingdom blo God bae no kam lo wei wea evriwan nao bae luksavve. 21 And no eniwan bae sei tu, ‘Hem lo hia!’ or, ‘Hem lo there!’ Bikos lukim! Kingdom blo God hem stap midolwan lo iufala.”+
22 Then hem sei lo olketa disaepol: “Taem bae kam, wea iufala bae laekem tumas for lukim taem wea Son blo man bae hem stap witim iufala, bat iufala bae no lukim datwan. 23 And pipol bae sei lo iufala, ‘Hem lo there!’ or ‘Hem lo hia!’ Bat iufala mas no bilivim olketa or go followim olketa.+ 24 Lo sem wei olsem laetning hem strike lo wanfala part lo skae go kasem narasaed lo skae, taem wea Son blo man+ hem stap bae olsem tu.+ 25 Bat firstaem, hem mas safa lo staka samting and pipol lo disfala genereson bae rejectim hem.+ 26 And tu, taem wea Son blo man+ hem stap bae hem olsem tu lo taem blo Noah,+ 27 wea pipol gohed for kaikai, gohed for drink, olketa man marit, and givim olketa woman for marit, go kasem datfala day wea Noah go insaed lo ark,+ and datfala Flood hem kam and finisim olketa evriwan.+ 28 Hem olsem tu lo taem blo Lot,+ wea pipol gohed for kaikai, gohed for drink, gohed mek bisnis, wakem garden, and wakem haos. 29 Bat lo day wea Lot hem ranawe from Sodom, fire and sulfur* foldaon olsem rain from skae and killim dae evriwan lo there.+ 30 Bae hem olsem tu lo datfala day taem Son blo man hem showaot.+
31 “Lo datfala day, man wea stap antap lo ruf,* bat olketa samting blo hem insaed lo haos, mas no kam daon for tekem olketa samting hia, and tu, man wea waka lo garden mas no go bak for olketa samting wea hem lusim bihaen. 32 No forgetim samting wea happen lo waef blo Lot.+ 33 Eniwan wea faendem wei for sevem laef blo hem bae lusim, bat eniwan wea lusim laef blo hem, bae sevem datwan.+ 34 Mi talem iufala, lo datfala naet, tufala bae sleep lo wanfala bed. Wanfala bae God tekem, bat narawan bae hem leavim.+ 35 Tufala woman bae waka for smasem wheat lo sem mill. Wanfala bae God tekem, bat narawan bae hem leavim.” 36* —— 37 So olketa sei lo Jesus: “Lord, diswan bae lo wea?” Hem sei lo olketa: “Ples wea body hem stap, lo there tu olketa eagle bae hipap lo hem.”+
18 Then hem talem wanfala tokpiksa lo olketa abaotem why olketa mas prea evritaem and no givap,+ 2 hem sei: “Wanfala judge hem stap lo wanfala taon. Hem man wea no fraet lo God and hem no savve respectim eni man. 3 Wanfala widow woman tu stap lo datfala taon, wea savve go evritaem lo datfala judge, and sei lo hem, ‘Plis mekem mi kasem justice lo case wea mi garem lo kot.’ 4 For longtaem lelebet datfala judge hem no willing for helpem hem. Bat bihaen hem sei lo hemseleva, ‘Mi man wea no fraet lo God and no savve respectim eni man, 5 bat from disfala widow woman kam olowe lo mi for stretem disfala problem for hem, mi bae mek sure hem kasem justice, sapos nomoa hem bae kam olowe nomoa lo mi and gogo bae mi karangge nao.’”+ 6 Then Jesus hem sei: “Iufala herem samting wea disfala judge wea no raeteous hem talem! 7 So, haomas moa lo God? Hem tu bae duim stret samting for olketa wea hem chusim and wea singaot lo hem evritaem for helpem olketa,+ and hem bae patient witim olketa tu.+ 8 Mi talem iufala, God bae kwiktaem duim stret samting for olketa. Nomata olsem, taem Son blo man hem kam, hao, bae hem faendem pipol lo earth garem datkaen faith?”*
9 Hem talem disfala tokpiksa tu lo samfala wea tingse olketa seleva nao raeteous and wea ting nating nomoa lo olketa narawan: 10 “Tufala man go ap for prea lo temple, wanfala hem Pharisee and narawan hem man for tekem tax. 11 Datfala Pharisee hem standap and start for prea seleva olsem, ‘O God, mi thankiu tumas lo iu bikos mi no olsem olketa nara pipol, wea demandim selen, duim samting wea no stret, duim adultery, and mi no olsem disfala man for tekem tax tu. 12 Mi fasting tufala taem lo week, and mi givim wan tenth blo evri samting wea mi kasem olsem Law talem.’+ 13 Bat datfala man for tekem tax hem standap farawe go lelebet. Hem shame for luk go ap lo heven, and hem gohed hitim chest blo hem and sei, ‘O God, plis iu kaen* lo mi, mi man wea mi sin ia.’+ 14 Mi talem iufala, taem disfala man go bak lo hom blo hem, lo tingting blo God hem raeteous winim datfala Pharisee.+ Bikos eniwan wea mekhae lo hemseleva bae God mek shame lo hem, bat eniwan wea hambol bae God mekhae lo hem.”+
15 And pipol tekem kam tu olketa smol pikinini lo Jesus for hem savve putim hand blo hem lo olketa, bat taem olketa disaepol lukim diswan, olketa start for tok strong lo olketa.+ 16 Bat Jesus kolem kam olketa smol pikinini hia, and hem sei: “Letem olketa pikinini hia kam lo mi. No trae for stopem olketa bikos Kingdom blo God hem blo olketa wea olsem olketa pikinini hia.+ 17 Mi talem iufala tru samting, eniwan wea no acceptim Kingdom blo God lo sem wei wea wanfala pikinini savve acceptim samting, bae hem no go insaed lo datfala Kingdom.”+
18 And wanfala bigman blo olketa Jew askem hem olsem: “Gudfala Teacher, wanem nao mi mas duim for kasem laef olowe?”+ 19 Jesus sei lo hem: “Hao nao iu kolem mi gudfala? God nomoa hem gud, no eniwan moa.+ 20 Iu savve finis lo olketa komandment wea sei: ‘No duim adultery,+ no murder,+ no steal,+ no laea taem iu givim witness,+ honorim dadi and mami blo iu.’”+ 21 Then hem sei: “Evri samting hia mi followim kam lo taem mi young yet.” 22 Taem Jesus herem datwan, hem sei lo man hia: “Wanfala samting nao iu no duim yet: Go salem evri samting wea iu garem and sharem datfala selen lo pipol wea poor, and bae iu garem riches lo heven, and iu kam followim mi.”+ 23 Taem man hia herem samting wea Jesus talem, hem sorre tumas bikos hem man wea rich fogud.+
24 Jesus luk lo hem and sei: “Bae hem barava no isi for olketa wea garem staka selen for go insaed lo Kingdom blo God!+ 25 Bat, hem bae moa isi for wanfala camel go thru lo hol blo needle for soengim kaleko, winim for wanfala rich man hem go insaed Kingdom blo God.”+ 26 Olketa wea herem diswan sei: “Sapos olsem, hu nomoa fit for kasem laef?”+ 27 Hem sei: “Olketa samting wea lo tingting blo man hem hard tumas, lo God hem savve duim.”+ 28 Bat Peter hem sei: “Lukim! Mifala leavim evri samting blo mifala and mifala followim iu.”+ 29 Jesus hem sei lo olketa: “Mi talem iufala tru samting, eniwan wea lusim haos or waef or olketa brata or dadi and mami or olketa pikinini bikos lo Kingdom blo God,+ 30 bae hem kasem bak staka samting distaem winim wanem hem lusim, and lo world* wea bae kam, bae hem kasem laef olowe.”+
31 Then hem kolem kam twelvfala aposol and sei: “Lukim! Distaem iumi go ap for Jerusalem and evri samting wea olketa profet raetem abaotem Son blo man bae kamap tru.+ 32 Olsem exmaple, olketa bae givim hem go lo olketa man blo nara nation,+ and bae olketa mekfani lo hem,+ and treatim hem nogud, and spit lo hem.+ 33 And bihaen olketa whipim hem nogud bae olketa killim hem dae,+ bat lo mek-thri day bae hem laef bak.”+ 34 Nomata olsem, olketa no minim olketa samting hia, bikos mining blo olketa toktok hia hem haed from olketa, so olketa no minim nao samting wea Jesus hem talem.
35 Taem hem klosap kasem Jericho, wanfala man wea blind sidaon lo saed road and hem askem pipol olowe for selen.+ 36 From hem herem staka pipol wakabaot go pas, hem askem olketa wanem nao gohed. 37 Olketa sei lo hem: “Jesus datfala Nazarene nao hem wakabaot kam followim road!” 38 Semtaem nomoa, man hia hem singaot olsem: “Jesus, Son blo David, plis iu showim mercy lo mi!” 39 Bat olketa wea wakabaot front lo hem tok strong lo hem, and talem hem for stap kwaet. Nomata olsem, hem gohed for singaot big olsem: “Son blo David, plis showim mercy lo mi!” 40 Then Jesus hem stop and talem olketa for leadim kam man hia lo hem. Taem hem kasem Jesus, Jesus askem hem olsem: 41 “Wat nao iu laekem mi for duim for iu?” Hem sei: “Lord, mekem mi for lukluk moa.” 42 So Jesus sei lo hem: “Iu lukluk nao. Faith blo iu mekem iu gud bak.”+ 43 And stretawe hem savve lukluk nao, and hem start for go followim Jesus+ and praisem God. And evriwan wea lukim diswan olketa praisem God tu.+
19 Then Jesus kasem nao Jericho. 2 Wanfala man stap lo datfala taon nem blo hem Zacchaeus. Hem wanfala boss blo olketa man for tekem tax and hem rich tu. 3 Hem laekem tumas for lukim Jesus, bat hem no savve lukim hem bikos staka pipol lo there, and hem wanfala short man. 4 So hem ran go firstaem and hem klaemap wanfala sycamore* tree mekem hem savve lukim Jesus, bikos hem savve bae hem kam pas lo there. 5 Taem Jesus kasem datfala ples hem luk go ap and sei lo hem: “Zacchaeus, iu kam daon kwiktaem, bikos bae mi kam lo haos blo iu tuday.” 6 So Zacchaeus hem go daon kwiktaem and hem hapi tumas and welkamim Jesus lo haos blo hem. 7 Taem pipol lukim diswan, olketa komplen and sei: “Hem go for stap lo haos blo man wea duim sin.”+ 8 Bat Zacchaeus hem standap and hem sei lo Jesus: “Lord, lukim! Bae mi givim haf lo evri samting blo mi lo pipol wea poor. And eni samting wea mi tekem from eniwan wea mi ravem, bae mi givim bak fofala taem moa winim wanem mi tekem.”+ 9 So Jesus sei lo hem: “Tuday God hem sevem disfala man and famili blo hem, bikos hem tu wanfala son blo Abraham. 10 Bikos Son blo man hem kam for lukaotem and sevem olketa wea lus.”+
11 Taem olketa disaepol gohed herem olketa samting hia, Jesus talem moa nara tokpiksa, bikos hem klosap kasem Jerusalem nao and olketa disaepol tingse semtaem nomoa Kingdom blo God bae showaot nao.+ 12 So hem sei: “Wanfala man wea born lo laen blo king hem go lo wanfala farawe ples+ for kasem paoa mekem taem hem kam bak hem king nao. 13 Bifor hem go, hem kolem kam tenfala wakaman blo hem. Hem givim tenfala mina* lo olketa and hem sei, ‘Tekem selen hia and duim bisnis witim go kasem taem mi kam bak.’+ 14 Bat olketa pipol lo kantri blo hem heitim hem and olketa sendem samfala ambassador for go talem hem, ‘Mifala no laekem iu for king ovarem mifala.’
15 “Gogo, taem hem kasem paoa for rul and hem kam bak, hem kolem kam olketa wakaman wea hem givim datfala selen* lo olketa, mekem hem savve lo haomas selen nao olketa winim lo bisnis wea olketa duim.+ 16 So first wan kam lo hem and sei, ‘Boss, mi duim bisnis witim mina iu givim lo mi, and mi winim tenfala mina moa.’+ 17 So hem sei lo hem, ‘Gud tumas, iu gudfala wakaman! From iu barava faithful lo smol samting, mi givim iu paoa ovarem tenfala taon.’+ 18 Mek-tu wakaman kam and hem sei, ‘Boss, mi duim bisnis witim mina iu givim lo mi, and mi winim faevfala mina moa.’+ 19 Hem sei tu lo disfala wakaman, ‘Iu tu, mi givim iu paoa ovarem faevfala taon.’ 20 Bat narawan moa hem kam and sei, ‘Boss, mina blo iu lo hia. Mi haedem nao insaed wanfala pis kaleko. 21 Mi fraetem iu ia, bikos iu wanfala raf man. Iu savve aotem from bank selen wea iu no putim lo bank and iu savve harvestim samting wea iu nating plantim.’+ 22 Boss hia sei lo hem, ‘Iu wanfala rabis wakaman! Bae mi iusim toktok blo iuseleva nao for judgem iu. Iu savve finis mi wanfala raf man, wea savve aotem from bank selen wea mi no putim lo bank and harvestim samting wea mi nating plantim, iaman?+ 23 So hao nao iu no putim nomoa selen* blo mi lo bank? Then taem mi kam, mi savve kasem bak selen blo mi witim interest antap.’
24 “So hem sei lo olketa wea standap klosap lo hem, ‘Go tekem mina from man hia and givim lo datwan wea garem tenfala mina.’+ 25 Bat olketa sei lo hem, ‘Boss, man hia garem finis tenfala mina!’ Hem sei lo olketa, 26 ‘Mi talem iufala, eniwan wea garem samting bae kasem moa samting, bat man wea no garem samting, nomata lelebet samting hem garem, bae olketa tekem datwan tu.+ 27 And tu, tekem kam olketa enemy blo mi wea no laekem mi for king ovarem olketa, and killim olketa dae front lo mi.’”
28 Bihaen Jesus storyim olketa samting hia, hem go ap nao for Jerusalem. 29 And taem hem klosap kasem Bethphage and Bethany lo datfala maunten wea nem blo hem Maunt Olive,+ hem sendem tufala disaepol,+ 30 and sei: “Go lo datfala vilij wea iutufala savve lukim go, and taem iutufala kasem lo there, bae iutufala lukim wanfala young donkey wea olketa taengem witim rope, and wea no eni man raedem yet. Aotem datfala rope and tekem kam datfala donkey lo hia. 31 Bat sapos eniwan hem askem iutufala, ‘Why nao iutufala aotem rope from donkey hia?’ iutufala mas sei: ‘Lord nao hem needim.’” 32 So tufala hia wea hem sendem go tufala lukim nao datfala donkey olsem hao Jesus talem tufala.+ 33 Bat taem tufala aotem rope from young donkey hia, olketa wea onam datfala donkey sei lo tufala: “Why nao iutufala aotem rope from young donkey hia?” 34 Tufala sei: “Lord nao hem needim.” 35 And tufala leadim kam datfala young donkey lo Jesus, and olketa putim kaleko blo olketa lo baksaed lo donkey hia and Jesus hem sidaon antap.+
36 Taem hem kakam followim road, pipol gohed putim olketa kaleko blo olketa lo road.+ 37 Taem hem klosap kasem road wea go daon from Maunt Olive, full grup blo olketa disaepol start for hapi and gohed singaot big for praisem God bikos lo evri nambawan samting wea olketa lukim, 38 and sei: “Disfala man wea kam olsem King lo nem blo Jehovah* bae kasem blessing! Peace mas stap lo heven, and glory lo God wea stap hae antap!”+ 39 Bat samfala lo olketa Pharisee wea hipap kam witim pipol hia sei lo hem: “Teacher, talem olketa disaepol blo iu for stap kwaet.”+ 40 Bat hem sei lo olketa: “Mi talem iufala, sapos olketa hia stap kwaet, olketa ston nao bae singaot.”
41 And taem hem klosap kasem Jerusalem, hem lukim datfala taon and hem krae nao,+ 42 hem sei: “Mi barava wish nomoa dat iu minim olketa samting wea bae mekem iu garem peace, bat distaem olketa samting hia haed from iu nao.+ 43 Bikos taem bae kam wea olketa enemy blo iu bae iusim olketa stik for wakem wanfala strong fence raonem iu, and bae olketa stap raonem iu and blokem* iu lo evri saed.+ 44 Olketa bae daonem iu and olketa pikinini blo iu lo graon,+ and olketa bae aotem evri ston lo iu wea hem stap antap narawan,+ bikos iu nating luksavve lo taem wea God hem kam for lukluk gud lo iu.”
45 Then Jesus go insaed lo temple and start for raosem olketa wea salem samting,+ 46 and hem sei lo olketa: “Olketa Holy Raeting sei, ‘Pipol bae kolem haos blo mi haos for pipol prea insaed.’+ Bat iufala mekem haos hia olsem cave blo olketa man for steal.”+
47 Hem gohed for teach lo temple evriday. Bat olketa chief priest and olketa scribe* and olketa bigman lukaotem wei for killim hem dae.+ 48 Nomata olsem, olketa no faendem eni wei for duim diswan, bikos olketa pipol laekem tumas for stap witim hem for herem samting wea hem storyim.+
20 Lo wanfala day wea Jesus teachim pipol and talemaot gud nius insaed temple, olketa chief priest and olketa scribe* and olketa elder* kam lo hem, 2 and olketa sei lo hem: “Talem mifala, wea nao iu kasem paoa for duim olketa samting hia? Or hu nao givim paoa hia lo iu?”+ 3 Jesus sei lo olketa: “Mi tu bae askem wanfala kwestin lo iufala, and iufala talem mi: 4 Hao, baptism wea John duim hem from heven or from olketa man?” 5 Then olketa kamap witim disfala tingting between olketa seleva and sei: “Sapos iumi sei, ‘From heven,’ bae hem sei, ‘Sapos olsem, hao nao iufala no biliv lo hem?’ 6 Bat sapos iumi sei, ‘From olketa man,’ then pipol hia bae sutim iumi dae lo ston, bikos olketa barava biliv dat John hem wanfala profet.”+ 7 So olketa sei olketa no savve hu nao givim paoa hia lo hem. 8 Jesus sei lo olketa: “Mi tu bae no talem iufala wea nao mi kasem paoa for duim olketa samting hia.”
9 Then hem start for talem disfala tokpiksa lo olketa pipol: “Wanfala man hem plantim wanfala grape planteison,+ and hem letem olketa wakaman for lukaftarem, and hem go stap for lelebet longtaem lo wanfala kantri wea farawe.+ 10 Lo taem blo harvest, hem sendem wanfala slave blo hem for go lo olketa wakaman hia, mekem olketa savve givim kam samfala frut from datfala grape planteison. Bat, olketa wakaman hia killim hem nogud and sendem hem go bak nating nomoa.+ 11 Then hem sendem go nara slave moa lo olketa. Olketa killim hem nogud tu and mek shame lo hem and sendem hem go bak nating nomoa. 12 So hem sendem go nara slave moa. Olketa killim hem nogud tu and ronem hem. 13 From diswan, owner blo grape planteison hia hem sei, ‘Wat nao bae mi duim? Bae mi sendem go son blo mi wea mi lovem.+ Ating olketa bae respectim hem.’ 14 Taem olketa wakaman hia lukim hem, olketa sei olsem lo olketa seleva, ‘Diswan nao bae tekem planteison blo dadi blo hem. Iumi killim hem dae, mekem planteison hia iumi tekem for iumi.’ 15 So olketa torowem hem go aot from datfala planteison and killim hem dae.+ So wat nao man wea onam planteison bae duim lo olketa? 16 Hem bae kam and killim dae olketa wakaman hia, and hem bae givim datfala planteison lo olketa nara pipol.”
Taem olketa herem diswan, olketa sei: “Diswan hem shud no happen!” 17 Bat hem luk stret go lo olketa and sei: “Wanem nao mining blo disfala scripture wea sei: ‘Datfala ston wea olketa builder rejectim hem nao kamap datfala main kona ston’?*+ 18 Eniwan wea foldaon antap lo disfala ston bae pisis.+ And eniwan wea disfala ston foldaon antap lo hem, ston hia bae smasem hem.”
19 So olketa scribe and olketa chief priest lukaotem eni wei for holem hem lo datfala taem, bikos olketa luksavve datfala tokpiksa hem abaotem olketa, bat olketa fraetem pipol wea stap.+ 20 And bihaen olketa watchim hem gud, olketa sendem samfala man wea olketa peim for olketa act olsem olketa barava interest for herem toktok blo hem, mekem olketa savve faendem eni rong samting lo wanem hem talem,+ mekem olketa givim hem go lo bigman blo gavman. 21 And olketa sei lo hem: “Teacher, mifala savve olketa samting wea iu talem and teachim hem stret, and iu no saed witim eniwan, bat iu teachim truth abaotem wanem God laekem. 22 Hao, hem stret fitim law for mifala peim olketa tax lo Caesar* or nomoa?” 23 Bat Jesus luksavve lo nogud plan blo olketa, and hem sei lo olketa: 24 “Showim kam lo mi wanfala denarius.* Piksa and nem blo hu nao stap lo hem?” Olketa sei: “Hem blo Caesar.” 25 Hem sei lo olketa: “Sapos olsem, peim bak lo Caesar olketa samting wea hem blo Caesar,+ bat givim go bak lo God olketa samting wea hem blo God.”+ 26 Olketa no savve trikim hem front lo pipol hia lo olketa samting wea hem talem, bat from olketa sapraes lo samting hem talem olketa no talem eniting nao.
27 Bat samfala Sadducee, olketa wea sei dat no eni resurrection,+ olketa kam and askem hem:+ 28 “Teacher, Moses talem iumi, ‘Sapos brata blo wanfala man hem dae, and hem and waef blo hem no garem eni pikinini, brata blo hem shud tekem woman hia for kamap waef blo hem, and garem pikinini for brata blo hem wea dae finis.’+ 29 Tingim sevenfala brata nao stap. First wan hem marit, bat hem dae and no garem eni pikinini. 30 So mek-tu olsem tu, 31 and mek-thri maritim woman hia tu. Gogo sevenfala evriwan maritim hem, olketa evriwan dae and no eniwan lo olketa garem pikinini. 32 Bihaen, datfala woman tu hem dae. 33 So lo resurrection, hu lo olketa nao bae hem hasband blo woman hia? Bikos sevenfala evriwan nao maritim hem.”
34 Jesus sei lo olketa: “Pipol lo disfala world* savve marit. 35 Bat olketa wea fit for kasem laef lo niu world wea bae kam and olketa wea resurrect olketa bae no marit.+ 36 Iu savve, olketa no savve dae moa tu, bikos olketa olsem olketa angel, and olketa hia olketa pikinini blo God from olketa bae resurrect. 37 Moses tu bat storyim olketa wea laef bak from dae lo datfala story abaotem datfala thornbush tree, taem hem kolem Jehovah* hem ‘God blo Abraham and God blo Isaac and God blo Jacob.’+ 38 Hem nao God, no blo olketa wea dae, bat blo olketa wea laef, bikos lo tingting blo hem, evriwan hia laef nomoa.”+ 39 Samfala lo olketa scribe sei: “Teacher, gudfala ansa nao iu talem.” 40 Bikos olketa fraet nao for askem hem eni kwestin moa.
41 Then hem askem olketa: “Hao nao olketa sei Christ hem son blo David?+ 42 Bikos David seleva hem talem insaed datfala buk, Psalms, ‘Jehovah* tok olsem lo Lord blo mi: “Sidaon lo raet hand blo mi 43 go kasem taem mi putim olketa enemy blo iu olsem stul for foot blo iu.”’+ 44 David kolem hem Lord, so, hao nao hem son blo hem moa?”
45 Then, taem evri pipol hia gohed for lisin, Jesus tok olsem lo olketa disaepol blo hem: 46 “Keakea lo olketa scribe wea laek werem olketa spesol kaleko taem olketa wakabaot raon and wea laekem tumas pipol for mekhae lo olketa lo olketa market ples, and sidaon lo olketa chair lo front lo olketa sinagog and sidaon lo ples blo olketa important guest lo feast,+ 47 and wea tekem olketa haos* blo olketa widow woman, and talem olketa longfala prea for show-off nomoa. Olketa hia bae kasem panis wea barava big.”*
21 Jesus hem luk go and hem lukim pipol wea rich putim donation blo olketa insaed olketa contribution box.+ 2 Then hem lukim wanfala widow woman wea poor tumas hem putim tufala smol coin wea value blo hem smol nomoa,*+ 3 and hem sei: “Mi talem iufala tru samting, samting wea disfala widow woman wea poor putim, hem winim nao wanem evri narawan givim.+ 4 Bikos evriwan lo olketa putim extra selen nomoa wea olketa garem, bat disfala woman nomata hem poor, hem putim evriting hem needim for hem stap laef.+
5 Bihaen, taem samfala story abaotem temple, hao hem garem olketa spesol ston wea mekem hem luk naes and olketa samting wea pipol givim lo God,+ 6 Jesus hem sei: “Wanfala taem bae kam wea olketa samting wea iufala lukim distaem bae olketa daonem, and no eni ston bae stap antap lo narawan.”+ 7 Then olketa askem hem olsem: “Teacher, wat taem nao olketa samting hia bae really happen, and wat nao saen wea bae showim olketa samting hia hem happen?”+ 8 Hem sei: “Keakea, nogud eniwan laea lo iufala,+ bikos staka bae kam and iusim nem blo mi and sei, ‘Mi nao man hia,’ and, ‘Taem for olketa samting hia happen hem klosap nao.’ No go followim olketa.+ 9 And tu, taem iufala herem olketa war and evri samting hem olobaot,* iufala no fraet. Olketa samting hia mas happen firstaem, bat end bae no stretawe happen lo datfala taem.”+
10 Hem sei moa lo olketa: “Pipol lo wanfala kantri bae faetem pipol lo nara kantri+ and kingdom againstim nara kingdom.+ 11 Olketa big earthquake bae kamap, and bigfala hangere bae kasem staka ples and olketa nogud sik,+ and pipol bae lukim olketa samting wea mekem olketa barava fraet and olketa saen bae showaot lo skae.*
12 “Bat bifor evri samting hia happen, pipol bae holem iufala and persecutim iufala.+ Olketa bae tekem iufala lo olketa sinagog and putim iufala lo prison. Olketa bae tekem iufala go front lo olketa king and olketa bigman bikos lo nem blo mi.+ 13 Diswan bae givim iufala chance for storyim lo olketa wanem iufala bilivim. 14 So iufala mas disaed strong distaem for no wari tumas abaotem samting iufala bae talem for ansarem toktok blo olketa.+ 15 Bikos mi bae givim iufala wisdom and helpem iufala for savve wanem for talem, mekem evri enemy blo iufala bae no fit for againstim or talem eni samting.+ 16 And tu, olketa dadi and mami, olketa brata, olketa relative, and olketa fren bae givim iufala go lo olketa enemy, and olketa bae killim dae samfala lo iufala.+ 17 And pipol bae heitim iufala bikos lo nem blo mi.+ 18 Bat, no eni hair lo hed blo iufala bae hem lus.+ 19 Sapos iufala no givap, bae iufala sevem laef* blo iufala.+
20 “Bat, taem iufala lukim olketa army raonem Jerusalem,+ iufala savve nao datfala taon hem klosap for finis.+ 21 Then olketa wea stap lo Judea mas ranawe go lo olketa maunten,+ olketa wea stap lo Jerusalem mas lusim datfala taon, and olketa wea stap lo olketa area aotsaed lo datfala taon mas no kam insaed, 22 bikos hem nao taem for God judgem pipol, mekem evri samting wea olketa Holy Raeting talem hem kamap tru. 23 Sorre tumas lo olketa woman wea babule and olketa woman wea susum baby lo datfala taem!+ Bikos big trabol bae kasem datfala ples and pipol bae kasem panis, 24 and olketa bae dae lo sword, and bae leadim olketa go prisoner lo olketa nara kantri.*+ Olketa kantri bae stepim Jerusalem go kasem taem wea God markem for olketa nation* hem finis.+
25 “And tu, olketa saen bae showaot lo sun, moon, and olketa star.+ And olketa kantri lo earth bae kasem barava hard taem, and olketa bae no savve wanem for duim bikos sea hem mekem bigfala noes and hem raf tumas. 26 Pipol bae haf dead bikos olketa fraet fogud and olketa wari lo olketa samting wea bae happen lo earth, bikos olketa paoaful samting lo skae bae seksek. 27 And then olketa bae lukim Son blo man+ hem kam lo cloud witim paoa and bigfala glory.+ 28 Bat taem olketa samting hia start for happen, standap stret and apim hed blo iufala, bikos taem for iufala kamap free hem klosap.”
29 Then hem talem disfala tokpiksa lo olketa: “Tingim datfala fig tree and evri nara tree.+ 30 Taem iufala lukim olketa leaf start for grow lo olketa, iufala savve taem for evri samting grow gud hem klosap nao. 31 Olsem tu, taem iufala lukim olketa samting hia happen, iufala savve Kingdom blo God hem klosap kam nao. 32 Mi talem iufala tru samting, disfala genereson bae laef yet taem evri samting hia happen.+ 33 Skae and earth bae finis, bat toktok blo mi bae hem no savve finis.+
34 “Bat iufala mas lukluk gud lo iufala seleva nogud wei for kaikai tumas and drink tumas+ witim wei for wari abaotem olketa samting lo laef+ hem mekem iufala for no garem stretfala tingting, and seknomoa, day hia hem kam bat iufala seke lo hem 35 olsem wanfala trap.+ Bikos datfala day bae kasem evriwan wea stap lo disfala earth. 36 So iufala mas gohed for redi,+ and barava prea strong evritaem+ mekem iufala savve misstim evri samting hia wea bae happen and mekem iufala fit for standap front lo Son blo man.”+
37 So lo daytaem hem savve go teach lo temple, bat lo naet hem savve go sleep lo datfala maunten wea olketa kolem lo Maunt Olive. 38 And evri pipol savve kam lo temple lo early morning for herem toktok blo hem.
22 Datfala Festival blo Bred wea No Garem Yeast, wea olketa kolem lo Pasova,+ hem klosap nao.+ 2 And olketa chief priest and olketa scribe* faendem best wei for killim Jesus dae,+ bikos olketa fraetem olketa pipol.+ 3 Then Satan iusim tingting blo Judas Iscariot, wea hem wanfala lo twelvfala aposol,+ 4 and Judas go lo olketa chief priest and olketa bigman* lo temple for story abaotem hao for betrayim Jesus go lo olketa.+ 5 Olketa hapi tumas lo diswan and agree for givim hem silver selen.+ 6 So hem agree and start for lukaotem raet taem for givim hem go lo olketa, lo taem wea no staka pipol stap.
7 Hem kasem nao first day for kaikaim Bred wea No Garem Yeast, wea hem taem for olketa mas sakrifaesim datfala Pasova animal.+ 8 So Jesus sei lo Peter and John: “Iufala go and redyim kaikai blo Pasova for iumi.”+ 9 Tufala sei lo hem: “Wea nao iu laekem mifala for redyim datwan?” 10 Hem sei lo olketa: “Lukim! Taem iufala go insaed lo taon, wanfala man wea karem wata lo wanfala jar wea olketa wakem lo clay bae meetim iufala. Go followim hem lo haos wea hem go insaed.+ 11 And sei olsem lo man wea onam datfala haos, ‘Teacher askem iu olsem: “Wea nao rum wea mi and olketa disaepol blo mi savve kaikaim kaikai blo Pasova?”’ 12 And datfala man bae showim iufala wanfala big rum antap wea garem evri samting wea iumi bae needim. Redyim Pasova lo there.” 13 So olketa go and lukim evri samting olsem hao Jesus hem talem olketa, and olketa mek redi nao for datfala Pasova.
14 Gogo hem kasem nao taem, so hem sidaon raonem tebol witim olketa aposol.+ 15 And hem sei lo olketa: “Mi laekem tumas for kaikaim disfala kaikai blo Pasova witim iufala bifor mi safa. 16 Bikos mi talem iufala, bae mi no kaikaim kaikai blo Pasova moa go kasem taem wea evri samting hem fulfill insaed Kingdom blo God.” 17 And hem tekem wanfala kap wine, hem prea and sei: “Tekem disfala kap and pasim lo each wan for iufala drink lo hem. 18 Bikos mi talem iufala, start distaem bae mi no drinkim moa eni wine olsem go kasem taem wea Kingdom blo God hem kam.”
19 And Jesus tekem tu wanfala bred,+ hem talem prea, hem brekem datfala bred, and givim lo olketa and sei: “Diswan hem piksarem body blo mi,+ wea mi bae givim on behalf lo iufala.+ Gohed for duim diswan for showimaot iufala rememberim mi.”+ 20 And tu, bihaen olketa kaikai finis, hem duim sem samting witim datfala kap wine, and hem sei: “Diswan piksarem datfala niu covenant+ wea blood blo mi nao hem startim,+ wea mi bae pourimaot on behalf lo iufala.+
21 “Bat lukim! man wea bae betrayim mi, hand blo hem lo tebol witim mi.+ 22 Son blo man bae lusim iufala, olsem God hem talem finis.+ Bat sorre tumas lo man wea betrayim hem!”+ 23 So olketa start for story between olketa seleva for savve hu lo olketa nao bae duim nogud samting olsem.+
24 And olketa raoa between olketa seleva tu abaotem hu lo olketa nao hem important.+ 25 Bat hem sei lo olketa: “Olketa king blo olketa nation garem paoa ovarem pipol, and olketa wea garem paoa ovarem olketa, pipol ting lo olketa olsem pipol wea duim gud samting for olketa narawan.+ 26 Iufala mas no olsem.+ Bat man wea hem important lo iufala hem mas olsem hem nao lastborn,+ and man wea hem leader blo iufala mas kamap man for helpem iufala. 27 Bikos hu nao hem important, man wea sidaon for kaikai or man wea waka for givim kaikai? Man wea important hem man wea sidaon for kaikai, iaman? Bat mi stap witim iufala and mi nao waka for iufala.+
28 “Bat, iufala nao nating lusim mi+ taem mi kasem hard taem.+ 29 And mi mekem wanfala covenant witim iufala, olsem Dadi blo mi tu hem mekem wanfala covenant witim mi, for wanfala Kingdom,+ 30 mekem iufala savve kaikai and drink lo tebol blo mi insaed lo Kingdom blo mi,+ and sidaon lo olketa throne+ for judgem 12-fala tribe blo Israel.+
31 “Simon, Simon, lukim! Satan hem laek for separatem iufala olsem man hem separatem wheat from skin blo hem.+ 32 Bat mi barava prea strong for iu mekem faith blo iu hem no wik,+ and bihaen iu repent, strongim olketa brata blo iu.”+ 33 Then Peter sei lo hem: “Lord, mi willing for go witim iu lo prison and for dae witim iu tu.”+ 34 Bat hem sei: “Mi talem iu, Peter, bae wanfala kokorako hem no krae tuday go kasem bihaen mek-thri taem wea iu denyim mi.”+
35 And hem sei lo olketa tu: “Taem mi sendem iufala go and talem iufala for no tekem basket selen, basket kaikai and sandol,+ iufala no short lo eni samting, iaman?” Olketa sei: “Ia!” 36 Then hem sei lo olketa: “Bat distaem, man wea garem basket selen mas tekem datwan and basket kaikai tu. And man wea no garem sword mas salem extra kaleko blo hem and baem wanfala sword. 37 Bikos mi talem iufala olketa samting wea olketa raetem mas kamap tru lo mi, wea sei: ‘Pipol ting lo hem olsem man wea semsem witim olketa wea brekem law.’+ Bikos olketa samting wea olketa raetem abaotem mi hem fulfill nao.”+ 38 Then olketa sei: “Lord, lukim! tufala sword lo hia.” Hem sei lo olketa: “Hem fitim nao.”
39 Taem hem lusim datfala ples hem go lo Maunt Olive olsem hem savve duim evritaem, and olketa disaepol go witim hem tu.+ 40 Taem olketa kasem lo there, hem sei: “Iufala mas gohed for prea, mekem iufala no foldaon lo temptation.”+ 41 And Jesus wakabaot lelebet go from olketa,* and hem nildaon and start for prea, 42 and sei: “Dadi, sapos iu laekem, aotem disfala kap from mi. Bat no duim wanem mi laekem, duim nomoa wanem iu nao laekem.”+ 43 Then wanfala angel from heven kam lo hem and strongim hem.+ 44 Bat from hem wari fogud hem barava prea strong go moa,+ and swet blo hem wea foldaon lo graon hem olsem nao blood. 45 Bihaen hem prea finis hem go lo olketa disaepol, and hem lukim olketa sleep, olketa taed from olketa sorre tumas.+ 46 Hem sei lo olketa: “Hao nao iufala sleep? Iufala getap and gohed for prea mekem iufala no foldaon lo temptation.”+
47 Taem Jesus gohed for story yet, lukim! wanfala big grup olketa kam, and man wea leadim olketa nao hem Judas, wanfala lo twelvfala aposol, and hem go lo Jesus for kissim hem.+ 48 Bat Jesus sei lo hem: “Hao Judas, iu kissim Son blo man for betrayim hem?” 49 Taem olketa wea stap witim hem lukim samting wea bae happen, olketa sei: “Lord, iu laekem mifala for iusim olketa sword hia for faetem olketa?” 50 Then wanfala lo olketa hem katemaot nao raet ear blo wakaman blo hae priest.+ 51 Bat Jesus hem sei: “Inaf nao.” And hem tasim ear blo datfala man and hem gud bak nao. 52 Then Jesus sei olsem lo olketa chief priest and olketa bigman lo temple and olketa elder wea kam for holem hem: “Hao, mi wanfala man for steal mekem iufala mas kam witim olketa sword and olketa stik?+ 53 Taem mi stap witim iufala lo temple evriday,+ iufala no holem mi.+ Bat distaem nao hem taem* blo iufala and taem blo darkness for rul.”+
54 Then olketa holem Jesus and tekem hem go+ lo haos blo hae priest. Peter go followim hem bat farawe kam bihaen.+ 55 Taem olketa laetem fire lo midol blo datfala courtyard and olketa sidaon tugeta, Peter tu hem sidaon witim olketa.+ 56 Bat wanfala servant gele lukim hem sidaon saed lo datfala fire. Hem lukluk strong lo Peter and sei: “Disfala man tu hem gogo witim hem.” 57 Bat Peter denyim and sei: “Woman, mi no savve lo hem.” 58 No longtaem bihaen, nara man wea lukim hem sei: “Iu tu wanfala lo olketa.” Bat Peter hem sei: “Man, nomoa ia.”+ 59 Bihaen samting olsem wan hour, nara man start for tok strong olsem: “Hem tru ia, disfala man tu hem gogo witim hem, bikos hem tu man lo Galilee!” 60 Bat Peter sei: “Man, mi no savve lo wat nao iu tok abaotem.” And semtaem nomoa, taem hem gohed toktok yet, wanfala kokorako hem krae nao. 61 Then Jesus hem tane go and luk stret lo Peter, and Peter tingim nao toktok blo Jesus taem hem sei lo hem: “Bifor wanfala kokorako hem krae tuday, thrifala taem nao iu bae talem dat iu no savve lo mi.”+ 62 And hem go aotsaed and hem krae fogud.
63 Olketa man wea gaedem Jesus olketa start for mekfani lo hem+ and hitim hem.+ 64 And olketa kavarem feis blo hem, and gohed askem hem olsem: “Talem profesi! Hu nao hitim iu ia?” 65 And olketa talem staka nogud samting moa againstim hem.
66 And taem hem daylaet nomoa, olketa elder blo olketa pipol, wea hem olketa chief priest and olketa scribe, olketa hipap tugeta+ and leadim hem go lo Sanhedrin* hall blo olketa, and sei: 67 “Sapos iu nao datfala Christ, iu talem stret lo mifala.”+ Bat hem sei lo olketa: “Nomata sapos mi talem iufala, bae iufala no bilivim mi ia. 68 And nomata mi askem iufala eni samting, iufala bae no ansarem mi tu. 69 Bat, start distaem Son blo man+ bae hem sidaon lo raet hand blo God wea garem bigfala paoa.”+ 70 So olketa evriwan sei: “So hao, iu nao Son blo God?” Hem sei lo olketa: “Hem nao iufala talem ia.” 71 Olketa sei: “Iumi no needim eniwan moa for accusim hem! Iumi herem finis samting wea hemseleva nao talem.”+
23 So evriwan wea stap lo there getap and tekem hem go lo Pilate.+ 2 Then olketa start for accusim hem+ olsem: “Disfala man hem mekem pipol no obeyim gavman, hem stopem olketa for no peim tax lo Caesar,*+ and hem sei hem Christ, wanfala king.”+ 3 So Pilate askem hem olsem: “Hao, iu nao King blo olketa Jew?” Jesus hem sei: “Hem nao iu talem ia.”+ 4 Then Pilate sei lo olketa chief priest and lo olketa pipol hia: “Mi no faendem man hia hem guilty lo eni samting.”+ 5 Bat olketa gohed nomoa for sei: “Samting wea hem teachim pipol evriwea lo Judea, start lo Galilee kam kasem lo hia, hem mekem staka problem kamap.” 6 Bihaen Pilate herem datwan, hem askem olketa sapos disfala man hem blo Galilee. 7 Then taem hem savve hom blo Jesus nao hem ples wea Herod rul ovarem,+ hem sendem hem go lo Herod wea hem tu stap lo Jerusalem lo datfala taem.
8 Taem Herod lukim Jesus hem hapi tumas. Bikos hem herem nius abaotem hem,+ and for longfala taem finis hem laek for lukim hem and hem laekem tumas for lukim Jesus duim mirakol. 9 So hem start for askem Jesus staka kwestin, bat hem no talem eni samting.+ 10 Olketa chief priest and olketa scribe* olketa standap and olketa tok strong for accusim hem. 11 Then Herod and olketa soldia blo hem tok spoelem hem.+ Hem mekem Jesus werem wanfala spesol kaleko for mekfani lo hem+ and then sendem hem go bak lo Pilate. 12 Start lo datfala day Herod and Pilate tufala kamap gudfala fren, bat lo bifor, tufala enemy lo each other.
13 Then Pilate kolem kam olketa chief priest and olketa bigman and olketa pipol 14 and sei lo olketa: “Iufala tekem kam disfala man lo mi bikos iufala sei hem mekem pipol againstim gavman. Lukim! mi kwestinim hem front lo iufala evriwan bat mi no faendem hem guilty lo eni samting wea iufala sei hem duim.+ 15 Herod tu bat no faendem hem guilty lo eni samting, dastawe hem sendem hem kam bak lo mifala. And lukim! disfala man nating duim eni samting wea mekem hem fit for dae. 16 So bae mi panisim hem+ and letem hem go free.” 17* —— 18 Bat evriwan lo there singaot olsem: “Killim dae man hia,* and letem Barabbas go free!”+ 19 (Barabbas stap lo prison bikos olketa againstim gavman lo datfala taon, and killim dae wanfala man tu.) 20 Pilate story moa witim olketa, bikos hem laek for letem Jesus go free.+ 21 Bat olketa start for singaot big olsem: “Nilam hem lo post! Nilam hem lo post!”+ 22 Mek-thri taem moa hem sei lo olketa: “Why nao iufala talem mi for duim diswan? Wanem nogud samting nao disfala man duim? Lo tingting blo mi, disfala man hem nating duim eni samting wea mekem hem fit for dae. So bae mi panisim hem and letem hem go free.” 23 Bat olketa gohed singaot big go moa, mekem olketa mas killim Jesus.* Olketa singaot big gogo olketa win nao,+ 24 so Pilate duim nao samting wea olketa laekem and givim komand for Jesus mas dae. 25 Hem releasem datfala man wea againstim gavman and wea killim dae wanfala man, and hem sendem Jesus go for dae, followim nao samting wea pipol hia laekem.
26 Taem olketa leadim hem go, olketa tekem wanfala man blo Cyrene, wea nem blo hem Simon, wea hem wakabaot kam lo taon, and olketa putim lo shoulder blo hem datfala post wea bae olketa nilam Jesus lo hem, for hem karem go bihaen lo Jesus.+ 27 Staka pipol nao followim hem, and olketa woman tu olketa krae and hitim chest blo olketa seleva for showimaot olketa sorre tumas lo hem. 28 Jesus tane go lo olketa woman hia and sei: “Olketa dota blo Jerusalem, iufala no krae for mi. Bat krae for iufala seleva and for olketa pikinini blo iufala,+ 29 bikos taem bae kam wea pipol bae sei, ‘Hapi nao olketa woman wea no savve garem pikinini, and olketa wea no bornem or susum eni baby!’+ 30 Then olketa bae gohed sei lo olketa maunten, ‘Foldaon kam antap lo mifala!’ and lo olketa hill, ‘Kavarem mifala!’+ 31 Sapos olketa duim olketa samting hia taem tree hem laef, wat nao bae happen taem tree hem dae?”
32 Olketa leadim tufala criminal tu for olketa killim tufala dae witim Jesus.+ 33 Taem olketa kasem ples wea olketa kolem lo Skull,+ olketa nilam hem lo post lo there witim tufala criminal hia, wanfala lo raet saed blo hem and narawan lo left saed blo hem.+ 34 Bat Jesus hem sei: “Dadi, forgivim olketa bikos olketa no savve lo wanem olketa duim.” And tu, olketa iusim olketa smol ston* for savve hu nao bae tekem olketa kaleko blo hem.+ 35 And olketa pipol standap and lukluk go. Bat olketa bigman mekfani lo hem and sei: “Hem sevem olketa narawan, hem shud sevem hemseleva sapos hem nao datfala Christ wea God chusim.”+ 36 Olketa soldia tu mekfani lo hem, olketa kam lo hem and givim hem wine wea saoa+ 37 and sei: “Sapos iu nao King blo olketa Jew, sevem iuseleva.” 38 Wanfala raeting tu hem stap antap lo datfala post wea sei: “Diswan nao King blo olketa Jew.”+
39 Then wanfala lo tufala criminal wea hange saed lo hem start for tok spoelem hem+ olsem: “Sapos iu nao datfala Christ, iu sevem iuseleva and mitufala tu!” 40 Nara criminal hem tok strong olsem lo criminal hia: “Hao, iu nating fraet lo God nomoa? Iu tu kasem sem panis olsem disfala man, 41 and hem fitim tu bikos lo nogud samting wea iumi duim. Bat man hia hem nating duim eni nogud samting.” 42 Then hem sei: “Jesus, plis, iu tingim mi taem iu bae kamap King.”*+ 43 And Jesus sei lo hem: “Mi talem iu tru samting tuday, iu bae stap witim mi lo Paradaes.”+
44 Hem samting olsem mek-six hour,* bat evriwea start for dark nao, and datwan gohed kasem mek-naen hour,*+ 45 hem bikos sun hem no shaen. Then datfala curtain insaed lo temple*+ hem brek lo tufala haf.+ 46 And Jesus singaot big olsem: “Dadi, mi putim laef blo mi lo hand blo iu.”+ Bihaen hem tok olsem, hem dae nao.+ 47 From bigman blo olketa soldia lukim diswan hem praisem God, and sei: “Hem tru nao, disfala man hem raeteous.”+ 48 Taem pipol wea hipap kam lukim evri samting hia wea happen, olketa gohed hitim chest blo olketa taem olketa gogo bak lo ples blo olketa. 49 And evriwan wea savve gud lo hem, olketa standap farawe lelebet. And olketa woman wea followim hem kam lo Galilee tu lo there and lukim olketa samting hia.+
50 And wanfala man hem stap wea nem blo hem Joseph, hem wanfala member blo Hae Kot blo olketa Jew.* Hem gudfala man and hem raeteous tu.+ 51 Hem blo Arimathea, wanfala taon lo Judea and hem weit for Kingdom blo God. (Disfala man no sapotim nogud plan blo datfala kot and samting wea olketa duim lo Jesus.) 52 Man hia go lo Pilate and ask for body blo Jesus. 53 And hem tekem body hia from post+ and pasolem lo wanfala gud quality linen kaleko, and putim insaed lo tomb wea olketa digim insaed lo bigfala ston+ wea olketa no putim yet eni man insaed. 54 Hem lo Day for Prepare*+ nao, and Sabbath+ hem klosap for start nao. 55 Bat olketa woman wea kam witim hem from Galilee olketa tu go and lukim datfala tomb,* and lukim hao olketa leim body blo Jesus.+ 56 And olketa go bak for redyim oil wea smel naes and olketa nara samting wea smel naes tu. Bat olsem Law hem talem, olketa rest lo Sabbath.+
24 Bat lo early morning lo first day lo week,* olketa woman hia tekem olketa samting wea smel naes wea olketa redyim finis+ and olketa kam nao lo datfala tomb.* 2 Taem olketa kasem lo there, olketa lukim samwan hem aotem finis datfala ston wea satem tomb,*+ 3 and taem olketa go insaed, olketa no lukim nao body blo Lord Jesus lo there.+ 4 Taem olketa gohed tingting abaotem diswan, seknomoa, tufala man wea werem kaleko wea shaen fogud standap saed lo olketa nao. 5 Olketa woman hia fraet fogud and olketa luk daon lo graon nomoa. So olketa man hia sei lo olketa: “Why nao iufala lukaotem man wea laef lo ples blo olketa man wea dae?+ 6 Hem no stap lo hia. Hem laef bak nao. Tingim samting wea hem talem iufala taem hem lo Galilee, 7 hem sei pipol bae givim Son blo man go lo olketa man wea duim sin and olketa bae nilam hem lo post, bat lo mek-thri day bae hem laef bak moa.”+ 8 Then olketa tingim nao samting wea Jesus talem,+ 9 and olketa lusim datfala tomb* and go talem evri samting hia lo elevenfala aposol and evri nara disaepol.+ 10 Olketa woman hia nao hem Mary Magdalene, Joanna, and Mary wea hem mami blo James. And olketa nara woman wea kam witim olketa tu storyim olketa samting hia lo olketa aposol. 11 Bat, olketa aposol ting lo samting wea olketa woman hia talem olsem hem no mek sense lo olketa, and olketa nating bilivim olketa.
12 Bat Peter hem getap and ran go lo datfala tomb,* and bendaon for luk insaed, hem lukim nomoa datfala naes kaleko. So hem lusim datfala ples and tingting raonem samting wea happen.
13 Bat lukim! lo datfala sem day, tufala disaepol gogo nao for wanfala vilij wea olketa kolem Emmaus, wea hem stap samting olsem eleven kilometer* from Jerusalem. 14 And tufala gohed storyim evri samting hia wea bin happen.
15 Taem tufala gohed story tugeta abaotem olketa samting hia, Jesus kam and wakabaot witim tufala 16 bat tufala no luksavve lo hem.+ 17 Hem sei lo tufala: “Wat nao iutufala gohed storyim ia taem iutufala wakabaot kam?” And tufala stop and luk sorre. 18 Wanfala lo tufala wea nem blo hem Cleopas hem sei: “Hao, iu wanfala stranger wea stap seleva lo Jerusalem, dastawe iu no savve lo olketa samting wea happen lo there distaem?” 19 Then Jesus askem tufala: “Olketa wat kaen samting?” Olketa sei lo hem: “Olketa samting abaotem Jesus datfala Nazarene,+ hem wanfala profet wea talem and duim olketa paoaful samting front lo God and evri pipol.+ 20 And hao olketa chief priest and olketa bigman blo iumi givim hem go lo Pilate wea judgem hem for hem mas dae,+ and olketa nilam hem lo post. 21 Bat mifala hope hem nao datfala man wea bae mekem Israel kamap free,+ and iu savve, diswan hem mek-thri day bihaen olketa samting hia hem happen. 22 And tu, samfala lo olketa woman blo mifala kam talem samting wea mekem mifala sapraes, bikos olketa go lo early morning lo datfala tomb*+ 23 and taem olketa no faendem body blo hem, olketa kam bak and sei olketa lukim tu olketa angel wea sei Jesus hem laef bak nao. 24 Then samfala blo mifala go lo datfala tomb*+ and lukim samting wea olketa woman hia talem hem tru, bat olketa no lukim hem.”
25 So hem sei lo tufala: “Iutufala wea no wise and wea slow tumas for bilivim evri samting wea olketa profet talem! 26 Olketa profet talem finis Christ mas safa from olketa samting hia+ mekem hem savve kasem glory.”+ 27 Then hem start for minim lo olketa evri samting wea Moses and Olketa Profet+ raetem abaotem hem insaed lo evri Scripture.
28 Gogo taem olketa klosap kasem datfala vilij wea olketa go for hem, Jesus duim samting wea mekem tufala tingse hem bae wakabaot go yet. 29 Bat tufala gohed talem hem for stap, and sei: “Iu stay witim mifala, bikos hem gogo for evening and day hia klosap finis nao.” So hem go and stap witim olketa. 30 And taem hem kaikai* witim olketa, hem tekem bred, hem prea ovarem, then hem brekem, and start for givim go lo olketa.+ 31 Lo taem hia nao tufala luksavve hu nao hem. Semtaem nomoa hem lus and tufala no lukim hem nao.+ 32 And tufala sei lo each other: “Tru nao, insaed heart blo iumi tufala hem olsem fire bone kam insaed, taem hem kliarem kam* olketa Scripture lo iumi taem iumi kam followim road ia, iaman?” 33 And lo datfala taem tufala getap and go bak lo Jerusalem, and olketa meetim elevenfala aposol witim olketa nara disaepol wea stap witim olketa, 34 and olketa sei: “Tru ia, Lord hem laef bak and Simon lukim hem!”+ 35 Then tufala storyim olketa samting wea happen lo road lo olketa, and hao tufala luksavve hem Jesus taem hem brekem datfala bred for olketa.+
36 Taem olketa gohed story abaotem olketa samting hia, Jesus hem kam standap lo there witim olketa and sei: “Peace stap witim iufala.”+ 37 Bat from olketa seke and fraet tumas, olketa tingse hem wanfala spirit. 38 So hem sei lo olketa: “Why nao iufala fraet, and why nao iufala daot insaed heart blo iufala? 39 Lukim tufala hand and tufala foot blo mi, mi nao ia. Tasim mi mekem iufala lukim, bikos wanfala spirit no garem meat and olketa bone bat mi garem.” 40 Taem hem talem datwan hem showim nao tufala hand and tufala foot blo hem lo olketa. 41 Bat taem olketa still trae for bilivim samting wea olketa lukim bikos olketa sapraes and hapi fogud, Jesus hem sei lo olketa: “Hao, eni kaikai stap?” 42 So olketa givim hem haf fish wea olketa bonem, 43 and hem tekem and kaikaim datwan front lo eye blo olketa.
44 Then hem sei lo olketa: “Diswan nao hem olketa toktok wea mi talem iufala bifor mi dae,+ hao evri samting wea olketa raetem abaotem mi lo Law blo Moses and lo Olketa Profet and lo olketa Psalm mas kamap tru.”+ 45 Then hem openem mind blo olketa for olketa minim gud olketa Scripture,+ 46 and hem sei lo olketa: “Diswan nao wanem Olketa Holy Raeting talem: datfala Christ bae hem safa and lo mek-thri day bae hem laef bak moa,+ 47 and lo nem blo hem, pipol bae talemaot dat pipol mas repent mekem God forgivim sin blo olketa,+ start lo Jerusalem+ go kasem evri kantri.+ 48 Iufala mas storyim olketa samting hia wea iufala lukim.+ 49 And lukim! Mi bae sendem kam lo iufala samting wea Dadi blo mi promis for givim. Bat iufala weit lo taon hia go kasem taem wea iufala kasem paoa from heven.”+
50 Then hem tekem olketa go kasem Bethany, hem liftimap tufala hand blo hem and blessim olketa. 51 Taem hem gohed for blessim olketa, hem lusim olketa and God tekem hem go ap lo heven.+ 52 And olketa baodaon lo hem and olketa hapi tumas taem olketa go bak lo Jerusalem.+ 53 And evritaem nao olketa savve go lo temple and praisem God.+
Lukim “Herod” lo Dictionary.
Lukim App. A5.
Lukim App. A5.
Lukim App. A5.
Or, “start lo taem hem insaed bele blo mami blo hem.”
Lukim App. A5.
Or, “strong.”
Lukim App. A5.
Lukim App. A5.
Lukim App. A5.
Lukim App. A5.
Or, “haos.”
Lukim App. A5.
Or, “hello.”
Lukim App. A5.
Greek word, Psy·khe′. Lukim “Psykhe” lo Dictionary.
Lukim App. A5.
Or, “spirit blo mi.”
Lit., “seed.”
Lukim “Circumcise” lo Dictionary.
Lukim App. A5.
Lukim App. A5.
Lit., “wanfala horn for sevem pipol.” Lukim “Horn” lo Dictionary.
Lit., “haos.”
Or, “oath.” Lukim “Oath” lo Dictionary.
Lukim App. A5.
Lukim “Caesar” lo Dictionary.
Or, “haos.”
Diswan hem box for putim kaikai blo animal.
Lukim App. A5.
Lukim App. A5.
Lukim “Circumcise” lo Dictionary.
Lukim App. A5.
Lit., “Evri boy wea openem basket blo pikinini.”
Lukim App. A5.
Lukim App. A5.
Lukim App. A5.
Lit., “from taem hem virgin hem.”
Lukim App. A5.
Lukim “Caesar” lo Dictionary.
Diswan hem Herod Antipas. Lukim “Herod” lo Dictionary.
Lit., “tetrarch.”
Lukim App. A5.
Or, “kolektem.”
Or, “kaikai.”
Lukim App. A5.
Or, “short wall; haest part.”
Lukim App. A5.
Lukim App. A5.
Lukim App. A5.
Lit., “spirit wea no klin.”
Diswan hem Sea blo Galilee.
Or, “pipol.”
Or, “gud bak.”
Lukim App. A5.
Lukim “Scribe” lo Dictionary.
Or, “sidaon raonem tebol.”
Diswan hem bag wea olketa wakem from skin blo animal.
Or, “datfala showbred.” Lukim “Showbred” lo Dictionary.
Lukim “Scribe” lo Dictionary.
Greek word, psy·khe′. Lukim “Psykhe” lo Dictionary.
Lit., “spirit wea no klin.”
Or, “disaepol.”
Diswan hem wanfala smol tree wea garem olketa nila.
Or, “stretcher.”
Or, “kaonsel wea.”
Or, “fasting.”
Or, “greedy for kaikai.”
Or, “hem win.”
Or, “lo olketa pikinini blo hem.”
Or, “sidaon raonem tebol.”
Lukim “Alabaster” lo Dictionary.
Lukim App. B14.
Or, “big.”
Or, “olketa memorial tomb.”
Lit., “spirit wea no klin.”
Or maet, “For longtaem nao hem kontrolem man hia.”
Lukim “Abyss” lo Dictionary.
Lit., “spirit blo hem kam bak.” Lukim “Pneuma” lo Dictionary.
Or, “raet.”
Lit., “silver.”
Or, “wanfala extra kaleko.”
Diswan hem Herod Antipas. Lukim “Herod” lo Dictionary.
Lit., “tetrarch.”
Lit., “blessim olketa.”
Lit., “olketa olo man.”
Lukim “Scribe” lo Dictionary.
Lukim “Post” lo Dictionary.
Greek word, psy·khe′. Lukim “Psykhe” lo Dictionary.
Lit., “spirit wea no klin.”
Hem animal wea luk olsem dog.
Or, “olketa lamb.”
Maet diswan hem wei for talem longfala greeting, olsem for kissim, hagem, and for story longtaem witim man.
Or, “Hades.” Diswan hem grev blo olketa man. Lukim “Grev” lo Dictionary.
Lukim App. A5.
Greek word, psy·khe′. Lukim “Psykhe” lo Dictionary.
Lukim App. B14.
Or, “showimaot mercy lo.”
Lit., “toktok blo hem.”
Or, “best samting.”
Or, “for stap holy; for tingim hem holy.”
Lit., “bred.”
Diswan hem nara nem for Satan.
Or, “palace.”
Lit., “spirit wea no klin.”
Lit., “simpol.”
Diswan minim for mekem hemseleva klin followim kastom blo olketa Jew.
Mint and rue hem olketa herb wea savve mekem kaikai teist naes.
Or, “olketa nara vegetable.”
Or, “olketa memorial tomb.”
Or, “olketa memorial tomb.”
Or, “insaed lo Kingdom blo heven.”
Lukim “Scribe” lo Dictionary.
Lukim “Gehenna” lo Dictionary.
Lit., “for tufala assarion.” Lukim App. B14.
Or maet, “front lo olketa sinagog.”
Or, “kavet.”
Greek word, psy·khe′. Lukim “Psykhe” lo Dictionary.
Lit., “taetem belt raonem bele.”
Lit., “taetem belt blo.”
From samting olsem 9:00 p.m. go kasem midolnaet.
From midolnaet go kasem samting olsem 3:00 a.m.
Lit., “hour.”
Or, “slave; manager blo haos.”
Or, “wea garem gudfala tingting.”
Or, “olketa servant lo haos.”
Lit., “hour.”
Lit., “last lepton.” Lukim App. B14.
Hem animal wea luk olsem dog.
Lit., “Haos.”
Lukim App. A5.
Or, “hem no lovem mi winim.”
Greek word, psy·khe′. Lukim “Psykhe” lo Dictionary.
Lukim “Post” lo Dictionary.
Lukim “Scribe” lo Dictionary.
Lukim App. B14.
Lit., “heven.”
Or, “manager lo haos.”
Lit., “100 bath.” Wanfala bath equals 22 L (5.81 gal). Lukim App. B14.
Lit., “50 bath.”
Lit., “Wan handred cor.” Wanfala cor blo wheat equals 170 kg. Lukim App. B14.
Lit., “80 cor.”
Lit., “riches wea no raeteous.”
Disfala toktok “Law and Olketa Profet” hem minim evri buk blo Hebrew Scripture.
Diswan minim hem sidaon lo ples wea showimaot Abraham barava tinghae lo hem.
Or, “Hades.” Diswan hem grev blo olketa man. Lukim “Grev” lo Dictionary.
Lo hia, sulfur hem wanfala type ston wea savve bone.
Lukim footnote lo Mt 24:17.
Lukim App. A3.
Lit., “datfala faith.”
Or, “showim mercy.”
Or, “system of things.” Lukim “System of things” lo Dictionary.
Or, “fig-mulberry.”
Lo olketa blo Greece wanfala mina hem 340 g, and luk olsem hem semsem witim 100 drachma. Lukim App. B14.
Lit., “silver.”
Lit., “silver.”
Lukim App. A5.
Or, “kos trabol for.”
Lukim “Scribe” lo Dictionary.
Lukim “Scribe” lo Dictionary.
Or, “olketa olo man.”
Lit., “hed blo datfala kona.”
Lukim “Caesar” lo Dictionary.
Lukim App. B14.
Or, “system of things.” Lukim “System of things” lo Dictionary.
Lukim App. A5.
Lukim App. A5.
Or, “property.”
Or, “hevi go moa.”
Lit., “tufala lepta.” Lukim App. B14.
Or, “raeot.”
Greek word wea olketa iusim lo hia savve minim skae or heven.
Greek word, psy·khe′. Lukim “Psykhe” lo Dictionary.
Or, “olketa Gentile.”
Or, “olketa Gentile.”
Lukim “Scribe” lo Dictionary.
Olketa hia hem olketa boss blo olketa security lo temple.
Or, “lo ples wea sapos man torowem ston hem savve kasem.”
Or, “hour.”
Lukim “Sanhedrin” lo Dictionary.
Lukim “Caesar” lo Dictionary.
Lukim “Scribe” lo Dictionary.
Lukim App. A3.
Lit., “Tekem man hia go.”
Or, “killim dae lo post.”
Or, “lots.” Lukim “Lots” lo Dictionary.
Lit., “taem iu go insaed Kingdom blo iu.”
Diswan hem samting olsem 12 o’klok lo midolday.
Diswan hem samting olsem 3:00 p.m.
Disfala curtain hem separatem Most Holy Rum and Holy Rum.
Or, “Sanhedrin.” Lukim “Sanhedrin” lo Dictionary.
Lukim “Day for prepare” lo Dictionary.
Or, “memorial tomb.”
Lukim footnote lo Mt 28:1.
Or, “memorial tomb.”
Or, “memorial tomb.”
Or, “memorial tomb.”
Or, “memorial tomb.”
Lit., “60 stadia.” Wanfala stadium equals 185 m (606.95 ft). Lukim App. B14.
Or, “memorial tomb.”
Or, “memorial tomb.”
Or, “sidaon raonem tebol.”
Or, “explainim klia.”